Semester 2 sesi 20202021

BBB 30302 BEKALAN AIR

DAN SISTEM BINAAN

TS MUHAMAD AMIN GHANI

BAB 1

SUMBER BEKALAN AIR

BAB 1SUMBER BEKALAN AIR

KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN AIR

KEPADA MANUSIA, SEKTOR INDUSTRI
DAN PERTANIAN.

Pengenalan kepada air permukaan dan

bawah tanah

Bekalan air; sungai, tasik reservoir, mata

air dan kolam

Pengambilan air; rumah pam, telaga cetek

dan telaga tiub
PENGGUNAAN AIR DI MALAYSIA
• kita memerlukan 16 billion meter padu setahun
• pertanian – 78%
- perairan menggunakan 40% dari nilai tersebut
-perairan titis boleh mengurangkan 25-90 %
berbanding
perairan tradisional
 Industri dan domestik – 20%
 bermasalah kerana menyebabkan kemerosotan kualiti air
 Penggunaan domestik/awam:
- Di bandar – 300 – 400 liter/orang/hari
- Di negara membangun – 50 – 100 liter/orang/hari
 KEPENTINGAN AIR KEPADA
MANUSIA
70% dalam badan manusia
adalah terdiri daripada air
Pergantungan manusia
terhadap air sejak dahulu lagi

contoh :kampung nelayan

Rekabentuk rumah melayu
tradisional berdasarkan
persekitaran ( rumah rakit)
 Kepentingan air kepada manusia:
Kampung nelayan

ketua isi rumah terlibat dengan aktiviti menangkap ikan (pekerjaan utama)

Lokasi penempatan kampung nelayan adalah di tepi sungai supaya mereka tidak
mempunyai masalah bekalan air (sebagai keperluan asasi manusia)
- memudahkan pengangkutan perahu ke laut untuk menangkap ikan
- minuman dan masakan
- digunakan untuk membasuh
- iklim tropika ; badan mudah berbau oleh itu air diguna untuk mandi
KEPENTINGAN AIR KEPADA MANUSIA

AIR SEBAGAI PENANDA

SEMPADAN

kebanyakan negeri di semenanjung

disempadani oleh sungai sungai
atau pun parit-parit kecil
KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA SEKTOR INDUSTRI
Pemprosesan makanan & minuman
KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA SEKTOR INDUSTRI
Bahan pendingin – penyaman udara dan enjin
 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA SEKTOR INDUSTRI

Bahantara pelupusan sisa industri

KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA SEKTOR PERTANIAN

Kekalkan lembapan tanah

 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA SEKTOR PERTANIAN

melembabkan tanah
KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA SEKTOR PERTANIAN
Melembutkan tanah
 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA PENTERNAKAN

Ternakan ikan
 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA PENTERNAKAN

Ternakan kambing dan lembu

 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA JANAKUASA

Penjanaan kuasa elektrik

melalui empangan hidro
KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA JANAKUASA

Empangan air itam

 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA MANUSIA
Domestik
 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA MANUSIA
Domestik

Ketika berlaku kebakaran

 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA REKREASI

Taman tema air

 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA REKREASI

Elemen air turut diaplikasikan

untuk landskap ruang
dalaman rumah
 KEPENTINGAN DAN PERMINTAAN
AIR KEPADA REKREASI

Memberi
perasaan
tenang ,
selesa , sejuk
dan segar
kepada
pengguna
Menyejukkan udara

Menambah nilai estatik

AIR SANGAT PENTING
KEPADA MANUSIA
 Istilah

Air Larian Permukaan

 air larian adalah aliran air di permukaan tanah melalui alur,
dan sungai
 bergantung kepada kecerunan dan keadaan permukaan
 berlaku apabila intensiti hujan melebihi kadar penyusupan
dan keupayaan sejatan tasik, sungai dan saliran ialah
perantara yang memindahkan air dari permukaan bumi ke
laut
 terlalu banyak air permukaan akan menyebabkan banjir
 Istilah

Penyusupan
 proses kemasukan air ke dalam tanah
 dipengaruhi oleh keliangan, tekstur, keadaan permukaan,
dan intensiti hujan
 kadar penyusupan berkurangan sehingga ke satu kadar
yang tetap
 proses yang mempengaruhi penyusupan:

• sebaran balik air tanah: simpanan air tanah

• penelusan – pengaliran air terus ke zon ketepuan
KITAR HIDROLOGI

• Kemanakah air yang turun dari langit pergi?

• Jika kelaut, kenapa air laut tidak semakin
???
bertambah?

Konsep kitaran air atau kitaran hidrologi

• Merujuk kepada pergerakan air yang

berterusan samada di atas atau di bawah
permukaan bumi

• Fokus utama adalah kepada taburan dan

peredaran air seperti dalam rajah
 Kondensasi

Hujan

penyejatan
Air larian

Penapisan
Storan di laut

Pergerakan air dalam tanah

KITAR HID ROLOGI
KEPENTINGAN KITAR HIDROLOGI

 menganalisa aktiviti manusia sebagai agen

utama sumber air:

• merangsang hujan
• mengurangkan sejatan
• mengubah dan mengawal penggunaan
tanah dan rupabentuk bumi
• mengawal kadar penyusupan
• mengawal kadar aliran permukaan
• pengambilan penyedutan air bumi
SUMBER AIR DI BAWAH
PERMUKAAN BUMI

• wujud di bawah tanah terutama di kawasan akuifer dan

zon ketepuan
• akuifer adalah kawasan formasi geologi bawah
permukaan bumi yang boleh menakungi air
• permukaan bebas air bumi dipanggil aras air bumi dan
zon di bawah aras ini ialah zon ketepuan
• lihat rajah di sebelah yang menunjukkan akuifer
SUMBER AIR DI BAWAH
PERMUKAAN BUMI
Surface water, left to its own
devices, will flow downhill until it
reaches a creek.  The creek will
eventually feed a river which will, in
turn, flow into the ocean.  Along the
way, some water will evaporate
back into the sky and will fall back
to the earth as rain.

Runoff is the portion of

precipitation, snow melt or
irrigation water that runs off the
land into surface waters.  On steep
slopes, storm water runoff can
cause problems.  The quickly
flowing water can erode the slope
and cause other harm. 
Storm water runoff can be minimized by planting vegetation on the slope. 
When rain falls on plants, a good deal of the surface water is retained by
the plants, preventing it from becoming runoff. 
Surface water can also be collected in ponds.  Ponds slow the flow of
runoff so that it causes less erosion.
Runoff can be classified according to the speed of appearance after
rainfall or melting snow, as direct or base runoff, and according to source
such as surface, storm, or ground.  Precipitation, cover, and permeability
of soil control runoff.
Banjir kilat selalu terjadi di kawasan bandar kerana
sistem saliran yang kurang baik

galeri
BAB 1 SUMBER BEKALAN AIR

Kepentingan dan permintaan air kepada

manusia, sektor industri dan pertanian.

Pengenalan kepada air permukaan dan

bawah tanah

BEKALAN AIR; SUNGAI, TASIK

RESERVOIR, MATA AIR DAN KOLAM

Pengambilan air; rumah pam, telaga cetek

dan telaga tiub
BAB 1 . BEKALAN AIR
3

SUNGAI

TASIK /RESERVOIR

MATA AIR

KOLAM
 SUMBER BEKALAN AIR

ATAS PERMUKAAN BAWAH PERMUKAAN

• alur air bumi

. sungai mata air
. tasik &kolam telaga
. takungan air
 SUMBER BEKALAN AIR
AIR HUJAN

Malaysia menerima 990 billion m3 setahun

Hujun turun secara bermusim:
Monsun timur laut (Nov – Mac) membawa
hujan lebat ke kawasan pantai timur
Semenanjung, utara Sabah, dan Selatan
Sarawak
Monsum barat daya (Mei – Sep) membawa
hujan lebat ke kawasan pantai barat
Semenanjung, Sabah dan Sarawak
 SUMBER BEKALAN AIR

ALUR

mengalirkan air ke sungai dan sedikit ke tasik

kadar aliran adalah kecil dan mungkin kering
pada musim kemarau
 SUMBER BEKALAN AIR
SUNGAI

sumber utama air tawar di Malaysia

semakin tercemar akibat pembangunan pesat
1987 – 1995, berdasarkan kepada kajian ke atas 119 sistem
sungai:

punca pencemaran:
buangan sisa domestik, ternakan dan industri
endapan ampaian dari hakisan tanah akibat pembangunan tanah
dan infrastruktur yang tidak terkawal
TASIK DAN KOLAM

• terjadi pada lekuk yang dasarnya tidak telap air

• punca air dari kawasan tadahan melalui alur
atau sungai, kadangkala dari bawah tanah
melalui air bumi
TAKUNGAN AIR

•Empangan yang dibina merentasi sungai:

•Mengimbangi ketidakstabilan aliran sungai
•Mengawal banjir
•Kegunaan air di musim kemarau
•Menghasilkan tenaga elektrik hidro
•2 jenis takungan air:
•takungan air simpanan
•takungan air pengagihan
 SUMBER AIR DI BAWAH
PERMUKAAN BUMI

• wujud di bawah tanah terutama di

kawasan akuifer dan zon ketepuan
Malaysia mempunyai bekalan air bawah tanah sebanyak
5000 billion m3 di Malaysia, air bumi tidak digunakan kerana
sumber air permukaan sudah mencukupi
 Batasan kepada penggunaan air bumi:
 Belum tentu bersih (bacteria, kotoran, bendasing)
 Pencemaran (logam berat, bahan kimia organic)

Penggerudian dan pengepaman air bawah tanah secara

berlebihan perlu dielakkan kerana:

 Mengeringkan alur, anak sungai, paya

 Penyerapan air masin di kawasan persisiran pantai
 Pemendapan tanah
 Kewujudan lubang rongga di kawasan batu kapur
 sumber air jika ada kecemasan
BAB 1SUMBER BEKALAN AIR

Kepentingan dan permintaan air kepada

manusia, sektor industri dan pertanian.

Pengenalan kepada air permukaan dan

bawah tanah

Bekalan air; sungai, tasik reservoir, mata

air dan kolam

PENGAMBILAN AIR; RUMAH PAM,

TELAGA CETEK DAN TELAGA TIUB
PENGAMBILAN AIR;

RUMAH PAM
TELAGA CETEK
TELAGA TIUB
Telaga tiub Telaga cetek
Permukaan tanah

Aras air bumi

Akuifer tak terkurung

Lapisan tidak telap

Akuifer terkurung

JENIS AKUIFER DAN TELAGA

 TELAGA CETEK

• dilakukan di tempat yang tidak terdapat sumber air

permukaan yang berkualiti
• lubang dikorek sehingga ke akuifer, selongsong
dimasukkan ke dalam lubang
• bahagian bawah selongsong dilubangkan untuk
memudahkan air masuk ke dalam telaga
• luar selongsong diletakkan batu dan pasir
• bahagian atas luar selongsong dikonkritkan untuk
menghindar air tercemar mengalir masuk ke dalam telaga
• papak konkrit didirikan untuk elak air tercemar bertakung
berhampiran telaga
TELAGA CETEK

• air dipam dari telaga dan dihantar ke loji rawatan air

seterusnya diagihkan kepada pengguna
• jumlah air yang diperlukan akan menentukan jumlah
telaga yang dikorek di kawasan tersebut.
• sesetengah telaga yang air buminya tidak tercemar
boleh dipam dan diagihkan terus tanpa melalui proses
rawatan air kecuali dimasukkan klorin dengan dos
yang sesuai untuk membunuh kuman
• untuk kegunaan industri(industri bukan makanan),
biasanya air terus digunakan tanpa melalui proses
olahan
 TELAGA TIUB

• pembinaannya perlu kos yang lebih tinggi

• air yang diperolehi dari telaga tiub selalunya
mempunyai kualiti yang baik dan boleh terus digunakan
• peralatan yang sesuai diperlukan untuk mengorek
sehingga sampai ke akuifer terkurung(beratus meter
dalam tanah)
• batang paip dengan saiz yang sesuai dimasukkan ke
dalam lubang yang dikorek untuk menjadikan telaga tiub
• lubang yang dikorek – tegak untuk memudahkan
batang paip dimasukkan
 TELAGA TIUB

• batang paip berliang

• diameter luar batang paip sama dengan diameter
telaga - lebih stabil dan kukuh di dalam tanah
• papak konkrit dibina di permukaan tanah
RUMAH PAM

• Air yang diambil dari sumber air mestilah

diolah terlebih dahulu sebelum diagihkan
untuk kegunaan domestik atau industri

• Proses olahan air yang dijalankan di loji

rawatan air bermula dengan pengambilan
air dari sumber air menggunakan pam atau
aliran graviti
 sekian

TERIMA KASIH…