Chương 2: SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

1. Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp công nhân và sứ
mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân

1.1 Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân

Giai cấp công nhân trên phương diện kinh tế - xã hội

- Là người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành các công cụ sản
xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa cao.

- Trong chủ nghĩa tư bản là giai cấp không sở hữu tư liệu sản xuất chủ
yếu, phải bán sức lao động, làm thuê cho các nhà tư bản.

Giai cấp công nhân trên phương diện chính trị - xã hội

GCCN là giai cấp cách mạng có sứ mệnh lịch sử thế giới: xóa bỏ
CNTB và xây dựng CNCS.

1
 1.1 Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân

Đặc điểm chủ yếu của giai cấp công nhân:

(1) Lao động bằng phương thức công nghiệp với công cụ lao động là
máy móc, tạo ra năng suất cao, quá trình lao động mang tính chất xã hội
hóa.

(2) Giai cấp công nhân là sản phẩm của nền đại công nghiệp, là chủ thể
của quá trình sản xuất vật chất hiện đại, là đại biểu cho lực lượng sản xuất
tiên tiến.

(3) Có phẩm chất đặc biệt về tính tổ chức, kỷ luật lao động, tinh thần
hợp tác, là giai cấp có tinh thần cách mạng triệt để.

2
 Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển cùng
quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại; Là giai cấp đại diện cho lực lượng
sản xuất tiên tiến; Là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư
bản lên chủ nghĩa xã hội; Ở nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân là những
người không có hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải làm thuê cho giai cấp tư
sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư; Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp
công nhân cùng nhân dân lao động làm chủ những tư liệu sản xuất chủ yếu và cùng
nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của toàn xã hội trong đó có lợi ích chính đáng
của mình.

3
 1.2 NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN

a. Nội dung kinh tế

- Giai cấp công nhân đóng vai trò nòng cốt trong quá
trình giải phóng lực lượng sản xuất, thúc đẩy lực
lượng sản xuất phát triển, tạo cơ sở cho sự ra đời của
quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.

- Giai cấp công nhân là lực lượng đi đầu thực hiện

công nghiệp hóa, hiện đại hóa, gắn với phát triển
kinh tế tri thức.

4
 1.2 NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN

b. Nội dung chính trị xã hội

- Tiến hành cách mạng chính trị để lật đổ

quyền thống trị của giai cấp tư sản, Thiết lập
nhà nước của giai cấp công nhân.

- Sử dụng nhà nước XHCN để cải tạo xã hội

cũ và tổ chức xây dựng xã hội mới.

5
 1.2 NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN

c. Nội dung văn hóa, tư tưởng

- Xây dựng hệ giá trị mới dựa trên lao động; công
bằng; dân chủ; bình đẳng và tự do.

- Cải tạo tư tưởng văn hóa đã lỗi thời, lạc hậu, xây
dựng nền văn hóa mới, tiến bộ, trên nền tảng ý
thức hệ tiên tiến của giai cấp công nhân.

- Xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, phát

triển văn hóa, đạo đức và lối sống mới xã hội chủ
nghĩa

6
 1.2 NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN

aa. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân xuất phát từ những tiền đề
kinh tế - xã hội của sản xuất mang tính xã hội hóa.

(1) Xã hội hóa sản xuất thúc đẩy sự phát triển của xã
hội nhưng cũng làm cho mâu thuẫn giữa LLSX và
QHSX trong chủ nghĩa tư bản chủ nghĩa ngày càng
gay gắt.

(2) Quá trình xã hội hóa sản xuất đã sản sinh ra giai
cấp công nhân và rèn luyện nó thành chủ thể thực
hiện sứ mệnh lịch sử là giải quyết mâu thuẫn trong
CNTB, mở đường cho LLSX phát triển

7
 1.2 NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN

b. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là sự nghiệp cách
mạng của bản thân giai cấp công nhân cùng với đông đảo quần chúng và
mang lại lợi ích cho đa số.

(1) Thực hiện SMLS của GCCN là cuộc cách mạng của đại đa số vì lợi ích
cho tuyệt đại đa số, do sự thống nhất cơ bản về lợi ích của giai cấp công
nhân với lợi ích của nhân dân lao động.

(2) Giai cấp công nhân chỉ có thể tự giải phóng mình đồng thời giải phóng
các giai cấp bị áp bức bóc lột khác.

(3) Giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử bằng một cuộc cách
mạng triệt để không chỉ xóa bỏ sự thống trị áp bức của chủ nghĩa tư bản
mà còn xây dựng thành công chế độ xã hội mới, tiến tới một xã hội không
còn giai cấp.
8
 1.2 NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN

c. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

không phải là thay thế chế độ tư hữu này
bằng chế độ tư hữu khác mà là xóa bó triệt
để chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, vốn là
nguồn gốc sản sinh ra bóc lột, áp bức.

9
 1.3 NHỮNG ĐIỀU KIỆN QUY ĐỊNH SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI
CẤP CÔNG NHÂN

Địa vị kinh tế: Giai cấp công nhân là sản phẩm của nền đại
công nghiệp, là chủ thể của quá trình sản xuất vật chất hiện
1 đại, đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến và lực
lượng sản xuất hiện đại.

Địa vị chính trị - xã hội: giai cấp công nhân có phẩm chất
2 của một giai cấp tiên tiến, cách mạng: tính tổ chức và kỷ luật tự
giác và đoàn kết trong cuộc đấu tranh tự giải phóng mình và
giải phóng xã hội.

10
 1.3 NHỮNG ĐIỀU KIỆN QUY ĐỊNH SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI
CẤP CÔNG NHÂN

Sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân cả về số

1
lượng và chất lượng

Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để

2
giai cấp công nhân thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử
của mình.

3 Phải có sự liên minh giữa giai cấp công nhân với giai câp
nông dân và các tầng lớp lao động khác.

11
 2. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ VIỆC THỰC HIỆN SỨ MỆNH LỊCH
SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN HIỆN NAY

2.1 Giai cấp công nhân hiện nay

Giai cấp công nhân hiện nay là những tập đoàn người sản xuất và dịch
vụ bằng phương thức công nghiệp tạo nên cơ sở vật chất cho sự tồn tại và
phát triển của thế giới hiện nay.
GCCN là lực lượng sản xuất hàng đầu của xã hội
1
hiện đại

2 Giai cấp công nhân vẫn bị giai cấp tư sản chủ

nghĩa bóc lột giá trị thặng dư
Điểm tương đồng Xung đột về lợi ích cơ bản giữa giai cấp tư sản và
3 công nhân (giữa tư bản và lao động) vẫn tồn tại.

Phong trào cộng sản và công nhân quốc tế vẫn là

4 lực lượng đi đầu trong đấu tranh vì hòa bình, hợp
tác và phát triển, vì dân sinh, dân chủ, tiến bộ xã
12 hội và chủ nghĩa xã hội.
 2. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ VIỆC THỰC HIỆN SỨ MỆNH LỊCH
SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN HIỆN NAY
2.1 Giai cấp công nhân hiện nay
1 Công nhân hiện đại có xu hướng trí tuệ hóa

Được đào tạo chuẩn mực và thường xuyên được đào

2
tạo lại, đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng của công
nghệ

3 Trở thành nguồn lực cơ bản, nguồn vốn xã hội quan

Điểm khác biệt trọng nhất trong các nguồn vốn của xã hội hiện đại

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và

4
cách mạng công nghiệp 4.0, công nhân hiện đại tăng
nhanh về số lượng, thay đổi lớn về cơ cấu.

5 Ở các nước XHCN, giai cấp công nhân là giai cấp

lãnh đạo và Đảng Cộng sản trở thành Đảng cầm
quyền
13
 2.2 Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên thế
giới hiện nay

a. Nội dung kinh tế - xã hội

(1) Giai cấp công nhân và các lực lượng lao động - dịch vụ trình độ cao
là nhân tố thúc đẩy sự chín muồi các tiền đề của CNXH trong lòng chủ
nghĩa tư bản, phát huy vai trò chủ thể trong cuộc đấu tranh vì dân sinh,
dân chủ, tiến bộ xã hội và CNXH.

(2) Thúc đẩy cuộc đấu tranh chống chế độ bóc lột trên phạm vi thế
giới, xác lập một trật tự xã hội mới công bằng và bình đẳng trong điều
kiện toàn cầu hóa hiện nay mang đậm tính chất TBCN với những bất
công, bất bình đẳng trên thế giới.
14
 2.2 Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên thế
giới hiện nay

b. Nội dung chính trị - xã hội

(1) Ở các nước TBCN, mục tiêu đấu tranh trực

tiếp của giai cấp công nhân và lao động là
chống bất công và bất bình đẳng xã hội.

(2) Đối với các nước XHCN, nội dung chính trị
- xã hội của sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân
là lãnh đạo thành công sự nghiệp đổi mới, thực
hiện CNH, HĐH, đưa đất nước phát triển
nhanh, bền vững, xây dựng thành công CNXH.

15
 2.2 Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên thế
giới hiện nay

b. Nội dung văn hóa, tư tưởng

(1) Thực hiện cuộc đấu tranh ý thức hệ. Đó là cuộc đấu
tranh giữa chủ nghĩa xã hội với chủ nghĩa tư bản.

(2) Khẳng định lựa chọn con đường CNXH là đúng đắn.
Các giá trị mà CNXH hướng tới như lao động, sáng tạo,
công bằng, dân chủ, bình đẳng, tự do vẫn là những giá trị
được nhân loại thừa nhận và phấn đấu thực hiện.

(3) Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản, củng cố
niềm tin khoa học đối với lý tưởng, mục tiêu của chủ
nghĩa xã hội, giáo dục và thực hiện chủ nghĩa quốc tế
16 chân chính.
 3. SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM

3.1 Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời và phát triển gắn liền với chính sách
khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam. Giai cấp công nhân Việt
Nam khi hình thành có những đặc điểm chủ yếu sau đây:

- Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trước

giai cấp tư sản vào đầu thế kỷ XX

- Trực tiếp đối kháng với tư bản thực dân

Pháp, trong cuộc đấu tranh chống tư bản
thực dân đế quốc và phong kiến

- Gắn bó mật thiết với các tầng lớp nhân dân

trong xã hội.

17
 Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay

(1) Giai cấp công nhân tăng nhanh về số lượng và

chất lượng, đi đầu trong sự nghiệp CNH, HĐH,
gắn với phát triển kinh tế tri thức.

(2) Giai cấp công nhân hiện nay đa dạng về cơ cấu

nghề nghiệp, làm việc trong mọi thành phần kinh
tế và đóng vai trò nòng cốt trong khu vực kinh tế
nhà nước.

(3) Công nhân tri thức, công nhân trẻ được đào tạo
nghề theo chuẩn nghề nghiệp, học vấn, văn hóa,
được rèn luyện trong thực tiễn sản xuất và xã hội,
là lực lượng chủ đạo trong cơ cấu giai cấp công
nhân.
18
 3.2 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
hiện nay
Văn kiện Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành trung ương, khóa X

(1) Là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông

qua đội tiên phong là Đảng Cộng sản
Việt Nam; giai cấp đại diện cho
phương thức sản xuất tiên tiến,

(2) Giai cấp tiên phong trong sự nghiệp

xây dựng chủ nghĩa xã hội, đi đầu
trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa

(3) Là lực lượng nòng cốt trong liên minh

công nông và trí thức dưới sự lãnh
đạo của Đảng.

19
 3.2 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt
Nam hiện nay

Về kinh tế

- Là nguồn lao động chủ yếu tham gia phát triển

nền kinh tế thị trường hiện đại, định hướng xã
hội chủ nghĩa.

- Là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

- Đảm bảo tăng trưởng kinh tế đi đôi với tiến bộ

và công bằng xã hội, thực hiện hài hòa lợi ích cá
nhân – tập thể và xã hội.

20
 3.2 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
hiện nay

Về chính trị - xã hội

- Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của

Đảng, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn
chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong
nội bộ.

- Nêu cao trách nhiệm tiên phong, đi đầu, góp

phần củng cố và phát triển cơ sở chính trị - xã
hội quan trọng của Đảng

- Tích cực tham gia xây dựng, chỉnh đốn

Đảng, làm cho Đảng thực sự trong sạch vững
mạnh.
21
 3.2 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
hiện nay

Về văn hóa tư tưởng

(1) Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

(2) Tham gia vào cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư
tưởng lý luận để bảo vệ sự trong sáng của chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh

(3) Chống lại những quan điểm sai trái, những sự

xuyên tạc của các thế lực thù địch, kiên định lý
tưởng, mục tiêu và con đường cách mạng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

22
 3.3 Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay.

1) Phát triển về số lượng, chất lượng và tổ chức

2) Xây dựng tổ chức, phát triển đoàn viên công đoàn,

nghiệp đoàn.

3) Giải quyết việc làm, giảm tối đa số công nhân

thiếu việc làm và thất nghiệp.

4) Thực hiện tốt chính sách và pháp luật đối với công
nhân và lao động

5) Nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ

học vấn nghề nghiệp

6) Chăm lo đào tạo cán bộ và kết nạp đảng viên từ

những công nhân ưu tú

23
 3.3 Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay.

Một là, nâng cao nhận thức, kiên định quan điểm giai
cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông
qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam.
Hai là, xây đựng giai cấp công nhân lớn mạnh gắn với
xây dựng và phát huy sức mạnh của liên minh công
nông và đội ngũ trí thức và doanh nhân, dưới sự lãnh
đạo của Đảng.
Ba là, thực hiện chiến lược xây dựng giai cấp công nhân
lớn mạnh, gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội,
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc
tế.
Bốn là, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt
cho công nhân.
Năm là, xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh là trách
nhiệm của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội.

24