მე-2

მსოფლიო
ომამდე
1921-1939

ტრენერი : ეთერ მიქაძე

“ინტელექტთა ლაბორატორია”
2020 წ.
გერმანია

ჰიტლერი
1933-1945 წწ
 ეკონომიკური კრიზისი

1 პური 163 მარკა- 1922-23 წლებში 339

მილიარდი მარკა
1923 წელს 1 დოლარი 4.2 ტრილიონი
მარკა ღირდა

(ბინის გათბობა ბანკროტებით უფრო იაფი

ჯდებოდა)
ტერიტორიის 13.5 (73.5)
7.3 მილ.ადამინი-3.5 გერმანელი
1921-ნაციონალ-
სოციალისტური პარტიის
შექმნა
1923- ლუდის პუტჩი-
ჰიტლერმა გადაწყვიტა
ბავარიში ძალაუფლების 4
მოპოვება, იქედან ბერლინზე
მარშის მოწყობა.

1924 წელს -პარტიას

აეკრძალა ნაციონალ-
სოციალისტურ მუშათა
პარტიას პოლიტიკური
საქმიანობა
 ჰინდერბურგი
რაიხსპრეზიდენტი 1925–1934 წლებში
ვაიმარის რესპუბლიკის დრო

1. კონსტიტუციის შესწავლა დაიწყო

2. 1926 8/09 წელს გერმანია გერმანელი

დიპლომატის შტრეზემანის წყალობით
“ერთა ლიგს”წევრი გახდა. 5
3. 1926 წელი- ხელშეკრულება გერმანიასა
და საბჭოთა კავშირს შორის (ორმხრივი
ნეიტრალიტეტი) პოლონეთზე, უკრაინასა
და ბელორუსიაზე.

4. საავიაციო ქარხნის აგება რუსეთში

-გადამზადებას გადიოდნენ
გერმანელები
 1932-ნაციონალ-
სოციალისტური
პარტიის
გამარჯვება
არჩევნებში
6
1933 ჰიტლერი გახდა
კანცლერი

1933 გერმანიამ დატოვა

“ერთა ლიგა”

N 555 პარტიულ ბილეთში ჰქონდა აღნიშნული

ნომერი, მაგრამ შემდეგ შეაცვლევინა N 007-ით
 1933 27/02 ტერორი დამყარდა
რაიხსტაგის
გადაწვა
28/02 კანონი
შეჩერდა
კონსტიტუციის 7
უფლებები.
თავისუფლები და
საკუთრების უფლება.
სატელეფონო
საუბრები, მიმოწერა
საიდუმლოებები,
საიდუმლო შეკრება,
სიტყვის თავისუფლება
აიკრძალა.
 1934 ჰიტლერი გახდა ფიურერი
( ჰინდერბურგის გარდაცვალების
შემდეგ)

1934-1939 ეკონომიკის აღორძინება

უმუშევრობის წინააღმდეგ ბრძოლა

დაიწყო
1938 სრულად აღმოფხვრა. 8

შახტი ეკონომიკის მინისტრი-

საკრედიტო სისტემა შემოიღო

ფერდინანდ პორშე და
 “ცენტრისტები”

არჩევნებში გამარჯვებაში დაეხმარა

ჰიტლერს -სამაგიეროდ მოითხოვეს

1.კათოლიკეების მიმართ შემწყნარებლობა

გამოეჩინათ
2.კონკორდატის გაფორმება პაპთან 9

1933 14/07 მხოლოდ ერთი პარტია

არსებოდა . “გრძელი დანები ღამე”

მარცხნიდან: კურტ დალიუგე, ჰაინრიხ ჰიმლერი და ერნსტ რემი

 ჰიტლერიუგენდი
1922 შექიმნა თავიდან ახალგაზრდების
სწორად აღზრდა იყო მიზანი, 6 10
წლიდან ხდებოდა ბავშვების
დამუშავება.
 “არაგერმანული სულით”
გაჟღენთილი წიგნები -20000

11

1933 წელი “აუტოდაფე”

კოცონზე დაწვა
 გესტაპო-სახელმწიფო პოლიცია

ეს-ეს- საგანგებო ელიტური

ორგანიზაცია-ჰაინრიხ
12
ჰიმლერი განაგებდა

80 000 ადამიანმა დატოვა (ერთა ლიგის

მონაცემებით- გერმანია რასობრივი და
განსხვავებული პოლიტიკური პოზიციის გამო.
 1933-1945
ჰოლოკოსტი-
სრულად დაწვა

13
 1935 ნიურბერგის კანონის
შემოღება
ებრაელები ატარებდნენ განმასხვავებელ ნიშანს , ყვითელ დავითის
ვარსკვლავს. მათი უმრავლესობა გეტოებში და საკონცენტრაციო
ბანაკებში ცხოვრობდა და მუშაობდა.

14
1939 ეუთანაზიის
დაკანონება
გერმანიაში
15
 1938 9-10 ნოემბერი
ბროლის ღამე ( 7/11 ყმაწვილმა გრინშპანმა მიიღო წერილი
დეპორტის შესახებ., რომელმაც დაწრა გერმანული საელჩოს მე -3 მდივანი
ფონ რატი
90 000 მოკლეს
30 000 ბანაკებდი გადაიყვანეს .

16
 საგარეო პოლიტიკა

1. მიზანი დაკარგული ტერიტორიების დაბრუნება

2. 1934 წელი ავსტრიის ანშლუსი (მუსოლინის გამო თავი შეიკავა ჰიტლერმა)
მიზეზი-დოლფუსი კანცლერი მოკლეს
3. გერმანიასა და ინგლისს შორის მოლაპარაკება-
17
სამხედრო ავიაციის ყოლა
ფლოტის და სამხედრო ხომალდების ყოლა დაუმტკიცა
 მოკავშირეები
ბერლინ-რომის ღერძი

იაპონიაც შეუერთდა მათ კავშირს 18

 მიუნხენის
შეთანხმება
1938 29/09
1. ნევილ ჩემბერლენი
(დიდი ბრიტანეთი)
2. დალადიე (საფრანგეთი)
3.ჰიტლერი (გერმანია) 19
4. მუსოლინი (იტალია
 საბჭოთა კავშირი
სტალინი
1922-1952 წლამდე კომუნისტური პარტიის
გენერალური მდივანი

საბჭოთა მთავრობის მეთაური

1941-1953

ლენინის, ტროცკისა და სტალინის მთავრი მიზანი იყო მსოფლიოში

კომუნიზმის დამყარება.
1922 წ კანონი-მხოლოდ ერთ
პარტიას უნდა ეარსება.
მენშევიკურმა და ესერების
პარტიამ არსებობა შეწყვიტა.

1922 წელი-კანონი-საეკლესიო
ფასეულობების რეკვიზიციას 21
ითვალისწინებდა.
(ათასობით ღვთისმსახური
დახვრიტეს)
 საბჭოთა კავშირის შექმნა( სსრკ)

ორი პროექტი
1. იოსებ სტალინი- საბჭოთა ფედერაციული რესპუბლიკის შექმნა.
ავტონომიური ერთეულების სტატუსით შევიდოდნენ სხვა
ერები”ავტონომიზაციის” სახელით არის ეს ეგეგმა ცნობილი

2. ლენინი-შექმნილიყო საბჭოთა სოციალისტური რესპუბიკის

კავშირის დაფუძნება: თანასწორუფლებიანი სტატუსით შევიდოდა: 22
რუსეთის საბჭოთა ფედერაციული რესპუბლიკა, უკრაინის სსრ,
ბელორისიის სსრ, ამიერკავკასიის საბჭოთა ფედერაციული
რესპუბლიკა.
3. ბუდუ მდივანი-მოითხოვდა ფედერაციის გვერდით ავლით შესვლას .

ლევ ტროცკი-ლენინის თანამებრძოლი-წითელ არმიას ედგა სათავეში

იოსებ სტალინი(ჯუღაშვილი)-ეროვნებათა საქმეები სახალხო კომისარი
 ბრძოლა პირველობისთვის
სტალინი-ლევ ტროცკი
პრეტენზიები გააჩნდათ-
ზინოვიევს, კამენევს და ნიკოლაი ბუხარინს.

“წერილი ყრილობას”
ლენინმა ასახა წერილში თავისი თანამებრძოლეების
სუსტი და ძლიერ მხარეები.
სტალინი დაიწუნა სიხისტის გამო და ურჩია
თანაპარტიელებს , გენერალური მდივნის
თნამდებობიდან. 23

ტროცკის წინაღმდეგ ბრძოლა (ზინოვიევი და

კამენევი სტალინს ეხმარებოდა) საბოლოდ ამ
უკანასკნელთა წინააღმდეგ ბუხარინი
გამოიყენა.
 1917 წელი “ოქტომბრის” რევოლუცია
მონარქიის გაუქმება
ვლადიმერ ლენინი(ულიანოვი) დაუფლა
ძალადობრივად ხელისუფლებას.
ჩეკა
პარტიას- კომუნისტური (ბოლშევიკური) მთვარი რეპრესიული ორგანო
დაარქვა ( ფელიქს ძერჟინსკიმ შექმნა)

“წითელი ტერორი “ 24

ახალი ეკონომიკური პოლიტიკა

ნეპი-1927 წლამდე გაგრძელდა- საწარმოებს
ხელისუფლება აკონტროლებდა. მაღალ
ფასებს ადებდა ნაწარმს რამაც კრიზისი
გამოიწვია. 1923 წელს კარგი მოსავლის
გამო.
ითვალისწინებდა კერძო საკუთრების
დაშვებას. ლენინი დათმობაზე წავიდა
ეკონომიკური კრიზისის გამო .
 25

სერგო ორჯონიკიძე

ლავრენტი ბერია
 1930-იანი წლები
ტოტალიტარული რეჟიმის დამყარება
სოციალიზმის მშენებლობის
გეგმა

(საქ-ში შეიქმნა-ზაჰესი, რიონჰესი, ზესტაფონის ფერომანგანუმის ქარხანა და

სხვა. 26
კოლექტივიზაცია 1925 წლიდან დაიწყო-ტავიდან ნებაყოფლობითი ხასიათი
ჰქონდა. (ბუხარინი მის წინააღმდეგ გამოვიდა)
შეძლებული, ანუ მშრომელ გლეხს აკულაკებდნენ (ციმბრიში,ჩრდილოეთ
რუსეში ან ყაზახეთში ასახლებდნენ)-ზარალი მოუტანა სოფლის მეურნეობას.
შემცირდა პროდუქციის წარმოება . 1930-31 წლებში 2 მილ.ადამიანი გაკულაკდა.

უკრაინა-”გოლოდომორი” საშინელი შიმშილი გამეფდა. 1932-1933 წლებში 3-4

მილ. ადამიანი დაიღუპა. იყო კანიბალიზმის ფაქტებიც.
2006 წელს უკრაინის უზენაესმა პარლამენტმა ამ ფაქტს “უკრაინელ ხალხის
გენოციდის” კვალიფიკაცია მისცა.
 1928წელი
1929კოლექტივიზაციის ფარული დანიშნულება
მანქანა -ტრაქტორების სადგურების შექმნა .
ომის პერიოდში ტანკისტები დასჭირდებოდა. ტრაქტორიდან ტანკზე გადასმა მარტივი
იქნებოდა.

ინდუსტრიალიზაცია- მეშახტე ალექსი სტახანოვი . ერთი ცვლის

განამვლობაში ქვანახშირის უზარმაზარი მარაგი მოაგროვა. 27
მიმდინარეობდა ტრაქტორ მშენელობა, საავიაციო ქარხნები
არსებობა
1930 წლისთვის უმუშევრობა აღმოფხვრილ იყო.
ინდუსტრიალიზაციას ხელი შეუწყო-რეპრესიებმაც, ჰყავდა უფასო
მუსა ხელი
 1934 მოკლეს საბწოთა კავშირის ერთ-ერთი
ლიდერი სერგეი კიროვი. გაუხსნელმა
მკვლელობამ საბაბი მისცა სტალისნ
დაეწყო მასობრივი რეპრესიები.

შრომითი ბანაკების 430 სამმრთველო-რაც გახდა მიზეზი

ინდუსტრიალიზაციის
28
გასაოცარი წარმატების.
გლაგები-შრომითი გამოსასწორებელი ბანაკები

“სტალინის სახელობის თეთრი ზღვა-ბალტიის არხი” 150 ათასი

პოლიტიკური პატიმრის ხელითაა გათხრილი.
1937-1938 წლებში- 1,5 მილიონი ადამიანი დააპატიმრეს-700000
მიუსაჯეს დახვრეტა. ტროცკი 1940 წელს მექსიკასი მოკლეს.
 აშშ

“დიდი დეპრესია”
ჰერბერტ ჰუვერი
-ყველაზე უიღბლო
პრეზიდენტი
 1919 “მშრალი კანონი” კონსტიტუციის მე-18
შესწორება-იკრძალებოდა ალკოჰოლური
სასმელის წარმოება და რეალიზება . 1933
წელს გაუქმდა

ბულტეგერობა-ალ კაპონე

30

ჰენრი ფორდი- პირველი

ადამიანი, რომელმაც 8 საათიანი
სამუშაო დღე და ფიქსირებული
მინიმალური ხელფასი დააწესა
თავის ქარხანაში.
 აშშ-ს პრეზიდენტები

31

კალვინ კულიჯი აშშ-ის ჰერბერტ ჰუვერი

(1923-1929 წ) პრეზიდენტის 1929-1933
“კაცი, რომელიც ქარხანას ბეჭედი
აშენებს , ტაძარს აშენებს”
 1929 24 ოქტომბერი
“შავი ხუთშაბათი”

29 ოქტომბერი- “შავი
სამშაბათი”
უმუშრევართა დონემ -25 % 32
მიაღწია.
ჰუვერვილი-მუყაოსგან აშენებდნენ
საცხოვრებლებს. მხოლოდ ერთი
მათლაფა წვნიანს ურიგებდნენ
მათ.
ფრანკლინ დელანო
რუზველტი — აშშ-ის
32-ე პრეზიდენტი
დემოკრატიული პარტიიდან.
ოთხჯერ იქნა არჩეული, 33
მსახურობდა 1933-45 წლებში
და ერთადერთი აშშ-ის
პრეზიდენტია, რომელიც ორ
ვადაზე მეტჯერ იმყოფებოდა
ამ პოსტზე. 
 რუზველტი
“ახალი კურსი” სახლმწიფოს ჩარევა
ეკონომიკაში
ჰუვერის ადმინისტრაციის მიერ იყო გეგმა
მომზადებული, მაგრამ ვერ გაბედეს
განხორციელება.
1. 4 დღიანი საბანკო შესვენება (1933 წლის
9/03)
2. ბანკების ¾ გაიხსნა
34
3. “100 დღიანი ომი”

I. “აირჩიეთ მეთოდები და სცადეთ იგი. თუ

არაფერი გამოვა, აღიარეთ ამის შესახებ
და სცადეთ სხვა გზა” რუზველტი
 კანონი ეკონომიკის შესახებ
I. საბიუჯეტო ხარჯები შეამცირა.

II. შრომითი ბანაკები შექმნა

III. საზოგადოების სამუშაოთა სამმართველო (უმუშევრობა 35

არსებულმა პროგრამამ მე-2 მსოფლიო ომამდე
აღმოიფხვრა)

IV. უმუშევრებს -თანხებსაც ურიგებდნენ

V. რეფორმა ფერმერებისთვის-სასოფლო-სამეურნეო
პროდუქტებზე ფასის გაზრდა, იმდენად დაბალი იყო მათი
წარმოება არ უღირდათ. მარაგი დაწვეს, გაანადგურეს.
დეფიციტი შეიქმნა და ამის შემდეგ დაიწყო ეკონომიკის
განვითარება.
 1935 წელი
“მეორე კურსი”
1. დაწესდა ხელფასების
მინიმუმი
2. სამუშაო დღის
36
მაქსიმუმი
3. სოციალური დაცვის
კანონის შემოღება-
მუშების საპენისო
უზრუნველყოფა.
 საგარეო პოლიტიკა
ნეიტრალიტეტი
1.იტალია-ეთიოპიის კონფლიქტში
ნეგატიური იყო ის-რომ არ ანსხვავებდნენ აგრესორსა
და მსხვერპლს 37
2. ესპანეთის სამოქალაქო ომი
3. ჩინეთ-იაპონიის ომის გამო ნეიტრალიტეტის
აქტის წინააღმდეგ გამოდიან.
რუზველტმა განაცხადა” კარანტინში მოექციათ
აგრესორი

ერთა ლიგის უცნაური გადაწყვეტილება-

ინდივიდუალურად დახმარებოდნენ ჩინეთს
 1939/02

აშშ-ში იაპნიის ელჩი ჰიროში

საიტი გარდაიცვალა-
პატივისცემის ნიშნად სამხედრო
ხომალდით გააგზავნეს ნეშტი. 38
იაპონელებმა პატივისცემის ნიშად
აღიქვეს.

ნეიტრალიტეტის აქტი შეიცვალა- ყველასთვის

შეეძლოთ იარაღის მიყიდვა თუ
1. წინასწარ გდაიხდიდნენ თანხას
2. “გადაიხადე და წაიღე” თავად გაიტანდნენ იარაღს
 1941 წლის 11/03 ლენდ-ლიზი (გასესხება, იჯარით აღება)
აშშ იტოვედა უფლებას უსასყიდლოდ
გადაეცა იარაღი ან გაეყიდათ მეომარ
მხარეებისთვის. ახელმწიფო პროგრამა,
რომლის ფარგლებშიც 
ამერიკის შეერთებული შტატები
 ამარაგებდა გაერთიანებულ სამეფოს, 
საბჭოთა კავშირს, ჩინეთს, საფრანგეთს და
სხვა მოკავშირე სახელმწიფოებს დიდი
39
რაოდენობით საბრძოლო მასალით,
იარაღით, სურსათით და სტრატეგიული
ნედლეულით. სანაცვლოდ,
ბრიტანეთისაგან შტატებმა მიიღო
სამხედრო ბაზები ნიუფაუნდლენდში, 
ბერმუდასა და კარიბის ზღვაში. პროგრამა
დაიწყო 1941 წლის მარტში, ომის
პრეზიდენტი  დაწყებიდან 18 თვის შემდეგ.
ფრანკლინ დელანო რუზველტი ხელს
აწერს კანონს ლენდ–ლიზის შესახებ
40