SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZTRAVNIK

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS: III GODINA
SMIJER: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

INFORMACIONI SISTEMI
U PRAVOSUU BOSNE I HERCEGOVINE

STUDIJ SLUAJA

Travnik, Decembar.2014. godine

 SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZTRAVNIK
FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE
STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS: III GODINA
SMIJER: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

INFORMACIONI SISTEMI
U PRAVOSUU BOSNE I HERCEGOVINE

STUDIJ SLUAJA

IZJAVA: Ja, Davor Damjanovi, student Sveuilita/Univerziteta Vitez Travnik,

Indeks broj: 0137-12/DIT odgovorno i uz moralnu i akademsku
odgovornost izjavljujem da sam ovaj rad izradio potpuno samostalno, uz
koritenje citirane literature i pomo profesora, odnosno asistenata.

Potpis studenta:

STUDENT: Davor Damjanovi

PREDMET: Projektovanje informacionih sistema
PROFESOR: Prof.dr Branko Latinovi
ASISTENT: Dragan Mlaki

SADRAJ

1. UVOD...................................................................................................................2
2. IS U PRAVOSUU BiH......................................................................................3
2.1. PRAVOSUE KAO INSTITUCIJA...........................................................3
2.2. INFORMATIZACIJA PRAVOSUA........................................................6
3. METODLOGIJA RADA...................................................................................10
3.1. PROBLEMI I PITANJA............................................................................10
3.2. INJENICE................................................................................................10
3.3. ALTERNATIVNI PRAVCI DJELOVANJA............................................11
3.4. ODLUKA, RASUIVANJE I IMPLEMENTACIJA..............................11
4. IS OKRUNOG PRIVREDNOG SUDA ISTONO SARAJEVO...............12
4.1. USE CASE DIJAGRAM CCMS-a...........................................................13
4.2. CLASS DIJAGRAM CCMS-a..................................................................16
4.3. SEQUENCE DIJAGRAM CCMS-a.........................................................18
5. ZAKLJUAK......................................................................................................20

1
 1. UVOD

Da bi bilo koja poslovna sredina, kompanija ili institucija, izmeu ostalog i

pravosue Bosne i Hercegovine, mogli da efikasno funkcioniu te da odgovore
izazovu i potrebama dananjice, prije svega potrebno je stvoriti uslove za to. U
skladu s tim kroz proces svoje reforme pravosue se podiglo na jedan vii nivo.
Visoko sudsko tuilako vijee VSTV BiH 2004. usvajanjem strategije
informatizacije pravosua, zapoelo je proces mijenjanja naina funkcionisanja
pravosudnih institucija koji se do tada nije znaajnije promijenio od poetka 20.
vijeka. Bitno je naglasiti da taj proces i dalje traje, a sve u cilju stvaranja
nezavisnog, efikasnog i transparentnog pravosudnog sistema koji je u mogunosti
pruiti kvalitetne i moderne usluge, te spremno u potpunosti odgovoriti potrebama
dananjeg drutva. Ovakav scenario razvoja pravosua Bosne i Hercegovine
pokrenut je zbog toga to je nezavisno efikasno i transparentno pravosue kljuan
uslov za lanstvo Bosne i Hercegovine u Evropskoj uniji, to je motiv vie za
daljnji napredak i razvoj kroz brojne projekte podpomognute i finansirane iz IPA
fondova EU. U Izvjetaju o napretku Bosne i Hercegovine u 2014. godini izmeu
ostalog navodi se da je Strategija za reformu sektora pravde (SRSP) 2009 2013
zavrena u dijelu, dok nova Strategija za period 2014 2018 i Akcioni plan jo
uvijek ekaju konanu potvrdu od strane politike. Naravno, ove politike procedure
koe sam razvoj, ali e on svakako u budunosti nastaviti svoj put ka evropskim
integracijama. U pomenutom izvjetaju se takoer navodi da Sistem upravljanja
predmetima u sudovima i tuilatvima obuhvata preko 3,9 miliona sudskih
predmeta i moe automatski generisati izvjetaje o radu u pravosuu to pomae
prilikom odluivanja o pitanjima u vezi sa stratekom politikom i planiranjem. U
januaru, 2014.g. predstavljen je alat pomou kog svaka stranka u postupku moe
dobiti informaciju o predvienom trajanju njihovog predmeta na sudu. Sve u
svemu, da se zakljuiti da pravosue Bosne i Hercegovine danas ima moderan

2
informacioni system (eng. Information System - IS) na kom mu mogu pozavidjeti
sve drave u regionu pa i ire. Upravo je to tema rada, Informacioni system
pravosudnog Sistema Bosne i Hercegovine.

2. IS U PRAVOSUU BiH

Da bi opisali na koji je nain realizovan IS, potrebno je shvatiti na koji nain

funkcionie pravosue, te koji su njegovi organi i funkcije tih organa. U procesu
Informatizacije pravosua voeno je rauna o uniformnosti, tako da je IS u svakom
sudu ili tuilatvu izveden na isti nain. U ovom radu opisana je implementacija IS-a
Okrunog privrednog suda Istono Sarajevo iji sam uposlenik na radnom mjestu
IKT slubenika, a aktivno sam uestvovao na projektovanju i realizaciji pomenutog
sistema, to bi trebalo pozitivno da utie na kvalitet rada, obzirom da se radi u
stvarnom i realnom primjeru.

Slika 1 - Organizacijska struktura Odjela za IKT

Izvor: pravosudje.ba, 23.12.2014.

2.1. PRAVOSUE KAO INSTITUCIJA

3
 U Bosni i Hercegovini je uspostavljen pravosudni sistem koji je u skladu sa
evropskim standardima nezavisnosti, odgovornosti, efikasnosti i kvaliteta.

Pravosue Bosne i Hercegovine sainjavaju sudovi, tuilatva kao i VSTV. Ukupno

je 76 sudova u dravi, a to su Sud BiH, tri Ustavna suda, dva entitetska Vrhovna
suda, esnaest Kantonalnih i Okrunih sudova (deset u Federaciji BiH, pet u RS-u i
jedan u Brko Distriktu BiH), etrdeset osam Optinskih i Osnovnih sudova
(dvadeset osam u Federaciji BiH, devetnaest u RS-u i jedan u Brko Distriktu BiH),
jedan Vii privredni sud u Banja Luci i pet Okrunih privrednih sudova u Republici
Srpskoj. Pored pobrojanih sudova tu su Tuilatva BiH, Tuilatva Brko Distrikta
BiH, dva entitetska tuilatva, deset kantonalnih tuilatava u Federaciji BiH, pet
Okrunih tuilatava u RS, zatim u okviru Okrunog tuilatva Banja Luka djeluje
Posebno tuilatvo za suzbijanje organizovanog i najteih oblika privrednog
kriminala Specijalno tuilatvo. VSTV (Visoko sudsko i tuilako vijee) je
samostalna, nezavisna i funkcionalna institucija ija je kljuna zadaa obezbijediti
efikasno, nepristrano i profesionalno pravosue u Bosni i Hercegovini.

Slika 2 VSTS kao organizacija

4
 Izvor Visoki sudski i tuilai savjet, http://www.hjpc.ba/secr/?cid=1652,2,1, 23.12.2014.

lan 17. Zakona o Visokom sudskom i tuilakom vijeu navodi nadlenosti VSTV-
a.. Konkretno, kada je rije o informaciono-komunikacijskoj tehnologiji (IKT) Vijee
ima slijedee nadlenosti: Vodi, koordinira i nadgleda koritenje informacione
tehnologije u sudovima i tuilatvima da bi se u tom pogledu postigla i odrala
uniformnost u sudovima i tuilatvima u cijeloj zemlji. Sudovi i tuilatva mogu
uvoditi automatizovane sisteme praenja i registracije predmeta ili sline sisteme
ukljuujui sisteme podrke i pohranjivanja podataka, samo uz prethodno odobrenje
Vijea. Visoki sudski i tuilaki savjet koordinira upotrebu informacionih tehnologija
u sudovima, radi ostvarivanja jednoobraznosti. Sud moe uvesti automatizovani
sistem praenja ili registracije predmeta, ili drugi sistem upravljanja predmetima,
ukljuujui sisteme sigurnosne pohrane i uvanja podataka, samo uz prethodno
odobrenje Visokog sudskog i tuilakog savjeta.

Nadlenosti VSTV-a BiH definisane su Zakonom o VSTV-u BiH i odnose se izmeu

ostalog na:

- imenovanje nosilaca pravosudnih funkcija na svim nivoima u BiH,

disciplinsku odgovornost sudija i tuilaca,

- struno usavravanje sudija i tuilaca,

- predlaganje godinjih budeta za sudove i tuilatva,

- pravosudnu upravu i nadzor,

- koordinaciju i nadzor nad koritenjem informacijske tehnologije u sudovima i

tuilatvima,

- davanje miljenja o nacrtima zakona, propisa i vanim pitanjima koja mogu

utjecati na pravosue, i

- pokretanje postupka usvajanja zakona i drugih propisa u oblastima znaajnim

za pravosue.

Iz ovoga se da zakljuiti da je VSTV centralni organ koji ima ingerenciju

praenja i unaprijeivanja rada sudova i tuilatava, imenuje i razrijeava sudije, ali
5
za sam rad jednog suda odgovoran je Predsjednik suda. Pridravajui se Zakona
Predsjednik suda uz saglasnost Ministarstva organizuje rad suda i uposlenih u sudu.
Pa tako Pravilnikom o unutranjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u
Okrunom privrednom sudu Istono Sarajevo su obrazovane osnovne i unutranje
organizacione jedinice.

Osnovne organizacione jedinice ovog Suda su:

- kabinet Predsjednika suda

- sektor sudija i sudskih strunih saradnika

- odjeljenje sudske uprave

- registar pravnih lica/poslovnih subjekata.

Slika 3 ema organizacije Okrunog privrednog suda u Istonom Sarajevu

Izvor: Vlastiti izvor

2.2. INFORMATIZACIJA PRAVOSUA

Bez informacijske i komunikacijske tehnologije (IKT) danas je nemogue

pruiti visokokvalitetne i moderne sudske usluge, koje e odgovoriti svim
potrebama drutva. Proces informatizacije bosanskohercegovakog pravosua bio
6
je dosta dug, ali danas, BiH ima najobuhvatniji i najmoderniji pravosudni
informatiki sistem u regiji, koji u velikoj mjeri pridonosi boljem ostvarivanju
pravde. Sve do 2004. godine pravosudne institucije funkcionirale su na slian nain
kao i na poetku 20. vijeka. Neposredno prije uvoenja informacijsko-
komunikacijskih tehnologija u pravosudni sistem, sudovi i tuiteljstva imala su
neto vie od 500 raunara na kojima skoro uopte nije bilo licenciranog softvera.
Evidencije u predmetima voene su runo, a kako bi se dobila neka informacija,
morala se pregledati velika koliina spisa. Sudski sistem BiH grcao je pod teretom
brojnih, veoma sloenih predmeta, koji su proizili iz rata 1990-ih godina. U
okruju u kojem je broj sporova znaajno porastao, zastarjele i neuinkovite prakse
prijetile su dodatnim pogoravanjem problema velikoga broja zaostalih predmeta.
Bila je potrebna drastina promjena u radu sudova, a upravo informacijsko-
komunikacijske tehnologije su donijele tu promjenu.
Slika 4 - Informatizacija Pravosua BiH

Izvor: pravosudje.ba, 23.12.2014.

I tako je Visoko sudsko i tuilako vijee (VSTV) pokrenulo ovaj zahtjevni projekat
uvoenja najsavremenijih, zahtjevima prilagoenih IKT rjeenja. IKT infrastruktura
obuhvata sve komponente informacionog sistema pravosua, a posebno pravosudnu
mreu irokog pojasa (WAN), data centre u kojima su pohranjene i iz kojih se
7
procesuiraju sve kljune aplikacije i mreni servisi u upotrebi u pravosuu, kao i
lokalne raunarske mree u sudovima i tuilatvima. Aktivnosti u realizaicji
projekta informatizacije pravosua moemo podijeliti u nekoliko segmenata:
- Dizajn i implementacija pravosudne (WAN) mree irokog pojasa koja
povezuje sudove, tuilatva i centre za edukaciju sudija i tuilaca.
- Uspostava centralno administriranih data centara u kojima su pohranjene i iz
kojih se procesuiraju sve kljune aplikacije i mreni servisi u upotrebi u
pravosuu.
- Razvoj i administracija aplikacije Case Management System (CMS) u
sudovima i tuilatvima.
- Razvoj i administracija aplikacije Pravosudnog dokumentacionog centra za
pohranu i pretraivanje sudskih odluka.
- Razvoj i administracija web portala pravosudnih institucija.
- Uspostava efikasne podrke korisnicima i edukacija informatikog osoblja.
- Obuka korisnika u sudovima i tuilatvima.
Slika 5 ematski prikaz WAN mree pravosua BiH

8
 Izvor: pravosudje.ba, 23.12.2014.
Danas pravosudni informacijski sistem broji 85 LAN lokalnih mrea za isti broj
institucija, raunarima sa oko 5000 korisnika, uvezanih u nacionalnu mreu irokog
podruja WAN, sa preko 100 fizikih servera i centralnim operativnm sistemom u
VSTS-u. Svaka od institucija posjeduje internet portal koji graanima omoguava
laki pristup informacijama, koji pored osnovnih informacija prua mogunost
pregleda zakazanih roita, pregleda sudskih predmeta, oglasnu tablu itd.
Realizovan je i centar za sudsku dokumentaciju za laki pristup informacijama,
namijenjen sudijama, tuiocima i strunim saradnicima. Odjel za IKT VSTS-a
smjeten je u prostorijama VSTS-a u Sarajevu, a u svim sudovima i tuilatvima
irom zemlje, zaposleni su IKT strunjaci. Sve ove novine popraene su osnovnom
IKT obukom koju je prolo preko 2,000 korisnika, kao i naprednom obukom koju je
prolo 1,600 korisnika.

Informacioni Sistem pravosua Bosne i Hercegovine uvezan je u SDH mreu koja

obuhvata LAN mree sudova i tuilatava, kao i VSTV, kao centralnu mrenu taku.
Na poetku procesa uvoenja IKT-a u pravosue Bosne i Hercegovine, samo 10
sudova je imalo lokalnu mreu, a mrea irokog podruja koja danas povezuje
sudove i tuilatva, uopte nije postojala. Godine 2005. Evropska komisija finansirala

9
je, putem CARDS programa, uspostavljanje lokalne mree u svim sudovima i
tuilatvima koja je do tada nisu imala. Lokalna mrea je dizajnirana i uspostavljena
na temelju meunarodno priznatih standarda za strukturno umreavanje Sve lokalne
mree su uzajamno povezane i kao takve ine jedinstvenu mreu irokog podruja
(WAN) za itavo pravosue u BiH. Mrea irokog podruja povezuje sve sudove i
tuilatva, te osigurava njihovu povezanost sa VSTV-om. Temelji se na radio-
relejnom SDH telekomunikacijskom sistemu velike brzine, koji je finansirala EU, a
koji je uspostavljen 2007. godine. Ovom telekomunikacijskom mreom upravlja
Agencija za identifikacijske dokumente, evidencije i razmjenu podataka BiH
(IDDEEA). Svaki sud i tuilatvo ima rezervnu internet vezu sa podacima u centru
smjetenom u VSTV-u, koji se koristi u sluaju pada primarne SDH
telekomunikacijske veze. Uspostava mree irokog podruja omoguila je uspostavu
centraliziovanog servera i infrastrukture baze podataka u VSTV-u sa kljunim
zajednikim aplikacijama koje koriste sudovi i tuilatva irom BiH primarni centar
za obradu i pohranjivanje podataka. Nakon prouavanja standarda za sigurnost
informatikog sistema (ISO 27001) u smislu obavezne udaljenosti izmeu primarnog
i sekundarnog centra podataka (minimalno 50 km), VSTV je sa Osnovnim sudom u
Banjoj Luci postigao dogovor o smjetanju sekundarnog centra (rezervne lokacije za
sluaj nesree) u prostorije ovog suda. Pored primarnog i sekundarnog data centra,
godine 2007. uspostavljena su i dva regionalna centra podataka koji su smjeteni u
prostorijama kantonalnih sudova u Mostaru i Tuzli. U ovim centrima instalirani su
serveri za elektronsku potu (e-mail), datoteke i auriranje Windows antivirusnih
programa.

3. METODLOGIJA RADA

Da bi ovaj projekat bio uspjeno realizovan, bilo je potrebno detaljno proi kroz niz
koraka ili faza statistikog istraivanja, a to su:
- Definisanje problema i pitanja
- Sagledavanja injenica i realnog stanja
- Postavljanje alternnativnih pravaca djelovanja
- Odluka i rasuivanje
- Realizovanje zadatka
- Izdavanje izvjetanja o uspjenosti realizacije i obima studija

10
3.1. PROBLEMI I PITANJA

Zbog specifinosti institucije te visokog nivoa povjerljivosti podataka, primarni

problem kod realizacije implementacije informacionog sistema bilo je pitanje zatite
podataka.

Pored problema koji su se javljali, a koji su bili veinom tehnike prirode, jo vie je
oteavao rad i usporavao proces realizacije problem to je svaki, pa i onaj najmanji
tehniki detalj morao imati svoje pravno uporite, odnosno morao je biti definisan u
zakonu. Ovdje je kljunu ulogu imao VSTV, koji je pokrenuo ovaj zahtjevni
projekat uvoenja najsavremenijih, zahtjevima prilagoenih IKT rjeenja.

3.2. INJENICE

U ovom koraku sreivanja, grupisanja, obrade injeninog stanja bilo je potrebno

sagledati i popisati trenutno stanje.

Okruni privredni sud Istono Sarajevo je povezan u mreu SDH (eng. Synchronous
Digital Hierarchy) Sinhrona Digitalna Hijerarhija, koja je bila u vlasnitvu CIPS-a,
da bi prela u vlasnitvo Agencije za identifikacione dokumente, evidenciju i
razmjenu podataka Bosne i Hercegovine (IDDEEA). U ovoj mrei koristi se beini
sinhronizirani prenos digitalne hijerarhije visoke brzine, a preko ove mree sasvim
sigurno svakodnevno prolaze povjerljivi podaci i informacije preko itave teritorije
Bosne i Hercegovine. Ova mrea je samostalna WAN mrea, nezavisna od globalne
internet mree. Vijee ministara je odobrilo koritenje SDH mree za organe
sigurnosti (Ministarstvo sigurnosti, SIPA, GP, MUP RS, FMUP, Kantonalni MUP-
ovi), CIPS, VSTV (Visoko sudsko i tuilako vijee), CIK (Centralna Izborna
Komisija), te naravno i Pravosue BiH.

3.3. ALTERNATIVNI PRAVCI DJELOVANJA

Zbog potrebe pridravanja pravila i propisa postavljenih od strane VSTS-a, a sve

11
u cilju uniformnosti, nije postojalo alternativnih pravaca po pitanju informacionih
sistema, nego smo se morali striktno pridravati propisanih zakona i propisa, kao I
svih tehnikih detalja vezanih za topologiju mree, raunarske i mrene opreme i sl..

3.4. ODLUKA, RASUIVANJE I IMPLEMENTACIJA

Svi ovi uslovi rezultirali su time da danas unutar pravosua Bosne i Hercegovine,
a time i u sklopu Okrunog privrednog suda Istono Sarajevo postoji funkcionalan
informacioni sistem.

4. IS OKRUNOG PRIVREDNOG SUDA ISTONO SARAJEVO

U dosadanjem toku studija sluaja tekstualno je opisan Informacioni Sistem

pravosua Bosne i Hercegovine, kao i svi njegovi pripadajui podsistemi, te smo
kroz studij sluaja ukratko opisali tok realizacije IS-a u jednoj pod pravosudnih
institucija, potujui Tehniko uputstvo o izradi pismenih radova definisano od strane
Univerziteta. U ovom poglavlju e to biti prikazano i grafiki, odnosno kroz
dijagrame izraene u UML programu Visual Paradigm. Obzirom da je tema opirna i
zahtjeva vie prostora nego to to moe dozvoliti obim ovog rada, detaljniji opis e
biti definisan u Seminarskom radu koji e se nadovezati na ovaj rad.

U daljem toku ovog rada bie prikazan dio IS Okrunog privrednog suda Istono
Sarajevo, konkretno softver koji koriste svi radnici suda u svom svakodnevnom
poslovanju. Radi se o CCMS (eng. Court Case Management System) sistemu za
upravljanje sudskim predmetima. Ovaj softver je tehniki identian u svakom sudu,
a za potrebe tuilatva razvijen je sistem za upravljanje tuilakim predmetima
12
TCMS, koji se neznatno razlikuje od pomenutog CCMS-a. Tako da e prikaz koji
slijedi u stvari biti univerzalni prikaz Sistema za upravljanje sudskim predmetima,
onakav kakav je implementiran u svim pravosudnim institucijama. Zbog toga to
obim rada ne bi dozvoljavao detaljnu obradu pomenutog sistema, a i zbog
specifinosti institucije te potivanja tajnosti podataka koje iznosimo u ovom radu,
rad nee prikazati detaljnu sliku kompletnog sistema, ali e biti prikazana sutina.

U CMS bazi podataka se nalaze svi sudski i tuilaki predmeti u elektronskom

obliku. Ovaj softver je u stvari elektronska slika trenutnog stanja svakog od tih
sudskih predmeta, jer u ovom softveru rade svi uposlenici unosei sve informacije o
radnjama koje se rade nad sudskim predmetima. Ovdje se zapisuju radnje vezane za
svaki dokument koji se kreira ili skenira i doda u bazu, zabiljei se svaka statusna
radnja nad sudskim predmetom, svaki zadatak (dodijeljen ili izvren) i sve to u
vremenskoj dimenziji. Tako da se kroz brzu pretragu trenutno uvijek moe znati
gdje se predmet nalazi fiziki i u kom je stanju. Ovo je dostupno svim uposlenicima
kroz korisniki interfejs programa u kome rade, ali i strankama u postupku
dostupnog preko elektronskog web servisa. Naravno mogunosti pristupa
informacijama su prilagoene ulogama koje su dodijeljene elektronskim nalozima
koji su vezani za radno mjesto uposlenika. Tako da sudija unutar svog radnog
prostora u CMS prozoru ima sve potrebne mogunosti za obavljanja svog dijela
posla. Recimo, IKT slubenik koji je i CMS administrator institucije ima mogunost
dobijanja razliitih vrsta izvjetaja koje je duan periodino pregledati, dostavljati
Predsjedniku suda, VSTV-u, te predlagati Sekretaru suda eventualne promjene.

4.1. USE CASE DIJAGRAM CCMS-a

Ovdje je prikazan USE CASE dijagram CCMS-a. Osim nefunkcionalnih zahtjeva

koji su izostavljeni, ovdje je prikazana skraena verzija sistema, koja je ipak dovoljna
da prikaemo sutinu i ispotujemo zahtjeve koji su stavljeni ispred nas.

Slika 6 USE CASE dijagram CCMS

13
 Izvor: Vlastiti izvor - program Visual Paradigm

Na dalje je prikazana tabela sa detaljnom specifikacijom jednog USE CASE-a, koji je

ujedno i prvo-kreirani, a ima ulogu iniciranja sudskog predmeta u sistemu. On
predstavlja poetak postojanja predmeta u sudu kao i sistemu uopte.

Tabela 7 Detaljna specifikacija USE CASE-a IniciranjePredmeta

USE CASE:
IniciranjePredmeta
ID:
UC01
BRIEF DESCRIPTION:
Slui iniciranju novih predmeta na osnovu fiziki pristiglog novog dokumenta, kao
to je npr. Tuba.
PRIMARY ACTORS:
Upisnicar
SECONDARY ACTORS:
UpisnicarArhivator
PRECONDITIONS:
Upisnicar izvrava autorizaciju i autentifikaciju za pristup radnoj stanici, pa sa istim
kredencijalima pristupa i CCMS-u

14
MAIN FLOW:
1. Upisnicar na osnovu fiziki zaprimljenog inicijalnog akta inicira novi predmet
unosei sve inicijalne podatke koji se nalaze zapisani u pomenutom
inicijalnom dokumentu,
2. Nakon unosa klikom na Potvrdi sistem generie novi predmet, te dodjeljuje
jedinstveni broj predmetu,
3. Sistem prema unaprijed definisanom pravilu dodjeljivanja dodjeljuje
predmet jednom od sudija, to se u CCMS-u Sudiji notifikuje kao Zadatak po
kome treba u odreenom vremenskom roku postupiti.
POSTCONDITIONS:
Upisnicar tampa Potvrdu te prema sudskom pravilniku kompletira predmet, fiziki
lijepi broj predmeta i fiziki ga iznosi sudiji na postupanje.
ALTERNATIVE FLOWS:
Ukoliko je pogrijeio prilikom postupka iniciranja predmeta Upisnicar kroz sistem
alje Zadatak za invalidaciju greke IKTAdministratoru.

Izvor: Vlastiti izvor

Na dalje je prikazana tabela detaljne specifikacije USE CASE-a UnosStranaka, koji

slui svrsi dodavanja stranaka u CCMS bazu, ukoliko ista ve ne postoji u bazi.

Tabela 8 Detaljna specifikacija USE CASE-a UnosStranaka

USE CASE:
UnosStranaka
ID:
UC02
BRIEF DESCRIPTION:
Slui za unos novih stranaka u CCMS bazu podataka.
PRIMARY ACTORS:
Upisnicar,
SECONDARY ACTORS:
UpisnicarArhivator
PRECONDITIONS:
Actor kroz pretragu izvrava provjeru da li stranka koja treba biti unesena u CCMS
bazu ve postoji kao takva u bazi.

15
MAIN FLOW:
1. Actor unosi stranku u CCMS bazu unosei podatke o stranci
2. Nakon unosa klikom na Potvrdi sistem generie jedinstveni identifikacioni
broj ID stranke
POSTCONDITIONS:
NONE
ALTERNATIVE FLOWS:
NONE

Izvor: Vlastiti izvor

4.2. CLASS DIJAGRAM CCMS-a

Slika 9 CLASS dijagram CCMS

16
 Izvor: Vlastiti izvor - program Visual Paradigm
Class diagram predstavlja okosnicu objektno-orjentisanog modelovanja. Koristi se
kako za uopteno konceptualno modelovanje sistematike aplikacija, tako i za detaljno
prevoenje modela u programski kod. Klase u klasnom dijagamu predstavljaju
glavne objekte, veze u aplikaciji, te klase koje se trebaju programirati.

U daljem toku rada prikazan je CLASS dijagram CCMS-a, u kome vidimo klasu
Uposlenik koja je osnovna klasa sa kojom su generalizacijom povezane sljedee
klase

1. Sudija
2. Uprava
3. IKTAdministrator
4. Upisnicar
5. Datktilograf

Veze, odnosno relacije meu klasama koje vidimo ostvarene su generalizacijom.

Generalizacijskom relacijom smo postigli da sve ove pobrojane klase (subclass;
podklasa) budu izvedene iz klase Uposenik (superclass; nadklasa). Tako da one od te
17
Dalje vidimo da je klasa PredsjednikSuda izvedena iz klase Sudija, odnosno
povezana je generalizacijom tako da moe koristiti sve attribute i operacije iz svoje
nadklase Sudija, ukoliko je postavljen parametar vidljivosti (eng. visibility). Vidimo
da je za operacije izdajNaredbu, iskaziZavrsen, iskaziArhiviran i zakaziRociste
postavljen parametar vidljivosti protected, pa e sve ove operacije biti dostupne i
moi e ih koristiti objekti i iz pod-klase PredsjednikSuda.

Generalizacijom je jo povezana klasa Upisnicar sa pripadajuom pod-klasom

UpisnicarArhivator, tako da e ova pod-klasa pored operacija iz svoje nadklase
koristi i operacije koje su smjeteni u njoj samoj.

Asocijacijom je povezana klasa IKTAdministrator sa klasama Upisnicar,

UpisnicarArhivator i Daktilograf da bi mogao pristupiti svim operacijama unutar
ovih klasa. Inae IKTAdministrator u CCMS-u ima dostupne sve mogunosti jer je
uposlenik koji radi na ovom radnom mjestu i tehniki slubenik kao i CMS edukator,
pa mora imati pristup svim tehnikim detaljima pomenutog sistema.

4.3. SEQUENCE DIJAGRAM CCMS-a

Slika 10 SEQUENCE dijagram CCMS

18
 Izvor: Vlastiti izvor - program Visual Paradigm

Slika 11 SEQUENCE dijagram 2 CCMS

Izvor: Vlastiti izvor - program Visual Paradigm

U prvom sekvencijalnom dijagramu prikazan je prvi korak koji Uposlenik treba

realizovati ukoliko eli poeti raditi u CCMS aplikaciji, a to je prijava na CCMS
aplikaciju. Kako vidimo Uposlenik pokree CCMS, unosi svoje kredencijale i u

19
skladu sa dodijeljenim ulogama pristupa interfejsu programa.

U narednom sequence dijagramu je prikazana situacija ili jedan use case koji smo
opisali u prvoj detaljnoj specifikaciji gdje je prikazano na koji nain actor Upisnicar
inicira novi sudski predmet.

5. ZAKLJUAK

Ono to bi mogli odmah zakljuiti, a vezano za temu koja je obraena je da je

20
Bosna i Hercegovina i njeno pravosue uradilo dosta posla na unaprjeenju i da se
danas nalazi na zavidnom nivou, bar to se tie informacino-komunikacijsko
tehnikog sistema, te da moe posluiti ostalim organizacijama. Svakako je u
informatizaciju pravosua uloeno dosta sredstava i truda, a sve u cilju da jednog
dana bude uvezan u evropski pravosudni sistem. Informacioni sistem pravosua
Bosne i Hercegovine je jedan od najkompleksnijih informacionih sistema regiona pa
i ire pa kao takav moe da se poredi sa informacionim sistemima velikih evropskih
drava iza kojih nip o emu ne zaostaje. Obzirom da je to sve tako kako jeste,
obraditi IS pravosua u studiju sluaja je bio zahtjevan projekat koji prevazilazi
okvire takvog rada. Pa je ovim radom prikazan samo uopteni I krajnje
pojednostavljen system, koji moe zadovoljiti uslove koji su postavljeni te sigurno
moemo zakljuiti da je rad uspjeno realizovan u tehnikom domenu.

Obzirom da je to smisao studija sluaja, konani zakljuak bi bio da je rad bio

uspjean.

21