CHƯƠNG 1

NHẬP MÔN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
THÔNG TIN GIẢNG VIÊN

Trương Ngọc Lân

0932146395

Lantruong42@gmail.com
 Hình thức đánh giá và Điểm số

Tỉ lệ %
• Hình thức: Điểm danh, bài tập
Lần 3: 50% Lần 1: Thường kỳ
• Thực hiện: Giảng viên

Lần 2: 30%
Lần 2: Giữa kỳ • Hình thức: Trắc nghiệm (50 câu –
60 phút) (chương 1,2,3,4)

Lần 1: 20%
Lần 3: Hết môn • Hình thức: Tự luận đề mở (chương
2,3,4,5,6,7)
 NỘI DUNG CHÍNH

SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

1
KHOA HỌC (Điều kiện khách quan, đk
chủ quan)
CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ
2 NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC (Đọc trước)

ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ Ý

3
NGHĨA CỦA VIỆC nghiên cứu CNXHKH
 SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
1
KHOA HỌC
1/ CNXHKH được hiểu theo mấy n
2/ Nghĩa rộng/ nghĩa hẹp của
CNXHKH thuật ngữ CNXHKH là gì?
được hiểu theo
hai nghĩa

Nghĩa rộng: Nghĩa hẹp:

Là Chủ nghĩa Là một trong
Mác – Lênin ba bộ phận
(Triết học + hợp thành
KTCT + Chủ nghĩa
CNXHKH Mác - Lênin
 SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
1
KHOA HỌC

(khách quan) ĐK Kinh tế - XH

Tiền đề KHTN
1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời CNXHKH Tiền đề lý luận
(gồm 3 tiền đề)

1.2. Vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen (Chủ quan)

Các phát minh vĩ đại của Mác và Angghen (Triết học,

KTCT, CNXHKH).

- Trong đk khách quan, những tiền đề nào tác động trực

tiếp đến sự ra đời của CNXHKH?
- ĐK khách quan và đk chủ quan, thiếu một trong hai đk
này thì CNXHKH có ra đời được không?
1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời CNXHKH
1.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội
Cuộc đấu tranh của
PTSX TBCN GCCN chống lại sự
Cuộc CMCN thống trị áp bức của
phát triển => Sự
phát triển mạnh GCTS ngày càng
ra đời hai GC cơ
mẽ tạo nên nền quyết liệt (biểu hiện
bản, đối lập về bên ngoài của mâu
đại công nghiệp
lợi ích nhưng thuẫn giữa LLSX
cơ khí (những
nương tựa vào mang tính chất XHH
năm 40 thế kỷ với QHSX dựa trên
nhau: TS & CN.
XIX). chế độ chiếm hữu tư
nhân TBCN về
TLSX).

Mảnh đất hiện thực cho sự ra đời 1 lý luận mới, tiến bộ

- Chủ nghĩa xã hội khoa học.
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
a. Tiền đề khoa học tự nhiên

Học thuyết tiến hóa của Charles

Darwin (1859)

Định luật bảo toàn và chuyển hóa

Tiền đề năng lượng của Robert Mayer
khoa học
tự nhiên Định luật bảo toàn khối lượng
Lomonosov

Học thuyết về tế bào của

Matthias Schleiden và Theodor
Schwann
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
a. Tiền đề khoa học tự nhiên
Khoa
học tự Học thuyết tiến hóa các loài
nhiên

Charles Robert
Darwin
(1809 – 1882)
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
a. Tiền đề khoa học tự nhiên
Khoa
học tự
Định luật bảo toàn và chuyển
nhiên hóa năng lượng

Năng lượng không tự nhiên sinh

ra cũng không tự nhiên mất đi, nó
chỉ chuyển từ dạng này sang dạng
khác hoặc từ vật này sang vật
khác
Julius Robert
Mayer
(1814-1878)
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
a. Tiền đề khoa học tự nhiên Tiền đề gián tiếp

Khoa
học tự
Học thuyết về tế bào
nhiên

Robert Hooke
(1635-1703)
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
b. Tiền đề tư tưởng lý luận

Triết học Lútvích Phoiơbắc

(1804 – 1872)
=> Triết học Mác Lenin

cổ điển
Đức

Hêghen
(1770 – 1831)
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
b. Tiền đề tư tưởng lý luận

Các học Adam Smith

thuyết kinh (1723 – 1790) => KTCT Mác Lenin

tế tiến bộ ở
Anh

David Ricardo
(1772 – 1823)
• Chủ nghĩa không tưởng phê phán (chủ nghĩa xã hội không tưởng)
=> tiền đề trực tiếp dẫn đến sự ra đời của CNXHKH. Đại biểu: Xanh
ximong (Saint Simon), Phu-ri-ê (Fourier), O-oen (Robert Owen)
• Tư tưởng (tiền đề) nào tác động trực tiếp đến sự ra đời của
CNXHKH?
• A/ Triết học cổ điển Đức. B/ KT-CT Anh. C/ CN không tưởng phê
phán. D/Không có câu nào đúng
• Những đại biểu của CNXH không tưởng gồm:
• A/ Heghen và Phoi – ơ – bách B/ Xanh ximon, Phurie, Adam Smith
• C/ Xanh ximong, Phurie và O-oen D/ O-oen, Heghen và Ricardo

Tại sao tư tưởng CNXH trước Marx gọi là không tưởng? (Những hạn
chế của chủ nghĩa không tưởng phê phán -> trang 6)

- Điều kiện kinh tế - xã hội

- CN không tưởng phê phán (CNXH không tưởng)

www.themegallery.com
1.2. Vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen
1.2.1. Sự chuyển biến lập trường triết học và lập trường
chính trị (Trước đó, M và E chỉ là những người đấu
tranh cho lợi ích của GCCN)

• ThờiText
gian: Cuối 1843 – 4/1844.
• TácText
phẩm “Góp phần phê phán triết
học pháp quyền của Hêghen – Lời
nói đầu (1844).

(5/5/1818 -
14/3/1883)

Đã thể hiện rõ sự chuyển biến từ thế giới quan duy tâm

sang thế giới quan duy vật, từ lập trường dân chủ cách
mạng sang lập trường cộng sản chủ nghĩa.
1.2. Vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen
1.2.1. Sự chuyển biến lập trường triết học và lập trường
chính trị - Tg chuyển biến tư tưởng (từ 1843 – 1844)
- Tác phẩm thể hiện sự chuyển biến

Text
• Thời gian: từ 1843.
Text
• Tác phẩm “Tình cảnh nước Anh”,
“Lược khảo khoa kinh tế - chính
trị”.

(28/11/1820 -
5/8/1895)

Đã thể hiện rõ sự chuyển biến từ thế giới quan duy tâm

sang thế giới quan duy vật, từ lập trường dân chủ cách
mạng sang lập trường cộng sản chủ nghĩa.
 1.2. Vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen
1.2.2. Ba phát kiến vĩ đại của C.Mác và Ph.Ăngghen

Học Trọng
Học thuyết tâm
Chủ thuyết về sứ
nghĩa về giá mệnh lịch
duy vật trị sử của
lịch sử thặng GCCN
dư

- Tiền đề ra đời Phân biệt giữa CNXHKH

- Chuyển biến tư tưởng của Marx và CNXH không
- -> Viết các tác phẩm -> Phát tưởng của các tiền bối
kiến vĩ đại trước Marx.

Ba phát kiến vĩ đại

1.2. Vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen
1.2.3. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đánh dấu sự ra
đời của Chủ nghĩa xã hội khoa học
Tác phẩm nào đánh dấu sự ra đời của CNXHKH?
CNXHKH ra đời trong giai đoạn nào? 2-1848

Những luận điểm tiêu

Tháng biểu của CNXHKH được
2/1848
nêu ra và phân tích
 Những luận điểm tiêu biểu được nêu trong
Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản

Sự sụp đổ của chủ

Sự hình thành nghĩa tư bản và sự
chính đảng của giai thắng lợi của chủ
cấp công nhân. nghĩa xã hội là một
tất yếu.
Những
luận điểm
tiêu biểu
Liên minh giai cấp Sứ mệnh lịch sử
và cách mạng của giai cấp công
không ngừng. nhân.

Quan
trọng
nhất
 CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA
2 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

2.1. C. Mác và Ph.Ăngghen phát triển CNXHKH

2.2. Lênin vận dụng và phát triển CNXHKH

trong điều kiện mới

2.3 Sự vận dụng và phát triển sáng tạo CNXHKH

từ sau khi V.I.Lênin qua đời đến nay
2.1. C. Mác và Ph.Ăngghen phát triển CNXHKH

2.1.1. Thời kỳ từ 1848 đến Công xã Pari (1871)

2.1.2. Thời kỳ từ Công xã Pari đến 1895

Những sự kiện tiêu biểu (ảnh hưởng đến sự phát triển của
CNXHKH) trong thời kỳ 1848 đến 1871:
-Cách mạng 1848 – 1852
-Quốc tế I ra đời trong giai đoạn nào? (1864)
-Tập 1 Bộ Tư bản được xuất bản (1867)
-Công xã Paris (1871)
2.1.1. Thời kỳ từ 1848 đến Công xã Pari (1871)

-Tư tưởng về đập tan bộ máy

Trên cơ sở tổng kết nhà nước tư sản, thiết lập
kinh nghiệm cuộc chuyên chính vô sản.
CM (1848 – 1852),
Các Mác và
Ph.Ăngghen tiếp
tục phát triển thêm
nhiều nội dung của -Bổ sung tư tưởng cách mạng
CNXHKH không ngừng…
2.1.1. Thời kỳ từ 1848 đến Công xã Pari (1871)

Tập I. Bộ Tư bản của Các Mác được

xuất bản (1867)

Tác phẩm chủ yếu và cơ bản trình bày

Chủ nghĩa Xã hội khoa học
- Những hoạt động của M và E từ sau công xã Paris.
2.1.2. Thời kỳ từ Công xã Pari đến 1895

Luận chứng sự ra đời, phát triển

của CNXHKH => CNXH là tất yếu
không thể tránh khỏi
Phát triển
Nêu ra nhiệm vụ nghiên cứu của
toàn diện chủ
CNXHKH nghĩa xã hội
khoa học
Yêu cầu phải tiếp tục bổ sung và
phát triển CNXHKH phù hợp với
điều kiện lịch sử mới.
 CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA
2 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

2.2. Lênin vận dụng và phát triển CNXHKH

trong điều kiện mới
2.2. Lênin vận dụng và phát triển CNXHKH
trong điều kiện mới

2.2.1. Thời kỳ trước Cách mạng Tháng Mười Nga

2.2.2. Thời kỳ sau Cách mạng Tháng Mười Nga

- Công lao của Lenin trong quá trình vận dụng và phát triển CNXHKH:
Đưa CNXHKH từ lý luận thành hiện thực (biểu hiện: Nhà nước Liên Xô)
 2.2.1. Thời kỳ trước Cách mạng Tháng Mười Nga
Nước Nga tk đầu XX về cơ bản là một nước phong
kiến (Nga Hoàng)

Đấu tranh chống các trào lưu phi mác xít.

Kế thừa những di sản lý luận về chính đảng.

Kế thừa, phát triển tư tưởng cách mạng không

CNCS
ngừng.

V.I.Lênin Phát triển quan điểm về khả năng thắng lợi của cách
mạng XHCN, phát hiện ra quy luật phát triển không
đồng đều của CNTB trong thời kỳ chủ nghĩa đế quốc.

Luận giải về chuyên chính vô sản, gắn lý luận với

thực tiễn cách mạng.
 2.2.2. Thời kỳ sau Cách mạng Tháng Mười Nga
Lênin viết nhiều tác phẩm bàn về những nguyên lý của
CNXHKH trong thời kỳ mới với những luận điểm tiêu biểu:

Chuyên chính vô sản (tr.16)

Luận giải rõ luận điểm của C.Mác về thời kỳ quá độ chính trị từ
CNTB lên CNCS

Chế độ dân chủ, vấn đề dân tộc

V.I.Lênin Cải cách hành chính bộ máy nhà nước

Dự thảo Cương lĩnh xây dựng CNXH ở nước Nga

2.3 Sự vận dụng và phát triển sáng tạo CNXHKH
từ sau khi V.I.Lênin qua đời đến nay

Thời đoạn
Trước khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ Xtalin (1924 –
1953)

Sau khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

ĐCSVN vận dụng và phát triển CNXH khoa học

Sự vận dụng sáng tạo CNXHKH có phù hợp với

tinh thần của M và E hay không?
Trước khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

Các đảng đã vận dụng thành công

những nguyên lý cơ bản của
Thời kỳ CNXHKH, tạo nên những thành
đầu tựu hết sức to lớn.
Trước khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

Do những nhận thức sai lệch đã

đẩy công cuộc xây dựng CNXH
Về sau
rơi vào trì trệ, khủng hoảng.
 Sau khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

Các Đảng Cộng sản đã rút ra những bài học kinh nghiệm.
Một số Đảng Cộng sản tiếp tục vận dụng sáng tạo những
nguyên lý của CNXHKH, từng bước thoát khỏi khủng
hoảng và phát triển nhanh chóng.
1978

Trung Quốc
Cuba

Việt Nam

Đại hội VI (12-

1986)
 ĐCSVN vận dụng và phát triển CNXH khoa học

Sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ
Tổ quốc thành
công .
 ĐCSVN vận dụng và phát triển CNXH khoa học

Mở rộng khối đại Độc lập dân tộc gắn

đoàn kết toàn dân liền với CNXH
tộc

Phát huy dân Đóng góp vào lý Đổi mới kinh tế gắn
chủ, xây dựng luận của chủ với đổi mới chính trị
NNPQ XHCN nghĩa Mác –
Lênin:
Mở rộng QH đối
ngoại, thực hiện hội Xây dựng nền KTTTđịnh
nhập quốc tế; giữ hướng XHCN
vững vai trò lãnh
đạo của Đảng
 ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ Ý
3 NGHĨA CỦA VIỆC NC CNXHKH

3.1 Đối tượng nghiên cứu của CXHKH

3.2 Phương pháp nghiên cứu của CNXHKH

3.3 Ý nghĩa của việc nghiên cứu CNXHKH

 3.1 Đối tượng nghiên cứu của CXHKH

Những quy luật, tính quy luật chính trị - xã hội của quá trình
phát sinh, hình thành và phát triển của hình thái kinh tế - xã
hội Cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn thấp là chủ nghĩa xã
hội.

Những nguyên tắc cơ bản, những điều kiện, những con

đường và hình thức, phương pháp đấu tranh cách mạng của
giai cấp công nhân và nhân dân lao động nhằm hiện thực
hóa sự chuyển biến từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội
và chủ nghĩa cộng sản.
 3.2 Phương pháp nghiên cứu của CNXHKH

Phương pháp luận

Chủ nghĩa duy vật biện
chung nhất:
chứng và chủ nghĩa duy vật
lịch sử của triết học Mác –
Lênin
 3.2 Phương pháp nghiên cứu của CNXHKH

PP cụ thể và PP liên ngành, tổng hợp:

• PP kết hợp logic và lịch sử

• PP khảo sát và phân tích về mặt chính trị - xã hội dựa

trên các điều kiện KT – XH cụ thể. (PP đặc thù của
CNXHKH).
• Phương pháp so sánh

• Các PP liên ngành: phân tích, tổng hợp, thống kê, so

sánh, điều tra xã hội học, sơ đồ hóa, mô hình hóa…
 3.3 Ý nghĩa của việc nghiên cứu CNXHKH

Về mặt lý luận

Trang bị những nhận thức CT – XH và phương

pháp luận khoa học về quá trình tất yếu lịch sử
dẫn đến sự hình thành, phát triển hình thái KT
– XH Cộng sản chủ nghĩa, giải phóng xã hội,
giải phóng con người.
 3.3 Ý nghĩa của việc nghiên cứu CNXHKH

Về mặt thực tiễn

Có bản lĩnh vững vàng, sáng suốt, kiên định chủ
động sáng tạo tìm ra những nguyên nhân cơ bản
và bản chất của những sai lầm, khuyết điểm,
khủng hoảng, đổ vỡ của những thành tựu to lớn
trước đây cũng như những những thành quả đổi
mới, cải cách ở các nước XHCN.
 HẾT
Chương Nhập Môn
Xin cảm ơn!