PREDMET PSIHOLOGIJE

Razvoj psihologije kao nauke

 „Psihologija ima dugu prošlost, ali kratku istoriju.“

 Kao samostalna nauka nastala je u drugoj polovini

XIX vijeka.
 1879. godine Vilhelm Vunt, osnovao je prvu
psihološku laboratoriju u Lajpcigu.

 Od ostalih učenja o čovjekovom duševnom životu razlikuje se

po tome što do svojih saznanja dolazi empirijskim putem
(prikupljanje i analiza iskustvenih podataka kako bi se
zaključivanjem došlo do opštih zakona).
Kako su o psihičkom životu razmišljali filozofi?
 Empedokle: svijet pokreću ljubav i mržnja; kasnije Frojd
govori o nagonima života i smrti: Erosu i Tanatosu.
 Empedoklovo učenje o 4 elementa (voda, vatra, zemlja i
vazduh) poslužilo je Hipokratu kao osnov o učenju o 4
vrste temperamenta (kolerik, sangvinik, melanholik i
flegmatik)
 Platonovo učenje o bestjelesnoj i besmrtnoj duši i njena
tri dijela (volja, nagon i intelekt) uticalo je na Frojda i
njegovo učenje o ljudskom umu i njegovim djelovima Id,
Ego i Superego (nesvjesni, svjesni i nadsvjesni ili moralni)
 Aristotel negira odvojenost duše i tijela i daje osnov
naučnoj psihologiji, koja povezuje duševna zbivanja sa
tjelesnom osnovom.
Definicija psihologije (Ψ)
 PSIHOLOGIJA – nauka o duši (od grčkih riječi:
psiha (duša) i logos (nauka)

 Nauka koja proučava psihičke pojave i

ponašanje jedinke.
Psihičke pojave:

 Psihički procesi
 Intelektualni (opažanje, učenje, pamćenje, mišljenje…)
 Emocionalni (osjećanja)
 Voljni (potrebe, nagoni, motivi, težnje…)

 Psihičke osobine - relativno trajne

karakteristike pojedinca (navike, sposobnosti,
temperament, crte ličnosti itd.)
Odnos psihologije sa drugim naukama
 sa društvenim naukama: filozofija,
antropologija, sociologija

 sa prirodnim naukama: fiziologija,

neurologija, genetika, psihofizika
Ciljevi istraživanja psihologije
 Teorijski cilj- objašnjenje psihičkih pojava,
utvrđivanje njihovih uzroka i okolnosti
nastanka; naučno predviđanje nečijeg
ponašanja na osnovu poznavanja zakonitosti
psihičkih zbivanja.
 Praktični cilj – odnosi se na primjenu teorijskih
znanja za unapređenje svakodnevnog života
čovjeka u oblastima: obrazovanja, vaspitanja,
mentalnog zdravlja, profesionalne djelatnosti,
porodičnih odnosa...
Teorijske psihološke discipline
 utvrđuju zakonitosti psihičkog života:
 Opšta Ψ – proučava zakonitosti Ψ života
normalnog, odraslog čovjeka (opažanje, učenje,
pamćenje, motivacija, emocije…)
 Razvojna Ψ – proučava razvoj Ψ života čovjeka kroz
periode: djetinjstvo, mladost, zrelost i starost.
 Ψ ličnosti – proučava ličnost kao cjelovit sistem
osobina.
 Psihopatologija- patološke pojave u mentalnom
životu čovjeka.
 Socijalna Ψ – ponašanje čovjeka u različitim
socijalnim situacijama.
 Primijenjene (praktične) psihološke
discipline:
 stečena znanja koriste za unapređenje čovjekovog života i rada
:
 Pedagoška Ψ – vaspitanje i obrazovanje (učenje,
motivacija, ocjenjivanje)
 Klinička Ψ – dijagnostikovanje i liječenje psih.
poremećaja
 Psihologija rada – produktivnost, zaštita i zadovoljstvo
na poslu
 Ψ marketinga, Ψ menadžmenta, Ψ umjetnosti, Ψ
religije, vojna Ψ
Škole i pravci u psihologiji
 Razlikuju se po:
◦ predmetu (svijest, nesvjesno, doživljaj ili ponašanje)
◦ metodu (introspekcija ili posmatranje)
◦ cilju (razumijevanje –kako? ili objašnjenje – zašto? )
Ψ ŠKOLA PREDMET METOD CILJ

STRUKTURALIZAM Svjesne pojave Introspekcija i Struktura svjesnih

Vilhelm Vunt eksperiment pojava

FUNKCIONALIZAM Svijest, ponašanje i Introspekcija i Funkcija Ψ procesa

Viljem Džejms njihova funkcija u spoljašnje posmatranje
prilagođavanju

GEŠTALT Ψ Svjesne pojave i Fenomenološki m. i Jedinka kao cjelina je

Kofka, Verthajmer, ponašanje kao cjelina holistički pristup iznad poj. elemenata

Keler
BIHEJVIORIZAM Ponašanje Spoljašnje objektivno Predviđanje i kontrola
Džon Votson posmatranje ponašanja

REFLEKSOLOZI Aktivnost nervnog Posmatranje, Fiziološka osnova

Pavlov, Sečenov, sistema eksperiment psihičkog života

Behtjerev
PSIHOANALIZA Ličnost i njen nesvjesni Slobodne asocijacije, Latentne strukture i
Frojd, Jung, Adler i nagonski dio analiza ponašanja, nesvjesni procesi
tumačenje snova

HUMANISTIČKA Ψ Zdrava ličnost, zreli i Subjektivistički, Sreća, zadovoljstvo,

Maslov, Olport, ostvareni ljudi fenomenološki ljubav, stvaralaštvo
identitet
Rodžers, Mej
Pitanja za ponavljanje:
 Kako glasi definicija psihologije?
 Ko je i kada utemeljio psihologiju kao samostalnu i
empirijsku nauku?
 Kakav je odnos psihologije sa drugim naukama?
 Koji su osnovni ciljevi proučavanja psihologije?
 Navedi neke teorijske i primjenjene psihološke discipline.
 Napravi listu praktičnih doprinosa psihologije
svakodnevnom životu.
 Analiziraj i uporedi različite škole i pravce psihologije
prema predmetu i metodama proučavanja.