Ενότητα: Θερμότητα-Θερμοκρασία

Συστολή και διαστολή των υλικών

σωμάτων

Τάξη: Ε’
 α τ ή ρη ση
Παρ
Μια καλοκαιρινή μέρα που επικρατούσε πάρα πολλή
ζέστη, ο Γιώργος ξέχασε το κλειδί της πόρτας του
σπιτιού του έξω στον κήπο. Όταν το βρήκε και
προσπάθησε να ξεκλειδώσει την πόρτα, το κλειδί δεν
χωρούσε στην κλειδαρότρυπα. Αφού μετακίνησε το
κλειδί σε σκιερό δροσερό μέρος και πέρασαν μερικά
λεπτά, ξαναδοκίμασε. Παρατήρησε ότι μπορούσε με
ευκολία να τοποθετήσει το κλειδί στην κλειδαρότρυπα
και ξεκλείδωσε την πόρτα.
 ωτ ή σ ε ι ς
Ε ρ
Ποια αλλαγή μπορεί να έπαθε το κλειδί, για να
μην μπορεί να μπει στην κλειδαρότρυπα;
Αυξήθηκε το μέγεθός του/ο όγκος του.
Πού, κατά τη γνώμη σας, οφείλεται αυτή η
αλλαγή;
Οφείλεται στην αύξηση της θερμοκρασίας του κλειδιού.
Τι συνέβη αργότερα και ο Γιώργος μπορούσε
να τοποθετήσει το κλειδί στην κλειδαρότρυπα;
Όταν το κλειδί κρύωσε, ο όγκος του μειώθηκε και γι’
αυτό χωρούσε στην κλειδαρότρυπα.
 Διερευνήσιμο Ερώτημα:

Τι θα συμβεί σε ένα στερεό σώμα, αν

(α) το θερμάνουμε και αν
(β) το αφήσουμε να κρυώσει;
 ο θέσε ι ς
Υπ
Όσο θερμαίνεται ένα σώμα, τόσο
αυξάνεται το μέγεθός του.

Όσο κρυώνει (ψύχεται) ένα σώμα, τόσο

μειώνεται το μέγεθός του.
Ώρα για πείραμα!
Πείραμα 1
 η ρ ή σε ι ς
Πα ρα τ
Όταν θερμανθεί η ράβδος, η
χάρτινη λωρίδα μετακινείται.

Όταν σβήσει η φλόγα, η λωρίδα

επανέρχεται στη θέση της.
Πείραμα 2
Προσπαθείστε να περάσετε
την καρφοβελόνα από την
τρύπα που έχετε ανοίξει στο
καπάκι του τενεκεδένιου
δοχείου:
(α) όταν ήταν ζεστή και
(β) όταν ήταν κρύα.

Τι παρατηρείτε;
Συμπέρασμα:
Όταν θερμανθεί ένα στερεό σώμα, ο
όγκος του αυξάνεται, ενώ όταν κρυώσει
(ψυχθεί), ο όγκος του μειώνεται.

Αύξηση της θερμοκρασίας (θέρμανση)→διαστολή

Μείωση της θερμοκρασίας (ψύξη)→συστολή

Γραμμική και κυβική διαστολή
Παρατήρηση:
Ο πατέρας του
Ανδρόνικου τοποθέτησε
στο αναμμένο μάτι της
ηλεκτρικής κουζίνας ένα
μπρίκι με γάλα. Σε μερικά
λεπτά ο Ανδρόνικος
παρατήρησε, ότι το γάλα
ξεχείλισε.
Γιατί συνέβη αυτό;
Τι θα έπρεπε να κάνει;
Ερώτηση:

Τι θα συμβεί σ’ ένα υγρό

σώμα, αν το θερμάνουμε
και αν το ψύξουμε;
Υπόθεση:

Θυμάμαι να χρησιμοποιήσω τις

λέξεις:
Αν... Τότε...
ή
Όσο... Τόσο....
Πείραμα:
Συμπέρασμα:

Τα υγρά διαστέλλονται, όταν

θερμανθούν και
συστέλλονται, όταν ψυχθούν.
Παρατήρηση:

Ο Σωκράτης κρέμασε τα
φουσκωμένα του μπαλόνια
πάνω από το σώμα της
κεντρικής θέρμανσης. Σε
λίγο παρατήρησε ότι το ένα
έσπαζε μετά το άλλο.

Γιατί συνέβη αυτό;

Ερώτηση:

Τι θα συμβεί στον αέρα,

όταν αυξηθεί και όταν
μειωθεί η θερμοκρασία
του;
Υπόθεση:

Θυμάμαι να χρησιμοποιήσω τις

λέξεις:
Αν... Τότε...
ή
Όσο... Τόσο....
Πείραμα:
Συμπέρασμα:

Τα αέρια διαστέλλονται, όταν

θερμανθούν και
συστέλλονται, όταν ψυχθούν.
Η ΦΥΣΙΚΗ απαντά ερωτήσεις από την καθημερινότητά μας!

Γιατί το καλοκαίρι πρέπει να γεμίζουν με

λιγότερο αέρα τα ελαστικά των αυτοκινήτων;

Γιατί το καλοκαίρι δεν γεμίζουν εντελώς

τα βυτιοφόρα που μεταφέρουν διάφορα
υγρά;

Γιατί δυσκολευόμαστε να ανοίξουμε ένα

γυάλινο βαζάκι με μεταλλικό καπάκι
μόλις το βγάλουμε από το ψυγείο;