PPSIP - MODUL II - OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA - 2. Dio

PRIVREDNO PRAVNI
SISTEM I POLITIKA
Pravni fakultet
Univerziteta u Travniku
Copyright © Faruk Jašarević

Sarajevo - B&H 1
II. MODUL
OSNOVE PRIVREDNOG
SISTEMA - 2. dio
PRIREDIO
Prof. dr. Faruk Jašarević

Sarajevo - B&H 2
CILJEVI IZLAGANJA
 ELABORIRATI OSOBENOSTI
PRIVREDNOG SISTEMA BIH

Sarajevo - B&H 3
3. OSOBENOSTI
 RAZMATRANJE PRIVREDNOG SISTEMA
BIH DANAS, UZIMAJUĆI U OBZIR
 ODREĐENJE KAO UKUPNOST
RAZLIČITIH OBLIKA I METODA
DRUŠTVENE ORGANIZACIJE
PRIVREĐIVANJA ...

Sarajevo - B&H 4
3. OSOBENOSTI
...
I
UOBIČAJENE OPĆE ELEMENTE,
MOGUĆE JE VIŠE U SMISLU PROJEKCIJE

NEGO KROZ ANALIZU REALNE
INSTITUCIONALNE OSNOVE

Sarajevo - B&H 5
3. OSOBENOSTI
 POTVRDA OVE KONSTATACIJE JE U
 IZVORNOM ZADATKU PRIVREDNOG
SISTEMA, DA ZAJEDNO SA OSTALIM
OBLICIMA DRUŠTVENE AKTIVNOSTI,
STVARA VIŠE ILI MANJE ADEKVATAN
AMBIJENT ZA EKONOMSKI RAZVOJ ...

Sarajevo - B&H 6
3. OSOBENOSTI
...
I
KOMPLEKSNOSTI OSNOVNIH
DETERMINANTI U ODREĐENJU
PRIVREDNOG SISTEMA BIH U
NJEGOVOM FUNKCIONALNOM ASPEKTU

Sarajevo - B&H 7
3. OSOBENOSTI
 U SPEKTRU DETERMINANTI, S
RAZLIČITIM INTENZITETOM UTJECAJA
NA DEFINIRANJE OSNOVNIH
ELEMENATA I UKUPNOG OBLIKOVANJA
PRIVREDNOG SISTEMA BIH, KAO
DJELATNE DRUŠTVENE AKTIVNOSTI,
POSEBNO SE ISTIČU: ...

Sarajevo - B&H 8
3. OSOBENOSTI
...
USTAVNI SISTEM BIH KAO NAJOPĆIJI
OKVIR EKONOMSKOG SISTEMA
TRANZICIJA PRIVREDE NA TRŽIŠNE
OSNOVE I
AKTUELNA OBNOVA I RAZVOJ
PRIVREDE

Sarajevo - B&H 9
3.1. USTAVNI SISTEM
I PRIVREDNI SISTEM
 USTAVNO – PRAVNI SISTEM DRŽAVE,
UTEMELJEN USTAVOM KAO NAJVIŠIM
PRAVNIM I POLITIČKIM AKTOM,
PREDSTAVLJA OSNOVU ZA
USTROJSTVO EKONOMSKOG, ODNOSNO
PRIVREDNOG SISTEMA

Sarajevo - B&H 10
3.1. USTAVNI SISTEM
I PRIVREDNI SISTEM
 USTAV BIH TREBA PROCJENJIVATI SA
STANOVIŠTA ISPUNJENJA OVOG
TRADICIONALNOG ZADATKA, U SMISLU
ZNAČENJA USTAVNIH ODREDBI U
POGLEDU
 NORMIRANJA PRIRODE PRIVREDNOG
SISTEMA, I
 UREĐIVANJA EKONOMSKOG
PROSTORA BIH

Sarajevo - B&H 11
3.1.1. PRIRODA PRIVREDE
 U POGLEDU PRIRODE PRIVREDNOG
SISTEMA RADI SE O
 TRŽIŠNOM SISTEMU PRIVREĐIVANJA,
SA SVIM OSOBENOSTIMA
(DOMANANTNO PRIVATNO
VLASNIŠTVO, EKONOMSKE SLOBODE,
TRŽIŠNI MEHANIZAM I ZAKONITOSTI
PONUDE I POTRAŽNJE, OGRANIČENA
EKONOMSKA ULOGA DRŽAVE,
KONCEPT OTVORENE PRIVREDE) ...
Sarajevo - B&H 12
...
I
BROJNIM EKONOMSKIM I SOCIJALNIM
IMPLIKACIJAMA OVAKVOG
PRIVREDNOG SISTEMA

Sarajevo - B&H 13
 U PREAMBULI USTAVA STOJI DA U
 “ŽELJI DA PROMOVIRAJU OPĆU
DOBROBIT I EKONOMSKI RAZVOJ
KROZ ZAŠTITU PRIVATNOG
VLASNIŠTVA I PROMOCIJU TRŽIŠNE
EKONOMIJE”

Sarajevo - B&H 14
 U NORMATIVNOM DIJELU, OSIM ONOGA
ŠTO SE ODNOSI NA NAJŠIRI KORPUS
LJUDSKIH PRAVA I OSNOVNIH SLOBODA
(ČLAN II USTAVA), UKLJUČUJUĆI I
PRAVO NA IMOVINU I PUNE EKONOMSKE
SLOBODE ...

Sarajevo - B&H 15
 ... TO SE POTVRĐUJE PREKO
 DEFINIRANJA DOMETA EKONOMSKE
ULOGE DRŽAVE I ENTITETA
PRIMJERENE TRŽIŠNOM SISTEMU
PRIVREĐIVANJA

Sarajevo - B&H 16
 USTAVNO DEFINIRANA PRIRODA
PRIVREDNOG SISTEMA PRETPOSTAVLJA
DA SE
 PREKO NORMATIVNOG USTROJSTVA
POJEDINIH ELEMENATA PRIVREDNOG

SISTEMA I SEKTORA
REPRODUKCIJE ...

Sarajevo - B&H 17
...
I
U OKVIRU EKONOMSKO - POLITIČKIH
MJERA,
OVA ČINJENICA UVAŽI

Sarajevo - B&H 18
 NEOVISNO RADI LI SE O
 SISTEMATSKIM PROPISIMA
 ILI
 TEKUĆIM MJERAMA,
PREPOZNAJE SE NJIHOVO ZAJEDNIČKO

ISHODIŠTE – TRŽIŠNI SISTEM
PRIVREĐIVANJA

Sarajevo - B&H 19
 UPRAŽNJAVANJA TEKUĆIH MJERA
EKONOMSKE POLITIKE OPĆEG
ZNAČAJA, ŠTO SE GRANIČI SA
PROBLEMATIKOM PRIVREDNO -
SISTEMSKOG REGULIRANJA
EKONOMSKIH TOKOVA, (ZAMJENA ZA
NEDOSTATNE ILI NEPOSTOJEĆE
SISTEMSKE PROPISE) ...

Sarajevo - B&H 20
 KAO I
 OSLANJANJE NA AD HOC ODLUKE ŠTO
NEMAJU UPORIŠTA U POSTOJEĆIM
KONSTRUKCIJAMA PRIVREDNOG
SISTEMA ...

Sarajevo - B&H 21
...
PROBLEMATIZIRA ODNOS SISTEMA I
MJERA EKONOMSKE POLITIKE, I

OTVARA PROSTOR ZA KONSTANTNO
GENERIRANJE DILEMA O PRIRODI

PRIVREDNOG SISTEMA

Sarajevo - B&H 22
 OVO IMA OBESHRABRUJUĆI UČINAK PO
PODUZETNIŠTVO I PRIVATNU
INICIJATIVU KAO KLJUČNE KARIKE ZA
 POSTOJEĆE UVJETE PRIVREĐIVANJA,
I
 ZA UKUPNU TRANZICIJU PRIVREDE
BIH NA TRŽIŠNE OSNOVE

Sarajevo - B&H 23
3.1.2. EKONOMSKI PROSTOR
 U OSNOVI NORMATIVNO UREĐENJE
EKONOMSKOG PROSTORA ZAJEDNICE,
ŠTO SE ODNOSI NA RASPODJELU
EKONOMSKO - POLITIČKIH OVLASTI
IZMEĐU POJEDINIH NIVOA VLASTI U
DRŽAVI ...

Sarajevo - B&H 24
 ... PREDSTAVLJA ELEMENT
DRUŠTVENOG SISTEMA (NEPOSREDNI
DODIR S POLITIČKIM I
ADMINISTRATIVNIM USTROJSTVOM),
KOJI DETERMINIRA
 OSTALE SEGMENTE PRIVREDNOG
SISTEMA I
 UKUPNO OBLIKOVANJE DRUŠTVENOG
OKVIRA PRIVREĐIVANJA
Sarajevo - B&H 25
 USTAV BIH NORMIRA U OSNOVI
FEDERALNU STRUKTURU
 IAKO U NJEGOVOM TEKSTU NEMA
DECIDNIJEG DEFINIRANJA TIPA DRŽAVE,
NESUMNJIVO JE DA SE RADI O
FEDERACIJI, ISTINA SA NEŠTO
LABAVIJOM STRUKTUROM

Sarajevo - B&H 26
 KLJUČNI ARGUMENT ZA OVAKVO
ODREĐENJE STATUSA BIH, JESTE U
DOMENU
 PODJELE EKONOMSKO - POLITIČKIH
OVLASTI IZMEĐU DRŽAVE BIH I

ENTITETA U NJENOM SASTAVU ...

Sarajevo - B&H 27
 ... KOJA PODRAZUMIJEVA
 TIPIČNE ELEMENTE EKONOMSKOG
FEDERALIZMA

Sarajevo - B&H 28
 BOSNA I HERCEGOVINA PREDSTAVLJA
JEDINSTVENO EKONOMSKO PODRUČJE,
I TO NEDVOSMISLENO PROIZLAZI KAKO
IZ ...

Sarajevo - B&H 29
...
PUNE SLOBODE U KRETANJU OSOBA,
ROBA, USLUGA I KAPITALA ŠIROM BIH

(ČLAN I TAČ. 4. USTAVA), I
EKONOMSKO - POLITIČKIH OVLASTI
ORGANA I INSTITUCIJA BIH

Sarajevo - B&H 30
 U NADLEŽNOSTI INSTITUCIJA BIH SU:
 VANJSKOTRGOVINSKA POLITIKA
 CARINE ...

Sarajevo - B&H 31
...
USPOSTAVLJANJE I FUNKCIONIRANJE
ZAJEDNIČKIH I MEĐUNARODNIH
KOMUNIKACIJSKIH SREDSTAVA
REGULIRANJE MEĐUENTITETSKOG
SAOBRAĆAJA ...

Sarajevo - B&H 32
...
MONETARNA POLITIKA S
CENTRALNOM BANKOM I
JEDINSTVENOM VALUTOM (ČLAN VII
USTAVA)
I
FINANCIRANJE (BUDŽET) I
OPOREZIVANJE NA NIVOU BIH (ČLAN
VIII USTAVA)

Sarajevo - B&H 33
 NAVEDENE NADLEŽNOSTI INSTITUCIJA
BIH DAJU ARGUMENTE ZA
KONSTATACIJU O EKONOMSKOM
FEDERALIZMU

Sarajevo - B&H 34
 DODATNE NADLEŽNOSTI BIH (ČLAN III
TAČ. 5) ODNOSE SE NA
 ZAJEDNIČKE INSTITUCIJE IZ ANEKSA
5-8 OPĆEG OKVIRNOG SPORAZUMA ...

Sarajevo - B&H 35
...
OVLASTI KOJE “... SU POTREBNE ZA
OČUVANJE SUVERENITETA,
TERITORIJALNOG INTEGRITETA,
POLITIČKE NEOVISNOSTI I
MEĐUNARODNOG SUBJEKTIVITETA
BIH”....

Sarajevo - B&H 36
...
PRERASPODJELU OVLASTI U KORIST
BIH O PITANJIMA SA KOJIMA SE SLOŽE

ENTITETI U DOMENU KORIŠTENJA
ENERGETSKIH RESURSA I U
ZAJEDNIČKIM EKONOMSKIM
PROJEKTIMA

Sarajevo - B&H 37
 BIH PREDSTAVLJA JEDINSTVENO
EKONOMSKO PODRUČJE S
PROJEKTIRANIM TIPIČNIM TRŽIŠNIM
SISTEMOM PRIVREĐIVANJA

Sarajevo - B&H 38
 POLAZEĆI OD KARAKTERA USTAVNIH
ODREDBI I ZADATKA DA OBLIKUJU
EKONOMSKE ODNOSE, KLJUČNI KORAK
JE
 POTVRDA USTAVNIH ODREDBI PREKO
ODGOVARAJUĆIH SISTEMSKIH
ZAKONA ...

Sarajevo - B&H 39
... ČIME ĆE SE,
 NA EFEKTAN NAČIN ISKORISTITI
UNIVERZALNO SVOJSTVO I MOĆ
EKONOMSKIH PRINCIPA I ODNOSA U
UREĐENJU “NEEKONOMSKIH
PODRUČJA” U DRŽAVI

Sarajevo - B&H 40
3.2. TRANZICIJA PRIVREDE
I PRIVREDNI SISTEM
 TRANZICIJA PRIVREDE OBUHVATA
 PROCES PRIJELAZA S MODELA
SOCIJALISTIČKE (NETRŽIŠNE)
EKONOMIJE NA MODEL TRŽIŠNE
EKONOMIJE ...

Sarajevo - B&H 41
I PRIVREDNI SISTEM
... ODNOSNO
 OD DRŽAVNOG (ADMINISTRATIVNOG)
REGULIRANJA NA
SAMOREGULIRANJE PRIVREDNIH
TOKOVA UZ TRŽIŠNI MEHANIZAM

Sarajevo - B&H 42
I PRIVREDNI SISTEM
 PRAKTIČNO, NAKON PLANETARNOG
SLOMA SOCIJALISTIČKIH EKONOMIJA,
GOTOVO SVE BIVŠE SOCIJALISTIČKE
ZEMLJE U VEĆEM ILI MANJEM
INTENZITETU NALAZE SE U OVOM
SLOŽENOM PROCESU

Sarajevo - B&H 43
I PRIVREDNI SISTEM
 TRANZICIJA SADRŽINSKI OBUHVATA
SVE SEGMENTE
 SISTEMA PRIVREĐIVANJA, I
 USTROJSTVA DRUŠTVENE (DRŽAVNE)
ZAJEDNICE
 TRANZICIJA NIJE JEDNOKRATAN ČIN

Sarajevo - B&H 44
I PRIVREDNI SISTEM
 TRANZICIJA PRETPOSTAVLJA KROZ
DUŽE RAZDOBLJE PODUZIMANJE NIZA
AKTIVNOSTI I POTEZA U PRIVREDI I
DRUŠTVU, ČIJE JE ISHODIŠTE
UTEMELJENJE
 TRŽIŠNOG SISTEMA PRIVREĐIVANJA, I
 DEMOKRATSKOG POLITIČKOG
REŽIMA

Sarajevo - B&H 45
I PRIVREDNI SISTEM
 TRANZICIJA PRIVREDE I DRUŠTVA U
OVOM SMISLU SE JAVLJA KAO IZNUĐEN
PROCES, IZ
 EKONOMSKIH
 SOCIJALNIH, I
 POLITIČKIH RAZLOGA

Sarajevo - B&H 46
I PRIVREDNI SISTEM
 I NIJE PROBLEM U DEFINIRANJU
CILJEVA OVIH PROCESA NEGO U
IZBORU METODA, ODNOSNO KLJUČNIH
POTEZA I DINAMIKE PROCESA
TRANZICIJE, SUKLADNO SPECIFIČNIM
EKONOMSKIM I NEEKONOMSKIM
OSOBENOSTIMA SVAKE ZEMLJE

Sarajevo - B&H 47
I PRIVREDNI SISTEM
 NUŽNOST TRANZICIJE PRIVREDE BIH NA
TRŽIŠNE OSNOVE PROIZLAZI IZ
ČINJENICE
 DA JE USTAV NORMIRAO TRŽIŠNI
SISTEM PRIVREĐIVANJA
I ...

Sarajevo - B&H 48
I PRIVREDNI SISTEM
...
DA POSTOJEĆE STANJE I ODNOSI U
TOKOVIMA REPRODUKCIJE NISU

KOMPATIBILNI S USTAVNIM
ODREĐENJEM PRIRODE PRIVREDNOG
SISTEMA

Sarajevo - B&H 49
I PRIVREDNI SISTEM
 KLJUČNE TAČKE TRANZICIJE PRIVREDE
IMAJU ZA POSLJEDICU
 PROMJENU VLASNIČKE STRUKTURE
 IZMJENU INSTITUCIONALNE OSNOVE
PRIVREĐIVANJA ...

Sarajevo - B&H 50
I PRIVREDNI SISTEM
...
TRŽIŠTE KAO TEMELJNI MEHANIZAM
ORGANIZIRANJA I USMJERAVANJA
PRIVREDNIH TOKOVA, I
INOVIRANU EKONOMSKU ULOGU
DRŽAVE I DRUGIH MAKROEKONOMSKIH
SUBJEKATA

Sarajevo - B&H 51
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 KAKO JE ZA TRŽIŠNE PRIVREDNE
SISTEME BITNA PRETPOSTAVKA
DOMINACIJA PRIVATNOG VLASNIŠTVA,
TO ZNAČI DA JE IZMJENA POSTOJEĆE
VLASNIČKE STRUKTURE U BIH ...

Sarajevo - B&H 52
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
...
DIO ŠIREG PRESTRUKTURIRANJA
PRIVREDE
I
NEZAOBILAZNI PREDUVJET
TRANZICIJE EKONOMIJE NA TRŽIŠNE
OSNOVE

Sarajevo - B&H 53
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 TO PODRAZUMIJEVA DA JE U ODNOSU
NA POSTOJEĆE STANJE U KOJEM
DOMINANTAN STATUS IMA DRUŠTVENA,
DRŽAVNA SVOJINA, U DOGLEDNO
VRIJEME NEOPHODNO IZGRADITI
STANDARDNU STRUKTURU VLASNIŠTVA
I KAPITALA TRŽIŠNIH PRIVREDA

Sarajevo - B&H 54
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE
ZNAČI PODUZIMANJE NORMATIVNIH
PROMJENA I AKTIVNOSTI U ČETIRI
OSNOVNA VIDA: ...

Sarajevo - B&H 55
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 PRVO, DEFINIRANJE REŽIMA I DOMETA
DRŽAVNE SVOJINE, PRIMJERENE
TRŽIŠNOM PRIVREDNOM SISTEMU, ŠTO
PODRAZUMIJEVA ...

Sarajevo - B&H 56
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 OGRANIČENJE OBIMA OVOG
VLASNIŠTVA U UKUPNOJ SVOJINSKOJ
STRUKTURI NAD SREDSTVIMA I
KAPITALOM, I
 SITUIRANJE JAVNOG SEKTORA
PRIVREDE U FUNKCIJI DOPUNE I
KOREKCIJE TRŽIŠNIH ZAKONITOSTI,
ODNOSNO PRIVATNE INICIJATIVE

Sarajevo - B&H 57
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 DRUGO, DENACIONALIZACIJA I
RESTITUCIJA ODUZETE IMOVINE PO
OSNOVU REFORMI I DRUGIH
“REVOLUCIONARNIH” ODLUKA O
PODRŽAVLJENJU PROIZVODNIH
FONDOVA U VRIJEME KONSOLIDACIJE
SOCIJALISTIČKE REVOLUCIJE

Sarajevo - B&H 58
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 TREĆE, PRODAJA STANOVA U
DRUŠTVENOJ SVOJINI, NOSIOCIMA
STANARSKOG PRAVA

Sarajevo - B&H 59
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 ČETVRTO, PRIVATIZACIJA PREDUZEĆA I
BANAKA I USPOSTAVLJANJE
PRIVATNOG VLASNIŠTVA KAO
DOMINANTNOG U POSTOJEĆIM
DRUŠTVENIM, ODNOSNO DRŽAVNIM
PREDUZEĆIMA I BANKAMA

Sarajevo - B&H 60
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 OD ČETIRI VIDA TRANSFORMACIJE
POSTOJEĆE VLASNIČKE STRUKTURE
POSEBAN ZNAČAJ IMA PRIVATIZACIJA
PREDUZEĆA I BANAKA, JER ...

Sarajevo - B&H 61
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
...
IZMJENA STRUKTURE KAPITALA
OSNOVNIH NOSILACA PRIVREDNE
AKTIVNOSTI U OVOM PRAVCU
ZNAČI ISPUNJENJE TEMELJNE
PRETPOSTAVKE ZA IZGRADNJU
TRŽIŠNOG PRIVREDNOG SISTEMA

Sarajevo - B&H 62
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 PRIVATIZACIJA PREDUZEĆA I BANAKA
NIJE SAMA SEBI SVRHA NEGO JE
SREDSTVO ZA POSTIZANJE ŠTO VEĆE
EFIKASNOSTI U FUNKCIONIRANJU
UKUPNE PRIVREDE

Sarajevo - B&H 63
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 USPOREDO S PRIVATIZACIJOM
NEOPHODNO JE USTANOVITI OSTALE
MEHANIZME TRŽIŠNOG PRIVREĐIVANJA
 FUNKCIONIRANJE TRŽIŠTA KAPITALA
I RADA ...

Sarajevo - B&H 64
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
...
UNUTARNJU ORGANIZACIJU
PREDUZEĆA
LIBERALIZACIJU PRIVREĐIVANJA U
SMISLU INOVIRANJA EKONOMSKE
ULOGE DRŽAVE

Sarajevo - B&H 65
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 KRUCIJALNO PITANJE NAKON
EKONOMSKOG SLOMA
DIREKTIVISTIČKIH PRIVREDA JE KAKO
POTISNUTI DRŽAVNU, ODNOSNO
DRUŠTVENU SVOJINU, KAO DOMINANTNI
OBLIK VLASNIŠTVA

Sarajevo - B&H 66
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 SVAKAKO NE ZBOG ČINJENICE DA SE
OVAKVOM VLASNIČKOM STRUKTUROM
REPRODUCIRA EKONOMSKA I
SOCIJALNA STRUKTURA TZV.
SOCIJALISTIČKIH DRUŠTAVA ...

Sarajevo - B&H 67
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 ... NEGO ŠTO SE POTVRDILO DA
DRŽAVNA, ODNOSNO DRUŠTVENA
SVOJINA, ZBOG ODSUSTVA
KONKURENCIJE I MOTIVACIJE, KAO I
OGRANIČAVANJE EKONOMSKIH
SLOBODA, REZULTIRAJU GLOBALNOM
NEEFIKASNOŠĆU U PRIVREĐIVANJU

Sarajevo - B&H 68
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 NIJE SPORNO DA JE
 PRETPOSTAVKA
 I
 TEMELJNA POLUGA TRANZICIJE

PRIVREDE NA TRŽIŠNE OSNOVE
UTEMELJENJE VLASNIČKE STRUKTURE
U KOJOJ DOMINIRA PRIVATNO
VLASNIŠTVO

Sarajevo - B&H 69
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 ONO ŠTO JE SPORNO JESTE
 NA KOJI NAČIN UČINITI OVAJ NUŽNI
ISKORAK?
 KOJOM DINAMIKOM DEFINIRATI
POTEZE NA OVOM PLANU?
 UZ KOJU EKONOMSKU I SOCIJALNU
CIJENU IZVRŠITI VLASNIČKU

PRETVORBU?

Sarajevo - B&H 70
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 USPRKOS ZAJEDNIČKIH IMENITELJA U
POGLEDU ZATEČENE VLASNIČKE
STRUKTURE, U UVJETIMA RAZLIČITIH
EKONOMSKIH I POVIJESNIH I PRIRODNIH
PRETPOSTAVKI IZOSTAO JE ...

Sarajevo - B&H 71
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 ... ZAJEDNIČKI OPĆEPRIHVAĆENI
PRISTUP BIVŠIH SOCIJALISTIČKIH
ZEMALJA U POGLEDU
 DINAMIKE I NAČINA PRIVATIZACIJE, I
 UKUPNE TRANZICIJE OVIH PRIVREDA
NA TRŽIŠNE OSNOVE

Sarajevo - B&H 72
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 PROCES PRIVATIZACIJE, NEOVISNO OD
ISKUSTVA BIVŠIH SOCIJALISTIČKIH
DRŽAVA, SVODI SE NA TRI PRISTUPA:
 MODEL PRODAJE PUTEM INTERNIH I
EKSTERNIH DIONICA, S VEĆIM ILI

MANJIM POPUSTOM, ODNOSNO BEZ
IKAKVIH POPUSTA ...

Sarajevo - B&H 73
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 MODEL PRIJENOSA IMOVINE FIZIČKIM
OSOBAMA (SVIM PUNOLJETNIM
GRAĐANIMA ILI SAMO ZAPOSLENIM
OSOBAMA) I INSTITUCIONALNIM
PRAVNIM OSOBAMA FOND ZA
RAZVOJ, MIO/PIO FOND...)
 KOMBINIRANI METOD, KOJIM SE U
RAZLIČITIM VARIJACIJAMA NASTOJE
KOMBINIRATI ELEMENTI I “PRODAJE” I
“PRIJENOSA”
Sarajevo - B&H 74
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 IZBOR JEDNOG OD MODELA S
RAZLIČITIM IZVEDBENIM VARIJANTAMA,
JESTE REZULTAT OPREDJELJENJA
IZMEĐU...

Sarajevo - B&H 75
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
...
(1) “UBRZANE” I POSTEPENE
PRIVATIZACIJE
(2) “PRAVIČNOSTI” I NOVE VLASNIČKE
STRUKTURE PO SVAKU CIJENU ...

Sarajevo - B&H 76
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 (3) NEELASTIČNOSTI SOCIJALNIH
JAVNIH IZDATAKA I TZV. PRVOBITNE
AKUMULACIJE KAPITALA U VRIJEME
TRANZICIJE SOCIJALISTIČKIH PRIVREDA
 (4) PRAVNE SIGURNOSTI KOJU TREBA
DA GARANTIRA DRŽAVA I TZV.
SPONTANITETA PRIVATIZACIJE

Sarajevo - B&H 77
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 UNIVERZALNI I PO SVIM IZNESENIM
ZAHTJEVIMA USPJEŠAN METOD S
IZVEDBENIM I POPRATNIM ELEMENTIMA,
NE POSTOJI

Sarajevo - B&H 78
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 POJEDINE SU DRŽAVE UZ PRIHVATANJE
JEDNOG OD MODELA NASTOJALE
UGRADITI SVOJE SPECIFIČNOSTI,
OPRAVDANO ILI NE, ŠTO JE
REZULTIRALO, NE SAMO DA SVAKA OD
ZEMALJA IMA SVOJ “MODEL”, NEGO I
DA SU REZULTATI SPOMENUTIH
PRISTUPA BILI RAZLIČITI OD DRŽAVE DO
DRŽAVE
Sarajevo - B&H 79
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 USVAJANJEM OKVIRNOG ZAKONA O
PRIVATIZACIJI PREDUZEĆA I BANAKA U
BIH, KAO I ODGOVARAJUĆIH
ENTITETSKIH ZAKONA O PRIVATIZACIJI
PREDUZEĆA, U BIH SU OSIGURANE
NORMATIVNE PRETPOSTAVKE ZA
VLASNIČKU TRANSFORMACIJU TEK U
1998. GODINI

Sarajevo - B&H 80
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 UZ USVAJANJE POPRATNIH PROPISA I
FORMIRANJEM AGENCIJE I DIREKCIJE
ZA PRIVATIZACIJU ZAPOČETI SU PRVI
KORACI U OVOM DOMENU:
 UTVRĐIVANJE OPĆIH POTRAŽIVANJA
GRAĐANA (CERTIFIKATI) ...

Sarajevo - B&H 81
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
...
IZRADA POČETNE BILANCE
PREDUZEĆA
DEFINIRANJE SREDSTAVA PLAĆANJA
U POSTUPKU PRIVATIZACIJE, I
AKTIVNOSTI U POSTUPKU MALE
PRIVATIZACIJE

Sarajevo - B&H 82
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
 ENTITETSKI ZAKONI O PRIVATIZACIJI,
KREĆUĆI SE U OKVIRIMA NAZNAČENOG
KOMBINIRANOG METODA, PORED NIZA
ISTOVRSNIH RJEŠENJA SADRŽE U
NEKIM BITNIM TAČKAMA I RAZLIČITO
NORMATIVNO REGULIRANJE, ČIME SE
OTVARAJU PITANJA ...

Sarajevo - B&H 83
3.2.1. SVOJINSKO
PRESTRUKTURIRANJE
...
ADEKVATNOSTI NORMATIVNIH I
INSTITUCIONALNIH PRETPOSTAVKI
PRIVATIZACIJE
I
EKONOMSKE I SOCIJALNE “CIJENE”

UKUPNE VLASNIČKE TRANSFORMACIJE

Sarajevo - B&H 84
3.2.2. INSTITUCIONALNA OSNOVA
 U POGLEDU INSTITUCIONALNE OSNOVE
PRIVREDNOG SISTEMA, USVAJANJEM
ODGOVARAJUĆIH ZAKONA O
PREDUZEĆIMA ODNOSNO PRIVREDNIM
DRUŠTVIMA, MOGAO BI SE STEĆI
UTISAK DA JE U OVOM DOMENU
TRANZICIJA OTIŠLA NAJDALJE

Sarajevo - B&H 85
 NE POTCJENJUJUĆI
 UČINKE OVIH ZAKONA
 I
 ORGANIZIRANJE PREDUZEĆA U
ODNOSU NA DRUŠTVENU ZAJEDNICU
KAO NOVIH SUBJEKATA
PRIVREĐIVANJA ...

Sarajevo - B&H 86
 ... TREBA ISTAĆI DA SE PREDUZEĆA JOŠ
NISU POTVRDILA KAO ROBNI
PROIZVOĐAČI U PUNOM SMISLU RIJEČI

Sarajevo - B&H 87
 LIMITIRAJUĆI FAKTOR ZA OVO
POTVRĐIVANJE JE
 STRUKTURA SREDSTAVA I KAPITALA
KOJA NIJE PRIMJERENA TRŽIŠNOM

PRIVREDNOM SISTEMU, I
 ODSUSTVO NEKIH BITNIH INSTITUTA
TRŽIŠNOG MEHANIZMA

Sarajevo - B&H 88
 FORMA U OVOM DOMENU U POGLEDU
TRANZICIJE JE ZADOVOLJENA
 SADRŽINA, ODNOSNO FUNKCIONALNI
ASPEKTI INSTITUCIONALNE OSNOVE
TRŽIŠNOG PRIVREĐIVANJA SU JOŠ U
SAMOM ZAČETKU ZA NAJVEĆI BROJ
PREDUZEĆA

Sarajevo - B&H 89
 U POGLEDU INSTITUCIONALNE OSNOVE
PRIVREDNOG SISTEMA BIH, POSEBAN
ZNAČAJ IMA RESTRUKTURIRANJE
BANKARSKOG SISTEMA U
FINANCIJSKOM, MENADŽERSKOM I
UPRAVLJAČKOM SMISLU

Sarajevo - B&H 90
 PRETPOSTAVKA ZA OVO JESTE
 POBOLJŠANJE OPĆEG FINANCIJSKOG
STANJA BANKARSKOG SISTEMA, I

 OPERACIJE SANACIJE BANAKA
(BANKARSKOG SISTEMA) KAKO BI
BILE U STANJU IZVRŠITI SVOJE
OSNOVNE FUNKCIJE

Sarajevo - B&H 91
 PRIVATIZACIJA I SANACIJA BANAKA
MEĐUSOBNO SU USKO POVEZANE, I
NJIHOVI SU UČINCI U KRAJNJEM
JEDNOZNAČNI

Sarajevo - B&H 92
 RESTRUKTURIRANJE BANKARSKOG
SISTEMA, ŠTO ZA POSLJEDICU IMA
STVARANJE LIKVIDNIH BANAKA,
PREDSTAVLJA BITNU PRETPOSTAVKU
ZA ...

Sarajevo - B&H 93
 FUNKCIONIRANJE UKUPNE
INSTITUCIONALNE OSNOVE
PRIVREĐIVANJA (PREDUZEĆA), I
 PROCES PRIVATIZACIJE, MA O
KAKVOM SE MODELU PRIVATIZACIJE
RADI

Sarajevo - B&H 94
 PRESTRUKTURIRANJE BANAKA JE
NEZAOBILAZNA I ZNAČAJNA POLUGA
UKUPNOG PROCESA TRANZICIJE
PRIVREDE

Sarajevo - B&H 95
3.2.3. TRŽIŠNI MEHANIZAM
 BUDUĆI DA JE FUNKCIONALNI OKVIR
PRIVREĐIVANJA, KAO OPĆI ELEMENT
PRIVREDNOG SISTEMA, U OSNOVI, IZRAZ
PRETHODNIH ELEMENATA, ODNOSNO
VLASNIČKE STRUKTURE I STATUSA
OSNOVNIH NOSILACA PRIVREĐIVANJA ...

Sarajevo - B&H 96
 ... TO TRŽIŠNI MEHANIZAM U SISTEMU
PRIVREĐIVANJA NE FUNKCIONIRA U
PUNOM KAPACITETU

Sarajevo - B&H 97
 TRŽIŠNI MEHANIZAM REPRODUCIRA
EKONOMSKU STRUKTURU I DOMETE
EKONOMSKE MOĆI, ČIME JE I
OGRANIČEN NJEGOV POVRATNI
UTJECAJ NA
 PROMJENU VLASNIČKE STRUKTURE, I
 POTVRĐIVANJE PREDUZEĆA KAO

ROBNIH PROIZVOĐAČA

Sarajevo - B&H 98
 NORMATIVNO GLEDAJUĆI TRŽIŠNI
MEHANIZAM TREBA OBUHVATITI
 TRŽIŠTE REZULTATA PRIVREĐIVANJA
(ROBA I USLUGA)
 I
 TRŽIŠTE FAKTORA PRIVREĐIVANJA

(RADA, KAPITALA, ZNANJA)

Sarajevo - B&H 99
 IZUZEV TRŽIŠTA ROBA I USLUGA U
DOBROJ MJERI LIBERALIZIRANOG
PREMA ZAHTJEVIMA TRŽIŠNOG
PRIVREDNOG SISTEMA ...

Sarajevo - B&H 100
 ... OSTALI VIDOVI TRŽIŠTA (U SMISLU
PRAVNO UREĐENIH I ORGANIZIRANIH
ODNOSA I ZAKONITOSTI ŠTO STOJE U
VEZI SA PONUDOM I POTRAŽNJOM
ELEMENATA PROIZVODNJE) JOŠ NISU NI
NORMATIVNO REGULIRANI

Sarajevo - B&H 101
 ZAKONIMA SU USTANOVLJENI NEKI
ELEMENTI
 TRŽIŠTA NOVCA I KAPITALA
 I
 TRŽIŠTA RADA,
ALI JE TO DALEKO OD CJELOVITOG

NORMIRANJA OVOG ZNAČAJNOG
DIJELA TRŽIŠNOG MEHANIZMA

Sarajevo - B&H 102
 VEĆINA OVIH ZAKONA DATIRA IZ
VREMENA “PRVIH VIZIJA” TRANZICIJE,
ŠTO ZNAČI DA, SASVIM POUZDANO,
ZAHTIJEVAJU PREISPITIVANJE U
ODNOSU NA SADAŠNJE UVJETE

Sarajevo - B&H 103
 U PROCESU TRANZICIJE PRIVREDE U
BIH, NEZAOBILAZNU PRETPOSTAVKU
ČINI
 KREIRANJE ZAKONA I DRUGIH
PROPISA KOJIMA ĆE SE REGULIRATI
FUNKCIONIRANJE TRŽIŠTA KAPITALA
I TRŽIŠTE RADA, I
 USTANOVLJAVANJE INSTITUCIJA OVIH
TRŽIŠTA

Sarajevo - B&H 104
 SADAŠNJI FUNKCIONALNI OKVIR
PRIVREĐIVANJA (S NEPOTPUNIM
ALOKATIVNIM, SELEKTIVNIM I
DISTRIBUTIVNIM UČINCIMA) BIT ĆE
LIMITIRAJUĆI FAKTOR UKUPNE
TRANZICIJE BH PRIVREDE

Sarajevo - B&H 105
3.2.4. REDUCIRANI EFEKTI
MOTIVA PRIVREĐIVANJA
 U POSTOJEĆIM UVJETIMA TEK
ZAPOČETE TRANZICIJE PRIVREDE, I
IMAJUĆI U VIDU PRETHODNE ELEMENTE
PRIVREDNOG SISTEMA BIH,
RAZUMLJIVO JE DA DOBIT, KAO MOTIV
PRIVREĐIVANJA, IMA ZNATNO
REDUCIRANIJE EFEKTE U ODNOSU NA
TRŽIŠNI PRIVREDNI SISTEM

Sarajevo - B&H 106
 U SADAŠNJIM UVJETIMA EFEKTI DOBITI
U POGLEDU EFIKASNOSTI
PRIVREĐIVANJA SU
 KRATKOROČNOG KARAKTERA, I
 NEMAJU “UGRAĐEN MEHANIZAM”

KAPITALIZACIJE DOBITI RADI ŠTO
VEĆE DOBITI

Sarajevo - B&H 107
 PREDUZEĆA U NEDEFINIRANIM
DRUŠTVENIM UVJETIMA PRIVREĐIVANJA
NISU ORIJENTIRANA NA DUGOROČNIJE
UVEĆANJE KONKURENTSKE
SPOSOBNOSTI, PO OSNOVU ULAGANJA
U ...

Sarajevo - B&H 108
...
TEHNIČKE I TEHNOLOŠKE INOVACIJE
DUGOROČNIJE INVESTICIJE, I
VEĆE POSLOVNE RIZIKE,
SVE ONO ŠTO JE IMANENTNO MOTIVU

PRIVREĐIVANJA U STABILNIM TRŽIŠNIM
PRIVREDAMA

Sarajevo - B&H 109
 FUNKCIONALNA OVISNOST
 MOTIVA PRIVREĐIVANJA PREDUZEĆA
KAO ROBNIH PROIZVOĐAČA, I

 MOTIVA POJEDINAČNOG
ANGAŽIRANJA U PROCESU
PRIVREĐIVANJA ...

Sarajevo - B&H 110
 ... ZNATNO SE DEFORMIRA U ODNOSU
NA TRŽIŠNU PRIVREDU U PUNOM
KAPACITETU, S OBZIROM NA TO DA SU
U OVOM SLUČAJU NEOPRAVDANO
PREFERIRANA POJEDINAČNA
MOTIVACIJA U ODNOSU NA
KAPITALIZACIJU DIJELA DOBITI

Sarajevo - B&H 111
 U OVAKVIM UVJETIMA
 STIMULATIVNI UČINCI POREZNOG
SISTEMA SU SMANJENI U KORIŠTENJU
RESURSA I REZULTATA
PRIVREĐIVANJA
 ILI
 UČINCI POREZNOG SISTEMA
IMAJU KRATKOROČNE EFEKTE

Sarajevo - B&H 112
 REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA
PRIVREĐIVANJA REFLEKTIRAJU SE
 NA EFIKASNOST PRIVREĐIVANJA U
OKVIRU DRUŠTVENE ZAJEDNICE,
ODNOSNO
 UMANJENI SU UČINCI I U POGLEDU
UVEĆANJA PROIZVODNIH MOĆI, I U

ODNOSU NA UKUPNI EKONOMSKI
RAZVOJ

Sarajevo - B&H 113
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
 U UVJETIMA
 AKTUALNE TRANZICIJE PRIVREDE, I
 OSJETNE RAZLIKE IZMEĐU USTAVNO
DEFINIRANE PRIRODE PRIVREDNOG

SISTEMA I NJEGOVIH OPĆIH
ELEMENATA U ODNOSU NA DJELATNI
SISTEM PRIVREĐIVANJA ...

Sarajevo - B&H 114
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
 ... EKONOMSKA ULOGA DRŽAVNE
STRUKTURE JE NAGLAŠENA U ODNOSU
NA TIPIČNI TRŽIŠNI PRIVREDNI SISTEM

Sarajevo - B&H 115
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
 SVI NEDOSTAJUĆI ELEMENTI TRŽIŠNOG
PRIVREĐIVANJA SU NEMINOVNO
POKRIVENI TZV. DRUŠTVENOM
AKTIVNOŠĆU, ŠTO SE ODNOSI NA
ORGANIZACIJU I USMJERAVANJE
EKONOMSKIH TOKOVA

Sarajevo - B&H 116
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
 NAGLAŠENIJI SU
 REGULATIVNA FUNKCIJA DRŽAVE (I
ENTITETA), ODNOSNO PRIVREDNO -

SISTEMSKO NORMIRANJE TOKOVA
REPRODUKCIJE, I
 OPERATIVNO UČEŠĆE DRŽAVE U
PRIVREĐIVANJU

Sarajevo - B&H 117
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
 PREUZIMAJUĆI TERET TRANZICIJE, U
KONTEKSTU AKTUALNE OBNOVE BIH
PRIVREDE, DRUŠTVENA AKTIVNOST
ISTOVREMENO IMA DVA GENERALNA
PRAVCA DJELOVANJA: ...

Sarajevo - B&H 118
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
...
OSIGURANJE PRETPOSTAVKI ZA
PROCESE TRANZICIJE PRIVREDE, I
SMANJIVANJE REGULATIVNE ULOGE
DRŽAVE U KORIST MEHANIZAMA TZV.
SAMOREGULIRANJA TRŽIŠNOG
SISTEMA PRIVREĐIVANJA

Sarajevo - B&H 119
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
 NAZNAČENI PRAVCI DJELOVANJA U
AKTUALNIM BH PRILIKAMA SU
 VELIKIM DIJELOM DETERMINIRANI
NIZOM NEEKONOMSKIH SOCIJALNIH,
POLITIČKIH, POVIJESNIH I DRUGIH
FAKTORA ...

Sarajevo - B&H 120
3.2.5. EKONOMSKA
AKTIVNOST DRŽAVE
...
ŠTO
UKUPAN PROCES TRANZICIJE U BIH
ČINI ZNATNO SLOŽENIJIM U ODNOSU

NA ISKUSTVA DRUGIH ZEMALJA

Sarajevo - B&H 121
4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I
SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH
I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI
 NAKON VIŠE OD PETNAEST GODINA
LOŠEG UPRAVLJANJA I IZOLACIJE,
PRIVREDA BIH SE SADA SUOČAVA SA
OGROMNIM PODUHVATOM
REKONSTRUKCIJE I TRANZICIJE KA
TRŽIŠNOJ EKONOMIJI, ŠTO
PODRAZUMIJEVA REINTEGRACIJU SA
SVJETSKIM I ZAPADNIM TRŽIŠTEM

Sarajevo - B&H 122
 AKO SE IZUZME POLJOPRIVREDA I
TURIZAM, ONDA SEKTOR MALIH I
SREDNJIH PREDUZEĆA (MSP)
VJEROVATNO NUDI NAJBOLJE IZGLEDE
ZA PRIVREDNI RAST I ZAPOŠLJAVANJE

Sarajevo - B&H 123
 S OBZIROM DA 3-5% LJUDI U
POPULACIJI IMA PODUZETNIČKI DUH
KOJI JE NEOPHODAN ZA OTKRIVANJE
NOVIH POSLOVNIH IDEJA, MOŽE SE
ZAKLJUČITI DA OVAJ CILJ NIJE
NEREALAN

Sarajevo - B&H 124
 GLAVNA PRETPOSTAVKA JE, DA
MENADŽMENT I POSEBNO SPECIFIČNI
FINANCIJSKI MENADŽMENT MSP MOŽE
POSTATI EFIKASAN, TE DA NA TOJ
OSNOVI SEKTOR MSP MOŽE RASTI
ZNAČAJNO I TRAJNO DOPRINIJETI
EKONOMSKOM I SOCIJALNOM RAZVOJU
BIH

Sarajevo - B&H 125
 UVJET JE, DA VLASNICI PREDUZEĆA
ODGOVORNO VODE RAČUNA O
OPSTANKU, RASTU I RAZVOJU MSP, TE
DA CILJEVI MSP NE BUDU SVEDENI
SAMO NA PROFITABILNOST I OSOBNO
BOGAĆENJE

Sarajevo - B&H 126
 EKONOMSKA POLITIKA NE SMIJE
UVODITI, VEĆ OTKLANJATI RESTRIKCIJE
ZA MSP
 TRENUTNE KARAKTERISTIKE I
PROBLEMI MSP SEKTORA MOGU SE
OPISATI NA SLJEDEĆI NAČIN: ...

Sarajevo - B&H 127
 ODVOJEN PRAVNI OBUHVAT
PREDUZEĆA I PODUZETNIKA
 NEADEKVATNE POSLOVNE
INFORMACIJE I RAČUNOVODSTVENI
STANDARDI KOJI BI OLAKŠALI
INVESTICIONE ODLUKE U MSP
SEKTORU ...

Sarajevo - B&H 128
 NEDOVOLJNA ŠTEDNJA I OPĆI
NEDOSTATAK PRIVATNIH
SREDSTAVA ZA INVESTIRANJE
 NEDOSTATAK ZNANSTVENIH
ISTRAŽIVANJA O MEHANIZMIMA
FINANSIRANJA, KREDITIRANJA I
POSLOVANJA MSP ...

Sarajevo - B&H 129
 NEPRIHVATANJE POSLOVNIH BANAKA
ZDRAVE KONKURENCIJE
MIKROKREDITNIH FIRMI I ZADRUGA,
TE SPECIFIČNOSTI MSP SEKTORA
 MARGINALNA JE PRIMJENA
RAČUNARA I VJEŠTINA SAVREMENOG
FINANCIJSKOG MENADŽMENTA U MSP
SEKTORU ...

Sarajevo - B&H 130
 NISKA RAZINA SVIJESTI VLASNIKA
MSP DA SU MENADŽMENT VJEŠTINE I
ZNANJA RELATIVNO SLABI I
NEODGOVARAJUĆI, TE NEDOSTATNO
KORIŠTENJE INFORMACIONIH
TEHNOLOGIJA (IT) I INFORMACIONIH
SISTEMA PODRŠKE MENADŽMENTU
(MIS) U SEKTORU MSP ...

Sarajevo - B&H 131
 IZRAŽENI OTPORI PROMJENAMA,
KONTINUIRANOM UČENJU I
USAVRŠAVANJU MSP
 NEOSIGURN ŠIROKI SPEKTAR
SPECIFIČNIH STIMULATIVNIH
SEKTORSKIH MJERA I SREDSTVA ZA
MSP (STIMULIRANJE KREATIVNOSTI,
PRONALAZAŠTVA, INOVACIJA...) ...

Sarajevo - B&H 132
 NEKREATIVNO KORIŠTENJE ALATA
MODERNOG FINANCIJSKOG
MENADŽMENTA SPECIFIČNIH ZA MSP
 NISKA RAZINA KONKURENTNOSTI
MSP, ŠTO SE MOŽE POPRAVITI KROZ
OBRAZOVANJE I TRENING ZA
PODUZETNIŠTVO, BOLJE UVJETE ZA
OSNIVANJE NOVIH FIRMI I BOLJE
REGULATORNO OKRUŽENJE ...
Sarajevo - B&H 133
4.1. POJAM I SPECIFIČNOSTI
MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA
 U POKUŠAJU PRECIZNIJEG
DEFINIRANJA MSP BITNO JE ISTAĆI DA
ČESTO, U ZEMLJAMA U RAZVOJU, OVE
FIRME OBUHVATAJU I MIKRO
PREDUZEĆA KAO I TEK ZAPOČETE
BIZNISE KOJI SU REGISTRIRANI ILI
ČEKAJU REGISTRACIJU

Sarajevo - B&H 134
 MSP SE MOŽE DEFINIRATI KAO: FIRMA
KOJA U TRŽIŠNIM EKONOMIJAMA
NASTAJE NA INOVACIJI I UZ POMOĆ
PODUZETNIČKOG DUHA, KOJOM
OBIČNO UPRAVLJAJU VLASNICI ILI
DJELOMIČNI VLASNICI NA
PERSONALIZIRAN NAČIN

Sarajevo - B&H 135
 MSP NAJČEŠĆE NASTAJE NA JEDAN OD
SLJEDEĆA TRI OSNOVNA NAČINA:
 (1) START-UP
 (2) KUPOVINOM ILI INTEGRACIJOM SA
POSTOJEĆIM MSP
 (3) FRANŠIZOM MSP

Sarajevo - B&H 136
 START-UP PREDSTAVLJA FIRMU KOJA
SE NALAZI U POČETNOM STADIJU
OSNIVANJA I RAZVOJA

Sarajevo - B&H 137
 FRANŠIZING (ENGL. FRANCHISING) JE
POSLOVNI ODNOS DVIJU PRAVNIH
OSOBA – DAVAOCA I KORISNIKA
FRANŠIZE – KOJE SE UGOVOROM
OBVEZUJU DA ĆE ZAJEDNO SLIJEDITI
POLITIKU UDRUŽENOG POSLA POD
JEDNIM IMENOM I PREMA ZAJEDNIČKIM
UVJETIMA DJELOVANJA ...

Sarajevo - B&H 138
 ... TJ. DA ĆE OSTVARITI BLISKU
SURADNJU U PROIZVODNJI, PROMOCIJI
I/ILI DISTRIBUCIJI PROIZVODA,
ODNOSNO USLUGA

Sarajevo - B&H 139
 U TRANZICIJSKIM EKONOMIJAMA MSP
JE FIRMA KOJA ČESTO NASTAJE I
FORMALIZACIJOM BIZNISA IZ SIVE, PA I
CRNE EKONOMIJE
 BUDUĆNOST TAKVIH FIRMI JE
NEIZVJESNA U ODNOSU NA FIRME
NASTALE U LEGALNOJ SFERI KROZ
PROCESE INOVACIJA I PODUZETNIČKI
DUH
Sarajevo - B&H 140
 UČEŠĆE MSP NA TRŽIŠTU JE RELATIVNO
MALO ILI NEDOVOLJNO VELIKO DA BI TE
FIRME IMALE PRISTUPA BERZI RADI
PRIVLAČENJA NOVOG KAPITALA ZA
RAZVOJ
 TIPIČNO JE DA MSP NEMA PRISTUPA
INSTITUCIONALNIM IZVORIMA
FINANCIRANJA (OSIM KOMERCIJALNIH
KREDITA KOJI SU SKUPI)
Sarajevo - B&H 141
 MSP SE OSLANJA NA ŠTEDNJU
VLASNIKA, PORODICE I PRIJATELJA, PA
NEKI EKONOMISTI SMATRAJU DA
DUGOROČNI RAST POREZA NA
DOHODAK I IMOVINU INHIBIRA
(ZADRŽAVA, SPRIJEČAVA) RAST OVOG
SEKTORA PRIVREDE

Sarajevo - B&H 142
 MSP SEKTOR IGRA VAŽNU ULOGU U
UKUPNOM RAZVOJU PRIVREDE, U
DINAMIČKOM I STATIČKOM SMISLU
RIJEČI, JER NAJVIŠE OMOGUĆAVA
OTVARANJE NOVIH RADNIH MESTA
 OTUDA TRANZICIJSKE EKONOMIJE
MORAJU FINO DOZIRATI RAZINU
OPOREZIVANJA, KAKO SE NE BI
UGROZIO OPSTANAK MSP
Sarajevo - B&H 143
 U ODGOVARAJUĆEM OKRUŽENJU,
POJEDINA MALA PREDUZEĆA MOGU
OSTVARITI DOVOLJAN RAST I NA KRAJU
ČAK UGROZITI I VELIKE FIRME,
DOKAZUJUĆI TIME DA SU PROMJENE I
OBNAVLJANJE ESENCIJALNA
KARAKTERISTIKA TRŽIŠNE EKONOMIJE

Sarajevo - B&H 144
 MIKRO-EKONOMSKA TEORIJA JE
PRIHVATILA DA SE KATEGORIJA
VELIČINE PREDUZEĆA DEFINIRA NA
OSNOVU BROJA ZAPOSLENIH ILI VISINE
GODIŠNJEG OBRTA FIRME

Sarajevo - B&H 145
 OVI KRITERIJI ZNAČAJNO VARIRAJU,
ZAVISNO OD TOGA O KOJOJ ZEMLJI,
INSTITUCIJI ILI CILJU JE RIJEČ
 PRECIZNA DEFINICIJA U OVOM SMISLU
NIJE OPĆEPRIHVAĆENA U TEORIJI
 AMERIČKI KOMITET ZA PRIVREDNI
RAZVOJ DEFINIRAO JE SLJEDEĆA
ČETIRI UVJETA ZA PRIPADNOST MSP
SEKTORU:
Sarajevo - B&H 146
...
1. VLASNIŠTVO I KONTROLA U RUKAMA
VLASNIKA
2. KAPITAL NABAVLJA POJEDINAC ILI
MALA SKUPINA OSOBA ...

Sarajevo - B&H 147
...
3. POSLOVI PREDUZEĆA SU PO
KARAKTERU LOKALNI I NE DOMINIRAJU
DATOM INDUSTRIJOM
4. PREDUZEĆE, PO OBIMU PRODAJE,
MORA BITI MALO U POREĐENJU SA
NAJVEĆIM PREDUZEĆIMA U ISTOJ
OBLASTI POSLOVANJA
Sarajevo - B&H 148
 MSP POSTOJE I POSLUJU U OBLASTI
MALOPRODAJE, VELIKOPRODAJE,
SEKTORU USLUGA I U PROIZVODNJI
VISOKO-SPECIJALIZIRANE POTRAŽNJE
 SA ASPEKTA STATISTIKE I
RAČUNOVODSTVA ODREĐUJU SE KAO
FIRME SA MANJE OD 50 ZAPOSLENIH U
INDUSTRIJI, ODNOSNO MANJE OD 20
ZAPOSLENIH U OSTALIM SEKTORIMA
Sarajevo - B&H 149
 ODREDNICA KOJA DEFINIRA VELIČINU
MSP NIJE JEDINSTVENA U SVIJETU,
MADA SE BROJNI AUTORI PRIKLANJAJU
AMERIČKOJ KLASIFIKACIJI DA JE TO
ISPOD 500 ZAPOSLENIH, A TAKVIH JE
SKORO 99% SVIH FIRMI U TOJ ZEMLJI
 PROSJEČNO U RAZVIJENIM
PRIVREDAMA MSP UČESTVUJU U
UKUPNOJ EKONOMIJI OD 40% DO 60%
Sarajevo - B&H 150
4.2. NASTANAK I OBLICI MSP
U UVJETIMA TRANZICIJE
 SPECIFIČNO ZA ZEMLJE U RAZVOJU
SVJETSKA BANKA RAZLIKUJE TRI
SKUPINE MIKRO I MALIH BIZNISA

Sarajevo - B&H 151
 MSP IZ NIŽEG SOCIJALNOG SLOJA,
PREDSTAVLJAJU BIZNISE NA GRANICI
PREŽIVLJAVANJA ILI MARGINALNO
PROFITABILNE BIZNISE
 MSP IZ OVE SKUPINE UKLJUČUJU
POJEDINCE KOJI SE, IAKO NE
NAJSIROMAŠNIJI, NALAZE NA RUBU
EKONOMIJE I POKUŠAVAJU DA SE
INTEGRIRAJU
Sarajevo - B&H 152
 OVA KATEGORIJA PRIVLAČI NAJVEĆI
BROJ ŽENA RADNICA I PODUZETNIKA
 TIPIČNO SE RADI O MINI-PEKARAMA,
PRODAVNICAMA KOZMETIKE I HRANE,
SERVISIMA ZA BICIKLE

Sarajevo - B&H 153
 MSP IZ SREDNJEG SOCIJALNOG SLOJA
IMAJU INTERES ZA EKSPANZIJU
FINANCIJSKI ODRŽIVOG I RELATIVNO
STABILNOG PORODIČNOG BIZNISA
 TO SU RAZNI SERVISI, PROIZVODNJA
NAMJEŠTAJA, PLASTIČNIH IGRAČKA I
SLIČNO

Sarajevo - B&H 154
 MSP IZ VIŠEG SOCIJALNOG SLOJA SU
PROFITABILNA I TEHNOLOŠKI
NAPREDNA PREDUZEĆA SA
POTENCIJALOM DA RAZVIJU
EKONOMIJU OBIMA I OSTANU U
FORMALNOM SEKTORU EKONOMIJE
 RADI SE IZRADI DIJELOVA ZA
AUTOINDUSTRIJU, SKLAPANJU
APARATA ZA DOMAĆINSTVO...
Sarajevo - B&H 155
 SVJETSKA BANKA TAKOĐER PRAVI
POSEBNU PODJELU PREMA VRSTI
MIKRO I MALIH BIZNISA,
PERFORMANSAMA KOJE OSTVARUJU I
SEKTORU PRIVREDE KOJEM
PRIPADAJU, ŠTO SE MOŽE PRIKAZATI
GRAFIČKI NA SLJEDEĆI NAČIN:

Sarajevo - B&H 156
 VRSTE MIKRO PREDUZEĆA

Sarajevo - B&H 157
 PERFORMANSE

Sarajevo - B&H 158
 ŠTO SE TIČE SEKTORSKE
OPREDIJELJENOSTI, UOČAVAJU SE
ČETIRI KLJUČNE OBLASTI U KOJIMA SE
FORMIRAJU MALA PREDUZEĆA, ŠTO SE
GRAFIČKI MOŽE PRIKAZATI NA
SLJEDEĆI NAČIN:

Sarajevo - B&H 159
 KLJUČNA OPREDIJELJENOST MSP PREMA
SEKTORIMA

Sarajevo - B&H 160
 VODEĆI AMERIČKI TEORETIČAR
MENADŽMENTA HENRY MINTZBERG,
OVAKO JE PRIKAZAO JEDNOSTAVNU
STRUKTURU START-UP I
PODUZETNIČKIH FIRMI:

Sarajevo - B&H 161
 PRIKAZANA MSP SA JEDNIM VLASNIKOM

IMAJU I TRI KLJUČNA NEDOSTATKA: ...
Sarajevo - B&H 162
 (1) FIRMA IMA NEOGRANIČENU
ODGOVORNOST U POGLEDU OTPLATE
DUGOVA
 (2) FIRMA TEŠKO PRIBAVLJA KAPITAL
ZA EKSPANZIJU
 (3) VLASNIK IMA OGRANIČENE
SPOSOBNOSTI I VJEŠTINE ZA
SLOŽENIJE POSLOVNE ARANŽMANE
KADA MSP OSTVARUJE RAST
Sarajevo - B&H 163
4.3. UZROCI POSLOVNIH I
FINANCIJSKIH NEUSPJEHA MSP
 MEĐUNARODNA ORGANIZACIJA RADA
RAZLIKUJE SEDAM MOGUĆIH KRIZA
KOJE MOGU DOVESTI DO NEUSPJEHA
MSP:

Sarajevo - B&H 164
 (1) POČETNA KRIZA
 (2) GOTOVINSKA KRIZA
 (3) KRIZA DELEGIRANJA
 (4) KRIZA VOĐSTVA
 (5) FINANCIJSKA KRIZA
 (6) KRIZA NAPRETKA I RASTA
 (7) KRIZA SUKCESIJE ILI ZAMJENE
MENADŽMENTA
Sarajevo - B&H 165
 U SAD 60-80% SVIH NOVIH PODUHVATA
U MALOM BIZNISU PROPADNE
 JEDAN OD OSNOVNIH OPERATIVNIH
FINANCIJSKIH UZROKA NEUSPJEHA
SVAKE FIRME, A MALIH FIRMI POSEBNO,
JE NEDOVOLJNO REINVESTIRANJE
DOBITI, ŠTO SKRAĆUJE ŽIVOTNI CIKLUS
FIRME ILI UBRZAVA DEZANGAŽMAN MSP
SA TRŽIŠTA
Sarajevo - B&H 166
5. EUROPSKI INTEGRALNI
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 INTEGRALNI MODEL REGULIRANJA,
PODRAZUMIJEVA PRAVNO-FINANCIJSKE
FAKTORE KOJI KAO IMPULSI SPROVODE
IZVJESNA AUTONOMNA ILI IZVEDENA
DJELOVANJA NA OSTALE FAKTORE
RAZVOJA MALIH PREDUZEĆA

Sarajevo - B&H 167
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 PRAVNI I FINANCIJSKI FAKTORI NISU
JEDINI, ALI NA DANAŠNJEM STEPENU
PRIVREDNOG RAZVOJA IMAJU POSEBAN
ZNAČAJ
 ONI PREDSTAVLJAJU KLJUČNE
FAKTORE IZ EUROPSKOG
INTEGRALNOG MODELA ZA PODRŠKU
MSP ZASNOVANOG NA POVELJI O
MALIM PREDUZEĆIMA EUROPSKE UNIJE
Sarajevo - B&H 168
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 PRAVNO FINANCIJSKI MODEL
STVARANJA MALOG PREDUZEĆA
PREDSTAVLJA LOGIČAN PODSKUP
ODGOVARAJUĆEG EUROPSKOG
MODELA

Sarajevo - B&H
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 POTREBE ZA INTEGRALNIM
REGULIRANJEM POSLOVANJA I
FINANCIRANJA MALIH I SREDNJIH
PREDUZEĆA U BIH POSTAJU SVE VEĆE I
IMAJU ZA CILJ OSTVARENJE
OPTIMALNOG REGULATORNOG I
RAZVOJNOG RJEŠENJA, KOJE UVAŽAVA
VELIKI BROJ OGRANIČENJA

Sarajevo - B&H 170
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 OPTIMIZIRATI BILO KOJI DRUŠTVENI
SISTEM PODRAZUMIJEVA
 TIPIČAN VIŠEKUTNI PRISTUP
STVARNOSTI,
 GDJE
 SVAKI KUT DAJE NEKU DRUGU SLIKU
VRLO SLOŽENE STVARNOSTI

Sarajevo - B&H 171
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 OVAKAV STAV JE POSLJEDICA
OČEKIVANJA OD OVOG SEKTORA
PRIVREDE U POGLEDU
 DALJNJEG RESTRUKTURIRANJA
DOMAĆE PRIVREDE
 RASTA BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA,
I
 RJEŠAVANJA PITANJA STRUKTURNE
NEZAPOSLENOSTI
Sarajevo - B&H 172
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 POVELJA O MALIM PREDUZEĆIMA
EUROPSKE UNIJE PREDVIĐA SLJEDEĆIH
DESET ELEMENATA INTEGRALNOG
MODELA ZA PODRŠKU MSP SEKTORU:
 (1) OBRAZOVANJE I OBUKA ZA
PODUZETNIŠTVO
 (2) JEFTINIJE I BRŽE OSNIVANJE
PREDUZEĆA

Sarajevo - B&H 173
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 (3) BOLJE ZAKONODAVSTVO I PROPISI
 (4) RASPOLOŽIVE VJEŠTINE
 (5) POBOLJŠANJE ONLINE PRISTUPA
 (6) BOLJA ISKORIŠTENOST PREDNOSTI
JEDINSTVENOG TRŽIŠTA
 (7) OPOREZIVANJE I FINANCIJSKA
PITANJA

Sarajevo - B&H 174
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 (8) JAČANJE TEHNOLOŠKOG
KAPACITETA MALIH PREDUZEĆA
 (9) USPJEŠNI MODELI ELEKTRONSKOG
POSLOVANJA I VRHUNSKE PODRŠKE
MALIM PREDUZEĆIMA
 (10) RAZVOJ ČVRŠĆEG I EFIKASNIJEG
PREDSTAVLJANJA INTERESA MALIH
PREDUZEĆA

Sarajevo - B&H 175
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 EUROPSKI INTEGRALNI MODEL ZA
PODRŠKU MSP PREDSTAVLJA POLAZNU
TAČKU ZA INTEGRALNI PRAVNO-
FINANCIJSKI OKVIR POSLOVANJA MALIH
I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH

Sarajevo - B&H 176
MODEL USPJEŠNOG
RAZVOJA MSP SEKTORA
 PODUZETNIČKA PRAKSA POKAZUJE
KAKO SU SPEKTAR OVIH ELEMENATA,
TAKO I NJIHOVA PRIMJENA, KLJUČNI ZA
PRIBLIŽAVANJE BIH EUROPSKIM
INTEGRACIJAMA

Sarajevo - B&H 177

PPSIP - MODUL II - OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA - 2. Dio

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PPSIP - MODUL II - OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA - 2. Dio

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PRIVREDNO PRAVNI

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

UOBIČAJENE OPĆE ELEMENTE,

MOGUĆE JE VIŠE U SMISLU PROJEKCIJE

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

BROJNIM EKONOMSKIM I SOCIJALNIM

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

POJEDINIH ELEMENATA PRIVREDNOG

Copyright © Faruk Jašarević

U OKVIRU EKONOMSKO - POLITIČKIH

Copyright © Faruk Jašarević

PREPOZNAJE SE NJIHOVO ZAJEDNIČKO

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

MJERA EKONOMSKE POLITIKE, I

GENERIRANJE DILEMA O PRIRODI

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

OVLASTI IZMEĐU DRŽAVE BIH I

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

ROBA, USLUGA I KAPITALA ŠIROM BIH

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

5-8 OPĆEG OKVIRNOG SPORAZUMA ...

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

BIH O PITANJIMA SA KOJIMA SE SLOŽE

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

 USTROJSTVA DRUŠTVENE (DRŽAVNE)

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

Copyright © Faruk Jašarević

TOKOVIMA REPRODUKCIJE NISU

Copyright © Faruk Jašarević

 IZMJENU INSTITUCIONALNE OSNOVE