HURÛF-I MUKATTAA – ‫ا لحروفا لمقطع ة‬

HURÛF-I MUKATTAA’NIN TANIMI

 Tanımı: Hurûf, harfin çoğulu olup alfabedeki herhangi bir sesi karşılayan
sembolün ismidir. Mukattaa ise «kesik» anlamına gelir. «Hurûfu mukatta»
terkibi ise harekelenerek değil de kesik kesik, hecelenerek okunan harfler
anlamına gelmektedir.
 Hurûf-ı mukattaa 29 surenin (27 Mekkî, 2 Medenî) başında 13 farklı
kombinasyonda alfabenin 14 harfi kullanılarak toplamda 78 harften oluşmaktadır.

 Hurûf-ı mukattaa’nın bazıları (‫لمص‬33‫ ا‬,‫ص‬3‫هيع‬3‫ ك‬, 3‫م‬3‫ طس‬,‫ق‬3‫ عس‬3‫م‬3‫ ح‬,‫س‬33‫ ي‬, 3‫ه‬3‫ ط‬, 3‫لم‬33‫ )ا‬müstakil
ayet kabul edilirken diğer bazıları (‫ ص‬, ‫ ن‬, ‫ ق‬, ‫لر‬33‫ ا‬, ‫ر‬3‫لم‬33‫ ا‬, ‫س‬3‫ )ط‬ayetin bir parçası
olarak kabul edilmiştir.
HURÛF-I MUKATTAA OLARAK GEÇEN 14 HARF
HARF TEKRARLANMA HARF TEKRARLANMA
SAYISI SAYISI

‫ا‬ 13 ‫ق‬ 2
‫ح‬ 7 ‫ك‬ 1
‫ر‬ 6 ‫ل‬ 13
‫س‬ 5 ‫م‬ 17
‫ص‬ 3 ‫ن‬ 1
‫ط‬ 4 ‫ه‬ 2
 ‫‪HURÛF-I MUKATTAA‬‬
‫م‬ ‫الحروف المقَط ّـَّ‬
‫عة‬ ‫السورة التي بدأت بها‬
‫‪1‬‬ ‫الم‬ ‫البقرة‪ ،‬آل عمران‪ ،‬العنكبوت‪ ،‬الروم‪ ،‬لقمان‪ ،‬السجدة‬
‫‪2‬‬ ‫المص‬ ‫األعراف‬
‫‪3‬‬ ‫الر‬ ‫يونس‪ ،‬هود‪ ،‬يوسف‪ ،‬إبراهيم‪ ،‬الحجر‬
‫‪4‬‬ ‫المر‬ ‫الرعد‬
‫‪5‬‬ ‫كهيعص‬ ‫مريم‬
‫‪6‬‬ ‫طه‬ ‫طه‬
‫‪7‬‬ ‫طسم‬ ‫الشعراء‪ ،‬القصص‬
‫‪8‬‬ ‫طس‬ ‫النمل‬
‫‪9‬‬ ‫يس‬ ‫يس‬
‫‪10‬‬ ‫ص‬ ‫ص‬
‫‪11‬‬ ‫حم‬ ‫غافر‪ ،‬فصلت‪ ،‬الزخرف‪ ،‬الدخان‪ ،‬الجاثية‪ ،‬األحقاف‬
‫‪12‬‬ ‫حم عسق‬ ‫الشورى‬
‫‪13‬‬ ‫ق‬ ‫ق‬
‫‪14‬‬ ‫ن‬ ‫القلم‬
 HURÛF-I MUKATTAA’NIN YORUMLANMASI
 1. SELEFİN GÖRÜŞÜ: Bu görüşü savunanlara göre mukattaa harfleri Kur’ân’ın sırlarındandır ve
manalarını da Hz. Peygamber’den başkası bilemez. Bu görüş sahipleri Hz. Ebu Bekir’den rivayet
edilen «Her kitabın sırrı vardır. Allah’ın Kur’ân’daki sırrı da sure başlarında yer alan harflerdir» ve Hz.
Ali’den nakledilen «Her kitabın bir özü vardır. Bu kitabın özü de hurûf-ı mukattaa’dır» Bu görüşü her
ne kadar bazıları «Selefin Görüşü» şeklinde isimlendirse de bu doğru bir isimlendirme değildir. Zira
sahâbînin birçoğu bu görüşün aksine görüş beyan etmiştir. Buna «Selefî Görüş» demek daha doğrudur.

 2. Halefin Görüşü: Bazı alimlere göre Kur’ân’da anlam ifade etmeyen ve muhataplarının hiçbir
şekilde anlamayacağı bir şeyin olması makul değildir. Zira Kur’ân sürekli olarak hiçbir ayeti istisna
etmeden ayetleri üzerinde tefekküre davet etmektedir. Eğer mukattaa harflerinin olduğu ayetler bir
anlam ifade etmeseydi bu durumda bunların istisna edilmesi gerekirdi. Keza Kur’ân’ın anlamı olmayan
bir şey ile meydan okuması da mantıklı değildir. Bundan dolayı bu görüşü savunanlar mukattaa
harfleriyle ilgili birçok yorum yapmış fakat nihayetinde onlar da bu yorumlarda ittifak etmemiştir.
Buradaki «Halefin Görüşü» şeklindeki isimlendirme de yine problemlidir. Zira sahâbî, tabiin ve etba-ı
tabiinden birçok şahıs da mukattaa harflerini yorumlamıştır. O halde bu isimlendirme yerine belki de
«Yorumcu Görüş» veya buna benzer bir kavram daha doğru olur.
HURÛF-I MUKATTAA’NIN ANLAMI: İSLAMİ GÖRÜŞLER
Taberî, tefsirinde mukattaa harfleriyle ilgili yapılan yorumları Bakara suresinin ilk
ayetinde özetler ve kendi görüşünü der beyan eder. Bu yorumları Taberî’den özet
olarak buraya aktaracağız.
 1. Kur’ân’ın ismidir. (Mucâhid, İbn Cureyc, Katâde)

 2. Kur’ân’ın kendileriyle başlatıldığı başlangıçlardır. (Mucâhid)

 3. Surenin ismidir. (Abdurrahman b. Zeyd b. Eslem)

 4. Allah’ın ism-i a’zâmıdır. (Suddî, Şa’bî, Murre el-Hemedânî)

 5. Allah’ın ona yemin ettiği isimlerinden biridir. (İbn Abbas, İkrime)

 6. İsim ve fiillerden oluşan ve her biri diğerinden farklı anlam ifade eden
mukattaa harflerdir. (İbn Mes’ûd, İbn Abbas, Said b. Cübeyr)
HURÛF-I MUKATTAA’NIN ANLAMI: İSLAMİ GÖRÜŞLER
7. Heca harfi olarak konulmuş harflerdir. (Mucâhid)
8. Her bir harfi birbirinden farklı anlam içeren harflerdir. (er-Rabî‘ b. Enes)
9. Cümel/ebced hesabını karşılayan harflerdir. (er-Rabî‘ b. Enes)
10. Her kitabın sırrı vardır. Kur’ân’ın sırrı da sure başlarında yer alan harflerdir.
11. Dilcilere göre bu harfler alfabenin normal harfleridir. Bazıları zikredilerek
alfabenin tamamı hatırlatılmak istenmiştir.
12. Kur’ân’ı dinlememeyi ve okunuşu esnasında gürültü çıkarmayı birbirine tavsiye
eden müşriklerin dikkatlerini çekmek için kullanılmıştır. Bu harflerin birçoğundan
hemen sonra «kitap», «Kur’ân» veya ona işaret eden bir kelimenin gelmesi bu
görüşü destekler.
13. Allah’ın kelamını kendileriyle başlattığı harflerdir. Önceki surenin bittiğini ve
yeni bir surenin başladığını ifade eder ki Araplar da bunu şiirlerinde kullanırlardı.
HURÛF-I MUKATTAA’NIN ANLAMI: İSLAMİ GÖRÜŞLER
 Taberî bu görüşleri aktardıktan sonra bunların hepsinin de makul olduğunu ve
mukattaa harflerinin bu manaların bazısıyla veya hepsiyle de yorumlanabileceğini
fakat hiçbir mananın bu harflerin yegane anlamı olduğunun iddia edilemeyeceğini
ifade eder. Zira bunun için kat’i delil gerekir ki böyle bir delil de yoktur.
 14. Meydan okuma/tahaddi harfleridir. (Halil b. Ahmed, Ferra, Müberrid, Ebu Ali el-
Fârisî, Kutrub, Zeccâc, Zemahşerî, Beydâvî, Razi, İbn Kesir, Reşid Rıza)
 15. Bu harflerle yazının önemine dikkat çekilmiştir.

 16. Bu harfler Tevrat, İncil ve önceki kitaplara işarettir.

 17. Bu harfler Kur’ân’ın i’câzının, mucizeliğinin işaretidir.

 18. Hurûf- ı mukattaadan her biri belli kelimelerin anahtarı veya kısaltmasıdır. (İbn
Abbas)
HURÛF-I MUKATTAA’NIN ANLAMI: ORYANTALİSTİK GÖRÜŞLER
 19. Bu harfler bazı ayetlerin kısaltmasıdır. (Aloys Sprenger, Regis Blachere)

 20. Mushafı yazan sahâbînin isimlerini sembolize eder. (Theodore Nöldeke)

 21. Levh-i mahfüza esrarengiz bir işarettir. (Theodore Nöldeke)

 22. Kabalistik sembollerdir. (Otto Loth)

 23. Bu harfler surenin içinde geçen bazı kelimelere işarettir. (Hans Bauer)

 24. Kur’ân yazılırken son şeklini alan bazı kelimelerin kalıntılarıdır. Mesela: Yâ Sîn, Saffât suresinde geçen
İlyas veya İlyasin kelimelerinin kalıntısıdır. (Eduard Goossens)

 25. Sürelerin muhtevalarını hatırlatmaya yarayan ipuçları ve sembollerdir. (Morris S. Seale)

 26. Hurûf-ı mukattaa besmelenin değişik kısaltmalarından ibarettir. (James A. Bellamy)

 27. Esrarengiz, gizemli sembollerdir. (Alan Jones)

 28. Kalemle yazarken yazma denemesi yapmak veya Kur’ân’ı tilavet ederken (recitation) ses denemesi
yapmak için kullanılmıştır. (David Samuel Margoliouth)
 HURÛF-I MUKATTAA İLE İLGİLİ ESERLER
 1. James A. Bellamy: The Mysterious Letters of the Koran: Old Abbreviations of the Basmalah
 2. M. S. Seale : The Mysterious Letters in the Qur’an
 3. Alan Jones : The Mystical Letters of the Qur’an
 4. İsmail Cerrahoğlu : Bazı Sürelerin Başlangıç Harfleri
 5. İyâde b. Eyyûb el-Kebîsî : İm’ânu’n-Nazar fî Fevâtihi’s-Suver
 6. Fehd b. Abdurrahman b. Süleyman er-Rûmî : Vucûhut-Tehaddî ve’l-İ’câz fî’l-Ahrufi’l-Mukatta’a fî
Evâili’s-Suver
 7. Gazzali : Risâle fî Havassi’l-Hurûfi’l-Mübheme fî Evâili’s-Suver
 8. Martin Nguyen : Exegesis of the ḥurūf al-muqaṭṭa‘a: Polyvalency in Sunnī Traditions of Qur’anic
Interpretation
 9. Farhat Aziz : The Mysterious Letters of the Holy Qur’an and the View Point of th Orientalists
 10. S. Meysami Azad : The Mysterious Letters
 11. Muhammed Ahmed İbrahim Ebu Ferrah: Hurûfu’l-Mu’cem fî Fevâtihi’s-Suver ve’r-Reddu’t-
Te’vîli’l-Bâtıla
 HURÛF-I MUKATTAA İLE İLGİLİ ESERLER

 12. Abdullah Önder : Te'vili Açısından Taberi, Zemahşeri, Râzî ve Bursevi'nin Tefsirlerinde Huruf-
u Mukatta’a
 13. Mustafa Yıldız : Klasik ve Modern Tefsirlerde Hurûf-ı Mukattaa Algısı
 14. Omar N Qasim Qasim : Huruf-u Mukattaa
 15. Ali Akpınar : Kur’an’da Hece Harfleri (Huruf-u Mukatta‘a) ve Kuşeyri’nin Hece Harfleri
Yorumu
 16. M. Zeki Duman - Mustafa Altundağ : Huruf-u Mukatta‘a
 17. Davut Aydüz : Hurûf-u Mukattaa
 18. Fâdıl el-Bahrânî- Beşîr el-Bahrânî : el-Hurûfu-l-Mukattaa Fi’l-Kur’ân-’l-Kerîm
 19: Arthur Jeffery : The Mystic Letters of the Koran
 20: L.N. Stephen : Tafsir Hurufat al-Muqatta’at (commentary on the isolated letters)
 21. Ali Hashim Amir : The Mysterious Letters of the Qur’ân: A Plausible Solution to a Thirteen
Hundred Years Old Problem
 22. Muhammed Muhammed Ebu Ferrah : Hurûfu’l-Mukattaatu fî Evâili’s-Suveri’l-Kur’âniyya