Ağız boşluğu

Morfolojik Kavramlar

Prof. Dr. Sadullah Üçtaşlı

 Dişlerin isimleri ve diş förmülleri:
• Kesici dişler: santral, lateral
(incisor, incisive, incisivus)
• Köpek dişleri
(canine, caninus, cuspid)
• Küçük azı dişleri: 1. ve 2.
(premolar, premolaris, bicuspid)
• Büyük azı dişleri: 1. 2. ve 3.
(molar, molaris, multicuspid)
Süt Dişleri, Diş Förmülü ile Belirtilir:
I : Incisive
C : Canine
P : Premolar SÜT PREMOLAR/KÜÇÜKAZI DİŞLERİ YOKTUR
M : Molar

Süt Dişlenme (Birinci Dişlenme):

2 1 2
I -- C -- M-- = yarı çenede 5 Sağ ve 5 Sol
2 1 2
Her yarı çenede 5 diş bulunur.
Maksilla 10 adet Mandibula 10 adet TOPLAM 20
Sürekli Dişler, Diş Förmülü ile Belirtilir:
I : Incisive
C : Canine
P : Premolar
M : Molar

Sürekli Dişlenme (Daimi Dişlenme):

2 1 2 3
I -- C-- P -- M -- = yarı çenede 8 Sağ ve 8 Sol
2 1 2 3
Her yarı çenede 8 diş bulunur.
Maksilla 16 adet Mandibula 16 adet TOPLAM 32
Dişlerin numaralandırılması,
formüle edilmesi,
notasyon:
Bir dişin hangi diş olduğunun ve ağızdaki
yerinin gösterilebilmesi için çeşitli simgeler
kullanılır.
►ANATOMİK
►KLASİK (ZİGMONDİ)
►İSKANDİNAV (HADERUP)
►AMERİKAN
►FDI (Federation Dentaire Internationale)
Dişlerin numaralandırılması,
formüle edilmesi,
notasyon:
Bu sistemler,
sanal orta ekseni temel alan ve
bu eksenin sağına ve soluna
dişlerin numara ile veya alfabe ile
sıralandırılması esasına dayanır.

Bu sistemlerde, öncelikle bir kadran vardır.

Kadranın üst bölümünün kesişme noktası,

üst çene santral dişlerin değim noktasını,

kadranın alt bölümünün kesişme noktası,

alt çene santral dişlerin değim noktasını,
temsil eder.
ANATOMİK SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL
M-3 M-2 M1 P-2 P-1 C I-2 I-1 I-1 I-2 C P-1 P-2 M-1 M-2 M-3

M-3 M-2 M1 P-2 P-1 C I-2 I-1 I-1 I-2 C P-1 P-2 M-1 M-2 M-3

Sağ sürekli üst 2. küçük azı dişi ?

Sol sürekli alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
┐┌ ┘└
ANATOMİK SINIFLAMA/SÜT DİŞLER

SAĞ SOL

m-2 m1 c i-2 i-1 i-1 i-2 c m-1 m-2

m-2 m1 c i-2 i-1 i-1 i-2 c m-1 m-2

Sağ süt üst 2. küçük azı dişi ?

Sol süt alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
┐┌ ┘└
KLASİK SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL
87654321 12345678

87654321 12345678

Sağ sürekli üst 2. küçük azı dişi ?

Sol sürekli alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
┐┌ ┘└
KLASİK SINIFLAMA/SÜT DİŞLER
HARF veya ROMEN RAKAMI I, II, III, IV, V
SAĞ SOL
E D C B A A B C D E

E D C B A A B C D E

Sağ süt üst 2. büyük azı dişi ?

Sol süt alt kanin dişi ?
ⱱ karekök işareti ?
┐┌ ┘└
KLASİK SINIFLAMA/SÜT DİŞLER
HARF veya ROMEN RAKAMI I, II, III, IV, V

SAĞ SOL
V IV III II I I II III IV V

V IV III II I I II III IV V

Sağ süt üst 2. büyük azı dişi ?

Sol süt alt kanin dişi ?
ⱱ karekök işareti ?
┐┌ ┘└
KLASİK SINIFLAMA/

SAĞ SOL
V IV III II I I II III IV V

87654321 12345678

87654321 12345678

V IV III II I I II III IV V

Sağ sürekli üst 2. küçük azı dişi ?

Sol sürekli alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
┐┌ ┘└
 İSKANDİNAV SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL
8+ 7+ 6+ 5+ 4+ 3+ 2+ 1+ +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8

8- 7- 6- 5- 4- 3- 2- 1- -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8

Sağ sürekli üst 2. küçük azı dişi ?

Sol sürekli alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
 İSKANDİNAV SINIFLAMA/SÜT DİŞLER

SAĞ SOL
5+ 4+ 3+ 2+ 1+ +1 +2 +3 +4 +5

5- 4- 3- 2- 1- -1 -2 -3 -4 -5

Sağ süt alt 1. küçük azı dişi ?

Sol süt alt 2. molar diş ?
ⱱ karekök işareti ?
AMERİKAN SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17

Sağ sürekli üst 2. küçük azı dişi ?

Sol sürekli alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
AMERİKAN SINIFLAMA / SÜT DİŞLER

SAĞ SOL
A B C D E F G H I J

T S R Q P O N M L K

Sağ süt üst yan keser diş ?

Sol süt alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
 FDI SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL
18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28

48 47 46 45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37 38

Bu sistemde,
her bir diş ikili numara sistemiyle kodlanmıştır.
Bu numaralardan,
birincisi dişin ağızda yerleşmiş olduğu bölgeyi,
ikincisi dişin türünü göstermektedir.

Sağ sürekli üst 2. küçük azı dişi ?

Sol sürekli alt ön keser diş ?
ⱱ karekök işareti ?
FDI SINIFLAMA / SÜT DİŞLERİ
SAĞ SOL

55 54 53 52 51 61 62 63 64 65

85 84 83 82 81 71 72 73 74 75

Sağ üst süt birinci kesici diş ?

Sol üst süt birinci büyük azı dişi ?
 FDI SINIFLAMA/
SAĞ SOL
55 54 53 52 51 61 62 63 64 65
18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28

48 47 46 45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37 38
85 84 83 82 81 71 72 73 74 75

Bu sistemde,
her bir diş ikili numara sistemiyle kodlanmıştır.
Bu numaralardan,
birincisi dişin ağızda yerleşmiş olduğu bölgeyi,
ikincisi dişin türünü göstermektedir.
11 ???
61 ???
TERİM BİRLEŞTİRME
Dişlerin yüzeylerine veya kenarlarına verilen
mezial,labial,insizal gibi isimler birleştirilerek
diş üzerinde herhangi bir yön, kenar veya
köşe anlatılabilir.
Kenar, kendini oluşturan iki yüzeyin
Köşe, kendini oluşturan üç yüzeyin isimleri
birleştirilerek tanımlanır.
Anterior dişlerde kenarlar:
1. meziolabial 2. distolabial
3. meziolingual 4. distolingual
5. labioinsizal 6. linguoinsizal
mezioinsizal ve distoinsizal kenarlara, mezial ve distal insizal köşe denir.
TERİM BİRLEŞTİRME
Kenar, kendini oluşturan iki yüzeyin isimlerini
birleştirilerek tanımlanır.
Posterior dişlerde kenarlar:
1. meziobukkal 2. distobukkal
3. meziolingual 4. distolingual
5. meziookluzal 6.distookluzal
7. bukkookluzal 8.linguookluzal
9. palatinookluzal
TERİM BİRLEŞTİRME
Köşe, kendini oluşturan üç yüzeyin isimlerini
birleştirilerek tanımlanır.
Anterior dişlerde köşeler:
1. meziolabioinsizal 2. meziolinguoinsizal
3. distolabioinsizal 4. distolinguoinsizal
Posterior dişlerde köşeler:
1. meziobukkookluzal 2.meziolinguookluzal
3. distobukkookluzal 4.distolinguookluzal
Proksimal kontakt tipleri:
►Kontakt noktası (genç yaş)
►Kontakt alanı (ileri yaş)

Önemi:
►Komşu dişler arasında gıda birikimini
engeller, destek dokuları korur.
►Dental arkın stabilizasyonuna yardımcı olur.
►Her diş kontakt alanları ile desteklenir.
Labio-bukkal yönde:
servikoinsizal/
servikookluzal
pozisyonda

insizookluzal yönde:
fasiolingual pozisyonda
Anterior dişlerin kontaktı
genellikle
insizalde
fasiolingual merkezinde
yer alır.

Posterior dişlerin kontaktı

genellikle
okluzalde
fasiolingual merkezin
bukkalinde yer alır.
1.Her yarı arkta,
kontakt alanı,
anterior dişlerden
posterior dişlere
gittikçe,
daha servikalde yer alır.
2.Her dişte,
distal kontakt,
mesial kontaktın daha
servikalinde yer alır.
3.Kontakt boyutu,
anterior dişlerden
posterior dişlere doğru artar.
İnterdental alan:
*kaidesi alveolar kemik,
kenarları dişlerin proksimal yüzeyinde,
üçgen şeklindedir.
*normalde, bu üçgeni gingival doku doldurur.
Embrazür:
aynı arkta, iki komşu diş arasında
kurvatür forma
denir.
Embrazür formun önemi:
►çiğneme sırasında gıdaya kaçış yolu sağlar.
►gıdanın kontakt alanına doğru kaçmasını ve
periodontal dokuların zarar görmesini engeller.
►ağız sıvıları, mekanik temizleme, dil dudak ve
yanak friksiyonu ile dişlerin kendi kendini
temizlemesine imkan sağlar.
Mandibuler posterior dişlerde,
Kronun lingual eğimi nedeniyle,
lingual embrazür daha geniştir
fasial embrazürden.
Anterior dişlerin,
fasiyal ve lingual yüzeylerinde,
kontur yüksekliği
servikal üçlüde yer alır.

Mandibuler anterior kurvatür miktarı,

0.5 mm’den azdır.
Posterior dişlerin:
bukkal yüzey kontur yüksekliği gingival üçlüde yer alır.
lingual yüzey kontur yüksekliği orta veya okluzal üçlüde yer
alır.

Mandibuler posterior dişlerde,

lingual kurvatür 1mm ortalama 0.5mm’dir.
TEŞEKKÜR EDERİM
Yatay yönde,
labio-lingual/bukko-lingual bölünme
Yatay yönde,
mezial veya distal bölünme
Dikey yönde,
labio-lingual/bukko-lingual bölünme
Dikey yönde,
mezial veya distal bölünme
Dişlerde metrik kavramlar
• DİŞ BOYU
• KRON BOYU
• KÖK BOYU
• MEZİO-DİSTAL ÇAP
• LABİO-LİNGUAL ÇAP
• BUKKO-LİNGUAL ÇAP
• BUKKO-PALATİNAL ÇAP
Bir dişin,
ön grup dişlerde,
insizal kenar ile servikal çizgi
(arka grup dişlerde,
oklüzal yüz ile servikal çizgi)
arasında dikey yöndeki boyutuna
kron boyu adı verilir.
Bir dişin, tamamen mine dokusu ile
oluşan kron kısmına “anatomik kron
boyu”
Bir dişin,ağız içinde yer alan/görünen
kron kısmına “klinik kron boyu”
denir.
Bir dişin,
servikal çizgi ile apeks arasındaki,
dikey yöndeki boyutuna,
kök boyu adı verilir.
Mezio-distal çap:
Bir dişin,
mezial ve distal yüzlerinde,
yatay yönde,
en geniş olduğu alanlar arasındaki
boyuttur.
Labio-lingual (bukko-lingual)çap:
Ön grup dişlerin labial
(arka grup dişlerin bukkal)
ve lingual yüzlerinde,
dikey yönde
en geniş olduğu alanlar arasındaki
boyuttur.
Diş boyu:
Ön grup dişlerde,
insizal kenar ile kök apeksi arasında,
Arka grup dişlerde,
oklüzal yüz ile kök apeks arasında
dikey yöndeki boyuta denir.