DÜNYA MİTOLOJİSİNDE ORTAK OLAN KONULAR

• İlk ana-baba, genellikle gökyüzü ve yeryüzü tanrılarıdır.

• Yaratıcı tanrı, ilk insanları genellikle ağaç, kaya, bitki ve çamur

gibi yeryüzü elemanlarından yaratır.

• Tanrılar ölümlülere ait en az bir dünyayı , büyük bir tufanla yok

ederler.
• Doğada olduğu gibi evrende de doğum, olgunluk ve ölümden sonra sıklıkla
yeniden doğuş gelir.

• Kahramanlar alışılmadık biçimde doğan, olağanüstü bir güce sahip, özel

silahlarla canavarları öldüren, çetin yolculuklara çıkan, görevlerinin bir
parçası olarak yer altına inen ve alışılmadık biçimde ölen tanrı çocuklarıdır.

• Hayatı yaratan, evrene egemen olan birden çok ilahi güce sahip olan ilahlar
ister hayvan, ister insan şeklinde olsun insan gibi düşünür, davranır ve
konuşur.
 MİTOSLARIN AMAÇLARI
• Mitoslar özünde ciddi amaçlı ve eğlendirici hikayeler olarak
ortaya çıkmıştır. Mitosların ciddi amaçları, ya evrenin doğasını
açıklamak (yaratılış ve bereket söylenceleri) ya da toplum
üyelerine ait oldukları kültüre göre başarılı olmak için gerekli
davranış ve tavırları öğretmektir (kahramanlık söylenceleri ve
destanlar).
• Belirli bir kültür, gökyüzü ve yeryüzünü ayıran ilahi
yaratıklardan başlayarak tüm evrenin yaratılışıyla ilgilenebilir.
Büyük kültürlerin çoğu başlangıçta bir veya bir çift tanrının
ayırdığı, karmaşa içinde ve şekilsiz bir yığından ibaret olan bir
evreni görür. Yaratıcı tanrı bitkiler, hayvanlar ve insanlar
biçiminde olmak üzere yeryüzüne hayat verir.
• Bazı kültürler, sadece kendi toplumlarının köklerini açıklayan ve
ulusal ruhu yücelten mitoslarla ilgilenir. Örneğin Japonlar kendi
adalarının yaratılışını anlatırlar.

• Birçok söylenceye göre, bir tanrı tarafından yaratılmış olsa da

insanoğlu mükemmel bir yaratık değildir. Birçok kültürde yaratıcı
tanrı peş peşe birçok ırkı yaratıp bir tufanla yok eder. Bu tema tüm
dünyada görülebilir: Yunanistan’da Hesiodos … En geliştirilmiş
olan tufan söylencelerine ise Sümer/Babil’de rastlanır.
• Bütün kültürlerde, insanların belli yiyecekleri ve uygarlaşmalarını
sağlayacak tarım aletlerini nasıl elde ettikleri anlatılır.

• Bazı kültürlerin söylencelerinde ise insanlara tarımsal yetenekler

kazandıran ilahi bir kişiliğe rastlanır.

• Bazı söylencelerde kızdırılmış ve bereketin yeniden gelmesi için

yatıştırılmaları gereken tanrılar vardır.
• Kahramanlar kendi toplumları için, insan davranışlarının birer
modelidirler. Toplumlarına yardımcı olan büyük işler yaparak
insanlar için “ölümsüzlük” anlamına gelen ebedi bir üne sahip
olmuşlar ve öteki insanlara kendilerine benzeme olanağına
sahip olma olanağı tanımışlardır.

• SÖYLENCELER DİNİN ÖZÜNÜ OLUŞTURUR.

• Kısmen başardıkları işler ve kısmen de daha duyarlı ve
düşünceli insanlar olmalarını sağlayan deneyimleri nedeniyle
kahramanlık konumunu kazanırlar.

• Kahramanlar tüm dünyada aynı özelliklere sahip değildir.

Akhilleus, Odysseus ve Gılgamış bireylerin çok farklı yollardan
ün kazanabileceği kültürlerden gelirler.
• Olağanüstü yeteneklerine rağmen hiçbir kahraman kusursuz
değildir. Onların kahramanlık nitelikleri kadar insani zayıflıkları
da aynı derecede öğretici özellikler taşır. Onların kusurları,
herkesin benzer psikolojik ihtiyaç ve çelişkileri olduğundan,
sıradan insanların kendilerini onlarla özdeşleştirmelerini sağlar.
• Büyük kahramanların pek çoğu ölümlülüğü kabul edemez. Kahramanların
alışılmadık bir doğum, ölümsüz anne-baba, aristokrat toplumsal konum ve
ilahi destekçiler gibi dışsal özellikleri vardır. Herakles’in Babası Zeus’tur.
Gılgamış ölümden öyle korkar ki, ölümsüzlüğün sırrını aramak için çok uzun
ve tehlikeli bir yolculuğa çıkmayı göze alır. Akhilleus onurlu bir ölümle uzun,
sıradan bir yaşam arasında tercih yapmak zorunda kalır. Herakles ise
görevlerini tamamlayınca ölümsüzlüğe kavuşacağını bilir. Odysseus, hayatın
süresinden çok niteliğine değer verdiğinden, ölümsüzlük fırsatını geri teper.
Kendi ölümlü karısını ve krallığının sorunlarını, çok güzel bir tanrıçayla
evlenip sıkıcı bir yaşam sürmeye tercih eder.
• Kahramanlık söylenceleri, insanların kişisel istekleriyle topluma
karşı olan sorumlulukları arasındaki ilişkiyi inceler. Toplumu
kurtarmak için ölümü göze almalı mı? Ölümü göze alan
kahraman ün ve onur sahibi olur, güvenliği tercih ederse her
ikisini de kaybeder.