ASAL USUL BAHASA MELAYU

1. Konsep Melayu dibahagi kepada 3 definisi :

a) Definisi berdasarkan istilah bahasa Melayu.
b) Definisi berdasarkan etimologi.
c) Definisi berdasarkan bangsa.
DEFINISI AWAL ISTILAH MELAYU
1. Peringkat awal, istilah Melayu dikaitkan
dengan konsep Kerajaan atau kawasan
bukan bangsa.
2. Bukti-buktinya:
3. A) M.Ptolemy menggunakan istilah maleu-
kolon dalam karyanya berjudul Geographike
Sintaxis.
4. B) Kitab Hindu Purba iaitu Purana
menyatakan Melayu ialah Malaya-Dvipa
yang bermaksud tanah yang dikelilingi air.
 C)Catatan pengembara Cina yang ditulis pada zaman
Dinasti Tang menggunakan istilah Mo-lo-yu atau
Mo-lo-yue.

 D) Catatan I’Tsing menggunakan istilah Mo-lo-yue

iaitu 2 buah kerajaan yang dilawatinya iaitu kerajaan
Melayu di Sungai Batang dan Kerajaan Srivijaya di
Palembang.

 E)Catatan dalam kesusasteraan China menyatakan

bahawa bahasa yang dituturkan di Kerajaan Sriwijaya
ialah ku’un-lun.
DEFINISI DARI SEGI ETIMOLOGI
1) ETIMOLOGI membawa maksud kajian asal usul
dan sejarah sesuatuperkataan.
2) Menurut Zuber Osman, perkataan Melayu
berasal daripada perkataan Malaya yang
merupakan singkatan daripada perkataan
Malaya.
3) Malaya merupakan singkatan daripada
perkataan Himalaya.
4) Mohd Dahlan Mansoer berpendapat perkataan
Melayu itu berdasarkan nama sebatang sungai
iaitu Sungai Melayu di Palembang.
1. Van Der Tuuk mengaitkan perkataan Mlayu
dengan istilah menyeberang iaitu merujuk
kepada orang melayu yang menukar agama
daripada Hindu-Budha kepada Islam.
2. Di batu bersurat Gombak terdapat
perkataan Malayapura yang membawa
maksud kota melayu atau kerajaan Melayu.
3. Ada pengkaji berpendapat perkataan
Melayu dipinjam daripada bahasa Jawa kuno
Mlayu yang bermaksud mengembara.
DEFINISI MELAYU BERDASARKAN
BANGSA
1. Terdapat kajian yang merujuk kepada
Melayu itu adalah bangsa Melayu
berdasarkan Melayu Proto dan Melayu
Deutro.
2. UNESCO telah memberikan pengertian
bahawa istilah Melayu digunakan untuk
merujuk kepada suku bangsa Melayu di
Semenanjung Malaysia, Thailand, Indonesia,
Filipina, Thailand, Indonesia dan
Madagaskar.
SALASILAH BAHASA MELAYU
 Salasilah bermaksud asal usul atau
keturunan. Oleh itu salasilah bahasa Melayu
merujuk kepada kajian tentang asal usul
bahasa Melayu.
 Para pengkaji menggunakan faktor usia

bahasa sebagai salah satu kreteria salasilah

bahasa iaitu:
 A) Filum berusia 5000 tahun.
 B) Rumpun berusia 2500-5000 tahun.
 C) Keluarga berusia kurang 2500 tahun.
 FILUM AUSTRIS
 Filem Austris terdiri daripada 3 rumpun iaitu:
 A) Austroasia
 B) Tibet-Cina
 C) Autronesia – Polinesia, Nusantara,

Melanesia, Mikronesia.
 Berdasarkan kajian yang dibuat, bahasa

Melayu dipercayai berasal daripada rumpun

bahasa Austronesia.
 Bahasa-bahasa rumpun Austronesia tersebar

luar dari formosa hingga kepulauan Ester.

 Rumpun bahasa Autronesia terbahagi kepada
dua rumpun iaitu:
 A) Austronesia Barat iaitu Nusantara
 B) Austronesia Timur iaitu Polinesia,

Melanesia dan Mikronesia.

 HIPOTESIS TEMPAT
ASAL USUL BAHASA MELAYU
 Terdapat 2 hipotesis/kajian tentang tempat
asal bahasa Melayu iaitu:
 A) Asia Tengah
 B) Nusantara
 Hipotesis 1 (Asia Tengah)
 - Hendrik Kern dan Von Heine Geldern

menyatakan bahawa Melayu berasal dari Asia

Tengah
 -Buktinya daripada tinggalan kapak dan

beliung di seluruh Kepulauan Melayu.

1. Sisa-sisa tinggalan dijumpai di lembah
sungai Hwang Ho, Sg Mekong, Sg Irrawady,
Sg Brahmaputra dan Sg Yangtze.
2. Dari segi sejarah, kumpulan pertama
dikenali sebagai Melayu-Proto yang hidup
pada zaman Neolitik@zaman batu.
3. Pada 1500 SM kumpulan kedua dikenali
sebagai Melayu-Deutro yang dikenali
sebagai zaman logam
 HIPOTESIS KEDUA (Nusantara)
1. Marsden menunjukkan bahawa bahasa
Melayu serumpun dengan bahasa
Mikronesia, Melanesia dan Polinesia. Bahasa
Melayu bukan berasal dari Asia Tengah.
2. Crawfurd menjelaskan bahawa taraf
kebudayaan Sumatera dan Jawa telah
menonjol pada abad ke 19.
3. Buktinya fosil manusia Jawa lebih tua
umurnya berbanding dengan yang dijumpai
di Asia Tengah.
 BAHASA MELAYU KUNO
1. Mempunyai pengaruh Hindu di Kepulauan
Melayu bermula sejak zaman Prasejarah melalui
aktiviti pelayaran dan perdagangan.
2. Bahasa melayu mudah dipengaruhi oleh bahasa
Sanskrit kerana:
3. A) Ada pengaruh Hindu-Budha.
4. B) Bahasa sanskrit merupakan bahasa
Bangsawan.
5. C) Bahasa Melayu kekurangan kosa kata.
6. D) Orang Melayu ingin menaik taraf bahasa
Melayu dengan menggunakan bahasa Sanskrit.
CIRI-CIRI BAHASA MELAYU KUNO
 A) SISTEM TULISAN DAN EJAAN
 - Sebelum kedatangan pengaruh India,

kawasan Nusantara sudah mempunyai

beberapa sistem tulisan sendiri iaitu:
 Tulisan lontar, tulisan batak dan tulisan

rencong.
 Tulisan-tulisan yang dijumpai pada batu

bersurat ialah Tulisan Palava, tulisan Nagiri

dan tulisan Kawi.
 B) KOSA KATA
 - W menjadi B cth wuat menjadi buat, wulan
menjadi bulan, wala menjadi bala.
 - Tiada e pepet contohnya dgan menjadi dengan.
 - n berubah menjadi ny contohnya mulana
menjadi mulanya, wuatna menjadi buatnya.
 - Huruf h dihilangkan dalam bahasa melayu
moden contohnya sahaya menjadi saya.
 - bh, dh, kh dan th merupakan pengaruh sanskrit
cthnya dhuka= duka, bhakti=bakti, bhumi=bumi.
 Mar menjadi ber- contohnya marlapas jadi
berlepas, marsila jadi bersila.
 Ni menjadi di contohnya niparwuat menjadi

diperbuat.
 Kata kerja aktif berimbuhan mar- dan mang-

menjadi imbuhan me- contohnya mamawa

jadi membawa
 Apitan par-….-an menjadi per-…-an

contohnya parsembahan menjadi

persembahan.
BAHAN BUKTI PENGGUNAAN
BAHASA MELAYU KUNO.
 1. Batu bersurat kedukan Bukit 683 M
 2. Batu bersurat Talang Tuwo 684 M
 3. Batu bersurat Kota Kapur 686 M
 4. Batu bersurat Karang Brahi 692 M
 5. Batu bersurat Gandasuli 832 M (tulisan

Nagiri).
 6. Patung gangsa yang dijumpai di padang

Lawas.
 7. Patung yang dijumpai di Padang Rocore.
BAHASA MELAYU KLASIK
 Pada abad ke-12 dan ke-13 merupakan
zaman peralihan daripada pengaruh agama
hindu kepada pengaruh agama islam di
Kepulauan Melayu.
 Pada zaman ini berlakulah zaman peralihan

akibat pengaruh kedatangan islam.

 Ada yg mengatakan bahawa Islam dibawa

dari India atau Arab oleh pedagang-

pedagang yang berdagang di Kepualauan
Melayu.
 Ciri-ciri Bahasa Melayu Klasik boleh dilihat
daripada aspek:
 A) Sistem tulisan dan ejaan
 B) Kosa kata
 C) Tatabahasa
SISTEM TULISAN DAN EJAAN
 Berdasarkan bahan bukti seperti batu bersurat
Pagar Ruyung dan Batu Nisan Minye tujuh.
Tulisan yang digunakan menunjukkan
pengaruh daripada kebudayaan India.
 Pengaruh tulisan Jawi dan pengaruh Arab
mempengaruhi kawasan Kepulauan Melayu.
 Kosa kata diperkayakan dengan kosa kata
daripada bahasa Arab.
 Bahasa Sanskrit tidak dipinggirkan tetapi
diubah suai agar sejajar dengan konsep Islam.
 TATABAHASA
 Bahasa Melayu Klasik mempunyai laras

bahasa yang agak terbatas.

 Ejaannya banyak menggunakan laras bahasa

istana atau bahasa dalam.

 Banyak menggunakan ayat pasif.
 Banyak menggunakan ayat majmuk.
 Banyak menggunakan partikel –lah
 Banyak menggunakan ayat songsang.
BAHAN BUKTI BAHASA MELAYU
KLASIK
 Terdapat beberapa bahan bukti yang
menunjukkan penggunaan bahasa Melayu
klasik. Antaranya ialah
 A) batu bersurat
 -Batu bersurat Pagar Ruyung yang ditulis

dengan huruf India dan bahasa sanskrit. Batu

bersurat yang menjadi bahan bukti bahasa
melayu digunakan sebagai bahasa rasmi
dalam urusan pentadbiran dan pemerintahan
pada zaman Sriwijaya.
 B) Batu bersurat di Kuala Teresat, Terengganu.
Semua tulisan pada batu bersurat ini ditulis
huruf jawi dan menjadi bukti pertama tulisan
Arab digunakan dalam bahasa Melayu.
 Batu Nisan
 A) Batu nisan Sultan Pasai iaitu Malik Al- Salleh
yang kesemuanya ditulis dengan bahasa Arab
yang menggunakan kaligrafi Nishki dari India.
 B) Batu Nisan Minye tujoh yang ditulis dengan
huruf India dan ada beberapa perkataan Arab.
 HUKUM KANUN
 Penulisan undang-undang melayu dalam masyarakat
tradisional tidak boleh disamakan dengan undang-undang
sekarang.
 Hukum kanun ini lebih sesuai dianggap sebagai penulisan
yang lebih fokus kepada tatasusila yang dipatuhi oleh
masyarakat.
 Terdapat beberapa buah hukum kanun semasa zaman
melayu klasik:
 -Undang-undang Melaka
 -Undang-undang Laut Melaka
 -Undang-undang Pahang
 - Undang-undang 99
 -Hukum kanun pahang
 Naskhah undang-undang dibahagi kepada
tiga bahagian:
 -Adat resam
 -Undang-undang jenayah
 -Undang-undang bukan jenayah
 Semua naskhah undang-undang mempunyai

pengaruh Islam yang amat ketara.

 SURAT-SURAT AWAL
 Kolonial Barat tetap menjadikan bahasa Melayu
sebagai bahasa perantaraan cthnya walaupun
Belanda memerintah Indonesia tetapi mereka tidak
memaksa raja-raja tempatan menggunakan bahasa
belanda.
 Bahasa Melayu menjadi bahasa lingua franca

terpenting.
 Antara surat-surat awal yang menitipkan unsur

sejarah berkaitan penggunaan bahasa Melayu ialah

catatan Pigafetta, surat raja Alauddin kepada Harry
Middleton, surat raja Alaudin kepada King James 1.
NASKHAH KARYA KLASIK
 Zaman Melayu Klasik memang ada bukti daripada
karya-karya klasik yang ditulis dengan pengaruh
agama islam dan sedikit pengaruh hindu dan jawa.
 Terdapat contoh-contoh karya klasik seperti:
 A) Hikayat Hang Tuah
 B) Hikayat Amir Hamzah
 C) Sejarah Melayu
 D) Hikayat Raja-raja Pasai
 E) Hikayat Merong Mahawangsa
 F) Tufaz al Nafis
FUNGSI BAHASA MELAYU KLASIK
 1. Bahasa Lingua Franca
 2. Bahasa Pentadbiran
 3. Bahasa Ilmu
 4. Bahasa undang-undang
 5. Bahasa persuratan