j et i mo se!

Pods

Psihologija je nauka koja

proučava psihički život
ljudi i životinja,
na osnovu proučavanja ponašanja
i neposrednog iskustva.
INTROSPEKCIJA
 Samoposmatranje (introspekcija) je metod koji se
sastoji u posmatranju sopstvenih psihičkih doživljaja i
njihovom opisivanju.
 metod impresije, traži se samo jednostavan odgovor
o svom doživljaju (da, ne).
 fenomenološki metod, koji proučava svjesne pojave,
upravo onako kako su date u neposrednom doživljaju
subjekta.
 Introspekcija je pretrpjela brojne kritike, da je to
nenaučan metod, subjektivan, ali ipak, samo uz pomoć
nje mogu se ispitati neke subjektivne pojave (snovi,
osjećanja), pa je za psihologiju nezamjenljiva.
POSMATRANJE
 Je jedan od najosnovnijih metoda svake nauke, sastoji se u
planskom, sistematskom i objektivnom registrovanju i
analiziranju pojava u prirodnim uslovima. Cilj posmatranja
može biti da se opišu karakteristike i utvrde zakonitosti
ponašanja. Postoji više vrsta posmatranja:

1) naturalističko – posmatranje golim okom;, nasuprot posmatranju uz
pomoć instrumenata (štoperica, kamera, poligraf itd.)
2) posmatranje bez učešća (sa distance) i sa učešćem (posmatrač je
istovremeno i aktivni učesnik u posmatranim zbivanjima).
3) nestrukturisano posmatranje (istraživač nije unaprijed odredio šta će
posmatrati npr.posmatranje ponašanja mase u toku zemljotresa) i
strukturisano (najprecizniji vid; detaljno izrađen plan onoga što će se
posmatrati).

 -Nedostatak posmatranja je ograničenost na vidljivo ponašanje

i nemogućnost mijenjanja pojedinih uslova, a prednost je što
dopunjava instrospekciju.
EKSPERIMENT
 - namjerno i sistematski se mijenja nezavisna pojava (varijabla), da bi se
ispitala druga, od nje zavisna pojava .
 dobijeni rezultat nesumnjivo potvrđuje ili odbacuje postavljenu hipotezu
(pretpostavku).
 Razlikujemo eksperiment sa jednom grupom i sa dvije ili više
paralelnih grupa –(eksperimentalne i kontrolna), koje su ujednačene
po polu, uzrastu, znanju i sposobnostima. Eksperimentalna grupa se
izlaže djelovanju eksperimentalnog faktora (npr. uči neko gradivo novom
metodom, dok kontrolna grupa uči isto gradivo po starom. Ako se na kraju
ispostavi da je eksperimentalna grupa postigla bolje rezultate, taj novi
metod se uzima kao efikasniji.
 Prednosti eksperimenta: pojavu izazivamo i mijenjamo po svojoj volji,
pouzdan je i precizan, otkriva uzročno-posledične odnose među
pojavama.
 Nedostaci eksperimenta: neke pojave ne možemo varirati (pol, društveni
status), nekada ga nije moguće izvesti iz etičkih razloga (odvajanje
porodice), izvodi se u vještačkim uslovima, pa je ponašanje ljudi kada
znaju da su ispitivani neprirodno.
VRSTE TEHNIKA:
1. Tehnike za prikupljanje podataka:
1. Upitnik – pismeno odgovaranje na pismeno postvaljena pitanja
2. Intervju – usmeno pitanje i odgovaranje na pitanja
3. Skale procjene – ispitanik vrši procjenu pojave na skali
4. Testovi – koriste se za ispitivanje psiholoških odlika
 Testovi sposobnosti – ispituju sposobnosti, kao što su inteligencija,
motorne sposobnosti, i dr.
 Testovi ličnosti – ispituju osobine karaktera ili temperamenta
 Testovi znanja – utvrđuju stepen znanja
2. Tehnike za obradu podataka
- različiti statistički postupci
Tehnike su specijalizovani postupci prikupljanja podataka, njihove
obrade i analize u psihološkom istraživanju. Tehnike su:
intervju, upitnik, skale procjene i test

INTERVJU je profesionalno vođen razgovor intervjuiste sa nekom

osobom, sa ciljem da se prikupe značajne informacije o ličnosti
radi procjene, dijagnoze ili terapije. Pitanja mogu biti unaprijed
isplanirana ili improvizovana.
 Nedostaci intervjua su: subjektivnost intervjuiste i moguća

neiskrenost u odgovorima intervjuisanog, što dugo traje i teško je

obraditi (kvantifikovati) podatke
 Prednost je što omogućava psihologu neposredan kontakt sa

ispitanikom i dodatno mu pojasni pitanje ili primijeti i notira

emocionalne reakcije ispitanika.
UPITNIK je sačinjen od niza stavki (pitanja ili
tvrdnji) u pisanoj formi, kojim se ispituje određena
lična dispozicija ili svojstva ispitanika. Ispitanik
odgovara sa ,,da” ili ,,ne” ili (ne)slaganjem. Pitanja
moraju biti jasna i razumljiva, bez dvosmislenosti.
 Prednosti upitnika su: ekonomičnost (veći broj

ispitanika u isto vrijeme), laka kvantifikacija

podataka.
 Nedostaci su nemanje uvida u stanje ispitanika,

njegovo obrazovanje, motivisanost i razumijevanje

pitanja.
SKALE PROCJENE omogućavaju utrđivanje
stepena prisutnosti određenog svojstva (npr.
sposobnosti, vještine, znanja, potreba, motiva,
stavova), odnosno mjesta posmatranog pojedinca
u pogledu posjedovanja određene osobine.
Procjenjivač mora dobro poznavati karakteristike
skale, kao i predmet procjenjivanja.
 Najjednostavniji primjer skala procjene su

školske ocjene 1- 5
TEST - standardizovani mjerni instrument kojim se mjeri neka
sposobnost, znanje ili osobina ličnosti. Sastavljen je od niza
zadataka, a od ispitanika se traži da na njih odgovori najbolje što zna.
 Test mora da sadrži sljedeće karakteristike:
 Valjanost ili validnost (da mjeri ono čemu je namijenjen),
 Relijabilnost ili pouzdanost (da pri ponovnim mjerenjima isti
ispitanici dobiju približno iste rezultate),
 Diskriminativnost ili osjetljivost (da pravi fine razlike među
ispitanicima različitog uzrasta i sposobnosti) i
 Objektivnost (da ima strogo razrađene kriterijume za zadavanje,
ocjenjivanje, tj. da se isti tip odgovora ocjenjuje istim brojem poena,
kao i za tumačenje rezultata).
 Testovi mogu biti:
1) prema predmetu – testovi znanja i testovi sposobnosti i ličnosti;
2) prema načinu zadavanja – grupni i individualni;
3) prema načinu ispitivanja – verbalni i neverbalni.
-
 Najpoznatiji i najsavršeniji su testovi inteligencije
Ovaj upitnik je istraživačkog karaktera. Na tvrdnje odgovoriti isključivo
sa DA ili NE. Testiranje je anonimno (ne treba navoditi ime i prezime ).

1. KADA IMAM NEKI PROBLEM PRVO POPRIČAM SA DRUGARICOM ili

DRUGOM. DA NE
2. PONEKAD URADIM NEŠTO ŠTO ZNAM DA MI RODITELJI NE BI
DOZVOLILI. DA NE
3. DRUGOVI SU TI KOJI ME UVEK RAZUMEJU, KADA MI JE TEŠKO.
DA NE
4. UVEK SLUŠAM RODITELJE.
DA NE
5. SA NEKIM NASTAVNICIMA MOGU UVEK I O SVEMU DA
PORAZGOVARAM. DA NE
6. RODITELJI MI BIRAJU DRUŠTVO.
DA NE
7. MNOGO VODIM RAČUNA O TOME ŠTA VRŠNJACI MISLE O MENI.
... DA NE
 GRAFIČKE
NPR: Prikaži na skali stepen svoje ljubomore u situaciji kada ti dečko ili devojka
razgovara sa osobom suprotnog pola (+ prisustvo, - odsustvo ljubomore)
-
+

 NUMERIČKE
Na skali od 1do 5 iskaži stav prema pušenju. Pušenje je štetno po zdravlje!

 1____________2_____________3_____________4 ______________5

 1-potpuno netačno
 2- netačno;
 3- nisam siguran;
 4- tačno;
 5-potpuno tačno
1. Psihologija se bavi sistematskim proučavanjem psihičkih osobina i procesa,
ali i proučavanjem njihovih manifestacija u čovekovom ponašanju. t n
2. Opažanje, potrebe i mišljenje spadaju u psihičke procese.
t n
4. Psihoterapija je jedna od mogućnosti izvršenja praktičnih zadataka
psihologije. t n
5. Psihologija postaje empirijska nauka sredinom XX veka.
t n
6. Proučavanjem osnovnih psihičkih funkcija se bavi psihološka disciplina koja
se zove psihologija ličnosti. t n
7. Ontogenetski razvitak se odnosi na razvitak čoveka od njegovog rođenja do
starosti t n
8. Proučavanjem zavisnosti uspeha u radu od različitih psihičkih faktora bavi se
psihologija rada. t n
1. Šta znači pojam metod i navedi faze naučnog istraživanja
2. Koje su osnovne psihološke metode?
3. Šta je metod impresije ?
4. Koji su nedostaci introspekcije?
5. Koje podatke dobijamo fenomenološkim metodom?
6. Kakvo sve može biti posmatranje?
7. Navedi i objasni osnovne oblike eksperimenta.
8. Navedi prednosti i nedostatke eksperimenta.
9. Šta su to psihološke tehnike?
10.Navedi prednosti i nedostatke intervjua.
11.Uporedi intervju i upitnik.
12.Kojom tehnikom se istražuje stepen prisustva neke pojave?
13.Šta je test i kakvi mogu biti testovi?
14.Koje karakteristike mora posjedovati dobar test?
15.U čemu je razlika između metoda i tehnika u psihološkim
istraživanjima?