PERİODONTOLOJİ
2. Hafta - Periodontal Dokuların Anatomisi, Histolojisi
ve Gelişimi: Dişeti
Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Gonca Keleş
DİŞETİ
Dişetinin Mikroskobik Özellikleri
Epitel (Çok Katlı Yassı Epitel)
➢ Oral Epitel (Dış Epitel)
Serbest dişeti + yapışık dişetini kaplar
➢ Oluk Epiteli (Sulkuler Epitel)
Dişle bağlantısı yoktur
➢ Birleşim Epiteli (Bağlantı Epiteli)
Diş - dişeti bağlantısını sağlar
Epitel Hücreleri;
Temel hücreleri keratinositlerdir.
Diğer hücreler non keratinositler olarak bilinen;
- Melanositler (bazal ve spinal tabakalarda)
- Langerhans Hücreleri (mononükleer fagosit
sisteminde yer alır, lenfositlere antijen sunar)
- Merkel Hücreleri (epitelin alt tabakalarında, sinir
liflerinin uçları)
Dişeti Epitelinin Bölümleri
1. Stratum Bazale (kübik, silindirik)
2. Stratum Spinozum (poligonal şekilli, hafif
yassılaşmıştır)
3. Stratum Granulozum (yassılığı artmıştır, keratohyalin
granülleri içerir)
4. Stratum Corneum (yassıdır, çekirdek kaybolmuştur,
ortokeratinize ya da parakeratinizedir)
Elektron mikroskopta keratinositlerin birbirkerine
desmozomlar aracılığı ile tutunduğu gösterilmiştir.
Epitel alttaki bağ dokusuna 300 - 400 Å aşağıda yer alan
bazal lamina ile birleşir.
Bazal lamina;
- Lamina lucida (glikoprotein laminin
yapısındadır)
- Lamina densa (Tip IV kollajenden oluşur)
Ortokeratinize Epitel: Keratinizasyon tam olark
gerçekleşmemiştir. Stratum corneumdaki hücrelerin
çekirdeği kaybolmuştur. Stratum granulosum mevcuttur.
Oral epitelin bazı bölümleri ortokeratinizedir.
1 - Lorin Cemiloğlu
Parakeratinize Epitel: Stratum corneumdaki hücrelerin
piknotik çekirdeği mevcuttur. Keratohyalin granülleri
stratum granulozuma ulaşmamış, epitel içerisinde
dağılmıştır.
Nonkeratinize Epitel: Stratum granulozum ve stratum
corneum tabakaları yoktur. Yüzeydeki hücrelerin
görünür çekirdekleri mevcuttur.
Oral Epitel - K1, K2, K10, K12
Oluk Epiteli - K4, K13, K19
Birleşim Epiteli - K5, K14, K19
Dişetinin Keratinizasyon Derecesi
➢ Yaşla ve menopozla birlikte azalmaktadır.
➢ Menstrüel periyotla ilişkisi yoktur.
Damak > Dişeti > Dil > Yanaklar
Oral Epitel
Serbest dişeti ve yapışık dişeti yüzeyini kaplayan
epiteldir.
Ortalama kalınlığı 0.2 - 0.3 mm’dir.
Ortokeratinize, parakeratinize ya da bu durumların
kombinasyonundan oluşmuş olabilir.
Sulkuler Epitel (Oluk Epiteli)
Serbest dişetinin kenarından birleşim epiteline kadar
uzanan ve gingival sulkusun yumuşak doku duvarını
örten epiteldir.
İnce, non - keratinize çok katlı yassı epiteldir.
Birleşim Epiteli (Bağlantı Epiteli)
Gingival sulkusun tabanından apikale doğru kısa bir
mesafede uzanan, non - keratinize çok katlı yassı
epiteldir.
Başlangıçta 3 - 4 tabaka iken yaşın ilerlemesi ile 20 - 30
tabakaya çıkar.
Apikaline doğru hücre sayısı azalır. Kronalde hücre sayısı
10 - 29 iken, en apikalinde 1 - 2 hücreye iner.
Birleşim epitelinin uzunluğu 0,25 - 1,35 mm’dir.
Birleşim epiteli diş yüzeyine internal bazal lamina ile
birleşir (epitelyal ataşman).
Birleşim epiteli bağ dokusuna eksternal bazal lamina ile
birleşir; vücuttaki diğer epitel - bağ dokusu birleşimleri
ile aynı yapıdadır.
PERİODONTOLOJİ
Dentogingival Birleşim
İnternal Bazal Lamina
Lamina Densa: Mine yüzeyine yakın olan
Lamina Lusida: Epitele yakın olan
Birleşim epiteli diş yüzeyinde afibriler semente ya da kök
sementine tutunur.
Bu birleşme mine sement sınırına 1 mm’lik mesafede
gerçekleşir.
Birleşim epitekinin diş yüzeyine ataşmanına dişeti
fibrilleri de destek olmaktadır.
Bu nedenle birleşim epiteli ve dişeti fibriller,
dentogingival ünite olarak bilinmektedir.
Birleşim epiteli diş yüzeyine sıkıca yapışmış olduğundan,
bakterilere karşı epitelyal bariyer oluşturmaktadır.
Birleşim epiteli gingival sıvının geçişine izin vererek,
inflamatuar hücreler ve konak savunma sisteminin
içeriklerinin dişeti kenarına geçişine neden olur.
Birleşim epiteli hücreleri hızlı turnover özelliğine
sahiptir, bu da konak - parazit dengesinin sağlanmasına
ve hasarlı hücrelerin hızlı tamirine katkıda bulunur.
Epitelin Yenilenmesi
Sürekli yenilenmektedir.
Kalınlığı bazal ve spinal tabakada yeni hücrelerin
oluşması ve yüzeydeki eski hücrelerin ölümü ve atılması
ile sabit kalır.
Mitotik aktivite 24 saatlik periyoda sahiptir.
- Sabah en hızlı, akşam en yavaş
- Nonkeratinize alanlarda yüksek
- Gingivitiste artar
- Yaşla ilgisi yoktur
Dişeti Oluğu Sıvısı
Bağ dokusundan sulkus içerisine akar.
Serum kaynaklıdır.
İnflamatuar eksudadır. Nötrfil ve antimkikrobiyal
içerikleri vardır.
Dentogingival birleşimin savunmasında yer alır.
➢ Seri çiğneme ve fırçalama
➢ Dişeti iltihabı
➢ Östrojen ve progesteron hormonları
➢ Dental biofilmdeki kemotaksi faktörleri
sıvının akışını artırır.
2 - Lorin Cemiloğlu
Fonksiyonları
· Dişeti oluğunu temizler.
· İçerdiği plazma proteinleri ile dişetinin dişe ataşmanını
artırır.
· İçerdiği antimikrobiyal ajanlarla (lizozim gibi)
antimikrobiyal etki gösterir.
· İçerdiği nötrofil ve makrofajlar ile fagositozda görev alır.
Antikor aktivitesine sahiptir.
· IgG, IgA, IgM ve diğer faktörleri içermektedir.
Dişeti Bağ Dokusu (Lamina Propria)
· Papiller Tabaka
· Retiküler Tabaka
- Hücreler (%5)
- Fibriller (%60)
Tip I Kollajen - en fazla bulunur. Gerilme
direnci sağlar.
Tip IV Kollajen demetleri tip I kollajen liflerinin
arasında bulunur, bazal membran ile devam
eder.
- Damarlar, sinirler, hücreler arası matriks (%35)
Hücreler Arası Matriks
· Su içeriği fazladır.
· Proteoglikan (en yaygın: hyaluronik asit, kondroitin
sülfat içeren) Hücre ataşmanı, migrasyonu ve
proliferasyonunun kontrolünü yapar.
· Glikoproteinler (en önemli: fibronektin) Fibroblastların
hücreler arası matrikse adezyonu ve kollajen fibrillerin
yerleşmesinde rol oynar. Laminin bazal laminada
bulunan diğer glikoproteindir ve bazal laminayı epitel
hücrelerine bağlar.
Dişeti Fibrilleri
· Dişeti kenarını dişe sıkıca tuttururlar. Böylece
dentogingival ataşmanın devamını sağlarlar.
· Çiğneme kuvvetlerine karşı koyarlar, dişetinin dişten
ayrılmasını önlerler.
· Serbest dişetini kök sementi ve komşu yapışık dişetine
bağlarlar.
PERİODONTOLOJİ

Gingivanın kollajen lifleri 8 gruba ayrılır;

A. Dentogingival lifler: Dişin sementinden başlayan
ve dişeti kenarına doğru uzanan liflerdir.
B. Dentoperiostal lifler: Sementten başlayıp
periostta sonlanan liflerdir.
C. Alveologingival lifler: Alveol kemiğinden çıkarak
serbest dişetine dağılan liflerdir.
D. Sirküler lifler: Serbest dişeti içinde dolaşan ama
dişe bağlı olmayan liflerdir.
E. Semi sirküler lifler: Dişten başlayıp yarım tur
attıktan sonra tekrar dişe bağlanan liflerdir.
F. Transgingival: Bir dişin interproksimal
yüzeylerinden oral veya vestibüler yüzeylere
uzanan liflere denir.
G. İntergingival: Dental arkın oral veya vestibül
yüzeyi boyunca yer alır.
H. Transseptal lifler: Bir dişin bağ dokusu
ataçmanından çıkan, alveol kemiğin koronaline
geçerek komşu dişe bağlanan liflerdir. Dişeti
papiline form verip, destek oluşturmasını
sağlayan liflerdir.

Dişeti Bağ Dokusu Hücreleri

➢ Fibroblastlar (temel hücreleri)
➢ Mast Hücreleri
➢ Osteoblast, Sementoblast, Osteoklast,
Sementoklast
➢ Plazma Hücreleri ve Lenfositler
➢ Nötrofiller

Dişetinin Kanlanması
Dişetinin kanlanması 3 kaynaktan gerçekleşir;
1. Supraperiosteal arteioller: Alveol kemiğin fasiyal
ve lingual yüzeylerinde yer alırlar.
2. Periodontal ligament damarları: Dişetine
uzanırlar ve sulkus bölgesinde kapillerlerle
anastomoz yaparlar.
3. İnterdental septadan kaynaklanan arterioller

Dişetinin Sinir Beslenmesi

· Nöral elemanlar tüm dişeti boyunca dağılmıştır.
· Dişetinin inervasyonunu periodontal ligament kaynaklı
sinirler ve labial, bukkal, palatal sinirler (Trigeminal
Sinirin dalları) sağlar.

3 - Lorin Cemiloğlu