Öğr. Gör. Dr.

Fatih Ayçiçek

DİŞ MORFOLOJİSİ
İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa Sağlık Hizmetleri Meslek
Yüksekokulu
Ağız ve Diş Sağlığı Programı (1.Sınıf/1.yarıyıl)
2021 – 2022 Güz

Ders 3 : Dişlerin Adlandırılması - Diş Morfolojisi Terimleri

Diş Formülü

 Her bir süt ve daimi dişin, çenelerdeki konumunu belirleyecek şekilde harf,
rakam ya da simgelerle gösterilmesi.

NE İŞE YARAR ?
 Dişlerin isimlerinin yazımı yerine formüle edilerek kodlanmaları kayıtların
tutulmasında zaman kazandırır.

 Ağız diş sağlığı personeli arasındaki (hekim-hekim yardımcısı-diş protez

teknikeri) mesleki iletişimde hataları en aza indirerek basit ve doğru bilgi
aktarımı sağlar.
Diş Formülasyon Sistemleri
 Palmer/Chevron Sistemi
1 = SANTRALLER ÜST ÜST
SAĞ SOL PALMER
2 = LATERALLER
3 = KANİNLER A = SÜT SANTRALLER
4 = 1.PREMOLARLAR B = SÜT LATERALLER
5 = 2.PREMOLARLAR C = SÜT KANİNLER
MAKSİLLER
6 = 1.MOLARLAR DİŞ ARKI D = SÜT 1.MOLARLAR
7 = 2.MOLARLAR E = SÜT 2.MOLARLAR
8 = 3.MOLARLAR

ÜST SAĞ
CHEVRON
KADRAN
ÜST SOL I = SÜT SANTRALLER
MANDİBULER
KADRAN DİŞ ARKI II = SÜT LATERALLER
III = SÜT KANİNLER
ALT SOL IV = SÜT 1.MOLARLAR
KADRAN V = SÜT 2.MOLARLAR
ALT ALT
ALT SAĞ
SAĞ SOL
KADRAN
Palmer/Chevron Sistemi
ÜST SAĞ ÜST SOL

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

ALT SAĞ ALT SOL

ÖRNEK : 6 = Alt Sağ Birinci Molar, 3 = Üst Sol Kanin

Palmer Sistemi
ÜST
ÜST SOL
ÜST SAĞ ORTA HAT

E D C B A A B C D E
SAĞ SOL
E D C B A A B C D E

ALT SAĞ ALT SOL

A = SÜT SANTRALLER
B = SÜT LATERALLER
ALT C = SÜT KANİNLER
D = SÜT 1.MOLARLAR
E = SÜT 2.MOLARLAR
Chevron Sistemi
ÜST
ÜST SOL
ÜST SAĞ ORTA HAT

V IV III II I I II III IV V
SAĞ SOL
V IV III II I I II III IV V

ALT SAĞ ALT SOL

I = SÜT SANTRALLER
II = SÜT LATERALLER
ALT III
IV
=
=
SÜT KANİNLER
SÜT 1.MOLARLAR
V = SÜT 2.MOLARLAR
Palmer/Chevron Sistemi

PALMER SİSTEMİ CHEVRON SİSTEMİ

A SOL ÜST SÜT SANTRAL I

C SAĞ ALT SÜT KANİN III

D SOL ALT SÜT BİRİNCİ MOLAR IV

 FDI (Uluslararası Diş Hekimleri Federasyonu) Sistemi

Daimi dişler için

1 = SANTRALLER ÜST SAĞ KADRAN*
2 = LATERALLER 1
3 = KANİNLER ÜST SOL KADRAN
4 = 1.PREMOLARLAR 2
5 = 2.PREMOLARLAR
6 = 1.MOLARLAR ALT SOL KADRAN
7 = 2.MOLARLAR 3
8 = 3.MOLARLAR ALT SAĞ KADRAN
4
FDI (Uluslararası Diş Hekimleri Federasyonu) Sistemi

ÜST SAĞ (1) ÜST SOL (2)

18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28

48 47 46 38
45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37

ALT SAĞ (4) ALT SOL (3)

ÖRNEK : 14 = Üst Sağ Birinci Premolar , 48 = Alt Sağ Üçüncü Molar

FDI (Uluslararası Diş Hekimleri Federasyonu) Sistemi
ÜST
(5) (6)
ÜST SAĞ ÜST SOL
ORTA HAT

55 54 53 52 51 61 62 63 64 65
SAĞ SOL
85 84 83 82 81 71 72 73 74 75

(8) (7)
ALT SAĞ ALT SOL

ALT
Temel Anatomik Düzlemler

 İnsan vücudundaki yapıların morfolojik olarak incelenmesi sırasında, 3 temel

anatomik Düzlem ve Eksenden faydalanılır.

 TEMEL ANATOMİK DÜZLEMLER:

 1.Frontal (Alınsal) düzlem

 2.Sagital (Oksal) düzlem
 3.Horizontal(Transversal,Yatay) düzlem

 Bu 3 düzlem birbirlerine dik olarak uzanır

Temel Anatomik Düzlemler
1.Sagital (Oksal) düzlem

2.Frontal (Alınsal) düzlem

3.Transversal(Horizontal,Yatay) düzlem

1 2 3
Sagital Düzlem

Vücudu sağ ve sol iki bölüme

ayıran dikey düzlemdir.
Mid Sagital Düzlem (Orta
Oksal Düzlem) : Vücudu sol ve
sağ iki eşit bölüme ayıran
sagital düzlemdir.
Frontal Düzlem

Vücudu ön ve arka iki bölüme

ayıran dikey düzlemdir.
Alınsal - Koronal
Transversal Düzlem

Vücudu alt ve üst iki bölüme

ayıran yatay düzlemdir.
Horizontal - Yatay
Temel Anatomik Eksenler

 Eklemler çevresinde oluşan hareket sırasında hareketin olmadığı

noktaları birleştiren doğrular

 1.Vertikal (Dikey) Eksen

 2.Sagital (Oksal) Eksen
 3.Horizontal (Yatay) Eksen
Temel Anatomik Eksenler

1.Vertikal (Dikey) Eksen

2.Sagital (Oksal) Eksen

3.Horizontal (Yatay) Eksen 3

1
Dişlerin Yüzeyleri

Dişlerin 5 yüzeyi vardır

1. Vestibül Yüz (Labial ya da Bukkal)

2. Oral Yüz (Palatinal ya da lingual)
3. Oklüzal Yüz (Anterior dişlerde insizal kenar)
4. Mesial Yüz
5. Distal Yüz
Dişlerin Komşulukları
DUDAK (LABİUM)

VESTİBÜLUM ORİS

DAMAK
(PALATUM)

(BUCCA)
YANAK
CAVUM ORİS
(BUCCA)
YANAK

DİL (LİNGUA)

VESTİBÜLUM ORİS

DUDAK (LABİUM)
Vestibül Yüz (Fasiyal Yüz)

Alt ve üst tüm dişlerin vestibülum orise bakan dış yüzleri

VESTİBÜLUM ORİS

VESTİBÜLUM ORİS
Labial Yüz

Alt ve üst tüm anterior dişlerin dudaklara bakan dış yüzleri

DUDAK (LABİUM)
VESTİBÜLUM ORİS

VESTİBÜLUM ORİS
DUDAK (LABİUM)
Bukkal Yüz

Alt ve üst tüm posterior dişlerin yanaklara bakan dış yüzleri

VESTİBÜLUM ORİS

(BUCCA)
YANAK
(BUCCA)
YANAK

VESTİBÜLUM ORİS
Oral Yüz

Alt ve üst tüm dişlerin ağız boşluğuna (cavum oris) bakan iç yüzleri

CAVUM ORİS
Palatinal Yüz

Tüm üst dişlerin damağa (palatum) bakan iç yüzleri

DAMAK
(PALATUM)
Lingual Yüz

Tüm alt dişlerin dile(lingual) bakan iç yüzleri

DİL (LİNGUA)
Oklüzal Yüz
 Oklüzal yüz : Alt ve üst posterior dişlerin çenelerin kapanması
sırasında birbiriyle temas halinde olan çiğneyici yüzleri
İnsizal Kenar
 İnsizal kenar : Oklüzal yüz anterior dişlerde bir kenar halini aldığından
insizal kenar olarak isimlendirilir.
Oklüzal Yüz – İnsizal Kenar

İNSİZAL KENAR

OKLÜZAL YÜZEY
Orta Hat
 Sağ ve sol santral dişlerin arasından geçen dikey (vertikal) eksen
Mesial Yüz
 Dişlerin orta hatta yakın tarafı mesial yüzüdür
Distal Yüz
 Dişlerin orta hatta uzak tarafı distal yüzüdür
Mesial - Distal

ORTA HAT
m d m d m d

Santral Lateral Kanin

Dişin Yüzleri

oOrta
Hat
al
iy
ez
M
Pa

Ves
lati
na

tibü
l
k

1.Santral
uza

taraf

l (F
2.Lateral
tara hattan

asiy
3.Kanin
akın

4.Birinci Premolar

al)
atta y
Orta

5.İkinci Premolar
f

6.Birinci Molar
H
Orta

7.İkinci Molar

Bukka
8.Üçüncü Molar
Distal

l
Temas Noktası / Temas Yüzeyi
 Temas Noktası : Dişlerin birbirine temas ettiği yer
 Temas Yüzeyi : Dişlerin birbirlerine temas eden yüzeyin alanı

Aşınma
Embrazür
 Ön grup dişler:
İnsizal embrazür
Gingival embrazür

 Arka grup dişler:

Oklüzal embrazür
Gingival embrazür
Üst Sağ Birinci Moların Yüzeyleri

b = bukkal
ÜST SAĞ BİRİNCİ (1
m = mesial MOLAR 6)
d = distal
p = palatinal
o = oklüzal
Üçlü Sistemde Yapay Bölünme - Anterior
Dişlerin Topografik Bölgeleri

Apikal

K Orta
Ö
K Servikal ÜST SAĞ SANTRAL(11)
KOL BUKKAL GÖRÜNÜM
Servikal
E
K Orta
U
İnsizal
R
O
Mesial
Distal

Orta

N
 Üçlü Sistemde Yapay Bölünme - Posterior
Dişlerin Topografik Bölgeleri
Apikal

KÖK Orta

Servikal ÜST SAĞ 1.MOLAR (16)

KOL BUKKAL GÖRÜNÜM
E Servikal

KURO Orta
N
Oklüzal
Mesial
Distal

Orta
Diş Boyu
 Dişin kök ucundan; azılarda oklüzal yüz, kesicilerde insizal kenara
kadar olan en uzun boyutu
Kuron Boyu
 Diş kuronunun kolesinden (servikalinden); azılarda oklüzal yüz,
kesicilerde insizal kenara kadar olan en uzun boyutu
Kuron Genişliği
 Dişin mesial ve distal yüzleri arasındaki en geniş boyutu

D M
D M
Kuron Kalınlığı
 Dişin vestibül(Labial-Bukkal) yüzünden oral (palatinal-lingual) yüzüne
kadar olan en uzun boyutu

L
P B
Terim Birleştirme
 Dişlerin yüzeylerine verilen mesial, labial vb gibi adlar birleştirilerek diş üzerindeki kenar, köşe ve oluşumları adlandırmada kullanılırlar.
 Bu birleştirme şu öncelik sırasına göre yapılmalıdır.

 Mesial
 Distal
 Labial / Bukkal/ Fasiyal / Vestibül
 Lingual / Palatinal
 Servikal
 İnsizal /Oklüzal