Bµi 25 (tiÕt 1)

A. Kim lo¹i kiÒm

I. VÞ trÝ trong b¶ng tuÇn hoµn, cÊu

h×nh
electron nguyªn tö
II. TÝnh chÊt vËt lÝ

III. TÝnh chÊt hãa häc

IV. øng dông, tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ ®iÒu chÕ

I. VÞ trÝ trong b¶ng tuÇn hoµn, cÊu h×nh
electron nguyªn tö
 I. VÞ trÝ trong b¶ng tuÇn hoµn, cÊu h×nh
electron nguyªn tö
+ Kim lo¹i kiÒm thuéc nhãm IA cña
BTH, gåm c¸c nguyªn tè sau:
Liti (3Li), natri (23Na), kali (19K), rubi®i
(37Rb), xesi (55Cs) vµ franxi (87Fr).
+ CÊu h×nh electron nguyªn tö:
Li: [He]2s1; Na: [Ne]3s1; K: [Ar]4s1; Rb:
[Kr]5s1; Cs: [Xe]6s1.
D¹ng chung lµ: [khÝ hiÕm]ns1.
II. TÝnh chÊt vËt lÝ
 Bảng 6.1. Mét sè h»ng sè vËt lÝ quan
träng cña kim lo¹i kiÒm
Nguyªn NhiÖt NhiÖt Khèi l­îng Đé cøng
tè ®é ®é s«i riªng (lÊy ®é
nãng (0C) (g/cm3) cøng cña
chảy kim c­¬ng
(0C) b»ng 10)
Li 180 1330 0,53 0,6
Na 98 892 0,97 0,4
K 64 760 0,86 0,5
Rb 39 688 1,53 0,3
Cs 29 690 1,90 0,2
 II. TÝnh chÊt vËt lÝ
* C¸c kim lo¹i kiÒm cã ®Çy ®ñ c¸c
tÝnh chÊt vËt lÝ chung cña kim lo¹i.
* Ngoµi ra, c¸c kim lo¹i kiÒm cßn cã mét
sè tÝnh chÊt ®Æc tr­ng sau:
- NhiÖt ®é nãng ch¶y vµ nhiÖt ®é s«i
thÊp. (Gi¶m dÇn tõ Li ®Õn Cs)
- Khèi l­îng riªng nhá. (T¨ng dÇn tõ Li ®Õn Cs)
- §é cøng thÊp. (Gi¶m dÇn tõ Li ®Õn
Cs) C¸c tÝnh chÊt trªn cña kim lo¹i kiÒm
biÕn ®æi cã qui luËt
Cấu trúc mạng tinh thể của
kim loại kiềm
 II. TÝnh chÊt vËt lÝ
* Gi¶i
thÝch:
Do ®¬n chÊt kim lo¹i kiÒm cã ®Æc ®iÓm sau:
- M¹ng tinh thÓ lËp ph­¬ng t©m khèi
cã cÊu tróc t­¬ng ®èi rçng.
- Trong tinh thÓ kim lo¹i kiÒm c¸c
nguyªn tö vµ ion liªn kÕt víi nhau
b»ng lùc liªn kÕt kim lo¹i yÕu.
 III. TÝnh chÊt hãa häc
* NhËn xÐt:
- V× c¸c nguyªn tö kim lo¹i kiÒm cã n¨ng
l­îng ion hãa nhá nªn kim lo¹i kiÒm cã
tÝnh khö rÊt m¹nh.
M  M+ + e
- Tõ Li ®Õn Cs n¨ng l­îng ion hãa gi¶m
dÇn nªn tÝnh khö cña chóng t¨ng dÇn.
- Trong c¸c hîp chÊt kim lo¹i kiÒm cã sè
oxi hãa +1.
 III. TÝnh chÊt hãa häc

Kim lo¹i
kiÒm

T¸c dông T¸c dông T¸c dông

víi phi kim víi axit víi n­íc
 III. TÝnh chÊt hãa häc

1.T¸c dông víi phi kim

Kim lo¹i kiÒm khö dÔ dµng c¸c
nguyªn tö phi kim thµnh ion ©m.
a) T¸c dông víi oxi
4Na + O2 kh«ng khÝ 2Na 2O (natri oxit)
kh«
2Na + O2 oxi kh« Na2O2 (natri peoxit)
b) T¸c dông víi clo
2Na + Cl2  2NaCl
 III. TÝnh chÊt hãa häc
2.T¸c dông víi axit
2Na + 2HCl  2NaCl + H2 
Kim lo¹i kiÒm khö m¹nh ion H+. TÊt c¶ c¸c
kim lo¹i kiÒm ®Òu næ khi tiÕp xóc víi axit.
3.T¸c dông víi n­íc
2Na + 2H2O  2NaOH + H2 
Kim lo¹i kiÒm khö n­íc dÔ dµng ë nhiÖt
®é th­êng.Tõ Li ®Õn Cs kh¶ n¨ng khö n­íc
t¨ng dÇn.
 III. TÝnh chÊt hãa häc
* Nªu hiÖn t­îng x¶y ra vµ viÕt ph­¬ng
tr×nh ph¶n øng khi cho mÈu Na vµo dung
dÞch CuSO4?
2Na + 2H2O  2NaOH + H2
2NaOH + CuSO4  Cu(OH)2 + Na2SO4
*L­u ý - Kim lo¹i kiÒm kh«ng khö ion
kim lo¹i trong dung dÞch muèi. V× chóng
ph¶n øng víi n­íc ë ®iÒu kiÖn th­êng t¹o
thµnh dung dÞch kiÒm.
- §Ó b¶o qu¶n kim lo¹i kiÒm ng­êi ta
ng©m ch×m chóng trong dÇu háa.
 IV.øng dông, tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ ®iÒu
chÕ
1. øng dông
Kim lo¹i kiÒm cã nhiÒu øng dông quan träng:
- Dïng chÕ t¹o hîp kim cã nhiÖt ®é
nãng ch¶y thÊp.
- Hîp kim Li-Al siªu nhÑ, ®­îc dïng trong
kÜ thuËt hµng kh«ng.
- Cs ®­îc dïng lµm tÕ bµo quang ®iÖn.
IV.øng dông, tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ ®iÒu
chÕ

2. Tr¹ng th¸i tù nhiªn

* Trong tù nhiªn kim lo¹i kiÒm chØ tån
t¹i ë d¹ng hîp chÊt.
* Trong n­íc biÓn cã chøa mét l­îng t­¬ng
®èi lín NaCl.
* §Êt chøa mét sè hîp chÊt cña kim lo¹i
kiÒm ë d¹ng silicat vµ aluminat.
 IV.øng dông, tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ ®iÒu
chÕ

3. §iÒu chÕ
a) Nguyªn t¾c: Khö ion kim lo¹i kiÒm thµnh
kim lo¹i: M+ + e  M
b) Ph­¬ng ph¸p: §iÖn ph©n muèi halogenua
hoÆc hi®roxit nãng ch¶y
Quan träng nhÊt lµ ®iÖn ph©n muèi
halogenua cña kim lo¹i kiÒm nãng
ch¶y.
IV.øng dông, tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ ®iÒu
chÕ

3. §iÒu chÕ
c) VÝ dô: §iÖn ph©n NaCl nãng ch¶y
®Ó ®iÒu chÕ Na.
 NaCl
Cl2

NaCl
Nóng chảy Na

Catot Na
Bằng thép Nóng chảy

Catot
B»ng thÐp
Lưới thép
hình trụ

+ Anot
Bằng than chì
 IV.øng dông, tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ ®iÒu
chÕ
3. §iÒu chÕ
c) VÝ dô: §iÖn ph©n NaCl nãng ch¶y
®Ó ®iÒu chÕ Na.
* S¬ ®å ®iÖn ph©n:
NaCl  Na+ + Cl-
Catot (cùc ©m) Anot ( cùc d­¬ng)
Na + e  Na
+ 2Cl -
 Cl2  + 2e
* Ph­¬ng tr×nh ®iÖn ph©n:
2NaCl đpnc 2Na + Cl2
 Cñng cè

Bµi tËp 1:
ViÕt ph­¬ng tr×nh hãa häc cña ph¶n
øng trong ®ã:

a) Nguyªn tö K bÞ oxi hãa thµnh ion

K+. (3 ph¶n øng).
b) Ion K+ bÞ khö thµnh nguyªn tö K.
( 2 ph¶n øng).
 Cñng cè
Tr¶ lêi bµi tËp 1:
a) Ph¶n øng trong ®ã nguyªn tö K bÞ
oxi hãa thµnh ion K+.
(1) 4K + O2  2K2O
(2) 2K + 2HCl  2KCl + H2
(3) 2K + 2H2O  2KOH + H2
b) Ph¶n øng trong ®ã ion K+ bÞ khö
thµnh nguyªn tö K.
2KCl đpnc 2K + Cl2
4KOH đpnc 4K + O2 + 2H2O
 Cñng cè

Bµi tËp 2: Trong qu¸ tr×nh ®iÖn ph©n

KCl nãng ch¶y, qu¸ tr×nh nµo x¶y ra ë anot?
A. Sù oxi ho¸ ion K+. B. Sù oxi ho¸ ion Cl-.
C. Sù khö ion K+. D. Sù khö ion Cl-.

§¸p ¸n: B
 Cñng cè
Bµi tËp 3: Cho 3,1 gam hçn hîp 2 kim
lo¹i kiÒm ë 2 chu k× kÕ tiÕp trong b¶ng
tuÇn hoµn t¸c dông hÕt víi n­íc thu ®­îc
dung dÞch kiÒm vµ 1,12 lÝt khÝ (ë
®ktc). Hai kim lo¹i kiÒm ®ã lµ:
A. Li vµ Na. B. Rb vµ Cs.
C. K vµ Rb. D. Na vµ K.
§¸p ¸n: D
 Cñng cè
Bµi tËp 4: Cho 3,9 gam kim lo¹i K t¸c dông
víi 101,8 gam n­íc. Thu ®­îc dung dÞch cã khèi
l­îng riªng lµ 1,056 g/ml. Nång ®é mol vµ
nång ®é phÇn tr¨m cña chÊt trong dung dÞch
thu ®­îc lµ:

A. 0,1M vµ 5,3%. B. 1M vµ
3,83%.
C. 0,1M vµ 3,83%. D. 1M vµ 5,3%.
§¸p ¸n: D
 Bµi tËp vÒ nhµ

1)ChuÈn bÞ phÇn B, lµm c¸c bµi tËp 1, 2,

3, 5 trong SGK.
2) Hoµn thµnh s¬ ®å ph¶n øng sau:
a) NaClNa Na2O NaOH NaHCO3
b) NaHCO3Na2CO3 NaNO3 NaNO2
NaHCO3 CaCO3