Συμπληρωματικές σημειώσεις

Εισαγωγή στην Κοινωνική

Έρευνα Ι
Γιάννης Κατερέλος
2/10/2018
Τι σημαίνει
«κριτική…»???
Saunders, Lewis & Thornhill 2009
Η έρευνα: για όλους ή για λίγους;
 Κοινή ανθρώπινη έρευνα
 Οι άνθρωποι θέλουν να προβλέπουν το μέλλον. Γιατί;
 Αναγνωρίζουμε ότι το μέλλον οφείλεται εν μέρει στο παρόν / παρελθόν
 Τα πρότυπα αιτίου και αποτελέσματος είναι, εκ φύσεως, πιθανοκρατικά
 Πρόβλεψη έναντι κατανόησης
 Παράδοση
 Αυθεντία
 Σφάλματα στην έρευνα και ορισμένες λύσεις
 Ανακριβείς παρατηρήσεις
 Οι τεχνικές μέτρησης προσφέρουν ακρίβεια
 Υπερβολική γενίκευση
 Τα μεγάλα και αντιπροσωπευτικά δείγματα προφυλάσσουν από την υπερβολική γενίκευση
 Επανάληψη – Η επανάληψη μιας ερευνητικής μελέτη προκειμένου να ελεγχθούν και είτε να επιβεβαιωθούν είτε να
αμφισβητηθούν τα ευρήματα μιας προγενέστερης μελέτης
 Επιλεκτική παρατήρηση
 Αποφύγετε να αναζητάτε «αποκλίνουσες» περιπτώσεις
 Παράλογος συλλογισμός
 «Το σφάλμα του παίκτη» (Gambler’s fallacy)
Τι μπορούμε να ερευνήσουμε; Τι «βλέπουμε»;
Εγκέφαλος Σκέψη
(Social) Neuroscience-“Hard evidence”- Άμεσα Cognitive/Emotional/Memory - “Ο μόνος που έχει
Τεχνολογικά εξαρτημένη (Digital Imaging Tech) πρόσβαση είναι ο ίδιος» και ίσως όχι πάντα… (=stream
Ψυχοχειρουργική  Μεθοδολογικές of consciousness / subconscious?/ latent?)
Μεθοδολογικές επιλογές: Μόνον Έμμεσα…
επιλογές: Κυρίως Πείραμα

Δήλωση-Λόγος
“Skinner: Speech is Covert thought” – (Ισχυρές)
Ενδείξεις σχετικά με τους μηχανισμούς διαχείρισης είτε
πληροφορίας (cognitive)/ είτε συναισθήματος
(emotional)
Αλλάζω τον λόγο μου ≈ αλλάζω την σκέψη μου?
Μεθοδολογικές επιλογές: μέσω Αυτό-αναφοράς
Παρατήρηση και Πείραμα
Πράξη-Συμπεριφορά
Behaviorism – “Hard evidence”- “Thought is
‘irrelevant’”- Simplicity of explanation but sufficiency?
Κοινωνικός ή Ιδεολογικά προσδιορισμένος
Συμπεριφορισμός 
Μεθοδολογικές επιλογές: Μόνον Πείραμα
Θετικισμός: αναλυτική
προσέγγιση
• Εναν τομέα & μια πρόταση ισχυρισμός (θεωρητικές έννοιες / σχέση
μεταξύ τους)
• Ο τομέας  ερευνητικές μονάδες  μονάδες παρατήρησης
• Πρόταση ή ισχυρισμός  έννοιες = μεταβλητές ή ενδείξεις
• Τα αριθμητικά δεδομένα (data) = εκφράζουν τις μονάδες παρατήρησης σε
σχέση με τις μεταβλητές (scores)
• Χαρακτηριστικά:
• 1. Stimulus – response
• 2. Προ-δομημένη / Συστηματική
3. Γραμμικότητα της διαδικασίας
 Αναγωγισμός
Μεταβλητές ή σχέσεις
Αντικείμενο Ατομικά χαρακτηριστικά
Σύνολο από μονάδες παρατήρησης
Stimulus- Response
Κλειστή - Δομημένη
Παρατήρηση Όργανα μέτρησης Μέσω ερευνητικών ερωτημάτων
Εκτεταμένες προσεγγίσεις
Ερευνητής σε απόσταση
Γραμμική
Αποσύνθεση
Μέτρηση
Στρατηγική Γραμμικό σχέδιο
Μια και μόνη προσέγγιση/άποψη
Αναλυτική
Ολισμός
Μοτίβα, τυπολογία
Ομαδικά χαρακτηριστικά
Ερευνητικές μονάδες
Stimulus free ή ασθενές
Ανοικτή - Αδόμητη
Εντατικές διαδικασίες
Αλληλεπιδρών ερευνητής
Παράλληλη
Σύνθεση
Σύγκριση
Ανατροφοδότηση
Τριγωνισμός
Αναλογίες
Τα θεμέλια της έρευνας (Ι):
Θεωρία, όχι φιλοσοφία ούτε πίστη
Η θεωρία αφορά ό,τι υπάρχει, όχι ό,τι θα έπρεπε να υπάρχει
Θεωρία – Μια συστηματική ερμηνεία για τις παρατηρήσεις που σχετίζονται
με μια συγκεκριμένη πλευρά της ζωής
Η έρευνα μπορεί να μας βοηθήσει να γνωρίσουμε τι υπάρχει και γιατί…
Βρίσκουμε κανονικότητες
Εξαιρέσεις; Υπάρχουν;
Οι κοινωνικές κανονικότητες αντιπροσωπεύουν πάντα πιθανοκρατικά
μοτίβα.
Έννοιες και μεταβλητές
Μεταβλητές – Λογικά σύνολα τιμών
Τιμές – Χαρακτηριστικά ή ιδιότητες που περιγράφουν ένα
αντικείμενο
 Τα θεμέλια της έρευνας
(ΙΙ):
Ανεξάρτητη μεταβλητή – Μια μεταβλητή με τιμές που δεν αμφισβητούνται
σε μια ανάλυση, αλλά θεωρούνται απλώς δεδομένες (προφανείς;)
Εξαρτημένη μεταβλητή – Μια μεταβλητή που θεωρείται ότι εξαρτάται ή
προκύπτει από μια άλλη (την ανεξάρτητη)
Οι σκοποί της έρευνας
Η χαρτογράφηση ενός θέματος που ίσως αιτιολογήσει τη διεξαγωγή
περαιτέρω έρευνας στο μέλλον (διερεύνηση)
Η περιγραφή της κατάστασης στην οποία βρίσκονται τα κοινωνικά
ζητήματα (περιγραφή)
Ανάδειξη των αιτιών των φαινομένων βάσει αιτιακών σχέσεων (ερμηνεία)
Παράδειγμα

Ερευνητικό ερώτημα Αποτελέσματα (από Babbie 2011)

• Υπάρχει σχέση μεταξύ του
«μορφωτικού επιπέδου» και της
«προκατάληψης»;
• Α) Ναι
• Β) Οχι
Η «τυπική»
ερευνητική
διαδικασία
…
(από Babbie 2011 ) &

(Saunders, Lewis & Thornhill 2009

)
Ή…
2011)
(από Babbie
Οι δεσμοί θεωρίας και έρευνας
Παραγωγικό Μοντέλο
– Η έρευνα
χρησιμοποιείται για να
ελεγχθούν οι θεωρίες
Επαγωγικό Μοντέλο –
Οι θεωρίες
συγκροτούνται από την
ανάλυση των
ερευνητικών δεδομένων
(από Babbie 2011)
Προσοχή! Α-νόητες σχέσεις και
πλαστές
μεταβλητές
• Παράδειγμα (από Babbie 2011 )

• Ανέκδοτο με το ερώτημα: «Τι

προκαλεί τη μέθη;»
• Ανέκδοτο με το ερώτημα:
«Που
είναι τα κλειδιά μου;»
• Σχέση μεταξύ «Σωματικού βάρους-
Φύλου- Μακρο Οικονομικής
κατάστασης»:
• Σε «δύσκολες» εποχές, οι γυναίκες παχαίνουν
και οι άνδρες αδυνατίζουν
• Σε εποχές «ευμάρειας», οι γυναίκες
αδυνατίζουν και οι άνδρες παχαίνουν
Μεταβλητές: οι μονάδες ανάλυσης
• Η μονάδα ανάλυσης (από Babbie 2011 )
Άτομα
 Φοιτητές, ψηφοφόροι, γονείς, παιδιά,
καθολικοί
Ομάδες
 Μέλη συμμοριών, οικογένειες,
σύζυγοι,
παρέες φίλων
Οργανώσεις
 Επιχειρήσεις, κοινωνικές οργανώσεις,
κολέγια
Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
 Τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, χοροί,
διαδικτυακές ομάδες συζήτησης,
καυγάδες
Διαχρονικές
μελέτες
 Είδος μελέτης που περιλαμβάνει δεδομένα που αντλήθηκαν σε
διαφορετικά χρονικά σημεία (από Babbie 2011 )
 Μελέτη τάσης – Μια μελέτη κατά την οποία ένα δεδομένο χαρακτηριστικό κάποιου
πληθυσμού παρακολουθείται στην πάροδο του χρόνου
 Μελέτη κοόρτης (cohort) – Μια μελέτη στην οποία ένας συγκεκριμένος υποπληθυσμός ή
Κατηγορία, μελετάται στην πάροδο του χρόνου
 Μελέτη Πάνελ – Μια μελέτη κατά την οποία τα δεδομένα αντλούνται από το ίδιο σύνολο
ανθρώπων (δείγμα ή πάνελ) σε διαφορετικά χρονικά σημεία.
Σύγκριση τριών ειδών διαχρονικών μελετών
• Παράδειγμα: Η επαγγελματική εξουθένωση (burn-out)
Μελέτη τάσης – Εξετάζει τις αλλαγές σε σχέση με την επαγγελματική εξουθένωση
με την πάροδο του χρόνου
Μελέτη κοόρτης – Παρακολουθεί τις μεταβολές σε σχέση με την επαγγελματική
εξουθένωση στις εταιρείες «Ανάπτυξης Λογισμικού Android»
Μελέτη πάνελ – Παρακολουθεί τις αλλαγές σε σχέση με την επαγγελματική
εξουθένωση σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων με την πάροδο του χρόνου
(πάντα τους ίδιους)
Οι προσομοιώσεις…
(Από http://www.anylogic.com/areas/business το Billing Department)
• Σαφέστατα
προσανατολισμένη προς
πρακτικές λύσεις…
• Αξιώματα-Σχέσεις-
Μεταβλητές…
• Παρακολούθηση της
εξέλιξης…
• Βελτιστοποίηση…
Τι ψάχνουμε; (Γενικοί κανόνες
διαμόρφωσης
ερευνητικού
 ερωτήματος)
Μια αναγκαία συνθήκη αντιπροσωπεύει μια συνθήκη που πρέπει
να
υφίσταται προκειμένου να προκύψει ένα αποτέλεσμα.
Μια ικανή συνθήκη αντιπροσωπεύει μια συνθήκη που, αν υφίσταται,
εγγυάται το εν λόγω αποτέλεσμα.
Η ανακάλυψη μιας συνθήκης που είναι συνάμα αναγκαία και ικανή
είναι το πιο ικανοποιητικό αποτέλεσμα μιας έρευνας.
 (Απλουστευτικό) Παράδειγμα: Διασταύρωση εγκυμοσύνης και φύλου-Κανένας άνδρας δεν είναι
έγκυος… άρα αναγκαία συνθήκη για να είσαι έγκυος είναι να είσαι γυναίκα αλλά όλες οι
γυναίκες δεν είναι έγκυοι… επομένως, ικανή συνθήκη για να είναι μια γυναίκα έγκυος είναι να
έχει προηγηθεί επιτυχημένη γονιμοποίηση είτε με τεχνητό είτε με φυσικό τρόπο…
Σχήμα 4.2
Αναγκαία συνθήκη
Πώς να σχεδιάσετε ένα ερευνητικό πρόγραμμα
(από Babbie 2011 )

1. Ορίστε το σκοπό του προγράμματός σας – είναι διερευνητικός, περιγραφικός ή

ερμηνευτικός;
2. Καθορίστε τη σημασία κάθε έννοιας που θέλετε να μελετήσετε
3. Επιλέξτε ερευνητική μέθοδο

4. Αποφασίστε πώς θα μετρήσετε τα αποτελέσματα

5. Αποφασίστε ποιον ή τι θα μελετήσετε

6. Συλλέξτε εμπειρικά δεδομένα

7. Επεξεργαστείτε τα δεδομένα

8. Αναλύστε τα δεδομένα

9. Εκθέστε τα ευρήματά σας

•Η ερευνητική
πρόταση
 Στοιχεία της ερευνητικής πρότασης
(από Babbie 2011 )

1. Πρόβλημα ή στόχος
2. Επισκόπηση βιβλιογραφίας
3. Υποκείμενα της μελέτης (=οι
συμμετέχοντες)
4. Μέτρηση
5. Μέθοδοι συλλογής δεδομένων
6. Ανάλυση
7. Χρονοδιάγραμμα
8. Προϋπολογισμός
9. Επιστημονικό συμβούλιο κριτών
•Η Μέτρηση & η Εννοιολόγηση
(I)
 Προσεκτική και σκόπιμη παρατήρηση του πραγματικού κόσμου με σκοπό την
(από Babbie 2011 )
περιγραφή αντικειμένων και συμβάντων βάσει των τιμών μιας μεταβλητής
Αντιλήψεις, έννοιες και πραγματικότητα
Πώς θα εννοιολογούσατε...
 την προκατάληψη;
 τη φιλευσπλαχνία;

Εννοιολόγηση – Η νοητική διαδικασία μέσω της οποίας ασαφείς και ανακριβείς

ιδέες (έννοιες) προσλαμβάνουν πιο συγκεκριμένη και ακριβή υπόσταση
Έννοιες ως κατασκευές
Οι έννοιες είναι κατασκευές που προέρχονται από την αμοιβαία συμφωνία
νοητικών εικόνων (αντιλήψεων)
Οι αντιλήψεις μας συνοψίζουν σύνολα παρατηρήσεων και εμπειριών που
φαινομενικά συνδέονται
Η Μέτρηση & η Εννοιολόγηση
(II)
Εννοιολόγηση – Η διαδικασία μέσω της οποίας προσδιορίζουμε τι
(από Babbie 2011 )

εννοούμε όταν χρησιμοποιούμε συγκεκριμένους όρους στην έρευνα

Είναι αδύνατο να απαντήσουμε επαρκώς σε ένα ερώτημα, χωρίς μια
λειτουργική συμφωνία σχετικά με το νόημα του αποτελέσματος
Η εννοιολόγηση παράγει ένα συγκεκριμένο, συμβατικό νόημα για
μία έννοια, για τους σκοπούς της έρευνας
• Ενδείκτες και διαστάσεις
• Ενδείκτης – Μια παρατήρηση που επιλέγουμε να θεωρήσουμε ως
αντανάκλαση μιας μεταβλητής που θέλουμε να μελετήσουμε
• Διάσταση – Μια πλευρά κάποιας έννοιας η οποία είναι δυνατό να
προσδιοριστεί
Η Μέτρηση & η Εννοιολόγηση
(IIΙ)
 Πραγματικοί, ονομαστικοί και λειτουργικοί ορισμοί
(από Babbie 2011 )
Προσδιορισμός – Η διαδικασία μέσω της οποίας προσδιορίζονται οι έννοιες
Ένας ονομαστικός ορισμός είναι ένας ορισμός που απλώς αποδίδεται σε
έναν όρο, χωρίς να ισχυρίζεται διόλου ότι ο ορισμός αντιπροσωπεύει μια
«πραγματική» οντότητα
Ένας λειτουργικός ορισμός καθορίζει επακριβώς με ποιο τρόπο θα μετρηθεί
μια έννοια – διακρίνει, δηλαδή, τις λειτουργίες που πρόκειται να
εκτελέσουμε
Η εννοιολόγηση είναι η επεξεργασία και εξειδίκευση αφηρημένων
εννοιών
Η λειτουργικοποίηση είναι η ανάπτυξη συγκεκριμένων ερευνητικών
διαδικασιών (λειτουργιών) που θα οδηγήσουν σε εμπειρικές
παρατηρήσεις οι οποίες θα αντιπροσωπεύουν αυτές τις έννοιες στον
πραγματικό κόσμο
Η λειτουργικοποίηση
(από Babbie 2011 )

(Ι)Εύρος


μεταβλητότητας
Μέχρι ποιο σημείο είμαστε διατεθειμένοι να συνδυάζουμε
ιδιότητες σε
σχετικά χοντρικές κατηγορίες;
Βαθμός ακρίβειας μεταξύ των άκρων
Πόσο ακριβής είναι η λειτουργικοποίηση των μεταβλητών;
Διαστάσεις
Ορίζοντας μεταβλητών και τιμές
Μια τιμή είναι ένα χαρακτηριστικό ή μία ιδιότητα κάποιου πράγματος (π.χ.
γυναίκα, ηλικιωμένος, φοιτητής)
Μια μεταβλητή είναι ένα λογικό σύνολο τιμών (π.χ. φύλο, ηλικία)
Κάθε μεταβλητή πρέπει να διαθέτει δύο σημαντικές ιδιότητες
1. Οι τιμές της πρέπει να παρουσιάζουν πληρότητα περιεχομένου
2. Οι τιμές που απαρτίζουν μία μεταβλητή πρέπει να είναι αμοιβαία αποκλειόμενες
Η λειτουργικοποίηση
(από Babbie 2011 )

(ΙΙ)
 Επίπεδα μέτρησης
 Ονομαστικά
 Διατακτικά
 Διαστήματος
 Αναλογικά
 Επίπεδα μέτρησης – Ονομαστικά
 Μεταβλητές που διαθέτουν τιμές που έχουν μόνο τις ιδιότητες του αμοιβαίου αποκλεισμού και της πληρότητας περιεχομένου
 Παραδείγματα: φύλο, θρήσκευμα, τόπος γέννησης, πανεπιστημιακό πτυχίο, εθνικότητα, χρώμα μαλλιών
 Επίπεδα μέτρησης – Διατακτικά
 Μεταβλητές με ιδιότητες που μπορούμε να ταξινομήσουμε βάσει κάποιας λογικής τάξης
 Παραδείγματα: κοινωνικοοικονομική κατάσταση, επίπεδο σύγκρουσης, προκατάληψη, συντηρητισμός, σκληρότητα
 Επίπεδα μέτρησης – Επίπεδα διαστήματος
 Μεταβλητές για τις οποίες είναι σημαντική η πραγματική απόσταση που χωρίζει τις τιμές τους
 Παραδείγματα: θερμοκρασία (Φαρενάιτ), δείκτης ευφυΐας
 Επίπεδα μέτρησης – Αναλογικά
 Μεταβλητές των οποίων οι τιμές, εκτός του ότι διαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά των μέτρων διαστήματος, βασίζονται επίσης σε
ένα πραγματικό μηδενικό σημείο
 Παραδείγματα: θερμοκρασία (Κέλβιν), ηλικία, χρονική διάρκεια, αριθμός οργανώσεων, αριθμός ομάδων, αριθμός των «άριστα»
που παίρνει κάποιος στο πανεπιστήμιο
Η λειτουργικοποίηση
(ΙΙΙ)
(από Babbie 2011 )
Κριτήρια ποιότητας της μέτρησης
(Ι)
Ακρίβεια και πιστότητα
(από Babbie 2011 )
 Αξιοπιστία
 Εγκυρότητα
 Ακρίβεια και πιστότητα
 Οι ακριβείς μετρήσεις είναι ανώτερες από τις ανακριβείς
 Η ακρίβεια διαφέρει από την πιστότητα
 Αξιοπιστία – Η ποιότητα των μεθόδων μέτρησης που υποδεικνύει ότι τα ίδια δεδομένα θα αντλούνται κάθε
φορά σε επαναλαμβανόμενες παρατηρήσεις του ίδιου φαινομένου.
 Η αξιοπιστία διαφέρει από την πιστότητα…
 Μέθοδος ελέγχου-επανελέγχου [replicability]
 Επανάληψη της ίδιας μέτρησης πάνω από μία φορές.
 Μέθοδος διχοτόμησης [εσωτερική]
 Πολλαπλά σύνολα τυχαία επιλεγμένων μεταβλητών πρέπει να προσφέρουν τις ίδιες ταξινομήσεις
 Χρήση καθιερωμένων μέτρων
 Αξιοπιστία των ερευνητών
Κριτήρια ποιότητας της μέτρησης
(ΙΙ)
Εγκυρότητα – Όρος που περιγράφει ένα μέτρο που μετρά επακριβώς την
(από Babbie 2011 )
έννοια που έχει σκοπό να μετρήσει
Φαινομενική εγκυρότητα (ή ονομαστική)– Η ποιότητα ενός ενδείκτη που τον κάνει
να μοιάζει ένα εύλογο μέτρο κάποιας μεταβλητής
Εγκυρότητα κριτηρίου – Ο βαθμός στον οποίο ένα μέτρο σχετίζεται με κάποιο
εξωτερικό κριτήριο
Εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής (ή συγκλίνουσα)– Ο βαθμός στον οποίο ένα
μέτρο σχετίζεται με άλλες μεταβλητές, όπως αναμένεται μέσα σε ένα σύστημα
θεωρητικών σχέσεων
Εγκυρότητα Περιεχομένου – Ο βαθμός στον οποίο ένα μέτρο καλύπτει το εύρος
των
σημασιών που περιέχονται σε μια έννοια
Ταυτόχρονη εγκυρότητα- το ίδιο από πολλές διαφορετικές απόψεις πχ.
Εισόδημα/τεκμήρια
Προγνωστική εγκυρότητα- το ίδιο αλλά αναφέρεται στο μέλλον
Ετυμολογική εγκυρότητα- Τι σημαίνουν οι λέξεις?
Σχήμα 5.2
Ένας παραλληλισμός της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας
Κριτήρια ποιότητας της μέτρησης (VΙ)
 Ποιος αποφασίζει τι είναι έγκυρο;
Πυκνή περιγραφή (Geertz 1973) – Η όσο το
δυνατόν πιο βαθιά κατανόηση των νοημάτων που
έχουν τα στοιχεία μιας κουλτούρας για εκείνους
που ζουν σε αυτή την κουλτούρα
Κριτήρια ποιότητας της μέτρησης (VΙΙ)
 Ένταση μεταξύ αξιοπιστίας και εγκυρότητας
 Συχνά, η διατύπωση αξιόπιστων λειτουργικών
ορισμών και μετρήσεων μοιάζει να αφαιρεί από τις
έννοιες τον νοηματικό πλούτο τους
 Δύο διαφορετικές προσεγγίσεις
 Έμφαση στην αξιοπιστία: Ποσοτικές, νομοθετικές,
δομημένες τεχνικές
 Έμφαση στην εγκυρότητα: Ποιοτικές, ιδιογραφικές
μέθοδοι
Η καλύτερη λύση είναι να χρησιμοποιούνται
διαφορετικά μέτρα, τα οποία θα συλλαμβάνουν τις
ποικίλες πτυχές μιας έννοιας
Η δεοντολογία της μέτρησης
 Οιαποφάσεις που αφορούν τις μετρήσεις
μπορούν μερικές φορές να κριθούν βάσει
δεοντολογικών κριτηρίων
Η προσωπική μεροληψία μπορεί να επηρεάσει
την εννοιολόγηση και τη μέτρηση
 Είναι αντιδεοντολογικό να προσπαθήσουμε να
επηρεάσουμε τα αποτελέσματα προς τη μια
κατεύθυνση μέσω του μεροληπτικού ορισμού
του ζητήματος
Η δεοντολογία του σχεδιασμού έρευνας

 Αν η μελέτη σας απαιτεί τη συμμετοχή

ανθρώπων, πρέπει να καθορίσετε ότι τα πιθανά
οφέλη της έρευνας
 Σχεδιάστε τη μελέτη σας σύμφωνα με τις οδηγίες
για τη δεοντολογία
 Πιθανόν να χρειάζεται η ερευνητική σας
πρόταση να ελεγχθεί από μια θεσμική επιτροπή
αξιολόγησης
 The process of quantitative research

Figure 7.1, Page 150

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Κριτική στην ποσοτική
έρευνα
• Δυστοκία στον διαχωρισμό μεταξύ αντικειμένων
του φυσικού κόσμου και των κοινωνικών
φαινομένων
• Μάλλον τεχνητή και «κίβδηλη» αίσθηση
σαφήνειας
και ακρίβειας
• Έλλειψη οικολογικής εγκυρότητας
• Επαφίεται ιδιαίτερα στα εργαλεία και στις μετρήσεις
• Μάλλον στατική άποψη της κοινωνικής ζωής
Pages 166 and 167

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Είναι πάντοτε
•
έτσι;
Ο ποσοτικός ερευνητικός σχεδιασμός είναι μια ιδανική-
τυπική προσέγγιση
• Είναι πολύ χρήσιμος ως οδηγός καλής πρακτικής…
• Αλλά υπάρχει απόκλιση μεταξύ μιας ιδανικής-τυπικής
προσέγγισης και της πρακτικής της κοινωνικής έρευνας
• Πολλές φορές, η αντιμετώπιση των πραγματικών
δυσκολιών μπορεί να σημαίνει ότι οι ερευνητές μάλλον
«χαλαρώνουν» σε σχέση με τις αρχές καλών
πρακτικών…

Page 167

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 One reason for the discrepancy between the ideal
and typical approaches

• Η ποσοτική έρευνα είναι συνήθως επαγωγική

(deductive, επιμένει στον εγχειρηματικό
προσδιορισμό των εννοιών)
• Όμως, μερικές φορές οι μετρήσεις μπορούν να
οδηγήσουν σε But measurements can sometimes lead
to inductive theorising
• And this means the factors give rise to the concepts,
rather than making them operational
• Bryman (1988:28) calls this ‘reverse operationism’

Page 167

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 …και άλλος ένας
λόγος
• Οι δημοσιευμένες ποσοτικές έρευνες σπάνια αναφέρονται
σε θέματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας (Podsakoff & Dalton,
1987)
• Οι ερευνητές εστιάζουν περισσότερο στο «ουσιαστικό»
περιεχόμενο και τα ευρήματα της έρευνας τους
• Οι δοκιμές αξιοπιστίας και εγκυρότητας μάλλον δεν
αποτελούν μια ελκυστική προοπτική!
• Όμως οι ερευνητές παραμένουν δεσμευμένοι στις
αρχές
ορθής πρακτικής

Page 167

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

Εισαγωγή

• Ζητήματα δεοντολογίας και πολιτικής

διαμορφώνουν τα προβλήματα της
κοινωνικής έρευνας παράλληλα με τα
τεχνικά, επιστημονικά και διαχειριστικά
ζητήματα
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (Ι)
Δεοντολογικό (Webster’s Νew World
Dictionary ) – Αυτό που συμμορφώνεται στα
πρότυπα συμπεριφοράς ενός δεδομένου
επαγγέλματος ή ομάδας
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (ΙΙ)
Εθελοντική συμμετοχή
Κανένας δεν πρέπει να εξαναγκαστεί να
συμμετάσχει
Περιορισμοί
Αρχή γενικευσιμότητας
Στις έρευνες πεδίου, πολύ συχνά ο ερευνητής δεν
μπορεί καν να αποκαλύψει ότι διεξάγει μια έρευνα
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (ΙΙΙ)
Προστασία των συμμετεχόντων
Θεμελιώδεις δεοντολογικές αρχές για την έρευνα
σε ανθρώπινα υποκείμενα
1. Σεβασμός προς τον άνθρωπο – Η συμμετοχή πρέπει να
είναι απολύτως εθελοντική και να βασίζεται στην πλήρη
κατανόηση του αντικειμένου της έρευνας. Θα πρέπει να
δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία ανηλίκων και
όσων δεν διαθέτουν πλήρη αυτονομία
2. Ευεργεσία – Τα υποκείμενα θα πρέπει να προστατεύονται
από την έρευνα και, ιδανικά, να ωφελούνται από αυτήν
3. Δικαιοσύνη – Τα βάρη και τα οφέλη της έρευνας θα πρέπει
να μοιράζονται ισότιμα στην κοινωνία
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (ΙV)
Προστασία των συμμετεχόντων (συνέχεια)
Η ανθρώπινη έρευνα δεν πρέπει ποτέ να
τραυματίζει τα υπό μελέτη άτομα, ανεξάρτητα από
το εάν αυτά συμμετέχουν εθελοντικά στη μελέτη ή
όχι
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (V)
 Προστασία των συμμετεχόντων (συνέχεια)
 Συγκατάθεση μετά από ενημέρωση – Κανόνας,
σύμφωνα με τον οποίο οι συμμετέχοντες σε μια
έρευνα βασίζουν την εθελοντική συμμετοχή τους
στην πλήρη κατανόηση των πιθανών κινδύνων
 Αιτίες ενδεχόμενης βλάβης
 Ανάλυση και έκθεση των δεδομένων
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (VΙ)
Ανωνυμία και εμπιστευτικότητα
Ανωνυμία – Η ανωνυμία σε ένα ερευνητικό σχέδιο
εξασφαλίζεται όταν ούτε οι ερευνητές ούτε οι
αναγνώστες των ευρημάτων μπορούν να ταυτίσουν
μια συγκεκριμένη απάντηση με έναν
συγκεκριμένο ερωτώμενο
Εμπιστευτικότητα – Ένα ερευνητικό πρόγραμμα
εγγυάται την εμπιστευτικότητά του, όταν ο
ερευνητής μπορεί μεν να διακρίνει τις απαντήσεις
ενός συγκεκριμένου ατόμου, αλλά υπόσχεται να
μην το κάνει αυτό δημόσια
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (VΙΙ)
Παραπλάνηση
Η παραπλάνηση στο πλαίσιο της κοινωνικής
έρευνας πρέπει να δικαιολογείται από πειστικά
επιστημονικά ή διαχειριστικά μελήματα
Απολογισμός – Συνέντευξη με τους συμμετέχοντες
σε μια έρευνα προκειμένου να μάθουμε την
εμπειρία τους από τη συμμετοχή στην έρευνα και να
τους πληροφορήσουμε για οποιονδήποτε άδηλο
σκοπό της
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (VΙΙΙ)
Ανάλυση και υποβολή εκθέσεων
Οι ερευνητές έχουν δεοντολογικές υποχρεώσεις
στους συναδέλφους τους στην επιστημονική
κοινότητα
Πρέπει να αναφέρονται όλα τα αποτελέσματα
(θετικά και αρνητικά)
Πρέπει να δηλώνονται όλοι οι περιορισμοί ή οι
ελλείψεις
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (ΙX)
Θεσμικά όργανα αξιολόγησης
• Θεσμική Επιτροπή Αξιολόγησης – Πάνελ μελών του
τμήματος (πιθανώς και άλλων) που αξιολογούν κάθε
ερευνητική πρόταση που αφορά στα ανθρώπινα
υποκείμενα, ούτως ώστε να είναι δυνατό να εγγυηθεί
την προστασία των δικαιωμάτων και των
συμφερόντων όλων των υποκειμένων
 Στόχος; Ελαχιστοποίηση των κινδύνων που
αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες σε μια έρευνα
Ζητήματα δεοντολογίας στην κοινωνική
έρευνα (Χ)
Κώδικες επαγγελματικής δεοντολογίας
• Οι περισσότερες επαγγελματικές ενώσεις
κοινωνικών ερευνητών έχουν δημιουργήσει και
δημοσιεύσει επίσημους κώδικες δεοντολογίας
που περιγράφουν ποια επαγγελματική
συμπεριφορά θεωρείται αποδεκτή και ποια όχι
Δύο δεοντολογικές διαμάχες (Ι)
Προβλήματα στην «τσαγερί» – Laud Humphreys
Εστίασε σε ομοφυλοφιλικές συνευρέσεις ανάμεσα σε ξένους
που συναντιούνται στις δημόσιες τουαλέτες των πάρκων
Ο ερευνητής ενδιαφέρθηκε για τη ζωή των συμμετεχόντων
Ο ερευνητής προσφέρθηκε να αναλάβει τα καθήκοντα του
τσιλιαδόρου («παρατηρήτρια» – «watchqueen»)
Ο ερευνητής συνέλεξε προσωπικές πληροφορίες για

τους συμμετέχοντες (πινακίδες κυκλοφορίας)

Τι δεοντολογικά ζητήματα ανακύπτουν σ’ αυτήν

την περίπτωση;
Δύο δεοντολογικές διαμάχες (ΙΙ)
Παρατηρώντας την ανθρώπινη υπακοή – Stanley
Milgram
Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε ένα πείραμα, το οποίο
αντιστοιχούσε σε μια διαμάχη που έχει τις ρίζες της στον Β΄
Παγκόσμιο Πόλεμο
Οι συμμετέχοντες αναλάμβαναν το ρόλο του «δασκάλου»
προκειμένου να διδάξουν μια σειρά εργασίες στον
«μαθητή». Κάθε φορά που ο μαθητής έκανε λάθος, ο
δάσκαλος μπορούσε να του προκαλέσει ηλεκτροπληξία με
αυξανόμενη ένταση
Τι δεοντολογικά ζητήματα ανακύπτουν σ’ αυτήν την
περίπτωση;
Η πολιτική της κοινωνικής έρευνας (Ι)
Η δεοντολογία της κοινωνικής έρευνας αφορά
κυρίως τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται
Τα πολιτικά ζητήματα, τείνουν να εστιάζουν
στην ουσία και τις χρήσεις της έρευνας
Δεν υπάρχουν επίσημοι κώδικες παραδεκτής
πολιτικής πρακτικής, ενώ υπάρχουν επίσημοι
κώδικες δεοντολογίας για τη διεξαγωγή
κοινωνικών ερευνών
Η πολιτική της κοινωνικής έρευνας (ΙΙ)
Αντικειμενικότητα και ιδεολογία
Η επιστήμη επιτυγχάνει το ισοδύναμο της
αντικειμενικότητας μέσω της διυποκειμενικότητας
Weber 1925: Η κοινωνιολογία πρέπει να παραμείνει
απαλλαγμένη από τις προσωπικές αξίες των διανοητών
για να συνεισφέρει κάτι ιδιαίτερο στην κοινωνία
 Μαρξιστές και νεομαρξιστές: H κοινωνική επιστήμη και
η κοινωνική δράση δεν μπορούν και δεν πρέπει να
διακρίνονται
Μichael Βurawoy 2004: Δημόσια κοινωνιολογία
Η πολιτική της κοινωνικής έρευνας (ΙΙΙ)
Αντικειμενικότητα και ιδεολογία (συνέχεια)
 Ζητήματα που εγείρουν διαφωνίες ως προς το
αν η κοινωνική επιστήμη πρέπει να είναι αξιακά
ουδέτερη
 Κοινωνική έρευνα και φυλή
 Η πολιτική της σεξουαλικής έρευνας
 Η πολιτική και η απογραφή
Η πολιτική της κοινωνικής έρευνας (ΙV)
Πολιτική με μικρό «π»
Η κοινωνική έρευνα σε σχέση με διαφιλονικούμενα
κοινωνικά ζητήματα δεν μπορεί να παραμένει
αντικειμενική
Η πολιτική της κοινωνικής έρευνας (V)
 Πολιτική στις σωστές διαστάσεις
1. Η επιστήμη δεν μένει ανέπαφη από την πολιτική
2. Η επιστήμη προχωρά μέσα από πολιτικές διαμάχες και
έριδες
3. Η επίγνωση των ιδεολογικών ζητημάτων εμπλουτίζει τη
μελέτη και τη εφαρμογή των μεθόδων κοινωνικής
έρευνας
4. Αν και οι ερευνητές δεν πρέπει να επιτρέπουν στις δικές
τους αξίες να παρεμβάλλονται στην ποιότητα και την
ειλικρίνεια της έρευνάς τους, αυτό δεν σημαίνει ότι οι
ερευνητές δεν πρέπει ή δεν μπορούν να συμμετέχουν σε
δημόσιες συζητήσεις
 Survey elements

Page 173

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Basic terms and concepts: 1

• Πληθυσμός: όλες οι «μονάδες» απ’ όπου θα επιλέξουμε δείγμα

• Δείγμα: το τμήμα του πληθυσμού που έχουμε επιλέξει προς
διερεύνηση
• Δειγματοληπτικό πλαίσιο: Ο πλήρης κατάλογος όλων των
«μονάδων»
• Αντιπροσωπευτικό δείγμα: το δείγμα που αντανακλά με
ακρίβεια τον πληθυσμό
• Δειγματοληπτικό σφάλμα: η (συστηματική) παραμόρφωση ως
προς την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος

Key concept
8.1
page 174

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Basic terms and concepts: 2
• Δείγμα Πιθανότητας: δείγμα που επιλέγεται μέσω τυχαιότητας
• Δείγμα χωρίς πιθανότητα: δείγμα που επιλέγεται χωρίς τυχαιότητα
• Δειγματοληπτικό σφάλμα: η διαφορά μεταξύ του δείγματος και του
πληθυσμού
• Μη-δειγματοληπτικό σφάλμα: ερευνητικά ευρήματα που αφορούν
διαφορές μεταξύ δείγματος και πληθυσμού
• Άρνηση απάντησης: όταν μέλη του δείγματος δεν μπορούν ή δεν
θέλουν να συμμετάσχουν
• Απογραφή [Census]: dδεδομένα που έχουν συλλεγεί από όλο τον
πληθυσμό

Key concept
7.1
page 174

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Sampling
error
• Διαφορά ανάμεσα στο δείγμα και στον πληθυσμό
• Επισφαλματωμένο δείγμα = δεν αναπαριστά τον
πλυθησμό
• Μερικές ομάδες υπέρ-αντιπροσωπεύονται, άλλες υπό-
αντιπροσωπεύονται
• Πηγές σφάλματος
• δείγμα χωρίς πιθανότητα, ακατάλληλο πλαίσιο
δειγματοληψίας, άρνηση συμμετοχής
• Η δειγματοληψία με πιθανότητα μειώνει το
δειγματοληπτικό σφάλμα και επιτρέπει την επαγωγική
στατιστική
Pages 175 and 176

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 4 types of probability sample

•Απλή τυχαία δειγματοληψία

• Συστηματική δειγματοληψία

•Διαστρωματωμένη τυχαία δειγματοληψία

•Πολύ-επίπεδη δειγματοληψία κατά συστάδες

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Απλή τυχαία δειγματοληψία

• Κάθε μονάδα έχει την ίδια πιθανότητα επιλογής

• Δειγματοληπτικό κλάσμα: n/N
όπου n = μέγεθος δείγματος και N = μέγεθος πληθυσμού
- Κατάλογος όλων των μονάδων και αρίθμηση
• Χρήση πίνακα τυχαίων αριθμών για να επιλέξουμε
μονάδες

Pages 176 and 177

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Συστηματική δειγματοληψία
• Επιλογή μονάδων απευθείας από το
δειγματοληπτικό πλαίσιο
• Από ένα τυχαίο σημείο εκκίνησης, επιλογή της
κάθε nth μονάδας (π.χ. κάθε 4ο όνομα)
• Βεβαιότητα ότι το δειγματοληπτικό πλαίσιο
δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σειρά-εάν έχει τότε
αναδιάταξη έτσι ώστε να αποφύγουμε το
σφάλμα

Page 178

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Διαστρωματωμένη τυχαία δειγματοληψία

•Το σημείο εκκίνησης είναι η κατηγοριοποίηση του

πληθυσμού σε «στρώσεις» (κατάλληλες διαιρέσεις, ή
τμήματα κτλ)

•Έτσι το δείγμα μπορεί να είναι αναλογικά

αντιπροσωπευτικό σε σχέση με κάθε «στρώση»

• Στην συνέχεια, τυχαία επιλογή στο εσωτερικό

της
κάθε «στρώσης» όπως για ένα απλό τυχαίο
δείγμα
Page 178

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 The advantages of stratified
– an example
sampling

Table 8.1
Page 178

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Πολύ-επίπεδη δειγματοληψία κατά συστάδες

• Χρήσιμη όταν έχουμε πληθυσμούς ευρέως

διεσπαρμένους
• Πρώτα, διαίρεση του πληθυσμού σε ομάδες
(συστάδες) όπως γεωγραφικές περιοχές, ή
επαγγέλματα
• Υπό-ομάδες (υπό-συστάδες) μπορούν να επιλέγουν
από αυτές τις συστάδες εάν αυτό είναι κατάλληλο
• Επέλεξε τυχαία μονάδες μέσα από κάθε συστάδα ή
υπό-συστάδα
• Συλλογή δεδομένων από κάθε συστάδα μονάδων,
διαδοχικά

Pages 179 and 180

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

Type aut hor names
Alan Bryman
here

Social Research Methods

Δειγματοληψία

© Alan Bryman, 2016. All rights reserved.

 Survey elements

Page 173

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Βασικοί όροι και έννοιες: 1

• Πληθυσμός: όλες οι «μονάδες» απ’ όπου θα επιλέξουμε

δείγμα
• Δείγμα: το τμήμα του πληθυσμού που έχουμε επιλέξει
προς διερεύνηση
• Δειγματοληπτικό πλαίσιο: Ο πλήρης κατάλογος όλων
των «μονάδων»
• Αντιπροσωπευτικό δείγμα: το δείγμα που αντανακλά με
ακρίβεια τον πληθυσμό
• Δειγματοληπτικό σφάλμα: η (συστηματική)
παραμόρφωση ως προς την αντιπροσωπευτικότητα του
Key concept 8.1
δείγματος page 174

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Basic terms and concepts: 2

• Δείγμα Πιθανότητας: δείγμα που επιλέγεται μέσω τυχαιότητας

• Δείγμα χωρίς πιθανότητα: δείγμα που επιλέγεται χωρίς
τυχαιότητα
• Δειγματοληπτικό σφάλμα: η διαφορά μεταξύ του δείγματος και
του πληθυσμού
• Μη-δειγματοληπτικό σφάλμα: ερευνητικά ευρήματα που
αφορούν διαφορές μεταξύ δείγματος και πληθυσμού
• Άρνηση απάντησης: όταν μέλη του δείγματος δεν μπορούν ή
δεν θέλουν να συμμετάσχουν
• Απογραφή [Census]: dδεδομένα που έχουν συλλεγεί από
όλο
τον πληθυσμό
Key concept 7.1
page 174

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Sampling error

• Διαφορά ανάμεσα στο δείγμα και στον πληθυσμό

• Επισφαλματωμένο δείγμα = δεν αναπαριστά τον
πληθυσμό
– Μερικές ομάδες υπέρ-αντιπροσωπεύονται, άλλες
υπό-αντιπροσωπεύονται
• Πηγές σφάλματος
– δείγμα χωρίς πιθανότητα, ακατάλληλο πλαίσιο
δειγματοληψίας, άρνηση συμμετοχής
• Η δειγματοληψία με πιθανότητα μειώνει το
δειγματοληπτικό σφάλμα και επιτρέπει
επαγωγική στατιστική
την Pages 175 and 176

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 4 τύποι πιθανοτικής δειγματοληψίας

•Απλή τυχαία δειγματοληψία

• Συστηματική δειγματοληψία

•Διαστρωματωμένη τυχαία δειγματοληψία

•Πολύ-επίπεδη δειγματοληψία κατά συστάδες

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

Θεωρία και λογική της πιθανοτικής
δειγματοληψίας (ΙΙΙ)
Αντιπροσωπευτικότητα και πιθανότητα επιλογής
Αντιπροσωπευτικότητα – Η ιδιότητα ενός δείγματος
που διαθέτει την ίδια κατανομή χαρακτηριστικών με
τον πληθυσμό από τον οποίο επιλέχθηκε
Τα δείγματα δεν χρειάζεται να είναι
αντιπροσωπευτικά από όλες τις απόψεις, η
αντιπροσωπευτικότητα αφορά μόνο τα
χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τα ουσιαστικά
ενδιαφέροντα της μελέτης

6-49
 Απλή τυχαία δειγματοληψία

– Κάθε μονάδα έχει την ίδια πιθανότητα επιλογής

– Δειγματοληπτικό κλάσμα: n/N
όπου n = μέγεθος δείγματος και N = μέγεθος
πληθυσμού
- Κατάλογος όλων των μονάδων και αρίθμηση
– Χρήση πίνακα τυχαίων αριθμών για να
επιλέξουμε μονάδες

Pages 176 and 177

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

Σχήμα 6.11

6-75
Τέλειο πιθανοτικό δείγμα
Φοιτητικός Δείγμα
πληθυσμός φοιτητών

6-76
Μέτριο πιθανοτικό δείγμα
Φοιτητικός
πληθυσμός Δείγμα
φοιτητών

6-77
 Συστηματική δειγματοληψία

– Επιλογή μονάδων απευθείας από το

δειγματοληπτικό πλαίσιο
– Από ένα τυχαίο σημείο εκκίνησης, επιλογή
της κάθε nth μονάδας (π.χ. κάθε 4ο όνομα)
– Βεβαιότητα ότι το δειγματοληπτικό
πλαίσιο δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σειρά-
εάν έχει τότε αναδιάταξη έτσι ώστε να
αποφύγουμε το σφάλμα
Page 178

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (ΙV)
Βήμα δειγματοληψίας – Μια συγκεκριμένη
απόσταση (k) ανάμεσα στα στοιχεία που έχουν
επιλεγεί από έναν πληθυσμό για ένα δείγμα

Λόγος δειγματοληψίας – Η αναλογία στοιχείων

ενός πληθυσμού που επιλέγονται σε ένα
δείγμα

6-55
 Διαστρωματωμένη τυχαία δειγματοληψία

•Το σημείο εκκίνησης είναι η κατηγοριοποίηση του

πληθυσμού σε «στρώσεις» (κατάλληλες διαιρέσεις, ή
τμήματα κτλ)

•Έτσι το δείγμα μπορεί να είναι αναλογικά

αντιπροσωπευτικό σε σχέση με κάθε «στρώση»

• Στην συνέχεια, τυχαία επιλογή στο εσωτερικό

της
κάθε «στρώσης» όπως για ένα απλό τυχαίο
δείγμα
Page 178

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (V)
Στρωματοποιημένη δειγματοληψία
Στρωματοποίηση – Ομαδοποίηση των μονάδων του
πληθυσμού σε ομοιογενείς ομάδες (στρώματα) πριν
από τη δειγματοληψία
Λίγο πιο ακριβής από την απλή τυχαία
δειγματοληψία
Η στρωματοποίηση είναι μια τροποποίηση της χρήσης
της απλής τυχαίας δειγματοληψίας και της
συστηματικής δειγματοληψίας

6-81
Σχήμα 6.12

6-82
 The advantages of stratified
sampling – an example

Table 8.1
Page 178

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Πολύ-επίπεδη δειγματοληψία κατά συστάδες

– Χρήσιμη όταν έχουμε πληθυσμούς ευρέως

διεσπαρμένους
– Πρώτα, διαίρεση του πληθυσμού σε ομάδες
(συστάδες) όπως γεωγραφικές περιοχές, ή
επαγγέλματα
– Υπό-ομάδες (υπό-συστάδες) μπορούν να
επιλεγούν από αυτές τις συστάδες εάν αυτό είναι
κατάλληλο
– Επέλεξε τυχαία μονάδες μέσα από κάθε
συστάδα
ή υπό-συστάδα
– Συλλογή δεδομένων από κάθε συστάδα
Bryman: Social Research Methods, 5μοedition
th aνgάseδ1ω9
P 7 νan,180
d
Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά
συστάδες (Ι)
 Δειγματοληψία κατά συστάδες – Πολυσταδιακή
δειγματοληψία, κατά την οποία αρχικά λαμβάνονται
τυχαία δείγματα από φυσικές ομάδες (συστάδες) και
κατόπιν τα μέλη κάθε επιλεγμένης συστάδας
υποβάλλονται σε δεύτερη δειγματοληψία
 Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν είναι αδύνατο ή μη
πρακτικό να συλλεχθεί μία εξαντλητική λίστα των
στοιχείων που συνθέτουν τον πληθυσμό-στόχο
 Εξαιρετικά αποτελεσματική, αλλά λιγότερο ακριβής
μέθοδος

6-61
Σχήμα 6.13
Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά
συστάδες (ΙΙ)
Στρωματοποίηση στην πολυσταδιακή
δειγματοληψία κατά συστάδες

6-87
Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά
συστάδες (ΙΙΙ)
Δειγματοληψία με Πιθανότητα Ανάλογη του
Μεγέθους (ΠΑΜ) – Είδος πολυσταδιακής
δειγματοληψίας όπου οι συστάδες επιλέγονται,
όχι με ίσες πιθανότητες, αλλά με πιθανότητες
ανάλογες του μεγέθους τους – σύμφωνα με τον
αριθμό των μονάδων απ’ τις οποίες θα
δημιουργηθούν υπο-δείγματα
Μια πιο εξελιγμένη μορφή δειγματοληψίας κατά
συστάδες

6-88
Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά
συστάδες (ΙV)
Μη αναλογική δειγματοληψία και στάθμιση
Στάθμιση – Απόδοση διαφορετικών βαρών σε
περιπτώσεις που επιλέγονται σε ένα δείγμα με
διαφορετικές πιθανότητες επιλογής

6-89
 Πλεονεκτήματα της δειγματοληψίας
με πιθανότητα
• Αντιπροσωπευτικό – επιτρέπει την γενίκευση από το
δείγμα στον πληθυσμό
• Επαγωγική στατιστική
• Ο μέσος όρος δείγματος μπορεί χρησιμεύσει ως
εκτίμηση για τον μέσο όρο του πληθυσμού
• Τυπικό σφάλμα [Standard error (SE)]: εκτίμηση της
απόκλισης μεταξύ μέσου όρου δείγματος και
πληθυσμού
• 95% του μέσου όρου δείγματος βρίσκεται μεταξύ
+/-
1.96 SE από τον μέσο όρο του πληθυσμού
Page 181

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 The distribution of sample means

Figure 8.8
Page 182

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Μέγεθος δείγματος

• Το απόλυτο μέγεθος «μετράει» περισσότερο από

το σχετικό μέγεθος.
• Όσο το δείγμα είναι μεγαλύτερο τόσο τείνει να
είναι πιο ακριβές και αντιπροσωπευτικό.
• Όσο μεγαλώνει το δείγμα τόσο μειώνεται το
δειγματοληπτικό σφάλμα
• Είναι σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς σχετικά
με
τους περιορισμούς της δειγματοληψίας
Tips and skills
Page 183

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Παράγοντες που επηρεάζουν το
μέγεθος δείγματος: 1
• Χρόνος και κόστος
– Μετά από ένα σημείο (n=1000), η αύξηση μεγέθους του
δείγματος δεν προκαλεί αξιοσημείωτη αύξηση της
ακρίβειας
– Πολύ μεγάλα δείγματα έχουν μάλλον κακό λόγο
αξίας/κόστους (Hazelrigg, 2004)
• Οι απαντήσεις ΔΞ/ΔΑ [Non-
response]
– Ποσοστό απάντησης = % του δείγματος που συμφωνεί να
συμμετάσχει (ή % που μας δίνει χρησιμοποιήσιμα
δεδομένα)
– Προσοχή: αυτοί που απαντούν και αυτοί που δεν
απαντούν μπορεί να διαφέρουν σε μια κρίσιμη μεταβλητή
Pages 184-186
Bryman: Social Research Methods, 5th edition
 Παράγοντες που επηρεάζουν το
μέγεθος δείγματος : 2
• Ετερογενής πληθυσμός
– Όσο πιο «ποικίλος» είναι ο πληθυσμός τόσο πιο
μεγάλο δείγμα απαιτείται

• Το είδος της (στατιστικής) ανάλυσης που θα

διεξαχθεί
– Μερικές στατιστικές τεχνικές απαιτούν μεγάλα
δείγματα (π.χ. Ανάλυση Αντιστοιχιών, επαγωγική
στατιστική)

Pages 186 and 187

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Δειγματοληψία χωρίς πιθανότητα: 1

1. Βολική δειγματοληψία
– Χρησιμοποιούμε αυτούς στους οποίους έχουμε και την πιο
εύκολη πρόσβαση
– Χρήσιμη κυρίως ως προς την προ-ερευνητική χρήση του
ερευνητικού εργαλείου
– Γιατί να χάσουμε μια ευκαιρία για εύκολη δειγματοληψία;

2. Δειγματοληψία Χιονοστιβάδα
– Ο ερευνητής έρχεται σε επαφή με μια μικρή ομάδα
– Αυτή η ομάδα το προωθεί σε άλλους συμμετέχοντες στο
δίκτυο τους
π.χ. οι σερφίστες… Pages 187 and 188

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

Μη πιθανοτική δειγματοληψία (Ι)
Μη πιθανοτική δειγματοληψία – Κάθε τεχνική
στην οποία τα δείγματα επιλέγονται με τρόπο
άλλο από αυτόν που υποδεικνύει η θεωρία των
πιθανοτήτων
Διαθέσιμα υποκείμενα
Σκόπιμη δειγματοληψία
Δειγματοληψία χιονοστιβάδας
Ποσοστική δειγματοληψία

6-
96
Μη πιθανοτική δειγματοληψία (ΙΙ)
Δειγματοληψία βασισμένη σε διαθέσιμα
υποκείμενα
Δειγματοληψία «ευκολίας» ή «ευχέρειας»
Δεν επιτρέπει κανένα έλεγχο ως προς την
αντιπροσωπευτικότητα ενός δείγματος
Δικαιολογείται αν δεν είναι εφικτές οι
λιγότερο
επικίνδυνες δειγματοληπτικές μέθοδοι
Οι ερευνητές πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί
ως προς τη γενίκευση βάσει των δεδομένων τους
Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η
μέθοδος;
6-
97
 Μη πιθανοτική δειγματοληψία (ΙΙΙ)
Σκόπιμη δειγματοληψία ή δειγματοληψία κατά
κρίση – Είδος μη πιθανοτικής δειγματοληψίας
κατά την οποία οι μονάδες που θα
παρατηρηθούν επιλέγονται βάσει της κρίσης του
ερευνητή όσον αφορά στο ποιες μονάδες θα
είναι πιο χρήσιμες ή πιο αντιπροσωπευτικές
Μικρά υποσύνολα ενός πληθυσμού
Σύγκριση δύο ομάδων
Αποκλίνουσες περιπτώσεις
Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η
μέθοδος;
6-
98
 Δειγματοληψία χωρίς πιθανότητα : 2

3. Διαστρωματωμένη δειγματοληψία
– Συχνά χρησιμοποιείται στο marketing και στις δημοσκοπήσεις
– Σχετικά χαμηλού κόστους, γρήγορη και εύκολη στη διαχείριση
– Δείγμα αντιπροσωπευτικό αναλογικά των κοινωνικών
κατηγοριών του πληθυσμού [strata]
– Αλλά μη-τυχαία δειγματοληψία στο εσωτερικό κάθε
στρώματος
– Οι ερευνητές επιλέγουν τους συμμετέχοντες που εμπίπτουν στις
ζητούμενες κοινωνικές κατηγορίες, έτσι το δείγμα μπορεί να είναι
εσφαλμένο σε σχέση με τα άτομα που είναι «φιλικοί» και
«προσβάσιμη» (π.χ. στο δρόμο) άρα οδηγούμαστε σε
υπό- αντιπροσώπευση των λιγότερων προσβάσιμων
ατόμων

Pages
188-
Μη πιθανοτική δειγματοληψία (ΙV)
Δειγματοληψία χιονοστιβάδας – Μια μη
πιθανοτική μέθοδος δειγματοληψίας, κατά την
οποία κάθε άτομο που συμμετέχει στις
συνεντεύξεις καλείται να προτείνει άλλους
ανθρώπους να συμμετάσχουν στην έρευνα
Χρησιμοποιείται συχνά στην έρευνα πεδίου και για
ειδικούς πληθυσμούς.
Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η
μέθοδος;

6-
10
0
Μη πιθανοτική δειγματοληψία (V)
Ποσοστική δειγματοληψία – Ένας τύπος μη
πιθανοτικής δειγματοληψίας όπου οι μονάδες
επιλέγονται σε δείγμα βάσει προκαθορισμένων
χαρακτηριστικών, έτσι ώστε το συνολικό δείγμα να
διαθέτει την ίδια κατανομή χαρακτηριστικών που
θεωρείται ότι υπάρχουν στον υπό μελέτη πληθυσμό
Παρόμοια με την πιθανοτική δειγματοληψία, αλλά με
εγγενή προβλήματα: το ποσοστικό πλαίσιο πρέπει να είναι
ακριβές, η επιλογή στοιχείων δείγματος μπορεί να είναι
μεροληπτική.
Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η μέθοδος;

6-
10
1
Μη πιθανοτική δειγματοληψία (VΙ)
Επιλογή πληροφορητών
Πληροφορητής – Κάποιος αρκετά κατατοπισμένος στο
κοινωνικό φαινόμενο που θέλουμε να μελετήσουμε ο
οποίος είναι πρόθυμος να μας πληροφορήσει για όσα
γνωρίζει

6-78
 Δειγματοληπτικά ζητήματα σε online
έρευνες
• Δεν έχουν όλοι internet – Σφάλμα
• Όμως σίγουρα είναι πιο εύκολο και πιο
σύντομο από την ταχυδρομική αποστολή
• Συχνά είναι πολύ δύσκολο να ξέρουμε το
μέγεθος του πληθυσμού
• Η αποχή είναι γενικά πιο υψηλή στις online
έρευνες (follow up, ίσως να έρθετε σε
προσωπική επαφή μαζί τους πριν;)
• Σκεφθείτε να βάλετε έναν δείκτη προόδου
Pages 191-193
στα
ερωτηματολόγια
Bryman: Social Research Methods, 5th edition
 Τα όρια της γενίκευσης

• Τα ευρήματα μπορούν να γενικευθούν μόνον

στον πληθυσμό απ’ όπου πήραμε δείγμα
– Προσοχή: να μην γίνεται υπέρ-γενίκευση
• Χρόνος, ιστορικά γεγονότα και εξέλιξη
κοόρτης [cohort effects]
– Τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι
έγκυρα και
να χρειάζεται ανανέωση [replication]

Pages 193 and 194

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Το σφάλμα στην επισκοπική έρευνα

• Δειγματοληπτικό σφάλμα
– Αναπόφευκτη απόκλιση μεταξύ του δείγματος και του
πληθυσμού
• Σφάλμα σχετιζόμενο με τη δειγματοληψία
– Ακατάλληλο δειγματοληπτικό πλαίσιο/μη-απάντηση
– Γίνεται πολύ δύσκολη η οποιαδήποτε γενίκευση
• Σφάλμα συλλογής δεδομένων
– Λάθος εφαρμογή των εργαλείων συλλογής δεδομένων
– π.χ. κακή χρήση λεξιλογίου=κακή κατανόηση
• Σφάλμα επεξεργασίας δεδομένων
– Εσφαλμένη διαχείριση δεδομένων όπως σφάλματα

κωδικοποίησης
Page 194
Bryman: Social Research Methods, 5th edition
Εισαγωγή
στην κοινωνική έρευνα
Earl Babbie + Bryman

Κεφάλαιο 7
Κοινωνικά πειράματα
7-
10
6
Σύνοψη κεφαλαίου
Θέματα κατάλληλα για πειράματα
Το κλασικό πείραμα
Επιλέγοντας υποκείμενα
Παραλλαγές πειραματικών σχεδιασμών
Παραδείγματα πειραμάτων
Διαδικτυακά πειράματα
«Φυσικά» πειράματα
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της
πειραματικής μεθόδου
Δεοντολογία και πειράματα
Κουίζ
7-
10
7
Εισαγωγή
Τα πειράματα αφορούν:
Την ανάληψη δράσης
Την παρατήρηση των συνεπειών αυτής της δράσης

7-
10
8
Θέματα κατάλληλα για πειράματα
Τα πειράματα ταιριάζουν ιδιαίτερα σε
ερευνητικά προγράμματα που αφορούν σχετικά
περιορισμένες και σαφείς έννοιες και προτάσεις
Έλεγχοςυποθέσεων
Κατάλληλα για ερμηνευτικούς παρά για
περιγραφικούς σκοπούς
Αλληλεπίδραση μικρών ομάδων

7-
10
9
Το κλασικό πείραμα (Ι)
 Βασικά συστατικά στοιχεία
1. Ανεξάρτητες και εξαρτημένες μεταβλητές
2. Προέλεγχος και μετα-έλεγχος
3. Πειραματικές ομάδες και ομάδες ελέγχου

7-
11
0
 Στοιχεία Πειραματικού σχεδιασμού
 Τυχαία κατανομή των συμμετεχόντων στην
πειραματική ομάδα και την ομάδα ελέγχου
 Προ-τεστ και στις δύο ομάδες
 Η ανεξάρτητη μεταβλητή καθορίζει την «αλλαγή»,
όλες οι άλλες μεταβλητές διατηρούνται
«σταθερές»
 Μετά-τεστ και στις δύο ομάδες
 Υπολογισμός και ανάλυση των διαφορών μεταξύ
των ομάδων
Page 44,45

Bryman: Social Research Methods, 5th edition

 Classical experimental
design

Key:
Obs = observation
Exp = experimental treatment (manipulation
Figure of the independent variable)
3.1 T = timing
Page 46
Bryman: Social Research Methods, 5th edition
Το κλασικό πείραμα (ΙΙ)
Ανεξάρτητες και εξαρτημένες μεταβλητές
Ανεξάρτητη – Έχει τη μορφή ενός πειραματικού
ερεθίσματος, που είτε υφίσταται είτε όχι
Εξαρτημένη – Αποτέλεσμα

7-
11
3
Το κλασικό πείραμα (ΙΙΙ)
Προέλεγχος – Η μέτρηση μιας εξαρτημένης
μεταβλητής προτού εκτεθούν τα υποκείμενα της
έρευνας σε ένα ερέθισμα που αντιπροσωπεύει
μια ανεξάρτητη μεταβλητή
Μετα-έλεγχος – Η μέτρηση εκ νέου μιας
εξαρτημένης μεταβλητής αφότου τα υποκείμενα
της έρευνας εκτεθούν σε κάποιο ερέθισμα που
αντιπροσωπεύει μια ανεξάρτητη μεταβλητή

7-
11
4
Το κλασικό πείραμα (ΙV)

Πειραματική ομάδα – Μια ομάδα υποκειμένων

στα οποία ασκείται ένα πειραματικό ερέθισμα
Ομάδα ελέγχου – μια ομάδα υποκειμένων
έρευνας, τα οποία δεν υπόκεινται σε κανένα
πειραματικό ερέθισμα και τα οποία έχουν, κατά
τα άλλα, κοινά γνωρίσματα με την πειραματική
ομάδα
Φαινόμενο Χόθορν (Hawthorne effect)

7-
11
5
Σχήμα 7.1

7-
11
6
Το κλασικό πείραμα (V)

Διπλά τυφλό πείραμα – Μια πειραματική

μέθοδος κατά την οποία ούτε τα υποκείμενα
του πειράματος ούτε οι ερευνητές γνωρίζουν
ποια είναι η πειραματική ομάδα και ποια η
ομάδα ελέγχου

7-
Επιλέγοντας υποκείμενα (Ι)

Ο ρόλος των φοιτητών πανεπιστημίου

Γενικευσιμότητα;

7-
Επιλέγοντας υποκείμενα (ΙΙ)
Πιθανοτική δειγματοληψία
Τυχαιοποίηση – Μια τεχνική για την τυχαία
αντιστοίχιση των υποκειμένων της έρευνας σε
πειραματικές ομάδες και ομάδες ελέγχου
Ταίριασμα – Η διαδικασία μέσω της οποίας
ζεύγη υποκειμένων οργανώνονται βάσει των
ομοιοτήτων τους σε μία ή περισσότερες
μεταβλητές και, κατόπιν, το ένα μέλος του
ζεύγους εντάσσεται στην πειραματική ομάδα και
το άλλο στην ομάδα ελέγχου
7-
Σχήμα 7.2

7-
Παραλλαγές πειραματικών σχεδιασμών
(Ι)
Προ-πειραματικοί ερευνητικοί σχεδιασμοί
Μελέτη περίπτωσης «μιας κρούσης» – Μία μόνο
ομάδα υποκειμένων μετριέται ως προς μία
εξαρτημένη μεταβλητή, μετά την άσκηση κάποιου
πειραματικού ερεθίσματος
Σχεδιασμός προελέγχου-μετα-ελέγχου μιας ομάδας –
Προσθέτει έναν προέλεγχο για την πειραματική
ομάδα αλλά δεν διαθέτει ομάδα ελέγχου
Σύγκριση στατικών ομάδων – Βασίζεται σε
πειραματικές ομάδες και ομάδες ελέγχου αλλά δεν
διαθέτει προελέγχους

7-
Σχήμα 7.3

7-
Παραλλαγές πειραματικών σχεδιασμών
(ΙΙ)
 Ζητήματα εγκυρότητας στην πειραματική έρευνα
 Έλλειψηεσωτερικής εγκυρότητας – Η πιθανότητα τα
συμπεράσματα που προκύπτουν από πειραματικά
αποτελέσματα να μην αντανακλούν τι ακριβώς συνέβη κατά
τη διάρκεια του πειράματος αυτού
 Πηγές: ιστορικό, ωρίμανση, επίδραση του ελέγχου, επίδραση
εργαλείων μέτρησης, στατιστική παλινδρόμηση, σφάλματα
μεροληπτικής επιλογής, πειραματική θνησιμότητα, αιτιακή χρονική
σειρά, αποζημίωση, αποθάρρυνση
 Έλλειψη εξωτερικής εγκυρότητας– Η πιθανότητα τα
συμπεράσματα που προκύπτουν από πειραματικά
αποτελέσματα να είναι αδύνατο να γενικευτούν και να
εφαρμοστούν στον «πραγματικό» κόσμο

7-
Σχήμα 7.4

7-
124
Σχήμα 7.5

7-
125
Παραδείγματα πειραμάτων
Πειράματα πεδίου

7-
126
Διαδικτυακά πειράματα
Τα αντιπροσωπευτικά δείγματα δεν είναι
αναγκαία, γι’ αυτό οι ερευνητές μπορούν να
χρησιμοποιήσουν εθελοντές

7-
127
«Φυσικά» πειράματα
Πειράματα που λαμβάνουν χώρα έξω από
ελεγχόμενες συνθήκες

7-
128
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της
πειραματικής μεθόδου
Πλεονεκτήματα
Απομόνωση της επίδρασης της πειραματικής
μεταβλητής σε βάθος χρόνου
Επανάληψη

Μειονεκτήματα
Πλαστότητα των εργαστηριακών συνθηκών

7-
129
Απειλές στην εσωτερική εγκυρότητα
 Άλλα (μη-πειραματικά) γεγονότα μπορεί να προκάλεσαν
τις παρατηρούμενες διαφοροποιήσεις (‘Ιστορία’)
 Οι συμμετέχοντες μπορεί να ευαισθητοποιηθούν στην
‘μέτρηση’
 Οι άνθρωποι αλλάζουν γενικά στον χρόνο και χωρίς το
πείραμα (‘Ωρίμανση’)
 Μη-τυχαία ‘επιλογή’ μπορεί να εξηγήσει τις
διαφοροποιήσεις
 ‘Αμφιβολίες σχετικά με την κατεύθυνση της αιτιώδους
επιρροής’ διότι μερικές φορές η χρονική συνέχεια δεν
Page
είναι σαφής 47
Απειλές στην εξωτερική εγκυρότητα
Πέντε απειλές ως προς την εξωτερική
εγκυρότητα/γενίκευση
1. Αλληλεπίδραση μεταξύ ‘επιλογής’ και ανεξάρτητης μεταβλητής
2. Αλληλεπίδραση μεταξύ ‘στησίματος’ και ανεξάρτητης μεταβλητής
3. Αλληλεπίδραση μεταξύ ‘ιστορίας’ και ανεξάρτητης μεταβλητής
4. Αλληλεπίδραση μεταξύ ‘προ-τεστ’ και ανεξάρτητης μεταβλητής
5. Αντιδραστικά αποτελέσματα των πειραματικών συνθηκών

(Campbell, 1975, and Campbell and Cook, 1979)

Page
48
1-132
1-133
1-134