Protetik Diş Tedavisi

Ders:1 Tam Protezlerde Diş Dizimi ve Modelaj

Dişlerin pozisyonlarının belirlenmesinde 4 ana faktör vardır;
1. Alveol kreti ile olan yatay ilişkiler
2. Okluzal ve kesici kenarların alveol kreti ile olan dikey ilişkileri
3. Estetik gereksinimler
4. Dişlerin eğimleri

1. Horizontal İlişkiler
● Kaide plaklarının stabilitesinin sağlanması,
● Çiğneme basıncının kretin uzun aksı boyunca iletilmesi,
● Yanak ve dudakların desteklenmesi,
● Çiğneme,yutma, konuşma ve fonetiğin düzgün olması için çevre dokularla uyumun sağlanmasında rol
oynar.

Diş Dizimi
● Eğimli gelen kuvvetlere göre krete dik gelen kuvvetler protez stabilitesini daha az etkilemektedir.
● Yapay dişler, doğal kas aktivitesinin gerçekleşebilmesi için doğru yatay pozisyonda yerleştirilmelidir.
● Üst ön dişler alt dudağa göre çok içeriye dizilirse J sesi düzgün telaffuz edilemez.
● Alt ön dişlerin hafif labiale doğru dizilmesi Ç ve Ş seslerinin doğru telaffuz edilmesi için gereklidir.

Posterior diş dizimi için sınırlılıklar:

Mylohyoid sırtın medial kenarı alt posterior dişlerin yerleşimi için medial sınırı oluşturur.
Eğer dişler bu sınırdan daha linguale yerleştirilirse dil yukarı kaldırıldığında protezi yerinden oynatır.
Anterior diş dizimi için sınırlılıklar:
Maksiller santral kesiciler, alveolar kretin rezorbsyonundan bağımsız olarak insiziv papilin önünde
konumlanmalıdır.

2. Dikey İlişkiler
Dişlerin doğru vertikal pozisyonda konumlandırılmaları;
● Protezin stabilitesini
● Doğru kuvvet iletimini
● Dudak ve yanak desteğinin sağlanmasını
● Protezin uyumunu etkilemektedir.

3. Estetik Gereksinimler
Diş diziminde estetiği:
● Yaş,
● Cinsiyet,
● Kişilik,
● Kozmetik faktörler belirlemektedir.

1 - Lorin Cemiloğlu
4. Dişlerin eğimleri
● Maxiller Anterior
● Mandibular Anterior
● Maxiller Posterior
● Mandibular Posterior

Anterior dişler için rehberlikler:

1. Residual alveolar kret
2. İnsisiv papilla
3. Yumuşak dokuların dudak altından yansımaları

1. Residual Alveolar Kret :

Genel bir kural olarak doğal dişler ne kadar uzunsa protezin yapay dişleri kretten o kadar uzak konumlanırlar.

2. Incisive papilla:
İnsisiv papilin orta noktası alçı üzerinde işaretlenip orta hattı belirleyen bir çizgi alçı labial yüzeyine doğru
uzatılır ve santral keserler bunun iki yanına yerleştirilir. Santral keserlerin labial yüzleri insiziv papilin 8-10
mm daha önünde konumlanır.

3. Yumuşak dokuların dudak altından yansımaları:

Dişlerin insizal kenarları ve labial yüzleri destek dokuların ve protez kenarının konumlandığı bölgenin daha
anteriorunda yer almaktadır.

Maksiller Anterior Diş Dizimi

Maksiller Santral Keserlerin Konumu

Mesiodistal eğimi:
Maksiller santral kesere önden bakıldığında aksı distale doğru hafif eğimli konumlanır.
Labiolingual eğimi:
Dişin kolesi insizaline göre hafifçe içeride konumlanır. Kesici kenar labiale doğru açılanır.
Kesici kenar:
Okluzal tabla ile temas eder.

Maksiller Lateral Keserin Konumu

Mesiodistal eğimi:
Maksiller lateral keser dişin uzun aksı önden bakıldığında (dikey eksenle) distale doğru 10 derece eğimlidir.
Labiolingual eğim:
Kolesi santral dişten daha içeride konumlanır. Labial yüzü santral keser dişle aynı düzlemi takip eder.
Kesici kenar:
Okluzal tablanın 1⁄2 -1 mm üzerinde konumlanır.

2 - Lorin Cemiloğlu
Maksiller Kanin Dişin Konumu
Mesiodistal eğim:
Maksiller kanin uzun aksı distale doğru 15 derece eğimli konumlandırılır.
Labiolingual eğim:
Kolesi diğer dişlerden daha belirgindir. Yandan bakıldığında uzun aksı dik görünür.
Kesici kenar:
Okluzal tablaya temas eder.

* Labialden bakıldığında maksiller kaninin 2 düzlemi vardır; mesial yüzü ön dişlerin konturunu takip
ederken,distal yüz eğimi posterior dişleri takip eder.

Mandibular Anterior Diş Dizimi

● Mandibular santral keserler üst santral dişlerin orta hattına göre konumlandırılırlar.
● Mandibular anterior dişler, maksiller anterior dişlerle yatay yönde temas etmezler (over jet).
● Mandibular anterior dişler maksiller anterior dişlerle dikey yönde temas etmezler (over bite).

Mandibular Santral Keserin Konumu

Mesiodistal eğimi:
Uzun aksı okluzal düzleme diktir.
Labiolingual eğimi:
Santral keserin kolesi hafif içeride yandan bakıldığında kesici kenarı labiale doğru eğimli yerleştirilir.
Kesici kenar:
Okluzal düzlemin 1-2 mm üzerinde konumlanır.

Mandibular Lateral Keserin Konumu

Mesiodistal eğimi:
Mandibular lateral keserler distale
doğru hafif eğimli yerleştirilirler.
Labiolingual eğimi:
Labial yüzü okluzal düzleme dik yerleştirilir.
Kesici kenar:
Okluzal düzlemin 1-2 mm üzerinde konumlanır.

Mandibular Kaninin Konumlandırılması

Mesiodistal eğimi:
Mandibular kaninlerin koleleri distale doğru mandibular lateral keserlerden daha fazla eğimlidir.
Labiolingual eğimi:
Kolesi labiale doğru daha çıkıktır. Yandan bakıldığında insizal kenar hafif linguale eğimlidir.
Kesici kenar:
Okluzal düzlemin 1-2 mm üzerinde konumlanır.

3 - Lorin Cemiloğlu
Posterior Diş Dizimi
Posterior diş diziminde rehberlikler

1. Alt posterior dişlerin santral fossaları, retromolar pad’in ortası ile alt kanin tepesini birleştiren kret çizgisi
üzerinde yer almalıdır.

2. Alt kanin tepesinden retromolar pad’in 2/3 ‘lük üst noktasını birleştiren çizginin yüksekliği alt posterior
dişlerin max yüksekliğini belirler.

Maksiller Posterior Diş Dizimi

Maksiller premolarlar;
● Okluzal düzleme dik yerleştirilirler.
● Üst 1. premoların bukkal tüberkülü okluzal düzleme temas ederken, lingual tüberkülü okluzal
düzlemin ½ mm üzerinde konumlanır.
● Maxiller 1. premoların bukkal tüberkülü mandibular 1. ve 2. premolarlar arasında embrasure yerleşir.
● Lingual tüberkül kret tepesine dik konumlanır.
● Maxiller 2. premoların bukkal ve lingual tüberkülleri okluzal tabla ile temas halindedir.

Maksiller molarlar;
● Maksiller 1. moların mesiolingual tüberkülü okluzal düzleme temas eder, lingual tüberküller
mandibular kret tepesine denk gelir.
● Üst 1. molarların mesiobukkal tüberkülü alt 1. moların bukkal oluğuna yerleşir ve mesiolingual
tüberkülü alt 1. moların santral fossasına oturur.
● Maksiller 2. molarların hiçbir tüberkülü okluzal tablaya temas etmez. Lingual tüberküller mandibular
kret tepesine denk gelir.

Mandibular Posterior Diş Dizimi

● Mandibular 1. molarlar sentrik okluzyona göre konumlandırılırlar.
● Maksiller 1. moların mesiobukkal tüberkülü mandibular 1. moların bukkal oluğuna oturur.
● Maksiller 1. moların mesiolingual tüberkülü mandibular 1. moların santral fossasına oturur.
● Maksiller 2. moların mesiobukkal tüberkülü mandibular 2. moların bukkal oluğuna oturur.
● Daha sonra mandibular 2. premolar yerleştirilir, bukkal tüberkül tepesi maksiller 1. ve 2. premolarlar
arasındaki embrasure oturur.
● Mandibular 1. premolar en son yerleştirilir. Bukkal tüberkülü maksiller kanin ve maksiller 1.
premolarlar arasındaki embrasure oturur.
● Mandibular premolarlar kaninin bukkal kurvatürünü takip edecek şekilde konumlanmalıdır.

4 - Lorin Cemiloğlu
 Tam Protezlerde Mum Modelaj
Modelaj; protezin ağızda denemek üzere mum olan kısmının konturlanması ve deneme protezine istenilen
şeklin verilmesi işlemidir. Protezin cilalı yüzeylerinin yani dudak, yanak, dil gibi oral dokularla temas eden dış
yüzeylerinin düzgün olması ve doğalı taklit etmesi gerekir.
Protezin cilalı yüzeyleri;
1. Tutuculuk kalitesini
2. Protezin estetiğini etkilemektedir.

➢ Anterior kök bölgesinde çıkıntılar oluşturulmasına gerek yoktur. Kolelerden protez sınırına doğru hafif
kabartılar oluşturulması yeterlidir.

➢ Üst kaninin hemen üzerine dudak desteği için kökü taklir eder nitelikte kabartı oluşturulur.

➢ Gülümseme sırasında görünen kole bölgeleri önemlidir. Protezin köklere denk gelen tüm kısımlarında
kök çıkıntıkarı oluşturulması gerekmez.

➢ Posterior bölgede oluşturulan kök çıkıntıları hastada garip bir hisse ve gıda birikimine neden olabilir.
Kole ile protez kenarı arasındaki alan convex olmalıdır.

➢ İnterdental papiller keskin ve net biçimde şekillendirilmelidir.

➢ Lingual yüzeyler normal damağı taklit edecek şekilde konturlanmalıdır. Net bir şekilde S sesi elde
edebilmek için insisiv papil bölgesi ters bir eğri oluşturacak şekilde şekillendirilmelidir.

➢ Posterior palatal alveolar alan konuşma sırasındaki normal dil temasına olanak vermesi için hafifçe
kalınlaştırılmalıdır.

➢ Eğer gingival marjinler biraz aşağıda şekillendirilir ise buraya komşu olan kalınlaştırılmış kısmın da
daha aşağıdan başlaması gerekir. Aksi halde konuşma belirsiz ve anlaşılmaz bir hal alır.

➢ Alt protezin lingual tarafında alt posterior protez kenarına doğru uzanan alan içbükey olmalıdır. Ancak
bu içbükey alan dişlerin lingual yüzlerinin altına kadar uzatılmamalıdır. Aksi halde dil bu undercut
alanına girer ve protezi yerinden oynatır.

➢ Alt bukkal yüzeyler hafifçe dışbükey ya da düz olarak şekillendirilmelidir.

5 - Lorin Cemiloğlu