Beogradska poslovna škola

Visoka škola strukovnih studija

Projektovanje informacionih sistema

UML 2.0 Dijagram aktivnosti

mr Rade Matić
Sadržaj

 UML
 Dijagrami aktivnosti - istorijat
 Osnovni koncepti UML 2.0 dijagrama aktivnosti
 Napredni koncepti UML 2.0 dijagrama aktivnosti
 Primeri

2
UML 2.0 dijagrami
Diagram

Structural Behavioural

Class diagram Object diagram Interaction diagram Activity diagram Use case diagram

State machine diagram

Composite structure
Package diagram Sequence diagram Communication diagram
diagram

Interaction overview
Timing diagram
Implementation diagram diagram

Deployment diagram Component diagram

 UML 2.0 definiše 13 vrsta dijagrama

3
 Dijagram dekompozicije – primer
KLADIONICA

SLOT APARATI BAROVI

KLADJENJE

Obično klađenje Internet Proizvodnja Prodaja Upotreba

klađenje

Otvaranje Sklapanje
Polog pazara evidencionog Konstruisanje Distribucija Igranje ugovora sa
računa dobavljačem

Klađenje putem Direktna Isplata jackpot

Uplata tiketa proizvodnja Naplata Naručivanje robe
kartice nagrada

Uplata putem Uvođenje Servis i Smeštanje robe u

Isplata dobitka
E-bankinga softvera održavanje magacin

Održavanje
Testiranje Evidentiranje
računa

Skladištenje Prodaja

Otpis

4
UML 2.0 dijagram aktivnosti Početni čvor
Tranzicija

Konsultuj sistem da
Akcija
kreira novi blog nalog

Izaberi tip naloga

Unesi autorove detalje (podatke)

Verifikuj autorove detalje (podatke)

Kreirnaje novog blog naloga Odluka
[akreditovan] [nije akreditovan]

Kreiraj novi blog naloga Kreiranje se odbija

Slanje podataka blog naloga

autoru putem mejla

Završni Sastavljanje
čvor
5
 DIJAGRAMI AKTIVNOSTI

Dijagrami aktivnosti (DA) služe za opisivanje logike

procedura, poslovnih procesa i toka posla.
Dijagram aktivnosti je jedna specifična primena
dijagrama prelaza stanja za opis procesa. Jedan
proces se posmatra kao sistem koji ima svoja stanja. U
stanjima procesa se obavljaju aktivnosti ili akcije, a
prelaz iz jednog u drugo stanje diktiraju događaji.
Najčešći (gotovo jedini) događaj je kraj neke
aktivnosti. Na dijagramu aktivnosti se naznačavaju i
procesori, odnosno uloge procesora u obavljanju
pojedinih aktivnosti.
UML 2.0 Dijagrami aktivnosti

 DA se koristi na najrazličitijim nivoima

projektovanja softvera i to za opis dinamike
sistema:
 Poslovnih procesa - skup koordiniranih
zadataka za postizanje poslovnog cilja
 Workflow-a
 Složenih use-case tokova
 Proceduralne logike
 Algoritama

7
UML 2.0 Dijagrami aktivnosti
 U prethodnim verzijama, Dijagrami aktivnosti (DA) su
bili zasnovani na konceptima dijagrama prelaza stanja
(teorija konačnih automata) a od verzije UML 2.0
zasnovani su na teoriji Petrijevih mreža.
 Token – koncept preko kojeg se prati izvršenje
dijagrama aktivnosti
 Dijagrami aktivnosti predstavljaju tehniku za opis
proceduralne logike i poslovnih procesa. Sa tog aspekta
su slični staroj tehnici flowchart ali glavna razlika je
što DA podržava modelovanje paralelnog izvršavanja
aktivnosti.

8
Osnovni grafički simboli DA
Initial Node (inicijalni čvor)

Prijem porudžbine Action (aktivnost ili

akcija-
Fork (račvanje niti) atomska(nedeljiva))

Formiranje
Pakovanje robe
i slanje fakture
Decision (odlučivanje)
[ ekspresna porudžbina ] [ ostale ]

Flow (tok)
Ekspresna Regularna
isporuka isporuka

Evidentiranje uplate
Merge
(sastavljanje OR grana)
Nije obavezno

Join (spajanje-sinhronizacija niti) Zatvaranje porudžbine

Acitvity Final (kraj procesa)

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 9

 Aktivnosti, akcije i frejm
Naziv aktivnosti Frejm aktivnosti

Operi auto

Nanesi penu Isperi Osuši

Akcije

Tri akcije unutar aktivnosti

Odlučivanje – OR grananje (Decision)

A A

[ uslov ]
[ da ] [ ne ] [ uslov 1 ] [ uslov2 ]

B C B C

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 11

Račvanje – AND grananje (Fork)

[ Uslov 1 ]
B

C
[ Uslov 2 ]

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 12

Osnovni koncepti UML 2.0 DA
Podprocesi (Subactivities)

Prijem porudžbine

Formiranje
Pakovanje robe
i slanje fakture

Otpremanje robe
Otpremanje robe Evidentiranje uplate
[ ekspresna porudžbina ] [ ostale vrste ]

Ekspresna Regularna
isporuka isporuka

Zatvaranje porudžbine

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 14

 Ekspedicija Prodaja Računovodstvo
Particije (Partitions)
Prijem porudžbine
 Particije predstavljaju
uloge (izvršioce) u
modelu odvijanja Pakovanje robe
Formiranje
i slanje fakture
poslovnog procesa
Otpremanje robe Evidentiranje uplate

Zatvaranje porudžbine

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 15

Particije (Partitions)

 Uloga (izvršilac) može predstavljati poslovnog partnera,

organizacioni deo, radno mesto ...
 Uključivanje organizacionog aspekta
 Od verzije UML 2.0 moguće je konstruisati
dvodimenzionalni grid (particije po kolonama i redovima)
 Moguće je particije deliti na podparticije i tako prikazati
hijerarhiju particija

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 16

Particije (Partitions) Ekspedicija Prodaja Računovodstvo

Beograd
Prijem porudžbine

Formiranje
Pakovanje robe
i slanje fakture
Novi Sad

Otpremanje robe Evidentiranje uplate

Zatvaranje porudžbine
Beograd

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 17

Tokovi (Flows)

Prijem fakture Plaćanje fakture

 Kontrolni tok (Control flow)

Prijem fakture Nalog za plaćanje Plaćanje fakture

 Tok objekta (Object flow)

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 18

Kraj toka (Flow final)

B C

 Kraj toka (Flow final) – služi za označavanje kraja jednog toka

ili jedne niti, dok neka druga grana ili nit imaju završetak celog
procesa.

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 19

Konektori (Connectors)

Prijem fakture A A Plaćanje fakture

 Konektori (Connectors) služe kao pomoćno sredstvo da se

ogroman dijagram aktivnosti podeli na više delova. Tačka prekida
prvog dela se označi sa imenovanim konektorom a onda se isti
simbol koristi kao početna tačka narednog dela dijagrama.

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 20

Objekat (Object)
Prijem fakture Nalog za plaćanje Plaćanje fakture

 Objekat (Object) – predstavlja dokument koji se prosleđuje od

jedne do druge aktivnosti

Prijem otpremnice Formiranje prijemnice

<<datastore>>
Otpremnice

 Skladište (Datastore) – skladište podataka (dokumenata)

Osnovni koncepti UML 2.0 DA 21

TOK OBJEKTA

Promena stanja objekta se prikazuje

sa uglastim zagradama u objektu

Osnovni koncepti UML 2.0 DA

 Kupac Prodaja Skladište

Zahteva
DIJAGRAM uslugu
AKTIVNOSTI
SA TOKOM
OBJEKATA
Obradi
narudžbenicu

n:Narudžb
Plaćanje [u radu] Ispuni zahtev

r:Račun
Predaja

Preuzimanje
Vraćanje proizvoda koji je naručen mejlom

Osnovni koncepti UML 2.0 DA

Događaji - Signali (Signals)

 Slanje signala (send signal)

 Prijem signala (receive signal)
 Vremenski okidač (time signal)
 Slanje signala sa priključenim objektom (send object)

Napredni koncepti UML 2.0 DA 25

Događaji - Signali (Signals)

Slanje signala Prijem signala

Slanje signala
sa objektom
[ uslov okidanja
vremenskog događaja ]

Napredni koncepti UML 2.0 DA 26

 Primer 1

Primer 2

Napredni koncepti UML 2.0 DA

Događaji - Signali (Signals) primer

prijem signala
Kreiranje kvotacije(stock
exchange-berza)
Prihvatanje Knjizenje
kvotacije Transakcije
Slanje kvotacije

slanje signala Poništavanje

ponude
Vremenski signal

[nakon 15 minuta]

Napredni koncepti UML 2.0 DA 28

Ekspanzioni region (Expansion region)
 Koriste se za opis interacije nad nekom kolekcijom
 interne akcije se izvršavaju jednom za svaki element kolekcije

 Interne akcije mogu biti sekvencijalne (<<iterative>>) , paralelne

(<<parallel>>) ili strim (<<stream>>) .

Definisanje grupa
Otkazivanje za
termina
seminarske radove

Spisak grupa

<<concurrent>>

Izrada seminarskog
Otkazivanje termina Odbrana seminarskog
Otkazivanje termina

Otkazivanje
Formiranjetermina
liste
odbranjenih radova

Napredni koncepti UML 2.0 DA 29

Primer : Region proširenja

Diskusija o [pravi
Izveštaju baga bag]
Pregled [greska Obavesti inzinjera
izveštaja bagova operatera] da ispravi bag
<<iterative>>

UML 2.0 30
Parametri (Pins)
 Koncept pina se koristi za definisanje ulaznih i izlaznih parametara akcije

 Akcije mogu imati parametre (kao metode operacije)

 Izlazi iz neke akcije moraju odgovarati ulazima sledeće akcije

 Ukoliko je izlazni parametar različit od ulaznog paramtera mora se prikazati

preko transformacije
Otkazivanje termina
Termin
Pin za parametar

<<transformation>> <<transformation>>
Termin.Poruka Termin.Studenta

Poruka Student
Izraz za
Obavesti studenta
tranformacije

Napredni koncepti UML 2.0 DA 31

Primer PIN-a

Izlazni pin Ulazni pin

Primi zahtev Odobri Predaj

za porudzbinu porudzbina porudzbina plaćanje porudžbinu

<<transformation>>
Porudzbina.Cena

Primi zahtev Odobri Predaj

za porudzbinu porudzbina cena plaćanje porudžbinu

Napredni koncepti UML 2.0 DA

Region mogućeg prekida (Interruptible region)
B

A
Podproces PP1

Prekini PP1

Napredni koncepti UML 2.0 DA 33

Primer regiona
prekida

Primi Obradi Pošalji

porudzbinu porudžbinu porudzbinu

Primi Otkaži
otkazivanje porudzbinu

Napredni koncepti UML 2.0 DA

Primer

Automat za napitke 36
 Prvi nivo podrške Napredna podrška Inžinjering proizvoda
Primer
Istraži ozbiljnost
Zapiši žalbu i pravilnost
Istraži problem
[problem nije
prepoznat]
[nije
[nema resenja] urgentno] Pošalji u
novoj verziji
[problem prepoznat]
[urgentno]
[postoji resenje]
Obavesti klijenta
o popravci Pošalji kao
Obavesti klijenta Servis pak
o rešenju

Završi poziv
Obavesti kupca
o statusu

UML 2.0 37
Primer : Konektori

1 2 3 N Konektor

N 4 5 6

UML 2.0 38
 Dijagram aktivnosti – Pregled elemenata
Accept Accept (Receive) signal
signal
Initial node
Send signal Send signal
Activity final node
Action Action Time or event signal
Decision Pin
Merge
Fork <<transformation>> Transformation
Join region (Expansion) region
Flow/edge Flow final
Action
Action decomposition { boolean
expression }Join Specification
39