An A To Mi PDF

Yetikin bir i n s a n iskeleti 2 0 6 k e m i k t e n oluur. skelet, iki a n a blmde incelenir.
I- AKSYEL SKELET
T o p l a m 8 0 k e m i k t e n oluur. B a i s k e l e t i : 28 k e m i k ( c r a n i u m ; 2 2 + k u l a k kemikikleri; 6) T o r a k s : 2 5 k e m i k ( s t e r n u m ; 1 + c o s t a e ; 24) C o l u m n a vertebralis: 26 kemik (vertebrae; 24+os s a c r u m ; 1+os c o c c y g i s ; l ) Os h y o i d e u m : 1
II- APPENDKLER SKELET

T o p l a m 126 k e m i k t e n oluur. st e k s t r e m i t e k e m i k l e r i : 32 x 2 = 64 Pektoral kemer: scapula; 2 + clavicula; 2 = 4 st e k s t r e m i t e n i n s e r b e s t paras: 30 x 2 = 60 A l t e k s t r e m i t e k e m i k l e r i : 31 x 2 = 62 Pelvis k e m e r i : os c o x a = 2 A l t e k s t r e m i t e n i n s e r b e s t paras: 30 x 2 = 60
EKL: SKELET
CLAVICULA
st e k s t r e m i t e y i gvdeye balar. Birinci k a b u r g a , m a n u b r i u m sterni ve a c r o m i o n ' l a e k l e m yapar. Fetus'ta ilk o l a r a k k e m i k l e m e y e b a l a y a n k e m i k t i r ( i n t r a u t e r i n 5 nci h a f t a ) . skelette ksmen de o l s a i n t r a m e m b r a n z o s s i f i k a s y o n g s t e r e n t e k e k s t r e m i t e kemiidir. C l a v i c u l a ile b i r i n c i k a b u r g a arasndan; a.v. s u b c l a v i a ile p l e x u s b r a c h i a l i s ' i n trunkuslar geer. Kemiin alt yzndeki s u l c u s m u s c u l i s u b c l a v i i isimli o l u k t a o t u r a n m. s u b c l a v i u s , clavicula krklarnda a.v. s u b c l a v i a ya ve p l e x u s b r a c h a l i s ' e yastklk yapar. C l a v i c u l a doumda en s k k r l a n kemiktir.
*\
skelette Nk olarak kemiklemeye balayan kemiktir (ikinci kemik mandbula) Kan retiminin (hemopoiezis) ilk balad kemiktir ntramembranz ossifikasyon gsteren tek ekstremite kemiidir Dier uzun kemiklerden farkl olarak cavitas medullres yoktur Doum srasnda en ok krlan kemiktir. Krklarndan en ok nn. supraclaviculares'ler (servikal pleksusun dallar) etkilenir. Nadiren n.suprascapularis ve n.axillaris de yaralanr
V EKL: CLAVICULA
SCAPULA
2-7 nci k a b u r g a l a r ( v e y a 2-7 nci t o r a k a l vertebralarn p r o c e s s u s spinosus'lar) arasnda lokalize yass bir kemiktir. st kenarndaki i n c i s u r a s c a p u l a e d e n i l e n entik, canlda l i g a m e n t u m t r a n s v e r s u m s c a p u l a e s u p e r i u s ile delik haline getirilir. D e l i k t e n n. s u p r a s c a p u l a r i s , l i g a m e n t i n zerinden ise a.v. s u p r a s c a p u l a r i s geer. N. s u p r a s c a p u l a r i s , k o l a a b d k s i y o n h a r e k e t i n i b a l a t a n k a s n ( m . s u p r a s p i n a t u s ) siniridir. P r o c e s s u s c o r a c o i d e u s denilen kntsna; m. p e c t o r a l i s minor, m. c o r a c o b r a c h i a l i s v e m . b i c e p s b r a c h i i ' n i n c a p u t breve'si tutunur. A c r o m i o n , s p i n a s c a p u l a e ' n i n geni o l a n lateral ucudur. st e k s t r e m i t e uzunluunun llmesinde kullanlan p r o k s i m a l noktadr. M. d e l t o i d e u s ( k o l u n e s a s a b d k t r k a s ) ile m . t r a p e z i u s ( o m u z k m e s i n i n l e y e n k a s ) tutunur. C a v i t a s g l e n o i d a l i s d e n i l e n s ukura, canlda c a p u t h u m e r i oturur. Bu ukurun st kenarndaki t u b e r c u l u m s u p r a g l e n o i d a l e ' y e m . b i c e p s b r a c h i i ' n i n c a p u t l o n g u m ' u , alt kenarndaki t u b e r c u l u m i n f r a g l e n o i d a l e ' y e d e m . t r i c e p s b r a c h i i ' n i n c a p u t l o n g u m ' u tutunur.
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
lig. transversum n . suprascapularis scapulae superius | a suprascapularis Clavicula m. supraspinatus Acromion
m. infraspinatus
m. teres minor , teres major
EKL: INCISURASCAPULAE'DEN GEEN YAPILAR
Angulus superior M. levator scapulae
Processus coracoideus
| n c i s u r a s c a p u
|ae Spina scapulae Fossa supraspinata Trigonum Spinae scapulae Fossa infraspinata I Margo medialis
Acromion M.rhombaideus major ve minor Tuberculum infraglenoida Fossa subscapulars M.serratus anterior Tuberculum supraglenoidale Cavitas glenoidalis
Margo lateralis Angulus inferior

(a)
M.teres minor M.teres major

(b)
Scapula (sol) (a) nden grn (b) arkadan grn
EKL: SCAPULA
HUMERUS
T u b e r c u l u m m i n u s ' a m. s u b s c a p u l a r i s i n s e r s i y o yapar. T u b e r c u l u m m a j u s ' a y u k a r d a n aa doru; m. s u p r a s p i n a t u s - m . i n f r a s p i n a t u s m . t e r e s m i n r tutunur. T u b e r c u l u m m a j u s , o m u z blgesinde e n lateraldeki k e m i k kntdr. S u l c u s i n t e r t u b e r c u l a r i s ; tberklm'ler arasndaki oluktur. O l u k t a n , m. b i c e p s b r a c h i i ' n i n c a p u t l o n g u m ' u n u n t e n d o n u geer. B u t e n d o n ayn z a m a n d a o m u z e k l e m i n i n iinden geen t e k t e n d o n d u r . Oluun tabanna m . l a t i s s i m u s d o r s i ( g v d e y i y u k a r e k e n e s a s k a s ) i n s e r s i y o yapar. Oluun i kenarna (crista t u b e r c u l i m i n o r i s ' e ) m . t e r e s m a j r , oluun d kenarna (crista t u b e r c u l i m a j o r i s ' e ) m . p e c t o r a l i s m a j r tutunur.
EKL: T U B E R C U L U M M A J U S ' A T U T U N A N KASLAR
Tuberculum majus Caput humeri Tuberculum minus Crista tuberculi minoris Crista tuberculi majoris Sulcus intertubercularis
Collum chirurgicum
Tuberositas deltoidea Sulcus nervi radialis
Epicondylus medialis Trochlea humeri (a) (b) V
Fossa olecrani Epicondylus medialis Sulcus nervi ulnaris

01s362
J
EKL: HUMERUS (SOL) (A) NDEN GRN (B) ARKADAN GRN
C o l l u m c h i r u r g i c u m , h u m e r u s ' u n en zayf yeridir. H u m e r u s en ok b u r a d a n krlr. Krklarnda yakn komuluk n e d e n i y l e , n. a x i l l a r i s ile a.v. c i r c u m f l e x a h u m e r i p o s t e r i o r yaralanabilir.
S u l c u s n e r v i r a d i a l i s ; gvdenin a r k a yzndeki bu o l u k t a , n. r a d i a l i s ile a. p r o f u n d a b r a c h i i ( a . b r a c h i a l i s ' i n d a l ) seyreder. S u l c u s nervi ulnaris; e p i c o n d y l u s medialis'in arkasndaki bu o l u k t a n , canlda n. u l n a r i s geer. H u m e r u s ' u n suprakondler krklarnda, a. b r a c h i a l i s ve n. m e d i a n u s yaralanabilir.
( TUSPATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER}
=T\
ftl'/tff?
EKL: NROVASKLER YAPILARIN HUMERUS'LA LKS
ULNA
Olecranon'a, yapar. Tuberositas ulnae ye, yapar. m. brachialis (n kolun esas fleksr kas) insersiyo m. t r i c e p s brachii (n kolun e s a s e k s t e n s r kas) Insersiyo
RADIUS
T u b e r o s i t a s radii'ye, m . b i c e p s b r a c h i i ( s u p i n a s y o n a h z v e g k a t a n k a s ) i n s e r s i y o yapar. Processus styloideus; m. b r a c h i o r a d i a l i s b u r a d a sonlanr.
K a r p a l k e m i k l e r d e n o s s c a p h o i d e u m v e o s l u n a t u m ile e k l e m yapar. M. p r o n a t o r q u a d r a t e s , bir ucu ile ulna'ya dier u c u ile radius'a t u t u n a n tek kastr. Bylece ad geen k e m i k l e r i n distal ularn bir a r a d a tutar.
EL KEMKLER (OSSA MANUS)

El i s k e l e t i n d e t o p l a m 27 k e m i k vardr (8 k a r p a l , 5 m e t a k a r p a l , 14 f a l a n k s ) .
EL BLE KEMKLER (OSSA CARPI)

Bir e l d e 8 tanedir. Drderli iki sra oluturur. P r o k s i m a l sra, l a t e r a l d e n - m e d i a l e : O s s c a p h o i d e u m - O s l u n a t u m - O s t r i q u e t r u m - O s p i s i f o r m e ( S i r k t e k i L e o p a r Tribne P i s l e d i ) Distal hamatum sra, lateralden-mediale: Os trapezium-Os trapezoideum-Os capitatum-Os
( T r a p e z T r a p e z c i n i n Cann H a f i f l e t t i )
O s s c a p h o i d e u m ; e n ok krlan k a r p a l k e m i k t i r . P r o k s i m a l srann e n byk kemiidir. Os p i s i f o r m e ; os t r i q u e t r u m ' u n zerindedir. M. f l e x o r c a r p i u l n a r i s ' i n t e n d o n u
iinde y e r aldndan ayn z a m a n d a s e s a m o i d bir kemiktir.
^ TUSDATA BMSEl TOPLANTI MERKEZLER )
Os t r a p e z i u m ; birinci m e t a k a r p a l kemik ile os s c a p h o i d e u m arasndadr. El b a p a r m a e k l e m i n e (art. c a r p o m e t a c a r p a l i s pollicis) k a t l a n k a r p a l k e m i k t i r .
Os l u n a t u m ; zedelenir.
l u k s a s y o n u en ok grlen karpal kemiktir. knda
n. m e d i a n u s
Os c a p i t a t u m ; en byk ve ilk kemikleen k a r p a l kemiktir.
OS COXA (ILIUM, ISCHIUM, PUBIS)

C r i s t a iliaca d e n i l e n st kenarnn en yksek noktas, L 3 - L 4 a r a s d i s c u s intervertebralis (veya L4 vertebra) seviyesindedir. Bu nokta, l u m b a l p o n k s i y o n ( L P ) yaplrken kullanlan a n a t o m i k bir iarettir. S p i n a iliaca a n t e r i o r s u p e r i o r ( S I A S ) ; crista iliaca'nn n ucudur. yap tutunur. > > M. sartorius (uylua ve b a c a a fleksiyon yaptran kas) Ligamentum inguinale; m. obliquus externus abdominis'in aponrozunun
kalnlamas ile oluur. > M. t e n s o r f a s c i a e latae
S p i n a iliaca a n t e r i o r inferior; M. q u a d r i c e p s femoris'in m. rectus f e m o r i s ba b u r a d a n balar.
T u b e r c u l u m p u b i c u m ; lig. i n g u i n a l e m e d i a l d e b u r a y a tutunur. F o r a m e n o b t u r a t u m ; bu delii m e m b r a n a o b t u r a t o r i a kapatr. Bu membrann d tarafndan m. o b t u r a t o r i u s e x t e r n u s , i tarafndan m. o b t u r a t o r i u s i n t e r n u s balar.
T u b e r i s c h i a d i c u m ; i s c h i u m ' u n alt-arka yzndeki kntdr. t e m a s e d e n k e m i k ksmdr.
Oturur pozisyonda yere
S p i n a i s c h i a d i c a ; incisura ischiadica m a j o r ile m i n o r ' u ayran bu knt, n. p u d e n d u s ' u n a n e s t e z i s i iin nemli bir a n a t o m i k iarettir.
( TUSOATA BLMSEL TOPLANTI MFPKF7I f B )
==A
'
IBOTfWif
I ( Kil lalfl L H I MHEE l ~) S A T E XLR
I n c i s u r a i s c h i a d i c a m a j o r ; s p i n a ischiadica'nn yukarsndaki byk entiktir. S p i n a i s c h i a d i c a ile s p i n a iliaca p o s t e r i o r inferior arasndadr.
I n c i s u r a i s c h i a d i c a m i n o r ; s p i n a ischiadica'nn altndaki kk entiktir. S p i n a i s c h i a d i c a ile t u b e r i s c h i a d i c u m arasndadr.
SIAS
M tensor faseiae I . .
EKL: SIAS'A T U T U N A N KASLAR
B u entikler, canlda iki l i g a m e n t ile ( v e r t e b r o p e l v i k l i g a m e n t l e r ) d e l i k h a l i n e getirilir.
j Spina iliaca posterior i superior '* Spina iliaca posterior i inferior Incisura ischiadica major
Incisura ischiadica major
lum
iliaca anterior s.-_Spina superior . Spina ilica anterior nferior Acetabulum Crista pubica Foramen obturatum Pubis Os coxae (sa) dtan grn
M.sartonus M . t e n s o r f a s c i a e latae Lig. inguinale
O t u r u r pozisyonda gvde arln y e r e iletir
EKL: OS COXAE
F O R A M E N I S C H I A D I C U M M A J U S ; i n c i s u r a i s c h i a d i c a major, s p i n a i s c h i a d i c a , l i g . s a c r o t u b e r a l v e lig. s a c r o s p i n a l e ile snrlanan b u delik, p e l v i s ' t e n g l u t e a l b l g e y e bir aklktr. F o r a m e n i s c h i a d i c u m m a j u s ' t a n geen en b y k oluum m. p i r i f o r m i s tr ( p l e x u s s a c r a l i s b u k a s n z e r i n d e o t u r u r ) . K a s , b u d e l i k t e n geerken yukarsnda v e aasnda birer kk aklk kalr. > F o r a m e n s u p r a p i r i f o r m e ' d e n geen oluumlar; > A.v. g l u t e a s u p e r i o r ve n. g l u t e u s s u p e r i o r .
F o r a m e n i n f r a p i r i f o r m e ' d e n geen oluumlar; A. v. g l u t e a inferior ve n. g l u t e u s inferior N. i s c h i a d i c u s , n. c u t a n e u s f e m o r i s p o s t e r i o r N.pudendus A.v. p u d e n d a i n t e r n a
"
A.glutea sup ve N. gluteus sup.
"\
EKL:
FORAMEN ISCHIADICUM MAJUS VE MINUS'TAN GEEN YAPILAR
F O R A M E N S C H A D C U M M I N U S ; incisura i s c h i a d i c a minr, s p l n a i s c h i a d i c a , t u b e r i s c h i a d i c u m ve nceki deliin oluumuna katlan ayn l i g a m e n t l e r l e snrlanr. G l u t e a l b l g e d e n p e r i n e u m ' a bir a k l k t r . F o r a m e n i s c h i a d i c u m m i n u s ' t a n geen a n a t o m i k yaplar; - N. p u d e n d u s - A.v. p u d e n d a interna - M. o b t u r a t o r i u s i n t e r n u s ' u n t e n d o n u ve siniri
N . p u d e n d u s ile a.v. p u d e n d a i n t e r n a , h e m f o r . i s c h i a d i c u m m a j u s ' t a n h e m d e f o r . i s c h i a d i c u m m i n u s ' t a n geer. B u d a m a r s i n i r p a k e t i d a h a s o n r a m . o b t u r a t o r i u s i n t e r n u s ile f a s c i a o b t u r a t o r i a arasnda olumu c a n a l i s p u d e n d a l i s ( A l c o c k kanaljten geerek p e r i n e blgesinde dalr.
( TtISPATA RI MSFI TOPI ANT1 MFPKF7I FR V
=, ) U ' ' . ' / . O
PELVIS
Y a n l a r d a ve nde iki os c o x a e , a r k a d a s a c r u m ve os c o c c y g i s ' i n birlemesi ile m e y d a n a gelir. Linea terminalis; arkada S vertebradaki promontorium'dan balayp, yanlarda
ilium'lardaki
linea arcuata'dan ve
pubis'lerdeki
p e c t e n o s s i s p u b i s ile c r i s t a
p u b i c a ' l a r d a n geip, nde s y m p h y s i s p u b i c a zerinde birleen hayali bir izgidir. L i n e a t e r m i n a l i s ' i n stnde k a l a n pelvis blmne p e l v i s m a j o r , altnda k a l a n a ise p e l v i s m i n o r denir. L i n e a t e r m i n a l i s ayn z a m a n d a , pelvis m i n o r ' u n st giriinin de ( a p e r t u r a p e l v i s s u p e r i o r ) snrn yapar. P e l v i s m a j o r ( y a l a n c pelvis); a r k a d a beinci lumbal v e r t e b r a ve basis ossis s a c r i , y a n l a r d a f o s s a iliaca'lar ve nde de karn n duvarnn alt blmyle snrlanr. Pelvis m a j o r ' d a ; c a e c u m , i l e u m v e c o l o n s i g m o i d e u m bulunur. P e l v i s m i n o r ( g e r e k p e l v i s ) ; a r k a d a s a c r u m v e o s c o c c y g i s , nde v e y a n l a r d a d a i s c h i u m ve p u b i s ' l e snrlanr. M e s a n e , r e k t u m , reter'lerin s o n blmleri ve i g e n i t a l organlar ierir.
EKL: LINEA TERMNALS'N SINIRLARI
EKL: PELVIS M A J O R VE PELVIS MINOR
TUSOATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
PELVIS APLARI Apertura pelvis superior (pelvis girii) ile ilgili mesafeler
Conjugata anatmica (diameter anteroposterius); pubica'nn st kenar arasndaki m e s a f e d i r ( 1 2 c m ) . C o n j u g a t a v e r a ( o b s t t r i c a ) ; P r o m o n t o r i u m ile Symphysis pubica'nn a r k a yznn o r t a noktas arasndaki m e s a f e d i r . A p e r t u r a p e l v i s s u p e r i o r ile ilgili e n d a r m e s a f e d i r ( 1 1 c m ) . Doumda nemlidir. C o n j u g a t a d i a g o n a l i s ; P r o m o n t o r i u m ile Symphysis pubica'nn alt kenar arasndaki m e s a f e d i r . V a g i n a l tue ile llebilen t e k m e s a f e d i r ( 1 2 . 5 c m ) . Promontorium ile Symphysis
EKL: APERTURA PELVIS SUPERIOR APLARI
FEMUR (OS FEMORIS)

T r o c h a n t e r m i n o r ; m e d i a l d e k i b u kntda m . i l i o p s o a s ( u y l u u n e n k u v v e t l i f l e k s r k a s ) sonlanr. T r o c h a n t e r m a j o r , l a t e r a l d e v e d a h a byk o l a n b u kntya, u y l u u n d r o t a t o r k a s l a r tutunur. yzndeki f o s s a t r o c h a n t e r i c a ' y a , m . o b t u r a t o r i u s e x t e r n u s i n s e r s i y o yapar.
Caput femoris Trochanter major Linea intertrochantehcat r o c h a n t e r mino Crista intertochanterica Tuberositas glutea M . iliopsoas M. obturatorius externus; fossa trochanterica'ya insersiyo yapan kastr Tuberculum quadratum
Facies patellaris Condylus medialis
Linea aspera Tuberculum Facies popltea adductorium , / -V ' . I -v^-^ Fossa intercondylaris
Femur (sa)
Wm
EKL: FEMUR
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER)
-'j * ^ - ' 7 r W ^
PATELLA
skeletteki e n b y k susams ( s e s a m o i d ) kemiktir. M . q u a d r i c e p s f e m o r i s ' i n t e n d o n u n u n (lig. p a t e l l a e ) iindedir.
TIBIA
T u b e r o s i t a s t i b i a e ; lig. p a t e l l a e ( m . q u a d r i c e p s f e m o r i s ' i n t e n d o n u ) tutunur. Tibia'nn alt u c u n u n i tarafndan aa doru u z a n a n kaln kntya m a l l e o l u s m e d i a l i s denir. A. t i b i a l i s p o s t e r i o r ' u n p u l s a s y o n u , m a l l e o l u s m e d i a l i s ' i n arkasnda alnr. Bu kntnn a r k a yz zerindeki s u l c u s m a l l e o l a r i s ' t e n , m. t i b i a l i s p o s t e r i o r ' u n t e n d o n u geer.
FIBULA
K e m i k g r e f t i o l a r a k kullanlan fibula'nn a n a f o n k s i y o n u , k a s l a r iin t u t u n m a yeri salamaktr. D i r e k o l a r a k v c u t a r l n n t a n m a s n d a f o n k s i y o n u y o k t u r . Femur'la eklem yapmaz. Proksimal krklarnda (caput, collum), n. fibularis c o m m u n i s yaralanabilir.
C o n d y l u s lateralis C a p u t fibulae TIBIA En byk for.nutricium'u olan kemik. Malleolus medialis'inin arkasndan geen yaplarn en nde olan, m. tibialis posterior'un tendonudur. FIBULA Femur'la eklem yapmaz. Malleolus lateralis'inin arkasnda bulunan oluktan m. fibularis brevis'in tendonu geer. Ossifikasyonu tersinedir. Proksimal krklarndan n. fibularis (peroneus) communis yaralanr.
M a l l e o l u s lateralis
POTT KIRII (bimalleoler krk) C O T T O N KIRII (tn'malleoler krk)
EKL : TIBIA - FIBULA; SA ARKDAN GRN
AYAK KEMKLER (OSSA PEDIS)

A y a k i s k e l e t i n d e 26 t a n e k e m i k vardr ( 7 t a r s a l , 5 m e t a t a r s a l , 14 f a l a n k s ) .
AYAK BLE KEMKLER (OSSA TARSI)

7 tanedir. P r o k s i m a l sray c a l c a n e u s v e t a l u s yapar. D i s t a l sray i s e , m e d i a l d e n - l a t e r a l e ; o s
cuneiforme mediale-os cuneiforme intermedium-os cuneiforme laterale-os c u b o i d e u m oluturur. Os n a v i c u l a r e , t a l u s ba ile k u n e i f o r m k e m i k l e r arasndadr.
^ TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
Tuberositas ossis navicularis Caput tali Phalanx distalis Birinci metatarsal
Phalanx proximale
(a)
Os naviculars Os cuneiforme medale Sustentaculum tali Sjnus tarsi Os naviculars O cuneiforme laterale Os cuneiforme intermedium Ossa metatarsi Phalanx proximalis ^Phalanx media ^ P h a l a n x distalis ^ " > O s s a digitorum Tuberositas ossis metatarsi quinti Tuber calcanei (phalanges)
Sulcus tendinis musculi fibularis (peronei) longi
EKL: AYAK SKELET
Talus
E n yksekteki t a r s a l k e m i k o l u p , a y a k a r k u s u n u n a n a h t a r k e m i i d i r ( k e y b o n e ) . Vcut arl tibia araclyla t a l u s ' a iletilir. Vcut arln d e s t e k l e r ve datr. C a l c a n e u s , o s n a v i c u l a r e , t i b i a v e f i b u l a ile e k l e m yapar.
Calcaneus
Yerle t e m a s e d e n tek tarsal kemiktir. S a d e c e t a l u s v e o s c u b o i d e u m ile e k l e m yapar. S u s t e n t a c u l u m tali d e n i l e n knts, t a l u s ban d e s t e k l e r . Bu kntnn altndaki o l u k t a n m . f l e x o r h a l l u c i s l o n g u s ' u n t e n d o n u geer. A c h i l l e s t e n d o n u ( t e n d o c a l c a n e u s ) c a l c a n e u s ' a tutunur. Krk olgularnn en ok grld t a r s a l kemiktir.
O s veso.lio.num p e d i s ( V e s a l i u s kemii) 5 . m e t a t a r s a l i n b a z i s i n e yakn b u l u n a n b i r aksesuar kemiktir.
COLUMNA VERTEBRAL IS
C o l u m n a vertebralis 2 6 k e m i k t i r ( 2 4 v e r t e b r a , 1 s a k r u m , 1 k o k s i k s ) . S a k r u m 5 t a n e s a k r a l vertebrann, k o k s i k s de 4 t a n e k o k s i g e a l vertebrann birlemesinden m e y d a n a geldii iin, c o l u m n a v e r t e b r a l i s t o p l a m 3 3 v e r t e b r a d a n oluur. 7 servikal 12 torakal 5 lumbal
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
5 sakral 4 koksigeal
lk 24 v e r t e b r a ( p r e s a k r a l v e r t e b r a l a r ) h a r e k e t l i , s o n r a k i 9 v e r t e b r a hareketsizdir.
EKL:
COLUMNA VERTEBRALIS
VERTEBRALAR
T i p i k bir v e r t e b r a ; c o r p u s v e r t e b r a e ve a r c u s v e r t e b r a e d e n i l e n iki blmden oluur. kisi arasnda k a l a n delie f o r a m e n v e r t b r a l e denir. V e r t e b r a l a r st ste geldiinde, bu d e l i k l e r c a n a l i s v e r t e b r a l i s ' i oluturur. F o r a m e n i n t e r v e r t b r a l e ; s p i n a l sinirlerin getii deliktir. C a n a l i s v e r t e b r a l i s ; nden v e r t e b r a gvdelerinin a r k a yz, d i s c u s intervertebralis'ler ve ligamentum longitudinale posterius, arkadan lamina arcus vertebrae'ler ve ligamenta flava'lar, y a n l a r d a n da p e d i c u l u s a r c u s v e r t e b r a e ' l e r ile snrlanr. K a n a l d a , m e d u l l a s p i n a l i s v e z a r l a r ile m e d u l l a spinalis'i b e s l e y e n d a m a r l a r bulunur. T i p i k bir vertebra'nn a r c u s v e r t e b r a e ' s i zerinde 7 t a n e knt vardr. > Processus articularis superior ve processus articularis inferior
( z y g a p o p h y s e s ) ; h e r iki t a r a f t a , pediklolaminar birlemeden yukarya ve aaya doru u z a n a n ikier kntdr. > P r o c e s s u s t r a n s v e r s u s ; h e r iki t a r a f t a , pediklolaminar birlemeden y a n l a r a doru uzanan > birer kntdr.
P r o c e s s u s s p i n o s u s ; iki taraf l a m i n a a r c u s v e r t e b r a e ' n i n a r k a d a birlemesi ile oluan t e k bir kntdr.
L a m i n a a r c u s v e r t e b r a e ; p r o c e s s u s s p i n o s u s ile p r o c e s s u s t r a n s v e r s u s arasnda k a l a n a r c u s v e r t e b r a e blmdr.
P e d i c u l u s a r c u s v e r t e b r a e ; p r o c e s s u s t r a n s v e r s u s ile c o r p u s v e r t e b r a e arasnda k a l a n a r c u s v e r t e b r a e blmdr.
SERV KAL VERTEBRALAR

S e r v i k a l vertebralarn e n k a r a k t e r i s t i k z e l l i i , p r o c e s s u s transversus'larndaki f o r a m e n t r a n s v e r s a r i u m v e r t e b r a e c e r v i c a l e s d e n i l e n deliktir. C 7 v e r t e b r a hari, dier s e r v i k a l v e r t e b r a l a r d a k i bu d e l i k l e r d e n a.v. v e r t e b r a l i s geer. C 7 ' n i n k i l e r d e n s a d e c e v. vertebralis geer. P r o c e s s u s spinosus'lar atalldr ( C 7 hari). T u b e r c u l u m c a r o t i c u m , C6 vertebra'nn p r o c e s s u s transversus'larnn ucundadr. A. c a r o t i s c o m m u n i s , bu kntya kar k o m p r e s e edilir. 1,2 ve 7 nci s e r v i k a l v e r t e b r a l a r atipiktir.
SERVKAL VERTEBRALAR
Processus articularis superior Processus transversus Tuberkulum posterior Foramen transversum Tuberkulum anterior Lig. superior Servikal Vertebra, Superior View
Uncus corporis (processus uncinatus'lar), C 3 - C 7 ' d e d i r
TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER ^
EKL: TPK VERTEBRA
Cl (atlas)

e
C o r p u s v e r t e b r a e ' s i ve p r o c e s s u s s p i n o s u s ' u yoktur. A r c u s p o s t e r i o r ' u n d a b u l u n a n s u l c u s a r t e r i a e v e r t e b r a l i s ' t e n a. v e r t e b r a l i s ile n. s u b o c c i p i t a l i s ( C l s p i n a l sinirin a r k a dal) geer. A r c u s a n t e r i o r ' u n a r k a yznde f o v e a d e n t i s ad verilen ukur b u l u n u r
\
Tuberculum posterius Arcus posterior f^m For. vertebrale Proc. transversus For. transversarium Facies articularis _ superior Fovea dentis Tuberculum anterior Atlas, stten grn >-Jfr j ^ Arcus anterior Lig. transversarium Massa lateralis
ekil: ATLAS (C1)
C2 (axis)
S e r v i k a l vertebralarn en k u v v e t l i s i d i r . A t l a s ( f o v e a d e n t i s ) ile e k l e m y a p a n d e n s a x i s isimli bir knts vardr. D e n s axis'i, l i g a m e n t u m t r a n s v e r s u m a t l a n t i s p o z i s y o n u n d a tutar.
C SM SL T PA T MHELR ) L E OLN E KZE
P r o c . s p i n o s u s (ki ulu)
Dens axis'i pozisyonunda tutan ligament, lig.transversum atlantis'dir
Axis, stten G r n
F a c i e s articularis anterior
ekil: AXIS (C2)
C7 (vertebra prominens)
P r o c e s s u s s p i n o s u s ' u ve p r o c e s s u s transversus'lar en u z u n s e r v i k a l vertebradr. Canlda elle m u a y e n e d e , spinal knts hissedilebilen t e k servikal vertebradr. Bu n e d e n l e vertebralarn saylmasnda kullanlr. Processus spinosus'u atalsz tek servikal vertebradr. En kk foramen transversarium'u olan servikal vertebradr. Foramen
transversarium'larndan s a d e c e v e r t e b r a l v e n geer, a. v e r t e b r a l i s g e m e z . Processus spinosus'u en uzun servikal vertebradr ( B u n e d e n l e v e r t e b r a p r o m i n e n s ad ile b i l i n i r ) Processus spinosus'u s e r v i k a l vertebradr atalsz tek
A . v e r t e b r a l i s , b i r t e k b u vertebrann for.transversarium'undan gemez. Deliklerden sadece v. vertebralis geer Servikal kosta; C7'nin kostal elementine denir (torasik k sendromlarndan b i r i s i o l a n " s e r v i k a l kosta sendromu"nun nedeni)
ekil: VERTEBRA PROMINENS (C7)
TORA KAL VERTEBRALAR

En k a r a k t e r i s t i k z e l l i k l e r i , gvdelerinde ve p r o c e s s u s transversus'larnda k a b u r g a l a r iin b u l u n a n e k l e m yzleridir. 1 , 9 , 1 0 , 1 1 v e 1 2 nci t o r a k a l v e r t e b r a l a r a t i p i k t i r . Gvdesinde k a b u r g a l a r iin en f a z l a e k l e m yz b u l u n a n t o r a k a l v e r t e b r a T l ' d i r . Gvdesinin h e r iki tarafnda 1.5 e k l e m yz (bir t a m , bir yarm) vardr. D o k u z u n c u t o r a k a l v e r t e b r a sk o l a r a k 10 n c u k a b u r g a ile e k l e m y a p m a z ve bu n e d e n l e gvdesindeki y a r m a l t e k l e m y z b u l u n m a z . S a d e c e 9 n c u k a b u r g a bandaki alt e k l e m yz iin, gvdesinde s t y a r m e k l e m yz vardr. O n u n c u t o r a k a l v e r t e b r a gvdesinde, st
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER ^
blme yakn, h e r iki t a r a f 10 n c u k a b u r g a ba iin t a m e k l e m yz bulunur. O n b i r i n c i v e o n i k i n c i t o r a k a l v e r t e b r a n n s a d e c e g v d e l e r i n d e , 1 1 v e 1 2 nci kaburgalarn balar iin t a m e k l e m yz vardr. P r o c e s s u s t r a n s v e r s u s ' l a r n d a e k l e m y z yoktur.
Processus articularis superior
processus transversus
Processus articularis inferior Thoracic Vertebrae, Lateral View EKL: TORAKAL VERTEBRALAR (YANDAN GRN)
LUMBAL VERTEBRALAR
L u m b a l v e r t e b r a l a n n p r o c e s s u s transversus'larnn kknde grlen kntya p r o c e s s u s a c c e s s o r i u s , p r o c e s s u s a r t i c u l a r i s superior'larnn a r k a yznde grlen kntya da p r o c e s s u s m a m m i l l a r i s denir.
Processus mammillaris ve processus accessorius, bu v e r t e b r a l a r a zg kntlardr. ( T 1 2 ' d e de var olmasna ramen!) ekil: LUMBAL VERTEBRALAR
OS SACRUM
S v e r t e b r a gvdesinin st kenarnn ne doru yapt kntya P r o m o n t o r i u m denir. Vcudun arlk m e r k e z i , p r o m o n t o r i u m ' u n t a m nndedir.
^ TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLERp)
S a k r u m ' u n a r k a yznde uzunlamasna s e y r e d e n ikisi ift, birisi t e k b e t a n e kabarnt vardr.
C r i s t a s a c r a l i s m e d i a n a ; t a m o r t a d a o l a n bu t e k kabarnt, ilk drt s a k r a l vertebrann p r o c e s s u s spinosus'larnn birlemesi ile oluur. (5 nci sakral vertebrann processus spinosus'u yoktur)
C r i s t a s a c r a l i s m e d i a l i s ( i n t e r m e d i a ) ; crista
sacralis
mediana'nn
her
iki
tarafnda
b u l u n a n bu kabarnt, p r o c e s s u s articularis'lerin birlemesinden m e y d a n a gelir. C r i s t a s a c r a l i s lateralis; h e r iki t a r a f t a crista s a c r a l i s medialis'in lateralinde b u l u n a n bu kabarnt, p r o c e s s u s transversus'larn birlemesi ile oluur.
Crista
sacralis
mediana: proc. oluur
lk
sakral
vertebra'nn birlemesi ile spinosus'u yok)
spinosus'larnn (S5'in procs,
Crista sacralis medialis (intermedia): Processus articularis'lerin birlemesi ile oluur Crista sacralis lateralis: Processus transversus'larn birlemesi ile oluur
C A N A L I S SACRALr.S'DEK Y A P I L A R Dura m a t e r spinalis A r a c h n o i d e a m a t e r spinalis Spatium subarachnoideum Spatium epidurale . Spatium subdurale
Filum t e r m i n a l e int. Ganglion spinale'ler Cauda equina
Lig.denticulatum
Conus medulloris
Pia mater YOK!!!
EKL: OS SACRUM
CANALIS SACRALS Canalis sacralis'te bulunan anatomik yaplar;

Dura mater spinalis, arachnoidea mater spinalis, spatium s u b a r a c h n o i d e u m , spatium e p i d u r a l e ve s p a t i u m s u b d u r a l e ; vertebra seviyesi). bu yaplar, kanaln o r t a paras yaknnda biter ( S 2
Filum t e r m i n a l e (pars pialis) Ganglion spinale'ler C a u d a e q u i n a ( L t v e r t e b r a altnda k a l a n s p i n a l sinir kklerinin oluturduu at kuyruuna b e n z e r yap)
STERNUM
S t e r n u m ' l a ilk 7 i f t k a b u r g a e k l e m yapar. C o r p u s sterni'yle 2-7 nci k a b u r g a l a r e k l e m yapar.
M a n u b r i o s t e r n a l bileke ( a n g u l u s sterni) 2. k a b u r g a ile e k l e m yapar. Yedinci k a b u r g a , k s i f o s t e r n a l e k l e m e tutunur.
K A B U R G A L A R
( C O S T A E )
7 - 1 0 n c u kaburgalarn kkrdak paralar birleerek, a r c u s c o s t a l i s d e n i l e n k a v s i yapar. A r k u s ' u n e n alt blm o n u n c u k a b u r g a tarafndan oluturulur v e L 3 v e r t e b r a seviyesindedir.
En u z u n k a b u r g a 7. kaburgadr (baz k a y n a k l a r d a 8 ) .
Tipik kaburga
3 - 9 n c u k a b u r g a l a r , tipik kaburgalardr. Tipik bir k a b u r g a d a ; c a p u t c o s t a e , c o l l u m costae, angulus costae, crista capitis costae, sulcus costae ve tuberculum costae d e n i l e n a n a t o m i k yaplar bulunur. Crista capitis costae Caput costae
EKL: TPK KABURGA
Atipik kaburgalar
1, 2, 1 0 , 1 1 , 1 2 nci k a b u r g a l a r , a t i p i k kaburgalardr. Birinci k a b u r g a (costa prima); st yznde a. s u b c l a v i a ile v. s u b c l a v i a ' n n
getii oluklar ( s u l c u s a r t e r i a e s u b c l a v i a e ve s u l c u s v e n a e s u b c l a v i a e ) bulunur. M. s c a l e n u s a n t e r i o r , bu iki d a m a r arasndaki t u b e r c u l u m m u s c u l i s c a l e n i anterioris'e tutunur. Birinci, onikinci ve bazen onbirinci k a b u r g a n n sulcus costae'si yoktur. 1, 10, 11 ve 12'nin c r i s t a capitis c o s t a e ' s i yoktur.
KRANYUM KEMKLER (OSSA CRANII)

C r a n i u m , t o p l a m 22 k e m i k t e n oluur. K r a n y u m iskeletine 3 ift k u l a k kemikii e k l e n i r s e 28 o l u r ve bu ba i s k e l e t i n d e k i t o p l a m k e m i k saysdr. N e u r o c r a n i u m ; t o p l a m 8 k e m i k t e n oluur. - Os f r a n t a le (1) - Os e t h m o i d a l e (1) - Os o c c i p i t a l e (1) K r a n y u m iki blmde incelenir.
g;" TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER ;
- Os t e m p o r a l e (2) - Os s p h e n o i d a l e (1) - Os p a r i e t a l e (2) V i s c e r o c r a n i u m ; t o p l a m 14 kemiktir. - Mandbula (1) - Os l a c r i m a l e (2) - V o m e r (1) - Os p a l a t i n u m (2) - M a x i l l a (2) - Os z y g o m a t i c u m (2) - Os n a s a l e (2) - C o n c h a nasalis inferior (2)
EKL: KAFA KEMKLERNN NDEN GRNM
EKL: KAFA KEMKLERNN YANDAN GRNM
TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
NEUROCRANIUM
OS FRONTALE
I n c i s u r a s u p r a o r b i t a l i s ( f o r a m e n s u p r a o r b i t a l e ) ' t e n , supraorbital sinir ve d a m a r l a r geer. G l a b e l l a ; a r c u s superciliaris'ler arasnda kalan dz alandr. F o s s a g l a n d u l a e l a c r i m a l i s ' e , canlda g l a n d u l a lacrimalis'in orbital paras oturur. Sutura frontalis persistens (sutura metopica); g e n e l l i k l e altnc yatan sonra k a y b o l a n bu str, b a z e n kalc olabilir. Krk ile kartrlabilir.
OS PARIETAL E
S u l c u s a r t e r i a e m e n i n g e a e m e d i a e ; i yzde grlen bu oluklar, a. m e n i n g e a media'nn dallarna aittir. Bu dallarn almas, e p i d u r a l h e m o r a j i l e r e n e d e n olur. Yenidoanda b u l u n a n 6 f o n t a n e l i n de yapsna katlan t e k kemiktir.
OS ETHMOIDALE
L a m i n a p e r p e n d i c u l a r i s ; s e p t u m n a s i ' n i n st parasnn byk blmn oluturur. L a m i n a c r i b r o s a ; c a v i t a s n a s i ' n i n atsnn byk blmn yapar. zerinde b u l u n a n d e l i k l e r d e n ( f o r a m i n a c r i b r o s a ) , o l f a k t o r sinir uzantlar kafa iine geer. C r i s t a gall i isimli kntsna, falx c e r e b r i tutunur. B u l b u s o l f a c t o r i u s , c r i s t a galli'nin her iki tarafnda, l a m i n a c r i b r o s a zerinde oturur. L a b y r i n t h u s e t h m o i d a l i s ; iki laminal o l a n bu parann, d laminas o r b i t a i duvarnn, i laminas da b u r u n boluunun d duvarnn yapsna katlr. ki l a m i n a arasnda e t m o i d a l sinsler bulunur. B u r n u n d duvarndaki c o n c h a n a s a l i s s u p e r i o r , c o n c h a n a s a l i s m e d i a v e c o n c h a n a s a l i s s u p r e m a ( b a z e n b u l u n u r ) ile m e a t u s nasi m e d i u s ' t a k i processus uncinatus, l a b y r i n t h u s e t h m o i d a l i s ' i n uzantlardr.
OS OCCIPITALE
F o r a m e n m a g n u m ; k a f a iskeletindeki e n b y k deliktir. C a n a l i s v e r t e b r a l i s ile f o s s a cranli p o s t e r i o r ' u balar. M e d u l l a o b l o n g a t a ( b u l b u s ) He m e d u l l a s p i n a l i s aras snrdr. Bu delikten; > m e d u l l a s p i n a l i s ile o n u s a r a n zarlar, > a. v e r t e b r a l i s ' l e r ve dallar ( a . s p i n a l i s a n t e r i o r ile a. s p i n a l i s p o s t e r i o r ' l a r ) , > C l - 3 s p i n a l sinirlerin m e n i n g e a l dallar ve > n. a c c e s s o r i u s ' u n (XI nci k r a n y a l sinir) s p i n a l p a r a s geer. Protuberentia occipitalis interna'ya, tutunur. C r i s t a o c c i p i t a l i s i n t e r n a ' y a , d u r a m a t e r ' i n uzants o l a n f a l x c e r e b e l l i tutunur. S i n u s o c c i p i t a l i s , bu kristann zerindedir. dura mater'in uzants o l a n f a l x c e r e b r i
EKL: FORAMEN
MAGNUM
C l i v u s ; kk bir blmn s f e n o i d k e m i k gvdesinin oluturduu bu dz a l a n a , canlda m e d u l a o b l o n g a t a ( b u l b u s ) ile p o n s oturur. P l e x u s v e n o s u s basilaris, c l i v u s zerindedir.
C a n a l i s nervi h y p o g l o s s i ' d e n , dilin m o t o r siniri olan n. h y p o g l o s s u s ile a. p h a r y n g e a a s c e n d e n s ' i n m e n i n g e a l bir dal geer.
C a n a l i s c o n d y l a r i s ; c o n d y l u s occipitalis'lerin arkasnda b u l u n a n bu k a n a l d a n , sins s i g m o i d e u s ' l a s u b o k s i p i t a l venz p l e k s u s u birletiren v. e m i s s a r i a c o n d y l a r i s geer.
OS SPHENOIDALE
S u l c u s p r e c h i a s m a t i c u s ' t a , canlda c h i a s m a o p t i c u m oturur. S e l l a t u r c i c a ; s u l c u s p r e c h i a s m a t i c u s ' u n arkasnda t u b e r c u l u m s e l l a e d e n i l e n bir tmsek bulunur. Bu tmsein arkasnda da iinde h i p o f i z b e z i n i n oturduu d e r i n bir ukur vardr. F o s s a h y p o p h y s i a l i s d e n i l e n bu ukur, a r k a d a n d o r s u m s e l l a e isimli bir tmsek ile snrlanr. Bu yap birlikte s e l l a t u r c i c a ad ile bilinir. S u l c u s c a r o t i c u s ; sella turcica'nn her iki yannda b u l u n a n bu o l u k t a n , canlda a. c a r o t i s i n t e r n a geer. C a n a l i s o p t i c u s ; kk kanatlarn iki kk arasndadr. N. o p t i c u s ile a. o p h t h a l m i c a geer. F o r a m e n r o t u n d u m ; f o s s a cranii media'y, f o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' y a balar. inden n. m a x i l l a r i s geer. F o r a m e n o v a l e ; f o s s a cranii m a n d i b u l a r i s geer. F o r a m e n s p i n o s u m ; f o s s a cranii media'y, f o s s a infratemporalis'e balar. A. m e n i n g e a m e d i a ile n. m a n d i b u l a r i s ' i n m e n i n g e a l d a l geer. media'y, f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' e balar. inden n.
FOSSA CRANII ANTERIOR
Lamina cribrosa (os ethmoidale) Canalis opticus (2, a. ophthalmica)
FOSSA CRANII MEDIA
Fissura orbitalis superior (3, 4, 6, 51t Foramen rotundum (52) Foramen ovale (53) Foramen spinosum (A. meningea media) Meatus acusticus intemus (7, 8, n. intermedius, Foramen jugulare (9,10,11, i r
) sinus petrosus infe
FOSSA CRANII POSTERIOR
Canalis nervi hypoglossi (12) Foramen magnum (11-pars spinalis, medulla spinalis ve zarian), C1-3'un 2: N. opticus 3: N. oculomotorius 4: N. trochlearis 5,: N. ophthalmicus 5 2 : N. maxillaris 5y N. mandibularis 6: N. abducens 7: N. facialis 8: N. v e s t i b u l o c o c h l e a r i s 9: N. glossopharyngeus 1 0 : N. vagus 11 : N. accessories 12: N. hypoglossus
EKL: KRANYUMUN TEN GRN
OS TEMPORALE
F o s s a m a n d i b u l a r i s ; c a p u t m a n d i b u l a e b u r a y a girer v e temporomandibler e k l e m i kurar. F i s s u r a p e t r o t y m p a n i c a ; c h o r d a t y m p a n i , orta kulak boluunu bu yarktan geerek t e r k eder. C a n a l i s c a r o t i c u s ; f o r a m e n j u g u l a r e ' n i n h e m e n n tarafndadr. inden a. c a r o t i s i n t e r n a geer. I m p r e s s i o t r i g e m i n a l i s ; p e t r o z a p e k s i n n yznde b u l u n a n b u iz, g a n g l i o n t r i g e m i n a l e ( G a s s e r i a n g a n g l i o n u , g a n g l i o n s e m i l u n a r e ) ' y e aittir. N . t r i g e m i n u s ' u n (V. kranyal sinir) d u y u g a n g l i o n u d u r . T e m e n t y m p a n i ; bu ince kemik lamel, a n t r u m m a s t o i d e u m , cavitas t y m p a n i v e s e m i c a n a l i s m u s c u l i t e n s o r i s t y m p a n i ' n i n atsn yapar. M e a t u s a c u s t i c u s i n t e r n u s ; i kula f o s s a cranii posterior'a balar. Balangcna p o r u s a c u s t i c u s i n t e r n u s denir. M e a t u s a c u s t i c u s i n t e r n u s ' t a n ; n . f a c i a l i s , n . i n t e r m e d i u s ( n . facialis'in d u y u kk), n. v e s t i b u l o c o c h l e a r i s ve a.v. l a b y r i n t h i geer. G a n g l i o n v e s t i b u l r e , m e a t u s ' u n d i b i n d e lokalizedir. C a n a l i s n e r v i f a c i a l i s ; iinde n. f a c i a l i s ve g a n g l i o n u ( g a n g l i o n g e n i c u l i ) bulunur. N. f a c i a l i s , k e m i k i i en u z u n s e y i r gsteren kranyal sinirdir. K a n a l iinde t a n e d a l (Ganglion geniculi hizasnda kanal terk eden n. petrosus major, n. stapedius v e c h o r d a t y m p a n i ) verir. F o r a m e n s t y l o m a s t o i d e u m ; n. facialis kafatasn b u r a d a n t e r k eder. Foramen jugulare (TO = Temporal+Oksipital); t e m p o r a l ile o k s i p i t a l k e m i k
arasnda k a l a n b u aklktan, nden-arkaya doru; s i n u s p e t r o s u s i n f e r i o r , a .
p h a r y n g e a ascendens'in meningeal dal, n. glossopharyngeus, n. vagus, n. a c c e s s o r i u s , a . o c c i p i t a l i s ' i n m e n i n g e a l d a l v e s i n s s i g m o i d e u s (v. j u g u l a r i s i n t e r n a ) geer. Foramen lacerum (TOS = Temporal+Oksipital+Sfenoid); hi bir byk
anatomik oluum bu delikten gemez.
Sadece a. pharyngea ascendens'in
m e n i n g e a l d a l ile sins c a v e r n o s u s ' a g i d e n kk bir e m i s s a r y a n v e n t a m o l a r a k geer. C a n a l i s c a r o t i c u s ' u n az, deliin arka-d tarafndadr. K a n a l d a n kan a. c a r o t i s i n t e r n a , delii st-iten aprazlar ve s u l c u s c a r o t i c u s ' a girer. N. p e t r o s u s m a j r ve n. p e t r o s u s p r o f u n d u s deliin atsnda birleerek n. c a n a l i s p t e r y g o i d e i ' y i ( V i d i a n siniri) oluturur. Bu sinir, f o r a m e n l a c e r u m ' u n n tarafnda y e r alan canalis p t e r y g o i d e u s ' a ( V i d i a n kanal) girer. Deliin h e m e n arka-d tarafnda g a n g l i o n t r i g e m i n a l e oturur.
VISCEROCRANIUM
CONCHA N ASALI S INFERIOR
M a k s i l l a ve lakrimal k e m i k l e birlikte c a n a l i s n a s o l a c r i m a l i s ' i oluturur.
OS LACRIMALE
En kk k r a n y u m kemiidir.
OS NASALE
Canlda b u r n u n oturduu a p e r t u r a p i r i f o r m i s ' i stten snrlar. Krk olgularnn en ok grld k r a n y u m kemiidir.
OS ZYGOMATICUM
Y a n a k kntsn oluturan kemiktir. T e m p o r a l k e m i k l e birlikte a r c u s z y g o m a t i c u s ' u oluturur.
MANDIBULA
K r a n y u m ' u n t e k h a r e k e t l i kemii, v i s s e r o k r a n y u m ' u n d a e n b y k v e e n k u v v e t l i kemii o l a n mandbula, s a d e c e t e m p o r a l k e m i k l e e k l e m yapar. Foramen mandibulae; ramus mandibulae'nin i yzndeki bu delik, canalis
m a n d i b u l a e ' n i n balangcdr. V.a.n. a l v e o l a r i s inferior, bu d e l i k t e n k a n a l a g i r e r e k alt dileri b e s l e r ve d u y u s u n u tar. Alt dilerin a n e s t e z i s i iin a n e s t e z i k m a d d e f o r a m e n m a n d i b u l a e ' y e verilir. F o r a m e n m e n t a l e ; genellikle alt ikinci p r e m o l a r di s e v i y e s i n d e b u l u n a n bu d e l i k t e n , v . a . n . a l v e o l a r i s inferior'un t e r m i n a l dallar (v.a.n. m e n t a l i s ) geer. S p i n a m e n t a l i s ; gvdenin n-i yznde grlen drt t a n e kntdr. stte o l a n i k i s i n e m . g e n i o g l o s s u s , alttakilerine d e m . g e n i o h y o i d e u s tutunur.
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )=
E Z *
A: MANDIBULA'NIN DITAN GRNM B: MANDIBULA'NIN TEN G R N M
For.mandibulae ve canal is mandibulae (v.a.n. alveolaris inf.)

F e t u s ' t a clavicula'dan sonra ossifikasyona balayan kemiktir F o r a m e n m e n t a l e ; genellikle a l t ikinci premolar di seviyesindedir
Spina mentalis
AA.genioglossus ( s t t e k i l e r e ) AA.geniohyoideus EKL: MANDIBULA (alttakilere)
VOMER
S e p t u m n a s i ' n i n a r k a - a l t blmnn byk parasn oluturur. Mandbula ile birlikte t e k o l a n v i s s e r o k r a n y u m kemiidir.
MAXILLA
Mandbula hari, tm v i s s e r o k r a n y u m kemikleri ile e k l e m yapar. Az boluu, b u r u n boluu, rbita, f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ve f o s s a pterygopalatina'nn duvarlarna katlr. Os nasale'lerle birlikte a p e r t u r a p i r i f o r m i s ' i n snrlarn yapar. Os p a l a t i n u m ' l a r l a birlikte p a l a t u m d u r u m ( s e r t d a m a k ) u oluturur. S e r t daman 3/4 n blmn iki t a r a f m a k s i l l a ' n n p r o c e s s u s palatinus'lar, 1/4 a r k a blmn ise p a l a t i n k e m i k l e r i n l a m i n a h o r i z o n t a l i s ' l e r i yapar. S u l c u s i n f r a o r b i t a l i s ve c a n a l i s i n f r a o r b i t a l i s ; maksilla'nn l a m i n a orbitalis'indedir. inden v.a.n infraorbitalis geer. K a n a l , maksilla'nn n yzne f o r a m e n i n f r a o r b i t a l e isimli delik ile alr. S i n s m a x i l l a r i s ; P a r a n a z a l sinslerin en bydr. M o l a r dilerle komuluk yapar. Duvarlar ok i n c e olduundan sinsteki bir tmr, rbita tabann iterek b u l b u s o c u l i ' d e y e r deiikliine n e d e n olabilir. M o l a r dilerin ekilmesi srasnda sinsn taban h a s a r grebilir.
KRAN YUM D AKI SUTURLER

S u t u r a c o r o n a l i s ; pariyetal kemiklerin n kenarlar ile frontal kemiin a r k a kenar arasndaki t r a n s v e r s str. S u t u r a s a g i t t a l i s ; iki p a r i y e t a l k e m i k arasndaki sagittal str. S u t u r a l a m b d o i d e a ; pariyetal k e m i k l e r i n a r k a kenarlar ile oksipital str. S u t u r a s q u a m o s a ; her iki y a n d a , pariyetal k e m i k ile t e m p o r a l k e m i k arasndaki str. S u t u r a m e t o p i c a ( s u t u r a f r o n t a l i s p e r s i s t e n s ) ; fetal k r a n y u m d a , iki taraf frontal kemii birletiren strdr. Bu str, g e n e l l i k l e a l t n c y a t a n s o n r a grlmez. A n c a k b a z e n kalc olabilir ve r a d y o l o j i k i n c e l e m e l e r d e krk hatt sanlabilir. S u t u r a c o r o n a l i s ile s u t u r a sagittalis'in kesime noktasna b r e g m a , s u t u r a sagittalis ile s u t u r a lambdoidea'nn kesime noktasna da l a m b d a ad verilir. B r e g m a , y e n i doandaki f o n t i c u l u s a n t e r i o r ' u n (n bngldak), l a m b d a ise f o n t i c u l u s p o s t e r i o r ' u n ( a r k a bngldak) y e r i n e uyar. k e m i k arasndaki
C Tl linATfl RIMSFI TOPI AMTI MFPKE7I FP )=

^ '
=A * BtiH-'fifrfiT
/ ( B M ET PA T E K. R ") U S LO L NH B E I I E
Sutura coronalis (SC): P a r i e t a l k e m i k l e r i n n kenarlar ile f r o n t a l kemiin arka kenar arasmda t r a n s v e r s ynde u z a n a n strdr Sutura sagittalis (SS): ki p a r i e t a l k e m i k arasndaki str Sutura lambdoidea (SL):
P a r i e t a l k e m i k l e r i n a r k a kenarlar ile oksipital kemik arasndaki strdr. Sutural kemikler ( W o r m i a n k e m i k l e r i ) , e n ok b u s t r d e grlr
Lambda
^\
SL
Sutura metopica kemiktedir
(SAA):
Frontal
V. EKL: KAFA KEMKLER ARASINDAK SUTURALAR
FONTKULUSLAR
Yeni doann kafa kubbesi k e m i k l e r i arasnda, f o n t a n e l ( f o n t i k u l u s , bngldak) d e n i l e n membranz aklklar vardr. T o p l a m 6 t a n e o l u p , iki t a r a f p a r i y e t a l kemiin kelerindedir. Bu n e d e n l e pariyetal kemik, b t n fontanel'lerin snrna katlan tek kemiktir. F o n t i c u l u s a n t e r i o r ; Frontal k e m i k ile iki pariyetal kemik arasndadr. B r e g m a noktasna uyar. kinci yln s o n u n a k a d a r kapanr. F o n t i c u l u s p o s t e r o l a t e r a l i s ( f o n t i c u l u s m a s t o i d e u s ) ; her iki t a r a f t a , kapanr. F o n t i c u l u s p o s t e r i o r ; O k s i p i t a l k e m i k ile iki pariyetal noktasna uyar. lk 2-3 a y d a kapanr. Fonticulus anterolateralis (fonticulus sphenoidalis); h e r iki t a r a f t a pariyetal k e m i k arasndadr. Lambda pariyetal
kemiin m a s t o i d kesindedir. A s t e r i o n d e n i l e n n o k t a y a uyar. lk yln s o n u n a k a d a r
kemiin s f e n o i d a l kesindedir. P t e r i o n noktasna uyar. lk 2-3 a y d a kapanr. P t e r i o n , yandan gelen kunt travmalarda krlan noktadr. Krklarnda i tarafta s e y r e d e n a . m e n i n g e a m e d i a ' n n k a n a m a s n a b a l e p i d u r a l h e m o r a j i olur.
ORBTA BOLUUNUN
DUVARLARI
s t d u v a r ( p a r i e s s u p e r i o r ) ; balca f r o n t a l kemiin pars orbitalis'i yapar. A p e k s e yakn kk bir blmn s f e n o i d kemiin a l a m i n o r ' u oluturur. Bu duvar, o r b i t a boluunu f o s s a cranii a n t e r i o r ' d a n ayrr. G l a n d u l a l a c r i m a l i s , bu duvarn d blmndeki ukurda oturur.
D d u v a r ( p a r i e s l a t e r a l i s ) ; s f e n o i d kemiin a l a m a j o r ' u ile z i g o m a t i k kemiin P r o c e s s u s frontalis'i yapar. O r b i t a ' n n en k a l n d u v a r d r . Fissura orbitalis inferior ile alt d u v a r d a n , f i s s u r a orbitalis s u p e r i o r ile st d u v a r d a n ayrlr.
d u v a r ( p a r i e s m e d i a l i s ) ; arkadan-ne doru; c o r p u s s p h e n o i d a l e , e t m o i d kemiin l a m i n a orbitalis'i os l a c r i m a l e ve maksilla'nn P r o c e s s u s frontalis'i yapar. Duvarn en byk blmn e t m o i d k e m i i n l a m i n a o r b i t a l i s ' i oluturur (arkadan-ne doru; S E L a M olarak kodlanabilir).
A l t d u v a r ( p a r i e s i n f e r i o r ) ; maksilla'nn f a d e s o r b i t a l i s ' i , z i g o m a t i k kemiin f a c i e s orbitalis'i ve p a l a t i n kemiin p r o c e s s u s orbitalis'i yapar. Duvarn en byk blmn, o r b i t a boluunu s i n u s m a x i l l a r i s ' t e n ayran m a k s i l l a ' n n f a c i e s o r b i t a l i s ' i yapar. F I S S U R A O R B I T A L I S S U P E R I O R ; orbita'yi f o s s a c r a n i i m e d i a y a b a l a r . B u yarktan
n. o c u l o m o t o r i u s , n. t r o c h l e a r i s ve n. a b d u c e n s (gz kaslar ile ilgili k r a n y a l s i n i r l e r d i r ) , n. t r i g e m i n u s ' u n o f t a l m i k dalnn dallar (n. f r o n t a l i s , n. l a c r i m a l i s ve n. n a s o c i l i a r i s ) , v . o p h t h a l m i c a s u p e r i o r v e b a z e n v . o p h t h a l m i c a i n f e r i o r geer. N . a b d u c e n s , n . o c u l o m o t o r i u s , n . nasociliaris, n . o p t i c u s v e a . o p h t h a l m i c a , A N U L U S T E N D I N E U S C O M M U N I S ( Z I N N H A L K A S I ) ' t e n geen a n a t o m i k yaplardr ( n . t r o c h l e a r i s GEMEZ). FISSURA ORBITALIS INFERIOR; orbita'y, fossa pterygopalatina'ya balar. inden; n . m a x i l l a r i s v e o n u n z i g o m a t i k d a l , a.v. i n f r a o r b i t a l i s v e v . o p h t h a l m i c a i n f e r i o r ' u n p l e x u s p t e r y g o i d e u s ' l a o l a n kk balant dallar geer.
(
FOS N. frontalis N. lacrimalis N. trochlearis M. rectus lateralis N. oculomotorius N.abducens A.v. infraorbitalis N. zygomaticus N. maxillaris FOI
M. levator palpebrae superioris M. rectus superior M. obliquus superior N. opticus A. centralis retinae A. ophthalmica M. rectus medialis Anulus tendineus communis M. obliquus inferior M. rectus inferior
01sO16
N. nasociliaris
Fissura orbitalis superior (FOS), Fissura orbitalis inferior (FOI) ve Zinn halkasndan geen anatomik yaplar EKL: FISSURA ORBITALIS SUPERIOR (FOS), FISSURA ORBITALIS INFERIOR (FOI) VE ZINN HALKASI
FSSURA ORBTALS SUPERIOR (FOS) N. oculomotorius (3) N. trochlearis (4) N.abducens(6) N. ophthalmicus (5-1) n. nasociliaris n. frontalis n. lacrimalis V. ophtalmica superior FISSURA ORBITALIS INFERIOR (FOI) N. maxillaris (5-2) N. zygomaticus A.v. infraorbitalis V. ophthalmica inferior'un dallari Fissura orbitalis inferior Fissura orbitats superior j
Cartalis opticus
Sulcus ve foramen infra orbitale
EKL: FISSURA ORBITALIS SUPERIOR (FOS) ve FISSURA ORBITALIS INFERIOR (FOI)
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER ^
?I.IH.?Nr%
( BM E T PA T MRELR ) L SL O LNI EKZE
BURUN BOLUUNUN DUVARLARI

s t d u v a r ; nden-arkaya doru n a z a l , f r o n t a l , e t m o i d ve s f e n o i d k e m i k ( N e F E S o l a r a k kodlanabilir). A l t d u v a r ( s e r t d a m a k ) ; m a k s i l l a ve palatin kemiin l a m i n a horizontalis'i. d u v a r ( s e p t u m n a s i ) ; balca e t m o i d kemiin l a m i n a p e r p e n d i c u l a r i s ' i , v o m e r v e c a r t i l a g o s e p t i n a s i yapar. n-st blmne; n a z a l k e m i k l e r ve f r o n t a l kemiin s p i n a nasalis'i, arka-st blmne; s f e n o i d kemiin ros t r u m s p h e n o i d a l e ve crista s p h e n o i d a l i s ' i , alt blmne d e ; maksilla'nn c r i s t a nasalis'i ile p a l a t i n kemiin crista D duvar; etmoid kemiin nasalis'i. bir
uzantlar o l a n c o n c h a n a s a l i s s u p e r i o r ve m e d i a ,
v i s s e r o k r a n y u m kemii o l a n c o n c h a n a s a l i s inferior, maksilla'nn p r o c e s s u s f r o n t a l i s ' i , nazal k e m i k , lakrimal k e m i k , palatin kemiin l a m i n a p e r p e n d i c u l a r i s ' i ve s f e n o i d kemiin p r o c e s s u s p t e r y g o i d e u s ' u n u n l a m i n a medialis'i yapar.
Z i g o m a t i k k e m i k b u r u n boluu duvarlarna katlmaz!!!
FOSSA TEMPORALIS
A r c u s z y g o m a t i c u s ' u n yukarsnda k a l a n ukur alandr.
inde bulunan anatomik yaplar

M. t e m p o r a l i s N. facialis'in t e m p o r a l dallar N. z y g o m a t i c o t e m p o r a l i s A.v. t e m p o r a l i s s u p e r f i c i a l i s ve a.v. t e m p o r a l i s m e d i a N. a u r i c u l o t e m p o r a l i s P t e r i o n ; s f e n o i d ' i n byk kanad ile t e m p o r a l , f r o n t a l ve p a r i y e t a l k e m i k l e r i n bir a r a y a g e l e r e k , " H " harfi eklinde bir grnm oluturduklar noktadr. Klinik o l a r a k ok nemli o l a n bu noktann altnda, a. m e n i n g e a media'nn n dal ile, b e y n i n f r o n t a l ve t e m p o r a l loblar arasndaki s u l c u s l a t e r a l i s bulunur. N e u r o c r a n i u m ' u n y a n duvarnn en i n c e blm, p t e r i o n noktasnda p a r i y e t a l kemiin n-alt kesinin s f e n o i d kemiin a l a m a j o r ' u ile birletii yerdir. B u r a y a g e l e n t r a v m a l a r d a arter y a r a l a n a b i l i r ve e p i d u r a l h e m o r a j i l e r e n e d e n olabilir.
FOSSA INFRATEMPORALIS
B u f o s s a ; a r c u s z y g o m a t i c u s ' u n altnda k a l a n aklk ile f o s s a t e m p o r a l i s ' e , f i s s u r a p t e r y g o m a x i l l a r i s ile d e f o s s a pterygopalatina'ya balanr. Fissura pterygomaxillaris, maksilla'nn arkas ile s f e n o i d kemiin p r o c e s s u s p t e r y g o i d e u s ' u arasnda k a l a n bir yarktr. A. m a x i l l a r i s , bu yark araclyla f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' t e n f o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' y a geer. F o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ; f o r a m e n o v a l e v e f o r a m e n s p i n o s u m ile f o s s a cranii m e d i a ' y a balanr. F o r a m e n m a n d i b u l a e ' d e bu fossa'dadr.
Snrlan
n d e ; maksilla'nn a r k a yz (facies i n f r a t e m p o r a l i s ) A r k a d a ; Processus styloideus Dta; ramus mandibulae t e ; s f e n o i d kemiin p r o c e s s u s p t e r y g o i d e u s ' u n u n l a m i n a lateralis'i Y u k a r d a ; s f e n o i d kemiin a l a m a j o r ' u n u n i n f r a t e m p o r a l yz ve ksmen t e m p o r a l kemiin pars squamosa'si A a d a ; m. p t e r y g o i d e u s medialis'in a n g u l u s m a n d i b u l a e ' n i n i yzndeki insersiyo yerinin yakndr.

A . m a x i l l a r i s v e d a l l a r ; b u f o s s a d a verdii dallarn e n nemlisi a . m e n i n g e a media'dr. Parotis b e z i n i n d e r i n paras G a n g l i o n o t i c u m ; n. g l o s s o p h a r y n g e u s ' l a ilgili p a r a s e m p a t i k gangliondur. H e d e f organ g l a n d u l a parotidea'dr. M. temporalis'in insersiyosu; bu kas h e m fossa temporalis'te, h e m de fossa infratemporalis'tedir. M. p t e r y g o i d e u s m e d i a l i s ve m. p t e r y g o i d e u s lateralis N. m a n d i b u l a r i s ve dallar (n. lingualis, n. alveolaris inferior ve n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s ) . C h o r d a t y m p a n i ; n. f a c i a l i s ' i n daldr. Dilin 2/3 n blmnden t a t d u y u s u n u tar. Ayrca g l a n d u l a s u b m a n d i b u l a r i s v e g l a n d u l a s u b u n g u a l i s l e ilgili p a r a s e m p a t i k lifleri ierir. P l e x u s p t e r y g o i d e u s ; ineme kaslarnn y e n l e r i n i n oluturduu pleksustur.
ekil: FOSSA NFRATEMPORALS
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER)
FOSSA PTERYGOPALATINA
O r b i t a a p e k s i n i n altnda kk, p i r a m i d a l bir boluktur. S f e n o i d kemiin p r o c e s s u s p t e r y g o i d e u s ' u ile m a k s i l l a arasndadr. F i s s u r a orbitalis inferior ile fissura p t e r y g o m a x i l l a r i s ' i n kesiim y e r i n d e bulunur.
Snrlar
a t s ( s t u c u ) ; s f e n o i d kemiin gvdesi T e p e s i (alt u c u ) ; palatin kemiin p r o c e s s u s p y r a m i d a l i s ' i , maksilla v e l a m i n a p t e r y g o i d e u s lateralis'in birletii yerdir. Palatin d e l i k l e r hari, kapaldr. Dta; fissura pterygomaxillaris t e ; p a l a t i n kemiin l a m i n a p e r p e n d i c u l a r i s ' i ve bu laminann p r o c e s s u s orbitalis'i ile processus sphenoidalis'i n d e ; maksilla'nn a r k a yznn st-i paras A r k a d a ; p r o c e s s u s p t e r y g o i d e u s ' u n kk ve ala m a j o r ' u n n yz

N. maxillaris A . maxillaris'in t e r m i n a l paras; b u arter h e m f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' t e , h e m d e f o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' d a d r . F o s s a l a r a gei yeri fissura pterygomaxillaris'tir. G a n g l i o n p t e r y g o p a l a t i n u m ; n. f a c i a l i s ' l e ilgili p a r a s e m p a t i k g a n g l i o n d u r . H e d e f organ g l a n d u l a lacrimalis'tir. P a r a s e m p a t i k g a n g l i o n l a n n e n b y d r . N. c a n a l i s p t e r y g o i d e i (Vidian siniri)
Fossa pterygopalatina'nn balantlar

F i s s u r a orbitalis inferior ile o r b i t a ' y a , F o r a m e n r o t u n d u m ile f o s s a cranii m e d i a ' y a F o r a m e n s p h e n o p a l a t i n u m ile c a v i t a s nasi'ye F i s s u r a p t e r y g o m a x i l l a r i s ile f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' e F o r a m e n p a l a t i n u m m a j u s ve f o r a m i n a p a l a t i n a m i n o r a ' l a r ile az boluuna.
TUSDATA BLMSEL TOPLANT MERKEZLERT)
Fossa pterygopalatina
Os sphenoidale
Os palatinum Maksilla
Fossa pterygopalatina N. maksillaris f N. mandibularis
Fossa infratemporalis
EKL: FOSSA PTERYGOPALATNA
EKLEMLER
Eklemler, kemikleri bir a r a d a t u t a n ve kaslarn h a r e k e t l e r i n e o l a n a k tanyan yaplardr. ki k e m i k arasnda k u r u l u e k l e m l e r e a r t i c u l a t i o s i m p l e x , ikiden fazla k e m i k arasnda k u r u l u e k l e m l e r e de a r t i c u l a t i o c o m p o s i t a ad verilir.
Eklemler iki ana grupta toplanr.

I - Synarthrosis II - D i a r t h r o s i s ( j u n c t u r a synovialis)
SYNARTHROSIS
E k l e m yzleri arasnda s o l i d b a d o k u bulunur. ki g r u b a ayrlr.
A- Junctura fibrosa
alt g r u b a ayrlr. S u t u r a : S a d e c e k a f a kemikleri arasnda bulunur. E k l e m yzlerini birbirine kollajen yapda s u t u r a l l i g a m e n t balar. S y n d e s m o s i s : E k l e m yzlerini birbirine kollajen yapda i n t e r o s s e u s l i g a m e n t y a d a m e m b r a n balar. Bu oluum, k e m i k l e r arasnda ok az h a r e k e t e izin verir. A r t i c u l a t i o tibiofibularis distalis Syndesmosis tympanostapedialis G o m p h o s i s : Di kkleri i l e e n e k e m i k l e r i a r a s n d a k i e k l e m ( a r t i c u l a t i o d e n t o a l v e o l a r i s ) . Vcuttaki t e k rnektir.
B- Junctura cartilaginea
ki alt g r u b u vardr. Synchondrosis (primer kartilaginz eklem): Bu grup eklemlerin esas fonksiyonu h a r e k e t deil, bymeye izin v e r m e k t i r . leri dnemde kemikletii iin geici bir e k l e m eklidir. E k l e m yzlerini h i y a l i n k k r d a k rter. U z u n k e m i k l e r i n epifiz ve diyafizleri arasndaki eklem. B u g r u p e k l e m l e r d e e k l e m yzlerini
Symphysis (sekonder kartilaginz eklem):
rten h i y a l i n k k r d a a e k o l a r a k h e r z a m a n e k l e m yzleri arasnda k u v v e t i a b s o r b e e d e n f i b r z k k r d a k y a p s n d a bir d i s k u s b u l u n u r ( a n c a k her d i s k u s b u l u n a n e k l e m , s y m p h y s i s deildir!). Bu e k l e m l e r d e snrl o l a r a k h a r e k e t yaplabilir. Symphysis pubica S y m p h y s i s intervertebralis
DIARTHROSIS (JUNCTURA SYNOVIALIS)

S i n o v y a l e k l e m l e r i dier e k l e m l e r d e n ayran nemli zellik; E k l e m boluu (cavitas articularis) E k l e m kkrda (cartlago a r t i c u l a r i s ) E k l e m k a p s l ( c a p s u l a articularis)
Eklem kapsl (capsula articularis)

H a r e k e t l i e k l e m l e r i dier e k l e m l e r d e n ayran en n e m l i zelliktir. E k l e m yzlerini bir a r a d a tutar. K e m i k l e r e t u t u n m a y e r i n d e p e r i o s t e u m ile d e v a m eder. D a m a r ve sinirler tarafndan delinir. B u r s a d e n i l e n k e s e c i k l e r l e balantlara sahiptir. Fibrz kkrdak Yapsndaki Oluumlar
Discus articularis'i olan sinovyal e k l e m l e r ; Articulatio sternoclavicularis Articulatio acromioclavicularis Articulatio radioulnaris distalis Articulatio radiocarpalis Articulatio temporomandibularis.
Meniscus'u olan sinovyal eklem Articulatio genus
Labrum articulare F i b r z kkrdak yapsnda h a l k a eklinde b i r oluumdur. A r t i k l e r k e n a r l a r a t u t u n u r . K o n k a v e k l e m yzn derinletirir v e t e m a s alann a r t r r . V c u t t a s a d e c e iki e k l e m d e vardr. A r t i c u l a t i o humeri (labrum glenoidale) ve articulatio coxae (labrum acetabuli).
SNOVYAL EKLEM TPLER

S i n o v y a l e k l e m l e r d e h a r e k e t l e r a n a e k s e n d e yaplr. Transvers e k s e n d e ; fleksiyon - ekstensiyon Vertikal e k s e n d e ; i r o t a s y o n - d r o t a s y o n S a g i t t a l e k s e n d e : abdksiyon - addksiyon
Baz sinovyal e k l e m tipleri s a d e c e bir e k s e n d e (uniaksiyel), bazlar iki e k s e n d e (biaksiyel), bazlar d a v e y a d a h a fazla e k s e n d e ( t r i a k s i y e l v e y a m u l t i a k s i y e l ) h a r e k e t yapabilir. Sinovyal eklemler, e k l e m yzlerinin ekline g r e yedi tipe ayrlr;
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER t
EKLrHAREKETL EKLEMLERN SINIFLANDIRILMASI I- G i n g l y m u s (art. t r o c h l e a r i s ) ; menteeye b e n z e y e n bu e k l e m tipinin s a d e c e t r a n s v e r s e k s e n i vardr ( u n i a k s i y e l ) v e b u yaplr. Art. h u m e r o u l n a r i s Art. t a l o c r u r a l i s Artt. i n t e r p h a l a n g e a e m a n u s Artt. i n t e r p h a l a n g e a e pedis nedenle sadece fleksiyon-ekstensiyon hareketi
II- A r t i c u l a t i o b i c o n d y l a r i s ; k o n v e k s e k l e m yz iki kondil oluur. S a d e c e t r a n s v e r s e k s e n i vardr v e f l e k s i y o n - e k s t e n s i y o n h a r e k e t i yaplr. A n c a k o k a z r o t a s y o n a d a izin verir. IIIArt. genus Art. t e m p o r o m a n d i b u l a r i s A r t i c u l a t i o t r o c h o i d e a ; k o n v e k s e k l e m yz silindir eklindedir. V e r t i k a l e k s e n i vardr ( u n i a k s i y e l ) ve s a d e c e r o t a s y o n h a r e k e t i yaplr. Art. a t l a n t o a x i a l i s m e d i a n a Art. r a d i o u l n a r i s p r o x i m a l i s Art. r a d i o u l n a r i s distalis
IV- A r t i c u l a t i o s e l l a r i s ; e k l e m yzleri e y e r e benzer. S a g i t t a l ve t r a n s v e r s o l a r a k iki e k s e n i vardr. F l e k s i y o n - e k s t e n s i y o n ve a b d k s i y o n - a d d k s i y o n h a r e k e t l e r i yaplr. Bu h a r e k e t l e r i n k o m b i n a s y o n u ile s i r k u m d k s i y o n ( d a i r e s e l h a r e k e t ; srasyla yaplan f l e k s i y o n , abdksiyon, e k s t e n s i y o n ve addksiyondur.) da yaplabilir. E k l e m yzlerinin ekli ok az r o t a s y o n a da izin verir. Art. c a r p o m e t a c a r p a l i s pollicis Art. s t e r n o c l a v i c u l a r i s Art. i n c u d o m a l l e a r i s
V- A r t i c u l a t i o e l l i p s o i d e a (art. c o n d y l a r i s ) ; k o n v e k s e k l e m yz uzunlamasna kesilmi yarm y u m u r t a eklindedir. S a g i t t a l ve t r a n s v e r s o l a r a k iki e k s e n i vardr. F l e k s i y o n e k s t e n s i y o n v e a b d k s i y o n - a d d k s i y o n h a r e k e t l e r i yaplr. B u h a r e k e t l e r i n k o m b i n a s y o n u ile sirkumdksiyon da ( d a i r e s e l h a r e k e t ) yaplabilir. A n c a k r o t a s y o n olanakszdr.
Art. r a d i o c a r p a l i s Art. a t l a n t o o c c i p i t a l i s Artt. m e t a c a r p o p h a l a n g e a e Artt. m e t a t a r s o p h a l a n g e a e
V I - A r t i c u l a t i o s p h e r o i d e a (art. c o t y l i c a ) ; k o n v e k s e k l e m yz kre eklindedir. S a g i t t a l , t r a n s v e r s ve v e r t i k a l e k s e n l e r e ek o l a r a k bir ok ikincil e k s e n e sahiptir. Bu tip eklemlerde t m hareketler (fleksiyon-ekstensiyon, abdksiyon-addksiyon, r o t a s y o n ve sirkumdksiyon) yaplabilir. VIIArt. h u m e r i Art. c o x a e Art. h u m e r o r a d i a l i s Art. i n c u d o s t a p e d i a l i s A r t i c u l a t i o p l a n a ; e k l e m yzleri h e m e n h e m e n dzdr. Belli bir e k s e n i yoktur. Bu tip e k l e m l e r d e s a d e c e k a y m a hareketleri yaplr. Vcuttaki s i n o v y a l e k l e m l e r i n ou bu tiptir.
Eklem Yzlerinin Ayrlmasn nleyen Faktrler

E k l e m boluundaki n e g a t i f basn; en n e m l i s i d i r . E k l e m kapsl ve e k l e m balar E k l e m i s a r a n kas ve t e n d o n l a r E k l e m yzlerinin ekli
ST EKSTREMTE EKLEMLER
ARTICI!LATIO STERNOCLAVICULARIS
Clavicula'nn s t e r n a l u c u ile m a n u b r i u m s t e r n i arasnda k u r u l u s e l l a r tip eklemdir. D i s c u s a r t i c u l a r i s ' i vardr. E k l e m yzlerini rten kkrdak f i b r z yapdadr. st e k s t r e m i t e ile gvde arasndaki t e k e k l e m d i r . D i s c u s a r t i c u l a r i s e k l e m i n s t a b i l i z e s i n d e ok nemlidir.
Sellar tip Discus articularis'i var Eklem yzlerini rten kkrdak, fibrz yapda st ekstremite ile gvde arasndaki tek eklem
ekil: ART. STERNOCLAVICULARIS
ARTICULATIO ACROMIOCLAVICULARIS
Clavicula'nn a k r o m i y a l u c u ile scapula'nn a c r o m i o n ' u arasnda k u r u l u p l a n a tip e k l e m d i r . G e n e l l i k l e d i s c u s a r t i c u l a r i s ' i vardr. E k l e m yzlerini rten kkrdak f i b r z yapdadr. L i g . c o r a c o c l a v i c u l a r e ; st e k s t r e m i t e n i n arln c l a v i c u l a ' y a geirir. Clavicula'y a c r o m i o n ' d a t u t a n e n gl l i g a m e n t t i r v e b u n e d e n l e e k l e m i n s t a b i l i z e s i n d e n s o r u m l u e s a s y a p d r . L i g a m e n t i n iki paras vardr. L i g . t r a p e z o i d e u m - L i g . conoideum
Plana tip Discus articularis'i var (genellikle) Eklem yzlerini rten kkrdak, fibrz yapda Lig. coracoclaviculare; clavi cula ile acromion'u birarada tutar (el zerine dmelerde). Liga mentin iki paras var o o Lig. conoideum (C) Lig. trapezoideum (T)
ekil: ART. ACROMIOCLAVICULARIS
ART1CULATIO HUMERI (ARTICULATIO GLENOHUMERALIS)

C a p u t h u m e n ile cavitas glenoidalis arasnda kurulu s f e r o i d tip eklemdir. Cavitas glenoidalis'in derinliini artran l a b r u m a r t i c u l a r e ( l a b r u m g l e n o i d a l e ) ' s i vardr. Kapsln en zayf yeri n-alt blmdr. Arcus coracoacromialis a n a t o m i k yapdr. E k l e m kapslnde iki t a n e aklk bulunur. B u r s a s u b t e n d i n e a m u s c u l i s u b s c a p u l a r i s ; kapsln n tarafnda, m. subscapularis'in t e n d o n u ile c o l l u m s c a p u l a e arasndadr. E k l e m boluu ile balantldr. M. bceps brachii'nin uzun bann t e n d o n u , omuz ekleminin iinden geer = lig. c o r a c o a c r o m i a l e + acromion + processus c o r a c o i d e u s ; h u m e r u s ban stten d e s t e k l e y e n ve yukar kmasn nleyen nemli bir
(intrakapslerdir). E k l e m kapsln; nden m. s u p s c a p u l a r i s , stten m. s u p r a s p i n a t u s , a r k a d a n m. t e r e s minr v e m . i n f r a s p i n a t u s destekler.
Sferoid tip eklem Labrum articulare'si (labrum glenoidale) var Humerus bann yukar kmasn arcus coracoacromialis (AC), aa kmasn (zellikle elde bir arlk tanrken) m.deltoideus nler. Omuz ekleminde eklem boluu ile balantl bursa; Bursa subtendinea musculi subscapularis'dir Kapsln desteinin en az ve en zayf yeri, n-alt blm Eklem kapsln: o nden; m.subscapularis arkadan; m.teres minor ve m.infraspinatus stten; m.supraspinatus destekler
y1\
Y
AC
o o
AABB'nin uzun ba tendonu
ekil: ART. HUMERI
ARTICULATIO CUBTI
e k l e m d e n oluur. ki k e m i k arasnda k u r u l u bir e k l e m olduu iin art. c o m p o s i t a ' d r . Art. h u m e r o u l n a r i s ; h u m e r u s ' u n t r o c h l e a humeri'si ile ulna'nn incisura t r o c h l e a r i s ' i arasnda g i n g l i m u s tip eklemdir. Art. h u m e r o r a d i a l i s ; h u m e r u s ' u n c a p i t u l u m humeri'si ile radius ba arasnda s f e r o i d tip eklemdir. Art. r a d i o u l n a r i s p r o x i m a l i s ; radius ba ile l i g a m e n t u m a n u l a r e radii ve u l n a ' d a k i incisura radialis arasnda t r o k o i d tip eklemdir. > L i g . a n u l a r e r a d i i ; r a d i u s ban kuatp, u l n a ' d a k i i n c i s u r a radialis'in ularna tutunur. R a d i u s ban, ulna'daki incisura radialis'te tutar.
( TUSPATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
caput radii
liganulare radii
Ulna EKL: LG. ANULARERADI
A.v. suprascapularîv jars Lig. transversum scapulae superius N. suprascapularis \)
\\,M. supraspinatus'un tendonu .
Lig. cora cohu merale Bursa subtendinea musculi subscapularis'in akl M. subscapularis
M. biceps brach, caput longum M. triceps brach, caput longum Lig. coracoclaviculare Lig. trapezoideu Lig. conoideum M. biceps brach, caput longum M. subscapulars Bursa subtendinea musculi Hsubscapularis Cavitas glenoidalis E l m kapsl ke (a) nden grn (b) art. humeri'nin iten grn _M. triceps brachi!, caput longum Lig. coracoacromiale Art. acromiociavicularis Bursa subacromialis Acromion M. supraspinous L bu glenoidale arm M. infraspinatus M. teres minor
EKL: ARTICULATIO ACROMIOCLAVICULARIS VE ARTICULATIO HUMERI (ART. GLENOHUMERALIS)
ARTICULATI RADIOULNARIS PROXIMALIS

T r o k o i d t i p t e bir e k l e m d i r .
ARTICULATIO RADIOULNARIS DISTALIS

C a p u t u l n a e ile radius'taki incisura ulnaris arasnda t r o k o i d tip eklemdir. " L " eklinde d i s c u s a r t i c u l a r i s i vardr.
Eklem kapsl Lig. anulare radii 1. biceps brachii'nin tendonu Chorda obliqua Membrana interassea antebrachii
u l n a
Radius
M. triceps, brachii'nin tendonu Lig. collaterale ulnare (mediale)
Lig. an
Ulna
Lig. collaterale radiale (laterale) M. triceps brachii'nin tendonu
0S364 EKL: ARTICULATIO CUBITI
ARTICULATIO RADIOCARPALIS
R a d i u s ' u n distal u c u ile o s s c a p h o i d e u m v e o s l u n a t u m arasnda, bir d i s c u s a r t i c u l a r i s araclyla u l n a distal u c u ile os t r i q u e t r u m arasnda k u r u l u e l i p s o i t tip e k l e m d i r . Os p i s i f o r m e ekleme katlmaz. D i s c u s a r t i c u l a r i s , articulatio r a d i o u l n a r i s distalis'in d i s c u s articularis'i ile devamldr.
ARTICULATIO C ARPOM ETAC ARP ALI S POLLICIS

Birinci m e t a k a r p a l k e m i k ile o s t r a p e z i u m arasnda k u r u l u s e l l a r tip e k l e m d i r . Baparmak, h a r e k e t l e r i n i n byk blmn bu e k l e m d e yapar.
ARTICULATONES METACARPOPHALANGEAE
M e t a k a r p a l k e m i k l e r l e f a l a n k s l a r arasnda k u r u l u e l i p s o i t tip e k l e m l e r d i r . Parmaklarn f l e k s i y o n - e k s t e n s i y o n h a r e k e t i ile abdksiyon-addksiyon balca bu e k l e m l e r d e yaplr.
ARTICULATONES INTERPHALANGEAE MAN US

F a l a n k s l a r arasnda k u r u l u g i n g l i m u s t i p e k l e m l e r d i r .
ALT EKSTREMTE EKLEMLER

ARTICULATIO COXAE (ARTICULATIO COXOFEMORALIS)
F e m u r ba ile a c e t a b u l u m ' d a k i f a c i e s l u n a t a arasnda k u r u l u s f e r o i d t i p e k l e m d i r . Acetabulums vardr. Kapsln, e n f a z l a yk b i n e n n-st blm kalndr. A r k a - a l t blm i s e , e n z a y f b l m d r v e lig. p u b o f e m o r a l e ile lig. i s c h i o f e m o r a l e a r a s n d a d r . derinletirmek amacyla labrum acetabuli denilen bir labrum articulare'si
Ligamentleri
L i g . i l i o f e m o r a l e ; e k l e m i n en g l ligamentidir. Ters "Y" harfi eklinde o l a n bu l i g a m e n t , uyluun ar e k s t e n s i y o n u n u nleyen e s a s l i g a m e n t t i r . Ek o l a r a k ar a d d k s i y o n , a b d k s i y o n v e d r o t a s y o n u n u d a snrlar. E k l e m i n s t a b i l i z e s i n d e n s o r u m l u en n e m l i ligamenttir. L i g . p u b o f e m o r a l e ; Uyluun ar a b d k s i y o n u n u nler. L i g . i s c h i o f e m o r a l e ; Uyluun ar i r o t a s y o n u n u nler. Z o n a orbicularis; sararak bu eklem kapslnn d e r i n liflerinin bir blm, f e m u r b o y n u n u
l i g a m e n t i oluturur.
Negatif hava basncndan sonra, femur ban
a c e t a b u l u m ' d a tutan en nemli yapdr. L i g . c a p i t i s f e m o r i s (lig. t e r e s f e m o r i s ) ; aceteabularis'i bulunur. Uyluk f l e k s i y o n d a y k e n yaplan a d d k s i y o n
ve d r o t a s y o n u snrlar. erisinde f e m u r ban b e s l e y e n a. o b t u r a t o r i a ' n n r.
L i g . t r a n s v e r s u m a c e t a b u l i ; l a b r u m a c e t a b u l i ' n i n bir parasdr.
Lig. iliolumbale Lig. ilia femoraleTrochanter major Pubofemorale Trochanter minorLig. sacroiliacum posterius Foramen ischiadicum majus V. Lig. sacrospinale Foramen ischiadicum minus Lig. sacrotuberale it HM
mem
Lig. ischiofernrale (b) arkadan grn
(a) nden grn Lig.iliofemorale 'a yast
Labrum acetabuli Lig. capitis femoris Lig. pubofemorale Lig.transvecs. acetabuli
V L g . sacrospinale " ^Lig. sacrotuberale
.ig. ischiofemorale Membrana obturatoria (c) iten grn EKL: ARTICULATIO COXAE (ART. COXOFEMORALIS)
ARTICULATIO GENUS
F e m u r ile t i b i a arasnda b i k o n d i l e r tip e k l e m d i r . E k l e m e , vcudun en byk susams ( s e s a m o i d ) kemii o l a n p a t e l l a ' d a katlr ve f e m u r ' u n kondilleri ile e k l e m yapar. Vcudun e n b y k eklemidir. E n b y k m e m b r a n a synovialis'i v e e k l e m b o l u u o l a n eklemdir. Ek o l a r a k en f a z l a s i n o v y a l s v n n bulunduu (0.5 ml) eklemdir. Plica a l a r e s ' l e r b u e k l e m d e bulunur. Eklemin stabilizesini salayan en nemli oluum, (zellikle m. v a s t u s m e d i a l i s ve m. v a s t u s lateralis). Menisks ieren eklemdir. m. quadriceps femoris'tir
D ligamentleri (ekstrakapsler Iigamentler)

L i g . p a t e l l a e ; m. q u a d r i c e p s f e m o r i s ' i n t e n d o n u n u n kalnlam o r t a parasdr. Lig c o l l a t r a l e f i b u l a r e ; n. f i b u l a r i s ( p e r o n e u s ) c o m m u n i s t e komudur. L i g . c o l l a t r a l e t i b i a l e ; e k l e m kapslne ve m e n i s c u s m e d i a l i s ' e tutunmas vardr. Meniscus medialis'e t u t u n m a s olan tek ligamenttir. sorumlu en n e m l i ligamenttir. Lig. p o p l i t e u m o b l i q u u m ; m. s e m i m e m b r a n o s u s ' u n t e n d o n u n u n bir parasdr. Lig. p o p l i t e u m a r c u a t u m ; M. popliteus'un origo liflerinin younlamasndan m e y d a n a Eklemin stabilizesinden
gelir. Bacan i r o t a s y o n u n u kontrol eder.
ligamentleri (intraartikler Iigamentler)

L i g . c r u c i a t u m a n t e r i u s ; F e m u r zerinde tibia'nn ne h a r e k e t i n i snrlar. B a c a k f l e k s i y o n d a y k e n gevek, e k s t e n s i y o n d a y k e n gergindir. Bacan ar e k s t e n s i y o n u n u nler. Lig. cruciatum posterius; zellikle fleksiyondaki dize arlk bindiinde (rn. merdiven karken, yoku karken), femur'u stabilize e d e n esas yapdr. F e m u r zerinde tibia'nn a r k a y a hareketini snrlar. Bacak fleksiyondayken gergin, e k s t e n s i y o n d a y k e n gevektir. Bacan ar f l e k s i y o n u n u n l e r . L i g t r a n s v e r s u m g e n u s ; meniskslerin n ularn birletiren b u l i g a m e n t , meniskslerin birlikte h a r e k e t e t m e s i n i s a l a r .
Lig. m e n i s c o f e m o r a l e a n t e r i u s v e lig. m e n i s c o f e m o r a l e p o s t e r i u s ; m e n i s c u s lateralis'in uzantlardr. H e r ikisi de m e d i a l kondlne uzanr. m e n i s c u s lateralis'in a r k a b o y n u z u n d a n f e m u r ' u n
A y a k y e r d e v e b a c a k t a m e k s t e n s i y o n d a y k e n , f e m u r ' u n t i b i a zerinde ie r o t a s y o n u ile m e y d a n a g e l e n e k l e m k i l i t l e n m e s i n i m . popliteus zer. B u kasn k o n t r a k s i y o n u i l e f e m u r da r o t a s y o n y a p a r . B u kasn t e n d o n u d i z e k l e m i n i n iinden geer.
( TUSDATA BLMSEL TOPLANT MERKEZLER
^j_ju^jgfÊ
EKL:
DZ EKLEMNN LGAMENTLER
Eklemin n tarafnda bulunan bursalar

Bursa suprapatellaris; f e m u r ile m. q u a d r i c e p s f e m o r i s ' i n t e n d o n u arasndadr. M e m b r a n a s y n o v i a l i s ' i n bir g e n i l e m e s i d i r . E k l e m b o l u u ile b a l a n t l d r . B u r s a s u b c u t a n e a p r e p a t e l l a r ^ ; deri ile patella arasndadr. Patella zerindeki derinin s e r b e s t o l a r a k h a r e k e t i n e izin verir. B u r s a s u b c u t a n e a infrapatellaris; deri ile t u b e r o s i t a s tibiae arasndadr. B u r s a infrapatellaris p r o f u n d a ; tibia ile lig. p a t e l l a e arasndadr.
Lig. collaterale fibulare Meniscus lateralis M. popliteus'un tendonu
Lig. cruciatum posterius Lig. cruciatum anterius Meniscus medialis Lig. collaterale tibiale Lig. patellae
Patella (a) nden grn
Facies popltea M. gastrocnemius, caput mediale Lig. collateral tibiale Lig. meniscofemoral posterius M. semimembranosus'un tendonu Lig. popliteum obliquum Lig. cruciatum posterius M. plantaris M. gastrocnemius, caput laterale Lig. meniscofemoral anterius Lig. popliteum arcuatum Lig. collaterale fibulare M. popliteus
(b) arkadan grn EKL: ARTICULATIO GENUS
01s371
ARTICULATIO TIBIOFIBULAR1S PRCOCIMALIS ARTICULATIO TIBIOFIBULARIS DISTALIS

S i n d e s m o z i s tip e k l e m d i r . A y a k bilei e k l e m i n i n s t a b i l i z e s i iin esastr.
ARTICULATION ES PEDIS (AYAK EKLEMLER)

ARTICULATIO TALOCRURALIS
T i b i a , f i b u l a v e t a l u s arasnda k u r u l u g i n g l i m u s tip eklemdir.
Ligamentleri
L i g . c o l l a t e r a l e m e d i a l e (lig. d e l t o i d e u m ) ; m a l l e o l u s m e d i a l i s ile t a r s a l k e m i k l e r a r a s n d a uzanr. Ayan ar e v e r s i y o n u n u nler. Drt paras vardr. P a r s tibionavicularis pars tibiocalcanea pars tibiotalaris posterior pars tibiotalaris anterior.
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLERT)
=jj
* tfe-?'l/^
Lig. c o l l a t e r a l e l a t e r a l e ; m a l l e o l u s lateralis'ten balar. Lig. t a l o f i b u l a r e a n t e r i u s , lig. t a l o f i b u l a r e p o s t e r i u s ve lig. c a l c a n e o f i b u l a r e d e n i l e n paras vardr. Ayan ar i n v e r s i y o n u n u nler.
ARTICI!LATIO SUBTALARIS (ART. TALOCALCANEA)

Talus ve c a l c a n e u s arasnda k u r u l u p l a n a tip eklemdir. E v e r s i y o n (i r o t a s y o n + a b d k s i y o n ) v e i n v e r s i y o n ( d r o t a s y o n + a d d k s i y o n ) h a r e k e t l e r i n i n b y k b l m b u e k l e m d e y a p l r . Kk bir blm art. tarsi t r a n s v e r s a ' d a yaplr.
ARTICI!LATIO TARS TRANSVERSA

Ayak amputasyonunda oluur. Art. t a l o c a l c a n e o n a v i c u l a r i s ; s f e r o i d tip eklemdir. Art. c a l c a n e o c u b o i d e a ; s e l l a r tip eklemdir. > Lig. calcaneonaviculare plantare (spring ligament); calcaneus'taki s u s t e n t a c u l u m t a l i ile o s n a v i c u l a r e arasnda uzanr. E k l e m i n e n n e m l i l i g a m e n t i d i r . Ayan u z u n a r k u s u n u n devamllnda rol o l a n bu l i g a m e n t , t a l u s b a n d e s t e k l e r v e t a l u s ' u p o z i s y o n u n d a t u t a r . A y a k k u b b e s i n e verdii e l a s t i k i y e t n e d e n i y l e , kopmas d u r u m u n d a dz tabanlk ( p e s p l a n u s ) olur. M. tibialis p o s t e r i o r ' u n t e n d o n u , l i g a m e n t i n h e m e n altndan geer. t a l u s , c a l c a n e u s ve os n a v i c u l a r e arasnda kurulu (Chopart amputasyonu) kullanlan bu eklem, iki eklemden
ARTICI!LATIONES
TARSOMETATARSALES
Distal sra tarsal k e m i k l e r l e , m e t a t a r s a l k e m i k l e r arasnda kurulu p l a n a tip eklemlerdir. A y a k a m p u t a s y o n u n d a ( L i s f r a n c a m p u t a s y o n u ) kullanlr.
ARTICI! LATION ES METATARSOPHALANGEAE

M e t a t a r s a l k e m i k l e r i n balar ile p r o k s i m a l falankslarn b a z i s l e r i arasnda e l i p s o i t t i p eklemlerdir.
ARTICU LATION ES INTERPHALANGEAE PEDIS

F a l a n k s l a r arasnda k u r u l u g i n g l i m u s tip eklemlerdir.
AYAK ARKUSLARI (KEMERLER)

ARCUS PEDIS TRANSVERSUS
Distal sra t a r s a l k e m i k l e r ile m e t a t a r s a l k e m i k l e r i n bazisleri tarafndan oluturulur. Ayan s t a b i l i z e s i n e ve fleksibilitesine izin verir. M. fibularis (peroneus) longus'un t e n d o n u , bu arkusun devamllnda en n e m l i yapdr.
ARCUS PEDIS LONGITUDINALIS

Pars m e d i a l i s ve p a r s lateralis olarak iki paras vardr. P a r s m e d i a l i s ; os c u b o i d e u m hari, tm t a r s a l k e m i k l e r ile ilk m e t a t a r s a l k e m i k tarafndan yaplr. T a l u s , bu a r k u s u n en yksek noktasn y a p a n kemiktir. Vcut arlnn byk blmn tar. P a r s m e d i a l i s ' i n devamllnda en nemli yap, a p o n e u r o s i s p l a n t a r i s v e l i g a m e n t u m c a l c a n e o n a v i c u l a r e p l a n t a r e ( s p r i n g l i g a m e n t ) dir. P a r s l a t e r a l i s ; c a l c a n e u s v e o s c u b o i d e u m ile drdnc v e beinci m e t a t a r s a l k e m i k l e r tarafndan oluturulur. Arkusun ana eklemi, art. calcaneocuboidea'dr. Pars lateralis'in devamllnda; a p o n e u r o s i s p l a n t a r i s , lig. p l a n t a r e l o n g u m v e lig. c a l c a n e o c u b o i d e u m p l a n t a r e (lig. p l a n t a r e b r e v i s ) ' n i n nemli rol vardr.
A r c u s pedis transversus ( A P T ) APT Distal sra tarsal kemikler ile metatarsal kemiklerin bazisleri tarafndan oluturulur M. fibularis longus (MFL)'un tendonu bu arkusun devamllnda en nemli yapdr
A r c u s pedis longitudinalis, pars medialis (PM) LCNP M F L Os cuboideum hari, tm tarsal kemikler ve ilk 3 metatarsal kemik tarafndan yaplr Bu arkusun devamllnda en nemli yap, aponeurosis plantaris ve ligamentum calcaneonaviculare plantare (LCNP)'dir
A r c u s pedis longitudinalis, pars lateralis (PL) Calcaneus, os cuboideum ve 4-5. metatarsal kemikler tarafndan oluturulur
EKL: AYAK KEMERLER
KRANYUM EKLEMLER
ARTI CU LATIO TEM PO ROM AN DIB U LARIS
Ban t e k hareketli eklemidir. T e m p o r a l kemikteki f o s s a m a n d i b u l a r i s ve t u b e r c u l u m articulare ile c a p u t m a n d i b u l a e ( c o n d y l u s m a n d i b u l a e ) arasnda b i k o n d i l e r tip eklemdir. E k l e m yzlerini rten kkrdak f i b r z yapdadr. D i s c u s a r t i c u l a r i s i vardr. E k l e m dtan n. f a c i a l i s , iten n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s ile komudur.
Ligamentleri
L i g . laterale (lig. t e m p o r o m a n d i b u l a r e ) ; e k l e m kapslnn kalnlamas ile oluur. D yz parotis bezi ile komudur. C a p u t m a n d i b u l a e ' n i n arkaya gitmesini nleyerek, m e a t u s a c u s t i c u s e x t e r n u s ' u korur. L i g . s t y l o m a n d i b u l a r e ; d e r i n b o y u n fasyasnn kalnlam bir parasdr. Lig. sphenomandibulare; birinci faringeal arkus kkrdann (Meckel
k k r d a ) p e r i k o n d r i y u m u n d a n d e r i v e o l u r . Mandibula'nn arln i n e m e kaslarnn t o n u s u tamasna ramen, b u l i g a m e n t mandibula'nn p r i m e r p a s i f d e s t e i d i r . V . a . n . m y l o h y o i d e u s l i g a m e n t i deler. st u c u n a yakn chor d a t y m p a n i tarafndan aprazlanr. L i g a m e n t ile c o l l u m m a n d i b u l a e arasndan n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s ve a.v. m a x i l l a r i s , l i g a m e n t ile r a m u s m a n d i b u l a e arasndan ise v . a . n . a l v e o l a r i s i n f e r i o r geer.
Bikondiler tip eklem Discus a r t i c u l a r i s (DA)'i var E k l e m dtan n. f a c i a l i s , iten n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s i l e komu Lig. laterale (LL; t e m p o r o m a n d i b u l a r e ) ; caput mandibulae'nin arkaya gitmesini ve meatus a c u s t i c u s e x t e r n u s ' a z a r a r v e r m e s i n i nler Lig. stylomandibulare (LSM); fasyasnn kalnlamas i l e oluur derin boyun
Lig.sphenomandibulare
(LSpAA):
B i r i n c i f a r i n g e a l a r k u s kkrdann ( M e c k e l kkrda) p e r i k o n d r i y u m ' u n d a n d e r i v e o l u r Mandibula'nn primer p a s i f desteidir ( a k t i f destei ineme kaslardr) Bu l i g a m e n t ile r a m u s m a n d i b u l a e arasndan; aiveoiaris inferior ve c h o r d a t y m p a n i geer N . m y l o h y o i d e u s , l i g a m e n t i deler EKL: ARTICULATIO TEMPOROMANDIBULARIS n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s , a.v. m a x i l l a r i s , v.a.n.
ARTICULATIO ATLANTOOCCIPITALIS
Atlas'n m a s s a lateralis'inin st yzndeki f a c i e s articularis s u p e r i o r ' l a r ile oksipital kemiin c o n d y l u s occipitalis'leri arasnda e l i p s o i t tip eklemdir. Baa f l e k s i y o n - e k s t e n s i y o n ve bir m i k t a r lateral f l e k s i y o n yaptrr. E k l e m i n e s a s h a r e k e t i b a a f l e k s i y o n d u r . " E V E T - Y E S " ifadesini v e r d i r e n ba hareketi bu e k l e m d e yaplr.
Ligamentleri
M e m b r a n a a t l a n t o o c c i p i t a l i s a n t e r i o r ; atlas ile f o r a m e n m a g n u m ' u n n kenar arasnda uzanr. Kaln o l a n o r t a parasna l i g a m e n t u m a t l a n t o o c c i p i t a l e a n t e r i u s d e n i r ve aa doru v e r t e b r a gvdelerinin n yzn rten l i g a m e n t u m l o n g i t u d i n a l e a n t e r i u s o l a r a k d e v a m eder. M e m b r a n a a t l a n t o o c c i p i t a l i s p o s t e r i o r ; atlas ile f o r a m e n m a g n u m ' u n a r k a kenar arasnda uzanr. S e y i r bakmndan lig. f l a v u m ile benzerdir. T r i g o n u m s u b o c c i p i t a l e ( e n s e geni)'nin demesini yapar. A . v e r t e b r a l i s v e n . s u b o c c i p i t a l s ( C I s p i n a l s i n i r i n a r k a d a l ) tarafndan delinin
EKL: ART. ATLANTOOCCPTALS VE ART. ATLANTOAXIALIS
COLUMNA VERTEBRALIS EKLEMLER

ARTICULATIO ATLANTOAXIALIS
e k l e m d e n oluur. A r t . a t l a n t o a x i a l i s l a t e r a l i s ; atlas'n m a s s a lateralls'lerindeki f a c i e s artlcularls inferior'lar ile axis'in p r o c e s s u s articularis superior'lar arasnda her iki y a n d a k u r u l u p l a n a tip eklemdir. Art. a t l a n t o a x i a l i s m e d i a n a ; d e n s axis'teki facies articularis anterior, atlas'n a r c u s anterior atlantis'indeki f o v e a d e n t i s atlantis ve l i g a m e n t u m t r a n s v e r s u m atlantis arasnda kurulu t r o k o i d tip eklemdir. B a n r o t a s y o n h a r e k e t l e r i n i n y a p l d e k l e m d i r . " H A Y I R - N O " ifadesini v e r d i r e n ba h a r e k e t i (ban bir t a r a f t a n dier t a r a f a evrildii h a r e k e t ) bu e k l e m d e yaplr.
Ligamentleri
Ligg. alaria; ban rotasyon hareketlerini kontrol eden esas ligamentlerdir. ki tanedir. D e n s axis'in yanlarndan c o n d y l u s occipitalis'lerin m e d i a l kenarna uzanr. L i g a m e n t u m a p i c i s d e n t i s ; d e n s axis'in t e p e s i n d e n f o r a m e n m a g n u m ' u n n kenarna uzanr. L i g g . alaria'lar arasndadr. Bu l i g a m e n t , n o t o k o r d d e n i l e n e m b r i y o n i k yapnn k r a n y a l u c u n u n kalntsdr.
N o t o k o r d u n yetikin i n s a n d a iki e m b r i y o n i k kalnts vardr; 1- Lig. apicis dentis 2 - N u c . pulposus T e s t i s ve verlere klavuzluk y a p a n gubernaculum'un da 2 kalnts vardr; 1 - Lig. t e r e s uteri 2- Lig. ovarii proprium
L i g a m e n t u m t r a n s v e r s u m a t l a n t i s ; atlas'n m a s s a lateralis'lerinin m e d i a l kenarlar arasnda uzanr. D e n s a x i s ' i p o z i s y o n u n d a t u t a n l i g a m e n t t i r . L i g a m e n t i n st kenarndan oksipital kemiin baziler parasna u z a n a n d e m e t e f a s c i c u l u s l o n g i t u d i n a l i s s u p e r i o r , alt kenarndan axis'in gvdesinin a r k a yzne u z a n a n d e m e t e de f a s c i c u l u s l o n g i t u d i n a l i s i n f e r i o r ad verilir. Bu d e m e t l e r ve l i g a m e n t , ha eklinde bir grnm oluturur ve bu grnmnden dolay l i g a m e n t u m c r u c i f o r m e a t l a n t i s ad verilir. Ban ar f l e k s i y o n u n u nler.
M e m b r a n a t e c t o r i a ; yukarda b a h s e d i l e n ligamentlerin hepsini a r k a d a n rter. V e r t e b r a gvdelerinin a r k a yzlerini rten l i g a m e n t u m l o n g i t u d i n a l e p o s t e r i u s ' u n , a x i s ' t e n s o n r a y u k a r d o r u d e v a m d r . A x i s ' i n gvdesinin a r k a yznden balar, yukarda o k s i p i t a l kemiin baziler parasna t u t u n u r ve b u r a d a d u r a m a t e r ' l e karr.
LAD
eklemden oluur: Mediana plana'dr olan trokoid, lateralis olanlar
Median olanda ba rotasyon hareketleri yapar ("hayr" ifadesini verdiren ba hareketi) Lateral olanlarda ba, lateral fleksiyon yapar
LA
Lig.apicis dentis (L/\D): Notokord'un st ucunun
kalntsdr (dier kalnts nuc.pulposus) Ligg.alaria (LA): Ban rotasyon hareketlerini kontrol eden esas ligamentlerdir (iki tanedir)
Lig.transversum atlantis (LTA): pozisyonunda tutan ligamenttir LTA
Dens axis'i
Membrana tectoria (MT): nceki ligamentlerin hepsini arkadan rter. Vertebra gvdelerinin arka yzn rten lig.longitudinale posterius (LLP) ile devamldr
MT
LLP Herniye disk, lig.longitudinale posterius kenarndan geip epidural arala iner (LLP)'un bir
EKL: ARTICULATIO ATLANTOAXIALIS
SYMPHYSIS
INTERVERTEBRALIS
V e r t e b r a gvdeleri arasndaki s i m f i z i s t i p e k l e m l e r d i r . Gvdeler arasnda, d i s c u s i n t e r v e r t e b r a l s d e n i l e n fibrz kkrdak yapsnda oluumlar bulunur. D i s c u s i n t e r v e r t e b r a l i s ; T o p l a m 2 3 t a n e o l u p , a k s i s ' d e n s a k r u m ' a k a d a r btn o m u r gvdeleri arasnda vardr. S a d e c e , a t l a s ile a x i s a r a s n d a y o k t u r . D i s c u s i n t e r v e r t e b r a l i s ' i n o r t a blmne n u c l e u s p u l p o s u s , b u n u evreleyen d a h a sert yapdaki periferik blmne de a n u l u s f i b r o s u s ad verilir. N u c l e u s p u l p o s u s , n o t o k o r d ' u n k a l n t s d r .
Ligamentleri
L i g a m e n t u m l o n g i t u d i n a l e a n t e r i u s ; oksipital kemiin baziler parasndan s a k r u m ' a k a d a r uzanr. V e r t e b r a gvdelerinin ve diskuslarn n yzn rter. C o l u m n a v e r t e b r a l i s ' i n ar e k s t e n s i y o n u n u nler. L i g a m e n t u m l o n g i t u d i n a l e p o s t e r i u s ; m e m b r a n a tectoria'nn devam o l a r a k C 2 (axis) gvdesinin arkasndan balar. C a n a l i s v e r t e b r a l i s i i n d e aa doru i n e r e k , c a n a l i s s a c r a l i s ' e k a d a r uzanr. Balca d i s c u s i n t e r v e r t e b r a l i s ' l e r e tutunur. V e r t e b r a gvdelerinin a r k a yzn rten bu l i g a m e n t , c o l u m n a v e r t e b r a l i s ' i n ar f l e k s i y o n u n u nler.
Ligamentum hiavum Lig. intertramsversa
Lig. Interspinale
Lig. *- longitudinale post.
Lig. supraspinale
Lig. longitudinale ant.
EKL:
COLUMNA VERTEBRALS'N LGAMENTLER
ARTICULATION ES ZYGAPOPHYSIALES (FASET EKLEMLER)

Komu vertebralarn p r o c e s s u s a r t i c u l a r i s superior'lar ile inferior'lar arasnda k u r u l u p l a n a t i p e k l e m l e r d i r . F o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' l e r e yakn olduklarndan, hastalklar y a d a yaralanmalarndan spinal sinirler etkilenir.
Ligamentleri
L i g g . s u p r a s p i n a l i a ; p r o c e s s u s spinosus'larn ularn balar. Omurgann ar f l e k s i y o n u n u v e r o t a s y o n u n u nler. C 7 s e v i y e s i n d e n s o n r a yukar doru b u l i g a m e n t l e r i n yerini l i g a m e n t u m n u c h a e alr.
{ TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
L i g g . i n t e r s p i n a l i a ; komu p r o c e s s u s spinosus'larn aralarn d o l d u r u r . Ligg. flava; a t l a s ' t a n , S v e r t e b r a ' y a k a d a r komu l a m i n a a r c u s v e r t e b r a e ' l e r i
balayan sar renkli elastik ligamentlerdir. O m u r g a n n dik d u r m a s n d a ve o m u r g a n n n o r m a l kavislerinin k o r u n m a s n d a f o n k s i y o n l a r vardr. L i g a m e n t u m n u c h a e ; C7 vertebra'nn p r o c e s s u s s p i n o s u s ' u ile p r o t u b e r e n t i a occipitalis e x t e r n a arasnda uzanr. Bu s e v i y e d e s u p r a s p i n a l l i g a m e n t l e r i n karl olarak bulunur. B a n d i k t u t u l m a s n a y a r d m e d e r v e a r f l e k s i y o n u n u nler.
ARTICI!LATIO LUMBOSACRALIS
L5 vertebra'nn s a k r u m ' l a yapt eklemdir. D a h a nce ifade e d i l e n h e r iki e k l e m i ( s y m p h y s i s i n t e r v e r t e b r a l i s ve art. z y g a p o p h y s i a l l s ) ve onlarn balarn ierir. Ek o l a r a k l i g a m e n t u m i l i o l u m b a l e d e n i l e n , L 5 vertebra'nn p r o c e s s u s t r a n s v e r s u s ' u n d a n c r i s t a iliaca'ya u z a n a n v e r t e b r o p e l v i k bir l i g a m e n t vardr.
ART1CULATIO
SACROILIACA
S a k r u m ile iliyum arasnda p l a n a tip eklemdir. E s a s f o n k s i y o n u , vcut arln c o l u m n a v e r t e b r a l i s ' t e n i l i y u m araclyla alt e k s t r e m i t e l e r e aktarmaktr. S a k r o i l i y a k l i g a m e n t l e r i vardr.
ARTICULATIO CAPITIS COSTAE

K a b u r g a balar ile t o r a k a l v e r t e b r a gvdeleri arasnda k u r u l u p l a n a tip eklemlerdir. L i g a m e n t u m c a p i t i s c o s t a e i n t r a a r t i c u l a r e ; c a p u t c o s t a e ' d e k i c r i s t a c a p i t i s c o s t a e ile d i s c u s intervertebralis arasnda uzanr. 1, 10, 11 ve 12 nci kaburgalarn crista c a p i t i s c o s t a e ' s i olmadndan, bu kaburgalarn e k l e m l e r i n d e yoktur.
ARTICU LATIO COSTOTRANSVERSARIA

T u b e r c u l u m costae'lerdeki e k l e m yz ile p r o c e s s u s transversus'lardaki e k l e m yzleri arasnda k u r u l u p l a n a tip eklemlerdir. B u e k l e m , 1 1 v e 1 2 nci k a b u r g a l a r d a y o k t u r .
STERNAL EKLEMLER
SYMPHYSIS MANUBRIOSTERNALIS
M a n u b r i u m s t e r n i ile c o r p u s s t e r n i arasndadr. T4 alt kenar seviyesindedir. A r a d a fibrz kkrdak yapsnda bir d i s k u s vardr ve bu n e d e n l e s i m f i z i s t i p ( s e k o n d e r k a r t i l a g i n z ) eklemdir. A n c a k ileri dnemde d i s k u s erir ve paralar t a m o l a r a k birleir ( s i n o s t o z i s )
SYMPHYSIS XIPHOSTERNALIS
C o r p u s sterni ile p r o c e s s u s x i p h o i d e u s arasnda, T9 v e r t e b r a alt kenar karsnda s i m f i z i s tip eklemdir. A n c a k ileri dnemde d i s k u s erir ve paralar t a m o l a r a k birleir ( s i n o s t o z i s ) .
KAS SSTEM
FASCIA SUPERFICIALIS
- Lamina superficialis - Lamina profundus ki l a m i n a arasnda m i m i k kaslar v e m e m e b e z i b u l u n u r .
FASCIA PROFUNDA
T a m a m e n k a s l a r a mal olmu b i r yapdr. Kaslar s a r a r , o r i j i n v e r i r , s e p t a v e r i r .
K a s l a r M E Z O D E R M ' d e n kken alrlar, istisnas; M. sphincter pupillae (parasempatiklerden innerve olur) M. d i l a t a t o r pupillae (sempatiklerden innerve olur)'dr. B u 2 k a s tpk S S S g i b i , e p i d e r m i s g i b i E K T O D E R M kkenlidir.
BA BLGES
K a f a k e m i k l e r i , be tabakal bir yap ile rtldr. Bu yapya, h e r katn ba h a r f l e r i n i n t e m s i l ettii S C A L P ad verilir. S (Skin, deri) C (Connective doku, fascia superficialis) A (Aponeurosis epicranialis, galea aponeurot ica, fascia profunda) L ( L o o s e a r e o l a r d o k u , g e v e k a r e o l a r t a b a k a ) ; k a f a d v e n l e r i , d u r a l sinslere balayan e m i s s a r y a n v e n l e r b u tabakadadr. B u n e d e n l e s c a l p ' n e n t e h l i k e l i tabakasdr. P ( P e r i c r a n i u m ) ; kafa k e m i k l e r i n i n d yzn rten p e r i o s t e u m ' d u r .
S C A L P ' n ilk tabakas ( S C A ) , birbirleri ile ok sk balantldr ve ayrlmaz. Bu n e d e n l e t e k bir t a b a k a gibidir v e s c a l p p r o p e r denir. S c a l p , b u t a b a k a n e d e n i y l e hareketlidir.
YZ KASLARI
Yzeyel fasyann iki yapra arasnda y e r a l a n yz kaslar, i k i n c i f a r i n g e a l ( b r a n k i y a l ) a r k u s ' t a n geliirler ve bu arkn siniri o l a n n. f a c i a l i s tarafndan uyarlrlar. Y z blgesinde derin fasya yoktur.
M. ORBICULARIS OCULI
Gz kapaklarnn sfinkteridir. K o r n e a r e f l e k s i n d e g z l e r i k a p a t a n kastr. M. o r b i c u l a r i s o c u l i , gz kapan aan m. l e v a t o r p a l p e b r a e s u p e r i o r i s ' i n ( b u k a s n. o c u l o m o t o r i u s tarafndan uyarlr) a n t a g o n i s t i d i r .
(TUSDATA BLMSEL TOPLANTI M E R K E Z L E R ^
M. CORRUGATOR SUPERCILII
Ka atlmas h a r e k e t i n i yaptran kastr.
M. NASALIS
B u r n u n e s a s kasdr. B u r u n d e l i k l e r i n i h e m d a r a l t a n , h e m d e g e n i l e t e n kastr.
M. ZYGOMATICUS MAJR
Az kesini yukar-da eker. G l m e h a r e k e t i n i y a p t r a n k a s t r .
M. RISORIUS
T e b e s s m h a r e k e t i n i yaptran kastr.
M. BUCCINATOR
Yz i f a d e s i kenarndan kaslarnn en d e r i n yerleimli olandr. R a p h e p t e r y g o m a n d i b u l a r i s ' i n n h a r e k e t i srasnda m o l a r dilere balar. Y a r d m c i n e m e kasdr. ineme
kar yanaklar bastrarak, inemeye yardm eder. Dil ile birlikte y i y e c e i n y a n a k ve d i l e r a r a s n d a t u t u l m a s n s a l a r . E m m e v e f l e m e h a r e k e t l e r i n i yaptrr. f l e m e k a s o l a r a k d a bilinir. D u c t u s p a r o t i d e u s , b u k a s d e l i p s t 2 . m o l a r d i h i z a s n d a v e s t i b u l u m o r i s ' e alr.
M. PLATYSMA
A z n a l m a s n a y a r d m e d e r . E k o l a r a k k o r k u v e y a a k n l k i f a d e l e r i n d e olduu g i b i , az kelerini ve alt duda aaya eker. B o y u n d e r i s i n i g e r e r . M. p l a t y s m a , d e r i n i n s p i r y u m d a alr. V. j u g u l a r i s e x t e r n a , kasn altndan geer.
M. orbicularis oculi
M. corrugator supercilii
IH .
M. levator labii superioris M. zygomaticus minor M. zygomaticus major ^
compressor naris M. levator angulis oris Ductus parotideus M. buccinator
M. risorius
M. depressor labii inferioris M. mentalis M. orbicularis oris EKL: MMK KASLARI
M. depressor anguli oris
NEME KASLARI
H e r bir t a r a f t a drt tanedir. N. m a n d i b u l a r i s ' i n dallar tarafndan uyarlrlar. M. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis
M. MASSETER
Kasn yzeyelinden; d u c t u s p a r o t i d e u s , n. f a c i a l i s ' i n dallar ve a.v. t r a n s v e r s a f a c i e i geer. P a r o t i s b e z i ksmen altnda y e r alr.
M. PTERYGODEUS LATERALS
ki ba vardr. Balar arasndan, a. m a x i l l a r i s ile n. b u c c a l i s geer. ene e k l e m i n d e k i d i s c u s a r t i c u l a r i s ' e t u t u n m a s v a r d r . A z a a n t e k i n e m e kasdr. ki tarafl alarak, m a n d i b u l a ' y a d e p r e s y o n (az aar) ve p r o t r a k s i y o n yaptrr.
BOYUN BLGES
V a g i n a c a r o t i c a ; d e r i n b o y u n fasyasnn kalnlamas ile oluan bu klf iinde; m e d i a l d e a. carotis c o m m u n i s ve a. carotis interna, lateralde v. jugularis interna, arkada n. v a g u s bulunur. A n s a c e r v i c a l i s , klfn nnde y e r alr.
M. STERNOCLEIDOMASTOIDEUS
B o y n u n a n a h t a r kasdr. B o y n u , n ve a r k a (yan) iki gen a l a n a ayrr. V . j u g u l a r i s e x t e r n a kasn zerinde (nnde) s e y r e d e r . V a g i n a c a r o t i c a , p l e x u s
c e r v i c a l i s , a n s a c e r v i c a l i s ve a. s u b c l a v i a kasn altndadr (arkasndadr). N. a c c e s s o r i u s ' u n s p i n a l paras tarafndan uyarlr. Tek tarafl altnda, b a a l t t a r a f a e e r v e r o t a s y o n y a p t r r . Bylece y z k a r t a r a f a b a k t r r . ki tarafl altnda, b a a f l e k s i y o n yaptrr. S u p i n p o z i s y o n u n d a y k e n m. l o n g u s c o l l i ile b i r l i k t e , ban kaldrlmasnda kullanlr (ba yastktan kaldrrken). Bu iki k a s y e m e k y e r k e n sk o l a r a k kullanlr.
EKL: VAGINA CAROTICA (KAROTD KILIFI)
HYOD ST KASLAR
Fonksiyonlar srasnda, h i y o i d kemii yukarya ekerler.
M. DIGASTRICUS
ki karnldr. V e n t e r anterior, n. m a n d i b u l a r i s (n. t r i g e m i n u s ' u n d a l ) , v e n t e r p o s t e r i o r ise n. f a c i a l i s tarafndan uyarlr.
M. STYLOHYOIDEUS
N. f a c i a l i s tarafndan uyarlan t e k h i y o i d kastr.
M. MYLOHYOIDEUS
A z b o l u u n u n t a b a n n y a p a n kastr. N. m a n d i b u l a r i s tarafndan uyarlr.
M. GENIOHYOIDEUS
- M. m y l o h y o i d e u s ' u n zerindedir. S p i n a m e n t a l i s ' t e n balar. zerinde m. g e n i o g l o s s u s vardr. - Cl s p i n a l sinir tarafndan uyarlr.
HYOD ALTI KASLAR

Y u t m a ve konuma srasnda, yukar kan h i y o i d kemii aaya ekerler. B u k a s l a r d a n m . t h y r o h y o i d e u s C l s p i n a l sinir ile, dierleri a n s a c e r v i c a l i s tarafndan uyarlr.
Mandbula M. genlohyoldeus M. stylohyoideus Hiyoid kemik M. thyrohyoideus M. omohyoideus, venter superior M. omohyoideus, venter inferior M. mylohyoideus M. digastricus, venter anterior M. digastricus, venter posterior M. sternohyoideus M. sternocleidomastoideus, caput sternalis M. sternocleidomastoideus, ~~~~jcaput clavicularis
Manubrium sterni
M. sternothyroideus
EKL: HYOD ST VE HYOD ALTI KASLAR
M. sternohyoideus
M a n u b r i u m s t e r n i ve c l a v i c u l a ' d a n balar, hiyoid k e m i k t e sonlanr.
M. sternothyroideus
H i y o i d kemie tutunmas o l m a y a n tek hiyoid kastr.
M. THYROHYODEUS
A n s a c e r v i c a l i s t a r a f n d a n u y a r l m a y a n t e k h i y o i d a l t kastr. C l s p i n a l sinirin n dal tarafndan uyarlr.
M. OMOHYOIDEUS
B o y u n a r k a (yan) genini, iki gene ayran kastr. V e n t e r s u p e r i o r ve v e n t e r inferior eklinde iki karn vardr. V e n t e r s u p e r i o r ' u hiyoid kemie v e n t e r inferior'u s c a p u l a ' d a k i i n c i s u r a s c a l p u l a e ' n i n yaknlarna tututunur.
BOYUN OMURLARININ DI TARAFINDAK KASLAR

M. SCALENUS ANTERIOR
B o y u n d a nemli bir a n a t o m i k iarettir. Kasn n yz; v. s u b c l a v i a , n. p h r e n i c u s ve v . j u g u l a r i s i n t e r n a ile komudur. Arkasnda i s e ; c u p u l a p l e u r a ' y r t e n m e m b r a n a s u p r a p l e u r a l i s ( S i b s o n f a s y a s ) , a . s u b c l a v i a v e p l e x u s b r a c h i a l i s bulunur. M e d i a l kenar a.v. v e r t e b r a l i s ve s o l d a k i ek o l a r a k d u c t u s t h o r a c i c u s ile komudur. A . s u b c l a v i a v e p l e x u s b r a c h i a l i s , m . s c a l e n u s a n t e r i o r ile m . s c a l e n u s m e d i u s arasndadr.
M. SCALENUS MEDUS
N . t h o r a c i c u s l o n g u s ( B e l l s i n i r i ) v e n . d o r s a l i s s c a p u l a e tarafndan delinir. n tarafnda, a. s u b c l a v i a ile p l e x u s b r a c h i a l i s vardr.
M. SCALENUS POSTERIOR
N. phrenicus N. vagus
EKL: SKALEN KASLAR VE KOMULUKLARI
7T
TRIGONUM SUBOCCIPITALE
Bir e n s e genidir. Kafann arkasnda, o k s i p i t a l kemiin aasnda ve m. s e m i s p i n a l c a p i t i s ' i n altndadr
Snrlan
st-ite; m. r e c t u s c a p i t i s p o s t e r i o r m a j o r st-dta; m. o b l i q u u s c a p i t i s s u p e r i o r Alt-dta; m. o b l i q u u s capitis inferior
atsn; m . s e m i s p i n a l i s c a p i t i s v e ksmen m . l o n g i s s i m u s c a p i t i s yapar. Demesini; m e m b r a n a a t l a n t o o c c i p i t a l i s p o s t e r i o r ile a t l a s ' n a r c u s p o s t e r i o r ' u yapar.

A. v e r t e b r a l i s N. s u b o c c i p i t a l i s ( C I s p i n a l sinirin r a m u s dorsalis'i)
N. occipitalis major (C2 spinal sinirin r a m u s dorsalis'inin medial dal) ve a. o c c i p i t a l i s ' i n dallar genin atsndan geer.
O s occipitale
L i n e a nuchalis inferior
M . obliquus capitis superior M . obliquus capitis inferior A. vertebralis N. suboccipitalis M. rectus capitis posterior major 01s033 M . rectus capitis posterior minor
EKL: TRIGONUM SUBOCCIPITALE
BOYUN GENLER
B o y u n , m. s t e r n o c l e i d o m a s t o i d e u s ile n ve a r k a (veya y a n ) o l a r a k iki gen a l a n a ayrlr.
A - BOYUN N GENLER
B o y u n n geni, m. d i g a s t r i c u s ' u n k a r n l a r ve m. o m o h y o i d e u s ' u n s t k a r n ile d r t g e n e (birisi t e k , ift) ayrlr.
TRIGONUM MUSCULARE (TRGONUM OMOTRACHEALE) inde bulunan anatomik yaplar

T i r o i d b e z i , p a r a t i r o i d bezler, larinks, t r a k e a ve h i y o i d alt k a s l a r
Mandbula Trigonum cervicale anterius M. sternocleidomastoideus Trigonum cervicale posterius
EKL: BOYUN ON VE YAN (ARKA) GEN
-Trigonum submandibulare -Trigonum submentale -Trigonum caroticum Trigonum supraclaviculare - Trigonum m uscu are
01s932
EKL: BOYUN N VE YAN (ARKA) GENLER
TRIGONUM SUBMENTALE (SUPRAHYOD GEN)

T e k o l a n b o y u n g e n i d i r . ki taraf m. d i g a s t r i c u s ' u n v e n t e r anterior'lar ile, hiyoid kemiin gvdesi arasndadr. genin demesini m. m y l o h y o i d e u s y a p a r
TRGONUM SUBMANDIBULARE (DGASTRK GEN)

M. d i g a s t r i c u s ' u n n ve a r k a karn ile m a n d i b u l a arasndadr.
TRGONUM CAROTICUM Snrlan

M. s t e m o c l e i d o m a s t o i d e u s M. d i g a s t r i c u s , v e n t e r p o s t e r i o r + m. s t y l o h y o i d e u s M. o m o h y o i d e u s , v e n t e r s u p e r i o r

A. c a r o t i s c o m m u n i s ve u dallar; a. c a r o t i s e x t e r n a ve a. carotis i n t e r n a A. c a r o t i s e x t e r n a ' n m y a n dallar; a. f a c i a l i s , a. lingualis, a. t h y r o i d e a s u p e r i o r , a. occipitalis, a. pharyngea ascendens. A. carotis externa; a. auricularis posterior d e n i l e n y a n daln ve u dallarn ( a . m a x i l l a r i s ve a. t e m p o r a l i s s u p e r f i c i a l i s ) bu gende v e r m e z . V. j u g u l a r i s i n t e r n a N. h y p o g l o s s u s , n. v a g u s , a n s a cervicalis'in radix s u p e r i o r ' u , n. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r a m u s internus'u v e r a m u s e x t e r n u s ' u D e r i n s e r v i k a l lenf dmleri
B - BOYUN ARKA (YAN) GENLER

B o y u n a r k a ( y a n ) geni, m. o m o h y o i d e u s ' u n v e n t e r i n f e r i o r ' u ile iki gene ayrlr. st gen d a h a byktr.
TRGONUM
OCCIPITALE
bu gende m. levator s c a p u l a e ' n i n zerinde seyreder.
N. a c c e s s o r i u s
TRGONUM SUPRACLAVICULARE (TRGONUM OMOCLAVICULARE) inde bulunan anatomik yaplar

A. s u b c l a v i a ' n n nc paras ve b a z e n v. s u b c l a v i a P l e x u s b r a c h i a l i s ' i n trunkus'lar A.v. t r a n s v e r s a colli (cervicis), a.v. s u p r a s c a p u l a r i s Supraklavikler lenf dmleri ( V i r c h o w dm) V. j u g u l a r i s e x t e r n a ; genin atsn d e l i p g e n e l l i k l e v. s u b c l a v i a ' y a alr.
SIRT KASLARI
EKL: SIRT KASLARI
M. TRAPEZIUS
O m z u m u z d a bir yk tarken o m z u n k m e s i n i n l e y e n e s a s kastr. B u f o n k s i y o n u srasnda m. l e v a t o r s c a p u l a e yardm eder. M. d e l t o i d e u s ' l a birlikte a c r o m i o n ' a t u t u n a n kastr. K o l u n 90 d e n s o n r a k i abdksiyonunda ( h i p e r a b d k s i y o n ) , m. s e r r a t u s a n t e r i o r ' a yardm eder. O m u z s a b i t k e n , t e k tarafl altnda ba ve b o y n u alt t a r a f a eer ve y z k a r t a r a f a b a k t r r . ki tarafl altnda, ba ve b o y n u a r k a y a eker ( e k s t e n s i y o n ) . N. a c c e s s o r i u s ' u n s p i n a l paras tarafndan uyarlr. M. t r a p e z i u s ' u n sonland y e r l e r d e n m. d e l t o i d e u s balar.
M. LATISSIMUS DORSI
Vcudun en g e n i kasdr. H u m e r u s ' t a k i s u l c u s i n t e r t u b e r c u l a r i s ' i n tabanna i n s e r s i y o yapar. P e l v i s ' e t u t u n u p , s t e k s t r e m i t e y e h a r e k e t y a p t r a n t e k kastr. Kola a d d u k s i y o n , i r o t a s y o n ve e k s t e n s i y o n yaptrr. F o n k s i y o n bakmndan m . t e r e s m a j o r ' l a benzerdir. K o l u n en g l a d d u k t o r kasdr. kullanamaz. H e m derin i n s p i r y u m ' d a , h e m d e kuvvetli e k s p i r y u m ' d a alr. Fonksiyon kaybnda hasta k o l t u k denei
Temel
trmanma
kasdr.
Bir
yere
trmanrken
(rn.
barfiks
ekerken);
m. pectoralis major'un sternokostal paras, m. teres major ve m. deltoideus'un arka lifleri ile birlikte, gvdeyi yukar ve ne doru eker. G v d e y i y u k a r e k e n e s a s kastr. M. t e r e s m a j o r ile birlikte p l i c a a x i l l a r i s p o s t e r i o r ' u oluturur. N. t h o r a c o d o r s a l is tarafndan uyarlr.
EKL:
Y Z E Y E L SIRT KASLARI
M. LEVATOR SCAPULAE M. RHOMBOIDEUS MINOR M. RHOMBOIDEUS MAJR

M. t r a p e z l u s ' u n altnda y e r alrlar. N. d o r s a l i s s c a p u l a e tarafndan uyarlrlar. Skapula'nn m e d i a l kenarn ie ve yukar ekerler. Bylece m. p e c t o r a l i s m i n o r ' l a b i r l i k t e , c a v i t a s glenoidalis'i aaya baktrrlar. R o m b o i d kaslar, kaldrlm st e k s t r e m i t e y i k u v v e t l e indirirken kullanlr. Ek o l a r a k skapula'y t o r a k s duvarndan ekerler ( r e t r a k s i y o n ) . Bu fonksiyonlar ile, skapula'y t o r a k s duvarna yaptran ( p r o t r a k s i y o n ) m . s e r r a t u s a n t e r i o r ' u n a n t a g o n i s t i d i r l e r . M. l e v a t o r s c a p u l a e ; o m u z zerinde bir yk tarken, o m z u n kmesini nlemede m. t r a p e z i u s ' a yardm eder. N. a c c e s s o r i u s , o k s i p i t a l gende bu kasn zerinde s e y r e d e r .
TRI60NUM Snrlar

AUSCULTATTONIS
Dta; scapula'nn m e d i a l kenar ( v e y a m. r h o m b o i d e u s m a j o r ) t e ; m. t r a p e z i u s ' u n d kenar A l t t a ; m. l a t i s s i m u s d o r s i ' n i n st kenar M . r h o m b o i d e u s m a j o r ' u n b i r paras b u gen iindedir. Demesinde
altnc
ve
yedinci
kaburga'lar i l e , b u k a b u r g a l a r arasnda k a l a n altnc interkostal boluk b u l u n u r .

Oskltasyon geninde, akcierlerin a l t loblarnn st s e g m e n t l e r i n i n oskltasyonu yaplr.
T R I S O N U M L U M B A L E SUPERUS Snrlar
Yukarda (genin taban); o n i k i n c i k a b u r g a t e ; m. e r e c t o r s p i n a e ' n i n d kenar A l t t a ; m. o b l i q u u s i n t e r n u s a b d o m i n i s ' i n st kenar
T R I S O N U M L U M B A L E NFERUS Snrlar
A l t t a (genin taban); c r i s t a i l i a c a t e ( v e y a a r k a d a ) ; m. l a t i s s i m u s d o r s i ' n i n n kenar D t a ( v e y a nde); m . o b l i q u u s e x t e r n u s a b d o m i n i s ' i n a r k a kenar duvarnn zayf alanlardr. Buradan
T r i g o n u m l u m b a l e s u p e r i u s v e i n f e r i u s karn a r k a r e t r o p e r i t o n e a l o r g a n l a r f tklaabilirler ( l u m b a l h e r n i )
M. PECTORALIS MAJOR
H u m e r u s ' t a k i c r i s t a t u b e r c u l i m a j o r i s ' t e sonlanir. K o l a a d d k s i y o n ve i r o t a s y o n yaptrr. Klavikler paras k o l u n f l e k s i y o n u n a yardm eder. Bir y e r e trmanrken (rn. barfiks ekerken) s t e r n o k o s t a l paras; m. l a t i s s i m u s d o r s i , m. t e r e s m a j o r ve m. d e l t o i d e u s ' u n a r k a lifleri ile birlikte, gvdeyi yukar ve ne eker. D e r i n i n s p i r y u m d a aktiftir. N. p e c t o r a l i s l a t e r a l i s ve m e d i a l i s tarafndan uyarlr. P l i c a a x i l l a r i s a n t e r i o r ' u y a p a n kastr.
TRIGONUM CLAVIPECTORALE (TRIGONUM DELTOPECTORALE)

Snrlar
Yukarda; clavicula'nn 1/3 d paras te; m. p e c t o r a l i s majr Dta; m. d e l t o i d e u s
geni rten d e r i alan ukur eklindedir ve f o s s a i n f r a c l a v i c u l a r i s ( M o h r e n h e i m u k u r u ) ad ile bilinir. B u r a d a n v. c e p h a l i c a geer.
FASCIA CLAV1PECTORALIS
C l a v i c u l a ile m. p e c t o r a l i s minr arasndaki boluu d o l d u r a n kuvvetli bir f a s y a l klftr. M. p e c t o r a l i s m i n o r ile m. s u b c l a v i u s ' u sarar.
Fascia clavipectoralis'i delen anatomik yaplar

N. p e c t o r a l i s lateralis A. t h o r a c o a c r o m i a l i s V. c e p h a l i c a N o d i infraclaviculares'in (nodi d e l t o - p e c t o r a l e s ) apikal lenf dmlerine g i d e n e f f e r e n t damarlar.
M. PECTORALS MINOR
P r o c . c o r a c o i d e u s ' t a s o n l a n a n t e k kastr. K o l a t u t u n m a d i i n k o l a h i bir h a r e k e t yaptrmaz. Skapula'y stabilize eder. O m z u ne ( p r o t r a k s i y o n ) ve aaya ( d e p r e s y o n ) eker. M m . r h o m b o i d e i ve m. levator s c a p u l a e ile birlikte, c a v i t a s glenoidalis'i aaya baktrr. D e r i n i n s p i r y u m d a aktiftir. M . p e c t o r a l i s minor, aksilla'daki oluumlar ( z e l l i k l e a . axillaris v e p l e x u s b r a c h i a l i s ' i n f a s i k l s l e r i ) iin nemli bir a n a t o m i k ve c e r r a h i iarettir. Bu yaplar, m. p e c t o r a l i s m i n o r ' u n arkasndan geer. N. p e c t o r a l i s m e d i a l i s tarafndan uyarlr.
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER ~)
M. pectoralis minor
EKL: OMUZ BLGES ve PEKTORAL KASLAR
M. SUBCLAVIUS
Clavicula'nn altndadr. O m z u aaya ve ne eker. s t e r n a l bann sternoklavikler e k l e m d e n kmasn nler. M. s u b c l a v i u s , clavicula krklarnda altndan geen p l e x u s brachialis'e ve a.v. s u b c l a v i a ' y a yastklk yapar. s t e k s t r e m iten in h a r e k e t l e r i s r a s n d a c l a v i c u l a ' y t e s p i t e d e r . H a l a t ve a ekme gibi h a r e k e t l e r srasnda, clavicula'nn
M. SERRATUS ANTERIOR
Y u m r u k a t m a h a r e k e t i srasnda aktif olduu iin b o k s r k a s o l a r a k bilinir. K o l a h i p e r a b d k s i y o n y a p t r a n kastr. B u h a r e k e t srasnda, m . t r a p e z i u s o n a yardm e d e r (sinerjist). M. pectoralis minor'la b i r l i k t e scapula'y ne ekerek t o r a k s duvarna yaptrr ( p r o t r a k s i y o n ) . B u f o n k s i y o n u ile s k a p u l a ' y a r e t r a k s i y o n y a p t r a n r o m b o i d k a s l a r n antagonistidir. F o s s a axillaris'in m e d i a l duvarn yapar. A n g u l u s inferior'u da ekerek c a v i t a s g l e n o i d a l i s ' i y u k a r y a b a k t r r . Bylece k o l u n , ban zerine kaldrlmasn (hiperabdksiyon) salar. N. t h o r a c i c u s l o n g u s (Bell siniri) tarafndan uyarlr.
SCAPULA'NIN HAREKETLER Protraksiyon : M . s e r r a t u s pectoralis minor anterior ve
CAVTAS
GLENODALS'
m . Y U K A R I baktranlar; > M. t r a p e z i u s > M. s e r r a t u s anterior AA baktranlar;
Retraksiyon : M . r h o m b o i d e u s m a j o r M. rhomboideus minor M . t r a p e z i u s ' u n o r t a paras Elevasyon Depresyon : M. t r a p e z i u s (st para) M. levator scapulae : M . t r a p e z i u s ( a l t para) M. pectoralis minor
> M. levator scapulae > M. rhomboideus major/minor > M. p e c t o r a l i s minor
NTERKOSTAL KASLAR
M M . I N T E R C O S T A L E S E X T E R N I ; d i a p h r a g m a ile b i r l i k t e i n s p i r y u m u n t e m e l kaslardr. M M . I N T E R C O S T A L E S INTERNI; ekspiryuma yardm ederler. M M . I N T E R C O S T A L E S I N T I M I ; s a d e c e toraksn y a n duvarlarnda bulunurlar. E k s p i r y u m a yardm ederler. M M . S U B C O S T A L E S ; t o r a k s duvarnn a r k a parasnn i yznde bulunurlar. E k s p i r y u m a yardm ederler. M M . L E V A T O R E S C O S T A R U M ; kaburgalar kaldrarak i n s p i r y u m a yardm ederler. M . T R A N S V E R S U S T H O R A C I S ( M . S T E R N O C O S T A L I S ) ; t o r a k s n duvarnn i yznde bulunurlar. E k s p i r y u m a y a r d m e d e r l e r . A.v. t h o r a c i c a interna'lar, b u k a s ile m m . i n t e r c o s t a l e s interni'ler arasnda s e y r e d e r . i n t e r k o s t a l nrovaskler yaplar, m m. i n t e r c o s t a l e s interni'ler ile m m . i n t e r c o s t a l e s intimi'ler arasnda s e y r e d e r .
DIAPHRAGMA
A p e r t u r a t h o r a c i s inferior'u kapatr. n s p i r y u m u n e s a s k a s d r . Toraks'n v e r t i k a l apn artrr.
FORAMEN VENAE CAVAE (FVC):

8. ve 9. torakal vertebralar aras discus intervertebralis seviyesinde, centrum tendineum'un zerindedir Aklktan: V. cava inferior ile sa n. phrenicus geer
HIATUS OESOPHAGEUS (HO):

10. torakal vertebra seviyesindedir Aklktan: Oesophagus, sa ve sol n. vagus'lar, a.v. gastrica sinistra'larn zofageal dallar ve zofagus'un alt 1/3 ksmndan gelen lenf damarlar geer
HIATUS AORTICUS (HA):

12. torakal vertebra gvdesinin nndedir Bu aklktan: Aort ve ductus thoracicus geer. Bazen v. azygos ile v. hemiazygos da geer
DIAPHRAGMA'DAK DER AIKLIKLAR VE NDEN GEEN YAPILAR:

Her bir crus'ta bulunan aklklardan splanknik sinirler (NS; n. splanchnicus majr, n. splanchnicus minr ve n. splanchnicus imus) geer. Genellikle sadakinden v. azygos (VA), soldakinden v. hemiazygos (VHA) geer Trigonum sternocostale (TSC)'lerden a.v.epigastrica superior'lar geer ve rektus klfna girer Ligamentum arcuatum laterale (LAL)'lerin arkasndan, v.a.n. subcostalis geer Ligamentum arcuatum mediale (LAM)'lerin arkasndan, truncus sympathicus (TS) geer
V.
J
EKL: DIAPHRAGMA ve ZERNDEK AIKLIKLAR
DIAPHRAGMA ZERNDE BULUNAN AIKLIKLAR

F o r a m e n v e n a e c a v a e ; T 8 - T 9 v e r t e b r a l a r aras d i s c u s intervertebralis s e v i y e s i n d e , c e n t r u m t e n d i n e u m ' u n zerindedir. B u aklktan v . c a v a i n f e r i o r v e s a n . p h r e n i c u s ' u n t e r m i n a l dallar geer. B a z e n s a h e p a t i k v e n bu d e l i k t e n geip, v. c a v a inferior'a alr. H i a t u s o e s o p h a g e u s ; T 1 0 v e r t e b r a s e v i y e s i n d e , o r t a hattn s o l u n d a v e sol y e d i n c i kkrdak kaburgann arkasndadr. Aklktan; o e s o p h a g u s , h e r iki n. v a g u s , a.v. g a s t r i c a s i n i s t r a ' l a r n z o f a g e a l d a l l a r ve zofagus'un 1/3 alt blmnden g e l e n l e n f d a m a r l a r geer. Hiatus aorticus; k r u s ' l a r arasnda, ligamentum arcuatum medianum'un hemen
arkasnda, T 1 2 v e r t e b r a gvdesinin nndedir. Bu aklktan; aort, d u c t u s t h o r a c i c u s ve b a z e n v. a z y g o s ile v. h e m i a z y g o s geer. H e r bir c r u s ' t a b u l u n a n aklklardan; n. s p l a n c h n i c u s m a j r , n. s p l a n c h n i c u s m i n r ve n. s p l a n c h n i c u s i m u s geer. Ek o l a r a k sol krus'tan v. h e m i a z y g o s , sa k r u s ' t a n v. a z y g o s geer. A.v. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r , her iki tarafta t r i g o n u m s t e r n o c o s t a l e ' d e n geer. V.a.n. s u b c o s t a l i s , her iki tarafta l i g a m e n t u m a r c u a t u m l a t e r a l e ' n i n arkasndan geer. T r u n c u s s y m p a t h i c u s , her iki tarafta l i g a m e n t u m a r c u a t u m m e d i a l e ' n i n arkasndan geer. Diaphragma'nn m o t o r siniri, n. p h r e n i c u s ' t u r ( p l e x u s cervicalis'in dal). S a n t r a l parasnn d u y u s u n u n. p h r e n i c u s , periferik paralarnn d u y u s u n u s o n a l t i n t e r k o s t a l s i n i r ve n. s u b c o s t a l i s tar.
SOLUNUM KASLARI I- Normal solunumda fonksiyon gren kaslar nspirasyon kaslar; Ekspirasyon;
d i a p h r a g m a v e m m . i n t e r c o s t a l e s e x t e r n i . nspiryumun % 7 5 8 0 ' i n i d i y a f r a g m a i l e , g e r i y e kalan m m . i n t e r c o s t a l e s e x t e r n i ' l e r l e yaplr. p a s i f o l a r a k yaplr.
II- Derin ve kuvvetli solunumda fonksiyon gren kaslar nspirasyon kaslar;

d i a p h r a g m a , m m . i n t e r c o s t a l e s e x t e r n i , m. p e c t o r a l i s m a j o r ve minor, mm. s c a l e n i , m. latissimus d o r s i , mm. l e v a t o r e s c o s t a r u m , m. s e r r a t u s p o s t e r i o r s u p e r i o r , m. quadratus lumborum, m. s t e r n o c l e i d o m a s t o i d e u s ve m. platysma. mm. intercostales interni, mm. intercostales intimi, mm. t r a n s v e r s u s t h o r a c i s , m. latissimus d o r s i , m. obliquus internus abdominis, m. obliquus e x t e r n u s a b d o m i n i s , m. t r a n s v e r s u s a b d o m i n i s , mm. s u b c o s t a l e s ve m. serratus posterior inferior.
Ekspirasyon kaslar;
ST EKSTREMTE KASLARI
M. DELTOIDEUS
O m z u n k a r a k t e r i s t i k kabarntsn oluturan b u k a s , k o l u n e s a s a b d k t r k a s d r . Adduksiyon kastr. Yry kastr. N. a x i l l a r i s tarafndan uyarlr. A c r o m i o n ' a tutunmas vardr ( m . t r a p e z i u s g i b i ) . t r a p e z i u s ' u n insersio yerleridir. M. d e l t o i d e u s ' u n balad y e r l e r m. srasnda st ekstremitelerin ne-arkaya sallanmasn salayan hari, kolun btn hareketlerinde fonksiyon gren tek skapular
M. TERES MAJOR
H u m e r u s ' t a k i c r i s t a t u b e r c u l i m i n o r i s ' t e sonlanr. Kola e k s t e n s i y o n , ynnden b e n z e r k a s ) . N. s u b s c a p u l a r i s tarafndan uyarlr. i r o t a s y o n ve a d d u k s i y o n yaptrr ( m . l a t i s s i m u s d o r s i ile f o n k s i y o n
ROTATOR CUFF KASLARI (SITS)

" R o t a t o r c u f f (rotator manet)", o m u z e k l e m i kapslyle birleen bir t e n d o n kitlesidir. Bu tendonlarn ait olduu kaslar, tonuslar ile o m u z e k l e m i n i d e s t e k l e y e r e k , h u m e r u s bann c a v i t a s g l e n o i d a l i s ' t e tutulmasnda nemli rol oynarlar. A r t i c u l a t i o h u m e r i ' n i n s t a b i l i z e s i n i s a l a y a n en n e m l i yapdr. R o t a t o r c u f f kaslar drt tanedir. M. s u p r a s p i n a t u s ( S ) M. i n f r a s p i n a t u s M. t e r e s m i n o r (I) (t)
M. s u b s c a p u l a r i s (S)
EKL: ROTATOR C U F F KASLARI
m m * -
TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER^)
M. SUPRASPINATUS
K o l u n a b d k s i y o n h a r e k e t i n i b a l a t a n kastr. K o l a , ilk 15 lik abdksiyonu yaptrr. Rotator cuff kas olmasna ramen, kolun rotasyon hareketlerinde fonksiyonu yoktur. M. d e l t o i d e u s ' u n f o n k s i y o n kaybnda, bu k a s ile kola ksmen abdksiyon yaptrlabilir. S i n i r i , n . s u p r a s c a p u l a r i s ' t i r ( s k a p u l a ' d a k i i n c i s u r a s c a p u l a e ' d e n g e e n sinir). M. s u p r a s p i n a t u s , t e n d o n yrt en o k grlen r o t a t o r c u f f kasdr.
M. INFRASPINATUS
K o l a d r o t a s y o n yaptrr. Siniri, n. s u p r a s c a p u l a r i s ' t i r .
M. TERES MINOR
K o l a d r o t a s y o n yaptrr. N. a x i l l a r i s tarafndan uyarlr.
M. SUBSCAPULARS
H u m e r u s ' t a k i t u b e r c u l u m m i n u s ' a i n s e r s i y o y a p a n t e k k a s t r (dier rotator cuff kaslar tuberculum majus'a insersiyo yapar). K o l a i r o t a s y o n y a p t r a n e s a s kastr. A d d u k s i y o n d a yaptrr. B u kasn t e n d o n u ile ilgili b u r s a ( b u r s a s u b t e n d i n e a m u s c u l i s u b s c a p u l a r i s ) , o m u z e k l e m i n i n e k l e m boluu ile balantldr. S i n i r i , n. s u b s c a p u l a r i s ' t i r .
SPATIUM AXILLARE LATERALE (HUMEROTRSPTAL VEYA KUVADRANGLER ARALIK) Snrlar

Dta; h u m e r u s ( c o l l u m c h i r u r g i c u m ) te; m. t r i c e p s brachii'nin c a p u t l o n g u m ' u Yukarda; m. t e r e s m i n o r ve m. s u b s c a p u l a r i s Aada; m. t e r e s m a j o r
inden geen anatomik yaplar

N. a x i l l a r i s A.v. c i r c u m f l e x a h u m e r i p o s t e r i o r
/ ( BLM E T P A T M R E L R J S L O L NI E K ZE
EKL: HUMEROTRSPTAL ARALIK VE SKAPULOTRSPTAL ARALIK (ARKADAN GRNM)
EKL: HUMEROTRSPTAL ARALIK VE SKAPULOTRSPTAL ARALIK (NDEN GRNM)
SPATIUM AXILIARE MEDIALE (SKAPULOTRSPTAL VEYA TRANGLER ARALIK) Snrlar

Dta; m. t r i c e p s brach'nin c a p u t l o n g u m ' u Yukarda; m. t e r e s m i n o r Aada; m. t e r e s m a j o r
inden geen anatomik yaplar

A.v. c i r c u m f l e x a s c a p u l a e
FOSSA AXILLARIS Snrlan

T e p e ( a p e k s ) ; birinci kaburgann d kenar, c l a v i c u l a ve scapula'nn st kenar arasnda olup (servikoaksiller kanal), boyun kkne dorudur. B u r a d a n a.v. a x i l l a r i s ile p l e x u s b r a c h i a l i s ' e ait sinirler geer. T a b a n ; plica axillaris a n t e r i o r ile plica axillaris p o s t e r i o r arasnda u z a n a n deri ve f a s c i a axillaris n d u v a r ; m. pectoralis major, m. pectoralis minor, m. subclavius ve fascia clavi p e c t o r a l is A r k a d u v a r ; yukarda m. s u b s c a p u l a r i s , aada m. l a t i s s i m u s d o r s i ve m t e r e s major d u v a r ; ilk drt k a b u r g a ve aralarndaki interkostal kaslar ile m. s e r r a t u s a n t e r i o r ' u n st paras D d u v a r ; s u l c u s i n t e r t u b e r c u l a r i s , m. b i c e p s brachii ve m. c o r a c o b r a c h i a l i s
A x i l l a ' n i n e n t e h l i k e l i duvar d s i n i r l e r b u d u v a r zerindedir.
duvardr. A . v . a x i l l a r i s v e p l e x u s b r a c h i a l i s ' e a i t
A x i l l a ' n i n e n t e h l i k e s i z duvar i duvardr. N . t h o r a c i c u s l o n g u s b u d u v a r zerinde seyreder.
M. coracobrachialis M. biceps brachii caput breve M. biceps brachii caput longum
M. pectoralis minor M. pectoralis major
Fasciculus lateralis A. axillaris Fasciculus medialis V. axillaris Fasciculus posterior M. latissimus dorsi Gs duvan
Humerus
M. serratus anterior M. subscapularis ID:01sO43
EKL: SOL FOSSA AXILLARIS'N STTEN GRN

A.v. a x i l l a r i s v e d a l l a r Plexus brachialis'in infraklavikler paras ve dallar i n t e r k o s t a l sinirlerin lateral dallar N. i n t e r c o s t o b r a c h i a l i s A k s i l l e r lenf dmleri M e m e n i n aksiller kuyruu Ya-ba d o k u
KOLUN HAREKETLER
M . d e l t o i d e u s a d d u k s i y o n hari aadaki h a r e k e t l e r i n h e p s i n i yaptrr. FLEKSIYON : M. c o r a c o b r a c h i a l i s M. pectoralis major M. biceps brachii (yardim eder) DI ROTASYON : M. i n f r a s p i n a t u s M . t e r e s minor ABDUKSYON : M. s u p r a s p i n a t u s M. deltoideus M . serraius a n t e r i o r (m. t r a p e z i u s y a r d i m c i s i d i r ) ADDUKSYON ADDUKSYON ve ROTASYON : M. coracobrachialis M. latissimus d o r s i (+ Ekstensiyon) : M. t e r e s m a j o r (+ E k s t e n s i y o n ) M. pectoralis major (+ Fleksiyon) M. subscapulars
KOL KASLARI
K o l u n n tarafnda t a n e k a s bulunur. nn de siniri n. m u s c u l o c u t a n e u s ' t u r .
Processus coracoideus Tuberculum suprag lenoidale M. Biceps brachii'nin caput logum'unun tendomu M. Biceps brachii' nin caput breve'sinin tendonu M. coracobrachialis M. pectoralis minor
M. brachialis
-Bicipital aponeurosis " B i c e p s tendonu radial tuberositiye gider
. b r a c h i a l s ve bu kasn tuberositas ulna'da sonlan
EKL: KOL KASLARI
M. CORACOBRACHALS
S c a p u l a ' d a k i p r o c e s s u s c o r a c o i d e u s ' t a n balar, h u m e r u s gvdesine i n s e r s i y o yapar. K o l a f l e k s i y o n v e a d d u k s i y o n yaptrr. N. m u s c u l o c u t a n e u s , seyri srasnda bu kas deler.
M. BRACHALS
U l n a ' d a k i t u b e r o s i t a s u l n a e ' y e i n s e r s i y o yapar. n k o l u n e s a s f l e k s r k a s d r . nkolun f l e k s i y o n u srasnda h e r z a m a n a k t i f t i r v e primer olarak fleksiyonun d e v a m n d a n sorumludur.
M. BICEPS BRACH
nkola h z l ve k u v v e t l i s u p i n a s y o n yaptran kastr. Ek o l a r a k f l e k s i y o n da yaptrr. Ksa ba kola f l e k s i y o n d a yaptrr. ( H e m k o l a h e m n k o l a f l e k s i y o n y a p t r a n k a s t r ) ki baldr. Ksa ba ( c a p u t b r e v e ) p r o c e s s u s c o r a c o i d e u s ' t a n , u z u n ba t u b e r c u l u m s u p r a g l e n o i d a l e ' d e n balar. U z u n bann t e n d o n u , s u l c u s i n t e r t u b e r c u l a r s ' t e s e y r e d e r v e o m u z e k l e m i n i n i i n d e n geer.
( BlUMSeLtOPLAHTIMSBKEZlEHI )
Kasn e s a s t e n d o n u , radius'taki t u b e r o s i t a s radii'ye i n s e r s i y o yapar. Aponroz yapsndaki dier t e n d o n u ( a p o n e u r o s i s b i c i p i t a l i s , l a c e r t u s f i b r o s u s ) ise, f a s c i a a n t e b r a c h i i ' y e karr. A p o n e u r o s i s bicipitalis'in yzeyinden v. m e d i a n a c u b i t i , d e r i n i n d e n ise a. b r a c h i a l i s ile n. m e d i a n u s geer.
M. TRICEPS BRACHII
nkolun e s a s e k s t e n s r kasdr. N. r a d i a l i s tarafndan uyarlr. bal bir kastr. C a p u t l o n g u m ' u , t u b e r c u l u m i n f r a g l e n o i d a l e d e n balar. ban o r t a k sonu t e n d o n u , u l n a ' d a k i o l e c r a n o n ' a i n s e r s i y o yapar.
EKL: APONEUROSIS BCPTALS (LACERTUS FBROSUS)
NKOL KASLARI
N KOLUN FLEKSR KASLARI
NKOLUN N YZNDEK KASLAR YZEYEL TABAKA

M. p r o n a t o r t e r e s M. f l e x o r c a r p i r a d i a l i s M. p a l m a r i s longus M. f l e x o r c a r p i u l n a r i s
DERN TABAKA M. f l e x o r digitorum profundus M. f l e x o r pollicis longus M. pronator quadratus
M. f l e x o r digitorum superficialis
M. PRONATOR TERES
N . m e d i a n u s s e y r i s r a s n d a b u k a s n iki b a a r a s n d a n g e e r . nkolun p r o n a s y o n h a r e k e t i n e h z v e g katar. E k o l a r a k nkola f l e k s i y o n d a yaptrr.
.?cn2szi
( BLMSEL T P A T M H E L H ) O L NI E K ZE
M. FLEXOR CARPI RADIALIS

El bileinin n tarafnda, en l a t e r a l d e ( r a d i a l ' d e ) bu kasn t e n d o n u bulunur. Kasn t e n d o n u a. r a d i a l i s iin bir klavuzdur. Arter, n k o l u n d i s t a l i n d e bu kasn t e n d o n u n u n l a t e r a l i n d e , m . b r a c h i o r a d i a l i s ' i n t e n d o n u n u n medialindedir. A r t e r i n p u l s a s y o n u , iki t e n d o n arasndan alnr.
M. PALMARI S LONGUS
Sonu t e n d o n u , e l bileindeki fleksr r e t i n a k u l u m ' u n y z e y e l i n d e n ( n n d e n ) g e e r . T e n d o n u , a p o n e u r o s i s p a l m a r i s ' e insersiyo y a p a n t e k nkol kasdr. E l bileinde, n . m e d i a n u s b u kasn t e n d o n u n u n altndadr. B u n e d e n l e s i n i r i i n y a r a r l bir k l a v u z d u r .
M. FLEXOR CARPI ULNARS

n k o l d a s a d e c e n . u l n a r i s t a r a f n d a n u y a r l a n t e k kastr. H u m e r u s ve u l n a ' d a n iki bala balar. ki ba tendinz bir a r k u s l a birletirilir. A r k u s altnda k a l a n geite k b i t a l t n e l d e n i r ve b u r a d a n ( v e y a balar arasndan) n. u l n a r i s ile a. r e c u r r e n s u l n a r i s ' i n a r k a dal geer. N. u l n a r i s ile a. u l n a r i s , el bileinde bu kasn t e n d o n u n u n lateralindedir.
FOSSA CUBITALIS Snrlar

L a t e r a l d e ; m. b r a c h i o r a d i a l i s M e d i a l d e ; m. p r o n a t o r t e r e s Taban; h u m e r u s ' u n e p i k o n d i l l e r i n i birletiren hayali t r a n s v e r s izgi ats; d e r i , f a s y a ve a p o n e u r o s i s bicipitalis ( l a c e r t u s f i b r o s u s )
ukurun demesini, dta m. s u p i n a t o r , ite m. b r a c h i a l i s yapar.

N. m e d i a n u s A. b r a c h i a l i s ve u dallar o l a n a. ulnaris ile a. radialis N. radialis ve d e r i n dal ( n . i n t e r o s s e u s p o s t e r i o r ) M. b i c e p s brachii'nin e s a s t e n d o n u Nodi cubitales (nodi supratrochleares)
V . m e d i a n a c u b i t i v e n . c u t a n e u s a n t e b r a c h i i m e d i a l i s , fossann atsndan geer. N . u l n a r i s ve n. m u s c u l o c u t a n e u s ' u n f o s s a ile ilgisi yoktur.
M. FLEXOR DIGITORUM SUPERFICIALIS

2-5 nci p a r m a k l a r a h z l v e k u v v e t l i f l e k s i y o n yaptrr. E s a s o l a r a k o r t a f a l a n k s l a r a f l e k s i y o n yaptrr. N . m e d i a n u s nkolda, m . f l e x o r d i g i t o r u m s u p e r f i c i a l i s ile m . f l e x o r d i g i t o r u m p r o f u n d u s arasnda s e y r e d e r .
M. FLEXOR DIGITORUM PROFUNDUS

Lumbrikal kaslar, bu kasn t e n d o n l a r n d a n balar. n k o l d a n . u l n a r i s ile n . m e d i a n u s t a r a f n d a n u y a r l a n t e k k a s t r (4. v e 5 nci p a r m a k l a ilgili o l a n u l n a r yars n. u l n a r i s , 2. ve 3 nc p a r m a k l a ilgili o l a n radial yars n. m e d i a n u s tarafndan uyarlr). Parmaklarn y a v a v e n a z i k f l e k s i y o n h a r e k e t i n d e n s o r u m l u d u r . Distal f a l a n k s l a r a f l e k s i y o n yaptrr. Elin k a v r a m a h a r e k e t i n d e n e m l i bir kastr.
M. PRONATOR QUADRATUS
nkolun n yznde en d e r i n d e y e r a l a n kastr. B i r u c u ile s a d e c e u l n a ' y a , d i e r u c u ile d e s a d e c e r a d i u s ' a t u t u n a n t e k k a s t r . U l n a v e r a d i u s ' u n d i s t a l u l a r n bir a r a d a t u t a n e n n e m l i kastr. n k o l u n e s a s p r o n a t o r k a s d r . B u h a r e k e t srasnda d a i m a a k t i f t i r v e ilk a l a n kastr. Hzl ve kuvvetli p r o n a s y o n d a , h a r e k e t e m. p r o n a t o r t e r e s de katlr.
NKOLUN EKSTENSR KASLARI

Yzeyel v e d e r i n o l a r a k iki t a b a k a yapar. B u k a s l a r d a n s a d e c e m . b r a c h i o r a d i a l i s , m . e x t e n s o r c a r p i r a d i a l i s l o n g u s v e m . a n c o n e u s d i r e k o l a r a k n . r a d i a l i s ' t e n , dierleri bu sinirin d e r i n dal (r. p r o f u n d u s ) tarafndan uyarlr. R a m u s p r o f u n d u s ' u n t e r m i n a l i n e , n. i n t e r o s s e u s a n t e b r a c h i i p o s t e r i o r ( = P I N , P o s t e r i o r i n t e r o s s e a l n e r v e ) denir.
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLERME
N. radialis tarafndan uyarlan kaslar B E S T - A B D A L o l a r a k k o d l a y a b i l i r i z . Brachioradialis Ekstensrler (el ve parmaklarn tm ekstensr kaslar) Supinator T r i c e p s brach A B D A L ; A b d u c t o r pollicis l o n g u s
M. BRACHORADALS
nkolun r a d i a l tarafnda en y z e y e l kastr. N. r a d i a l i s ile a. r a d i a l i s ' i rter. N. radialis, k o l u n distalinde m. b r a c h i o r a d i a l i s ile m. b r a c h i a l i s arasndadr. A. radialis, nkolun d i s t a l i n d e bu k a s ile m. f l e x o r c a r p i radialis'in t e n d o n u n u n arasnda bulunur. N. radialis tarafndan uyarlmasna ramen, dirsek eklemini n taraftan
a p r a z l a d i i n n k o l a f l e k s i y o n y a p t r r . zellikle h z l f l e k s i y o n h a r e k e t i n d e alr. F l e k s i y o n a h z v e g k a t a r . T a m p r o n a s y o n d a k i nkolu m i d p r o n a s y o n a g e t i r e n kastr. P r o c . s t y l o i d e u s radii'de sonlanr.
r
M.brachioradialis M.extensor carpi radialis longus ve brevis
M.abductor pollicis longus M.extensor pollicis longus
YZEYEL KASLAR
DERN KASLAR
N.radialis tarafndan uyarlan kaslar * N. radialis Brachioradialis Ekstensrler Supinator Iriceps brachii ve M.abductor pollicis longus M. brachioradialis M. extensor carpi radialis ^*^longus ve brevis) I * ^ M . supinator f n
M. extensor carpi ulnaris M. extensor digiti minimi M. extensor digitorum M. extensor pollicis longus M. extensor indicis
M. abductor pollicis longus M. extensor pollicis brevis
EKL: N. RADIALIS TARAFINDAN UYARILAN KASLAR
M. EXTENSOR DIGITORUM
Elin d o r s a l yznde drt t e n d o n , c o n n e x u s i n t e r t e n d i n e u s d e n i l e n fibrz yapda t r a n s v e r s a r a balantlarla b i r b i r i n e balanr.
M. SUPINATOR
nkolun e s a s s u p i n a t o r kasdr. Y a v a s u p i n a s y o n h a r e k e t i n d e t e k b a n a a l r . Kuvvetli v e hzl s u p i n a s y o n d a h a r e k e t e m. b i c e p s b r a c h i i de katlr. N. radialis'in r a m u s p r o f u n d u s ' u (PN) tarafndan delinir.
K A S L A R I DELEN SNRLER
N. musculocutaneus N. medianus N. ulnaris M. coracobrachialis'i deler M. pronator teres'i deler M . f l e x o r carp u l n a r i s ' i d e l e r
N. radialis'in r. profundus'u (PN) M . supinator'u d e l e r N.genitofemoralis M. psoas major'u deler
N . f i b u l a n ' s ( p e r o n e u s ) c o m m u n i s . M . f i b u l a r i s ( p e r o n e u s ) longus'u d e l e r
NKOLUN HAREKETLER HAREKET Fleksiyon Supinasyon Pronasyon ESAS KAS H I Z VE G K A T A N M. brachioradialis (n. radialis) M. biceps brachii (n. musculocutaneus) M. pronator t e r e s (n. medianus) M. brachialis (n. musculocutaneus) M. supinator (n. radialis) M. pronator quadratus (n. medianus)
ELE FLEKSYON Y A P T I R A N E S A S KASLAR

M. f l e x o r carpi ulnaris M. f l e x o r carpi radialis M . p a l m a r i s longus Parmaklarn f leksr kaslar o l a n
m. flexor digitorum superficial is, m. flexor digitorum profundus, m. abductor pollicis longus v e m. flexor pollicis longus e l i n
f l e k s i y o n h a r e k e t i n e yardmc kaslardr.
ELE EKSTENSYON Y A P T I R A N E S A S KASLAR

M. e x t e n s o r carpi ulnaris M . e x t e n s o r c a r p i r a d i a l i s longus M. e x t e n s o r carpi radialis brevis Parmaklarn ekstensr kaslar o l a n m. extensor digitorum, m. extensor digiti minimi, m. extensor pollicis longus v e m. extensor indicis e l i n e k s t e n s i y o n h a r e k e t i n e yardmc kaslardr.
ELE ADDKSYON (ULNAR DEVASYON) Y A P T I R A N K A S L A R

M. f l e x o r carpi ulnaris M. e x t e n s o r carpi ulnaris
ELE ABDKSYON (R A D AL DEVASYON) Y A P T I R A N K A S L A R

M. f l e x o r carpi radialis M . e x t e n s o r c a r p i r a d i a l i s longus M. e x t e n s o r carpi radialis brevis Abdksiyon h a r e k e t i n e m. extensor pollicis brevis v e m. abductor pollicis longus yardm e d e r .
longus, m. extensor pollicis
FOVEA RADALS (ANATOMK ENFYE UKURU, ANATOMICAL SNUFFBOX) Snrlar

A r k a d a (veya m e d i a l d e ) ; m . e x t e n s o r pollicis l o n g u s ' u n t e n d o n u nde (veya lateralde); m. a b d u c t o r pollicis l o n g u s ve m. e x t e n s o r pollicis brevis'in tendonlar El bileinin lateralinde yer a l a n bu ukurun atsndan v. c e p h a l i c a , iinden a. radialis geer. A. radialis nabz, f o v e a radialis'te m. e x t e n s o r pollicis l o n g u s ile m. e x t e n s o r pollicis brevis'in tendonlar arasndan alnr. Tabannda p r o k s i m a l d e n - d i s t a l e ; r a d i u s ' u n p r o c e s s u s s t y l o i d e u s ' u , o s s c a p h o i d e u m , o s t r a p e z i u m v e b i r i n c i m e t a k a r p a l kemiin b a z i s i bulunur.
E n sk knlan k a r p a l k e m i k o l a n o s s c a p h o i d e u m ' u n krk m u a y e n e s i f o v e a r a d i a l i s ' e yaplan p a l p a s y o n ile o l u r .
M. extensor pollicis longus
EL BLENDEK RETNAKULUMLAR
R e t i n a c u l u m m u s c u l o r u m f l e x o r u m ( R M F ) ; lateralde o s s c a p h o i d e u m v e o s t r a p e z i u m ' a , m e d i a l d e ise o s p i s i f o r m e v e o s h a m a t u m ' a tutunur. kanala, canalis carpi (Karpal Tnel) denir. R M F ile k a r p a l k e m i k l e r a r a s n d a k i
RMF7 un yzeyelinden (nnden) geen oluumlar; radial taraftanulnar tarafa oru srasyla;
N. m e d i a n u s ' u n p a l m a r deri dal M. p a l m a r i s l o n g u s ' u n t e n d o n u N. ulnaris'in p a l m a r deri dal A. u l n a r i s N. u l n a r i s M. flexor carpi ulnaris'in t e n d o n u (ksmen)
Canalis carpi'den geen oluumlar;

N. medianus M. f l e x o r d i g i t o r u m superficialis'in tendonlar M. f l e x o r d i g i t o r u m p r o f u n d u s ' u n tendonlar M. f l e x o r pollicis l o n g u s ' u n t e n d o n u
( TUSPATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER } =
.JJF$-&t&
EKL: KARPAL TNELDEN GEEN YAPILAR
Retinaculum
musculorum extensorum
(RME);
lateralde
radius'un
kenarna,
m e d i a l d e o s t r i q u e t r u m v e o s p i s i f o r m e ' y e tutunur. R M E ' u n a l t n d a n ( n n d e n ) g e e n o l u u m l a r ; R M E ' u n altnda, alt t a n e k a n a l vardr ve bu k a n a l l a r d a n ekstensr kaslarn tendonlar geer. R a d i a l t a r a f t a n - u l n a r t a r a f a doru srasyla; I. k a n a l d a n ; m. a b d u c t o r pollicis l o n g u s ile m. e x t e n s o r pollicis brevis'in tendonlar II. k a n a l d a n ; m. e x t e n s o r c a r p i radialis l o n g u s ile m. e x t e n s o r c a r p i radialis brevis'in tendonlar III. k a n a l d a n ; m. e x t e n s o r pollicis l o n g u s ' u n t e n d o n u IV. k a n a l d a n ; m. e x t e n s o r d i g i t o r u m ile m. e x t e n s o r indicis'in tendonlar V. k a n a l d a n m. e x t e n s o r d i g i t i m i n i m i n i n t e n d o n u VI. k a n a l d a n m. e x t e n s o r c a r p i ulnaris'in t e n d o n u geer.
ID:01sO50 EKL: RETINACULUM MUSCULORUM EXTENSORUM'UN ALTINDAK KANALLARDAN GEEN KAS TENDONLARI (SOL EL BLENDEN GEEN KEST)
EL KASLARI
I - BAPARMAA HAREKET YAPTIRAN KASLAR
T e n a r kaslar, baparmaa isimleri ile ayn hareketleri yaptran t a n e kastr. T e n a r kabarnty olutururlar. N. m e d i a n u s tarafndan uyarlrlar.
M. ABDUCTOR POLLICIS BREVIS

E l d e k i kaslarn en l a t e r a l d e ( r a d i a l d e ) olandr.
M. FLEXOR POLLICIS BREVIS

G e n e l l i k l e kasn yzeyel ba n. m e d i a n u s , d e r i n ba ise n. u l n a r i s tarafndan uyarlr.
M. OPPONENS POLLICIS
M. a b d u c t o r p o l l i c i s b r e v i s ' i n altndadr.
M. ADDUCTOR POLLICIS
Baparmaa a d d u k s i y o n yaptrr. T e n a r k a s d e i l d i r . B a p a r m a k l a ilgili k a s l a r n e n d e r i n d e o l a n d r . A r c u s p a l m a r i s p r o f u n d u s d e n i l e n arteryel kemer, o b l i k bann altndadr. " P o l l i c i s " s z c i e r i p , n . u l n a r i s t a r a f n d a n u y a r l a n t e k kastr.
M. adductor pollicis M. flexor pollicis longus'un tendonu Aponeurosis palmaris M. abductor digiti minimi M. opponens digiti minimi M. flexor digiti minimi brevis Retinaculum musculorum flexorum Os pisiforme M. flexor carpi ulnaris M. flexor digitorum superficialis ve profundus'un tendonlari M. palmaris longus 015372
M. flexor pollicis brevis M. abductor pollicis brevi M. opponens pollicis M. abductor pollicis longus M. flexor carpi radialis M. flexor pollicis longus
EKL: EL KASLARI (SOL ELN PALMAR TARAFINDAN GORUNUU)
II - KK PARMAA HAREKET YAPTIRAN KASLAR (HPOTENAR KASLAR)

t a n e d i r ve n. u l n a r i s tarafndan uyarlrlar. Kk parmaa isimleri ile ayn h a r e k e t l e r i yaptrrlar.
M. ABDUCTOR DIG1TI MNM

En m e d i a l d e k i h i p o t e n a r kastr.
M. FLEXOR DIGITI MNM BREVIS M. OPPONENS DIGITI MNM

nceki iki kasn altndadr. Beinci parmaa f l e k s i y o n ve d r o t a s y o n yaptrr. Bylece avu ii ukurunun derinliini artrr ve beinci parma, baparmaa yaklatrr ( o p p o z l s y o n ) .
M. PALM ARI S BREVIS

H i p o t e n a r blgenin yzeyel fasyas iinde i n c e , drtgen bir kastr. H i p o t e n a r k a s d e i l d i r . P a l m a r aponrozdan balar, d e r i y e tutunur. Altndan a. u l n a r i s ile n. ulnaris'in r. s u p e r f i c i a l i s ' i geer. H i p o t e n a r kabarntnn d e r i s i n i buruturur, avu iini derinletirir. Bylece avu iinde bir o b j e n i n tutulmasna yardm eder. N. u l n a r i s ' i n r. s u p e r f i c i a l i s ' i t a r a f n d a n u y a r l a n t e k kastr.
III - PARMAKLARA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

MM. LUMBRICALES
M. f l e x o r d i g i t o r u m p r o f u n d u s ' u n tendonlarndan balayan drt t a n e kastr. 1. ve 2 nci l u m b r i k a l k a s n. m e d i a n u s ile, 3. ve 4 nc l u m b r i k a l k a s n. u l n a r i s ile uyarlr. Sk o l a r a k n c l u m b r i k a l k a s , h e r iki sinir tarafndan uyarlr. L u m b r i k a l kaslar, 2-5 nci parmaklarn p r o k s i m a l falankslarna f l e k s i y o n , dier falankslarna e k s t e n s i y o n yaptrr (L h a r e k e t i ) . Yaz y a z a r k e n f o n k s i y o n gren kaslardr.
MM. INTEROSSEI PALMARES

tanedir. O r t a p a r m a a ait p a l m a r i n t e r o s s e u s k a s y o k t u r . Bu kaslar, nc parman u z u n e k s e n i n e gre 2 , 4 ve 5 nci p a r m a k l a r a a d d k s i y o n yaptrr ( P A D ; Palmar ADduksiyon).
(a) M m . interassei p a l m a r e s P A D ; palmar adduksiyon
(b) M m . i n t e r a s s e i d o r s a l e s D A B ; dorsal abdikslyon
MM. INTEROSSEI DORSALES

D r t tanedir. kinci ve nc k a s , o r t a parmaa t u t u n a r a k bu parma sabitler. K a s l a r iki orijinle baladklar iin, aralarnda bir aklk bulunur. B i r i n c i kasn bu aklndan a. r a d i a l i s geer. Bu kaslar, nc parman u z u n e k s e n i n e gre dier p a r m a k l a r a a b d k s i y o n yaptrr ( D A B ; D o r s a l ABdksiyon). nterosseus kaslarn h e p s i n i n. u l n a r i s uyarr.
ALT EKSTREMTE KASLARI

UYLUUN N VE LATERAL BLGESNN KASLARI
M. ILIOPSOAS
M. iliacus ile m. p s o a s major, l i g a m e n t u m inguinale'nin altnda birleerek m. iliopsoas' yapar. M . iliacus'u n . f e m o r a l i s , m . p s o a s m a j o r ' u l u m b a l p l e k s u s t a n ( L l , 2 , 3 s p i n a l sinirlerin n dallar) g e l e n d a l l a r uyarr.
M. iliopsoas;
N. f e m o r a l i s ' l e birlikte l a c u n a m u s c u l o r u m ' d a n geen kastr. F e m u r ' d a k i t r o c h a n t e r m i n o r ' a i n s e r s i y o y a p a n t e k kastr. Uyluun e s a s f l e k s r kasdr. M. g l u t e u s m a x i m u s ' u n a n t a g o n i s t i d i r . Uylua d r o t a s y o n da yaptrr. nemli bir p o s t u r a l kastr. O t u r u r k e n gvdenin d e n g e s i n i salar. S u p i n p o z i s y o n u n d a n o t u r m a p o z i s y o n u n a g e e r k e n g v d e y i kaldrr. P l e x u s l u m b a l i s , m. p s o a s m a j o r ' u n a r k a parasnda gmldr.
ekil: M. iliopsoas
P L E X U S L U M B A L I S T E N IKAN SNRLERN M . PSOAS M A J O R ' L A LKS Kas lateral kenarndan terk eden sinirler; yukardan-aaya doru
N. i l i o h y p o g a s t n ' c u s N. i l i o i n g u i n a l i s N. cutaneus femon's lateralis
N. femoral is Kas medial kenarndan terk eden sinirler; yukardan - aaya doru N. obturatorius
N. o b t u r a t o r i u s a c c e s s o r i u s
Kas n yznden delerek terk eden sinir;

N. g e n i t o f e m o r a l is
P L E K S U S L A R I N KASLARLA LKS
Plexus cervical is Plexus brachialis Truncus'lar Fasciculus'lar Plexus lumbalis Plexus sacraUs ... ... M . s c a l e n u s a n t e r i o r ' u n arkasnda M. p e c t o r a l i s m i n o r ' u n arkasnda ... M . s t e r n o c l e i d o m a s t o i d e u s ' u n arkasnda ( y a d a altnda)
... M . p s o a s m a j o r ' u n arkasnda ( y a d a altnda) ... M . p i r i f o r m i s ' i n N N D E ( y a d a zerinde)
M. SARTORIUS
T e r z i ( s a r t o r ) k a s o l a r a k bilinir. N. f e m o r a l i s tarafndan uyarlr. S p i n a iliaca a n t e r i o r s u p e r i o r ' d a n balar. Sonu t e n d o n u diz e k l e m i n i n m e d i a l i n d e k i p e s a n s e r i n u s ( k a z a y a ) ' a katlr. T r i g o n u m f e m o r a l e ' n i n l a t e r a l snrn yapar. A. f e m o r a l i s ' i rter. C a n a l i s a d d u c t o r i u s bu kasn altndadr. U y l u a v e b a c a a f l e k s i y o n y a p t r a n kastr.
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER S
(G
?ETE2>
-M. vastus medialis
-Patella
Lig. patellae M. semitendinosus M. gracilis M. sartorius j-anserinus )(kazayaO
Alil
u.M}'.1 Lig. collaterale tibiale
01s373 EKL: PES ANSERINUS (SOL DZN TEN GORUNUU)
M. QUADRICEPS FEMORIS
M . v a s t u s lateralis, m . v a s t u s m e d i a l i s , m . v a s t u s i n t e r m e d i u s v e m . r e c t u s f e m o r i s d e n i l e n drt paras vardr. Kasn sonu t e n d o n u ( l i g a m e n t u m p a t e l l a e ) , t u b e r o s i t a s t i b i a e ' y e i n s e r s i y o yapar. P a t e l l a , bu t e n d o n iindedir. B a c a n e s a s e k s t e n s o r k a s d r . M . r e c t u s f e m o r i s p a r a s s p i n a iliaca a n t e r i o r inferior'dan balayp kala eklemini n y z n d e n aprazlad iin uylua fleksiyon da yaptrr. N . f e m o r a l i s ile uyarlr. S i n i r i n f e l c i n d e k a s t a k i f o n k s i y o n k a y b n e d e n i y l e , b a c a k e k s t e n s i y o n y a p a m a z . E k o l a r a k diz e k l e m i n i n d e stabilizesi bozulur.
M. TENSOR FASCAE LATAE

F a s c l a lata'nn iki yapra arasndadr. N. g l u t e u s s u p e r i o r tarafndan uyarlr. E s a s f o n k s i y o n u u y l u a f l e k s i y o n d u r . E k olarak i r o t a s y o n v e a b d k s i y o n d a yaptrr. K a s , t r a c t u s iliotibialis'i ekerek bacaa da e k s t e n s i y o n ve d r o t a s y o n yaptrr.
Tractus
iliotibialis
K 1 m '
M.tensor fasciae latae
Fascia profunda'nn uyluktaki blmne f a s c i a l a t a denir. T r a c t u s iliotibialis kaln d parasdr. fascia lata'nn ve iin
' i Tractus iliotibialis
M. gluteus maximus m. tensor fasciae latae yapma yeridir.
t i
TRIGONUM FEMORALE Snrlar

te; m. a d d u c t o r l o n g u s ' u n m e d i a l kenar Dta; m. s a r t o r i u s ' u n m e d i a l kenar Yukarda ( t a b a n ) ; lig. i n g u i n a l e A p e k s i , lateral ve m e d i a l snrn y a p a n kaslarn kesime noktas Demesi; dtan-ie doru; m. i l i a c u s , m. p s o a s m a j o r , m. p e c t i n e u s ve m. adductor longus ats; f a s c i a lata ve d e r i
EKL: TRIGONUM FEMORALE
inde bulunan anatomik yaplar dtan-ie doru ( N A V L ) ;

N. f e m o r a l i s A. f e m o r a l i s ve o n u n en kaln dal o l a n a. p r o f u n d a f e m o r i s . V. f e m o r a l i s ve v. s a p h e n a magna'nn p r o k s i m a l paras L e n f damarlar ve i n g u i n a l lenf dmleri
CANALIS ADDUCTORIUS (SUBSARTORYAL KANAL, HUNTER KANALI)

Uyluun o r t a 1/3'de, t r i g o n u m f e m o r a l e ' n i n a p e k s i n d e n balar. Yaklak 15 cm uzunluunda Intermuskler bir kanaldr. M. s a r t o r i u s ' u n a l t n d a d r . Kanaln u y l u k arkasndaki aklna h i a t u s a d d u c t o r i u s d e n i r ve m. a d d u c t o r m a g n u s ' u n aponrozundadr.
Snrlan
n-dta; m. v a s t u s m e d i a l i s A r k a d a ; yukarda m. a d d u c t o r l o n g u s , aada m. a d d u c t o r m a g n u s n-ite; m. a d d u c t o r l o n g u s ve m a g n u s ile m. v a s t u s m e d i a l i s arasnda u z a n a n aponroz ve m. sartorius
Kanal iinde bulunan anatomik yaplar

A.v. f e m o r a l i s L e n f damarlar N. s a p h e n u s ; n. f e m o r a l i s ' i n d e r i daldr. K a n a l a girer, a n c a k uyluk arkasna gemez. Kanal atsndan t e r k e d e r ve v. s a p h e n a m a g n a ile birlikte, bacan m e d i a l i n d e ayaa doru seyreder.
UYLUUN M E D AL BLGE KASLARI (ADDUKTOR KASLAR)

G e n e l l i k l e p u b i s ' t e n balayp, f e m u r gvdesine i n s e r s i y o yaparlar, ( m . g r a c i l i s tibia'nn m e d i a l i n d e k i p e s a n s e r i n u s ' t a sonlann) Uylua a d d u k s i y o n ve f l e k s i y o n yaptran bu kaslarn h e p s i , n. o b t u r a t o r i u s tarafndan uyarlr ( m . p e c t i n e u s ' u n siniri g e n e l l i k l e n. f e m o r a l i s ' t i r ) .
O b t u r a t o r damar v e sinirler O V A R I U M ' U N A R K A S I N D A N geerler.
EKL: U Y L U U N ADDUKTOR KASLARI
M. ADDUCTOR BREVIS M. ADDUCTOR LONGUS

Addktr kaslarn en n d e olandr. Kasn n yz; f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s , v. s a p h e n a m a g n a ve a.v. f e m o r a l i s ile komudur.
M. ADDUCTOR MAGNUS
A d d u k t o r g r u p kaslarn e n b y v e e n kuvvetlisidir. Uyluun h e m i, h e m d e a r k a blgesinde y e r t u t a n t e k kastr. Uyluk arkasnda b u l u n a n paras (kasn h a m s t r i n g paras o l a r a k adlandrlr), n. t i b i a l i s tarafndan uyarlr ve u y l u a e k s t e n s i y o n yaptrr. N. i s c h i a d i c u s kasn zerinde syreder. H i a t u s a d d u c t o r i u s , bu kasn aponrozundadr.
M. GRACLS
A d d u k t o r kaslarn en y z e y e l olandr. Sonu t e n d o n u p e s a n s e r i n u s ' a katlr. U y l u a adduksiyon, b a c a a fleksiyon ve i rotasyon yaptrr.
M. PECTINEUS
T r i g o n u m f e m o r a l e ' n i n d e m e s i n i y a p a r . n yz; a.v. f e m o r a l i s v e v . s a p h e n a m a g n a ile komudur. G e n e l l i k l e n. f e m o r a l i s ( b a z e n n. o b t u r a t o r i u s a c c e s s o r i u s ) tarafndan uyarlr.
N. femoralis tarafndan uyarlan kaslar

M. M. M. M. M. sartorius iliacus quadriceps femoris pectineus (genellikle) a r t i c u l a r i s genus
N. obturatorius tarafndan uyarlan kaslar

Uyluun a d d u k t o r kaslar M. obturatorius externus
GLUTEAL BLGE KASLARI
EKL: G L U T E A L KASLAR
M. GLUTEUS MAXIMUS
M. iliopsoas'n antagonistidir. N . g l u t e u s i n f e r i o r t a r a f n d a n u y a r l a n t e k kastr. U y l u u n e s a s e k s t e n s r kasdr. Uyluun d r o t a s y o n u n a v e t r a c t u s iliotibialis'i
g e r e r e k bacan e k s t e n s i y o n u n a da yardm eder. Yry srasnda a z kullanlr. A n c a k k o m a v e m e r d i v e n v e y a y o k u k m a srasnda ok aktiftir. E n o k o t u r u r p o z i s y o n d a n d o r u l u r k e n k u l l a n l r .
M. GLUTEUS MEDIUS
U y l u u n e n k u v v e t l i a b d k t r k a s d r . r o t a s y o n d a yaptrr ( m . g l u t e u s m i n i m u s da ayn f o n k s i y o n l a r a s a h i p t i r ) . Yry v e koma srasnda, p e l v i s ' i y e r e b a s a n a y a k t a r a f n a e k e r . N. g l u t e u s s u p e r i o r tarafndan uyarlr.
{ TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
M . g l u t e u s m e d i u s ' u n f o n k s i y o n kaybnda, kii e t k i l e n e n t a r a f e k s t r e m i t e s i zerinde a y a k t a d u r u r k e n , p e l v i s kar ( d e s t e k l e n m e y e n ) t a r a f zerine der (Trendelenburg belirtisi). B u d u r u m kala k, f e m u r b o y n u krklar v e c o x a varada grlr.
UYLUUN DI ROTATOR KASLARI

B u k a s l a r d a n s a d e c e m . o b t u r a t o r i u s e x t e r n u s n . o b t u r a t o r i u s ( p l e x u s l u m b a l i s ' i n dal) tarafndan, dierleri p l e x u s s a c r a l i s ' t e n g e l e n d a l l a r tarafndan uyarlr.
M. PIRIFORMIS
Foramen ischiadicum majus'tan geen en byk anatomik oluumdur. P l e x u s s a c r a l i s , bu kasn n yz zerinde oturur.
M. GEMELLUS SUPERIOR
S p i n a i s c h i a d i c a d a n balar.
M. OBTURATORIUS INTERNUS
M e m b r a n a obturatoria'nn i yz ve f o r a m e n o b t u r a t u m ' u n kenarlarndan balar. F o r a m e n i s c h i a d i c u m m i n u s ' t a n geer. P e l v i s ' i n l a t e r a l duvarnn byk blmn rter. F o s s a i s c h i o a n a l i s ' i n ( f o s s a i s c h i o r e c t a l i s ) d d u v a r n y a p a n kastr. N. p u d e n d u s ve a.v, p u d e n d a i n t e r n a , bu k a s ile fasyas (fascia o b t u r a t o r i a arasnda) b u l u n a n c a n a l i s p u d e n d a l i s ( a l c o c k kanal)'ten geerek r e g i o p e r i n e a l i s ' e gelir.
EKL: U Y L U U N DI ROTATOR KASLARI
TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER ^
M. GEMELLUS INFERIOR
Tuber ischiadicum'dan balar.
M. QUADRATUS FEMORIS
Uyluk d rotator kaslarnn en kuvvetlisidir
M. OBTURATORIUS EXTERN US
Membrana obturatoria'nn d yznden balar. Fossa trochanterica'da sonlanan tek kastr. N. obturatorius tarafndan uyarlan tek uyluk d rotator kasdr.
UYLUUN ARKA BLGESNN KASLARI

Hamstring kaslar yada iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacan esas fleksr kaslardr. Tuber ischiadicum'dan balayp, tibia'ya ve fibula ya insersiyo yaparlar. Hem kala eklemini hem de diz eklemini aprazladklarndan; uylua ekstensiyon, bacaa fleksiyon yaptrrlar. Bu fonksiyonlar zellikle yrme srasnda nemlidir.
M. BICEPS FEMORIS
Caput longum'u n. tibialis, caput breve'si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafndan uyarlr. Bu sinirler, n. ischiadicus'un u dallardr. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafndan uyarlan tek kastr. Sonu tendonu caput fibulae'ye tutunur.
M. SEMITENDINOSUS
Sonu tendonu pes anserinus'a katlr. Siniri n. tibialis.
M. SEMIMEMBRANOSUS
Sonu tendonunun bir paras, diz ekleminin d ligamentlerinden birisi olan lig. popliteum obliquum'u oluturur. Siniri n. tibialis.
A N. ischiadicus h-'
M. adductor magnus M. semitendinosus M. biceps femoris'in caput longum'u
Hiatus adductorius - M . biceps femoris caput breve L
M. semimembranosus
i ih
EKL: ISKIYOKRURAL (HAMSTRNG) KASLAR
FOSSA POPLITEA Snrlar

Yukarda - ite; m. s e m i m e m b r a n o s u s ve m. s e m i t e n d i n o s u s Yukarda - dta; m. b i c e p s f e m o r i s Aada - ite; m, g a s t r o c n e m i u s ' u n c a p u t mediale'si Aada - dta; m. g a s t r o c n e m i u s ' u n c a p u t laterale'si ve m. plantaris n duvar (demesi); f e m u r ' u n p o p l i t e a l yz, l i g a m e n t u m p o p l i t e u m o b l i q u u m ve m. popliteus A r k a duvar (ats); deri ve popliteal f a s y a

A.v. p o p l i t e a v e d a l l a r N. fibularis (peroneus) c o m m u n i s N. t i b i a l i s N. suralis'i oluturan dallar ( n . c u t a n e u s s u r a e m e d i a l i s ve n. c u t a n e u s s u r a e lateralis) V . s a p h e n a parva'nn t e r m i n a l i N. o b t u r a t o r i u s ' t a n g e l e n bir artikler d a l Popliteal lenf dmleri; 6-7 tanedir. N. c u t a n e u s f e m o r i s p o s t e r i o r (atsnda) F o s s a p o p l i t e a ' d a k i yaplar yzeyelden d e r i n e doru; n. tibialis, v. p o p l i t e a ve a. p o p l i t e a o l a r a k sralanr.
YUKARIDA: MEDIALDE: ST+SM LATERALDE: BF
AAIDA: AAEMALDE: SCM LATERALDE: GCL ve m. plantaris (P)
N. cutaneus femoris posterior (atsnda) N. obturatorius'tan gelen artikler dal Popliteal lenf dmleri M. popliteus (demede)
N.tibialis V.poplitea N.f ibularis (peroneus) communis V.saphena parva

Fossa poplitea'daki yaplar yzeyelden-derine n. tibialis -
SA FOSSA POPLITEA
v. poplitea - a. poplitea eklinde dizilidir.
EKL: FOSSA POPLITEA
KALA
EKLEMNDE
UYLUA
HAREKET
YAPTIRAN
KASLAR
Fleksiyon; m . i l i o p s o a s (en k u v v e t l i s i ) , m . t e n s o r f a s c i a e l a t a e M . s a r t o r i u s , m . p e c t i n e u s , m . r e c t u s f e m o r i s v e a d d u k t o r k a s l a r yardm e d e r . Ekstensiyon; m . g l u t e u s m a x i m u s (en k u v v e t l i s i ) , i s k i y o k r u r a l s e m i m e m b r a n o s u s , m. b i c e p s f e m o r i s ) ve m. a d d u c t o r magnus Abdksiyon; m . g l u t e u s m e d i u s (en k u v v e t l i s i ) v e m . g l u t e u s m i n i m u s M . t e n s o r f a s c i a e l a t a e v e m . s a r t o r i u s yardm e d e r . U y l u k d r o t a t o r kaslar d a f l e k s i y o n d a k i uylua abdksiyon yaptrrlar. Addksiyon; m. a d d u c t o r m a g n u s (en k u v v e t l i s i ) , m. a d d u c t o r l o n g u s , m. a d d u c t o r b r e v i s , m. g r a c i l i s ve m. p e c t i n e u s M . o b t u r a t o r i u s e x t e r n u s yardm e d e r . D rotasyon; m . q u a d r a t u s f e m o r i s (en k u v v e t l i s i ) , m . p i r i f o r m i s , m . o b t u r a t o r i u s i n t e r n u s , m . o b t u r a t o r i u s e x t e r n u s , m . g e m e l l u s s u p e r i o r v e i n f e r i o r . E k s t e n s i y o n d a k i uylua, m . b i c e p s f e m o r i s . M . g l u t e u s m a x i m u s , m . i l i o p s o a s v e m . s a r t o r i u s yardm e d e r . rotasyon; m . g l u t e u s m e d i u s , m . g l u t e u s m i n i m u s v e m . t e n s o r f a s c i a e l a t a e . E k s t e n s i y o n d a k i uylua m. s e m i t e n d i n o s u s ve m. s e m i m e m b r a n o s u s . kaslar (m. semitendinosus, m.
BACAK KASLARI
BACAIN N BLGESNN KASLARI
Ayaa v e ilgili p a r m a k l a r a d o r s a l f l e k s i y o n ( e k s t e n s i y o n ) yaptrrlar. N. fibularis ( p e r o n e u s ) p r o f u n d u s tarafndan uyarlrlar.
M. TIBIALIS ANTERIOR
Ayaa e k s t e n s i y o n v e i n v e r s i y o n yaptrr. A y a n e n k u v v e t l i e k s t e n s r v e i n v e r t r d r . E k s t e n s i y o n v e i n v e r s i y o n birlikte yapld z a m a n ( y r m e s r a s n d a ) ok aktiftir.
M. EXTENSOR HALLUCIS LONGUS

A. d o r s a l i s p e d i s n p u l s a s y o n u , bu kasn t e n d o n u n u n l a t e r a l i n d e alnr.
M. EXTENSOR DIGITORUM LONGUS

Sonu t e n d o n u a y a k bilei e k l e m i nnde, 2-5 nci p a r m a k l a r a g i d e n drt t e n d o n a ayrlr. M. e x t e n s o r d i g i t o r u m b r e v i s ' i n ayn p a r m a k l a r l a ilgili tendonlar ile birleerek, p r o k s i m a l falankslarn d o r s a l yzleri zerinde a p o n e u r o s i s d o r s a l i s (dorsal digital genileme) d e n i l e n fibrz genilemeyi oluturur.
M. FBULARS (PERONEUS) TERTIUS

M . e x t e n s o r d i g i t o r u m l o n g u s ' u n bir p a r a s d r . Ayaa e k s t e n s i y o n v e e v e r s i y o n yaptrr.
EKL: BACAIN N BLGE KASLARI
BACAIN LATERAL BLGESNN KASLARI

Ayan e s a s e v e r t r ( p r o n a s y o n + abdksiyon) kaslardr. s u p e r f i c i a l i s tarafndan uyarlrlar. N. tibialis felcinde, a y a a fleksiyon bu kaslarla yaptrlabilir. N. f i b u l a r i s (peroneus)
M. FBULARS (PERONEUS) LONGUS

O r i g o s u n d a k i aklktan n. f i b u l a r i s ( p e r o n e u s ) c o m m u n i s geer. Kasn sonu t e n d o n u m a l l e o l u s lateralis'ln arkasndan geer. Bu n e d e n l e ayaa p l a n t a r
f l e k s i y o n yaptrr. Ayan t r a n s v e r s a r k u s u n u n d e v a m l l n d a e n n e m l i y a p d r .
M. FBULARS (PERONEUS) BREVIS

Sonu t e n d o n u m a l l e o l u s lateralls'in arkasndan geer. Bu n e d e n l e ayaa p l a n t a r f l e k s i y o n yaptrr. M a l l e o l u s l a t e r a l i s ' l e , b u k a s n t e n d o n u t e m a s e d e r . M . fibularis l o n g u s ' u n t e n d o n u da m a l l e o l u s lateralis'in arkasndan geer, a n c a k brevis'in t e n d o n u n u n zerinde y e r aldndan m a l l e o l u s ' l a t e m a s e t m e z .
M. peroneus longus
M. peroneus brevis
5. metatarsals bazisi EKL: BACAIN YAN BLGE KASLARI
BACAIN ARKA BLGESNN KASLARI

Ayaa uyarlrlar. M . g a s t r o c n e m i u s + M . s o l e u s = M . t r i c e p s s u r a e ad ile bilinir. B a c a k arkasndaki baldr d e n i l e n kabarnty yapar. Sonu t e n d o n u , t e n d o c a l c a n e u s ( A c h i l l e s t e n d o n u ) ad ile bilinir. Yrme, d a n s e t m e v e p a r m a k l a r zerinde d u r u r k e n , v c u t a r l n a k a r t o p u u kaldrrlar. p l a n t a r f l e k s i y o n ( f l e k s i y o n ) yaptran e s a s kaslardr. N. t i b i a l i s tarafndan
3^ TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
Yrme t e k bana m. s o l e u s ' l a yaplabilirken, u z u n a t l a m a balca m. g a s t r o c n e m i u s la yaplr. Bu kaslar, yrme ve koma srasnda ayan y e r d e n kaldrlmasn salar.
M. GASTROCNEMIUS
B a c a k a r k a blgesindeki kaslarn en yzeyel olandr. K o m a v e a t l a m a g i b i hzl h a r e k e t l e r d e f o n k s i y o n y a p a r . M. g a s t r o c n e m i u s , h e m diz h e m de a y a k bilei e k l e m i n i a r k a d a n aprazlad iin h e m b a c a a h e m d e a y a a f l e k s i y o n y a p t r a n kastr.
M. SOLEUS
A y a k t a d u r u r k e n , a y a k zerinde baca s a b i t l e y e r e k , postrn devamlln salar. B a c a k f l e k s i y o n d a y k e n ayan kuvvetli fleksrdr. M . s o l e u s , y r r k e n k u l l a n l r . D i z e k l e m i n i aprazlamad iin b a c a a h a r e k e t y a p t r m a z . A.v. t i b i a l i s p o s t e r i o r ile n . t i b i a l i s m . s o l e u s ' u n altnda, zerindedir. m. tibialis posterior'un
Tendo Calcaneus (Achilles Tendonu)

M. g a s t r o c n e m i u s ve m. s o l e u s ' u n sonu tendonlarnn birlemesi ile oluur. C a l c a n e u s ' a tutunur. Yaklak 1 5 c m uzunluunda o l a n b u t e n d o n , i n s a n v c u d u n u n e n k u v v e t l i v e e n kaln tendonudur.
M. POPLITEUS
F o s s a poplitea'nn demesini yapar. Birisi m e n i s c u s lateralis'ten o l m a k zere orijinle balar. O r i j i n l e r i n d e n ikisi Y eklindeki l i g . p o p l i t e u m a r c u a t u m ' u n kollarn oluturur. T e n d o n u , e k l e m kapsln d e l e r ve e k l e m i n iinden geer yani intrakapslerdir). (tendon, diz eklemi iindedir
Diz e k l e m i n d e e k l e m k i l i t l e n m e s i n i z e n kastr. T a m e k s t e n s i y o n d a k i bir b a c a k t a , tibia da doru rotasyon y a p a r s a diz e k l e m i n d e kilitlenme olur. Kilitlenme, bacan f l e k s i y o n u n u n balangcnda m. p o p l i t e u s ' u n f e m u r ' a yaptrd d r o t a s y o n l a zlr. A. p o p l i t e a , m. p o p l i t e u s ' u n alt kenarnda a. tibialis a n t e r i o r ve a. tibialis p o s t e r i o r d e n i l e n u dallarna ayrlr.
M. FLEXOR HALLUCIS LONGUS

Y r m e , k o m a v e a t l a m a s r a s n d a a y a n y e r d e n a y r l m a s n s a l a y a n kastr. F i b u l a r ( p e r o n e a l ) d a m a r l a r , kasn altndadr. A. f i b u l a r i s ( a . p e r o n e a ) , bu kas d e l i p lateral k o m p a r t m a n a geer.
M. FLEXOR DIGITORUM LONGUS

A n a t e n d o n u n a m . q u a d r a t u s p l a n t a e i n s e r s i y o yapar. M m . l u m b r i c a l e s ' l e r ise, a n a t e n d o n u n ayrld drt t e n d o n d a n balar.
M. TIBIALIS POSTERIOR
B a c a k arkasndaki kaslarn en d e r i n d e olandr. M. tibialis a n t e r i o r ' l a birlikte ayan e s a s i n v e r t r kasdr. A.v. t i b i a l i s p o s t e r i o r , bu kasn origolar arasndan geer ve d a h a s o n r a n. t i b i a l i s ' l e birlikte a r k a yz zerinde aaya doru s e y r e d e r . M a l l e o l u s m e d i a l i s ' i n arkasndan geen yaplarn en nde olan bu kasn t e n d o n u d u r .
BACAA HAREKET Y A P T I R A N KASLAR Fleksiyon;

m. s e m i m e m b r a n o s u s , m. s e m i t e n d i n o s u s , m. b i c e p s f e m o r i s m. q u a d r i c e p s f e m o r i s M . s a r t o n u s , m . g r a c i l i s , m . p o p l i t e u s , m . g a s t r o c n e m i u s v e m . p l a n t a r i s yardm e d e r .
Ekstensiyon;
M . t e n s o r f a s c i a e l a t a e yardm e d e r .
Fleksiyondaki bacaa d rotasyon; m. b i c e p s f e m o r i s , m. t e n s o r f a s c i a e l a t a e Fleksiyondaki bacaa i rotasyon; m. s e m i m e m b r a n o s u s , m. s e m i t e n d i n o s u s

M . s a r t o n u s v e m . g r a c i l i s yardm e d e r .
AV AGA HAREKET Y A P T I R A N KASLAR Plantar fleksiyon (fleksiyon);

m. t r i c e p s s u r a e (m. g a s t r o c n e m i u s + m . s o l e u s ) , m. p l a n t a r i s , m. f l e x o r hallucis longus, m. f l e x o r d i g i t o r u m longus, m. f i b u l a r i s longus, m. f i b u l a r i s b r e v i s ve m. t i b i a l i s posterior m. t i b i a l i s a n t e r i o r , m. e x t e n s o r d i g i t o r u m l o n g u s , m. f i b u l a r i s m. t i b i a l i s a n t e r i o r v e m. t i b i a l i s p o s t e r i o r
Dorsal fleksiyon (ekstensiyon);

t e r t i u s , m. e x t e n s o r hallucis longus e s a s invertr kaslardr.
nversiyon (d rotasyon yada supinasyon + addksiyon); Eversiyon (i rotasyon yada pronasyon + abdksiyon);
e v e r t r kaslardr.
M . f l e x o r h a l l u c i s l o n g u s v e m . f l e x o r d i g i t o r u m l o n g u s yardmc kaslardr. m. f i b u l a r i s l o n g u s v e m. f i b u l a r i s b r e v i s e s a s
M . f i b u l a r i s t e r t i u s v e m . e x t e n s o r d i g i t o r u m l o n g u s yardmc kaslardr.
A L T EKSTREAAiTENiN K PARASINA HAREKET Y A P T I R A N KASLAR AA. sartonus; uylua v e bacaa f l e k s i y o n AA. tensor fasciae latae; uylua f l e k s i y o n v e i r o t a s y o n , bacaa e k s t e n s i y o n v e d r o t a s y o n AA. rectus femoris; uylua f l e k s i y o n , bacaa e k s t e n s i y o n AA. gracilis; uylua addksiyon, bacaa f l e k s i y o n v e i r o t a s y o n skiyokrural kaslar (m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. biceps femoris);
ekstensiyon, bacaa f l e k s i y o n bacaa v e ayaa f l e k s i y o n
uylua
AA. gastrocnemius;
AYAK KASLARI
AYAK SIRTI KASLARI
M. EXTENSOR DIGITORUM BREVIS
N. fibularis p r o f u n d u s t a r a f n d a n uyarlan tek a y a k kasdr. Baparmakla ilgili paras m. e x t e n s o r h a l l u c i s b r e v i s o l a r a k isimlendirilir. M. e x t e n s o r h a l l u c i s b r e v i s ' i n t e n d o n u , a. d o r s a l i s p e d i s ' i stten aprazlar.
EKL: AYAK KASLARI
AYAK TABANI KASLARI (PLANTAR KASLAR)

A p o n e u r o s i s p l a n t a r i s ; d e r i n fasyann a y a k tabannda yapt kalnlamadr. N . t i b i a l i s ' i n u dallar ( n . p l a n t a r i s l a t e r a l i s v e n . p l a n t a r i s m e d i a l i s ) tarafndan uyarlrlar.
MQP
N. plantaris medialis tarafndan uyarlan plantar kaslar

M. a b d u c t o r hallucis M. flexor d i g i t o r u m b r e v i s M. l u m b r l c a l i s I M. f l e x o r hallucis b r e v i s
Bu kaslarn dnda k a l a n p l a n t a r kaslar, n. p l a n t a r i s l a t e r a l i s tarafndan uyarlr. A y a k taban kaslar, tutunduklar p a r m a k l a r a i s i m l e r i ile ilgili h a r e k e t l e r i yaptrrlar. Plantar kaslar arasndadr. drt t a b a k a oluturur. P l a n t a r d a m a r l a r v e sinirler, birinci v e ikinci t a b a k a
M M . LUMBRICALES
M. q u a d r a t u s p l a n t a e ile birlikte; a y a k taban 2. t a b a k a kaslardr. M. f l e x o r d i g i t o r u m l o n g u s ' u n tendonlarndan balayan drt kk kastr. E l d e k i l e r g i b i b i r i n c i f a l a n k s l a r a f l e k s l y o n , i k i n c i v e nc f a l a n k s l a r a e k s t e n s i y o n yaptrrlar.
M M . INTEROSSEI DORSALES
Drt tanedir. ki bala balarlar. Birinci kasn balar arasnda k a l a n aklktan, a. d o r s a l i s p e d i s ' i n t e r m i n a l i a y a k tabanna geer. S a b i t o l a n ikinci parmaa gre 3-5 nci p a r m a k l a r a abdksiyon yaptrrlar ( D A B ; D o r s a l ABdksiyon).
M M . INTEROSSEI PLANTARES
tanedir. S a b i t o l a n ikinci parmaa gre 3-5 nci p a r m a k l a r a addksiyon yaptrrlar ( P A D ; P l a n t a r ADdksiyon). nterosseus kaslar, e s a s fonksiyonlarna ek olarak, l u m b r i k a l kaslar gibi p r o k s i m a l f a l a n k s l a r a f l e k s i y o n , dier f a l a n k s l a r a e k s t e n s i y o n da yaptrr. Bylece l u m b r i k a l k a s l a r a fonksiyonlar srasnda yardm ederler. nterosseus kaslarn h e p s i , n. plantaris lateralis tarafndan uyarlr (eldeki i n t e r o s s e u s kaslarn h e p s i n i n. u l n a r i s uyarr).
KARIN KASLARI
KARIN DUVARI TABAKALARI VE DERVASYONLARI
DER F A S C I A S U P E R F I C I A L I S ; karn duvarn rten yzeyel f a s y a , iki yaprakldr. > Camper fasyasi; st (d) yapraktr. Ya d o k u s u n d a n zengindir. Scrotum'da
ya d o k u s u n u k a y b e d e r ve dz k a s liflerinden zenginleerek, s c r o t u m ' a buruuk grnmn v e r e n M . d a r t o s ( T u n i c a d a r t o s ) i oluturur. > S c a r p a f a s y a s i ; alt (i) yapraktr. P e n i s (clitoris)'i karn duvarna balayan L i g . f u n d i f o r m e p e n i s (clitoridis)'i yapar. F A S C I A P R O F U N D A ; karn duvarn rten derin fasyadr. E r k e k l e r d e L i g . S u s p e n s o r i u m p e n i s ' i , kadnlarda da L i g . S u s p e n s o r i u m clitoridis'i yapar. M. OBLIQUUS EXTERNUS ABDOMINIS'N FASYA ve APONROZ'unun
oluturduu yaplar; > > F a s c i a s p e r m a t i c a e x t e r n a ; f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s ' u n en d tabakas L i g . i n g u i n a l e ; aponrozun S I A S ( s p i n a iliaca a n t e r i o r s u p e r i o r ) ile t u b e r c u l u m p u b i c u m arasnda kalnlamasndan m e y d a n a gelir. Bu l i g a m e n t i n m e d i a l u c u n d a n iki t a n e l i g a m e n t doar. L i g . l a c u n a r e ; bu l i g a m e n t lig. p e c t i n e u m ' u dourur. Lig. reflexum > A n u l u s i n g u i n a l i s s u p e r f i c i a l i s ; i n g u i n a l kanaln d azdr. A p o n r o z zerindedir.
M . o b l i q u u s e x t e r n u s a b d o m i n i s , gvdeyi kar t a r a f a eviren kastr.
M.
OBLIQUUS
INTERNUS
ABDOMINIS'N
ile
FASYA
ve
APONROZ'unun
oluturduu yaplar; > > > F a s c i a c r e m a s t e r i c a ; f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s ' u n o r t a tabakas F a l x i n g u i n a l i s ' i n ( t e n d o c o n j u n c t i v u s ) ksmen oluumuna katlr M. c r e m a s t e r ; m. o b l i q u u s i n t e r n u s a b d o m i n i s ' i n alt parasnn lifleri tarafndan oluturulur. M . T R A N S V E R S U S A B D O M I N I S ' N A P O N R O Z ' u n u n oluturduu yap; > F a l x i n g u i n a l i s ( t e n d o c o n j u n c t i v u s ) ! balca bu kasn aponrozu oluturur.
F A S C I A T R A N S V E R S A L I S ' i n oluturduu yaplar; > > F a s c i a s p e r m a t i c a i n t e r n a ; f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s ' u n en i tabakas Lig. interfoveolare
>
Anulus inguinalis profundus; zerindedir.
inguinal kanaln i azdr.
Fascia transversalis
EKSTRAPERTONEAL PERITONEUM
DOKU
PARIETALE MAJUS
CAVITAS PERITONEALIS ve OMENTUM PERITONEUM VISCERALE
VISCER (ORGAN)
K A R I N DUVARINDAK NROVASKLER YAPILAR

M. obliquus internus abdominis ve M . t r a n s v e r s u s a b d o m i n i s arasnda l o k a l i z e d i r .
T O R A K S DUVARINDAK NROVASKLER YAPILAR

M. i n t e r c o s t a l i s internus ve M . i n t e r c o s t a l i s i n t i m i arasnda l o k a l i z e d i r .
CAN ALI S INGUINALIS

Yaklak 4 cm uzunluunda o b l i k bir pasajdr. Kadnlarda d a h a kktr. Testis'ler 28 nci h a f t a d a k a n a l d a n gemeye balar ve iki y a d a gnde kanal geer. Yaklak drt h a f t a s o n r a ( 3 2 . h a f t a ) , s c r o t u m ' a iner ve k a n a l k o n t r a k t e olur. Testis'ler ve ovaryum'lar, t o r a k a l blgedeki (yaklak T 1 0 seviyesi) e k s t r a p e r i t o n e a l ba d o k u s u iinde geliirler. Fibrz bir yap o l a n g u b e r n a c u l u m , p r i m o r d i y a l testis'i karn n-yan duvarna ( g e l e c e k t e k i a n u l u s inguinalis p r o f u n d u s ' u n olduu y e r e ) balar. o v a r y u m ' u ve p r i m o r d i y a l u t e r u s ' u , l a b i u m m a j u s ' a balar. Kanaln f a s c i a t r a n s v e r s a l i s zerinde b u l u n a n ve karn boluuna b a k a n i azna a n u l u s i n g u i n a l i s p r o f u n d u s denir. E r k e k l e r d e d a h a byktr. M e d i a l i n d e , a.v. e p i g a s t r i c a inferior ve l i g a m e n t u m i n t e r f o v e o l a r e vardr. A. e p i g a s t r i c a inferior'un lateralinden e r k e k l e r d e d u c t u s d e f e r e n s , kadnlarda l i g a m e n t u m t e r e s uteri geip k a n a l a girer. Kanaln, l i g a m e n t u m i n g u i n a l e ' n i n m e d i a l u c u n u n t a m stnde, m . o b l i q u u s e x t e r n u s a b d o m i n i s i n aponrozunda b u l u n a n gen eklindeki d azna a n u l u s i n g u i n a l i s s u p e r f i c i a l i s denir. A n u l u s inguinalis superficialis'in arkasnda b u l u n a n t e n d o c o n j u n c t i v u s , a n u l u s u kuvvetlendirir. Dii f e t u s ' t a ise
Inguinal kanaln duvarlar

n d u v a r ; tm uzunluunca d o b l i k k a r n k a s n n a p o n r o z u yapar. 1/3 d blm, i o b l i k k a r n k a s n n lifleri ile kuvvetlendirilir. n duvar, a n u l u s i n g u i n a l i s p r o f u n d u s ' u n karsndadr. A r k a d u v a r ; kanaln en zayf duvardr. F a s c i a t r a n s v e r s a l i s ve m. t r a n s v e r s u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu yapar. inguinalis) ve lig. L i g a m e n t u m r e f l e x u m , t e n d o c o n j u n c t i v u s (faix tarafndan kuvvetlendirilir. A r k a duvar, a n u l u s interfoveolare
i n g u i n a l i s s u p e r f i c i a l i s ' i n karsndadr.
Alt duvar (taban); lig. inguinale yapar. kuvvetlendirilir.
Medialden
lig. l a c u n a r e ile
s t d u v a r ( a t ) ; i o b l i k k a r n k a s ile t r a n s v e r s k a r n k a s n n alt kenar tarafndan yaplr.
DUVARLARI n duvar (D): M.obliquus externus abdominis'in apon'rozu (i oblik karn kasnn apon'rozu ile kuvvetlendirilir). AlP'nin karsndadr Arka duvar (AD): Fascia transversalis ve m.transversus abdominis. Kanaln en zayf duvardr (lig.interfoveolare ve tendo conjunctivus ile kuvvetlendirilir). AIS'nin karsndadr st duvar (D): M.obliquus internus abdominis ve m.transversus abdominis Alt duvar (ALD): kuvvetlendirilir) Lig.inguinale (lig.lacunare ile
inguinal kanalda bulunan yaplar

> E r k e k l e r d e ; f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s ve iindekiler; ductus deferens, a. ductus deferentis > a. t e s t i c u l a r i s , p l e x u s p a m p i n i f o r m i s (v. t e s t i c u l a r s ) > processus vaginalis kalntlar
> m. cremaster, fascia cremasterica, fascia spermatica interna. Kadnlarda; lig. t e r e s uteri, kalntlar. H e r iki c i n s t e de n. i l i o i n g u i n a l i s ile n. g e n i t o f e m o r a l i s ' i n g e n i t a l d a l bulunur. u t e r u s ' t a n g e l e n lenf damarlar ve p r o c e s s u s v a g i n a l i s
HESSELBACH GEN (TRIGONUM INGUINALE)

Direk i n g u i n a l hernilerin gelitii blgedir.
Snrlan
A l t t a ; lig. i n g u i n a l e Dta; a. e p i g a s t r i c a inferior te; m. r e c t u s a b d o m i n i s ' i n d kenar
M. RECTUS ABDOMINIS:
L i n e a alba'nn h e r iki tarafnda, r e k t u s klf iindedir. S y m p h y s i s p u b i c a ile p r o c e s s u s x i p h o i d e u s arasnda uzanr. zerinde i n t e r s e c t i o t e n d i n e a d e n i l e n t r a n s v e r s fibrz b a n d l a r bulunur. Kasn lateral kenar l i n e a s e m i l u n a r i s o l a r a k bilinir. B u r a d a n o l a n h e r n i l e r e S p i e g e l i e n h e r n i s i denir.
DREK NGUNAL. HERN KESES

t e n d a doru katmanlar; 1. Parietal periton 2. F a s c i a t r a n s v e r s a l is H e r r n ; Hesselbach geni'nden (fossa inguinalis medialis) v e anulus inguinalis superf icialis'den o l u r .
NDREK NSUNAL HERN KESES

t e n da doru katmanlar; 1. Parietal periton 2. Fascia spermatica interna 3. Fascia cremasterica 4. Fascia spermatica externa H e r n i ; a. v. epigastrica inferior'un l a t e r a l i n d e n anulus inguinalis profundus'dan g i r e r , canal is-inguinalis' d e n geer. Anulus inguinalis superf icialis'den kp s c r o t u m ' a iner.
EKL: NDREK NGUNAL HERN VE FEMORAL HERN
M. PYRAMIDALIS:
M. r e c t u s a b d o m i n i s ' i n alt parasnn nnde, r e k t u s klf iinde, gen eklinde kk bir kastr. L i n e a a l b a ' y g e r e r . N. s u b c o s t a l i s tarafndan uyarlr. L i n e a a l b a ' d a n o l a n h e r n i l e r e e p i g a s t r i k herni denir.
VAGINA MUSCULI RECTI ABDOMINIS (VMRA, REKTUS KILIFI)

ki farkl o r g a n i z a s y o n gsterir. Symphysis YUKARISINDA; Bu s e v i y e d e , m. o b l i q u u s i n t e r n u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu iki yapraa ( l a m i n a a n t e r i o r ve l a m i n a p o s t e r i o r ) ayrlm durumdadr. Klfn n yapran (nden-arkaya doru;) > > m. o b l i q u u s e x t e r n u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu ile m. o b l i q u u s i n t e r n u s a b d o m i n i s ' i n aponrozunun n yapra ( l a m i n a a n t e r i o r ) pubica ile umbilicus aras orta noktann (linea arcuata'nn)
Klfn a r k a yapran (nden-arkaya doru;) > m. o b l i q u u s i n t e r n u s a b d o m i n i s ' i n aponrozunun a r k a yapra ( l a m i n a p o s t e r i o r ) > m. t r a n s v e r s u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu > f a s c i a t r a n s v e r s a l i s yapar.
Symphysis AAISINDA;
pubica
ile
umbilicus
aras
orta
noktann
(linea
arcuata'nn)
Bu s e v i y e d e m. o b l i q u u s i n t e r n u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu t e k yapraktr. Klfn n yapran (nden-arkaya doru;) > m. o b l i q u u s e x t e r n u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu > m. o b l i q u u s i n t e r n u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu > m. t r a n s v e r s u s a b d o m i n i s ' i n aponrozu Klfn a r k a yapran s a d e c e f a s c i a t r a n s v e r s a l i s yapar.
L i n e a a r c u a t a ; s y m p h y s i s p u b i c a ile u m b i l i c u s aras o r t a n o k t a d a , klfn a r k a yapran y a p a n oluumlarn, f a s a ' a t r a n s v e r s a l i s hari r e k t u s kasnn n t a r a f n a gemesi i l e oluur. B u n e d e n l e klfn a r k a yapran l i n e a arcuata'nn altnda, s a d e c e f a s c i a transversalis y a p a r . A.v. e p i g a s t r i c a i n f e r i o r ' l a r , l i n e a a r c u a t a ' d a klf iine girerler.
Rektus klf iinde bulunan yaplar

M. r e c t u s a b d o m i n i s M. p y r a m i d a l i s A.v. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r ve inferior T 7 - T 1 2 sinirlerin ventral dallarnn terminal blmleri (T12'nin ventral dal n. subcostalis'tir) ve b u n l a r a elik e d e n p o s t e r i o r interkostal d a m a r l a r L e n f damarlar
EKL: VAGINA MUSCULI RECTI ABDOMINIS (REKTUS KILIFI)
CANALIS FEMORALIS
F e m o r a l klf iindedir. Yaklak 1.25 cm uzunluunda o l a n bu p o t a n s i y e l k a n a l , h i a t u s s a p h e n u s ' a k a d a r uzanr. inde lenf damarlar ve a n u l u s f e m o r a l i s ' e yakn bir t a n e d e r i n inguinal lenf dm ( R o s e n m l l e r y a d a C l o q u e t l e n f d m ) vardr. Kanaln karn boluuna b a k a n p r o k s i m a l u c u n a a n u l u s f e m o r a l i s denir.
Anulus femoralis'in snrlan

nde; l i g a m e n t u m i n g u i n a l e te; l i g a m e n t u m l a c u n a r e A r k a d a ; m. p e c t i n e u s ve fasyas ile l i g a m e n t u m p e c t i n e u m Dta; v. f e m o r a l i s
DIAPHRAGMA PELVIS
A p e r t u r a pelvis inferior'u kapatr. U r e t h r a , c a n a l i s a n a l i s ve kadnlarda ek o l a r a k v a g i n a tarafndan delinin ki t a r a f m . l e v a t o r a n i v e m . i s c h i o c o c c y g e u s ( m . c o c c y g e u s ) ile b u kaslar s a r a n fasyalar ( f a s c i a pelvis) tarafndan yaplr. D i a p h r a g m a p e l v i s , pelvik organlar f o s s a i s c h i o a n a l i s ( i s c h i o r e c t a l i s ) ' t e n ayrr. D i a p h r a g m a pelvis, pelvis organlarn destekler. M e s a n e , retra ve v a g i n a gibi organlarn sarkmalarn ( p r o l a p s u s ) nler. Ek olarak d e f e k a s y o n u kolaylatrr, fekal k o n t i n e n s i n devamllna yardm e d e r ve doum srasnda s e r v i k s d i l a t e y k e n f e t u s ban destekler.
M. LEVATOR ANI
D i a p h r a g m a pelvis'in byk blmn yapar. st yz, f a s y a (fascia s u p e r i o r d i a p h r a g m a t i s p e l v i s ) v e e k s t r a p e r i t o n e a l ba d o k u s u ile; m e s a n e , p r o s t a t , u t e r u s , v a g i n a , r e c t u m v e p e r i t o n e u m ' d a n ayrlr. A l t yz, f o s s a ischioanalls'in m e d i a l duvarn yapar. S 3 , S 4 ve n. rectalis inferior'la i n n e r v e olur. M. l e v a t o r a n i , pelvik organlar d e s t e k l e r ve p o z i s y o n u n d a tutar. paras vardr. M. p u b o c o c c y g e u s ; kasn e s a s parasdr. H e r iki t a r a f m. p u b o c o c c y g e u s ' u n komu kenarlar arasnda k a l a n aklktan retra, ans ve kadnlarda ek o l a r a k v a g i n a geer. Baz lifleri e r k e k l e r d e p r o s t a t a ( m . l e v a t o r p r o s t a t a e y a d a m . p u b o p r o s t a t i c u s ) , kadnlarda ise vagina'nn duvarlarna t u t u n u r ( m . p u b o v a g i n a l i s , m . s p h i n c t e r v a g i n a e ) . R e c t u m ' a t u t u n a n baz liflerine m. p u b o a n a l i s denir. M. p u b o r e c t a l i s ; m. p u b o c o c c y g e u s ' u n i tarafta kalan lifleridir. ki tarafn kas, anorektal birlemenin a r k a tarafnda " U " eklinde bir h a l k a oluturarak birleir. M. i l i o c o c c y g e u s
M . p u b o c o c c y g e u s ; r e c t u m , r e t r a v e vagina'y evreledii iin o b s t e t r i k t e nemlidir. Doum srasnda y a r a l a n m a r i s k i e n f a z l a o l a n paradr. Yaralanmas h a l i n d e sistosel, s i s t o r e t r o s e l y a d a rektosel geliebilir. D i a p h r a g m a p e l v i s ' i n zayflamas s o n u c u s t r e s s inkontinens oluabilir. Bu r i s k l e r i nlemek iin zellikle ilk doumda epizyotomi yaplr. A n o r e k t a l fleksrn devamlln salayan m. p u b o r e c t a l i s , f e e s i n inkontinens'e neden olur istem d geiini (fekal inkontinens) nleyen major yapdr. Bu kasn yaralanmas, f e k a l
M. COCCYGEUS
D i a p h r a g m a pelvis'i oluturan dier kastr.
PERINEUM
D i a p h r a g m a pelvis'in altnda, uyluklarn arasnda ekenar drtgen eklinde bir blgedir S n r l a r ; a p e r t u r a p e l v i s i n f e r i o r ' u n snrlar ile ayndr. Yukarda ve nde; s y m p h y s i s p u b i c a Aada ve a r k a d a ; os c o c c y g i s ' i n u c u Y a n l a r d a ; r a m u s inferior o s s i s pubis'ler, r a m u s o s s i s ischii'ler, t u b e r i s c h i a d i c u m ' l a r ve lig. s a c r o t u b e r a l e ' l e r
EKL:
ERKEK PERINEUMU
P e r i n e u m , iki taraf t u b e r ischiadicum'lar birletiren t r a n s v e r s bir hayali izgi ile iki gen a l a n a ayrlr. izginin n tarafnda kalanna t r i g o n u m u r o g e n i t a l e , arkasnda kalanna t r i g o n u m a n a l e denir. izginin t a m ortas, p e r i n e u m ' u n da o r t a noktasdr ve c e n t r u m p e r i n e i ' n i n olduu y e r e i s a b e t eder.
EKL: FOSSA ISCHIOANALIS ve CANALIS PUDENDALIS
TRIGONUM ANALE
F o s s a i s c h i o a n a l i s , l i g a m e n t u m a n o c o c c y g e u m , c a n a l i s analis v e m . s p h i n c t e r ani e x t e r n u s ' u ierir.
FOSSA ISCHIOANALIS
(ISCHIORECTALIS)
C a n a l i s analis'in h e r iki tarafnda b u l u n a n k a m a eklinde boluktur. nde d e r i n p e r i n e aralna ( d i a p h r a g m a u r o g e n i t a l e ) uzanr.
Snrlar
Dta; t u b e r i s c h i a d i c u m , m. o b t u r a t o r i u s internus'un alt paras ve canalis p u d e n d a l i s ( A l c o c k kanal) te; m. s p h i n c t e r a n i e x t e r n u s ve m. l e v a t o r a n i A r k a d a ; lig. s a c r o t u b e r a l e ve m. g l u t e u s m a x i m u s ' u n alt kenar nde ( a p e k s i ) ; d e r i n p e r i n e aralndaki kaslarn ( m . t r a n s v e r s u s perinei p r o f u n d u s ve m. s p h i n c t e r u r e t h r a e e x t e r n u s ) a r k a kenarlar Taban; deri ve f a s y a
i n d e k i l e r ; ya-ba d o k u s u , v.a.n. r e c t a l i s i n f e r i o r ' l a r , S2-S4'n dallar.
CANALIS PUDENDALS (ALCOCK KANALI)

Fossa ischioanalis'in d d u v a r n d a fibrz bir tneldir. M. obturatorius internus zerindedir. inden; a.v. p u d e n d a i n t e r n a , n. p u d e n d u s ve m. o b t u r a t o r i u s i n t e r n u s ' a g i d e n sinir geer.
TRGONUM UROGENTALE
D u r o g e n i t a l organlar ( e r k e k l e r d e s c r o t u m ve p e n i s , kadnlarda v u l v a ) ierir. gendedir. Urethra v e kadnlarda e k o l a r a k v a g i n a tarafndan delinir. Yzeyel v e d e r i n p e r i n e boluklar b u
S PATI UM PERINEI SUPERFICIALE'DE BULUNAN ANATOMK YAPILAR Erkek

Radix p e n i s ( b u l b u s p e n i s ve c r u s p e n i s l e r ) S p o n g i o z retra'nn p r o k s i m a l blm
Kadn
R a d i x clitoridis ( b u l b u s vestibuli ve c r u s clitoridis'ler) G l a n d u l a v e s t i b u l a r i s m a j o r ' l a r ( B a r t h o l i n bezleri)
Ortak Yapilar
M. b u l b o s p o n g i o s u s , m. i s c h i o c a v e r n o s u s ve m. t r a n s v e r s u s perinei s u p e r f i c i a l i s A.v. p u d e n d a interna'nin p e r i n e a l d a l l a n C o r p u s p e r i n e a l e ( c e n t r u m perinei) N. p u d e n d u s ' u n perineal d a l l a n
C r u s clitoridis G l a n s clitoridis Urethra B u l b u s vestibuli y/ Vagina G l . vestibularis major (Bartholin bezi Corpus perineal^ perinea]) Tuber ischiadir/im Os coccygis Trigonum urogenitale Trigonum anale
M. bulbospongiosus //J M. ischiocavernosus M e m b r a n a perinei M . t r a n s v e r s u s perinei superficialis Tuber i s c h i a d i c u m M. s p h i n c t e r ani externus M . levator ani M. gluteus maximus Os coccygis ID:01sO63
EKL: KADIN PERINEUMU
M. BULBOSPONGIOSUS (M. BULBOCAVERNOSUS)

C o r p u s p e r i n e a l e ' d e n balayan iki kastr. E r k e k l e r d e ; b u l b u s p e n i s ve c o r p u s s p o n g i o s u m p e n i s ' i , kadnlarda i s e ; g l a n d u l a v e s t i b u l a r i s m a j o r ( B a r t h o l i n bezi)'lar v e b u l b u s v e s t i b u l i ' l e r i rter.
M. ISCHIOCAVERNOSUS
C o r p u s p e r i n e a l e ' y e t u t u n m a y a n t e k k a s t r . Crus'lar rter. E r k e k l e r d e c r u s p e n i s ' e , kadnlarda da c r u s clitoridls'e bas y a p a r a k , venz dn nler ve p e n i s y a d a clitoris'in e r e k s i y o n u n u d e v a m ettirir. SPATIUM PERINEI PROFUNDUM (DIAPHRAGMA UROGENITALE)'DA BULUNAN A N A T O M K YAPILAR
Erkek
Membranz u r e t r a Glandula bulbourethralis'ler (Cowper bezleri)
(TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER"^
j^JE^HEffli
^^(^BLMSEL T P O
A . n . dorsalis penis
Kadn
retra ve v a g i n a (ksmen) A . n . d o r s a l i s clitoridis
Ortak yaplar
M. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethrae externus A.v. p u d e n d a i n t e r n a ve dallar N. p u d e n d u s ve dallar
P e r i n e d e k i tm kaslar i n n e r v e e d e n n . p u d e n d u s ' u n S ' t e k i nronlarnn yapt 2 4 e k i r d e k O N U F ekirdei ad i l e b i l i n i r .
SOLUNUM SSTEM
TO RAKS DUVARI VE TORAKS BOLUU
M a n u b r i u m sterni, bulunur. V. b r a c h i o c e p h a l i c a s i n i s t r a ; m a n u b r i u m sterni'nin arkasnda y e r a l a n damarlarn en n d e olandr. zellikle ocuklara yaplan t r a k e o s t o m i y a d a t r a k e o t o m i ' d e y a r a l a n m a riski v a r d r . Arcus aortae Truncus brachiocephalicus A. c a r o t i s c o m m u n i s sinistra V. c a v a s u p e r i o r ile v. b r a c h i o c e p h a l i c a d e x t r a ' n i n sol kenarlar
T3-T4
v e r t e b r a l a r karsndadr. Arkasnda nemli vaskler yaplar
EKL: MANUBRIUM STERN'NN ARKASINDAK OLUUMLAR
Bir i n t e r k o s t a l b o l u k t a b u l u n a n y a p l a r A. intercostalis p o s t e r i o r (1 t a n e ) ve v. intercostalis p o s t e r i o r (1 t a n e ) A. intercostalis a n t e r i o r (2 t a n e ) ve v. intercostalis a n t e r i o r (2 t a n e ) N. intercostalis (1 t a n e )
A a . i n t e r c o s t a l e s a n t e r i o r e s ; 9 ifttir. lk alt ifti a. t h o r a c i c a i n t e r n a ' d a n gelir. 7-9 i s e , a. m u s c u l o p h r e n i c a ' n n dallardr. A a . i n t e r c o s t a l e s p o s t e r i o r e s ; 11 ifttir. lk iki ifti (I. ve II.), a. s u b c l a v i a ' d a n ayrlan t r u n c u s c o s t o c e r v i c a l i s ' i n dal o l a n a. i n t e r c o s t a l i s s u p r e m a ' d a n gelir. S o n r a k i d o k u z ift (III.-XI), a o r t a t h o r a c i c a ' n n dallardr.
Vv. i n t e r c o s t a l e s a n t e r i o r e s ; 9 ifttir. lk alt ifti v. t h o r a c i c a i n t e r n a ' y a , s o n ifti v. m u s c u l o p h r e n i c a ' y a alr. Vv. i n t e r c o s t a l e s p o s t e r i o r e s ; 11 ifttir. H e r iki tarafta birinci v. intercostalis posterior, k e n d i tarafndaki v. b r a c h i o c e p h a l i c a ' y a alr. S a t a r a f t a k i v. i n t e r c o s t a l i s p o s t e r i o r l a r n 2, 3 ve sk o l a r a k 4 ncs birleerek, v. intercostalis s u p e r i o r dextra'yi oluturur ve v. a z y g o s ' a alr. Dier posterior interkostal venler, d i r e k o l a r a k v. a z y g o s ' a alr. S o l t a r a f t a i s e ; 2, 3 ve b a z e n 4 nc birleip, v. intercostalis s u p e r i o r sinistra o l a r a k v. b r a c h i o c e p h a l i c a sinistra'ya alr. 5-8 v. intercostalis posterior'lar v. h e m i a z y g o s a c c e s s o r i a ' y a , 9-11 ise v. h e m i a z y g o s ' a alr.
A. SUBCLAVIA
A. thoracica interna (IMA) A. poricardiacophrenica N. p h r e n i c u s
A. intercostalis anterior (1-6)
A. epigastrica superior
A. musculophrenica
A. e p i g a s t r i c a inferior (A. iliaca externa'dan)
A . intercostalis anterior (7-9)
Sulcus costae V. intercostalis A. intercostalis N. intercostalis M. intercostalis externus M. intercostalis internus M. intercostalis intimi
Sulcus costae
EKL: NTERKOSTAL KASLAR, NTERKOSTAL NROVASKLER YAPILAR ve A. THORACICA INTERNA'NN DALLARI
i n t e r k o s t a l s i n i r v e d a m a r l a r s e y i r l e r i srasnda, nce pleura membrana intercostalis internus arasnda, a n g u l u s c o s t a e ' d e n intercostalis internus i l e m. intercostalis intimi arasndadr.
parietalis i l e s o n r a da m.
BURUN BOLUU (CAVITAS NASI)

nde n a r e s d e n i l e n b u r u n delikleri ile d o r t a m a , a r k a d a c h o a n a ( a p e r t u r a n a s a l i s p o s t e r i o r ) d e n i l e n iki aklkla n a s o p h a r y n x e alr. B u r u n boluu, s e p t u m nasi d e n i l e n bir blme ile ikiye ayrlr. P a r s (regio) o l f a c t o r i a ; burun boluunun a t s n d a v e d d u v a r n d a ( c o n c h a n a s a l i s s u p e r i o r z e r i n d e ) lokalizedir. Pars o l f a c t o r i a ' d a ; k o k u d u y u s u n u n reseptr hcreleri o l a n b i p o l a r nronlar, d e s t e k hcreler ve b a z a l hcreler ile gll. o l f a c t o r i a e ( B o w m a n bezleri) d e n i l e n b e z l e r bulunur. G l o b o s e b a z a l hcreler, o l f a k t o r reseptr hcrelerin acil kaynadr.
BURNUN DAMARLARI VE SNRLER

B u r n u , a . o p h t h a l m i c a (a. c a r o t i s i n t e r n a ' n n dal)/ a . f a c i a l i s v e a . m a x i l l a r i s ( b u iki a r t e r a. c a r o t i s e x t e r n a ' n i n d a l l a r d r ) in dallar besler. Bu a r t e r l e r i n anastomozlar araclyla, a. c a r o t i s e x t e r n a ile a. c a r o t i s i n t e r n a azlasn B u r u n boluunun a n a a r t e r i , a. maxillaris'in dal o l a n a. sphenopalatina'dr. B u r n u n lenfinin byk blm n o d i s u b m a n d i b u l a r e s ' e gider. S a d e c e b u r u n boluunun a r k a blmnn lenfi, direk y a d a r e t r o f a r i n g e a l lenf dmlerinden getikten s o n r a , d e r i n servikal lenf dmlerine gider. B u r n u n ve b u r u n boluunun d u y u s u n u , n. o p h t h a l m i c u s ile n. m a x i l l a r i s tar.
V e s t i b u l u m n a s i yaknnda, septum nasi'nin n - a l t p a r a s , Little alan o l a r a k b i l i n i r . B u a l a n zerinde b u l u n a n v e Kiesselbach pleksusu d e n i l e n k o p i l l e r p l e k s u s , epistaksis'in en yaygn y e r i d i r .
( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER ^)

(BIMSEL TOPLANT MERKEZLER j
Fonksiyonlar, s e s i n rezonansn salamak ve kafa arln azaltmaktr. Yeni doanda y o k t u r y a d a r u d i m e n t e r d i r . S a d e c e m a k s i l l e r sins ile n v e a r k a g r u p e t m o i d a l sinslerden bir ka t a n e s i y e n i doanda bulunabilir. En iyi s i n s m a x i l l a r i s ayrt edilir. S i n s f r o n t a l i s v e s i n s s p h e n o i d a l i s , y e n i d o a n d a b u l u n m a z . P a r a n a z a l sinsler, p u b e r t e sonras belirginleirler.
SINUS FRONTALIS
F r o n t a l k e m i k t e , a r c u s s u p e r c i l i a r i s ' l e r i n arkasnda bir ift boluktur. H e r bir sins, d u c t u s f r o n t o n a s a l i s d e n i l e n bir k a n a l l a m e a t u s n a s i m e d i u s ' t a k i r e c e s s u s f r o n t o n a s a l i s ' e alr.
CELLULAE ETHMODALES (SINUS ETHMODALES)

E t m o i d kemiin l a b y r i n t h u s e t h m o i d a l i s ' i n d e b u l u n a n kk boluklardr. deiir. g r u p olutururlar. Cellulae e t h m o i d a l e s anteriores; m e a t u s nasi medius'taki infundibulum e t h m o i d a l e ' y e alrlar. Cellulae e t h m o i d a l e s m e d i a e ; m e a t u s nasi medius'taki bulla ethmoidalis'in zerine alrlar. C e l l u l a e e t h m o i d a l e s p o s t e r i o r e s ; g e n e l l i k l e t e k bir azla m e a t u s n a s i s u p e r i o r ' a alrlar. C a n a l i s o p t i c u s ' a v e n . o p t i c u s ' a e n y a k n g r u p t u r . Burun boluunun st ksm ile o r b i t a arasnda lokalizedirler. H e r bir t a r a f t a saylar 3 ile 18 arasnda
E t m o i d a l sinsler, o r b i t a v e o p t i k k a n a l l a o l a n yakn komuluu n e d e n i y l e , infeksiyonlar o r b i t a ' y a en kolay yaylan paranazal sinslerdir. zellikle a r k a g r u p e t m o i d a l sinslerin infeksiyonlar, optik nrite n e d e n o l a b i l i r .
Sinus frontalis Sinus sphenoidalis Sinus frontalis'in akl Cellulae ethmoidales anteriores s Hiatus semilunaris Ductus nasolacrima akl Palatum durum vl. Cellulae ethmoidales posteriores \_ Recessus sphenoethmoidalis ^TCellulae ethmoidales mediae \ v j " - Bulla ethmoidalis Sinus maxillaris'in \ akl ^ A Ostium pharyngeum tubae auditivae
Pa
| a t u m molle
ID:01sO70
EKL: PARANAZAL SNSLER VE AILDIKLARI YERLER
F o s s a cran anterior
Crista ga
Cellulae
ethmoidales
M e a t u s nasi mdius M e a t u s nasi inferior
S e p t u m nasi
Sinus
maxillaris
EKL: Paranazal Sinsler (Koronal kesit)
SINUS SPHENOIDALIS
S f e n o i d k e m i k gvdesi iinde b u l u n a n bir ift sinstr. stten n. o p t i c u s , c h i a s m a o p t i c u m v e h y p o p h y s i s c e r e b r i , y a n l a r d a n ise s i n u s c a v e r n o s u s v e a . c a r o t i s i n t e r n a ile komuluk yapar. Arkasnda p o n s , aasnda n a z o f a r i n k s ' i n tavan bulunur. H e r bir tarafn sins, k e n d i tarafndaki r e c e s s u s s p h e n o e t h m o i d a l i s ' e alr.
SINUS MAXILLARIS
P a r a n a z a l sinslerin en bydr. Maksilla'larn gvdesi iinde p i r a m i t eklinde boluktur. Taban, b u r u n boluunun d duvarndadr. T e p e s i , maksilla'nn z i g o m a t i k knts iine uzanr. Tavann, orbita'nn taban yapar. Alt duvarn, maksilla'nn p r o c e s s u s alveolaris'i yapar. Bu n e d e n l e , z e l l i k l e ilk iki m o l a r diin k k sins iine uzanabilir. S i n u s m a x i l l a r i s , m e a t u s nasi m e d i u s ' d a b u l u n a n bulla e t h m o i d a l i s ' i n altndaki h i a t u s s e m i l u n a r i s ' e alr.
Sins m c o d l l a r i s ' i n drenaj, ostiumlarnn yksek l o k a l i z a s y o n u n e d e n i y l e f a k i r d i r . Bu yzden, infeksiyonlar en ok grlen paranazal sinstr.
LARYNX
Ses ve solunum organdr. C 3 - C 6 vertebralar aras seviyededir.
LAR N KS N KIKIRDAKLARI
Larinks'in ift, t e k t o p l a m 9 kkrda vardr. C a r t l a g o e p i g l o t t i c a h a r i , h e p s i 4 ve 6 nc f a r i n g e a l a r k u s ' l a r d a n geliir. Cartlago e p i g l o t t i c a , h i p o b r a n k i y a l k a b a r n t d a n geliir ve e l a s t i k kkrdak yapsndadr.
TEK KIKIRDAKLARI
Cartlago t h y r o i d e a Cartlago e p i g l o t t i c a (epiglottis) Cartlago c r i c o i d e a
FT KIKIRDAKLARI
Cartlago a r y t e n o i d e a Cartlago c o r n i c u l a t a Cartlago c u n e i f o r m i s C a r t l a g o t h y r o i d e a ; en b y k larinks kkrdadr. zellikle e r k e k l e r d e belirgin olan
p r o m i n e n t i a l a r y n g e a ( A d a m ' s a p p l e , a d e m elmas) isimli knt bu kkrdaktadr.
T i r o i d kkrdan st kenar ile h i y o i d k e m i k thyrohyoidea'nn h e r iki y a n tarafnda b u l u n a n d e l i k t e n , laryngeus superior'un r. internus'u geer. Membrann c a r t l a g o t r i t c e a d e n i l e n b i r e r t a n e a k s e s u a r kkrdak
arasnda u z a n a n membrana a.v. laryngea superior ile n. s e r b e s t a r k a kenarlar iinde, bulunur.
Cartlago cricoidea; larinks kkrdadr.
larinks iskeletinin temeli
olan
kkrdaktr.
C6 vertebra
seviyesindedir.Yzk eklinde o l u p , h a v a y o l u e v r e s i n d e t a m bir h a l k a o l u t u r a n t e k
Cartlago oluumundan
arytenoidea'lar, sorumlu larinks
cartlago
cricoidea'nn
zerinde
oturur.
Sesin
kkrdaklardr.
L i g a m e n t u m v e s t i b u l a r e ' l e r ile l i g a m e n t u m v o c a l e ' l e r a r k a d a a r i t e n o i d kkrdaklara, nde t i r o i d kkrdaa tutunur.
Cartlago epiglottica Os hyoideum
Cartilago tritcea Cartlago cuneiformis Cartlago thyroidea Cartilago corniculata Cartilago arytenoidea Cartilago cricoidea
EKL: LARINKSIN KIKIRDAKLARI (ARKADAN GRN)
Membrana thyrohyoidea; H e r iki yannda b u l u n a n d e l i k t e n A., V. l a r y n g e a s u p e r i o r N. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r. i n t e r n u s ' u geer.
N.laryngeus superior r.internus
r.externus N.vagus M.cricothyroideus
N.laryngeus recurrens
EKL: MEMBRANA THYROHYODEA
LARINKS BOLUU
A d i t u s l a r y n g i s ' t e n , c a r t i l a g o cricoidea'nn alt kenarna ( v e y a trakea'nn balangcna) k a d a r u z a n a n boluktur. Bolukta, p l i c a v e s t i b u l a r i s ' l e r ile p l i c a v o c a l i s ' l e r bulunur. Plica v e s t i b u l a r i s ' l e r arasnda k a l a n yark eklindeki arala r i m a v e s t i b u l i , plica v o c a l i s ' l e r arasndaki akla da r i m a g l o t t i d i s ( g l o t t i s , m i z m a r a r a l ) ad verilir. L a r i n k s b o l u u b l m e ayrlr.
A d i t u s l a r y n g i s ; l a r i n k s boluunun, f a r i n k s ' l n arkasnda k a l a n st blmdr. nden e p i g l o t t i s ' i n st kenar, a r k a d a n a r i t e n o l d kkrdaklar arasnda u z a n a n t r a n s v e r s m u k o z a plikas ve y a n l a r d a n plica a r y e p i g l o t t i c a ' l a r ile snrlanr. A d i t u s l a r y n g i s ile plica v e s t i b u l a r i s ' l e r arasnda kalan blme v e s t i b u l u m l a r y n g i s denir.
V e n t r i c u l u s l a r y n g i s ; larinks boluunun, r i m a vestibuli ile r i m a glottidis arasnda k a l a n o r t a paras, en kk blmdr. H e r iki t a r a f t a , plica v e s t i b u l a r i s ile plica v o c a l i s arasnda k a l a n akla v e n t r i c u l u s l a r y n g i s ( s i n u s l a r y n g i s ) ad verilir. V e n t r i c u l u s l a r y n g i s ' i , dtan m. t h y r o a r y t e n o i d e u s rter.
C a v i t a s i n f r a g l o t t i c a ; plica vocalis'ler ile c a r t i l a g o cricoidea'nn alt kenar arasnda k a l a n blmdr. Trakea'nn boluu ile d e v a m eder.
LARNKS KASLARI
M. c r i c o t h y r o i d e u s ( a n t i c u s ) ; larinks'in n t a r a f n d a yer alan t e k kastr. L i g a m e n t u m vocale'leri g e r e r . N. l a r y n g e u s r e c u r r e n s tarafndan uyarlmayan ( y a d a n. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r a m u s e x t e r n u s ' u tarafndan uyarlan) t e k l a r i n k s k a s d r . M. cricoarytenoideus posterior (posticus); ligamentum vocale'lere a b d k s i y o n yaptrarak, r i m a glottidis'i a a n t e k kastr. M. c r i c o a r y t e n o i d e u s l a t e r a l i s ; l i g a m e n t u m v o c a l e ' l e r e a d d k s i y o n yaptran e s a s kastr. M. a r y t e n o i d e u s t r a n s v e r s u s ; t e k o l a n larinks kasdr. A r i t e n o i d kkrdaklar arasnda uzanr. M. a r y t e n o i d e u s o b l i q u u s ; Larinks giriini daraltan kastr. Bu n e d e n l e l a r i n k s g i r i i n i n s f i n k t e r i o l a r a k k a b u l edilir. M. t h y r o a r y t e n o i d e u s ; l i g a m e n t u m vocale'leri g e v e t i r . ad ile bilinir. Bu kaslardan sadece m. cricothyroideus, n. laryngeus superior'un ramus externus'u ile, dierleri n. l a r y n g e u s r e c u r r e n s tarafndan uyarlr. Bylece s e s i n p e r d e s i n i
deitirir. Kasn alt parasnn d e r i n d e k i lifleri, p r o c e s s u s v o c a l i s ' e t u t u n u r ve m. v o c a l i s
P a r s aryepiglottica P a r s thyroepiglottica P a r s aryepiglottica L M. thyroarytenoideus s f j p i M . arytenoideus obliquus y. ; M. a r y t e n o i d e u s t r a n s v e r s u s "~ M. c r i c o a r y t e n o i d e u s l a t e r a l i s M. cricoarytenoideus posterior (posticus)
M. arytenoideus oblquus\ ve m. arytenoideus \ transversus M. cricoarytenoideus posterior M. cricothyroideus(anticus)
te
(a) a r k a d a n grn (b) s o l y a n d a n grn EKL: LARINKSIN KASLARI
ID:01sO71
LARNKSN DAMARLARI VE SNRLER

L a r i n k s ' i ; a . c a r o t i s externa'nn dal o l a n a . t h y r o i d e a s u p e r l o r ' d a n g e l e n a . l a r y n g e a s u p e r i o r ile, a. subclavia'nn t r u n c u s t h y r o c e r v i c a l i s ' i n d e n g e l e n a. t h y r o i d e a inferior'un dal o l a n a. l a r y n g e a nferior besler. A. l a r y n g e a superior, plica vocalis'lerin yukarsnda k a l a n larinks blmn, a. l a r y n g e a inferior ise, aasnda k a l a n larinks blmn besler.
N. laryngeus inferior; N. Laryngeus reccurrens' in terminal parasdr A. Thyroidea inferior cerrahisinde nemlidir.
A. thyroidea inferior
EKL: N. LARYNGEUS RECURRENS (INFERIOR)
Venz kan; v. t h y r o i d e a s u p e r i o r ile v. j u g u l a r i s i n t e r n a ' y a , v. t h y r o i d e a inferior ile v. b r a c h i o c e p h a l i c a lara alr. L a r i n k s ' i n lenf damarlar, d e r i n servikal lenf dmlerine gider. Larinks'in sinirleri, n. v a g u s ' u n (X. kranyal sinir) dallardr. Plica vocalis'lerin yukarsnda kalan blgenin d u y u s u n u n. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r a m u s i n t e r n u s ' u , altnda k a l a n blgenin d u y u s u n u ise n. l a r y n g e u s r e c u r r e n s tar. N. l a r y n g e u s r e c u r r e n s ' i n t e r m i n a l i n e n. l a r y n g e u s Inferior denir.
TRACHEA
M e d i a s t i n u m superius'tadr. Larinks'in devam o l a r a k c a r t i l a g o cricoidea'nn alt kenar ( C 6 v e r t e b r a a l t k e n a r ) s e v i y e s i n d e balar. zofagus'un nnde aaya doru s e y r e d e r . T 4 v e r t e b r a g v d e s i n i n alt k e n a r ( y a d a a n g u l u s s t e r n i ) s e v i y e s i n d e iki a n a b r o n k u s ' a ayrlr. Ayrlma noktasna b i f u r c a t i o t r a c h e a ad verilir ve m e d i a s t i n u m m e d i u m ' t a bulunur. A t nal eklinde v e h i y a l i n kkrdak yapsnda d e n i l e n l i g a m e n t l e r l e balanr. 2-4 t r a k e a halkalarnn nnde t i r o i d b e z i n i n i s t m u s ' u vardr v e b u n e d e n l e p a l p e e d i l e m e z l e r . ocuklarda, t r u n c u s b r a c h i o c e p h a l i c u s v e v . b r a c h i o c e p h a l i c a s i n i s t r a trakea'nn n yz ile komudur. 15-20 tane halkadan (cartilagines
t r a c h a l e s ) oluur. Kkrdak h a l k a l a r birbirlerine, l i g a m e n t u m a n u l a r e (lig. t r a c h a l e )
BRONCHUS PRINCIPALIS DEXTER

Yaklak 2.5 c m uzunluunda o l a n b u a n a ( p r i m e r ) b r o n k u s ; sol a n a b r o n k u s ' t a n d a h a geni, d a h a ksa ve d a h a d i k seyirlidir. Bu n e d e n l e yabanc c i s i m l e r d a h a ok bu b r o n k u s ' a kaar. S e y r i srasnda v. a z y g o s ' u n altndan geer. lk o l a r a k b r o n c h u s l o b a r i s s u p e r i o r ' u verir. B u b r o n k u s ' u v e r d i k t e n s o n r a , b r o n c h u s i n t e r m e d i u s adn alr v e T 5 v e r t e b r a s e v i y e s i n d e h i l u m p u l m o n i s ' e gelir. B u r a d a b r o n c h u s l o b a r i s m d i u s v e b r o n c h u s l o b a r i s i n f e r i o r d e n i l e n iki l o b a r ( s e k o n d e r ) b r o n k u s ' a ayrlr. Bronchus lobaris superior dexter; ana bronkus'tan hilum pulmonis dnda a y r l a n t e k l o b a r b r o n k u s ' t u r . A. p u l m o n a l i s d e x t r a ' n i n zerinde y e r ald iin, e p i a r t e r y e l b r o n k u s ad ile de bilinir. Sa akcier'in st l o b u n d a dalan t a n e s e g m e n t a l (tersiyer) b r o n k u s ' a ayrlr.
EKL: BRONKUS'LAR
. ? c n z n >
( BLM E T P A T MERKEZLER ^ S L O L N I
B r o n c h u s l o b a r i s m e d i u s ; sa akcier'in orta l o b u n d a dalan iki t a n e s e g m e n t a l ( t e r s i y e r ) b r o n k u s ' a ayrlr.
B r o n c h u s lobaris inferior dexter;
b r o n c h u s principalis d e x t e r ' i n
devamdr.
Sa
akcier'in alt l o b u n d a dalan b e t a n e s e g m e n t a l (tersiyer) b r o n k u s ' a ayrlr. B u n l a r d a n birisi o l a n b r o n c h u s s e g m e n t a l i s basalis m e d i a l i s ' e , b r o n c h u s c a r d i a c u s ' d a denir.
BRONCHUS PRINCIPALIS SINISTER

Yaklak 5 cm uzunluunda o l a n bu a n a ( p r i m e r ) b r o n k u s ; sa a n a b r o n k u s ' t a n d a h a dar, d a h a u z u n v e d a h a oblik seyididir. A r c u s a o r t a e ' n i n altndan, zofagus, d u c t u s t h o r a c i c u s v e a o r t a thoracica'nn nnden geip, T6 v e r t e b r a s e v i y e s i n d e h i l u m p u l m o n i s ' e girer. ki t a n e l o b a r ( s e k o n d e r ) b r o n k u s a ayrlr. B r o n c h u s l o b a r i s s u p e r i o r s i n i s t e r ; sol akcier'in st l o b u n d a dalan d r t t a n e s e g m e n t a l (tersiyer) b r o n k u s a ayrlr. B r o n c h u s lingularis s u p e r i o r ve inferior, bu lobar b r o n k u s ' t a n ayrlan s e g m e n t a l bronkuslardr. B r o n c h u s l i n g u l a r i s i n f e r i o r ; sa akcier'in b r o n c h u s l o b a r i s m e d i u s ' u n u n karldr. B r o n c h u s l o b a r i s i n f e r i o r s i n i s t e r ; s o l akcier'in alt l o b u n d a dalan d r t t a n e s e g m e n t a l (tersiyer) b r o n k u s a ayrlr. B u n l a r d a n birisi o l a n b r o n c h u s s e g m e n t a l i s basalis m e d i a l i s ' e b r o n c h u s c a r d i a c u s d a denir.
SEGMENTA BRONCHOPULMONALIA
Akcierlerin anatomik ve cerrahi nitidir. Kendisine ait damarlar ve bronkusu vardr. Sa akcier, 10 t a n e b r o n k o p u l m o n a l s e g m e n t t e n oluur. S o l akcier 8 ( n a d i r e n 9) b r o n k o p u l m o n a l s e g m e n t t e n oluur. B r o n c h i o l u s l a r , aplar 5 mm v e y a d a h a az o l a n h a v a yollardr. Duvarlarnda kkrdak ve b e z yoktur. B u n l a r srasyla; b r o n c h i o l u s lobularis, b r o n c h i o l u s t e r m i n a l i s ve b r o n c h i o l u s respiratorius'dur. S o n r a k i h a v a y o l l a r ; Ductus alveolaris Saccus alveolaris A l v e o l i p u l m o n i s ; a k c i e r l e r i n f o n k s i y o n e l n i t i d i r . ki y a d a d a h a fazla a l v e o l u s , o r t a k bir aklkla s a c c u s a l v e o l a r i s ' e alr. H e r bir akcierde 3 0 0 m i l y o n u n zerinde a l v e o l u s vardr. S o n drt oluum ( b r o n c h i o l u s respiratori us, d u c t u s a l v e o l a r i s , s a c c u s alveolaris ve alveoli p u l m o n i s ) birlikte a c i n u s (bir a k c i e r l o b u u ; l o b u l u s p u l m o n i s ) ad ile bilinir v e g a z deiiminin olduu yaplardr.
BPD BLSD
BPS BT
BIM
j Su
r.
BLM
i W
ms
't.
8** Trachea mediastinum superius'tadir
I affai i t<*-t
T4 gvdesi alt kenar seviyesinde iki ana bronkus'a ayrlr. Ayrlma yerine Bifurcatio trachea (BT) denir ve mediastinum medium'dadr. Bifurcatio trachea, derin inspiryumda T6 seviyesine iner. Carna trachea denilen knt, bifurcatio trachea'nn i yznde sonuncu trakea halkasndadr. 2-4. trakea halkalarnn nnde tiroid bezinin istmus'u vardr Trakeotomi yada trakeostomi'de yetikinlerde; arcus venosus jugularis, v. thyroidea inferior ve varsa a. thyroidea ima, ocuklarda; timus ve v. brachiocephalica sinistra yaralanma riski tar
BRONCHUS PRINCIPALIS SINISTER (BPS): Arcus aortae'nin altndan geip, T6 seviyesinde hilum pulmonis'e girer. Herbiri 4 yada 5 tane segmental bronkus'a ayrlan iki lobar bronkus'a ayrlr o o Bronchus lobaris superior sinister Bronchus lobaris inferior sinister
BRONCHUS PRINCIPALIS DEXTER (BPD): V. azygos'un altndan geip, T5 seviyesinde hilum pulmonis'e girer. tane bronchus lobaris'e ayrlr: o Bronchus lobaris superior dexter (BLSD; epiarteryel bronkus): Hilum pulmonis dnda ana bronkustan ayrlan tek lobar bronkustur. Pulmonal arterin zerinden geer. Bu nedenle epiarteryel bronkus da denir. 3 tane segmental bronkusa ayrlr Bronchus lobaris medius, 2 tane segmental bronkusa ayrlr. Bronchus lobaris inferior dexter; 5 tane segmental bronkusa ayrlr. EKL: T R A C H E A
o o
AKCERLER
Akcierlerin m e d i a s t i n a l yznde komuluk yapt organlarn izleri bulunur. En byk iz k a l b ' e aittir ve h e r iki akcier'de de vardr. V. cava superior, v. brachiocephalica dextra, v. azygos, z o f a g u s ve v. c a v a i n f e r i o r ' u n sa akcier'de izleri vardr. H i l u m p u l m o n l s ' i n h e m e n yukarsnda grlen oluk v. a z y g o s ' a , hilum'un arkasndan aaya doru u z a n a n o l u k ise z o f a g u s ' a aittir. Arcus aortae, aorta thoracica, v. brachiocephalica sinistra ve a. subclavia sinistra'nn da sol akcier'de izleri vardr. H i l u m p u l m o n i s ' i n h e m e n yukarsnda grlen o l u k a r c u s a o r t a e ' y e , h i l u m ' u n arkasndan aaya doru u z a n a n oluk ise a o r t a t h o r a c i c a ' y a aittir. z o f a g u s , t a m o r t a h a t t a seyrettii iin h e r iki akcierde de izi vardr. Sol akcierin lobus s u p e r i o r ' u n u n alt u c u n d a , lingula p u l m o n i s sinistri d e n i l e n dil eklinde bir uzants vardr. Bu uzant, sa akcier'in l o b u s m e d i u s ' u n a karlk gelir. st l o b u n n kenarnda, d r d n c k k r d a k k a b u r g a s e v i y e s i n i n altnda, kalp n e d e n i y l e olumu d e r i n bir entik ( i n c i s u r a c a r d i a c e p u l m o n i s sinistri) bulunur.
AKCERLERN VE PLEVRANIN KENARLARI

Akcierlerin s o l u n u m srasnda r e c e s s u s c o s t o d i a p h r a g m a t i c u s ' a g i r e n alt kenarlar, kostal ve m e d i y a s t i n a l yzleri d i y a f r a g m a t i k yzden ayrr.
STRAHAT SOLUNUMUNDA LINEA MIDCLAVICULAR^ LINEA MIDAXILLARIS LINEA SCAPULARIS
AKCERLERN A L T KENARI 6. kaburga 8. kaburga 10. kaburga
P L E U R A PARIETALIS'N A L T KENARI 8. kaburga 10. kaburga 12. kaburga (refleksiyon hatt)
Sa akcier V. cava superior'un izi V. brachiocephalics dextra'nin izi Sulcus v. azygos A. pulmonalis d extra Impressio cardiaca Fissura horizontalis pulmonis dextri Fissun obliqua Facies diaphragmatica
Apex pulmonis Bronchus principalis dexter A. pulmonalis sinistra Sulcus oesophageus Bronchus principalis sinister Vv. pulmonales
Sol akcier
A. subclavia sinistra'nn izi V. brachiocephalics sinistra'nn izi Sulcus arcus aortae
Impressio cardiaca ncisura cardiaca pulmonis sinistri Fissura obliqua Fades diaphragmatica Lingula pulmonis Sulcus oesophageus
01s377
Lig. pulmonale Aorta thoracica oluu V. cava inferior'un izi A; lobus superior B; lobus medius C; lobus inferior
EKL: AKCERLERN MEDYASTNAL YZ KOMULUKLARI
(a) n d e n - > a r k a y a A. pulmonalis B r o n c h u s princ. V. pulmonalis superior A. pulmonalis B r o n c h u s principalisA. bronchialis V. b r o n c h i a l i s (b) yukardan~>aaya
ID:01sO75
V. pulm. inferior
EKL: HILUM (RADIX) PULMONIS'LERDEK ANATOMK YAPILARIN SIRASI
HILUM PULMONIS
Akcierlerin m e d i a s t i n a l yzndedir. O r g a n a giren-kan a n a t o m i k yaplarn bulunduu yerdir. M e d i a s t i n a l p l e v r a ile sarl bu yaplar, r a d i x p u l m o n i s d e n i l e n bir kk oluturur.
RADIX PULMONIS'TEK YAPILARIN SIRALANII

nden-arkaya d i z i l i m , h e r iki r a d i k s ' t e ayndr ( V A B A V ) . V. p u l m o n a l i s s u p e r i o r - A. p u l m o n a l i s - B r o n c h u s p r i n c i p a l i s - A.V. b r o n c h i a l i s Yukardan-aaya dizilim de bir yap dnda ayndr ( A B V ) . Sa radix p u l m o n i s ' t e ek o l a r a k , e n stte b r o n c h u s l o b a r i s s u p e r i o r bulunur. A. p u l m o n a l i s - B r o n c h u s p r i n c i p a l i s - V. p u l m o n a l i s i n f e r i o r stirahat s o l u n u m u n d a , akcierlerin e n a z h a r e k e t e d e n y e r i , h i l u m ' a y a k n o l a n blmdr.
? c n 2 z >
AKCERLERN DAMARLARI VE SNRLER

Akcierlerin, birisi f o n k s i y o n e l ( a . p u l m o n a l i s v e w . p u l m o n a l e s ) , dieri besleyici o l a n ( a a . b r o n c h i a l e s v e w . b r o n c h i a l e s ) iki g r u p damar vardr. Bir akciere a i t ; 1 t a n e a. p u l m o n a l i s , 2 t a n e v. p u l m o n a l i s vardr. Sa akcier'i b e s l e y e n 1 t a n e a. b r o n c h i a l i s , sol akcier'i b e s l e y e n ise 2 t a n e a. b r o n c h i a l i s vardr. Sa akcier'i b e s l e y e n broniyal arter, a o r t a thoracica'nn dal o l a n a. i n t e r c o s t a l i s p o s t e r i o r I l I ' t e n gelir. S o l akcier'i b e s l e y e n broniyal a r t e r l e r ise a o r t a t h o r a c i c a ' d a n direk gelir. H e r akciere ait g e n e l l i k l e 2 t a n e v. b r o n c h i a l i s vardr. Sa akcierin broniyal v e n l e r i v. a z y g o s ' a , s o l akcier'in broniyal v e n l e r i v. h e m i a z y g o s a c c e s s o r i a ' y a alr.
PLEURA
ki tabakal serz bir zardr. T o r a k s duvarnn i yzn ve diyafragma'nn st yznn byk blmn rten d yaprana p l e u r a p a r i e t a l i s , akcierleri t a m a m e n s a r a n i yaprana da p l e u r a v i s c e r a l i s ( p l e u r a p u l m o n a l i s ) denir. ki y a p r a k , hilar yaplar evresinde birbiri ile devamldr. P a r i y e t a l ve v i s s e r a l yapraklarn arasnda b u l u n a n p o t a n s i y e l bolua c a v i t a s p l e u r a l i s denir. R a d i x p u l m o n i s ' t e k i yaplar s a r a n m e d i y a s t i n a l p l e v r a , h i l u m p u l m o n i s ' i n altnda, iki y a p r a k h a l i n d e m e d i y a s t i n a l yz zerinde aaya doru l i g a m e n t u m p u l m o n a l e ad ile u z a n a r a k sonlanr. M e d i y a s t i n a l p l e v r a , h i l u m p u l m o n i s ' t e v i s s e r a l ( p u l m o n a l ) p l e v r a olur. S t e r n u m ' u n ve kkrdak kaburgalarn arkasnda, p l e u r a c o s t a l i s ile p l e u . a mediastinalis
arasnda k a l a n kmaza r e c e s s u s c o s t o m e d i a s t i n a l i s ad verilir. P l e u r a c o s t a l i s ' i n , p l e u r a d i a p h r a g m a t i c a olduu y e r d e oluan kmaza da r e c e s s u s c o s t o d i a p h r a g m a t i c u s denir.
P L E V R A N I N D A M A R L A R I V E SNRLER Pleura parietalis

A a . i n t e r c o s t a l e s a n t e r i o r e s v e p o s t e r i o r e s , a . t h o r a c i c a interna v e a . musculophrenica'nn dallar tarafndan beslenir. V e n l e r i , ayn isimli v e n l e r e alr. Pleura costalis, pleura cervicalis ve pleura diaphragmatica'nn periferik blmnn d u y u s u n u i n t e r k o s t a l sinirler, pleura m e d i a s t i n a l i s ile p l e u r a diaphragmatica'nn s a n t r a l blmnn d u y u s u n u ise n. p h r e n i c u s tar.
Pleura visceralis
B e s l e n m e s i , venz drenaj ve siniri ( o t o n o m d u r ) akcierlerle ayndr. L e n f i , b r o n k o p u l m o n a l lenf dmlerine gider.
Vcutta 3 s e r z z a r b u l u n u r ; P L E U R A ,
PERTON,
PERKARD
B u zarlarn p a r i e t a l v e v i s s e r a l o l m a k zere 2 blm vardr. K U R A L : V i s s e r a l yapraklar; sard organ b e s l e y e n a r t e r l e r b e s l e r d u y u s u n u O S S ' n e a i t sinirler tar ( s a d e c e g e r i l m e y e duyarldrlar)
MEDIASTINUM (NTERPLEVRAL BOLUK)

M e d i y a s t i n u m , akcierlerin birbirlerine b a k a n yzlerini rten m e d i y a s t i n a l plevralar arasndaki blgedir. A p e r t u r a t h o r a c i s s u p e r i o r ile d i a p h r a g m a arasndadr. nde s t e r n u m , a r k a d a tm t o r a k a l v e r t e b r a l a r ve y a n l a r d a m e d i y a s t i n a l plevra ile snrlanr. M e d i y a s t i n u m , a n g u l u s s t e r n i ' d e n , T 4 - T 5 v e r t e b r a l a r arasndaki d i s c u s intervertebralis'e u z a n a n hayali t r a n s v e r s bir dzlem ile, m e d i a s t i n u m s u p e r i u s v e m e d i a s t i n u m i n f e r i u s o l a r a k ikiye ayrlr. Mediastinum inferius, fibrz perikardiyum araclyla; mediastinum anterius,
m e d i a s t i n u m m e d i u m v e m e d i a s t i n u m p o s t e r i u s o l a r a k blme ayrlr.
MEDIASTINUM SUPERUS
nde; m a n u b r i u m s t e r n i , a r k a d a ; ilk 4 t o r a k a l v e r t e b r a , a l t t a ; hayali dzlem, yukarda; a p e r t u r a t h o r a c i s s u p e r i o r ve y a n l a r d a ; m e d i a s t i n a l plevra ile snrlanr.
Mediastinum superius'ta bulunan nemli anatomik yaplar

Thymus V. b r a c h i o c e p h a l i c a ' l a r V. c a v a s u p e r i o r ' u n st yars A r c u s a o r t a e ve dallar ( t r u n c u s b r a c h i o c e p h a l i c u s , a. c a r o t i s c o m m u n i s sinistra ve a. s u b c l a v i a sinistra) Oesophagus Ductus thoracicus N. v a g u s ' l a r N. p h r e n i c u s ' l a r N. l a r y n g e u s r e c u r r e n s sinistra Trachea A.v. t h o r a c i c a interna'lar V. intercostalls s u p e r i o r sinistra
EKL: MEDASTNUM'LAR
MEDIASTINUM
ANTERlUS
P e r i c a r d i u m f i b r o s u m ile c o r p u s sterni arasndadr. Mediyastinum'larn en k k olandr.
Mediastinum anterius'ta bulunan anatomik yaplar

gg. sternopericardiacae Thymus
MEDIASTINUM
MEDIUM
Mediyastinum'larn e n b y v e m e d i a s t i n u m i n f e r i u s ' u n e n g e n i parasdr. Fibrz p e r i k a r d i y u m ile m e d i a s t i n u m a n t e r i u s ' t a n , bifurcatio t r a c h e a , p u l m o n a l d a m a r l a r ve fibrz p e r i k a r d i y u m ile m e d i a s t i n u m p o s t e r i u s ' t a n ayrlr.
Mediastinum medium'da bulunan anatomik yaplar

P e r i c a r d i u m ve kalp Aorta ascendens V. c a v a s u p e r i o r ' u n alt yars V. a z y g o s ' u n t e r m i n a l paras Bifurcatio t r a c h e a B r o n c h u s principalis'ler T r u n c u s p u l m o n a l i s ve u dallar (a. p u l m o n a l i s d e x t r a ve sinistra) Vv. p u l m o n a l e s N. p h r e n i c u s ' l a r
MEDIASTINUM POSTERIUS
nde; fibrz p e r i k a r d i y u m , bifurcatio t r a c h e a , p u l m o n a l damarlar, a r k a d a ; T 5 - T 1 2 v e r t e b r a l a r ile snrlanr.
Mediastinum posterius'ta bulunan anatomik yaplar

Aorta thoracica Ductus thoracicus V. a z y g o s V. h e m i a z y g o s V. h e m i a z y g o s a c c e s s o r i a Oesophagus N. v a g u s ' l a r
HEM MEDIASTTNUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTTNUM ANTERIUS'TA B U L U N A N A N A T O M K YAPI
Thymus
HEM MEDIASTTNUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTTNUM MEDIUM'DA BULUNAN A N A T O M K YAPILAR
N. phrenicus'lar - V. cava superior

HEM MEDIASTTNUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTTNUM P O S T E R I U S T A B U L U N A N A N A T O M K YAPILAR
Oesophagus - Ductus thoracicus - N. vagus'lar

HEM MEDIASTTNUM MEDIUM HEM DE MEDIASTTNUM POSTERIUSTA B U L U N A N A N A T O M K YAPI
V. azygos
ekil: HER K MEDIASTEN'DE YER A L A N ORTAK OLUUMLAR
KALP
KARDYOVASKLER SSTEM
Akcierler arasnda m e d i a s t i n u m m e d i u m ' d a lokalizedir.
KALP KAPAKLARININ PROJEKSYONU

V a l v a t r u n c i p u l m o n a l i s ; sol 3. kkrdak k a b u r g a s e v i y e s i n d e , s t e r n u m ' u n sol kenarnn arkasnda V a l v a a o r t a e ; sol 3. interkostal boluk s e v i y e s i n d e , s t e r n u m ' u n sol kenarnn arkasnda V a l v a t r i c u s p i d a l i s ; s t e r n u m ' u n alt parasnn o r t a blmnn arkasnda V a l v a b i c u s p i d a l i s ( v a l v a m i t r a l i s ) ; sol 4. kkrdak k a b u r g a s e v i y e s i n d e , s t e r n u m ' u n s o l yarsnn arkasndadr.
EKL: KALP VE KALP KAPAKLARININ GS DUVARINDAK PROJEKSYONU
Apex cordis
S o l v e n t r i k l ' n koni eklindeki ucudur.
Facies sternocostals (facies anterior)

Balca s a v e n t r i k l tarafndan oluturulur. 3-6 kkrdak k a b u r g a l a r d a n ve c o r p u s s t e r n i ' d e n ayrlr.
Facies diaphragmatica (facies inferior)

Balca sol ventrikl yapar.
Basis cordis (facies posterior)

Byk blmn s o l a t r i y u m , kk bir blmn de sa a t r i y u m yapar. Arkasnda; s i n s o b l i q u u s p e r i c a r d i i , O e s o p h a g u s v e a o r t a t h o r a c i c a vardr. B a s i s c o r d i s , s u l c u s c o r o n a r i u s ile d i y a f r a g m a t i k yzden ayrlr. Oesophagus, basis cordis'in arka yznn komuluk yapt primer a n a t o m i k y a p d r . Vv. p u l m o n a l e s ' l e r , v . c a v a s u p e r i o r v e v . c a v a inferior, b a s i s c o r d i s ' t e a t r i y u m l a r a alr.
Sulcus coronarius (sulcus atrioventricularis)

Dtan a t r i y u m l a r l a ventriklleri ayran bu o l u k iinde, k o r o n e r a r t e r l e r i n a n a g v d e l e r i ile s i n s c o r o n a r i u s vardr.
EKL: KALBN ALT ARKADAN GRN (BASI CORDIS VE FACIES DIAPHRAGMATICA)
ATRIUM D EXTRUM
yznde grlen kaslara m m . pectinati ad verilir. Bu kaslar, crista terminalis'ten balayp, a u r i c u l a d e x t r a ' y i oluturur. E m b r i y o n e l hayattaki f o r a m e n ovale'nin kapanmas ile oluan f o s s a o v a l i s , o s t i u m v e n a e c a v a e inferioris'in stnde ve s o l u n d a , s e p t u m interatriale'dedir. Fossann kenar kabarktr ve l i m b u s f o s s a o v a l i s ad ile bilinir. Sa a t r i y u m ' u n i yznde; v. c a v a s u p e r i o r , v. c a v a inferior, s i n s c o r o n a r i u s , vv. c a r d i a c a e a n t e r i o r e s ve vv. c a r d i a c a e m i n i m a e ' l e r i n azlar vardr.
OSTUM ATRIOVENTR1CULARE DEXTRUM

Kalpteki en b y k k a p a k o s t i u m u d u r . Drdnc ve beinci interkostal boluklar s e v i y e s i n d e , c o r p u s sterni'nin arkasndadr. Sa a t r i y u m ' u sa ventrikl'e birletiren b u delii, sistol srasnda v a l v a a t r i o v e n t r i c u l a r i s d e x t r a ( v a l v a t r i c u s p i d a l i s ) isimli bir k a p a k kapatr. Bu kapan c u s p i s a n t e r i o r , c u s p i s p o s t e r i o r ve c u s p i s s e p t a l i s d e n i l e n kspisi vardr. Kspislerin ventrikle b a k a n yzlerindeki kntlara, c h o r d a e t e n d i n e a e d e n i l e n fibrz iplikikler tutunur. C h o r d a e t e n d i n e a e ' l e r i n dier ular ventriklde b u l u n a n papiller kaslara tutunur. C h o r d a tendineae'lerin f o n k s i y o n u , kspisleri d e s t e k l e m e k ve ventrikl sistoli srasnda kspislerin a t r i y u m l a r a dnmesini nlemektir. Kspislerin b a z i s l e r i , o s t i u m u kuatan a n u l u s f i b r o s u s d e x t e r ' e tutunur.
VENTRICULUS D EXTER
S t e r n u m ' u n t a m arkasndadr. yzndeki k a s kabarntlarna t r a b e c u l a e c a r n e a e denir. P e k t i n a t kaslarn kalnlamas ile oluur. yznde grlen c r i s t a s u p r a v e n t r i c u l a r i s , trikspid k a p a k ile p u l m o n e r kapa ayran kaln bir k a s kabarntsdr. Ventrikln sol ve arka duvarn, septum i n t e r v e n t r i c u l a r e yapar. Septumun
byk blm m u s k l e r d i r . Yaklak 1 cm lik st paras m e m b r a n z d r ve s e p t u m interatriale'nin alt parasyla komudur. Membranz para t r i k s p i d kapan s e p t a l kspisinin tutunmas ile a t r i y o v e n t r i k l e r ve i n t e r v e n t r i k l e r o l a r a k iki paraya ayrlr. S o l ventrikl, sa ventrikl'den, sa a t r i y u m da s o l a t r i y u m ' d a n d a h a byk
olduu iin, membranz parann bir blm s o l v e n t r i k l ile s a a t r i y u m arasnda y e r alr ve a t r i y o v e n t r i k l e r p a r a o l a r a k bilinir. Membranz parann g e r i y e k a l a n blm ventrikller arasndadr ( i n t e r v e n t r i k l e r p a r a ) . Ventrikln, o s t i u m t r u n c i p u l m o n a l i s ' i n altnda k a l a n blm dzdr. C o n u s a r t e r i o s u s ( i n f u n d i b u l u m ) d e n i l e n b u blm, p u l m o n a l kapan kspislerini destekler. Septum interventriculare ile m. p a p i l l a r i s a n t e r i o r arasnda uzanan kas
kabarmasna t r a b e c u l a s e p t o m a r g i n a l i s ( m o d e r a t o r b a n d ) ad verilir. Ventrikln s e p t a l yzn ve m. papillaris a n t e r i o r ' u d e s t e k l e y e n bu oluumun iinde, k a l b i n ileti s i s t e m i ile ilgili lifler b u l u n u r . Sa ventrikl'de, m. p a p i l l a r i s a n t e r i o r , m. p a p i l l a r i s p o s t e r i o r ve m. p a p i l l a r i s s e p t a l i s ( m e d i a l i s ) d e n i l e n t a n e papiller kas bulunur. P a p i l l e r k a s l a r , t r a b e c u l a e carneae kalnlamalardr.
OSTIUM TRUNC PULMONALIS

Conus arteriosus'un yukarsndadr. Ostium atrioventriculare dextrum'un da yukarsnda ve solundadr. D i a s t o l d e bu delii v a l v a t r u n c i p u l m o n a l i s d e n i l e n k a p a k kapatr. P u l m o n a l kapan; v l v u l a s e m i l u n a r i s d e x t r a , v l v u l a s e m i l u n a r i s s i n i s t r a ve v l v u l a s e m i l u n a r i s a n t e r i o r d e n i l e n t a n e yarm ay eklinde valvulas vardr.
A r c u s aortae Aorta a s c e n d e n s Truncus pulmonalis V a l v a trunci p u l m o n a l i s C o n u s arteriosus (infundibulum) |^___Crista supraventricularis Septum interventriculare Ventriculus sinister Trabecula septomarginalis (moderator band) Trabeculae carneae
V. cava superior Auriula dextra Atrium dextrum M . papillaris s e p t a l i s V a l v a atrioventricularis d e x t r a (valva t r i c u s p i d a l i s V. c a v a inferior M . papillaris p o s t e r i o r M . papillaris anterio M o d e r a t o r bant 01s379
EKL: SA VENTRKLN TEN GRN
ATRIUM SINISTRUM
K a l b i n e n a r k a d a b u l u n a n b l m d r . B a s i s c o r d i s ' i n byk blmn v e s i n s o b l i q u u s p e r i c a r d i i ' n i n n duvarn yapar. Akcierlerden g e l e n drt t a n e alr. K a l b i n zofagus ile komu o l a n ksmdr. v. p u l m o n a l i s , sol a t r i y u m ' a arka-d yznden
OSTIUM ATRIOVENTRICULARE SINISTRUM

S i s t o l srasnda, v a l v a a t r i o v e n t r i c u l a r i s s i n i s t r a ( v a l v a m i t r a l i s = v a l v a b i c u s p i d a l i s ) d e n i l e n bir k a p a k ile kapatlr. C u s p i s a n t e r i o r v e c u s p i s p o s t e r i o r d e n i l e n iki t a n e kspisi vardr.
^ BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )
VENTRICULUS SINISTER
yz sa ventrikl'n i yzyle b e n z e r zelliklere sahiptir. S o l ventrikl'de, m. p a p i l l a r i s a n t e r i o r ve m. p a p i l l a r i s p o s t e r i o r d e n i l e n iki t a n e papiller k a s vardr.
OSTIUM AORTAE
V a l v a a o r t a e d e n i l e n bir k a p a k ile kapatlr. P u l m o n a l k a p a k l a b e n z e r zelliklere s a h i p o l a n b u kapan; v a l v u l a s e m i l u n a r i s d e x t r a , v a l v u l a s e m i l u n a r i s s i n i s t r a ve v a l v u l a s e m i l u n a r i s p o s t e r i o r d e n i l e n t a n e yarmay eklinde valvulas vardr. H e r bir valvulann h e m e n yukarsnda, a o r t a a s c e n d e n s ' i n duvar da doru knt y a p a r a k , v a l v u l a l a r l a ayn isimli s i n u s a o r t a e ' l e r i ( V a l s a l v a s i n s l e r i ) oluturur. V a l v u l a s e m i l u n a r i s dextra'nin karsnda a. c o r o n a r i a d e x t r a ' n m az y e r ald iin, b u v a l v u l a y a v a l v u l a c o r o n a r i a d e x t r a denir. B e n z e r ekilde, v a l v u l a s e m i l u n a r i s sinistra'nn karsnda da a. c o r o n a r i a sinistra'nn az y e r aldndan, bu v a l v u l a y a da v a l v u l a c o r o n a r i a s i n i s t r a denir. V a l v u l a s e m i l u n a r i s posterior, bir k o r o n e r a r t e r o s t i u m u ile ilgili olmadndan v a l v u l a n o n c o r o n a r i a ad ile bilinir.
KALBN SKELET
Kalbin iskeletini y a p a n oluumlar; s e p t u m m e m b r a n a c e u m , t r i g o n a f i b r o s a v e a n u l i fibrosi'dir. Fibrz iskeletin fonksiyonlar; N o d u s a t r i o v e n t r i c u l a r i s hari, a t r i y u m l a r ile ventrikler m i y o k a r d i y u m ' u ayrmak ve k a s lifleri iin o r i g o ve i n s e r s i y o yeri o l a r a k h i z m e t etmektir. K a p a k l a r iin t u t u n m a y e r i oluturmak ve kann pompalanmas srasnda ostiumlarn ar genilemesini nlemektir. His bandnn balang paras iin bir p a s a j salayp, a t r i y u m l a r ile ventrikllere iletilen impulslar ayrmak ve bir i n s u l a t o r o l a r a k grev yapmaktr. Trigonum fibrosum dextrum; ostium atrioventriculare dextrum, ostium
a t r i o v e n t r i c u l a r e s i n i s t r u m ve o s t i u m a o r t a e arasndadr. T r i g o n u m f i b r o s u m s i n i s t r u m ; o s t i u m aortae ile o s t i u m atrioventriculare sinistrum arasndadr. A n u l u s f i b r o s u s s i n i s t e r ; o s t i u m a t r i o v e n t r i c u l a r e s i n i s t r u m ' u kuatr. A n u l u s f i b r o s u s d e x t e r ; o s t i u m a t r i o v e n t r i c u l a r e d e x t r u m ' u kuatr. Anuluslar, mitral ve trikspid k a p a k l a r iin t u t u n m a yeri o l a r a k h i z m e t eder.
EKL: KALBN SKELET VE KALP KAPAKLARI
ANATOM
KALBN LET SSTEM

zellemi k a l p kas hcreleridir.
Nodus sinuatrialis (Keith-Flack dm)

E p i k a r d i y u m ' u n h e m e n altnda, v. c a v a s u p e r i o r ' u n sa a t r i y u m ' a girdii y e r e yakn, c r i s t a ( v e y a s u l c u s ) t e r m i n a l i s ' i n s t u c u n d a lokalizedir.
Nodus atrioventricularis (Aschoff-Tawara dm)

S e p t u m i n t e r a t r i a l e ' d e lokalizedir. K a l p t e iletinin e n y a v a o l d u u yerdir.
Fasciculus atrioventricularis (His band)

Atriyoventrikler dmn devamdr. S e p t u m i n t e r v e n t r i c u l a r e ' n i n m e m b r a n z paras zerindedir. K a l b i n fibrz i s k e l e t i , a t r i y u m l a r ile ventrikller arasndaki balanty kestii iin, b u f a s i c u l u s a t r i y u m l a r l a ventrikllerin k a s d o k u s u arasndaki t e k f i z y o l o j i k balantdr. Fasciculus atrioventricularis, s e p t u m i n t e r v e n t r i c u l a r e ' n i n m u s k l e r p a r a s n n b a l a n g c n d a , c m s d e x t r u m v e c r u s s i n i s t r u m d e n i l e n iki d a l a ayrlr. C r u s d e x t r u m , sa ventrikl'de t r a b e c u l a s e p t o m a r g i n a l i s ' e g i r i p , m . p a p i l l a r i s a n t e r i o r ' a ve ventrikln n duvarna ular. Ventrikl duvarnn e n d o k a r d i y u m ' u altnda, p l e x u s s u b e n d o c a r d i a l i s ( P u r k i n j e lifleri)'! oluturur. C r u s s i n i s t r u m d a , dallarn nce p a p i l l e r k a s l a r a v e r i r , d a h a s o n r a p l e x u s s u b e n d o c a r d i a l i s ' i ( P u r k i n j e lifleri) oluturur. Bu n e d e n l e , papiller k a s l a r ventrikllerden nce kaslr. K a l p t e e n h z l ileti P u r k i n j e l i f l e r i n d e d i r .
KALBN SNRLER
Kalp, O S S ' n i n kontrol altndadr. P a r a s e m p a t i k l e r i , her iki taraf n. v a g u s ' u n kardiyak dallar ile, s e m p a t i k l e r i ise, m e d u l l a spinalis'in T 1 - T 5 s e g m e n t l e r i n d e n gelir. S e m p a t i k v e p a r a s e m p a t i k dallar biraraya g e l e r e k , p l e x u s c a r d i a c u s d e n i l e n bir p l e k s u s oluturur. W r i s b e r g g a n g l i o n u d e n i l e n bir g a n g l i o n ierir.
KALBN ARTERLER
K a l b i b e s l e y e n a r t e r l e r , a o r t a a s c e n d e n s ' i n dallar o l a n a . c o r o n a r i a d e x t r a v e a . c o r o n a r i a sinistra'dr. B u a r t e r l e r v e a n a dallar, e p i k a r d i y u m ' u n altndadr ( s u b e p i k a r d i y a l ) . Dier dallar d e r i n yerleimli o l u p , m i y o k a r d i y u m ' a gmldr. D o m i n a n t k o r o n e r a r t e r t e r i m i , s e p t u m interventriculare'nin a r k a blm ile sol ventrikl'n alt parasn b e s l e y e n k o r o n e r a r t e r iin kullanlr. Kiilerin yaklak % 7 0 ' i n d e bu blgeleri, sa k o r o n e r arterin dal o l a n r. i n t e r v e n t r i c u l a r i s p o s t e r i o r besler. Bu n e d e n l e , sa k o r o n e r arter dominanttr. Kiilerin % 1 0 ' u n d a , bu alanlar sol k o r o n e r a r t e r i n dallar besledii iin, sol k o r o n e r arter dominanttr. G e r i kalan o r a n d a , b e s l e n m e h e r iki k o r o n e r a r t e r d e n g e l e n kk d a l l a r l a salanr ve dominantlk belli deildir.
A. CORONARA DEXTRA
Sa ( y a d a n) sins a o r t a e ' d e n kar. V. c a r d i a c a p a r v a ile birlikte, ile sa ventrikl arasnda s u l c u s c o r o n a r i u s ' t a seyreder. Sa a t r i y u m , sa ventrikl'n byk blm, s o l ventrikl'n d i y a f r a g m a t i k yznn bir blm, interventrikler s e p t u m ' u n 1/3 a r k a - a l t paras ve s o l a t r i y u m ' u n bir blm ile k r u s T a r n p r o k s i m a l i n e k a d a r ileti s i s t e m i n e ait t m y a p l a r besler. sa a t r i y u m
MB
r. i n t e r v e n t r i c u l a r i s p o s t e r i o r ; c r u x c o r d i s ' t e sa k o r o n e r a r t e r d e n ayrlr. V. c a r d i a c a m e d i a ile birlikte sulcus interventricularis posterior'da seyreder. ncisura a p i c i s c o r d i s ' t e , r. interventricularis a n t e r i o r ile a n a s t o m o z yapar. Bu a r t e r d e n ayrlan s e p t a l arterlerin en by (genellikle birincisi), n o d u s atrioventricularis'i besler (r. n o d i a t r i o v e n t r i c u l a r i s ) .
A. CORONARIA SINISTRA
T r u n c u s p u l m o n a l i s ' i n arkasnda, s o l ( y a d a a r k a ) s i n u s a o r t a e ' d e n kar. Sa k o r o n e r a r t e r d e n d a h a kalndr. S o l ventrikl'n ve sol a t r i y u m ' u n byk blmn, sa ventrikl'n kk bir blmn, interventrikler s e p t u m ' u n 2/3 n parasn ve c r u s d e x t r u m ile c r u s s i n i s t r u m ' u besler. Arter, t r u n c u s p u l m o n a l i s ile a u r i c u l a sinistra arasndan geip, s u l c u s c o r o n a r i u s ' t a iki u dalna ayrlr.
Dallar:
r. interventricularis anterior; v. c a r d i a c a m a g n a ile birlikte sulcus interventricularis anterior'da seyreder. S e p t u m inter ventriculare'nin n blmn besler, i n c i s u r a apicis c o r d i s ' t e , r. interventricularis p o s t e r i o r ile a n a s t o m o z yapar. Klinikte, L A D (left a n t e r i o r d e s c e n d i n g a r t e r y ) ad ile bilinir. r. c i r c u m f l e x u s ; s u l c u s c o r o n a r i u s ' t a s o l a doru s e y r e d e r ve dallarn verir. nemli dallar; r. m a r g i n a l i s s i n i s t e r (kalbin sol kenarnda s e y r e d e r ) , r. n o d i sinuatrialis ( b a z e n ) ve r. nodi atrioventricularis ( b a z e n ) .
A. coronaria dextra R. circumflexus A. coronaria dextra R. nodi sinuatrialis ' R. coni arteriosi \ Rr. atrioventriculares ~C~~~ R. atrialis R. nodi atrioventricularis A. coronaria sinistra , R. circumflexus R. interventricularis anterior (LAD) _.-R. atrialis R. lateralis R. marginalis sinister -r Rr. interventriculares septales R. lateralis V~*--Rr. inten/entriculares \ septales R. marginalis dexter R. marginalis dexter A. coronaria sinistra R. interventricularis posterior R. interventricularis posterior / Rr. interventriculares septales ' R. posterior ventriculi septalis
R. interventricularis
ant-orinr
i\
fin EKL: KORONER ARTERLER VE DALLARI
KALBN YENLER (VENAE CORDIS)

g r u p t a toplanr.
SNS CORONARIUS
S u l c u s c o r o n a r i u s ' u n a r k a blmnde, s o l d a n saa doru seyreder. K a l b i n venz kannn byk blmn (yaklak % 7 5 ) tar. Sa ventrikl'n n blgesinin kk bir blm, h e r iki a t r i y u m ' u n kk blmleri ve s o l ventrikl'n kk bir blm hari, tm k a l p t e n venz kan sa a t r i y u m ' a getirir. Ostium sins coronarii sa atriyum'a alr. c o r o n a r i i d e n i l e n bir s e m i l u n a r kapakk bulunur. Ostium'da, valvula sins
Sinus coronarius'a alan venler;

v. c a r d i a c a m a g n a (v. cordis m a g n a , v. interventricularis anterior); en byk kalp venidir. A p e x c o r d i s ' t e balar. Sol k o r o n e r arterin dal o l a n r. i n t e r v e n t r i c u l a r i s a n t e r i o r ' l a birlikte, s u l c u s interventricularis a n t e r i o r ' d a yukarya doru seyreder. S u l c u s c o r o n a r i u s ' t a r a m u s c i r c u m f l e x u s ' a elik eder. S i n u s c o r o n a r i u s ' a sol u c u n d a n alr. S i n u s c o r o n a r i u s ' a a l a n e n b y k v e n d i r . v. c a r d i a c a p a r v a (v. c o r d i s p a r v a ) ; sa a t r i y u m ile sa ventrikl arasnda, s u l c u s c o r o n a r i u s ' u n a r k a blmnde, a. c o r o n a r i a d e x t r a ile birlikte seyreder. S i n u s c o r o n a r i u s ' a sa u c u n d a n alr. v. c a r d i a c a m e d i a (v. cordis m e d i a , v. interventricularis posterior); a p e x cordis'te balar. Sa k o r o n e r arterin dal o l a n r a m u s i n t e r v e n t r i c u l a r i s p o s t e r i o r ' l a birlikte, s u l c u s i n t e r v e n t r i c u l a r i s p o s t e r i o r ' d a yukarya doru s e y r e d e r . S i n u s c o r o n a r i u s ' a sa u c u n d a n alr. v (v). v e n t r i c u l i sinistri p o s t e r i o r ( e s ) ; sol ventrikl'n d i y a f r a g m a t i k yznn venz kann tar. v. o b l i q u a atrii s i n i s t r i ( M a r s h a l l v e n ) ; sol a t r i y u m ' u n a r k a yznde aaya doru s e y r e d e r . V e n i n yukarya doru devam o l a n fibrz yapdaki l i g a m e n t , v. c a r d i n a l i s c o m m u n i s sinistra'nn kalntsdr.
W. CARDIACAE MINIMAE ( W . CORDIS MINIMAE, THEBESIAN VENLERI)

En fazla sa a t r i y u m ' a o l m a k zere t m nemlidirler. k a l p b o l u k l a r n a alrlar. Kalp boluklarndan m i y o k a r d i y u m ' a k a n tadklarndan, m i y o k a r d i y u m ' u n k o l l a t e r a l sirklasyonunda
V (V.) VENTRCUL DEXTRI ANTERIOR (ES) ( W . CARDIACAE ANTERIORES, W. CORDIS ANTERIORES)

Sa ventrikl'n n blmn d r e n e e d e n bu venler, d i r e k o l a r a k s a a t r i y u m ' a alrlar.
KALBN LENF DOLAIMI

Kalbin lenfi; nodi tracheobronchiales inferiores'lere ve nodi b r a c h i o c e p h a l i c i ' l e r e gider.
PERICARDIUM
K a l p ve byk damarlarn kklerini s a r a n serofibrz bir torbadr. ki tabakadr.
PERICARDIUM FIBROSUM
Dtaki ve d a h a kaln olandr. C o r p u s sterni ve 2-6 nc kkrdak kaburgalarn arkasnda, 5 - 8 t o r a k a l vertebralarn nndedir. A l t t a diyafragma'nn c e n t r u m t e n d i n e u m ' u n a yapr. N. p h r e n i c u s ' l a r ile a.v. p e r i c a r d i a c o p h r e n i c a ' l a r , fibrz p e r i k a r d i y u m zerindedir (bir baka i f a d e y l e p l e u r a m e d i a s t i n a l i s ile p e r i c a r d i u m f i b r o s u m arasndadr). P e r i c a r d i u m f i b r o s u m , v. c a v a i n f e r i o r hari, k a l p l e ilgili btn damarlar rter.
PERICARDIUM SEROSUM
ki yaprakldr. Dtakine l a m i n a p a r i e t a l i s , itekine l a m i n a v i s c e r a l i s ( e p i c a r d i u m ) ad verilir. ki y a p r a k arasnda kalan bolua c a v i t a s p e r i c a r d i a c a d e n i r v e b u r a d a yaklak 2 5 c m 3 k a d a r sv ( l i q u o r p e r i c a r d i i ) bulunur.
114 )
EZE
L a m i n a visceralis, m i y o k a r d i y u m ' u ve byk damarlar rtp l a m i n a parietalis'e atlar. Bu a t l a m a l a r s o n u c u byk d a m a r l a r l a ilgili iki t a n e klf oluturur. A o r t a a s c e n d e n s ile t r u n c u s p u l m o n a l i s ' i saranna v a g i n a s e r o s u m a r t e r i o s u m , v. c a v a superior, v. c a v a inferior v e w . p u l m o n a l e s ' l e r i saranna d a v a g i n a s e r o s u m v e n o s u m ad verilir. Venleri s a r a n klfn ekli " t e r s J" h a r f i n e benzer. J'nin k u r v u n u n olduu y e r d e bir kmaz vardr. Sol a t r i y u m ' u n arkasnda y e r a l a n bu kmaza s i n s o b l i q u u s p e r i c a r d i i denir. Sa ve sol p u l m o n a l v e n l e r arasnda kalan sol a t r i y u m blm ( b a s i s c o r d i s ) , bu sinsn n duvarn yapar. ki klf arasnda k a l a n geite s i n s t r a n s v e r s u s p e r i c a r d i i denir. Bu sinsn nnde; a o r t a a s c e n d e n s ile t r u n c u s p u l m o n a l i s , arkasnda; v. c a v a superior, sol a t r i y u m ve p u l m o n a l v e n l e r vardr.
PERICARDIUM'UN DAMARLARI VE SNRLER

Fibrz p e r i k a r d i y u m ' u ve serz p e r i k a r d i y u m ' u n p a r i y e t a l yapran, balca a. t h o r a c i c a interna'nn dal o l a n a. p e r i c a r d i a c o p h r e n i c a besler. V e n l e r i , v. a z y g o s ' a ve v. t h o r a c i c a i n t e r n a ' y a alr. D u y u s u n u , n. p h r e n i c u s ' l a r tar ve bu n e d e n l e ars supraklavikler blgede tarif edilir. V i s s e r a i y a p r a k , k o r o n e r a r t e r l e r tarafndan beslenir. Venz kan da k a l b i n v e n l e r i ile tanr. D u y u s u n u , kalbin p a r a s e m p a t i k (n. v a g u s ) ve s e m p a t i k sinirleri tar.
NEONATAL DOLAIM
i n t r a u t e r i n yaamda sa a t r i y u m basnc yksek olduu iin, k a n sa a t r i y u m ' d a n sol a t r i y u m ' a geer. Doumu t a k i b e n a r t a n p u l m o n a l k a n akm, sol a t r i y u m ' d a basncn artmasna n e d e n olur. Sol atriyum'daki yksek basn, s e p t u m s e c u n d u m ' a doru f o r a m e n ovale'nin kapan iterek, f o r a m e n ovale'yi kapatr. F o r a m e n o v a l e , f o s s a ovalis d e n i l e n s bir ukur halini alr. S e p t u m s e c u n d u m ' u n alt kenar, f o s s a ovalis'i kuatan l i m b u s f o s s a ovalis olur. F o s s a ovalis'in tabann, s e p t u m p r i m u m yapar. D u c t u s a r t e r i o s u s f e t u s t a a. p u l m o n a l i s sinistra ile a r c u s aortae'yi birbirine balar. O k s i j e n d e k i art, d u c t u s a r t e r i o s u s ' u n kapanmasn salayan en nemli faktrdr. Yksek o k s i j e n , prostaglandin'lerin s e v i y e s i n d e a z a l m a y a yol aarak, d u c t u s a r t e r i o s u s ' u n kapanmasna n e d e n olur. Yaklak drt gn s o n r a , d u c t u s a r t e r i o s u s t a m a m e n kapanp, lig. a r t e r i o s u m d e n i l e n fibrz bir l i g a m e n t halini alr. Doumdan s o n r a ; umbilikal v e n oblitere olarak l i g a m e n t u m t e r e s h e p a t i s , d u c t u s v e n o s u s oblitere olarak l i g a m e n t u m v e n o s u m v e u m b i l i k a l arterler o b l i t e r e o l a r a k lig. u m b i l i c a l i s m e d i a l i s d e n i l e n fibrz artklar olur.
F E T A L D O L A I M L A LGL B A Z I Y A P I L A R v e K A L I N T I L A R I
ARTERLER
TRUNCUS PULMONALIS (A. PULMONALIS)
S o l nc kkrdak kaburgann st kenar s e v i y e s i n d e , s a v e n t r i k l ' t e r k eder. K a l p l e ilgili damarlarn e n n d e olandr. A o r t a a s c e n d e n s ' l e birlikte m e d i a s t i n u m medium'dadr. D u c t u s a r t e r i o s u s , f e t u s ' t a a . p u l m o n a l i s s i n i s t r a ile a r c u s a o r t a e ' y i balar.
AORTA
A o r t a a s c e n d e n s , a r c u s a o r t a e ve a o r t a d e s c e n d e n s o l a r a k blme ayrlr.
A O R T A ASCENDENS
S o l n c k k r d a k k a b u r g a n n alt kenar s e v i y e s i n d e , s o l v e n t r i k l ' d e n balar. T r u n c u s p u l m o n a l i s ' l e birlikte m e d i a s t i n u m medium'dadr. A . c o r o n a r i a d e x t r a v e a . c o r o n a r i a s i n i s t r a , a o r t a a s c e n d e n s ' i n dallardr.
ARCUS AORTAE
S a ikinci s t e r n o k o s t a l e k l e m i n arkasnda ( T 4 alt k e n a r s e v i y e s i n d e ) , a o r t a a s c e n d e n s ' i n devam o l a r a k balar. S o l ikinci s t e r n o k o s t a l e k l e m i n arkasnda ( T 4 alt k e n a r s e v i y e s i n d e ) , a o r t a d e s c e n d e n s adn alr. Tamam m a n u b r i u m s t e r n i ' n i n arkasnda ve m e d i a s t i n u m superius'tadr. A r c u s aortae'yi n tarafndan drt t a n e sinir aprazlar. Sol n. p h r e n i c u s , r. c a r d i a c u s c e r v i c a l i s i n f e r i o r (sol n . v a g u s ' u n d a l ) , n . c a r d i a c u s c e r v i c a l i s s u p e r i o r (sol ganglion cervicale superius'un dal) ve sol n. vagus. A l t yz; bifurcatio trunci pulmonalis, bronchus principalis sinister,
l i g a m e n t u m a r t e r i o s u m v e s o l n . l a r y n g e u s r e c u r r e n s ' l e komudur. A r c u s a o r t a e ' n i n konveksliinden t a n e dal kar. Sadan-sola doru; t r u n c u s brachiocephalicus, a. carotis c o m m u n i s sinistra ve a. subclavia sinistra.
TRUNCUS
Arcus arkasnda, a.
BRACHIOCEPHALICUS
en byk dextra daldr. ve a. subclavia
( I N N O M I N A T ARTER)
Sa sternoklavikler communis eklemin dextra carotis
aortae'nin
d e n i l e n iki u dalna ayrlr. Y a n d a l y o k t u r . N a d i r e n , t i r o i d b e z i n e g i d e n a. t h y r o i d e a i m a isimli bir dal verir.
A. CAROTIS COMMUNIS
A . c a r o t i s c o m m u n i s d e x t r a ; a r t i c u l a t i o s t e m o c l a v i c u l a r i s ' i n arkasnda t r u n c u s b r a c h i o c e p h a l i c u s ' t a n , a. carotis c o m m u n i s sinistra ise; m a n u b r i u m sterni'nin arkasnda, T 3 - T 4 aras d i s k u s s e v i y e s i n d e a r c u s a o r t a e ' d e n kar. A. carotis communis'ler, cartlago thyroidea'nn st kenar (C3-C4 vertebra a r a s d i s k u s ) s e v i y e s i n d e , a. c a r o t i s e x t e r n a ve a. c a r o t i s i n t e r n a d e n i l e n iki u dalna ayrlr ( b i f u r c a t i o c a r o t i d i s ) . A. carotis externa ile interna arasndan geen kranyal sinir n.
glossopharyngeus'tur.
(ite)-
A. temporalis superficialis G l a n d u l a parotidea A. meningea media A . maxillaris palatina d e s c e n d e n s A. facialis A. palatina ascendens A . lingualis A. thyroidea superior A. laryngea superior A . auricularis p o s t e r i o r occipitalis a l v e o l a r i s inferior tonsillaris hypoglossus carotis interna A. pharyngea ascendens A. carotis externa Sinus caroticus Glomus caroticum A. carotis c o m m u n i s EKL: A. CAROTIS EXTERNA'NIN DALLARI
A. carotis communis dextra N. vagus N. phrenicus Truncus brachiocephalicus
Gl. thyroidea N. phrenicus N. vagus A. carotis communis sinistra V. thyroidea inferior A. subclavia sinistra V. brachiocephalica sinistra Lig. arteriosum (Botallo ligamenti) A. pulmonalis sinistra N. laryngeus recurrens Bronchus principalis sinister Vv. pulmonales
A. subclavia dextra V. brachiocephalica dextra N. laryngeus recurrens V. cava superior A. pulmonalis dextra Vv. pulmonales
Atrium dextrum
V. cava inferior
EKL: KALBE GREN IKAN B Y K DAMARLAR VE DALLARI
A. carotis externa * SINS CAROTICUS, a. carotis communis'in son, a. carotis interna'nn da balangcmdak genilemi blmdr * Duvarnda kan basncna duyarl baroreseptrler bulunur * GLOMUS CAROTCUM, a.carotis communis'in bifurkasyonund bulunur ve arterin adventisyas iine gmlmtr * Burada kandaki karbondioksit seviyesine duyarl kemoreseptrler bulunur Sinus caroticus Glomus caroticum N. glossopharyngeus A. carotis interna
A. carotis communis
EKL: SINUS CAROTCUS VE GLOMUS CAROTICUM
A. CAROTIS EXTERNA
Ba v e yz b e s l e y e n e s a s arterdir. S e y r i srasnda t r i g o n u m c a r o t i c u m v e t r i g o n u m s u b m a n d i b u l a r e d e n geer. Glndula p a r o t i d e a iinde a. m a x i l l a r i s ve a. t e m p o r a l i s s u p e r f i c i a l i s d e n i l e n iki u dalna ayrlr. A. c a r o t i s e x t e r n a ' y i ve dallarnn ounu, dtan n. h y p o g l o s s u s aprazlar.
A. CAROTIS EXTERN A'N N YAN DALLARI

A. t h y r o i d e a s u p e r i o r ; a r t e r i n ilk y a n daldr. N. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r a m u s e x t e r n u s ' u ile birlikte seyreder. Larinks'i b e s l e y e n a. l a r y n g e a s u p e r i o r isimli dal, n. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r a m u s i n t e r n u s ' u ile birlikte m e m b r a n a t h y r o h y o i d e a ' y deler. A. l i n g u a l i s A. f a c i a l i s ; S e y r i srasnda m. b u c c i n a t o r ile m. l e v a t o r a n g u l i o r i s ' i n zerinden, dier m i m i k kaslarn altndan geer. Mandibula'nn alt kenarndan p u l s a s y o n u alnbilir.
A. FACIALIS'IN NEML DALLARI;

a. p a l a t i n a a s c e n d e n s ; yumuak dama besler. a. l a b i a l i s s u p e r i o r ve a. l a b i a l i s i n f e r i o r r. t o n s i l l a r i s ; tonsilla palatina'lar b e s l e y e n e s a s arterdir. a. s u b m e n t a l i s ; a. facialis'in en b y k daldr. r . l a t e r a l i s n a s i ; b u r u n srtn v e b u r u n kanatlarn b e s l e r . B u d a l , a . ophthalmica'nn dal o l a n a. d o r s a l i s nasi ile a n a s t o m o z y a p a r ( b u a n a s t o m o z l a , a. c a r o t i s e x t e r n a ile a. c a r o t i s interna azlar). A . p h a r y n g e a a s c e n d e n s ; a . c a r o t i s e x t e r n a ' n i n e n k k daldr. A. o c c i p i t a l i s . A. a u r i c u l a r i s p o s t e r i o r ; a. c a r o t i s e x t e r n a bir t e k bu y a n daln, t r i g o n u m caroticum'da vermez.
A. CAROTIS EXTERN A'N N U DALLARI

A . t e m p o r a l i s s u p e r f i c i a l i s ; P u l s a s y o n u , t r a g u s ' u n h e m e n n n d e alnr ve k o m p r e s y o n u da b u r a d a n yaplr. A. m a x i l l a r i s ; d a h a byk o l a n u daldr. C o l l u m m a n d i b u l a e ile l i g . s p h e n o m a n d i b u l a r e arasndan geip, f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' e gelir. N. b u c c a l i s ile birlikte, g e n e l l i k l e m. p t e r y g o i d e u s lateralis'in iki ba arasndan geer. D a h a s o n r a f l s s u r a p t e r y g o m a x i l l a r i s ' t e n geip, f o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' y a gelir. A. maxillaris, h e m f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' t e h e m d e f o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' d a yer tutan tek yapdr.
A. MAXILLARIS'IN NEML DALLARI

a. m e n n g e a m e d i a ; n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s ' i n iki kk arasndan ve f o r a m e n s p i n o s u m ' d a n geip, k a f a boluuna girer. D u r a m a t e r ' i b e s l e y e n e s a s arterdir. a. a l v e o l a r i s i n f e r i o r ; ayn isimli v e n i ve s i n i r i y l e b i r l i k t e , mandbula ile l i g a m e n t u m s p h e n o m a n d i b u l a r e arasndan geip, f o r a m e n m a n d i b u l a e ' d e n c a n a l i s m a n d i b u l a e ' y e girer. Alt dileri besler. F o r a m e n m e n t a l e ' d e n geen r. m e n t a l i s isimli bir d a l verir. a. p a l a t i n a d e s c e n d e n s (a. p a l a t i n a m a j r ) ; n. p a l a t i n u s m a j o r ' l a birlikte c a n a l i s p a l a t i n u s m a j o r ' d a seyreder. K a n a l iinde a a . p a l a t i n a e m i n o r e s ' l e r i verir. F o r a m e n p a l a t i n u m m a j u s ' t a n knca, a. p a l a t i n a majr adn alr. a. s p h e n o p a l a t i n a ; a. maxillaris'in terminalidir. F o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' d a k i f o r a m e n s p h e n o p a l a t i n u m d a n geip, b u r u n boluuna gelir. B u r n u b e s l e y e n en b y k arterdir.
118 y TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
a a . a l v e o l a r e s s u p e r i o r e s ; st dileri besler. a. i n f r a o r b i t a l i s ; f i s s u r a o r b i t a l i s i n f e r i o r ' d a n geip, o r b i t a ' y a gelir. O r b i t a tabannda (maksiller k e m i k ) b u l u n a n , s u l c u s infraorbitalis ve c a n a l i s infraorbitalis iinde s e y r e d e r . M a k s i l l a ' d a k i f o r a m e n i n f r a o r b i t a l e ' d e n dar kar.
A. CAROTIS INTERNA
lk s e r v i k a l vertebrann p r o c e s s u s transversus'larnn nnden geip, t e m p o r a l k e m i k t e k i c a n a l i s c a r o t i c u s ' a girer. Kanaln i azndan kp, f o r a m e n l a c e r u m ' u n atsndan ve s f e n o i d k e m i k t e k i s u l c u s c a r o t i c u s ' t a n geip, s i n s c a v e r n o s u s ' a girer. Sins c a v e r n o s u s iinde n. a b d u c e n s ' l e birliktedir.
Dallar
A . h y p o p h y s i a l i s i n f e r i o r v e s u p e r i o r ; sins c a v e r n o s u s iinde verdii dallardr. A. o p h t h a l m i c a ; a. c a r o t i s interna'nn, sins c a v e r n o s u s ' u t e r k e d e r k e n s u b a r a k n o i d a l bolukta verdii ilk daldr. N . o p t i c u s ' l a b i r l i k t e c a n a l i s o p t i c u s ' t a n geip orbita'ya girer.
A. OPHTHALMICA'NIN NEML DALLARI;

a. c e n t r a l i s r e t i n a e ( Z i n n a r t e r i ) ; ilk ve en k k daldr. E n d a r t e r d i r . N. o p t i c u s ' a girer ve sinir iinde retina'ya gelir. a. l a c r i m a l i s ; glndula lacrimalis'i besler. a. d o r s a l i s nasi A. c o m m u n i c a n s p o s t e r i o r ; a. c a r o t i s interna'y, a. basilaris'in dal o l a n a. c e r e b r i p o s t e r i o r ' a birletirir.
N. oculomotorius, en ok a. communicans posterioren anevrizmasndan etkilenir. A. c h o r o i d e a anterior; a. c o m m u n i c a n s posterior'dan h e m e n sonra a. carotis i n t e r n a ' d a n ayrlr. B a z a l ekirdekleri ve c a p s u l a interna'y besler. A. C E R E B R A N T E R O R ; a. c a r o t i s interna'nn u dallarndan d a h a kk olandr. H e m i s f e r i n iyznde a r k a y a doru seyreder. S u l c u s parietooccipitalis'in arkasna kadar, p a r i y e t a l v e f r o n t a l l o b l a r n i y z l e r i n i v e s t k e n a r n besler.
A. cerebri anterior'un tkanmalarnda, kontralateral bacak ve ayakta belirgin motor ve duyu kayb olur. Ek olarak miksiyonun istemli kontrol bozulur.
A. c o m m u n i c a n s a n t e r i o r ; iki t a r a f a. c e r e b r i a n t e r i o r ' u birletirir.
A. communicans anterior, sinir sisteminde anevrizmalarn en o k (%40 o r a n n d a ) grld damardr. A. s t r i a t a m e d i a l i s ; c a p s u l a interna'y ve bazal ekirdekleri besler. A . C E R E B R I M E D I A ; a . c a r o t i s interna'nn d a h a byk o l a n u daldr. Hemisferin d yzn arterdir. besler. S t r o k e ( i n m e ) ' u n e n ok n e d e n i o l a n
A. cerebri media 2 u dalna ayrlr; st dal Broca (44 BA) alann ve bacak-ayak dndaki tm motor ve duyu alanlarn, alt dal VVernicke (22 BA) alann besler. Vizel kodeksteki makulann temsili yerini besler. A a . centrales anterolaterales (aa. strlatae laterales, bazal ekirdekleri beslerler. lentlklostrlat a r t e r l e r ) ;
s u b s t a n t i a p e r f o r a t a a n t e r i o r ' d a n beyin d o k u s u n a girerler. C a p s u l a interna'y ve
Aa. centrales anterolaterales'lerden en byk olan, Charcot tarafndan "beyin kanamas a r t e r i " olarak isimlendirilmitir. Bu arterin tkanmas yada rptr (zellikle hipertansif hastalarda), kontralateral hemipleji ile karakterize stroke'un en yaygn nedenidir.
A. BASILARI S
ki taraf a. vertebralis'in s u l c u s b u l b o p o n t i n u s ' ta birlemesi ile oluur. P o n s ' u n n yznde, c i s t e r n a p o n t i s iindedir. P o n s ' u n st u c u n d a a. c e r e b r i p o s t e r i o r d e n i l e n iki u dalna ayrlr.
DALLAR
a a . pontis a. inferior a n t e r i o r cerebelli ( A I C A ) a. l a b y r i n t h i ; sk o l a r a k a. inferior a n t e r i o r c e r e b e l l i ' d e n kar. kula besler. N. facialis ve n. v e s t i b u l o c o c h l e a r i s ' l e birlikte m e a t u s a c u s t i c u s i n t e r n u s ' t a n geer. a. s u p e r i o r cerebelli A. c e r e b r i p o s t e r i o r ; a. basilaris'in u dallardr. A. c o m m u n i c a n s p o s t e r i o r araclyla a. c a r o t i s i n t e r n a ile birleir. V i z e l k o r t e k s i n m a j o r a r t e r i d i r . T k a n k l n d a k o n t r a l a t e r a l h o m n i m o s h e m i a n o p i olur, a n c a k makler grme ( a . c e r e b r i m e d i a ' d a n da beslendii iin) salamdr.
[ 120 )
Genel olarak, Willis halkasnn n parasn oluturan damarlarn lezyonlarnda; motor ve duyu kayplar, arka parasn oluturan damarlarn lezyonlarnda; vertigo, ataksi ve grme alan kayplar olur.
B e r r y anevrizmas, Willis halkasndaki doumsal, sakkler anevrizmalardr. Epidural hemoraji; en sk pariyetal yada temporal kemik krklarnda, a. meningea media'nn rptr sonucu olur. Subdural hemoraji; yzeyel beyin venlerini, dural sinslere birletiren kpr venlerin (bridge venler) rptr sonucu olur. Kunt travmalarda grlr. iddetli travmatik beyin hasar olan hastalarda, en yaygn intraserebral lezyondur. Subaraknoidal hemoraji; serebral arterlerin anevrizmalarnn (genellikle Berry anevrizmas) rptr sonucu olur.
A; êreBri-mfidia
Hemisferin d y z n n beslenmesi (a)
A cerebri posterior / A. cerebri media isterin i y z n n beslenmesi (b)
A. cerebri anterior A. c o m m u n i c a n s arteriorA. opthalmica - A . cerebri m e d i a A. CAROTIS INTERNA A. c o m m u n i c a n s posterior A. cerebri posteriorA. superior c e r e b e l l i ^
A. labyrinthl A. anterior Inferior cerebelli (AI C A )
^ 3
SL ^
A. posterior inferior cerebelll (PICA) A. vertebralis A. spinalis anterior
EKL: CIRCULUS ARTERIOSUS CEREBRI (WILLIS HALKASI) ve ANA SEREBRAL ARTERLERN BESLED ALANLAR
CIRCULUS ARTERIOSUS CEREBRI (WILLIS HALKASI)

A. c a r o t i s interna ile v e r t e b r o b a z i l e r s i s t e m arasnda nemli bir a n a s t o m o z halkasdr. Cisterna inter-peduncularis'tedir.
Circulus arteriosus cerebri'yi oluturan arterler;

a. c o m m u n i c a n s a n t e r i o r a. c e r e b r i anterior'lar a. c a r o t i s interna'lar a. c o m m u n i c a n s posterior'lar a. c e r e b r i posterior'lar
A. SUBCLAVIA
A. s u b c l a v i a seyri srasnda, m. s c a l e n u s a n t e r i o r ile m. s c a l e n u s m e d i u s arasndan v e t r i g o n u m s u p r a c l a v i c u l a r e ' d e n geer. A r t e r i n p u l s a s y o n u n u n alnmas v e k o m p r e s y o n u bu gende yaplr.
A. cervicalis ascendens N. laryngeus recurrens \ JA. laryngea inferior A. transversa colli > A. suprascapularis Truncus costocervicalisT-. i A. cervicalis profunda t) \ A. intercostalis suprema | A. dorsalis scapulae A. axillaris A. thoracica interna (IMA) v.N. phrenicus [A. thyroidea inferior A. vertebralis Truncus thyrocervicalis
A. intercostalis anterior 1-6 A. intercostalis anterior 7-9 A. musculophrenica 4
pericardiacophrenica
A. epigastrica superior
ID:01sO91
EKL: A. SUBCLAVA'NIN DALLARI
DALLARI
A. v e r t e b r a l i s A. t h o r a c i c a i n t e r n a T r u n c u s t h y r o c e r v i c a l i s ; dal verir. A. t h y r o i d e a inferior, a. s u p r a s c a p u l a r i s v e a . t r a n s v e r s a colli T r u n c u s c o s t o c e r v i c a l i s ; iki dal verir. A. cervicalis p r o f u n d a ve a. i n t e r c o s t a l i s suprema A. d o r s a l i s s c a p u l a e ( b a z e n )
A. V E R T E B R A L S ; a. subclavia'nn ilk daldr. S e r v i k a l vertebralarn p r o c e s s u s t r a n s v e r s u s ' l a n n d a k i f o r a m e n t r a n s v e r s a r i u m ' l a r d a n geer. Atlas'n st yznde b u l u n a n s u l c u s (canalis) a r t e r i a e v e r t e b r a l i s ' t e n geip, t r i g o n u m s u b o c c i p i t a l e ' y e gelir. B u r a d a , m e m b r a n a a t l a n t o o c c i p i t a l i s p o s t e r i o r ' u n alt kenarndan geip, f o r a m e n m a g n u m ' d a n k a f a boluuna girer. D u r a v e a r a c h n o i d e a m a t e r ' i d e l i p , s u b a r a k n o i d a l bolua geer. S u l c u s b u l b o p o n t i n u s ' t a iki tarafn arteri b a s i l a r i s ' i oluturur. birleerek a.
Dallar;
a. i n f e r i o r p o s t e r i o r c e r e b e l l i ( P I C A ) ; a. v e r t e b r a l i s ' i n en b y k daldr. a. s p i n a l i s a n t e r i o r ; iki t a r a f a. v e r t e b r a l i s ' t e n g e l e n birer daln, m e d u l l a oblongata'nn n yznn ortasnda birlemesi ile oluan bu arter, m e d u l l a spinalis'in n yz b o y u n c a orta h a t t a , filum t e r m i n a l e ' y e k a d a r seyreder. M e d u l l a spinalis'in 2/3 n blmn ve b u l b u s ' u n n yzn besler. a. s p i n a l i s p o s t e r i o r ; g e n e l l i k l e a. i n f e r i o r p o s t e r i o r c e r e b e l l i ' d e n ayrlr. M e d u l l a spinalis'in 1/3 a r k a blmn ve m e d u l l a oblongata'nn a r k a yzn besler. A . T H O R A C C A N T E R N A ( M A ) ; a . subclavia'nn alt yznden kar. T o r a k s boluuna g i r e r k e n n. p h r e n i c u s tarafndan nnden aprazlanr. S t e r n u m ' u n lateral kenarna yaklak 1 cm m e s a f e d e , ilk 6 kkrdak kaburgann arkasnda, m m . t r a n s v e r s u s t h o r a c i s ile m m . i n t e r c o s t a l e s interni'ler arasnda aaya doru s e y r e d e r . A l t n c interkostal bolukta, a. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r ve a. m u s c u l o p h r e n i c a d e n i l e n u dallarna ayrlr.
EKL: A . T H O R A C I C A I N T E R N A
A. thoracica interna'nn nemli dallar;

a. p e r i c a r d i a c o p h r e n i c a ; pleura m e d i a s t i n a l i s ile p e r i c a r d i u m f i b r o s u m arasnda ayn isimli veni ve n. p h r e n i c u s la birlikte, k a l b e komu o l a r a k d i y a f r a g m a ' y a doru seyreder. rr. i n t e r c o s t a l e s a n t e r i o r e s ; (1-6) ilk alt interkostal boluu besler. a. m u s c u l o p h r e n i c a ; a r t e r i n u daldr. 7-9 n c u r. i n t e r c o s t a l i s anterior'lar verir. Diyafragma'y besler. a. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r ; arterin dier u daldr. R e k t u s klf iinde aaya doru s e y r e d e r . Klf inde, a. illaca e x t e r n a ' n m dal o l a n a. e p i g a s t r i c a i n f e r i o r ' l a a n a s t o m o z yapar. Karn n duvarn besler.
TRUNCUS
THYROCERVICALIS;
n. l a r y n g e u s r e c u r r e n s ile o l a n komuluu, tiroid
a. t h y r o i d e a inferior;
b e z i n i n cerrahi giriimlerinde nemlidir. Larinks'i b e s l e y e n a. l a r y n g e a i n f e r i o r ile m e d u l l a spinalis ve zarlarn b e s l e y e n a. c e r v i c a l i s a s c e n d e n s ' i verir. a. s u p r a s c a p u l a r i s a. t r a n s v e r s a colli ( a . t r a n s v e r s a cervicis)
TRUNCUS COSTOCERVICALIS;
a. i n t e r c o s t a l i s s u p r e m a ; I. ve II. a. intercostalis p o s t e r i o r ' u verir a. c e r v i c a l i s p r o f u n d a ; m e d u l l a splnalis'i besler.
A. AXILLARIS
A. s u b c l a v i a , b i r i n c i k a b u r g a n n d k e n a r n geince a. axillaris adn alr. A. a x i l l a r i s , n. m e d i a n u s ' u oluturan iki kkn arasnda, m. p e c t o r a l i s m i n o r ' u n arkasndadr.
124)-
DALLARI
A. t h o r a c i c a s u p e r i o r A. t h o r a c o a c r o m i a l i s ; fascia clavipectoralis'i d e l e n arterdir. A. t h o r a c i c a lateralis; kadnlarda m e m e bezini b e s l e y e n dallar verir. A. s u b s c a p u l a r i s ; a. axillaris'in en b y k daldr.
ki u dalna ayrlr. a. c i r c u m f l e x a s c a p u l a e ; Ayn isimli veni ile birlikte s p a t i u m axillare m e d i a l e ( s k a p u l o t r i s i p i t a l a r a l k , t r i a n g l e r a r a l k , g e n a r a l k ) d e n geer. a. t h o r a c o d o r s a l i s ; n. t h o r a c o d o r s a l i s ' l e ( m . l a t i s s i m u s dorsi'nin siniri) birlikte seyreder. A. c i r c u m f l e x a h u m e r i a n t e r i o r ; c o l l u m c h i r u r g i c u m ' u n nnden geer ve a. c i r c u m f l e x a h u m e r i p o s t e r i o r ' l a a n a s t o m o z yapar. A. c i r c u m f l e x a h u m e r i p o s t e r i o r ; n. axillaris le birlikte s p a t i u m a x i l l a r e laterale (humerotrisipital aralk, kuvadrangler aralk, drtgen a r a l k ) ' d e n geer. A . c i r c u m f l e x a h u m e r i a n t e r i o r ' l a , c o l l u m c h i r u r g i c u m ' d a a n a s t o m o z yapar.
A. BRACHALS
A. axillaris m. t e r e s m a j o r ' u n a l t k e n a r n geince a. b r a c h i a l i s adn alr. Kolda n. m e d i a n u s ' l a birlikte seyreder. Kolun ortalarnda, n. m e d i a n u s ' u arkasndan (altndan) aprazlar ve sinirin lateral tarafna geer. N. m e d i a n u s ' l a birlikte a p o n e u r o s i s bicipitalis'in ( l a c e r t u s f i b r o s u s ) altndan geer. A. brachialis'in t e r m i n a l paras, f o s s a c u b i t a l i s iindedir. C o l l u m radii s e v i y e s i n d e , a. u l n a r i s ve a. r a d i a l i s d e n i l e n u dallarna ayrlr.
DALLARI
inde " c o l l a t e r a l i s " szc o l a n arterler, a. b r a c h i a l i s ' i n dallardr. A. p r o f u n d a b r a c h i i ; arterin en b y k daldr. N. radialis'le birlikte, s u l c u s nervi radialis'te seyreder. A. radialis A. u l n a r i s
A. RADIALIS
A. brachialis'in d a h a kk o l a n u daldr. nkolun d i s t a l l n d e , m. f l e x o r c a r p i radialis'in t e n d o n u n u n lateralindedir (veya m . f l e x o r c a r p i radialis'in t e n d o n u ile m . b r a c h i o r a d i a l i s ' i n t e n d o n u arasndadr). P u l s a s y o n u en iyi b u r a d a alnr. A . r a d i a l i s , a n a t o m i k e n f i y e u k u r u iinden geer. B u ukurun tabannda b u l u n a n os t r a p e z i u m ve os s c a p h o i d e u m ' u n zerinden geip, elin d o r s a l yzne gelir. B i r i n c i d o r s a l i n t e r o s s e u s kasn balar arasndaki aklktan geer ve p a l m a r yze gelir. P a l m a r yzde, a. ulnaris'in r. p a l m a r i s p r o f u n d u s ' u ile birleerek, a r c u s p a l m a r i s p r o f u n d u s ' u oluturur. A. p r i n c e p s pollicis a. radialis'in daldr.
A. ULNARIS
A. brachialis'in d a h a byk olan u daldr. nkolun medial tarafnda, n. ulnaris'le birlikte (sinirin lateralinde o l a r a k ) el bileine doru seyreder. U l n a r sinirle birlikte r e t i n a c u l u m m u s c u l o r u m f l e x o r u m ' u n nnden (yzeyelinden) v e G u y o n k a n a l n d a n geer. M. p a l m a r i s b r e v i s ' i n altndan geip, p a l m a r aponroz altnda a. radialis'ten g e l e n r. p a l m a r i s s u p e r f i c i a l i s ' l e birleerek, a r c u s p a l m a r i s s u p e r f i c i a l i s ' i oluturur. A. ulnaris'in p u l s a s y o n u , m. f l e x o r c a r p i ulnaris'in t e n d o n u n u n lateralinde alnr. A . i n t e r s e a c o m m u n i s e n nemli daldr.
EKL: A R T E R Y E L K E M E R L E R
AORTA DESCENDENS
T4 v e r t e b r a gvdesinin alt kenar s e v i y e s i n d e a r c u s a o r t a e ' n i n devam o l a r a k balar, L4 v e r t e b r a gvdesi nnde u dallarna ayrlr. Ayrlma noktasna b i f u r c a t i o a o r t a e denir.
/Sis
AORTA THORACICA (PARS THORACICA AORTAE)

A o r t a d e s c e n d e n s ' i n T4 v e r t e b r a gvdesi alt kenar ile T 1 2 v e r t e b r a gvdesi alt kenar ( h i a t u s a o r t i c u s ) arasnda k a l a n blmdr.
DALLARI
Rr. b r o n c h i a l e s ; sa akcier'e g i d e n g e n e l l i k l e bir t a n e broniyal a r t e r vardr ve nc a. intercostalis p o s t e r i o r ' d a n y a d a sol st broniyal a r t e r d e n gelir. S o l akcier'in ise, g e n e l l i k l e iki t a n e broniyal arteri vardr ve a o r t a t h o r a c i c a ' d a n gelirler. A a . i n t e r c o s t a l e s p o s t e r i o r e s (III.-XI); a o r t a thoracica'nn a r k a yznden karlar. D o k u z ifttir. A. s u b c o s t a l i s ; a o r t a thoracica'nn verdii s o n ift daldr. A a . p h r e n i c a e s u p e r i o r e s ; diyafragma'nn st yzn beslerler.
AORTA ABDOMINALIS (PARS ABDOMINALIS AORTAE)

A o r t a d e s c e n d e n s ' i n , T 1 2 v e r t e b r a gvdesinin alt kenar ile L4 v e r t e b r a gvdesi arasnda k a l a n blmdr. Yaklak 10 cm uzunluundadr.
Aa. bronchiales sinistra
A. bronchialis dextra
Aa. intercostales posteriores 3-11
A. subcostalis
Aa. phrenicae superiores
EKL: AORTA THORACCA'NIN DALLARI
AORTA ABDOMINALIS'IN DALLARI

I - VENTRAL DALLARI
tanedir. T r u n c u s c o e l i a c u s , a. m e s e n t e r i c a s u p e r i o r ve a. m e s e n t e r i c a inferior.
TRUNCUS COELIACUS
H i a t u s a o r t i c u s ' u n h e m e n altnda ( T 1 2 v e r t e b r a alt kenar) a o r t a a b d o m i n a l i s ' t e n ayrlr. d a l a ayrlr.
DALLARI
A . g a s t r i c a s i n i s t r a ; t r u n c u s c o e l i a c u s ' u n e n k k daldr. anastomozlar. A. s p l e n i c a (A. l i e n a l i s ) ; V. s p l e n i c a ile birlikte, pancreas'n st kenar b o y u n c a d a l a k h i l u m u n a doru s e y r e d e r . C a u d a p a n c r e a t i s ve v. s p l e n i c a ile birlikte l i g a m e n t u m s p l e n o r e n a l e ( l i e n o r e n a l e ) iindedir. Dallar; Rr. p a n c r e a t i c i Aa. gastricae beslerler. A. gastrica posterior A. g a s t r o o m e n t a l i s ( g a s t r o e p i p l o i c a ) sinistra; O m e n t u m majus'un yapraklar arasnda, m i d e ' n i n byk k u r v a t u r u n d a seyreder. B u r a d a a. g a s t r o o m e n t a l i s d e x t r a ile a n a s t o m o z yapar. Mide'yi ve O m e n t u m m a j u s ' u besler. A. phrenica inferior breves; terminal blmnden ayrlan 5-7 t a n e arterdir. L i g a m e n t u m g a s t r o s p l e n i c u m ' u n yapraklar arasndadr. Mide'nin f u n d u s blmn Midenin c u r v a t u r a m i n o r ' u n d a l i g . h e p a t o g a s t r i c u m ierisinde a . g a s t r i c a d e x t r a ile
A. suprarenalis media TRUNCUS COELIACUS A. MESENTERICA SUPERIOR A. renalis
R. phrenicus Aa. suprarenales superiores A. suprarenalis media A. suprarenalis inferior A. renalis Rr. ureterici
A. testicularis (a. ovarica)
testicularis (a. ovarica)
A. MESENTERICA INFERIOR A. iliaca communis dextra A. epigastrica inferior A. circumflexa ilium profunda
Bifurcatio aortae . iliaca communis sinistra . scralis mediana
A. iliaca intema 'A. iliaca externa : R. pubicus A. cremasterics
ID:01sO96
EKL: AORTA ABDOMINALIS'N DALLARI
A. gastrica sinistra A. heptica communis Rr. oesophageales Aa. gastricae breve A. cystica A. heptica propria A. gastrica dextra'
f.A. gastroomenta A. pancreaticoduodenalis superior A. gastroomentalis dextra
EKL: TRUNCUS COELIACUS DALLARI
A. h e p t i c a c o m m u n i s ; 2 u dalna ayrlr. A. h e p t i c a propria; a. gastrica dextra yi verdikten sonra, ligamentum h e p a t o d u o d e n a l e ' n i n yapraklar arasnda, d u c t u s c h o l e d o c h u s v e v . portae h e p a t i s ' l e birlikte karacier'e doru ykselir. P o r t a h e p a t i s ' t e , karacier'in sa ve sol l o b u n a g i d e n iki dalna ayrlr. Sa loba g i d e n dal, s a f r a k e s e s i n i b e s l e y e n a. cystica'y verir.
A . g a s t r o d u o d e n a l i s ; d u o d e n u m ile p a n c r e a s arasnda aaya doru seyreder.
A. g a s t r o o m e n t a l i s ( g a s t r o e p i p l o i c a ) d e x t r a ; O m e n t u m majus'un yapraklar arasnda, m i d e ' n i n byk k u r v a t u r u b o y u n c a s e y r e d e r . m a j u s ' u besler. Mide'yi ve o m e n t u m
A.
pancreaticoduodenalis superior
A. MESENTERICA SUPERIOR
D u o d e n u m ' u n birinci parasndan, c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n 2/3'lk sa blmne k a d a r o l a n s i n d i r i m kanal blmn besler.
A. pancreaticoduodenalis inferior
A. colica media
.a. jejunales
"Aa. leales Aa. Sigmoidea
A. rectalis superior
A. mesenterica inferior (A. M. I.)'un dallan

A. appendicular^
01s509
EKL: A. MESENTERICA SUP VE INF'UN DALLARI
DALLARI
A. p a n c r e a t i c o d u o d e n a l i s i n f e r i o r ; a r t e r i n ilk daldr. A a . jejunales ve aa. ileales A. c o l i c a d e x t r a A. c o l i c a m e d i a A. i l e o c o l i c a ; a. a p p e n d i c u l a r i s ' i verir.
A. MESENTERICA INFERIOR
L3 v e r t e b r a s e v i y e s i n d e , a o r t a a b d o m i n a l i s ' t e n ayrlr.
DALLARI
A. c o l i c a s i n i s t r a A a . s i g m o i d e a e ; M e s o c o l o n s i g m o i d e u m ' u n yapraklar arasndadrlar. A. r e c t a l i s s u p e r i o r ; a. m e s e n t e r i c a inferior'un devamdr.
A. marginalis coli; a. ileocolica, a. colica dextra, a. colica media, a. colica sinistra ve aa. sigmodieae'nin en stte olannn anastomozlar ile oluturulan arteryel bir kemerdir. Klinik bakmdan nemlidir. A. mesenterica superior ya da a. mesenterica inferior balansa bile kan tkansa bile bu kemer ile tersine akarak, tkal arterlerin besledii organlarda beslenmeyi devam ettirir.
II - LATERAL DALLAR A. PHRENICA NFEROR

G l a n d u l a s u p r a r e n a l l s ' i b e s l e y e n a a . s u p r a r e n a l e s s u p e r i o r e s ' l e r l verir.
A. SUPRARENALIS MEDA
A. p h r e n i c a nferior le a. renalls arasnda a o r t a a b d o m i n a l l s ' t e n ayrlrlar.
A. RENALIS
A. m e s e n t e r i c a s u p e r l o r ' u n t a m altnda, L2 v e r t e b r a gvdesinin st kenar s e v i y e s i n d e a o r t a a b d o m i n a l i s ' t e n ayrlrlar. G l a n d u l a s u p r a r e n a l i s ' i b e s l e y e n a . s u p r a r e n a l i s i n f e r i o r ' u v e r d i k t e n s o n r a , bbrek h i l u m ' u n d a n ve a r k a olarak iki d a l a ayrlr. Bu dallar da t o p l a m 5 t a n e s e g m e n t a l a r t e r e ayrlr.
A. TESTCULARIS (A. OVARICA)

A. renalis'lerin biraz altnda, a o r t a a b d o m i n a l i s ' t e n ayrlrlar. H e r iki tarafn a r t e r i ; m. p s o a s majr, ureter, n. g e n i t o f e m o r a l i s ve a. iliaca externa'y nden aprazlar. Sa tarafn arteri ek o l a r a k v. c a v a i n f e r i o r ' u da nden aprazlar. A. testicularis'ler, a n u l u s inguinalis p r o f u n d u s ' t a n geip, f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s ' a girer. A. o v a r i c a ' l a r ise kk p e l v i s e geip l i g a m e n t u m s u s p e n s o r i u m o v a r i i iine girer.
Renal arterin intrarenal dalm ve renal sirklasyon A. renalis - A. segmentalis - A. interlobaris - A. arcuata - A. interlobularis - Arteriola glomerularis afferens - G l o m e r u l u s - Arteriola glomerularis efferens - Peritubuler kapiller pleksuslar - V. interlobularis - V. arcuata - V. interlobaris - V. segmentalis - V. renalis - V. cava inferior
EKL: A. RENALIS'N DALLARI
III- DORSAL DALLARI AA. LUMBALES

A o r t a a b d o m i n a l i s ' i n a r k a yznden ayrlan drt ift arterdir.
A. SACRALIS MEDIANA
Tek o l a n bu arter, bifurcatio a o r t a e ' n l n h e m e n yukarsnda a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n a r k a yznden ayrlr.
IV- TERMNAL DALLARI

A o r t a a b d o m i n a l i s , L 4 v e r t e b r a gvdesinin nnde a . iliaca c o m m u n i s d e x t r a ve a. i l i a c a c o m m u n i s s i n i s t r a d e n i l e n iki u dalna ayrlr. Ayrlma y e r i n e b i f u r c a t i o a o r t a e denir. A. iliaca c o m m u n i s ' l e r , art. sacrolllaca'nn nnde, L 5 - S 1 aras d i s k u s s e v i y e s i n d e a. i l i a c a i n t e r n a ve a. i l i a c a e x t e r n a d e n i l e n ki u dalna ayrlr.
A. ILIACA INTERNA (HPOGASTRK ARTER)

Pelvis duvarlarn, pelvis organlarn, gluteal blgeyi ve p e r i n e u m ' u besler. F o r a m e n i s c h i a d i c u m m a j u s ' u n st kenarnda n ve a r k a iki t r u n k u s a ayrlr.
EKL: A.ILIACA INTERNA (A. I. I.)'NIN DALLARI
TRUNCUS PO STER O R'DAN IKAN DALLAR

A. g l u t e a s u p e r i o r ; a. iliaca interna'nn en b y k daldr. For. s u p r a p i r i f o r m e ' d a n geer. A. i l i o l u m b a l i s A a . sacrales laterales "\ > m e d u l l a spinalis'i b e s l e y e n dallar verirler J
ANATOMI
^ BMSEI. TOPLANT HERKEZLEHT)
T R U N C U S A N T E R I O R ' D A N IKAN DALLAR

A. u m b i l i c a l i s ; Doumu t a k i b e n o b l i t e r e o l u r ve karn n duvarnn a r k a yznde lig. u m b i l i c a l e m e d i a l i s o l a r a k kalr. A a . v e s i c a l e s s u p e r i o r e s b u arterin daldr. U m b i l i k a l a r t e r l e r e elik e d e n v e n yoktur. A. obturatoria; pelvis'in yan duvarnda ne doru seyrederek canalis
o b t u r a t o r i u s ' a girer.
K a n a l a g i r m e d e n nce u r e t e r v e d u c t u s d e f e r e n s ' i
arkasndan aprazlar. Pubis'i b e s l e y e n r. p u b i c u s ' u , a. e p i g a s t r i c a inferior'un ayn isimli dal ile p u b i s gvdesi zerinde a n a s t o m o z yapar. Bu a n a s t o m o z a c o r o n a m o r t i s denir. A. v a g i n a l i s ; kadnlarda b u l u n a n bu a r t e r i n e r k e k l e r d e k i karl a. v e s i c a l i s inferior'dur A. u t e r i n a ; e r k e k l e r d e k i a. d u c t u s d e f e r e n t i s ' i n karldr. Lig. l a t u m uteri'nin iinde s e y r e d e r . C e r v i x u t e r i ' n i n yaklak 2 c m yaknnda, u r e t e r ' i n d e n a p r a z l a r . Bu komuluk h i s t e r e k t o m i ' l e r d e nemlidir. A. r e c t a l i s m e d i a A. g l u t e a i n f e r i o r ; F o r a m e n i n f r a p i r i f o r m e ' d e n geerek pelvis'i t e r k e d e r ve g l u t e a l blgeye gelir. A. p u d e n d a i n t e r n a ; p e r i n e u m ' u n e s a s arteridir. N. p u d e n d u s ve ayn isimli v e n i ile birlikte f o r a m e n i n f r a p i r i f o r m e ' d e n pelvis'i t e r k e d e r ve g l u t e a l blgeye gelir. F o r a m e n i s c h i a d i c u m m i n u s ' t a n geerek, f o s s a i s c h i o a n a l i s ' e gelir. Fossa'nn d duvarnda m. o b t u r a t o r i u s i n t e r n u s ' u n fasyasnda y e r a l a n c a n a l i s p u d e n d a l i s ( A l c o c k k a n a l ) ' e girer. Kanal terk ettikten s o n r a , d e r i n p e r i n e aralnda ne doru s e y r e d e r . A. d o r s a l i s p e n i s ( c l i t o r i d i s ) ve a. p r o f u n d a p e n i s ( c l i t o r i d i s ) d e n i l e n iki u dalna ayrlr. A. d o r s a l i s penis (clitoridis), lig. S u s p e n s o r i u m p e n i s ' t e n geer. A. r e c t a l i s i n f e r i o r a. p u d e n d a interna'nn daldr.
A. ovanca Tuba uterina
POSTERIOR GRNM
A.UTERINA
* Lig. latum uteri'nin iinde seyreder * Ureter'i nden aprazlar Sol ureter A. uterina A. vaginalis Vesica urinaria Vagina EKL: A . U T E R I N A
01s512
Sa ureter
A . ILIACA EXTERNA
Balangc; u r e t e r v e g o n a d a l d a m a r l a r (a.v. t e s t i c u l a r i s v e a.v. o v a r i c a ) , s o n paras i s e ; n . g e n i t o f e m o r a l i s ' i n g e n i t a l d a l v e d u c t u s d e f e r e n s ( k a d n l a r d a l i g a m e n t u m t e r e s u t e r i ) ile n tarafndan aprazlanr.
Dallar
a. c i r c u m f l e x a ilium p r o f u n d a a. epigastrica inferior; anulus inguinalis arkasndan profundus'un geer. Linea medial
kenarndan,
funiculus
spermaticus'un
arcuata'da
f a s c i a t r a n s v e r s a l i s ' i d e l i p , r e k t u s klf iine g i r e r . M . r e c t u s a b d o m i n i s ile klfn a r k a yapra arasnda yukarya ykselir. Klf iinde, a. t h o r a c i c a interna'nn u dal olan a. epigastrica superior ile a n a s t o m o z y a p a r . Karn n duvarnn arkasnda, periton bu arteri rterek bir plika ( p l i c a u m b i l i c a l i s l a t e r a l i s ) oluturur. D i r e k i n g u i n a l h e r n i a . e p i g a s t r i c a i n f e r i o r ' u n m e d i a l i n d e n , i n d i r e k i n g u i n a l h e r n i ise l a t e r a l i n d e n o l u r . A. epigastrica inferior'un dallar a. c r e m a s t e r i c a ; a n u l u s inguinalis p r o f u n d u s ' t a n kanal iine girer. M. c r e m a s t e r ' i ve f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s ' u n rtlerini besler. Kadnlardaki a. l i g a m e n t i t e r e t i s u t e r i ' n i n karldr. r. p u b i c u s ; a. obturatoria'nn ayn isimli dalyla a n a s t o m o z y a p a r ( c o r o n a mortis).
A. FEMORALS
A. iliaca e x t e r n a , l i g a m e n t u m i n g u i n a l e ' n i n altnda a. f e m o r a l i s adn alr. U y l u k t a , m. s a r t o r i u s ' u n altndadr. V. f e m o r a l i s ve n. s a p h e n u s ' l a birlikte c a n a l i s a d d u c t o r i u s ' a girer. Kanaln uyluk arkasnda b u l u n a n aklndan knca, a. p o p l i t e a adn alr ( h i a t u s adductorius).
Dallar
A. p r o f u n d a f e m o r i s ; f e m o r a l gende a. f e m o r a l i s ' t e n ayrlr. A. f e m o r a l i s ' i n e n b y k daldr. Uyluun e s a s arteridir. A . c i r c u m f l e x a f e m o r i s l a t e r a l i s v e a . c i r c u m f l e x a f e m o r i s m e d i a l i s ( f e m u r bann b e s l e n m e s i n d e n s o r u m l u e s a s arterdir) d e n i l e n iki dal verir. A. d e s c e n d e n s g e n u
A. POPLITEA
A. f e m o r a l i s , h i a t u s a d d u c t o r i u s ' t a n knca a. p o p l i t e a adn alr. A . p o p l i t e a , m . p o p l i t e u s ' u n alt kenarnda a . t i b i a l i s a n t e r i o r v e a . t i b i a l i s p o s t e r i o r d e n i l e n iki u dalna ayrlr. D a l l a r ; iinde " g e n u s " szc o l a n a r t e r l e r , p o p l i t e a l a r t e r i n dallardr ( a . d e s c e n d e n s g e n u s hari, n k bu arter a. femoralis'in daldr). a. s u p e r i o r lateralis g e n u s a. s u p e r i o r m e d i a l i s g e n u s a. inferior lateralis g e n u s a. inferior m e d i a l i s g e n u s a. m e d i a g e n u s a a . s u r a l e s ; e n d arterlerdir. a. t i b i a l i s a n t e r i o r a. tibialis posterior
ANATOM
A. TIBIALIS ANTERIOR
N. f i b u l a r i s ( p e r o n e u s ) p r o f u n d u s ' l a birlikte aaya doru seyreder. M a l l e o l u s ' l a r aras orta n o k t a d a , a. d o r s a l i s p e d i s adn alr. A. dorsalis p e d i s , birinci i n t e r o s s e u s bolukta ne doru seyreder. P u l s a s y o n u , 1. m e t a t a r s a l aralkta m. e x t e n s o r hallucis l o n g u s ' u n t e n d o n u n u n lateralinden alnr.
A. d o r s a l i s p e d i s , birinci d o r s a l i n t e r o s s e u s kasn balar arasndan geip, a y a k tabanna g e l i r ve a. p l a n t a r i s p r o f u n d a adn alr. B u r a d a , a. p l a n t a r i s lateralis ile birleerek a r c u s p l a n t a r i s p r o f u n d u s ' u oluturur.
A. TIBIALIS POSTERIOR
M, s o l e u s ile m. tibialis p o s t e r i o r arasnda, n. t i b i a l i s ' l e birlikte aaya doru s e y r e d e r . M a l l e o l u s m e d i a l i s i n arkasndan nabz alnan arterdir. M a l l e o l u s m e d i a l i s ile c a l c a n e u s aras o r t a n o k t a d a , fleksr r e t i n a k u l u m ' u n altnda, a. p l a n t a r i s l a t e r a l i s ve a. p l a n t a r i s m e d i a l i s d e n i l e n iki u dalna ayrlr. Bu dallar, ayn isimli sinirlerle birlikte a y a k tabannda birinci ve ikinci k a s tabakalar arasnda seyreder. A. f i b u l a r i s ( p e r o n e a ) , a. tibialis p o s t e r i o r ' u n daldr.
RECTUM 1- A. rectalis superior (a. mesenterica nferior'dan) 2- A. rectalis media (a. iliaca interna'dan) 3- A. rectalis inferior (a. pudenda interna'dan) B B R E K S T BEZ 1- Aa. suprarenales superiores (a. phrenica nferior'dan) 2- A. suprarenalis media (aorta abdominalis'den) 3- A. suprarenalis inferior (a. renalis'den) V. suprarenalis dextra (V. cava inferior'a) V. suprarenalis sinistra (V. renalis sinistra)
VENLER
KRAN YAL VENLER
W. DIPLOICAE
Yass kafa k e m i k l e r i n d e k i diploik k a n a l l a r iinde b u l u n a n kapaksz venlerdir. Kafa d v e n l e r e y a d a dural sinslere alrlar.
Diploik venler, yeni doanda yoktur, ikinci ylda oluurlar.
W.
EMISSARIAE
Ekstrakranyal venlerle dural sinsleri balarlar. Scalp'n g e v e k a r e o l a r t a b a k a s n d a (L) y e r alrlar.
Emissariyan venlerin kafa d venlerle olan balantlar, kafa d infeksiyonlarn kafa iine yaylmasnda nemlidir.
NTRAKRANYAL VENLER
BEYN VENLER
Kapaklar yoktur. Dural sinslere alrlar. Yzeyel ve d e r i n o l a r a k iki gruptur. I- Y z e y e l beyin venleri ( w . superficiales cerebri) Bu v e n l e r i n almalar, s u b d u r a l h e m o r a j i l e r e n e d e n olur. II- D e r i n b e y i n v e n l e r i ( w . p r o f u n d a e c e r e b r i ) H e m i s f e r l e r i n d e r i n blmlerinin venz kann d r e n e ederler. V. a n t e r i o r c e r e b r i Vv. i n t e r n a e c e r e b r i V. b a s a Iis V. m a g n a c e r e b r i ( G a l e n v e n i ) ; v. interna cerebri'lerin, epifiz bezinin arkasnda birlemesinden alr. meydana gelir. Beynin en b y k venidir. Sinus rectus'a
COLUMNA VERTEBRALIS VENLER

Plexus venosus vertebralis externus; vv. basivertebrales ve vv. i n t e r v e r t e b r a l e s ' l e r l e balantldr. Plexus venosus vertebralis internus;
v e r t e b r a l a r ile d u r a m a t e r arasndadr ( e p i d u r a l b o l u k t a ) . Bu pleksuslar, B a t s o n pleksuslar y a d a v e n l e r i o l a r a k bilinir.
W. BASVERTEBRALES
V e r t e b r a gvdelerindeki krmz k e m i k iliini d r e n e ederler.
Karn ii basncnn artt durumlarda, kann tersine akmas sonucu; prostat, bbrek, meme, bronkus ve tiroid bezinin malign hcreleri, kapaksz olan balant venleri (Batson venleri) araclyla, vertebralara metastaz yapar.
V. VERTEBRALIS
Atlas'n arkasnda c a n a l i s vertebralis'i t e r k eder. P l e k s u s , altnc s e r v i k a l vertebrann f o r a m e n t r a n s v e r s a r i u m ' u n d a n geince, v . v e r t e b r a l i s adn alr ve k e n d i tarafndaki v, b r a c h i o c e p h a l i c a ' y a alr.
V. thalamostriate superior ve v. eh o roi dea superior
V. anastomotica superior (Trolard veni)
S i n u s sa
gittaMs superior
V. media superficialis cerebri
Sinus sagittalis inferior
V. interna cerebri
V. magna cerebri (Galen veni) V. anterior cerebri ~~ V. basalis (Rosenthal veni) Sinus rectus V. anastomotica inferior (Labbeveni) Sinus transversus nus sigmoideus
S [ n u s
Conflie
V. media profunda cerebri Sinus cavernosus Sinus petrosus superior Sinus petrosus inferior \
occipitalis
V. jugularis interna
EKL: BEYNN Y Z E Y E L VE DERN VENLER LE DURAL SNSLER (KOYU RENKL YAZILANLAR DERN BEYN YENLERDR)
BA-BOYUN VENLER
W . OPHTHALMICAE
Kapaklar yoktur. V. o p h t h a l m i c a s u p e r i o r ; v. facialis'le balantldr balangta a. o p h t h a l m i c a ile birlikte seyreder. Fissura orbitalis s u p e r i o r ' d a n geip, s i n u s c a v e r n o s u s ' a alr. V. o p h t h a l m i c a i n f e r i o r ; sk o l a r a k v. o p h t h a l m i c a s u p e r i o r ' l a birleir. B a z e n d i r e k o l a r a k s i n u s c a v e r n o s u s ' a alabilir. V. c e n t r a l i s r e t i n a e ; ayn isimli arteri ile birlikte optik sinir iinde seyreder. Siniri t e r k e t t i k t e n s o n r a s i n u s c a v e r n o s u s ' a y a d a v. o p h t h a l m i c a s u p e r i o r ' a alr. Vv. v o r t i c o s a e ( k o r o i d a l v e n l e r ) ; choroidea'nn d blmn d r e n e ederler. Sclera'y d e l i p , o f t a l m i k v e n l e r e alrlar.
V. FACIALIS
Aln blgesindeki venz adan balayan v. s u p r a t r o e h l e a r i s ile v. s u p r a o r b i t a l i s , gzn i kesinde birleerek v. a n g u l a r i s ' i oluturur. Bu v e n , v. labialis s u p e r i o r ile birleir ve v. facialis o l a r a k d e v a m eder. V. f a c i a l i s , v. r e t r o m a n d i b u l a r i s ' i n n dal ile birleip, v. j u g u l a r i s i n t e r n a ' y a alr.
'136 V TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
V. facialis kapak iermedii iin, zellikle st dudak yukarsnda kalan blgedeki infeksiyonlar, iki yolla sins cavernosus'a geebilir. V. labialis superior-*v. angularis-*v. supraorbitalis^v.ophthalmica superior-*sinus cavernosus V. facialis-*plexus pterygoideus"*sinus cavernosus
PLEXUS PTERYGOIDEUS
F o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' t e y e r a l a n b u p l e k s u s , v . facialis v e s i n u s c a v e r n o s u s ' l a balantldr. V. m a x i l l a r i s , bu p l e k s u s ' u n a r k a u c u n d a n balar.
V. RETROMANDIBULAR^
V. m a x i l l a r i s ile v. t e m p o r a l i s s u p e r f i c i a l i s ' i n p a r o u s b e z i iinde birlemesiyle m e y d a n a gelir. n ve a r k a o l m a k zere iki d a l a ayrlr. n d a l , v. facialis'le birleir. A r k a d a l , v. a u r i c u l a r i s p o s t e r i o r ' l a birleerek v. j u g u l a r i s e x t e r n a ' y i oluturur.
B o y u n A R K A (YAN) genleri
V. r e t r o m a n d i b u l a r i s
n. a c c e s s o r u s d
facialis ' V. j u g u l a r i s e x t . pM. s t e m o c l e i d o m a s t o i d e u s
01S484 M . trapezius M . ornohyoideus . ^ . ^
EKL: BOYUN GENLER VE VENLER
EKL: B O Y U N YENLER
V. JUGULARIS EXTERNA
M. platysma'nn altnda (arkasnda), m. s t e m o c l e l d o m a s t o i d e u s ' u n zerinde (nnde) o l a r a k , c l a v i c u l a o r t a blmne doru oblik o l a r a k seyreder. V. s u b c l a v i a ' y a alr.
V. JUGULARIS ANTERIOR
S u b m e n t a l gende balar. ki t a r a f v e n , b o y n u n orta hattnda aaya doru iner ve k e n d i tarafndaki v. j u g u l a r i s e x t e r n a ' y a alr.
V. JUGULARIS INTERNA
F o r a m e n j u g u l a r e ' d e , s i n u s s i g m o i d e u s ' u n devam o l a r a k balar. V a g i n a c a r o t i c a iinde aaya doru s e y r e d e n v e n , sternoklavikler e k l e m i n arkasnda, v. s u b c l a v i a ile birleerek v. b r a c h i o c e p h a l i c a ' y oluturur.
V. jugularis interna'ya alan venler

sinus petrosus inferior; f o r a m e n j u g u l a r e ' d e n geip, v e n e alr. Sinus c a v e r n o s u s ' u , v. j u g u l a r i s interna'ya balar. v. facialis v. lingualis w. pharyngeae v. t h y r o i d e a s u p e r i o r ve vv. t h y r o i d e a e m e d i a e (v. t h y r o i d e a inferior, k e n d i tarafndaki v. b r a c h i o c e p h a l i c a ' y a alr) v. o c c i p i t a l i s ( b a z e n )
V. SUBCLAVA
V. axillaris, birinci kaburgann d kenarn geince v. s u b c l a v i a adn alr. Sternoklavikler e k l e m i n arkasnda, v. j u g u l a r i s i n t e r n a ile birleerek v. b r a c h i o c e p h a l i c a ' y oluturur. Birleme y e r i n d e k i aya a n g u l u s v e n o s u s denir. S o l a n g u l u s v e n o s u s ' a d u c t u s t h o r a c i c u s , sa a n g u l u s v e n o s u s ' a ise d u c t u s l y m p h a t i c u s d e x t e r alr.
(138^ TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
_ _ / f f i j ^ J < i E
V. BRACHIOCEPHALICA DEXTRA VE SINISTRA

n n o m i n a t v e n l e r o l a r a k d a bilinirler. S o l tarafn v e n i , o b l i k o l a r a k aaya ve saa doru s e y r e d e r . S e y r i srasnda; t r a c h e a v e t r u n c u s b r a c h i o c e p h a l i c u s ile sol taraf a . t h o r a c i c a i n t e r n a , a . s u b c l a v i a , a . c a r o t i s c o m m u n i s , n. p h r e n i c u s ve n. v a g u s ' u nden aprazlar. A r c u s a o r t a e ' n i n yukarsndan, t h y m u s ' u n arkasndan geer.
V. CAVA SUPERIOR
Sa taraf birinci kaburgann s t e r n u m ' a yakn alt kenarnn arkasnda, v. b r a c h i o c e p h a l i c a d e x t r a ile v. b r a c h i o c e p h a l i c a sinistra'nn birlemesi ile oluur. V. c a v a s u p e r l o r ' u n st yarm st m e d i y a s t l n u m ' d a , alt yarm ise fibrz p e r i k a r d i y u m iinde o r t a mediyastinum'dadr. V. a z y g o s , v. c a v a s u p e r i o r ' a alr. V. c a v a s u p e r i o r sa a t r i u m ' a alr.
AZGOS SSTEM YENLER

V. AZYGOS
S a t a r a f t a k i v . l u m b a l i s a s c e n d e n s ile v . s u b c o s t a l i s ' i n birlemesinden oluur. Diyafragma'nn c r u s d e x t r u m ' u n u n iinden v e y a arkasndan ( b a z e n hiatus aorticus'tan) geip, a r k a m e d i y a s t i n u m ' d a ykselir. T4 s e v i y e s i n d e ne doru bir a r k u s ( a r c u s v e n a e a z y g o s ) y a p a r ve o r t a m e d i y a s t i n u m ' a gelir. Sa radix p u l m o n i s ' i n stnden geip, v. c a v a s u p e r i o r ' a alr. V . a z y g o s ' a ; v . i n t e r c o s t a l i s s u p e r i o r d e x t r a , vv. i n t e r c o s t a l e s p o s t e r i o r e s , v . h e m i a z y g o s , v. h e m i a z y g o s a c c e s s o r i a ve sa w. b r o n c h i a l e s ' l e r alr.
V. brachiocephalica dextra V. brachiocephalica sinistra
EKL: AZGOS SSTEM YENLER
V. HEMIAZYGOS
S o l t a r a f t a k i v . l u m b a l i s a s c e n d e n s ile v . s u b c o s t a l l s ' i n birlemesinden oluur. Diyafragma'nn c r u s s i n i s t r u m ' u n d a n (bazen hiatus a o r t i c u s ' t a n ) geip, a r k a m e d i y a s t i n u m ' d a yukar doru ykselir. T8 s e v i y e s i n d e v. a z y g o s ' a alr. S o l t a r a f t a k i s o n v. intercostalis p o s t e r i o r ( 9 - l l ) ' u alr.
V. HEMIAZYGOS ACCESSORIA
S o l t a r a f 4 ( 5 ) - 8 . v. i n t e r c o s t a l i s p o s t e r i o r e ve sol vv. b r o n c h i a l e s ' l e r i alp, T7 s e v i y e s i n d e v. a z y g o s ' a alr.
W.
INTERCOSTALES
Vv. i n t e r c o s t a l e s a n t e r i o r e s ; 9 ifttir. lk alt ifti v. t h o r a c i c a i n t e r n a ' y a , s o n ifti v. m u s c u l o p h r e n i c a ' y a alr.
vv. i n t e r c o s t a l e s p o s t e r i o r e s ; 11 ifttir. H e r iki tarafta birinci v. intercostalis posterior, k e n d i tarafndaki v. b r a c h i o c e p h a l i c a ' y a ( b a z e n v. vertebralis'e) alr.
Sa t a r a f t a , 2. ve 3. (sk o l a r a k 4.) v. intercostalis p o s t e r i o r birleip, v. i n t e r c o s t a l i s s u p e r i o r d e x t r a ' y i oluturur. Bu v e n , v. a z y g o s ' a alr. Dier v. intercostalis posterior'lar direk o l a r a k v. a z y g o s ' a alr. S o l t a r a f t a i s e , 2. ve 3. ( b a z e n 4.) v. intercostalis p o s t e r i o r birleip, v. i n t e r c o s t a l i s s u p e r i o r s i n i s t r a o l a r a k v. b r a c h i o c e p h a l i c a s i n i s t r a ' y a alr. 5-8 v. intercostalis p o s t e r i o r ' l a r v. h e m i a z y g o s a c c e s s o r i a ' y a , 9-11 ise v. h e m i a z y g o s ' a alr.
W.
PULMONALES
iki t a r a f p u l m o n a l v e n l e r i n terminasyonlar
O k s i j e n d e n z e n g i n kan, akcierlerden s o l a t r i y u m ' a g e t i r e n drt t a n e vendir. Sins obliquus pericardii, arasndadr. H i l u m ( y a d a radix) p u l m o n i s ' t e b u l u n a n yaplarn en nde olan v. p u l m o n a l i s s u p e r i o r , en altta olan da v. p u l m o n a l i s inferior'dur.
ST EKSTREMTE YENLER
V. CEPHALICA
F o v e a radialis ( a n a t o m i k e n f i y e ukuru)'in atsnda balar. n k o l u n radial tarafnda, f a s c i a superficialis'in yapraklar arasnda yukarya doru ykselir. K o l d a , m. b i c e p s brachii ile m. b r a c h i a l i s arasnda s e y r e d e r . D e l t o p e k t o r a l ( k l a v i p e k t o r a l ) gende, f a s c i a clavipectoralis'i d e l i p , v. a x i l l a r i s e alr.
V. BASILICA
F a s c i a s u p e r f i c i a l i s ' i n yapraklar arasnda yukarya doru ykselir. K o l d a , m. b i c e p s brachii'nin medialindedir. Kolun ortalarnda, f a s c i a brachii'yi d e l e r ve a. brachialis'in m e d i a l i n d e s e y r e d e r . M. t e r e s m a j o r ' u n alt kenarnda, v. a x i l l a r i s adn alr.
V. AXILLARIS
M. t e r e s m a j o r ' u n alt kenarnda, v. basilica'nn devam o l a r a k balar. V. a x i l l a r i s , birinci kaburgann d kenarnda v. s u b c l a v i a adn alr.
f l 4 0 V TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
^j?tlILaP
ALT EKSTREMTE YENLER

V. SAPHENA MAGNA
Vcudun en u z u n venidir. Kapaklar vardr. A y a n m e d i a l t a r a f n d a n balar. M a l l e o l u s m e d i a l i s ' i n n n d e n geip, bacan v e uyluun m e d i a l l n d e yukarya d o r u ykselir. rten fascia cribriformis'ten geerek, v. Hiatus alr. saphenus'u femoralis'e
V. s a p h e n a m a g n a , a y a k t a ve b a c a k t a n. s a p h e n u s ' l a birlikte seyreder.
V. SAPHENA PARVA
Ayan lateral kenarndan balar. M a l l e o l u s l a t e r a l i s ' i n a r k a s n d a n geer. T e n d o c a l c a n e u s ' u n l a t e r a l i n d e yukarya doru ykselir. alr. N . s u r a l i s ' l e birlikte s e y r e d e r . K a p a k l a r v a r d r . F o s s a p o p l i t e a ' d a , v. p o p l i t e a ' y a
V. POPLITEA
Vv. t i b i a l e s a n t e r i o r e s ' l e r ile vv. t i b i a l e s p o s t e r i o r e s ' l e r i n , m. p o p l i t e u s ' u n alt kenarnda birlemesi ile oluur. F o s s a p o p l i t e a ' d a , a. p o p l i t e a ile n. tibialis arasndadr. Kapaklar vardr. A. poplitea'nn dallarna karlk g e l e n v e n l e r i ve v. s a p h e n a p a r v a ' y alr.
V. FEMORALIS
V. p o p l i t e a , m. a d d u c t o r m a g n u s ' u n aponrozundaki hiatus a d d u c t o r i u s ' a g i r i n c e , v. f e m o r a l i s adn alr. V. f e m o r a l i s , a. f e m o r a l l s ' l e birlikte c a n a l i s a d d u c t o r i u s ' t a s e y r e d e r . Kapaklar vardr. L a c u n a v a s o r u m ' d a , a . f e m o r a l i s ' l e birliktedir. V a g i n a f e m o r a l i s ' t e , a . f e m o r a l i s ile c a n a l i s f e m o r a l i s arasndadr.
ABDOMEN VE PELVS VENLER

V. ILIACA EXTERNA
L i g a m e n t u m inguinale'nin altnda, v. f e m o r a l i s ' i n d e v a m o l a r a k balar. V. e p i g a s t r i c a inferior ile v. c i r c u m f l e x a ilium profunda'y alr.
V. ILIACA INTERNA
P e l v i s boluundaki v e n l e r tarafndan oluturulur. A. iliaca interna'nn dallarna karlk g e l e n ayn isimli v e n l e r i alr.
V. ILIACA COMMUNIS
A r t l c u l a t l o sacroiliaca'nn nnde, v. i l i a c a e x t e r n a ile v. i l i a c a i n t e r n a ' n n birlemesinden m e y d a n a gelir. Kapaklar yoktur. V. iliaca c o m m u n i s dextra'nin arkasndan n. o b t u r a t o r i u s , nnden ise u r e t e r geer. V. i l i o l u m b a l i s ile v. s a c r a l i s mediana'y alr.
V. CAVA INFERIOR
V. iliaca c o m m u n i s ' l e r i n L5 v e r t e b r a gvdesi nnde birlemesi ile oluur.
v. cava Inferior'a direk alan venler;

vv. p h r e n i c a e i n f e r i o r e s vv. l u m b a l e s ve v. l u m b a l i s a s c e n d e n s vv. h e p a t i c a e v. r e n a l i s d e x t r a ve s i n i s t r a v. t e s t i c u l a r i s ( o v a r i c a ) d e x t r a ; sol tarafn v e n i , v. renalis sinistra'ya alr. v. s u p r a r e n a l i s d e x t r a ; sol tarafn v e n i , v. renalis sinistra'ya alr. Ductus venosus
V. TESTICULARIS
D u c t u s d e f e r e n s ' i n nnde, p l e x u s p a m p i n i f o r m i s d e n i l e n bir venz p l e k s u s o l a r a k balar. U r e t e r ' i n nnden geer. S a t a r a f t a v. c a v a i n f e r i o r ' a , s o l t a r a f t a v. r e n a l i s s i n i s t r a ' y a alr.
V. OVARICA
A. o v a r i c a ile birlikte l i g a m e n t u m S u s p e n s o r i u m o v a r i i iindedir.
V. phrenica Inferior
^ y r r r a E K l j y >-V. phrenica inferior arenalis sinistra H^)V. renalis sinistra o su is (ovarica) sinistra
V. suprarenalis dextra. Vv. hepaticae V. renalis dextra (FU V. testicularis (ovarica) dextra ff Vv. lumbales
2^
>
>- 2
3
I - Vv. lumbales
V. iliaca communis dextra V. epigastrica inferior
L V. iliaca communis sinistra
. V. sacralis V. circumflexa ilium! /ff mediana y. iliaca interna profunda . /'/ V. iliaca interna V. iliaca externa
lf
1 v- iliaca externa
ID:01sO108
i^
V.
cremasterica
EKL: V. CAVA INFEROR'A AILAN VENLER (Direk alanlar koyu yazlmtr)
W. RENALES
V. r e n a l i s s i n i s t r a ' y a ; v. t e s t i c u l a r i s (v. o v a r i c a ) sinistra ve v. s u p r a r e n a l i s sinistra alr.
VV.
SUPRARENALES
S a t a r a f n v e n i d i r e k o l a r a k v . c a v a i n f e r i o r ' a , sol t a r a f n v e n i ise v . r e n a l i s s i n i s t r a ' y a alr.
W. HEPATCAE
Sublobler v e n l e r i n birlemesi ile oluurlar. Karacierin a r k a yznden kp, v. c a v a i n f e r i o r ' a alrlar. Kapaklar yoktur.
PORTAL SSTEM
Portal dolam vcutta s a d e c e iki o r g a n d a vardr. K a r a c i e r ve hipofiz.
KARACERN PORTAL DOLAIMI

V. p o r t a e hepatis-Interlobler v e n ( p o r t a l venl)-Datc d a l l a r - I n l e t venllerSinzoidler-V. centralis-V. sublobularis-V. hepatica-V. c a v a inferior
V. PORTAE HEPATIS
L2 s e v i y e s i n d e , c o l l u m p a n c r e a t i s ' i n arkasnda ve v. c a v a inferior'un nnde v. s p i e n i c a ile v. m e s e n t e r i c a s u p e r i o r ' u n birlemesi ile oluur. K a p a k iermez. Karaciere g e l e n kann % 70'ni tar. Bu k a n o k s i j e n d e n fakir, a n c a k b e s i n d e n zengindir. L i g a m e n t u m h e p a t o d u o d e n a l e ' n i n yapraklar arasnda, d u c t u s c h o l e d o c h u s v e a . h e p a t i c a propria ile birlikte p o r t a hepatis'e gelir.
V. Portae Hepatis'e Direk Alan Venler

v. s p i e n i c a v. m e s e n t e r i c a s u p e r i o r v. g a s t r i c a sinistra v. g a s t r i c a d e x t r a w. cysticae vv. p a r a u m b i l i c a l e s v. p a n c r e a t i c o d u o d e n a l i s s u p e r i o r
V. P o r t a e hepatis' e dire alan venler * * * * * * V. S p i e n i c a V. M e s e n t e r i c a superior V. G a s t r i c a sinistra ve dextra Vv. C y s t i c a e Vv. P a r a u m i l i c a l e s V. P a n c r e a t i c o d u o d e n a l i s superior V. gastrica dextra ,V. gastrica sinistra
Vv. cysticae'
V. portai hepatis
*j! Vv.gastricae J>^^"i breves
V. pancreaticoduodenalis sup.
-V
V. g a s t r o o m e n t a l i s sinistra
V. p a n c r e a t i c o d u o d e n a l i s inf
V. mesenterica
EKL: PORTAL SSTEM (Direk alanlar koyu yazlmtr)
V. gastrica dextra V. gastrica sinistra Vv. paraumbilicales V. cystica V. portae hepatis V. pancreaticoduodenalis superior^'
V. gastroomentalis (gastroepiploica) dextra
V. Colica media i
Vv. oesophageales
V. gastroomentalis (gastroepiploica)
sinistra
Splen (lien) V. splenica (v. lienalis)
V. mesenterica superior
V. colica sinistra V. colica dextra V. ileocolica Vv. sigmoideae V. rectalis superior
V. mesenterica inferior
V. rectalis media
ID:01s109
V. rectalis inferior
EKL: V. PORTAE HEPATIS (DREK AILAN VENLER KOYU RENKTE YAZILMITIR)
V. SPLENICA (V. LIENALIS)

Cauda pancreatis ve a. s p l e n i c a ile birlikte l i g a m e n t u m s p l e n o r e n a l e (lig. l i e n o r e n a l e ) iindedir. V. m e s e n t e r i c a inferior ve v. g a s t r o o m e n t a l i s sinistra'y alr. V. m e s e n t e r i c a inferior; v. rectalissuperior'un devamdr. R e c e s s u s paraduodenalis'in n duvarndadr. Bu n e d e n l e , r e c e s s u s p a r a d u o d e n a l i s ' e o l a n internai h e r n i a s y o n l a r d a herni k e s e s i b o y n u , a. colica sinistra'nn bir dal ile birlikte bu v e n i de ierir.
V. MESENTERICA SUPERIOR
A . m e s e n t e r i c a s u p e r i o r ' u n ayn i s i m l i dallarna karlk g e l e n v e n l e r i v e v . g a s t r o o m e n t a l i s ( g a s t r o e p i p l o i c a ) dextra'y alr.
PORTO-CAVA ANASTOMOZ BLGELER

( V P H ; v . p o r t a e h e p a t i s , V C S ; v . c a v a s u p e r i o r , V C I ; v . c a v a inferior) z o f a g u s ' u n a b d o m i n a l p a r a s ; v. gastrica sinistra'ya ( V P H ) alan zofageal d a l l a r ile v. a z y g o s ( V C S ) ve v. h e m i a z y g o s ' a ( V C S ) alan zofageal d a l l a r arasndadr. olabilir. R e c t u m ; v. rectalis s u p e r i o r ( V P H ) ile v. rectalis m e d i a (VCI) ve v. rectalis inferior ( V C I ) arasndadr. U m b i l i c u s b l g e s i ; w. paraumbilicales'lerle ( V P H ) , karn n duvarn d r e n e e d e n v. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r ( V C S ) ve v. e p i g a s t r i c a inferior (VCI) arasndadr. Portal obstrksiyonda, u m b i l i k a l blgede c a p u t m e d u s a e d e n i l e n venz genilemeler olur. Umbilikal blge ayn zamanda cava-cava a n a s t o m o z yeridir (v. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r ( V C S ) ile v. e p i g a s t r i c a inferior (VCI) arasndaki a n a s t o m o z nedeniyle). Portal obstrksiyonda, anastomoz yapan bu venlerde zofagus v a r i s i d e n i l e n genilemeler olur. B a z e n yrtlarak ldrc k a n a m a l a r a n e d e n
DUMBILIKAL B L G E 1 a . Vv. p a r a u m b i l i c a l e s 1b. V. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r 1c. V. e p i g a s t r i c a interior H Z O F A G U S ' u n abdominal paras 2 a . V . g a s t r i c a s i n i s t r a l a alan zofageal d a l l a r 2 b . V. a z y g o s ' a alan zofageal d a l l a r HRECTUM 3 a . V. rectalis s u p e r i o r 3 b . V. rectalis m e d i a 3 c . V. rectalis interior 4. V. a z y g o s 5. V. c a v a s u p e r i o r 6. V. c a v a interior 7. V. portae hepatis 8. V. m e s e n t e r i c a interior 9. V. lienalis 10. V. iliaca interna
01s518
RETROPERITONEAL BLGEDE; Karacierdeki a r e a n u d a v e n l e r i ve kaln barsak v e n l e r i Retroperitoneal venler
EKL: P O R T O - C A V A A N A S T O M O Z L A R R e t r o p e r i t o n e a l b l g e ; karacierdeki a r e a nuda'nn v e n l e r i ve kaln barsak venleri ( V P H ) ile r e t r o p e r i t o n e a l v e n l e r (frenlk, l u m b a l , r e n a l ; V C I ) arasndadr. P a t e n t d u c t u s v e n o s u s ; ok n a d i r e n d u c t u s v e n o s u s ak kalr ve v. p o r t a e h e p a t i s ' i n sol daln v. c a v a inferior'a balar.
CAVA-CAVA ANASTOMOZLAR
V. c a v a s u p e r i o r ile v. c a v a i n f e r i o r arasnda eitli v e n l e r araclyla kurulmu anastomozlardr. V. e p i g a s t r i c a s u p e r i o r ( V C S ) ile v. e p i g a s t r l c a i n f e r i o r ( V C I ) arasndaki anastomoz. V. t h o r a c i c a l a t e r a l i s ( V C S ) ile v. e p i g a s t r i c a s u p e r f i c i a l i s ( V C I ) arasndaki a n a s t o m o z . B u iki v e n , t o r a k s y a n duvarnda s e y r e d e n v . t h o r a c o e p i g a s t r i c a araclyla birletirilir. V. c a v a inferior'a alan vv. l u m b a l e s ' l e r ile v. c a v a s u p e r i o r ' a alan a z i g o s s i s t e m venleri arasndaki a n a s t o m o z l a r . Bu venler, p l e x u s v e n o s u s v e r t e b r a l i s e x t e r n u s araclyla balanr. Kan v. c a v a inferior'a g e l e n ; v. iliaca c o m m u n i s , v. iliolumbalis ve vv. l u m b a l e s ' l e r ile kan v. c a v a s u p e r i o r ' a g e l e n v. l u m b a l i s a s c e n d e n s arasndaki a n a s t o m o z l a r (v. l u m b a l i s a s c e n d e n s ' i n st ucu v. s u b c o s t a l i s ' l e birleerek v. a z y g o s ' u yapar. V. a z y g o s , v. cava s u p e r i o r ' a alr).
LENFATK SSTEM
T i m u s ve k e m i k ilii p r i m e r lenfoid organlardr. D a l a k , lenf dmleri, tonsllla'lar, nce barsaktaki P e y e r plaklar, respiratuar ve rogenital s i s t e m d e k i lenfoid d o k u kitleleri s e k o n d e r lenfoid organlardr.
LENF
Berrak ve renksiz bir svdr ( l y m p h ; b e r r a k sv). Kana benzer, a n c a k k a n d a b u l u n a n birok p r o t e i n , t u z ve eritrosit lenfte yoktur. Dokularn oundan g e l e n lenf, berrak ve renksizdir. A n c a k ince barsaktan g e l e n lenf, lipid globllerinin (ya asitleri ve gliserol) varl n e d e n i y l e st r e n g i n d e d i r ve kvam d a h a youndur. Bu n e d e n l e kilus ( c h y l u s ) ad ile bilinir.
Lenf sistemi bulunmayan dokular; avaskler dokular (epidermis, kl, trnak, kkrdak, cornea), kemik ilii, merkezi sinir sistemi, orbita ve bulbus oculi (konjunktiva hari), pankreas adacklar, akcierlerdeki alveoluslar i kulak
M
Afferent lenf d a m a r olmayan lenfatik sistemle ilgili yaplar; Timus, Dalak, VValdeyer halkasn yapan tonsilla'lar Peyer plaklar Bu nedenle bu organlara lenf gelmez. (LENFATK METASTAZ OLMAZ!)
DUCTUS THORACICUS
L e n f damarlarnn byk olanlarna l e n f t r u n k u s u denir. L e n f trunkuslarnn bir genilemesi o l a n c s t e r n a c h y l i , T 1 2 gvdesinin alt kenar ile L2 arasnda oturur. Yapsal o l a r a k o r t a apl v e n l e r e b e n z e y e n d u c t u s t h o r a c i c u s , c i s t e r n a chyli'nin st u c u n d a n ( T 1 2 alt kenar) balar. H i a t u s a o r t i c u s ' t a n g e e r e k a r k a m e d i y a s t i n u m ' a gelir. D a h a s o n r a y u k a r y a y k s e l e r e k s t m e d i y a s t i n u m ' a gelir. C 7 vertebrann p r o c e s s u s t r a n s v e r s u s ' u s e v i y e s i n d e latrale doru bir a r k u s y a p a r ve aaya doru s e y r e d e r . A. subclavia'nn nnden geip, v. s u b c l a v i a ile v. j u g u l a r i s i n t e r n a ' n n birleme n o k t a s n a y a d a birleme yerine yakn bu venlerden birisine alarak sonlanr. D u c t u s t h o r a c i c u s , ok sayda k a p a k ierir.
(T46)^
'H-TW
Ductus lymphaticus dexter' e

ba ve boyun sa yans, s a st e k s t r e m i t e , sa m e m e , s a a k c i e r v e s a broniyal a a , sa toraks duvar, sa kalp, diyafragmann sa kubbesi ve buraya komu k a r a c i e r s a lob b l m n n lenfi d r e n e olur
V c u d u n g e r i y e k a l a n k s m n n lenfi ise DUCTUS THORACICUS a dklr.
01S520
EKL: VCUDUN LENF DRENAJI
-Ductus lymphaticus dexter

Truncus jugularis Truncus subclavius* Angulus venosus dextei Angulus venosus sinister
-V. brachiocephaiica dextra

Truncus jugularis Truncus subclavius
T r u n c u s j u g u l a r i s ; derin serbikal lenf dmlerinin efferentdamarlarnn birlemesinden, Truncus subclavius; axiller lenf dmlerinin a p i k a l g r u b u n u n efferent d a m a r l a r n n birlemesinden, Truncus bronchomediastinalis; brakiyosefalik, trakeobronial ve parasternal lenf dmlerinin efferentdamarlarnn birlemesinden oluur.
V. b r a c h i o c e p h a i i c a sinistra
KURAL:
Bir d o k u y a d a organn lenf drenaj, o d o k u y a d a organ b e s l e y e n arterin orijin ald y e r d e bulunan lenf d m l e r i n e olur.
Truncus Lumballs Dexter Trunci
Cisterna chyli Truncus lumballs 01s519 sinister
EKL: BYK LENF DAMARLARI
Cisterna chyli'ye alan lenf trunkuslar

T r u n c u s l u m b a l i s d e x t e r ve s i n i s t e r ; n o d i aortici laterales'in ( p a r a a o r t i k lenf dmleri) e f f e r e n t damarlar tarafndan oluturulur. T r u n c i i n t e s t i n a l e s ; n o d i preaortici'nin (nodi c o e l i a c i ) efferentleri tarafndan oluturulur.
ANATOM
NEML LENF DMLER

Nodi submandibulares Nodi cervicales anteriores Nodi cervicales superficiales Nodi retropharyngeales N o d i c e r v i c a l e s p r o f u n d i ( N C P ) ; V. j u g u l a r i s interna'nn n-d yz b o y u n c a , v a g i n a c a r o t i c a ' d a gmldrler. st ve alt o l a r a k iki gruptur.
Nodi cervicales
Nodi
axillares
Nodi
preaortlci \_
N o d i aortici laterales
EKL: NEML LENF DMLER st gruptakilerden birisi dierlerinden d a h a byktr ve n o d u s j u g u l o d i g a s t r i c u s ad ile bilinir. T o n s i l l a p a l a t i n a ve d i l i n lenf drenaj ile ilgilidir. Alt gruptakilerden birisi de dierlerinden daha byktr. Nodus j u g u l o o m o h y o i d e u s d e n i l e n bu lenf dm, o m o h i y o i d kasn ara t e n d o n u n u n zerinde o l u p , balca dilin lenf drenaj ile ilgilidir. N C P ' n i n e f f e r e n t l e r i , her iki tarafta t r u n c u s j u g u l a r i s ' i oluturur. F o s s a s u p r a c l a v i c u l a r i s m a j o r ' d a yerlemi o l a n a l t g r u p N C P ' y e n o d i s u p r a c l a v i c u l a r e s ad v e r i l i r . Supraklavikler l e n f dmlerinin d u c t u s t h o r a c i c u s ' l a balantlar vardr. GS (zellikle m i d e ) v e y a t o r a k s organlarnn tmrlerinde bu dmler tutulur ve bir t a n e s i f o s s a s u p r a c l a v i c u l a r i s m a j o r ' d a belirgin o l u r ( V i r c h o w d m ) . N o d i a x i l l a r e s ; f o s s a axillarls'te b u l u n a n 2 0 - 3 0 t a n e lenf dmdr. Be g r u p oluturur. Nodi h u m e r a l e s ( l a t e r a l e s ) ; st e k s t r e m i t e n i n lenfi (v. cephalica'y t a k i p V. cephalica'y t a k i p e d e n l e r ise n o d i a p i c a l e s ' e
e d e n l e r hari) b u r a y a dklr.
ve infraklavikler ( d e l t o p e k t o r a l ) lenf dmlerine gider. N o d i p e c t o r a l e s ( a n t e r i o r e s ) ; M e m e bezinin 3/4'lk d tarafnn lenfi b u r a y a dklr. (1/4'lk i tarafnn lenfi ise n o d i p a r a s t e r n a l e s ' e dklr). Nodi subscapulares (posteriores) Nodi centrales N o d i a p i c a l e s ; A k s i l l e r lenf d m l e r i n i n t e r m i n a l g r u b u d u r . A f f e r e n t l e r i ; m e m e , v. cephalica'y t a k i p e d e n lenf damarlar ve dier aksiller lenf dm gruplarndan gelir. Nodi Efferentleri birleerek t r u n c u s s u b c l a v i u s ' u yapar. (infraclaviculares)
deltopectorales
N o d i p a r a s t e r n a l e s ; M e m e bezinin 1/4'lk i tarafnn lenfi nodi p a r a s t e r n a l e s ' e dklr.
(g>.
.tg?jiM
N o d i m e d i a s t i n a l e s p o s t e r i o r e s ; zofagus'a v e a o r t a t h o r a c i c a ' y a komudurlar. N o d i t r a c h e o b r o n c h i a l e s ; k a l p ve akcierlerin lenfinin geldii t e r m i n a l lenf dm g r u b u d u r . N o d i l u m b a l e s ; g r u p t u r N o d i p r e a o r t i c ! ( p r e a o r t i k lenf d m l e r i ) ; a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n n yznde y e r alr. P a n k r e a s , karacier, d a l a k ve zofagus'un alt u c u n d a n , r e k t u m ' u n alt u c u n a k a d a r s i n d i r i m k a n a l o r g a n l a r n n l e n f i n i alr. E f f e r e n t l e r i t r u n c i intestinales'i oluturup, c i s t e r n a chyli'ye alr.
Nodi aortici laterales (paraaortik lenf d m l e r i ) ; aorta abdominalis'in her iki yannda dizili t e r m i n a l lenf dmleridir. N o d i aortici l a t e r a l e s ' e ; bbrekler, bbrek st b e z l e r i , reterler'in a b d o m i n a l paras, testis'ler, o v a r y u m ' l a r , t u b a uterina'lar, u t e r u s ' u n st paras ve karn a r k a duvarnn d e r i n dokularnn lenfi gelir. Lateral a o r t i k lenf dmlerinin e f f e r e n t l e r i , h e r iki t a r a f t a t r u n c u s l u m b a l i s d e x t e r ve s i n i s t e r d e n i l e n lenf trunkuslarn oluturur. Bu t r u n k u s l a r , c i s t e r n a chyli'ye alr.
N o d i retroaortici N o d i iliaci i n t e r n i N o d i iliaci e x t e r n i N o d i l y m p h o i d e i i n g u i n a l e s ; yzeyel ve d e r i n o l a r a k iki g r u p yapar. N o d i s u p e r f i c i a l e s ; p r o k s i m a l (st) v e d i s t a l ( a l t ) o l a r a k iki a l t g r u p oluturur. P r o k s i m a l g r u p ( s t g r u p ) ; l i g a m e n t u m i n g u i n a l e ' y e paralel dizilidir. L a t e r a l d e olanlar, g l u t e a l b l g e n i n v e u m b i l i k u s a l t n d a k i k a r n n d u v a r n n y z e y e l l e n f d a m a r l a r n alr. M e d i a l d e olanlar i s e , l i g a m e n t u m t e r e s u t e r i a r a c l ile f u n d u s u t e r i ' d e n , u m b i l i k u s ' t a n , d g e n i t a l o r g a n l a r d a n , p e r i a n a l b l g e d e n , v a g i n a ' n n v e a n a l k a n a l n alt p a r a s n d a n g e l e n l e n f d a m a r l a r n alr. D i s t a l g r u p (alt g r u p ) ; v. s a p h e n a magna'nn, v. f e m o r a l i s ' e alma y e r i n d e 4-5 t a n e lenf dmdr. Bacan a r k a - l a t e r a l blm hari, alt e k s t r e m i t e n i n tm yzeyel lenf damarlarn alr.
N o d i p r o f u n d i ; v. f e m o r a l i s ' i n m e d i a l i n d e y e r a l a n 1-3 t a n e lenf dmdr. En stte olan, a n u l u s f e m o r a l i s ' i n azndadr ve R o s e n m l l e r ( C l o q u e t ) lenf dm ad le bilinir.
D e r i n i n g u i n a l l e n f d m l e r i ; alt e k s t r e m i t e n i n f e m o r a l d a m a r l a r a e l i k e d e n derin lenf d a m a r l a r n , popliteal lenf d m l e r i n i n efferentlerini, g l a n s penis (clitoridis)'in lenf d a m a r l a r n ve y z e y e l inguinal lenf d m l e r i n d e n g e l e n bir k a t a n e e f f e r e n t l e n f d a m a r n alr. Yzeyel ve d e r i n i n g u i n a l lenf dmlerinin e f f e r e n t l e r i n o d i iliaci e x t e r n i ' y e gider. N o d i p o p l i t e a l e s ; f o s s a p o p l i t e a ' d a , v. s a p h e n a parva'nn t e r m i n a s y o n u yaknnda 6-7 t a n e lenf dmdr. A f f e r e n t l e r i , v. s a p h e n a p a r v a ve tibial v e n l e r e elik eder. E f f e r e n t l e r i , d e r i n i n g u i n a l lenf dmlerine gider. A y a k srt, a y a k srtnn medial b l m ve a y a k t a b a n n n lenfini t a y a n y z e y e l l e n f d a m a r l a r , v . s a p h e n a m a g n a ile b i r l i k t e s e y r e d e r e k y z e y e l inguinal lenf d m l e r i n i n distal g r u b u n a d r e n e olur. A y a n ve t o p u u n l a t e r a l b l m n n lenfini tayan yzeyel lenf damarlar, v. s a p h e n a p a r v a ' y a elik e d e r e k p o p l i t e a l l e n f d m l e r i n e d r e n e olur. Popliteal lenf dmlerine, diz e k l e m i n i n ve ayan d e r i n lenf damarlar da gelir.
THYMUS
Primer lenfoid organdr. Hem st hem de n mediyastinum'da yer tutar.
SNDRM SSTEM
AIZ BOLUU (CAVITAS ORIS)
ki blmdr. Az kapalyken iki blm, s o n (nc) m o l a r dilerin arkasnda birleir.
VESTIBULUM ORIS
Diler, di eti ve d u d a k l a r ile y a n a k l a r arasnda k a l a n d a r blmdr. D u c t u s p a r o t i d e u s , v e s t i b u l u m oris'e alr.
CAVITAS ORIS PROPRIA

inde dilin bulunduu bu boluk, nden ve y a n l a r d a n di ve dieti ile snrlanr. Ductus submandibularis, ductus sublingualis majr ve ductus sublinguales m i n o r e s c a v i t a s oris p r o p r i a ' y a alr. I s t h m u s f a u c i u m ; a r c u s p a l a t o g l o s s u s ' l a r arasnda k a l a n geittir. C a v i t a s oris propria'nn a r k a snrn yapar. Yukarda yumuak d a m a k , aada dil kk ile snrlanr. M. palatoglossus'lar, bu geiti daraltr. A z b o l u u n u o r o p h a r y n x ' e balar.
Frenulum lab superioris Gingiva Isthmus faucium Palatum durum Uvula palatina Palatum molle Arcus palatoglossus Arcus palatopharyngeus Tonsilla palatina
Frenulum linguae Plica sublingualis Carncula sublingualis Frenulum labii infrions
Az boluu
0S396
EKL: AIZ BOLUU
DAMAK (PALATUM)
SERT DAMAK (PALATUM DURUM)
3/4 n blmn iki t a r a f m a x i l l a ' n m p r o c e s s u s p a l a t i n u s ' u , 1/4 a r k a blmn iki t a r a f p a l a t i n kemiin p r o c e s s u s horizontalis'i oluturur. S e r t d a m a k , b u r u n boluunun tabann yapar.
YUMUAK DAMAK (PALATUM MOLLE)

O r o f a r i n k s ile n a z o f a r i n k s ' i ayrr. S e r b e s t a r k a kenarnn ortasndan aaya doru o l a n koni eklindeki uzantya u v u l a p a l a t i n a denir. U v u l a ' d a n balayan iki ift a r k u s vardr. nde y e r a l a n ve dile uzananlarna a r c u s
150}
p a l a t o g l o s s u s , a r k a d a y e r a l a n v e f a r i n k s ' e uzananlarna a r c u s p a l a t o p h a r y n g e u s denir. Arkuslarn iinde ayn isimli yumuak d a m a k kaslar bulunur. H e r iki t a r a f t a , a r k u s l a r arasnda k a l a n ukurda t o n s i l l a p a l a t i n a oturur.
YUMUAK DAMAK KASLARI

Be ift yumuak d a m a k kas vardr. M. l e v a t o r v e l i p a l a t i n i ; y u t m a srasnda yumuak daman a r k a parasn kaldrr ve a r k a y a eker. Bylece n a z o f a r i n k s ' l e o r o f a r i n k s ' i n irtibatn keser. M. u v u l a e M. t e n s o r v e l i p a l a t i n i ; e s a s f o n k s i y o n u m. s a l p i n g o p h a r y n g e u s ' l a birlikte, tuba'nn azn aarak basnc dzenlemektir. M. p a l a t o g l o s s u s ; i s t h m u s f a u c i u m ' u daraltr. Bylece az boluu ile o r o f a r i n k s ' i n irtibatn keser. M. palatopharyngeus
Bu k a s l a r d a n s a d e c e m. t e n s o r veli palatini, n. m a n d i b u l a r i s ile dierleri p l e x u s p h a r y n g e u s tarafndan uyarlr.
DLER (DENTES)
C o r o n a d e n t i s ; diin az iinde grnen blmdr. C o r o n a d e n t i s ' i , vcudun en sert v e k a l s i y u m d a n e n z e n g i n d o k u s u o l a n e n a m e l u m ( m i n e ) rter. R a d i x d e n t i s ; diin alveol iinde o t u r a n kk blmdr. R a d i x d e n t i s ve c e r v i x
d e n t i s ' i , c e m e n t u m ( s e m e n t ) d e n i l e n sar renkli bir t a b a k a rter. C e m e n t u m ' d a n a l v e o l u s ' u n duvarndaki p e r i o s t e u m ' a u z a n a n p e r i o d o n t a l l i g a m e n t l e r , di kkn a l v e o l d e tutar. C e r v i x d e n t i s ; c o r o n a d e n t i s ile radix dentis'in birleme yeridir. R a d i x dentis'ler ile alveolus'lar arasnda g o m p h o s i s tipi o y n a m a z e k l e m vardr. E n a m e l u m v e c e m e n t u m ' u n altnda d e n t i n u m ( d e n t i n ) tabakas bulunur. D i i n e n b y k t a b a k a s n d e n t i n u m y a p a r . D e n t i n u m ' u n ortasnda y e r a l a n bolua c a v i t a s d e n t i s ( c a v i t a s p u l p a r i s ) denir. Bolukta, die ait d a m a r ve sinirleri ieren gevek ba d o k u s u bulunur. Bu ba d o k u s u n a p u i p a d e n t i s ad verilir.
ST DLER (DENTES DECIDUI)

H e r yarm enede; 2 insisiv, 1 k a n i n , 2 m o l a r o l m a k zere 5 t a n e o l u p , t o p l a m 20 tanedir. P r e m o l a r s t d i i y o k t u r . Doumdan s o n r a k i 8 nci a y d a n itibaren kmaya balar, 29 n c u a y d a tamamlanrlar. lk kan st dii, alt enedeki birinci insisiv, en s o n kan ise st enedeki ikinci m o l a r ditir.
KALICI DLER (DENTES PERMANENTES)

H e r yarm enede; 2 insisiv, 1 k a n i n , 2 p r e m o l a r , 3 m o l a r o l m a k zere 8 t a n e o l u p , t o p l a m 32 tanedir. 6 nc yatan itibaren kmaya balarlar ve o r t a l a m a 21 nci yata tamamlanrlar. lk kan kalc diler, alt enedeki birinci insisiv di ile birinci m o l a r dilerdir.
DLERN DAMARLARI VE SNRLER

Diler, a. m a x i l l a r i s ' i n a l v e o l e r dallar tarafndan beslenir. A. a l v e o l a r i s i n f e r i o r alt dileri, a. a l v e o l a r i s s u p e r i o r ' d a st dileri besler. Venlerl ayn isimli o l u p , p l e x u s p t e r y g o i d e u s ' a ve v. facialis'e alr.
st ene dilerinin ve gingiva'snn d u y u s u n u , n. m a x i l l a r i s ' i n dallar o l a n n n . a l v e o l a r e s s u p e r i o r e s ' l e r , alt ene dilerinin v e gingiva'snn d u y u s u n u m a n d i b u l a r i s ' i n dal o l a n n. a l v e o l a r i s i n f e r i o r tar. Enamalum innervasyonu ile cementum'un, ve dentinum'un byk blmnn ise n .
yoktur.
DL (LINGUA)
DL:
M. h y o g l o s s u s ' l a r ile h i y o i d kemie, M. g e n i o g l o s s u s ' l a r ile m a n d b u l a y a , M. s t y l o g l o s s u s ' l a r ile t e m p o r a l kemie, Plica g l o s s o e p i g l o t t i c a m e d i a n a ve lateralis'ler ile e p i g l o t t i s ' e , A r c u s p a l a t o g l o s s u s ' l a r ile y u m u a k d a m a a , M. c o n s t r i c t o r p h a r y n g i s s u p e r i o r ' l a r ile de f a r i n k s ' e tutunur.
S u l c u s t e r m l n a l i s l i n g u a e ; dilin st yznde grlen ters " V " eklindeki oluktur. Oluun t e p e s i n d e grlen f o r a m e n c a e c u m l i n g u a e , d u c t u s t h y r o g l o s s a l i s ' i n st u c u n u n kalmasdr. G l n d u l a t h y r o i d e a bu k a n a l d a n geerek b o y n a iner. Vallecula epiglottica; dilin arka yz ile epiglottis arasnda, plica
g l o s s o e p i g l o t t i c a m e d i a n a denilen bir plika ile ayrlm iki t a n e s ukurdur. Lateralden p l i c a g l o s s o e p i g l o t t i c a lateralis'ler ile snrlanr. Bu blgenin d u y u s u n u n. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r. i n t e r n u s ' u tar.
DL PAPLLALARI
Papillae v a l l a t a e Papillae fungiformes Papillae foliatae P a p i l l a e f i l i f o r m e s ; dil srtnn 2/3 n blmnde b u l u n a n ty eklindeki papillalardr. En f a z l a sayda o l a n dil papillalardr. T a t r e s e p t r i e r m e z l e r v e b u n e d e n l e t a t d u y u s u ile ilgili d e i l d i r l e r . A z d a k i g d a y a m e k a n i k etki yaparlar.
DLN DI KASLARI
M . g e n i o g l o s s u s ; m a n d i b u l a ' d a k i s p i n a m e n t a l i s s u p e r i o r ' l a r d a n balar. H i y o i d kemie v e d i l i n mukozasna t u t u n u r . g i t m e s i n i nleyen kastr. M. h y o g l o s s u s ; dili b a s t r r , d e p r e s e e d e r . M. s t y l o g l o s s u s M. p a l a t o g l o s s u s " S dili yukar ve a r k a y a ekerler. M. p a l a t o g l o s s u s , az boluu ile o r o f a r i n k s ' i n irtibatn keserler. Dili a z d a n d a r k a r t r Dilin a r k a y a ( p r o t r a k s i y o n ) . Tek tarafl altnda dili k a r t a r a f a iter.
DLN KASLARI
M. l o n g i t u d i n a l i s s u p e r i o r M. l o n g i t u d i n a l i s inferior M. verticalis l i n g u a e M. transversus linguae M. p a l a t o g l o s s u s hari, btn dil kaslar n. h y p o g l o s s u s tarafndan uyarlr. M. p a l a t o g l o s s u s , p l e x u s p h a r y n g e u s ile uyarlr.
DLN DAMARLARI VE SNRLER

Dilin a n a a r t e r i , a. c a r o t i s externa'nn dal o l a n a. lingualis'tir. Venz kan, v. lingualis araclyla v. j u g u l a r i s i n t e r n a ' y a boalr. D i l i n l e n f damarlar; s u b m e n t a l , s u b m a n d i b l e r v e d e r i n s e r v i k a l l e n f dmlerine ( z e l l i k l e n o d u s j u g u l o d i g a s t r i c u s v e n o d u s j u g u l o o m o h y o i d e u s ) gider.
DLDEN GENEL VE TAT DUYUSUNU TAIYAN SNRLER

P a p i l l a e vallatae'ler hari, dilin 2/3 n blmnden g e n e l d u y u y u n. l i n g u a l i s ( n . t r i g e m i n u s ' u n dal o l a n n. m a n d i b u l a r i s ' i n daldr), tat d u y u s u n u c h o r d a t y m p a n i ( n . facialis'in dal) tar. 1/3 a r k a blmnden v e p a p i l l a e v a l l a t a e ' l e r d e n , h e r ki d u y u y u d a n . g l o s s o p h a r y n g e u s tar. Epiglottis'in nnde k a l a n dilin en a r k a blm, yumuak d a m a k ve f a r i n k s blmnden her iki d u y u y u n. l a r y n g e u s s u p e r i o r (n. v a g u s ' u n dal) tar.
EKL: DLN GENEL VE TAT DUYUSUNU A L A N SNRLER
TKRK BEZLER
I- GLANDULA PAROTIDEA
En byk tkrk bezidir.
PAROTIS BEZ NDE BULUNAN YAPILAR;

N. f a c i a l i s ve t e r m i n a l dallar V. t e m p o r a l i s s u p e r f i c i a l i s , v. m a x i l l a r i s ve bu v e n l e r i n birlemesi ile oluan v. r e t r o m a n d i b u l a r i s A . c a r o t i s e x t e r n a v e u dallar o l a n a . m a x i l l a r i s ile a . t e m p o r a l i s superficialis A. t r a n s v e r s a f a c i e i ; a. t e m p o r a l i s s u p e r f i c i a l i s ' i n b e z iinde verdii daldr P a r o t i d lenf dmleri
Parotis bezini salglatan p a r a s e m p a t i k l e r , n. g l o s s o p h a r y n g e u s ile tanr ve n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s ile b e z e getirilir. Ductus parotideus (Stensen kanal, Stenon kanal); m. masseter'in yzeyelinden geer, m . b u c c i n a t o r ' u d e l e r v e s t i k i n c i m o l a r d i hizasnda v e s t i b u l u m oris'e alr.
ANATOM
II- GLANDULA SUBMANDIBULARS

Tkrk salgsnn byk blm (yaklak % 6 0 ) bu b e z tarafndan retilir. Ductus submandibularis, seyri srasnda n. h y p o g l o s s u s ile n. lingualis
arasndan geer. Kanal, dtan n. l i n g u a l i s aprazlar. K a n a l , a l t k e s i c i dilerin arkasnda, f r e n u l u m linguae'nin y a n tarafnda b u l u n a n c a r n c u l a s u b l i n g u a l i s d e n i l e n kabarntlara alr. G l . s u b m a n d i b u l a r i s ve g l . sublingualis'e parasempatikler, n. facialis'in c h o r d a t y m p a n i dalyla gelir.
III- GLANDULA SUBLINGUALIS
PAROTS BEZ NDE B U L U N A N YAPILAR A. carotis externa - A . maxillaris - A . temporalis superficialis V. maxillaris V. temporalis superficialis ve bu iki venin birlemesiyle oluan V. retromandibularis N. facialis ve terminal dallar Parotid lenf dmleri A. transversa faciei
I \ i \
'
wh
\l
M. m a s s e t e r N. Facialis'in motor dallan
Vagina carotica M. stylohyoideus M. pterygoideus
M. Digastrius M. sternocleidomastoideus
M. masseter 01s521
EKL: PAROTS BEZ NDE BULUNAN YAPILAR
EKL: DUCTUS PAROTIDEUS (STENSEN KANALI, STENON KANALI)
TUSDATA
TONSILLA PALATINA
O r o f a r i n k s ' i n h e r iki y a n duvarnda, a r c u s p a l a t o p h a r y n g e u s i l e a r e u s p a l a t o g l o s s u s a r a s n d a b u l u n a n f o s s a tonsillaris'te ( s i n u s tonsillaris) o t u r a n kapsll, o v a l ekilli l e n f o i d d o k u kitlesidir. Tonsilla palatina'nn d yz, a. p a l a t i n a a s c e n d e n s ve a. facialis ile komudur. Yaklak 2.5 cm k a d a r arka-d tarafndan a. c a r o t i s i n t e r n a geer. Tonsilla palatina'lar, a. f a c i a l i s ' i n t o n s i l l a r d a l b e s l e r . Tonsillar venler, p l e x u s p h a r y n g e u s ' a v e y a birleip t e k bir v e n o l a r a k v. f a c i a l i s ' e alr. Tonsilla palatina'larn afferent lenf d a m a r l a r yoktur. Efferent lenf d a m a r l a r , d e r i n s e r v i kal l e n f d m l e r i n e ( z e l l i k l e n o d u s j u g u l o d i g a s t r i c u s ) gider. T o n s i l l a palatina'larn d u y u s u n u , b a l c a n . g l o s s o p h a r y n g e u s ' u n t o n s i l l a r d a l l a r ve ksmen n. maxiliaris'in dallar tar.
ANULUS LYMPHOIDEUS PHARYNGIS (WALDEYER HALKASI)
VValdeyer'in lenfatik halkasn oluturan tonsillalar;

Arka-stte; tonsilla pharyngea
Tonsilla pharyngea Tonsilla tubaria (Gerlach bademcii) Tonsilla tubaria (Gerlach bademcii)
Yanlarda; stte tonsilla tubaria altta tonsilla palatina
n - altta; tonsilla lingualis
Tonsilla palatina
Tonsilla palatina
W a l d e y e r halkas (anulus l y m p h o i d e u s pharyngis)
EKL: ANULUS LYMPHOIDEUS PHARYNGIS (WALDEYER HALKASI)
YUTAK (PHARYNX)
Kafa tabanndan, cartlago erleoidea ( y a d a C6 vertebra)'nn alt kenarna uzanr. En geni yeri balangc, en d a r yeri ise zofagus'la birleme yeridir. Faringozofageal birleme, s i n d i r i m kanalnn a p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' t e n s o n r a e n d a r yeridir.
FARIN KS'IN TUTUNMA YERLER

Lamina pterygoideus medialis (sfenoid kemik) Raphe pterygomandibularis Mandbula Dil Hiyoid kemik Larinks'in t i r o i d ve k r i k o i d kkrdaklar
Farinks'in blm vardr.
ANATOM
NAZOFARNKS
K a f a taban Ne yumuak daman st yz ( C l v e r t e b r a s e v i y e s i ) arasnda k a l a n paradr. B u r u n b o l u k l a r n n a r k a a k l k l a r ( c h o a n a e ) b u r a y a a l r . T u b a auditiva'nn ( t u b a a u d i t o r i a , E u s t a c h i a n b o r u s u ) az ( o s t i u m p h a r y n g e u m t u b a e a u d i t i v a e ) , bu parann d duvar zerindedir. B o r u n u n kkrdak yapdaki az, duvar rten m u k o z a d a t o r u s t u b a r i u s d e n i l e n bir kabarnt yapar. Torus tubarius'tan aaya doru uzanan mukoza kabarntsna plica
s a l p i n g o p h a r y n g e a , yumuak damaa doru u z a n a n m u k o z a kabarntsna da p l i c a s a l p i n g o p a l a t i n a denir. vardr. T u b a auditiva'nn aznn h e m e n aasndan, yumuak damaa u z a n a n m u k o z a kabarntsna t o r u s l e v a t o r i u s d e n i r v e m . l e v a t o r v e l i p a l a t i n i tarafndan oluturulur. T u b a auditiva'nn azn kuatan mukozann altndaki l e n f o i d d o k u k i t l e s i n e , t o n s i l l a t u b a r i a ( G e r l a c h b a d e m c i i ) denir. Byd z a m a n t u b a auditiva'nn azn tkayarak sarla n e d e n olur. Pars nasalis p h a r y n g i s ' i n st ve a r k a duvarnn mukozasnda b u l u n a n lenfatik d o k u kitlesine t o n s i l l a p h a r y n g e a ( t o n s i l l a p h a r y n g e a l i s , y u t a k b a d e m c i i ) denir. Plica salpingopharyngea'nn altnda m. s a l p i n g o p h a r y n g e u s
OROFARNKS
Yumuak daman alt yz ile e p i g l o t t i s ' i n st kenar ( C 3 v e r t e b r a gvdesinin alt yars) arasnda k a l a n f a r i n k s blmdr. O r o f a r i n k s ' i , a z b o l u u n d a n i s t h m u s f a u c i u m ayrr. Arcus palatoglossus (m. b u l u n a n a n a t o m i k yaplardr. palatoglossus), arcus palatopharyngeus (m.
p a l a t o p h a r y n g e u s ) , tonsilla lingualis, tonsilla palatina ve vallecula epiglottica, orofarinks'te
LARN GO F ARN KS
E p i g l o t t i s ' i n st kenar ile cartlago cricoidea'nn alt kenar ( C 6 alt kenar) arasnda k a l a n blmdr. P l i c a g l o s s o e p i g l o t t i c a l a t e r a l i s ' l e r i n altnda, l a r i n k s ' l e p a r s l a r y n g e a p h a r y n g i s arasnda her iki y a n d a oluan kmaza r e c e s s u s p i r i f o r m i s denir. R e c e s s u s piriformis'in mukozasnda, plica nervi l a r y n g e i s u p e r i o r i s d e n i l e n kabarnt bulunur. Bu kabarntnn altnda n. l a r y n g e u s s u p e r i o r ' u n r. i n t e r n u s ' u vardr.
FARNKS'N KASLARI I - KONSTRIKTR KASLARI:

A p o n e u r o s i s p a l a t i n a ' d a n u z a n a n bir kas band, m. c o n s t r i c t o r p h a r y n g i s s u p e r i o r ' u n st kenar ile birleerek p a l a t o f a r i n g e a l s f i n k t e r i yapar. Bu k a s band, y u t m a srasnda f a r i n k s ' i n mukozasnda bir kabarnt oluturur. C r i s t a p a l a t o p h a r y n g e a ( P a s s a v a n t k a b a r n t s ) d e n i l e n b u k a b a r n t , y u t m a s r a s n d a m . t e n s o r veli p a l a t i n i ile birlikte, n a z o f a r i n k s ile o r o f a r i n k s ' i n i r t i b a t n k e s e r .
II - LEVATOR KASLARI:
M. M. M. stylopharyngeus salpingopharyngeus palatopharyngeus
M. s t y l o p h a r y n g e u s hari, f a r i n k s kaslarnn tm p l e x u s p h a r y n g e u s ile uyarlr. M. s t y l o p h a r y n g e u s , n. g l o s s o p h a r y n g e u s tarafndan uyarlr ve bu s i n i r i n u y a r d tek kastr.
Plexus pharyngeus;
n. v a g u s , n. g l o s s o p h a r y n g e u s ' u n dallar ile g a n g l i o n
c e r v i c a l e s u p e r i u s ' t a n g e l e n faringeal dallar tarafndan oluturulur. N. v a g u s ' u n d a l l a r i i n d e X l ' i n k r a n y a l p a r a s n a ait lifler b u l u n u r .
YEMEK BORUSU (OESOPHAGUS)

C a r t l a g o c r i c o i d e a ( y a d a C 6 v e r t e b r a ) alt kenar s e v i y e s i n d e balar, T 1 0 v e r t e b r a s e v i y e s i n d e hiatus o e s o p h a g e u s ' t a n geer v e T i l v e r t e b r a s e v i y e s i n d e m i d e ' n i n k a r d i y a paras ile birleir. S e y r i srasnda, st ve a r k a m e d i y a s t i n u m ' d a n geer. zofagus, drt y e r d e darlk gsterir. I - B a l a n g c n d a ( f a r i n g o z o f a g e a l b i r l e m e ) ; en d a r o l a n d r . II - A r c u s a o r t a e ' y i aprazlad y e r d e III - B r o n c h u s p r i n c i p a l i s sinister'i aprazlad y e r d e IV - D i a p h r a g m a ' d a n getii y e r d e
ZOFAGUS'UN DAMARLARI VE SNRLER ARTERLER

p a r s c e r v i c a l i s ; a. t h y r o i d e a inferior'larn zofageal dallar, p a r s t h o r a c i c a ; a o r t a t h o r a c i c a v e a a . b r o n c h i a l e s ' l e r d e n g e l e n zofageal dallar, p a r s a b d o m i n a l i s ; a. g s t r i c a s i n i s t r a ve a. p h r e n i c a i n f e r i o r sinistra'nn zofageal dallar tarafndan beslenir.
VENLER
p a r s c e r v i c a l i s ; v. t h y r o i d e a inferior, pars thoracica; v. azygos, v. hemiazygos ve v. hemiazygos accessoria, pars abdominalis; v. gstrica sinistra ve v. a z y g o s t a r a f n d a n d r e n e edilir ( p o r t o - c a v a anastomoz).
LENF
servikal parasnn l e n f i ; nodi c e r v i c a l e s p r o f u n d i ' y e , t o r a k a l parasnn lenfi; nodi m e d i a s t i n a l e s p o s t e r i o r e s , nodi i n t e r c o s t a l e s , n o d i p r e t r a c h e a l e s , nodi p a r a t r a c h e a l e s v e nodi t r a c h e o b r o n c h i a l e s ' e , a b d o m i n a l parasnn l e n f i ; nodi gastrici sinistri'ye gelir.
SNR
zofagus'un izgili kas olan st parasnn motor innervasyonu n. laryngeus r e c u r r e n s ' l e r l e (n. v a g u s ' u n dal), orta ve alt parasnn m o t o r i n n e r v a s y o n u ise n. v a g u s ' u n p a r a s e m p a t i k lifleri ile yaplr. zofagus'un s e m p a t i k l e r i , T5 - 6 s p i n a l s e g m e n t l e r d e n gelir.
KARIN ZARI (PERITONEUM)

Vcuttaki en byk s e r z zardr. ki yaprakldr. Karn duvarnn i yzn deyen d yaprana p e r i t o n e u m p a r i e t a l e , organlar rten y a d a s a r a n i yaprana da p e r i t o n e u m v i s c e r a l e denir. P e r i t o n , e r k e k l e r d e r e c t u m ' u n n yznden m e s a n e st yzne a t l a r k e n bir kmaz oluturur. E x c a v a t i o r e c t o v e s i c a l i s d e n i l e n bu kmaz, periton boluunun e r k e k l e r d e k i e n d e r i n noktasdr. Kadnlarda i s e , r e c t u m ' u n n yznden u t e r u s ' a ( e x c a v a t i o r e c t o u t e r i n a ; D o u g l a s k m a z ) v e u t e r u s ' t a n d a m e s a n e st yzne ( e x c a v a t i o v e s i c o u t e r i n a ) a t l a y a r a k iki t a n e kmaz oluturur. E x c a v a t i o r e c t o u t e r i n a , p e r i t o n boluunun kadnlardaki en derin noktasdr.
TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER -
TONSILLA PALATINA
Orofarinks'in her iki yan duvarnda, a r c u s p a l a t o p h a r y n g e u s ile a r c u s p a l a t o g l o s s u s a r a s n d a b u l u n a n f o s s a tonsillaris'te (sinus tonsillaris) o t u r a n kapsll, oval ekilli lenfoid d o k u kitlesidir. Tonsilla palatina'nn d yz, a. palatina a s c e n d e n s ve a. facialis ile komudur. Yaklak 2.5 cm k a d a r arka-d tarafndan a. c a r o t i s i n t e r n a geer. Tonsilla palatina'lar, a. f a c i a l i s ' i n t o n s i l l a r d a l b e s l e r . Tonsillar venler, p l e x u s p h a r y n g e u s ' a v e y a birleip t e k bir v e n o l a r a k v. facialis'e alr. Tonsilla gider. Tonsilla palatina'larn duyusunu, balca n. glossopharyngeus'un tonsillar palatina'larn afferent lenf d a m a r l a r yoktur. Efferent lenf
d a m a r l a r , d e r i n s e r v i k a l lenf d m l e r i n e ( z e l l i k l e n o d u s j u g u l o d i g a s t r i c u s )
d a l l a r ve ksmen n. m a x i l l a r i s ' i n d a l l a n tar.
ANULUS LYMPHOIDEUS PHARYNGIS (WALDEYER HALKASI)
VValdeyer'in lenfatik halkasn oluturan tonsillalar;

Arka-stte; tonsilla pharyngea
Tonsilla pharyngea Tonsilla tubarla (Gerlach bademcii) Tonsilla tubaria (Gerlach bademcii)
Yanlarda; stte tonsilla tubaria altta tonsilla palatina
n - altta; tonsilla lingualis
Tonsilla palatina Tonsilla lingualis
Tonsilla palatina
W a l d e y e r halkas (anulus l y m p h o i d e u s pharyngls)
EKL: ANULUS LYMPHOIDEUS PHARYNGIS (WALDEYER HALKASI)
YUTAK
(PHARYNX)
Kafa tabanndan, cartlago cricodea ( y a d a C6 vertebra)'nn alt kenarna uzanr. En geni yeri balangc, en d a r yeri ise zofagus'la birleme yeridir. Faringozofageal birleme, s i n d i r i m kanalnn a p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' t e n s o n r a en d a r yeridir.
FARINKS7N TUTUNMA YERLER

Lamina pterygoideus medialis (sfenoid kemik) Raphe pterygomandibularis Mandibula Dil Hiyoid kemik L a r i n k s ' i n t i r o i d ve k r i k o i d kkrdaklar
F a r i n k s ' i n blm vardr.
Foramen omentale (for. epiploicum) V. portae hepatis V. cava inferior Aorta abdominalis -Sol ren ^^kJ TO Iii splenorenale Spien (lien)
Lig. gastrosplenicum
A. heptica propria^ Ductus choledochus Cavitas peritonealis Hepar EKL: FORAMEN OMENTALE VE BURSA OMENTALIS
O M E N T U M MA]US TARAFINDAN OLUTURULAN LGAMENTLER

L i g a m e n t u m g a s t r o p h r e n i c u m ; iinde a.v. g a s t r i c a sinistra'nn zofageal dallar bulunur. L i g a m e n t u m g a s t r o s p l e n i c u m ( g a s t r o l i e n a l e ) ; yapraklar arasnda a.v. g a s t r i c a e brves ile a.v. g a s t r o o m e n t a l i s sinistra bulunur. L i g a m e n t u m g a s t r o c o l i c u m ; yapraklar arasnda a.v. g a s t r o o m e n t a l i s d e x t r a ve sinistra bulunur. L i g a m e n t u m phrenicocolicum; Dalak, bu ligamentin zerindedir. L i g a m e n t u m s p l e n o r e n a l e ( l i e n o r e n a l e ) ; yapraklar arasnda c a u d a p a n c r e a t i s ve a.v. s p l e n i c a bulunur. Ligamentum phrenicosplenicum Ligamentum pancreaticosplenicum Ligamentum pancreaticocolicum Ligamentum splenocolicum
BURSA OMENTALIS ( K K PERTON BOLUU)

M i d e n i n arkasnda b u l u n a n bu boluk, p e r i t o n boluunun en b y k k m a z d r .
BURSA OMENTALIS'N DUVARLARI

n d u v a r ; O m e n t u m m i n u s ' u n a r k a yapra M i d e ve d u o d e n u m ' u n a r k a yzn rten p e r i t o n O m e n t u m m a j u s ' u n nden ikinci yapra
Arka duvar; Pancras S o l bbrek ve s o l bbrekst b e z i A o r t a a b d o m i n a l i s ve t r u n c u s c o e l i a c u s Diaphragma, yapar
B u r s a o m a n t a l i s ' i s o l t a r a f n d a n s n r l a n d r a n iki l i g a m e n t ; L i g a m e n t u m s p l e n o r e n a l e (lig. l i e n o r e n a l e ) ; sol bbrein n yz ile d a l a k h i l u m ' u arasnda uzanr. Yapraklar arasnda, a.v. s p l e n i c a ile c a u d a p a n c r e a t i s bulunur. Ligamentum gastrosplenicum (lig. gastrolienale); curvatura major ile
d a l a k h i l u m ' u arasnda uzanr. Yapraklar arasnda, a.v. g a s t r i c a e b r e v e s ile a.v. g a s t r o o m e n t a l i s ( g a s t r o e p i p l o i c a ) s i n i s t r a vardr. Lig. falciforme hepatis A. heptica propria Ductus choledochus Omentum minus
V. portae
Mide
Lig. gastrosplenicum
Bursa omentalis Cavitas peritonealis Sa bbrek Lig. splenorenale S o l bbrek V. cava inferior Th12 vertebra Aorta n- ~4 nen EKL: B U R S A OMENTALS
Dalak
FORAM EN OMENTALE (FOR. EPIPLOICUM, WINSLOW DEL)

P e r i t o n boluu ile b u r s a o m e n t a l i s ' i balayan aklktr. B u r s a o m e n t a l i s ' i n sa tarafndadr.
SINIRLARI
n d e ; l i g a m e n t u m h e p a t o d u o d e n a l e (ligamentin iinde; a. h e p a t i c a p r o p r i a , duetus choledochus, v. p o r t a e h e p a t i s vardr)
A r k a d a ; v. c a v a inferior'u r t e n periton Y u k a r d a ; karacierin l o b u s c a u d a t u s A a d a ; d u o d e n u m ' u n birinci p a r a s n n s t k e n a r .
MESENTERIUM
J e j u n u m ile i l e u m ' u s a r a n ve karn a r k a duvarna a s a n iki yaprakl p e r i t o n plikasdr. inde m e z e n t e r i k d a m a r l a r , sinirler ve m e z e n t e r i k lenf dmleri ile lenf damarlar bulunur.
MESOAPPENDIX
A p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' i n m e z o s u d u r . inde a. a p p e n d i c u l a r i s bulunur.
!_._
01s524
EKL: CAVITAS PERITONEALIS VE BURSA OMENTALIS
MESOCOLON
Kaln barsan baz blmlerini karn a r k a duvarna a s a n iki yaprakl p e r i t o n yaplardr. M e s o c o l o n t r a n s v e r s u m ; colon t r a n s v e r s u m ' u n mezosudur. Pancreas'n n yzne tutunmas vardr. M e s o c o l o n s i g m o i d e u m ; c o l o n s i g m o i d e u m ' u n m e z o s u d u r . Ters "V" eklindedir. A. iliaca c o m m u n i s sinistra yaknndaki a p e k s i n i n arkasndan sol u r e t e r geer. A.v. r e c t a l i s s u p e r i o r ' l a r ile aa.vv. s i g m o i d e a e ' l e r yapraklar arasndadr.
NTRAPERTONEAL ORGANLAR
Dalak, colon transversum, colon sigmoideum, jejunum, ileum, appendix v e r m i f o r m i s , d u o d e n u m ' u n birinci parasnn ilk yars intraperitonealdir. C a e c u m ; genellikle intraperitonealdir. Karacier; sadece area nuda, peritonsuzdur. M i d e ; s a d e c e Omentum m a j u s ile Omentum m i n u s ' u n k u r v a t u r l a r d a k i t u t u n m a yerleri ve k a r d i y a k orifise yakn a r k a d a kk bir blm p e r i t o n s u z d u r . porta hepatis, ligamentlerin bulunduu
yarklar, v. c a v a inferior'un oturduu o l u k ve v e s i c a biliaris'in oturduu ukur
RETROPERTONEAL ORGANLAR
A o r t a a b d o m i n a l i s ve v. c a v a inferior Bbrek, Ureter ve s u p r a r e n a l b e z C i s t e r n a chyli Truncus sympathicus Colon ascendens Colon descendens D u o d e n u m ' u n birinci p a r a s n n ilk y a r s h a r i , g e r i y e k a l a n b l m Pancreas
S o n drt o r g a n balangta i n t r a p e r i t o n e a l dir. A n c a k gelimenin ileri dneminde, a r k a yzlerini rten peritonlar erir ve r e t r o p e r i t o n e a l olurlar. Bu n e d e n l e s e k o n d e r r e t r o p e r i t o n e a l o r g a n l a r o l a r a k bilinirler.
EXTRAPERITONEAL
V e s i c a urinaria
(PREPERITONEAL)
ORGAN
PERITONEAL KMAZLAR
En byk p e r i t o n e a l kmaz, b u r s a o m e n t a l i s ' t i r .
DUODENAL KMAZLAR
Recessus duodenalis superior R e c e s s u s d u o d e n a l i s i n f e r i o r ; en ok b u l u n a n d u o d e n a l kmazdr, i n t e r n a l h e r n i l e r i n en sk grld kmazdr. R e c e s s u s p a r a d u o d e n a l i s ; yetikinlere gre, fetus'ta ve y e n i doanda d a h a sk bulunur. Bu kmaza o l a n h e r n i l e r d e , k e s e b o y n u v. m e s e n t e r i c a inferior ile a. c o l i c a sinistra'nn bir daln ierir. R e c e s s u s retroduodenalis; d u o d e n a l kmazlarn en b y d r . Nadiren bulunur. A o r t a a b d o m i n a l i s ' i n nnde, p a r s horizontalis (inferior) v e p a r s a s c e n d e n s d u o d e n i ' n i n arkasndadr. R e c e s s u s d u o d e n o j e j u n a l ( m e z o k o l i k kmaz) Recessus mesentericoparietalis
EKUM (SEKUM) KMAZLAR

Recessus ileocaecalis superior; R e c e s s u s i l e o c a e c a l i s inferior; plica i l e o c a e c a l i s tarafndan oluturulur. Bu plika iinde b a z e n k a n damar bulunmasna ramen, T r e v e s ' i n d a m a r s z p l i k a s o l a r a k isimlendirilir. R e c e s s u s r e t r o c a e c a l i s ; a p p e n d i x v e r m i f o r m i s sk o l a r a k bu kmazdadr.
ZEL PERITONEAL BLGELER

P e r i t o n boluundaki p o t a n s i y e l boluklardr. Bu boluklarda a p s e l e r oluabilir. Apselerin en yaygn yeri sa subfrenik boluktur. R e c e s s u s s u b h e p a t i c u s ; karacierin altnda k a l a n boluktur. Sa ve sol o l a r a k iki tanedir. S o l s u b h e p a t i k a r a l k ; b u r s a omentalis'tir. S a s u b h e p a t i k a r a l k ( r e c e s s u s h e p a t o r e n a l i s , M o r i s o n k e s e s i ) ; yukardan v e nden karacierin sa l o b u n u n alt yz ve safra kesesi ile, aadan ve a r k a d a n da sa s u p r a r e n a l b e z , sa bbrein st blm, pars d e s c e n d e n s d u o d e n i , flexura coli d e x t r a , m e s o c o l o n t r a n s v e r s u m ve c a p u t p a n c r e a t i s ile snrlanr. S o l t a r a f t a , f o r a m e n o m e n t a l e aracl ile b u r s a o m e n t a l i s ' e irtibatlanr. Aada, sa lateral parakolik o l u k l a devamldr.
PERITON'UN DAMARLAR VE SINIRLERI

P a r i y e t a l p e r i t o n , karn ve pelvis duvarnn damarlar ile, v i s s e r a l p e r i t o n ise ilgili olduu organn damarlar tarafndan beslenir. D i y a f r a g m a altndaki p a r i y e t a l p e r i t o n ' u n d u y u s u n u n. p h r e n i c u s , karn duvarn rten pariyetal p e r i t o n ' u n d u y u s u n u s o n 6 i n t e r k o s t a l sinir, n . s u b c o s t a l i s v e L l s p i n a l sinirin d a l l a r , f o s s a iliaca'daki pariyetal p e r i t o n ' u n d u y u s u n u n . c u t a n e u s f e m o r i s l a t e r a l i s v e pelvis'teki pariyetal p e r i t o n ' u n d u y u s u n u d a n . o b t u r a t o r i u s tar. V i s s e r a l p e r i t o n u n d u y u s u n u , rtt y a d a sard organn o t o n o m s i n i r l e r i tar.
MDE (GASTER)
zofagus'la birleme y e r i n d e k i aklna o s t i u m c a r d i a c u m , d u o d e n u m ' l a birleme y e r i n d e k i aklna da o s t i u m p y l o r i c u m ad verilir. O s t i u m c a r d i a c u m , sol 7 nci kkrdak kaburgann s t e r n u m ' a tutunduu yerin ( T l l seviyesi) s o l u n d a ve arkasndadr. Kesici dilerden yaklak 40 cm uzaktadr. O s t i u m p y l o r i c u m , m i d e boken ve vcut s u p i n p o z i s y o n u n d a y k e n L l ' i n alt kenar seviyesindedir. M i d e ' n i n a r k a yz diyafragma'nn sol k r u s u , sol s u p r a r e n a l b e z , sol bbrein st blm, p a n k r e a s gvdesinin n yz, dalak, flexura coli sinistra, m e s o c o l o n t r a n s v e r s u m ve a. s p l e n i c a ile komudur. Bu yaplar birlikte m i d e iin s bir y a t a k ( m i d e y a t a ) oluturur.
MDENN BLMLER
M i d e n i n be blm vardr.
PARS CARDIACA (CARDA)

Organn en s a b i t blmdr. O s t i u m c a r d i a c u m ' a komudur. S o l tarafnda grlen entie i n c i s u r a c a r d i a l i s ad verilir.
FUNDUS GASTRICUS
i n c i s u r a c a r d i a l i s ' t e n geen hayali t r a n s v e r s izginin yukarsnda k a l a n blmdr. inde genellikle h a v a bulunur. M i d e n i n e k l i n i e n a z d e i t i r e n b l m d r .
CORPUS GASTRICUM
M i d e n i n e n b y k v e e k l i n i e n o k d e i t i r e n b l m d r , i n c i s u r a cardialis'ten geen hayali transvers izgiyle f u n d u s ' t a n , incisura angularis'ten geen vertikal bir izgiyle de p a r s p y l o r i c a ' d a n ayrlr.
Aorta abdominalis A . g a s t r i c a sinistra Truncus coeliacus A. cystica A . h e p a t i c a propria A. hepatica communis A . g a s t r i c a dextra A. gastroduodenalis - A a . gastricae breves 4 -J S p i e n (lien) A. splenica A . g a s t r i c a posterior A. gastroomentalis (gastroepiploica) sinistra A. gastroomentalis (gastroepiploica) d e x t r a
A. pancreaticoduodena|is superior
EKL: MDENN ARTERLER
PARS PYLORICA
i n c i s u r a a n g u l a r i s ' t e n c u r v a t u r a m a j o r ' a inen hayali vertikal izgiden, p y l o r u s ' a k a d a r olan blmdr. Geni o l a n balang parasna a n t r u m p y l o r i c u m , b u n d a n s o n r a g e l e n yaklak 2-3 cm uzunluundaki parasna da c a n a l i s p y l o r i c u s ad verilir. A n t r u m pyloricum, mide doluyken en aadaki mide blmdr.
PYLORUS
M i d e n i n d u o d e n u m ' l a birletii yerdir. Birleme y e r i n d e k i aza o s t i u m p y l o r i c u m denir. B u r a d a b u l u n a n sirkler seyirli k a s lifleri kalnlaarak, m. s p h i n c t e r p y l o r i c u s d e n i l e n bir s f i n k t e r oluturur. O s t i u m p y l o r i c u m ' u n d yznde, iinde v. prepylorica'nn seyrettii vertikal bir o l u k bulunur. Bu o l u k , dtan o s t i u m p y l o r i c u m ' u n yerini belirler.
MIDENIN DAMARLAR VE SINIRLERI ARTERLERI

a. g a s t r i c a s i n i s t r a ; t r u n c u s c o e l i a c u s ' u n daldr. a. g a s t r i c a d e x t r a ; a. h e p a t i c a propria'nn daldr. a. g a s t r o o m e n t a l i s ( e p i p l o i c a ) s i n i s t r a ; a. splenica'nn daldr. a. g a s t r o o m e n t a l i s ( e p i p l o i c a ) d e x t r a ; a. g a s t r o d u o d e n a l i s ' i n daldr. a a . g a s t r i c a e brves; a. s p l e n i c a ' d a n g e l e n 5-6 daldr. F u n d u s ' u beslerler. a. g a s t r i c a p o s t e r i o r ; a. splenica'nn daldr.
VENLER
v. g a s t r i c a s i n i s t r a ; h i a t u s o e s o p h a g e u s ' t a n geen zofageal dallar vardr. Bu dallarn, v. a z y g o s ve v. h e m i a z y g o s ' u n zofagus'u d r e n e e d e n dallar ile o l a n anastomozlar, zofagus'un alt u c u n d a porto-cava a n a s t o m o z oluturur. V. gastrica s i n i s t r a , d i r e k o l a r a k v. p o r t a e h e p a t i s ' e alr. v. g a s t r i c a d e x t r a ; d i r e k o l a r a k v. p o r t a e h e p a t i s ' e alr. v. gastroomentalis sinistra (v. gastroepiploica sinistra); ligamentum
g a s t r o s p l e n i c u m iindedir. V. s p l e n i c a ' y a alr. v. g a s t r o o m e n t a l i s d e x t r a (v. g a s t r o e p i p l o i c a d e x t r a ) ; v. m e s e n t e r i c a s u p e r i o r ' a alr. w. g a s t r i c a e brves; l i g a m e n t u m g a s t r o s p l e n i c u m iindedirler. V. s p l e n i c a ' y a alrlar. v. p r e p y l o r i c a ( M a y o v e n i ) ; v. g a s t r i c a d e x t r a ' y a alr. O s t i u m p y l o r i c u m ' u n dtan yerini iaret eder. Bu n e d e n l e c e r r a h i bir klavuzdur.
LENFI
M i d e n i n st 2/3'nn lenf damarlar, n o d i gastrici sinistri ve d e x t r i ' y e alr. F u n d u s g a s t r i c u s ' u v e c o r p u s g a s t r i c u m ' u n st parasn d r e n e e d e n l e n f damarlar, n o d i p a n c r e a t i c o s p l e n i c i ' y e alr. P y l o r u s ' a k a d a r alt 1/3'n ve sa 2/3'n d r e n e e d e n lenf damarlar n o d i p y l o r i c i ' y e , sol 1/3'n d r e n e e d e n lenf damarlar nodi p a n c r e a t i c o d u o d e n a l e s ' e gider. Pilorik parann lenfini tayan lenf damarlar, nodi h e p a t i c i , nodi pylorici ve nodi gastrici sinistri'ye d r e n e olur. Tm bu lenf dmlerinin e f f e r e n t l e r i , n o d i c o e l i a c i ' y e alr.
SINIRLERI
Midenin parasempatikleri n. vagus'tan, sempatikleri T6-9 spinal segmentlerden gelir. P a r a s e m p a t i k l e r , g a s t r i k motiliteyi ve s e k r e s y o n u artrr, m. s p h i n c t e r p y l o r i c u s ' u i n h i b e e d e r (aar). S e m p a t i k l e r i s e , m. s p h i n c t e r p y l o r i c u s ' u uyarr (kapatr), g a s t r i k motiliteyi i n h i b e eder. M i d e ars, e p i g a s t r i k ve sol h i p o k o n d r i y a k blgede hissedilir.
164)-
NCE BAIRSAK
O s t i u m p y i o r i c u m ' d a n , o s t i u m ileale'ye k a d a r olan sindirim sistemi blmdr. Yaklak 6 m uzunluundadr. D u o d e n u m , j e j u n u m ve ileum olarak blmde incelenir. nce barsan mukozasnda b u l u n a n plikalarn ( p l i c a e c i r c u l a r e s , K e r c k r i n g v a l v l e r i ) , en uzunlar jejunum'dadr. En fazla j e j u n u m ' l a d u o d e n u m ' u n birleme y e r i n d e bulunur. I l e u m ' u n d i s t a l i n d e v e d u o d e n u m ' u n p r o k s i m a l i n d e yoktur. nce barsan histolojik o l a r a k en k a r a k t e r i s t i k zellii v i l l u s intestinalis'lerdir. Villuslar, mukozann lmene doru o l a n vaskler uzantlardr. D u o d e n u m ve j e j u n u m ' d a byk ve d a h a f a z l a saydadr. I l e u m ' d a d a h a kk ve az sayda o l u p , kaln barsakta yoktur. D u o d e n u m ' u n submukozasnda (zellikle pylorus'a yakn d a h a youn) b u l u n a n b e z l e r e Brunner bezleri (gil. d u o d e n a l e s ) denir. B i l e i k t u b u l o a l v e o l e r ( t u b u l o a s i n e r ) tip bezlerdir. D u o d e n u m ' a zgdr. N o d u l i l y m p h o i d e i s o l i t a r i i ; tm ince barsak mukozasnn l a m i n a propria'snda b u l u n a n lenfoid kitlelerdir. En youn i l e u m ' u n distal blmndedir. N o d u l i l y m p h o i d e i a g g r e g a t i ( P e y e r p l a k l a r ) ; barsak mukozasnn l a m i n a propria'sndaki l e n f o i d d o k u toplanmalardr. I l e u m ' d a ( z e l l i k l e t e r m i n a l i l e u m ) d a h a b y k v e o k s a y d a o l u p , d u o d e n u m ' d a v e j e j u n u m ' u n st yarmnda a z saydadr.
DUODENUM
nce barsan en ksa, en geni ve en h a r e k e t s i z blmdr. l k 2.5 c m ' l i k paras intraperitoneal, geriye kalan blm sekonder retroperitonealdir. Drt blm vardr.
PARS SUPERIOR
Ll vertebra seviyesindedir. En hareketli paradr. lk 2.5 cm lik blm i n t r a p e r i t o n e a l d i r v e a m p u l l a ( b u l b u s ) ad i l e b i l i n i r . st kenarna l i g . h e p a t o d u o d e n a l e , alt kenarna d a o m e n t u m m a j u s tutunur.
PARS DESCENDENS
Ll v e r t e b r a s e v i y e s i n d e n , L3 v e r t e b r a gvdesinin alt kenarna k a d a r uzanr. D u c t u s c h o l e d o c h u s ile d u c t u s p a n c r e a t i c u s , bu parann m e d i a l kenarnda y a n y a n a gelir. Bu kanallar, birlemeden h e m e n nce birer sfinkter ile kuatlr. D u o d e n u m ' u n duvarnn arka-i blmnden geerken iki k a n a l birleip, a m p u l l a h e p a t o p a n c r e a t i c a ( V a t e r a m p u l l a s ) d e n i l e n bir genileme y a p a r a k papilla d u o d e n i m a j o r ' u n t e p e s i n e alr. Ampulla hepatopancreatica'da, m. sphincter ampullae (Oddi sfinkteri) denilen bir s f i n k t e r bulunur. Papilla d u o d e n i majr, p y l o r u s ' t a n yaklak 10 cm uzaklktadr. Papilla d u o d e n i m a j o r ' u n yaklak 2 cm k a d a r yukarsnda y e r a l a n p a p i l l a d u o d e n i m i n o r ' a d u c t u s p a n c r e a t i c u s a c c e s s o r i u s alr.
PARS HORIZONTALIS (INFERIOR)

n taraf; r a d i x m e s e n t e r i i v e a.v. m e s e n t e r i c a s u p e r i o r , a r k a taraf; v . c a v a inferior, a o r t a a b d o m i n a l i s , s a u r e t e r v e s a g o n a d a l d a m a r l a r (a.v. t e s t i c u l a r i s y a d a o v a r i c a ) ile komudur. L3 vertebrann nndedir.
PARS ASCENDENS
L2 vertebrann ve a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n solundadr. L2 vertebrann st kenar s e v i y e s i n d e j e j u n u m l a birleir. B i r l e m e y e r i n d e g s t e r d i i kvrma f l e x u r a duodenojejunalis denir.
Diyafragma'nn c r u s d e x t r u m ' u n d a n , flexura d u o d e n o j e j u n a l i s ' e u z a n a n izgili ve dz k a s lifleri ile fibrz d o k u d a n oluan m. s u s p e n s o r i u s d u o d e n i (lig. S u s p e n s o r i u m d u o d e n i , T r e i t z k a s y a d a l i g a m e n t i ) , fleksura'y p o z i s y o n u n d a tutar. B u kasn k o n t r a k s i y o n u , ay genileterek barsak ieriinin h a r e k e t i n i kolaylatrr.
Ductus choledochus (ductus biliaris) m
Ductus pancreaticus (Wirsung kanal)
mesenterica superior
Ductus pancreaticus accessorius (Santorini kanal) Ampulla hepatopancreatica (Vater ampullas, Oddi sfinkteri) EKL:
ID:01sl26
DUCTUS PANCREATICUS VE DUCTUS CHOLEDOCHUS
]EJUNUM - ILEUM
F l e x u r a d u o d e n o j e j u n a l i s ' t e n balar, o s t i u m ileale'de sonlanr. P r o k s l m a l d e kalan 2/5'i j e j u n u m , g e r i y e kalan 3/5'i ileum'dur. J e j u n u m ; i l e u m ' d a n d a h a kaln duvarl, d a h a byk apl, d a m a r d a n d a h a z e n g i n , rengi d a h a krmz, v a s a recta'lar d a h a u z u n , a. arcuata'lar d a h a byk, plica circularis'leri d a h a byk, d a h a u z u n ve sk, villus intestinalis'leri d a h a byktr. leum; d a h a u z u n d u r . N o d u l i l y m p h o i d e i s o l i t a r i i v e n o d u l i l y m p h o i d e i a g g r e g a t i ( P e y e r p l a k l a r ) d e n i l e n lenf kitleleri, d a h a byk ve d a h a fazla saydadr. M e z e n t e r y u m ' u n d a k i ya d o k u s u ve a r k u a t arterlerin says d a h a fazladr. J e j u n u m v e i l e u m ' u s a r a n m e s e n t e r i u m , radix m e s e n t e r i i d e n i l e n bir k k l e k a r n a r k a d u v a r n a t u t u n u r . R a d i x m e s e n t e r i i , s o l d a n - s a a d o r u o b l i k bir seyir gsterir.
RADIX MESENTERIPNIN NDEN APRAZLADII ANATOMK YAPILAR

D u o d e n u m ' u n h o r i z o n t a l paras (inferior paras, nc paras) Aorta abdominalis V. c a v a inferior Sa urter Sa m. psoas majr
R a d i x m e s e n t e r i i s a d e c e a.v. m e s e n t e r i c a s u p e r i o r ' u arkasndan aprazlar.
SNRLER
Parasempatikleri n. v a g u s ' t a n , sempatikleri T 9 - 1 0 ' d a n gelir. Bu sinirlere ait lifler nce p l e x u s c o e l i a c u s ' a gelir. B u r a d a n kp kas tabakalar arasnda p l e x u s m y e n t e r ' c u s ( A u e r b a c h p l e k s u s u ) i oluturur. B u p l e k s u s t a n kan l i f l e r d e , s u b m u k o z a d a p l e x u s s u b m u c o s u s ( M e i s s n e r p l e k s u s u ) u yapar. S e m p a t i k l e r ; Peristaltik hareketleri inhibe eder, s e k r e s y o n u azaltr, sfinkterleri kapatr ve vazokonstrksiyon yapar. P a r a s e m p a t i k l e r ise; Peristaltik hareketleri ve b e z salglarn artrr, s f i n k t e r l e r i aar. Mesocolon transversum
nden Duodenum'un horizontal (3.) paras Aorta abdominalis V. cava interior Sa ureter Sa m. psoas major'u Arkasndan a. v. mesenterica superior'u aprazlar
Radix mesenterii
Mesocolon sigmoideum
01si
EKL: R A D I X MESENTERII'Y APRAZLAYAN OLUUMLAR
D i v e r t i c u l u m ilei (Meckel divertiklm); GIS'in en yaygn doumsal anomalisidir. Ductus vitellointestinalis (ductus omphalomesentericus yada yolk salk)'in proksimal parasnn persiste olmasdr. Yaklak 5 cm uzunluunda olan bir divertiklmdr. ap ileum'la ayndr. Ostium ileale'den yaklak 50 cm yukarda olup ileum'dadr. Ektopik olarak, asit sekrete eden gastrik mukoza ve/veya pankreatik doku ierebilir. Terminal ileum yaknnda obstrksiyona yada kanamaya sebep olabilir. nfekte olduunda appendisit'le benzer belirtilere neden olur. Meckel divertiklm' iin be / iki f o r m l ; 2 in uzunluundadr Poplasyonun %2'sinde grlr 2 tip epitele sahip olabilir
Valva ileocaecalis'ten 2 feet uzaktadr Yaygn olarak yaamn ilk 2 ylnda ortaya kar
KALIN BAIRSAK
I l e u m ' u n distal u c u n d a n a n u s ' e k a d a r u z a n a n s i n d i r i m kanal blmdr. Yaklak 1.5 m uzunluundadr. Temel fonksiyonu; su, m i n e r a l l e r ve b a z v i t a m i n l e r i n a b s o r b s i y o n u d u r . A b s o r b s i y o n u n byk blm c o l o n a s c e n d e n s ' t e olur. Kaln barsakta en ok b u l u n a n hcreler a b s o r p t i f hcrelerdir. Fees, c o l o n d e s c e n d e n s ' t e v e c o l o n s i g m o i d e u m d a oluur. r e c t u m ' a iner. n c e b a r s a k t a bulunan villus intestinalis'ler, kaln b a r s a k t a yoktur. N o d u l i l y m p h o i d e i s o l i t a r i i , e n youn c a e c u m , rectum'dadr. appendix vermiformis ve Defekasyonda
P l i c a s e m i l u n a r i s , c o l o n ' u n i yzndeki m u k o z a plikalardr. T a e n i a e c o l i ; kaln barsan l o n g i t u d i n a l k a s liflerinin younlamas ile oluan t a n e erittir. A p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' i n tabanndan balarlar, r e k t o s i g m o i d birlemeye yakn c o l o n s i g m o i d e u m ' d a biterler. R e c t u m v e a p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' t e y o k t u r . C o l o n s i g m o i d e u m ' d a dier y e r l e r d e k i n d e n d a h a genitir. T a e n i a l i b e r a ; c a e c u m , colon ascendens, colon descendens ve colon s i g m o i d e u m ' u n n yznde, c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n alt yzndedir. B u t e n y a ' y a hi b i r yap t u t u n m a z . T a e n i a m e s o c o l i c a ; c a e c u m , colon ascendens, colon descendens ve colon s i g m o i d e u m ' u n arka-i yznde, c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n a r k a yzndedir. M e s o c o l o n t r a n s v e r s u m tutunur. T a e n i a o m e n t a l i s ; c a e c u m , colon ascendens, colon descendens ve colon s i g m o i d e u m ' u n arka-d yznde, c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n n-st yzndedir. O m e n t u m m a j u s ' u n a r k a iki yapra tutunur. Tenya'larn uzunluu, kaln barsan uzunluundan d a h a ksa olduundan, kaln barsa bzerek h a u s t r a c o l i d e n i l e n k e s e l e r i olutururlar. Appendices omentales (appendices epiploicae, appendices adiposae coli); s a d e c e kaln barsak zerinde grlen ii ya d o k u s u ile d o l u kk periton kesecikleridir. zellikle t a e n i a libera b o y u n c a dizilidirler. E n youn c o l o n t r a n s v e r s u m v e c o l o n s i g m o i d e u m ' d a d r . E n byk olanlar c o l o n s i g m o i d e u m zerindedir. A p p e n d i x vermiformis ve caecum'da rudimenter olup, r e c t u m ' d a b u l u n m a z l a r .
CAECUM
Kaln barsan i l k v e e n g e n i blmdr. Yaklak 6 c m uzunluundadr. G e n e l l i k l e t a m a m e n p e r i t o n l a rtldr, ancak m e z o s u y o k t u r .
APPENDIX VERMFORMS
A p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' i n o s t i u m u , o s t i u m ileale'nin yaklak 2 cm altnda, c a e c u m ' u n p o s t e r o m e d i a l duvarndadr. n t r a p e r i t o n e a l d i r v e m e s o a p p e n d i x d e n i l e n gen eklinde b i r m e z o s u vardr. T a e n i a e c o l i ' l e r , a p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' i n t a b a n n d a n balar. B u nedenle t e n y a l a r t a k i p e d i l e r e k a p p e n d i x v e r m i f o r m i s bulunabilir. A p p e n d i x v e r m i f o r m i s ' i n en sk r a s t l a n a n l o k a l i z a s y o n u retroekal'dir. kinci sklkta pelviktir.
COLON ASCENDENS
S e k o n d e r retroperitonealdir. B a z e n m e z o s u ( m e s o c o l o n a s c e n d e n s ) olabilir. F l e x u r a c o l i d e x t r a ( f l e x u r a c o l i heptica), regio lumbalis dextra'dadir.
R e t r o p e r i t o n e l d i r . Sa bbrein n yz ile karacier'in sa l o b u arasndadr.
COLON TRANSVERSUM
ntraperitonealdir. Kaln barsan e n h a r e k e t l i v e e n u z u n (yaklak 5 0 c m ) blmdr. F l e x u r a coli d e x t r a ' d a n balar, d a l a k altnda f l e x u r a coli sinistra ( f l e x u r a coli s p l e n i c a ) d e n i l e n kvrmla sonlann M e s o c o l o n t r a n s v e r s u m d e n i l e n b i r m e z o s u vardr. M e z o n u n kk, tm uzunluunca p a n c r e a s gvdesinin n kenarna tutunur. F l e x u r a c o l i s i n i s t r a ( f l e x u r a c o l i s p l e n i c a ) , regio h y p o c h o n d r i a c a sinistra'dadr. i n t r a p e r i t o n e a l d i r . F l e x u r a coli d e x t r a ' d a n d a h a yukardadr. 10 ve 11 nci k a b u r g a l a r s e v i y e s i n d e , l i g . p h r e n i c o c o l i c u m isimli bir l i g a m e n t ile d i y a f r a g m a ' y a tutunur.
168 V
TUSDATA BILIMSEL T O P L A N T MERKEZLERI
COLON DESCENDENS
F l e x u r a coli s i n i s t r a ' d a n balar. S e k u n d e r retroperitonealdir.
COLON SIGMOIDEUM (PELVK KOLON)

Kk pelvis giriinde c o l o n d e s c e n d e n s ' i n devam o l a r a k balar. Kk p e l v i s t e lokalizedir. E r k e k l e r d e ; m e s a n e ile r e c t u m arasnda, kadnlarda i s e ; vagina'nn st paras ve u t e r u s ile r e c t u m arasndadr. ntraperitonealdir. M e s o c o l o n s i g m o i d e u m d e n i l e n t e r s " V " harfi eklindeki m e z o s u ile p e l v i s duvarna asldr. V ' n i n a p e k s i n d e kk bir p e r i t o n e a l kmaz ( r e c e s s u s i n t e r s i g m o i d e u s ) bulunur. Bu kmazn tabannda, s o l u r e t e r ve a. iliaca c o m m u n i s s i n i s t r a ' n n bifrkasyonu vardr. T a e n i a coli'ler, r e k t o s i g m o i d birlemeye yakn c o l o n s i g m o i d e u m ' d a biter.
RECTUM
C o l o n s i g m o i d e u m , S 3 v e r t e b r a s e v i y e s i n d e r e c t u m o l u r . Yaklak 1 2 c m uzunluundadr. D i a p h r a g m a pelvis'ten getikten s o n r a c a n a l i s a n a l i s ' l e d e v a m eder. A n o r e k t a l birleme, k o k s i k s u c u n u n h e m e n aasnda ve 2-3 cm nndedir. Haustra coli, plica semilunaris, a p p e n d i c e s omentales, taeniae coli ve m e s e n t e r i u m r e c t u m ' d a yoktur. R e c t u m ' u n 1 / 3 s t b l m nden ve y a n l a r d a n , o r t a 1/3' ise s a d e c e nden p e r i t o n l a rtldr. Bu s e v i y e d e p e r i t o n , e r k e k l e r d e r e c t u m ' u n n yznden m e s a n e zerine a t l a y a r a k e x c a v a t i o r e c t o v e s i c a l i s ' i , kadnlarda da vagina'nn a r k a duvar zerine a t l a y a r a k e x c a v a t i o r e c t o u t e r i n a ( D o u g l a s k m a z ) d e n i l e n kmazlar oluturur. Bu kmazlar, p e r i t o n boluunun e r k e k ve kadndaki en d e r i n noktalardr. R e c t u m ' u n i yzndeki yarmay eklinde ve t r a n s v e r s ynde u z a n a n plikalara, p l i c a e t r a n s v e r s a e r e c t i ( H o u s t o n p l i k a l a r ) ad verilir. G e n e l l i k l e 3 t a n e d i r ve en by o r t a d a olandr ( K o h l r a u s c h p l i k a s ) . n yz e r k e k l e r d e ; m e s a n e , g l a n d u l a v e s i c u l o s a , e x c a v a t i o r e c t o v e s i c a l i s ve iinde bulunan yaplar (colon sigmoideum ve ileum), ductus deferens, u r e t e r ' l e r i n s o n k s m l a r v e p r o s t a t ile, kadnlarda ise u t r u s , v a g i n a , e x c a v a t i o r e c t o u t e r i n a v e iindeki yaplarla ( i l e u m v e c o l o n s i g m o i d e u m ) komudur. r
Peritoneum Plica transversae recti (Houston plikalar)
Ampulla recti Linea anorectalis M. levator ani Columnae anales (Morgagni stunlar) 5inus analis M. sphincter ani externus, pars profunda M. sphincter ani internus M. sphincter ani externus, pars superficialis Pecten analis
Papilla analis Crypta analis Linea pedinata (linea denticulatum) Linea anocutanea
M. sphincter ani externus, pars subcutanea
ID:01sl27
EKL: RECTUM VE CANALS ANALIS'N TEN GRN
CANALIS ANALI S
D i a p h r a g m a pelvis'in st yznde, flexura a n o r e c t a l i s ' t e n balar, a n u s ' t e sonlann Yaklak 4 cm uzunluundadr. A n a l kanaln st 1/3'nn i yzn deyen m u k o z a d a , 6 - 1 0 t a n e v e r t i k a l kabarnt vardr. C o l u m n a e a n a l e s oluturur. Kolumnalarn alt ular, v a l v u l a e a n a l e s d e n i l e n m u k o z a plikalar ile birletirilir. V a l v u l a e a n a l e s ' l e r i n s e v i y e s i , l i n e a p e c t i n a t a ad ile bilinir. L i n e a p e c t i n a t a , a n a l kanaln e n d o d e r m a l ve e k t o d e r m a l paralarnn b i r l e m e yeridir. L i n e a p e c t i n a t a ' d a n aaya doru u z a n a n a n a l k a n a l paras, z o n a t r a n s i t i o n a l i s a n a l i s ( p e c t n a n a l i s ) olarak bilinir. P l e x u s v e n o s u s rectalis internus'u rten bu blge, aada b e y a z bir izgi ( l i n e a a n o c u t a n e a , H i l t o n i z g i s i ) eklinde sonlanr. M . s p h i n c t e r a n i i n t e r n u s (i a n a l s f i n k t e r ) ; r e c t u m ' u n sirkler k a s tabakasnn kalnlamas ile oluan dz k a s kitlesidir. A n a l kanaln, a n o r e k t a l birleme ile H i l t o n izgisi arasnda k a l a n st blmn kuatr. O S S tarafndan uyarlr. M. s p h i n c t e r a n i e x t e r n u s ( d a n a l s f i n k t e r ) ; canalis analis'in tamamn kuatan izgili k a s kitlesidir. M. s p h i n c t e r ani internus'u rter. N. rectalis inferior ( n . p u d e n d u s ' u n dal) ve S4'n p e r i n e a l dal tarafndan uyarlr. M. p u b o r e c t a l i s ; m. levator ani'nin en m e d i a l parasdr. A n o r e k t a l birlemenin evresinde muskler bir b a n d yapar. F e k a l i n k o n t i n e n s , yukardaki k a s l a nlenir. d e n i l e n bu kabarmalarn iinde, a.v. rectalis s u p e r i o r ' u n p r i m e r internal h e m o r o i d l e r i t e r m i n a l l e r i bulunur. Venz t e r m i n a l l e r i n genilemeleri,
KALIN BAIRSAIN DAMARLARI

O r t a barsaktan gelien kaln barsak paralar ( c a e c u m , a p p e n d i x v e r m i f o r m i s , c o l o n a s c e n d e n s ve c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n sada kalan 2/3'lk blm) a. m e s e n t e r i c a s u p e r i o r ' u n dallar tarafndan, a r k a barsaktan gelien paralar da (colon t r a n s v e r s u m ' u n s o l d a kalan 1/3'lk blm, c o l o n d e s c e n d e n s , c o l o n s i g m o i d e u m , r e c t u m ve c a n a l i s a n a l i s ' i n st blm) a. m e s e n t e r i c a inferior'un dallar ile a. iliaca interna'nn dal o l a n a. rectalis m e d i a tarafndan beslenir.
REKTUM VE ANAL KANALIN DAMARLARI ARTERLER

Linea pectinata'ya kadar, rectum'u ve canalis analis'i a. rectalis superior (a. m e s e n t e r i c a inferior'un dal) besler. A. r e c t a l i s s u p e r i o r , a n a r e k t a l arterdir. L i n e a pectinata'nn (veya v a l v u l a e a n a l e s ' l e r i n ) aasnda kalan a n a l kanal blm, d ve i anal sfinkterler ve p e r i a n a l deriyi a. rectalis inferior (a. p u d e n d a interna'nn dal) besler. R e c t u m ' u n alt parasnn muskler tabakasn a. rectalis m e d i a ( a . iliaca interna'nn dal) besler.
VENLER
V. rectalis superior, a n a l kanaln submukozasnda b u l u n a n p l e x u s v e n o s u s rectalis i n t e r n u s ' t a n balayan v e n l e r i n birlemesi ile oluur. V. m e s e n t e r i c a inferior o l a r a k d e v a m e d e r e k v. s p l e n i c a ' y a alr. Bylece portal v e n e katlr. V. r e c t a l i s m e d i a , r e c t u m ' u n k a s duvarnn venz kann d r e n e e d e r ve v. iliaca i n t e r n a ' y a alr. V. rectalis inferior ise, p l e x u s v e n o s u s rectalis e x t e r n u s ' u ve alt a n a l kanal d r e n e eder. V. p u d e n d a interna'ya alr. V. rectalis m e d i a ve v. rectalis inferior'la tanan k a n , sonuta v. c a v a inferior'a gelir. V. rectalis s u p e r i o r ' l a tanan ise v. p o r t a e hepatis'e gelir. Bu n e d e n l e , v e n l e r arasnda p o r t o - c a v a a n a s t o m o z vardr. A n a s t o m o z y e r i , c o l u m n a a n a l e s blgesidir.
170y
LENF
R e c t u m ' u n st yarsnn lenf damarlar, nce p a r a r e k t a l lenf dmlerine, b u r a d a n da a . rectalls s u p e r i o r ' u t a k i p e d e r e k nodi m e s e n t e r i c i inferiores'e v e b u r a d a n d a p r e a o r t i k lenf dmlerine gider. R e c t u m ' u n alt yarsnn ve c a n a l i s a n a l l s ' i n linea pectinata'nn yukarsnda k a l a n blmnn lenf damarlar se, a. rectalis media'y t a k i p e d e r e k n o d i iliaci interni'ye gelir. Canalis analis'in linea p e c t i n a t a ' n n a l t n d a kalan b l m n n lenf d a m a r l a r , n o d i i n g u i n a l e s s u p e r f i c i a l e s ' e d r e n e olur.
KALIN BAIRSAK, REKTUM VE ANAL KANALIN SNRLER

O r t a barsaktan gelien kaln barsak paralarnn ( c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n sa 2/3'ne k a d a r o l a n kaln barsak blm) s e m p a t i k l e r i T l O - L l ' d e n , p a r a s e m p a t i k l e r i n. v a g u s ' t a n gelir. A r k a barsaktan gelien kaln barsak paralarnn ( c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n s o l 1/3'nden, anal kanaldaki linea pectinata'ya kadar) sempatikleri Ll-2'den, p a r a s e m p a t i k l e r i de n n . s p l a n c h n i c i pelvici'den gelir. L i n e a pectinata'nn altnda k a l a n a n a l k a n a l blm, n. p u d e n d u s ' u n dal o l a n n. rectalis inferior tarafndan i n n e r v e edilir.
PANCREAS
S e k o n d e r r e t r o p e r i t o n e a l bir organdr. en byk blmn y a p a n organdr. Pancreas, bileik tubuloalveoler (tubuloasiner) tip bezdir. Yapsal olarak L1-L2 vertebralar seviyesinde, mide ve b u r s a o m e n t a l i s ' i n arkasndadr. D u o d e n u m ' u n k a v s i n d e n dalaa uzanr. M i d e yatann
g l a n d u l a p a r o t i d e a ' y a benzer. n t e r k a l a d u k t u s l a r ve bu duktuslarn balanglarnda b u l u n a n s e n t r o a s i n e r h c r e l e r , s a d e c e p a n c r e a s ' t a vardr.
CAPUT PANCREATIS
D u o d e n u m kavsi iindedir. L2 v e r t e b r a seviyesindedir. Alt sol tarafndan, yukar ve s o l a doru u z a n a n engel benzeri bir uzants vardr. P r o c e s s u s u n c i n a t u s d e n i l e n bu uzant, a.v. m e s e n t e r i c a superior'larn arkasnda, a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n nndedir.
COLLUM PANCREATIS
L l zerindedir. n tarafnda p y l o r u s vardr. V . p o r t a e h e p a t i s , b u parann arkasnda oluur.
CORPUS PANCREATIS
n yz, b u r s a o m e n t a l i s ile m i d e ' d e n ayrlr. A r k a yz; a o r t a a b d o m i n a l i s , a . m e s e n t e r i c a s u p e r i o r , g l a n d u l a s u p r a r e n a l i s sinistra, sol b b r e k ve damarlar (zellikle v. renalis sinistra) ve v. splenica ile komudur. Gvdenin n kenarna m e s o c o l o n t r a n s v e r s u m tutunur. st kenarnda grlen kabarntya t u b e r o m e n t a l e denir.
CAUDA PANCREATS
S o l bbrein nnden d a l a k h i l u m ' u n a uzanr. A.v. s p l e n i c a ile birlikte l i g a m e n t u m s p l e n o r e n a l e ' n i n ( l i e n o r e n a l e ) yapraklar arasndadr.
DUCTUS PANCREATICUS (WIRSUNG KANALI)

G e n e l l i k l e d u c t u s c h o l e d o c h u s ' l a birleip, d u o d e n u m ' u n ikinci p a r a s n n duvarn arka-iten d e l e r e k p a p i l l a d u o d e n i m a j o r ' u n t e p e s i n e alr. P a n c r e a s ' t a , d u c t u s p a n c r e a t i c u s a c c e s s o r i u s ( S a n t o r i n i k a n a l ) d e n i l e n ikinci bir k a n a l d a h a vardr. C a p u t p a n c r e a t i s ' i n alt parasn ve p r o c e s s u s u n c i n a t u s ' u d r e n e e d e n bu k a n a l , g e n e l l i k l e e s a s k a n a l l a birleir. A n c a k b a z e n ayr o l a r a k , papilla d u o d e n i m a j o r ' u n 2 cm k a d a r yukarsnda b u l u n a n p a p i l l a d u o d e n i m i n o r ' u n t e p e s i n e alr.
SPLEN (LIEN)
Vcuttaki stndedir. H i l u m s p l e n i c u m (lienale) hari, t a m a m e n p e r i t o n l a sarldr ( i n t r a p e r i t o n e a l d i r ) . Dala s a r a n p e r i t o n , h i l u m ' d a n c u r v a t u r a m a j o r ' a ( l i g a m e n t u m g a s t r o s p l e n i c u m = g a s t r o l i e n a l e ) ve sol bbree ( l i g a m e n t u m s p l e n o r e n a l e = l i e n o r e n a l e ) atlar. L i g . g a s t r o s p l e n i c u m ' u n yapraklar arasnda; p a n c r e a t i s v e a.v. s p l e n i c a bulunur. Dalan d i y a f r a g m a t i k yz; s o l akcier ve pleura's ile 9 , 1 0 , 1 1 nci k a b u r g a l a r l a komuluk yapar. D i a p h r a g m a ve r e c e s s u s c o s t o d i a p h r a g m a t i c u s , bu yaplardan d i y a f r a g m a t i k yz ayrr. Dalan v i s s e r a i yz; m i d e , s o l b b r e k , c a u d a p a n c r e a t i s , l i g a m e n t u m p h r e n i c o c o l i c u m v e f l e x u r a coli s i n i s t r a ile komuluk yapar. H i l u m s p l e n i c u m b u yzdedir. a a . v e vv. g a s t r i c a e b r v e s ile en byk lenfoid organdr. Lig. phrenicocolicum'un hemen
a.v. g a s t r o - o m e n t a l i s ( g a s t r o e p i p l o i c a ) s i n i s t r a , lig. s p l e n o r e n a l e ' d e ise; c a u d a
KARACER
Vcudun e n b y k b e z i v e d e r i d e n s o n r a e n b y k o r g a n d r . S a 7 - 1 1 nci kaburgalarn arkasndadr. Sa l o b u n v i s s e r a l yznde; c o l o n a s c e n d e n s , f l e x u r a c o l i d e x t r a , s a bbrek, diyafragma, sa gl. suprarenalis, d u o d e n u m ' u n pars superior ve pars d e s c e n d e n s p a r a l a r n n b i r l e m e y e r i , v . c a v a inferior v e v e s i c a biliaris ( v e s i c a f e l l e a ) , sol l o b u n visseral yznde ise; m i d e ( f u n d u s b l m ) v e z o f a g u s ' u n izi vardr. V i s s e r a l yzn o r t a blmnde b u l u n a n p o r t a h e p a t i s ' i n sol tarafnda, birisi nde, dieri a r k a d a iki yark bulunur. L o b u s c a u d a t u s ile l o b u s h e p a t i s s i n i s t e r arasndakine f i s s u r a l i g a m e n t i v e n o s i d e n i r v e b u r a d a lig. v e n o s u m oturur. L o b u s q u a d r a t u s ile l o b u s h e p a t i s s i n i s t e r arasndakine d e f i s s u r a l i g a m e n t i t e r e t i s h e p a t i s d e n i r ve b u r a d a lig. t e r e s h e p a t i s y e r alr. P o t t a h e p a t i s ' i n sa tarafnda grlen iki ukur a l a n d a n , ndekine f o s s a v e s i c a e biliaris d e n i r v e b u r a d a v e s i c a biliaris oturur. A r k a d a k i n e s u l c u s v e n a e c a v a e ad verilir v e b u r a d a v . c a v a i n f e r i o r oturur. L o b u s c a u d a t u s ; s u l c u s v e n a e c a v a e ile f i s s u r a l i g a m e n t i v e n o s i arasnda, l o b u s q u a d r a t u s i s e ; f o s s a v e s i c a e biliaris ile f i s s u r a l i g a m e n t i teretis h e p a t i s arasndadr. P o r t a h e p a t i s , bu loblar arasndadr.
Lig. v e n o s u m (fissura ligamenti venosi Appendix fibrosa hepatis Impressio oesophageale/^'~JmLobus caudatus Impressio gastrica V. portae hepatis A. heptica propria Porta hepatis Lobus quadratu Lig. falciforme hepatis Lig. teres hepatis (fissura ligamenti teretis) Impressio colica Vesica biliaris (fossa vesicae biliaris) V. cava inferior (sulcus venae cavae) Area nuda Lig. coronarium hepatis Impressio suprarenalis Impressio renalis Ductus hepaticus communi Ductus cysticus Impressio duodenalis
EKL: KARACER'N VISSERAL YZ VE PORTA HEPATIS LS; LOBUS HEPATIS SINISTER, LD; LOBUS HEPATIS DEXTER
KARACERN PERITONSUZ ALANLARI

Area nuda Potta h e p a t i s Sulcus venae cavae F o s s a v e s i c a e biliaris Fissura l i g a m e n t i teretis h e p a t i s Fissura ligamenti v e n o s i
KARACERN LGAMENTLER
Karacierin a l t t a n e l i g a m e n t i vardr. Bunlardan be t a n e s i p e r i t o n tarafndan oluturulurken, birisi (lig. t e r e s h e p a t i s ) e m b r i y o n i k kalntdr. L i g . f a l c i f o r m e h e p a t i s ; karacieri k a r n n d u v a r n a balar. inde p a r a u m b i l i k a l v e n l e r v e v . u m b i l i c a l i s ' i n kalnts o l a n l i g a m e n t u m t e r e s h e p a t i s bulunur. Lig. c o r o n a r i u m h e p a t i s ; karacieri d i y a f r a g m a ya balayan e s a s ligamenttir. A r e a n u d a , bu l i g a m e n t i n yapraklar arasnda k a l a n gen eklindeki p e r i t o n s u z bir alandr. D i y a f r a g m a ve sa s u p r a r e n a l b e z ile t e m a s e d e n bu alann tabann v. c a v a inferior, a p e k s i n i ise l i g a m e n t u m t r i a n g u l a r e d e x t r u m yapar. Lig. t r i a n g u l a r e d e x t r u m ; lig. c o r o n a r i u m hepatis'in n ve a r k a yapraklar tarafndan oluturulur. L i g . t r i a n g u l a r e s i n i s t r u m ; l i g a m e n t u m f a l c i f o r m e ' n i n sol yapra tarafndan oluturulur. O m e n t u m m i n u s ; karacieri, m i d e v e d u o d e n u m ' a balar. L i g a m e n t u m h e p a t o d u o d e n a l e v e l i g a m e n t u m h e p a t o g a s t r i c u m d e n i l e n iki l i g a m e n t t e n oluur. Lig. t e r e s h e p a t i s ; doumdan s o n r a oblitere o l a n v. u m b i l i c a l i s ' i n kalntsdr. L i g . f a l c i f o r m e hepatis'in iki yapra arasnda seyreder. Porta h e p a t i s ' t e , v. p o r t a e h e p a t i s ' i n s o l dal ile birleir. K a r a c i e r i p o z i s y o n u n d a t u t a n e n n e m l i f a k t r k a r n ii b a s n c d r .
VISSERAL YZDEK " H " Y OLUTURAN YAPILAR

Karacierin v i s s e r a l yzndeki o l u k l a r a ve yarklara o t u r a n yaplar tarafndan oluturulur.
Sol kenarn; nde, f i s s u r a Ngamenti teretls h e p a t i s ' t e venosum
oturan ligamentum
t e r e s h e p a t i s , a r k a d a ise f i s s u r a l i g a m e n t i v e n o s i ' d e o t u r a n l i g a m e n t u m
Sa kenarn; nde f o s s a v e s i c a e biliaris'te o t u r a n v e s i c a biliaris, a r k a d a ise s u l c u s v e n a e c a v a e ' d e o t u r a n v . c a v a inferior,
ki kenar birletiren o r t a paray da p o r t a h e p a t i s yapar.
PORTA HEPATS'TE BULUNAN YAPILAR

n d e ; d u c t u s h e p a t i c u s d e x t e r ve sinister A r k a d a ; v. p o r t a e h e p a t i s ve dallar O r t a d a ( a r a d a ) ; a. h e p a t i c a p r o p r i a ve dallar Ayrca bu yaplar arasnda, sinir p l e k s u s u ( p l e x u s h e p a t i c u s ) ve lenf damarlar bulunur. V. p o r t a e h e p a t i s ve a. h e p a t i c a propria'nn dallar ile g e l e n k a n , sinzoidlere braklr. Daha sonra ular. lobln t a m ortasnda b u l u n a n v. c e n t r a l i s ' e geip, v. hepatica'lara
KARACERN DAMARLARI VE SNRLER ARTER

Karaciere g e l e n kann % 3 0 ' u n u a. h e p a t i c a p r o p r i a ( a . h e p a t i c a c o m m u n i s ' i n d a l ) tar.
VEN
Karacier iindeki v. c e n t r a l i s ' l e r birleerek w. h e p a t i c a e ' l e r i oluturur. G e n e l l i k l e t a n e o l u p , c e n t r u m t e n d i n e u m ' u n h e m e n altnda v. c a v a n f e r i o r ' a alrlar. H e p a t i k venler, intrahepatiktir. V. p o r t a e h e p a t i s , karacierin f o n k s i y o n e l v e n i d i r ve karaciere g e l e n kann % 70'ini tar.
LENF
Karacier, byk m i k t a r d a lenf reten bir organdr. D i y a f r a g m a t i k ve v i s s e r a l yzlerin n taraflarn d r e n e e d e n yzeyel lenf damarlar n o d i h e p a t i c i ' y e , a r k a taraflarn d r e n e e d e n yzeyel lenf damarlar nodi phrenici inferiores'e v e y a d e r i n lenf damarlar ile birleerek v. c a v a inferior evresindeki nodi c a v a l e s ' e gelir. Bu dmlerin efferentleri, d i y a f r a g m a ' d a n geerek n o d i m e d i a s t i n a l e s p o s t e r i o r e s ' e d r e n e olur.
SNR
P l e x u s c o e l i a c u s ' t a n kan dallar, p o r t a h e p a t i s ' t e p l e x u s h e p a t i c u s ' u oluturur. Bu p l e k s u s iindeki p a r a s e m p a t i k dallar n. v a g u s ' t a n , s e m p a t i k l e r ise T 7 - T 9 ' d a n gelir. Plexus hepaticus, plexus coeliacus'tan derive olan en byk s e k o n d e r o t o n o m pleksustur. Karacieri rten p e r i t o n ' u n d u y u s u , n. p h r e n i c u s (balca sa t a r a f sinir) ile tanr.
SAFRA SSTEM
Hepatosit'ler tarafndan retilen s a f r a , bu hcreler arasnda b u l u n a n safra kanalcklarna salglanr. Bunlar, lobllerin p e r i f e r i n d e birleerek i n t r a l o b l e r k a n a l c k l a r oluturur. Bu kanalcklar, d u c t u s biliferi i n t e r l o b u l a r e s ' l e r e girer. nterlobler s a f r a kanallar birleerek, d a h a byk t o p l a y c s a f r a k a n a l l a r n yapar. Toplayc s a f r a kanallarnn birlemesi ile d u c t u s h e p a t i c u s d e x t e r ve s i n i s t e r oluur. ki d u k t u s p o r t a h e p a t i s ' t e birleerek d u c t u s h e p a t i c u s c o m m u n i s i yapar.
D u c t u s h e p a t i c u s c o m m u n i s d u c t u s c y s t i c u s ' l a birleerek d u c t u s c h o l e d o c h u s ' u oluturur. D u c t u s c h o l e d o c h u s ; V. p o r t a e hepatis ve a. h e p a t i c a p r o p r i a ile b e r a b e r lig. h e p a t o d u o d e n a l e iindedir. A . g a s t r o d u o d e n a l i s ile birlikte, d u o d e n u m ' u n birinci parasnn ve p a n k r e a s bann arkasndan geip, g e n e l l i k l e d u c t u s p a n c r e a t i c u s (Wirsung kanal) ile birletikten sonra, duodenum'un ikinci parasndaki papilla d u o d e n i m a j o r ( V a t e r t b e r k l ) u n t e p e s i n e alr.
SAFRA KESES (VESICA BLARS, VESICA FELLEA)

Karacierin sa lobunun visseral yzndeki f o s s a vesica biliaris'te oturur. D u o d e n u m ' u n birinci paras (pars s u p e r i o r ) ile komudur. Safra k e s e s i , safray d e p o l a r ve k o n s a n t r e eder. F u n d u s v e s i c a e biliaris, geni o l a n ucudur. C o r p u s v e s i c a e biliaris, karacierin visseral yz zerindedir. C o l o n t r a n s v e r s u m ve d u o d e n u m ' u n p a r s s u p e r i o r ' u ile t e m a s eder. C o l l u m v e s i c a e biliaris, a. cystica'y ieren gevek ba d o k u s u aracl ile karaciere tutunur. B o y n u n i yznde grlen m u k o z a kvrmna, p l i c a s p i r a l i s ad verilir. D u c t u s c y s t i c u s , c o l l u m v e s i c a e biliaris'in devam o l a r a k balar. D u c t u s h e p a t i c u s c o m m u n i s ile birleerek d u c t u s c h o l e d o c h u s ' u oluturur.
Fundus vesicae biliaris Corpus vesicae biliaris Hartmann kesesi Collum vesicae biliaris \ / V - i Ductus hepaticus W dexter ve sinister - Ductus hepaticus communis
Ductus choledochus (ductus biMaris)
Ductus pancreaticus (Wirsung kanal) Ampulla hepatopancreatica (Vater ampullasi)
ID:01sl32
EKL: SAFRA KESES (VESICA BLARS, VESICA FELLEA) VE EKSTRAHEPATK SAFRA KANALLARI
Karacierin sa lobunun visseral yzndeki fossa vesica biliaris'te oturur. D u o d e n u m ' u n birinci paras (pars s u p e r i o r ) ile komudur. Safra k e s e s i , safray d e p o l a r ve k o n s a n t r e eder. F u n d u s v e s i c a e biliaris, geni o l a n ucudur. C o r p u s v e s i c a e biliaris, karacierin visseral yz zerindedir. C o l o n t r a n s v e r s u m ve d u o d e n u m ' u n p a r s s u p e r i o r ' u ile t e m a s eder. C o l l u m v e s i c a e biliaris, a. cystica'y ieren gevek ba d o k u s u aracl ile karaciere tutunur. B o y n u n i yznde grlen m u k o z a kvrmna, p l i c a s p i r a l i s ad verilir. D u c t u s c y s t i c u s , c o l l u m v e s i c a e biliaris'in devam o l a r a k balar. D u c t u s h e p a t i c u s c o m m u n i s ile birleerek d u c t u s c h o l e d o c h u s ' u oluturur.
BBREKLER
R e t r o p e r i t o n e a l organlardr. Sa bbrein st u c u , T 1 2 v e r t e b r a s e v i y e s i n d e , sol bbrein st u c u ise T l l v e r t e b r a seviyesindedir. A l t ular L3 v e r t e b r a seviyesindedir. Karacier n e d e n i y l e sa bbrek, s o l d a k i n d e n yaklak 2 cm d a h a aadadr. S a b b r e i n n y z ; s u p r a r e n a l b e z , karacierin sa l o b u , c o l o n a s c e n d e n s , f l e x u r a coli d e x t r a , d u o d e n u m ' u n ikinci paras ( p a r s d e s c e n d e n s ) ve j e j u n u m kvrmlar ile komudur. Karacier ve i n c e barsakla komu alanlar p e r i t o n ' l a rtlyken, dier o r g a n l a r l a komu olduu a l a n l a r p e r i t o n s u z d u r . S o l b b r e i n n y z ; s u p r a r e n a l b e z , d a l a k , m i d e , p a n k r e a s gvdesi, s p l e n i k d a m a r l a r , f l e x u r a coli s i n i s t r a , c o l o n d e s c e n d e n s ' i n balangc ve j e j u n u m kvrmlar ile komuluk y a p a r . M i d e , d a l a k ve j e j u n u m ' u n komu olduu blgeler p e r i t o n ' l a rtlyken; s u p r a r e n a l b e z , p a n c r e a s ve f l e x u r a coli sinistra'nn komu olduu a l a n l a r peritonsuzdur. Bbreklerin st-i yzleri, glndula s u p r a r e n a l i s ile komudur. Bbreklerin a r k a yzleri; Diyafragma, m. psoas major, m. quadratus l u m b o r u m , m. transversus abdominis V.a.n. subcostalis
N. i l i o h y p o g a s t r i c u s ve n. i l i o i n g u i n a l i s ' l e komudur. Sa bbrek 1 2 . k o s t a ile sol bbrek 1 1 . ve 12. k o s t a ile komudur.
Bbreklerin m e d i a l kenarlarnda b u l u n a n yara h i l u m r e n a l e d e n i r . Bbrek iindeki s i n u s r e n a l i s d e n i l e n bolua uzanr. Bu bolukta; kaliks'ler, bbrek damarlar ve ya d o k u s u bulunur. Toplayc kanallarn ald papilla renalis'ler, s i n u s renalis'in duvarndadr. Saylar 7 - 1 3 arasnda o l a n c a l y x minor'larn 2 y a d a 3 t a n e s i birleerek c a l y x major'lar oluturur. H e r bbrekte, 2 y a d a 3 t a n e o l a n c a l y x m a j o r ' l a r birleerek p e l v i s renalis'i yapar. H i l u m r e n a l e ' d e k i yaplarn nden a r k a y a d i z i l i m i ; V A P ( U ) (v. r e n a l i s , a . r e n a l i s , p e l v i s r e n a l i s y a d a u r e t e r ) eklindedir. ~N A. v. renalis Diaphragma 12. kaburga N. iliohypogastricus M. transversus abdominis N. subcostalis N. ilioinguinalis M. quadratus lumborum M. psoas major Pelvis renalis Ureter
ID:01sl33 (b) sa bbrein arka yz komuluklar
Splen Duodenum (pars descendens) Hepar _ _ _ _ _ (lobus dexter) Flexura coli dextra -I ve colon ascendens JejunumGaster Pancreas Flexura coli sinistra ve colon descendens Jejunum
(a) bbreklerin n yz komuluklar
EKL: BBREKLERN KOMULUKLARI
Bbrekler, dtan-ie doru: Corpusadiposum pararenale (dnda f a s c i a t r a n s v e r s a l i s vardr) F a s c i a renalis Capsula adiposa ( p e r i r e n a l ya tabakas) C a p s u l a f i b r o s a ile sarldr
Capsula adiposa (perirenal ya dokusu)
V . c a v a inferior Aorta abdominalis A . R e n a l i s sinii V. R e n a l i s sinistra C a p s u l a fibrosa
Peritoneum Colan dessendens F a s c i a renalis (Gerato f a s y a s i )
Corpus odiposum pararenale Pelvis renalis 01s527 F a s c i a transversalis
EKL: BBRE SARAN YAPILAR
Bbrekler, dtan-ie doru; C o r p u s a d i p o s u m p a r a r e n a l e ; dnda f a s c i a t r a n s v e r s a l i s vardr. Fascia renalis (Gerota fasyas, Zuckerkandl fasyas) Capsula adiposa (perirenal ya tabakas) C a p s u l a f i b r o s a ile sarldr.
Bbrekleri p o z i s y o n u n d a t u t a n e s a s faktr, komu organlarn p o z i s y o n u d u r . F a s c i a renalis (Gerota fasyas) in de bbreklerin p o z i s y o n u n d a t u t u l m a s n d a rol v a r d r . Bu f a s y a , s u p r a r e n a l bezi sardktan s o n r a , yukarda diyafragma'nn fasyas, aada ise f a s c i a i l i o p s o a s ile d e v a m eder. Bbrek k e s i t l e r i n d e ; c o r t e x renalis (dta), ve m e d u l l a renalis (ite) d e n i l e n iki t a b a k a grlr. M e d u l l a r e n a l i s ' i , p y r a m i s r e n a l i s d e n i l e n koni eklindeki oluumlar yapar. R e n a l p i r a m i d l e r i n ularna p a p i l l a r e n a l i s denir. H e r bir c a l y x m i n o r ' a , 1-3 t a n e p a p i l l a renalis alr. N e f r o n ( n e p h r o n ) , bbrein f o n k s i y o n e l ve histolojik niti o l u p , her bir bbrekte 1-3 m i l y o n arasndadr. drarn olutuu yaplardr.
EKL: LOBUS RENALIS - LOBULUS RENALIS (BBREK LOBU) (BBREK LOBUU)
Bir pyramis renalis ve onu kuatan korteks parasna birlikte lobus renalis (bir b b r e k lobu) denir. Buna gre, bir bbrekte piramit says kadar bbrek lobu bulunur. Pyramis renalis'lerin arasnda, sinus renalis'e doru uzanan korteks parasna c o l u m n a renalis ad verilir. Pyramis renalis'lerin tabanlarndan kortekse doru olan nsal uzantlara stria medullaris denir. Bir stria medullaris ile onun her iki yanndaki korteks parasna birlikte lobulus renalis (bir b b r e k lobuu) denir. iki stria medullaris arasnda kalan korteks parasna pars convoluta ad verilir. Corpusculum renale'ler ve idrar kanalcklarnn bir blm buradadr. Nefron'un blmleri; proksimalden-distale doru; c o r p u s c u l u m renale, proksimal tubulus, H e n l e lupu ve distal tubulus'tur. Distal tubulus, toplayc tubule birleir. Toplayc tubuller, toplayc kanala alr. Toplayc kanallar, papilla renalis'lerin ucundan calyx minor'lara alr. Her bir nefron'un proksimal ucunda, c o r p u s c u l u m renale denilen yap bulunur.
C o r p u s c u l u m renale (Malpighian korpskl)=glomerulus+glomerler kapsl ( B o w m a n kapsl) G l o m e r l e r kapsl; nefron'un ilk parasdr. Kortekste lokalizedir. Proksimal tubulusun genilemesi ile oluur. Glomerler kapsl, plazmadan filtrasyonu salar. drar, glomerler kapsl boluuna geen glomerler filtrattr. G l o m e r u l u s ; glomerler kapsl dolduran kapiller damar yumadr. Glomerulus'a gelen damara afferent arteriyol, glomerulus'tan kan damara da efferent arteriyol denir. Glomerulus'la, glomerler kapsl arasnda bulunan ve proksimal tubulusla devam eden bolua idrar boluu denir. Kandan, eitli kk moleklleri ieren suyun, bu bolua gemesine g l o m e r l e r filtrasyon denir. Juxtaglomerular apparatus; juxtaglomerular hcreler + macula densa Glomerulus, proksimal tubulus ve distal tubulus kortekstedir. Henle lupu, toplayc tubulus ve toplayc kanallar medulladadr.
EKL: BBREN YAPISI
BBREKLERN DAMARLARI VE SNRLER

Bbrekler, L 1 - L 2 v e r t e b r a l a r aras d i s k u s s e v i y e s i n d e , a o r t a a b d o m i n a l i s ' t e n ayrlan a. renalis'ler tarafndan beslenir. V. renalis'ler, v. c a v a inferior'a alr. L e n f damarlar, nodi a o r t t a laterales ( p a r a a o r t i k lenf dmleri)'e gider. S e m p a t i k l e r i T 1 0 - L 1 d e n , p a r a s e m p a t i k l e r i n. v a g u s ' t a n gelir.
URETER
Pelvis renalis, L l vertebrann s p i n o z knts s e v i y e s i n d e u r e t e r olur. A b d o m i n a l , pelvik ve i n t r a m u r a l o l a r a k , paras vardr.
PARS ABDOMINALIS
Pelvis renalis ile linea t e r m i n a l i s arasndaki paradr. H e r iki tarafn a b d o m i n a l paras seyri srasnda; m. p s o a s m a j o r ' u ve n. g e n i t o f e m o r a l i s ' i nden, g o n a d a l d a m a r l a r (a.v. t e s t i c u l a r i s / a . v . o v a r i c a ) arkasndan aprazlar. Kk pelvise g i r e r k e n , a.v. iliaca c o m m u n i s ' l e r i (bifurkasyonlarna yakn) ve a.v. iliaca externa'nn balanglarn nden aprazlar.
(my
Sa ureter, v. c a v a inferior'un lateralindedir. A.v. t e s t i c u l a r i s ( o v a r i c a ) , p a r s d e s c e n d e n s d u o d e n i , a.v. i l e o c o l i c a , a.v. c o l i c a d e x t r a v e r a d i x m e s e n t e r i i tarafndan nden aprazlanr. Sol u r e t e r se; a.v. t e s t i c u l a r i s ( o v a r i c a ) , a.v. c o l i c a s i n i s t r a v e c o l o n s i g m o i d e u m tarafndan nden aprazlanr. M e s o c o l o n s i g m o i d e u m ' u n a p e k s l n d e k i kmazn ( r e c e s s u s I n t e r s i g m o l d e u s ) tabanndan geer.
PARS PELVICA
L i n e a t e r m i n a l i s ile m e s a n e arasndaki paradr. H e r iki t a r a f t a ; a. u m b i l i c a l i s , a. r e c t a l i s m e d i a , n. o b t u r a t o r i u s ve a.v. o b t u r a t o r i a y nden aprazlar. E r k e k l e r d e d u c t u s d e f e r e n s ' i arkasndan aprazlayp, g l a n d u l a vesiculosa'nn t a m stnde f u n d u s blmnden m e s a n e ' y e girer. Ductus deferens, erkeklerde ureter'le peritoneum arasndan g e e n tek yapdr. Pelvik para, kadnlarda f o s s a ovarica'nn a r k a snrn yapar. C e r v i x uteri'nin yaklak 2-3 cm l a t e r a l i n d e , a. uterina'y arkasndan aprazlar.
PARS IN TRAM U RALIS

M e s a n e duvar iindeki paradr. M e s a n e duvarnda yaklak 2 cm k a d a r oblik o l a r a k s e y r e d e r ve o s t i u m u r e t e r i s d e n i l e n azla m e s a n e ' y e alr. reter, y e r d e darlk gsterir. Pelvis renalls'le birleme yeri (reteropelvik birleme); reter'in ikinci en d a r yeridir. A p e r t u r a p e l v i s s u p e r i o r ' u aprazlad y e r ( l i n e a t e r m i n a l i s ' i v e y a a . i l i a c a externa'y aprazlad y e r ) M e s a n e duvarndan getii y e r ( r e t e r ' i n en d a r y e r i d i r ) .
reteropelvik birleme Q
Apertura pelvis superior'u (linea terminalis veya a. iliaca externa) A. v. iliaca extema
Mesane duvarndan
EKL: RETER'N DARLIKLARI
ANATOM
C.,U ! ,L,O.UT l E Z LE;
MESANE (VESICA URINARIA)

MESANE'NN BLMLER
A p e x v e s i c a e , s y m p h y s i s pubica'nn st kenarna doru o l a n blmdr. B u r a d a n balayan lig. u m b i l i c a l e m e d i a n u m (allantois ( u r a c h u s ) ' i n kalnts), karn n duvarnn a r k a yznde u m b i l i c u s ' a doru uzanr. L i g a m e n t i n p l i k a y a , p l i c a u m b i l i c a l i s m e d i a n a denir. F u n d u s v e s i c a e ( b a z i s ) , m e s a n e ' n i n a r k a yzdr. E r k e k l e r d e r e c t u m , kadnlarda vagina'nn n duvar ve c e r v i x uteri ile komudur. E r k e k l e r d e , f u n d u s v e s i c a e ile r e c t u m arasnda e x c a v a t i o r e c t o v e s i c a l i s d e n i l e n p e r i t o n kmaz, kadnlarda ise, f u n d u s v e s i c a e ile v a g i n a arasnda e x c a v a t i o v e s i c o u t e r i n a d e n i l e n p e r i t o n kmaz vardr. T r i g o n u m v e s i c a e , iki t a r a f o s t i u m u r e t e r i s ile o s t i u m u r e t h r a i n t e r n u m ' u birletiren hayali izgilerle snrlanr. ki t a r a f o s t i u m u r e t e r i s arasnda u z a n a n p l i k a y a , p l i c a i n t e r u r e t e r i c a denir. gen, f u n d u s ' u n alt blmnn i yzndedir. o l a r a k grlr. O s t i u m u r e t h r a e i n t e r n u m ' u n h e m e n arkasnda grlen dil eklindeki kabarntya u v u l a v e s i c a e denir. P r o s t a t b e z i n i n m e d i a n l o b u ( l o b u s m e d i u s ; ) tarafndan oluturulur. C e r v i x ( c o l l u m ) v e s i c a e , m e s a n e ' n i n e n a a d a v e e n s a b i t o l a n blmdr. E r k e k l e r d e prostat'n st yz (bazisi) zerinde, kadnlarda ise d i a p h r a g m a pelvis'in zerinde oturur. O s t i u m u r e t h r a e i n t e r n u m tarafndan delinir. C o r p u s v e s i c a e , f u n d u s ile a p e x arasnda kalan blmdr. st yz t a m a m e n Burada t e l a s u b m u c o s a b u l u n m a z v e b u n e d e n l e m u k o z a d a plika y o k t u r v e her z a m a n dz pariyetal p e r i t o n ' d a oluturduu
p e r i t o n e u m ' l a rtl o l u p , c o l o n s i g m o i d e u m ve i l e u m kvrmlaryla komudur. M. d e t r u s o r v e s i c a e ; m e s a n e ' n i n yapsndaki dz kasn addr.
EKL: VESICA URINARIA (MESANE) VE PROSTATK URETRA
MESANE'NN DAMARLARI VE SNRLER

M e s a n e , a. iliaca i n t e r n a ' d a n g e l e n vezikal arterler tarafndan beslenir. M e s a n e v e n l e r i n i n oluturduu p l e x u s v e n o s u s v e s i c a l i s , v . alr. M e s a n e ' n i n lenf damarlar, nodi iliaci e x t e r n i ve interni'ye gider. iliaca i n t e r n a ' y a
P l e x u s h y p o g a s t r i c u s infe rior'dan g e l e n dallar, p l e x u s v e s l c a l i s d e n i l e n bir sinir p l e k s u s u oluturur. P l e k s u s a ; p a r a s e m p a t i k l e r n n . s p l a n c h n i c i pelvici (nervi e r i g e n t e s ) aracl ile S 2 - 4 d e n , s e m p a t i k l e r ise T 1 1 - L 2 s e g m e n t l e r i n d e n gelir. P a r a s e m p a t i k l e r , m. d e t r u s o r v e s i c a e ' y e k o n t r a k s i y o n yaptrr, m. s p h i n c t e r u r e t h r a e internus'u inhibe e d e r (aar). S e m p a t i k uyar, m. d e t r u s o r vesicae'yi inhibe, m. s p h i n c t e r u r e t h r a e i n t e r n u s ' u e k s i t e e d e r e k , idrarn retra'ya gemesini nler. M i k s i y o n u n m e d u l l a s p i n a l i s m e r k e z i S2-4'tr. formasyon ekirdeklerinden birisi olan M i k s i y o n u dzenleyen o t o n o m posterior (yada ve
m e r k e z , p o n s ' u n st blmndedir ( B a r r i n g t o n m e r k e z i ) . B u r a d a k i retikler nucleus tegmentalis uyarlmas, mesane nucleus tegmentalis m i k s i y o n l a sonulanr. d o r s o l a t e r a l ) un kontraksiyonu
ERKEK RETRA'SI
retra, yaklak 1 8 - 2 0 cm uzunluundadr. M e s a n e b o y n u n d a k i o s t i u m u r e t h r a e i n t e r n u m ' d a n balar, penis'in u c u n d a k i o s t i u m urethrae e x t e r n u m ' d a sonlanr. M e s a n e b o y n u ile prostat bezinin st yz arasnda kalan balang parasna p a r s i n t r a m u r a l i s denir. M. s p h i n c t e r u r e t h r a e internus d e n i l e n dz k a s tarafndan kuatlr. retra'nn, p r o s t a t bezi iinde kalan parasna p a r s p r o s t a t i c a denir. Uretra'nn en g e n i ve en f a z l a d i l a t e olabilen parasdr. Tm uzunluunca a r k a duvarnda grlen c r i s t a u r e t h r a l i s isimli m u k o z a kabarntsnn, yanlarnda k a l a n bolua s i n s p r o s t a t i c u s d e n i r ve b u r a y a ad verilir. Bu kabarntnn t a m ortasnda, u t r i c u l u s p r o s t a t i c u s d e n i l e n bir kmaz bulunur. Utriculus prostaticus'a d u c t u s e j a c u l a t o r i u s ' l a r alr. p r o s t a t b e z i n i n kanallar alr. Crista urethralis'in ortasndaki kabarntya, c o l l i c u l u s s e m i n a l i s ( v e r u m o n t a n u m )
Colliculus seminalis, hymen'e karlk gelir. Utriculus prostaticus, vagina'nn karldr.
retra'nn p a r s i n t e r m e d i a ( p a r s m e m b r a n a c e a ) d e n i l e n nc paras, d i a p h r a g m a u r o g e n i t a l e ( d e r i n p e r i n e a r a l ) ' d e d i r . Prostat'n a p e k s i n d e n balar, b u l b u s penis'e k a d a r uzanr. M. s p h i n c t e r u r e t h r a e e x t e r n u s tarafndan kuatlr. G l . b u l b o u r e t h r a l i s (Covvper b e z l e r i ) ' l e r bu parann her iki tarafnda y e r alr. P a r s s p o n g i o s a , retra'nn c o r p u s s p o n g i o s u m p e n i s iinde y e r alan drdnc parasdr. kanallar, Ostium bu urethrae externum'da proksimal biter. Gl. bulbourethralis'lerin Spongioz retra'ya parann b l m n e alr.
retral b e z l e r i n kanallar da alr. G l a n s p e n i s iindeki genilemesine de f o s s a n a v i c u l a r i s u r e t h r a e ad verilir. retra'nn mukozasnda b u l u n a n bezlere gll. u r e t h r a l e s denir. Ek olarak, m u k o z a d a farkl b o y u t l a r d a l a c u n a e u r e t h r a l e s d e n i l e n kmazlar bulunur. B u n l a r d a n bir t a n e s i ( l a c u n a m a g n a ) dierlerinden byktr v e f o s s a n a v i c u l a r i s ' i n tavanndadr. B u l a k u n a n e d e n i y l e , k a t e t e r i z a s y o n srasnda alet, f o s s a navicularis'in tabanna doru ynlendirilmelidir. retra'nn iki t a n e s f i n k t e r kas vardr. M . s p h i n c t e r u r e t h r a e i n t e r n u s ; m e s a n e b o y n u n u v e p r e p r o s t a t i k retra'y s a r a r ve kontrol eder. Dz k a s l a r d a n oluan bu sfinkter, o t o n o m sinir s i s t e m i n i n kontrol altndadr. M. s p h i n c t e r u r e t h r a e e x t e r n u s ; izgili kastr. retra'nn membranz parasn kuatr. N. p u d e n d u s ' u n dal o l a n n. p e r i n e a l i s tarafndan uyarlr.
Prostat
Pars prostatica
Spatium perinei profundum
Glandula
bulbourethralis
(Kanallar s p o n g i y o z u r e t h r a ' y a alr)
Pars membranacea Penis
F o s s a navicularis
Ostium urethrae externum EKL: URETHRA'NIN KISIMLARI
01s529
retra, drt yerde darlk gsterir: Balangcnda ( o s t i u m u r e t h r a e i n t e r n u m ) Pars m e m b r a n a c e a ( p a r s i n t e r m e d i a ) ; ikinci e n d a r yeridir. F o s s a n a v i c u l a r i s u r e t h r a e ' n i n arkas Ostium urethrae e x t e r n u m ; en dar olandr.
Ostium urethrae internum Urethra (pars prostatica) ' Diaphragma urogenitale Urethra (pars membranacea, pars intermedia)
Vesica urinaria Prostata Ductus ejaculatorius'larn azlar
Gl. bulbourethralis (Cowper bezi) Bulbus penis Crus penis
Gl. bulbourethralis'lerin\ azlar Corpus cavernosum penis A. profunda penis
-Corpus spongiosum penis
Urethra (pars spongiosa) Lacunae urethrales . Corona glandis Glans penis Fossa navicularis urethrae Preputium penis
Ostium urethrae externum
ID:01sl39
Urethra
EKL: ERKEK RETRA'SI
KADIN RETRA'SI
Mukozasnda, paraurethrales gll. urethrales denilen bezleri) denir. bezler ile lacunae bezler, urethrales erkeklerdeki denilen prostat kmazlar bulunur. retra'nn d o r s a l yzndeki s u b m u k o z a d a b u l u n a n b e z l e r e , g l l . (Skene Pararetral b e z i n i n karldr. Ostium urethrae externum, clitoris ile ostium vaginae arasnda, vestibulum
v a g i n a e ' d e d i r . G l a n s clitoridis'in yaklak 2.5 cm arkasndadr.
GENTAL SSTEM
ERKEK DI GENTAL ORGANLARI
PENS
R a d i x p e n i s ve c o r p u s p e n i s olarak iki paras vardr. R a d i x p e n i s ; yzeyel p e r i n e aralndadr. Balca a r c u s p u b i c u s ' a ve m e m b r a n a perinei'ye tutunur. B u l b u s p e n i s ve c r u s penis d e n i l e n iki paradan oluur. B u l b u s p e n i s ; c o r p u s s p o n g i o s u m p e n i s d e n i l e n erektil yapnn geni o l a n a r k a blmdr. M. b u l b o s p o n g i o s u s tarafndan rtlr. retra tarafndan definir. C r u s p e n i s ; iki tanedir. C o r p u s c a v e r n o s u m p e n i s d e n i l e n erektil yaplarn a r k a blmleridir. M. i s c h i o c a v e r n o s u s tarafndan rtlrler. C o r p u s p e n i s ; c o r p u s c a v e r n o s u m p e n i s (iki t a n e ) ile c o r p u s s p o n g i o s u m p e n i s (bir t a n e ) d e n i l e n erektil yapdan oluur. Bu erektil yaplar t u n i c a a l b u g n e a ve t u n i c a albuginea'nn dnda da f a s c i a p e n i s ( B u c k f a s y a s ) ile sarlrlar. C o r p u s s p o n g i o s u m p e n i s , p e n i s u c u n d a geniler ve g l a n s penis'i oluturur. retra, corpus spongiosum p e n i s iinden geer v e g l a n s p e n i s iinde f o s s a n a v i c u l a r i s u r e t h r a e d e n i l e n bir genileme yapar. P e n i s , karn duvarn rten yzeyel fasyann alt yapra ( S c a r p a fasyas) tarafndan oluturulan l i g . f u n d i f o r m e p e n i s v e f a s c i a profunda'nn oluturduu l i g . s u s p e n s o r i u m p e n i s ile karn n duvarna aslr. Penis'i s a r a n d e r i n f a s y a y a , f a s c i a p e n i s ( B u c k f a s y a s ) denir.
PENS'N DAMARLARI VE SNRLER

Penis'i a. p u d e n d a interna'nn dallar o l a n ift a r t e r besler. A. bulbi p e n i s A . p r o f u n d a p e n i s ; c o r p u s c a v e r n o s u m p e n i s ' l e r iinde s e y r e d e r . C o r p u s cavernosum'larn e r e k t i l dokularndaki kavernz boluklar b e s l e y e n a n a damarlardr. A. d o r s a l i s p e n i s ; c o r p u s c a v e r n o s u m penis'ler arasndaki o l u k t a , v. d o r s a l i s p r o f u n d a penis'lerin arasnda seyreder.
Miksiyon, defekasyon ve ereksiyon'un medulla spinalis merkezi, S2.4'tr. P a r a s e m p a t i k etkiyle olur. Ejakulasyon'un medulla spinalis merkezi, Lj 2'dir. S e m p a t i k etkiyle olur.
184)
Anulus inguinalis p r o f u n d u s Peritoneum F a s c i a transversalis M. transversus abdominis M. obliquus internus a b d o m i n i s M. obliquus externus abdominis C a m p e r fasyasi
e p i g a s t r i c a interior Ductus deferens ve a. v. t e s t i c u l a r i s r-Lig. umbilicale medialis Lig. umbilicale medianum m/Mwmw*Tendo conjunctivus (falx Inguinalis)
S c a r p a fasyasi'' Deri" T u n i c a d a r t o s (m. d a r t o s ) Fascia spermatica externaFascia cremastericaF a s c i a spermatica internaT u n i c a v a g i n a l i s testis ID:01s141 EKL: SCROTUM VE TESTIS'N TABAKALARI LE DERVE OLDUU YAPILAR
SCROTUM SCROTUM'UN TABAKALARI; DITAN E

Deri Tunica d a r t o s ( m u s c u l u s d a r t o s ) ; C a m p e r fasyasndan d e r i v e olur. S c r o t u m
d e r i s i n i n buruuk grnm bu kasn k o n t r a k s i y o n u nedeniyledir. M. d a r t o s , n. g e n i t o f e m o r a l i s ' i n g e n i t a l dal iindeki s e m p a t i k sinirlerle i n n e r v e edilir. Fascia s p e r m a t i c a e x t e r n a ; m. o b l i q u u s e x t e r n u s a b d o m i n i s ' i n fasyasndan d e r i v e olur. Fascia cremasterica ve m. cremaster; m. obliquus internus abdominis'in fasyasndan ve liflerinden d e r i v e olur. Fascia s p e r m a t i c a i n t e r n a ; f a s c i a t r a n s v e r s a l i s ' t e n d e r i v e olur. T u n i c a vaginalis testis'in pariyetal yapra ( p e r i o r c h i u m ) ; p e r i t o n e u m ' u n pariyetal yapradr.
TESTSN TABAKALARI (TESTKLER KAPSL); DITAN E DORU;

T u n i c a v a g i n a l i s testis'in visseral yapra ( e p i o r c h i u m ) ; p e r i t o n e u m ' u n visseral yapradr. T u n i c a albugnea Tunica vasculosa
FUNICULUS
SPERMATICUS
A. v. cremasterica ve n. genitofemoralis'in genital dal A. testicularis, plexus pampiniformis, plexus testicularis Fascia cremasterica M. cremaster Fascia spermatica interna Processus vaginalis'in kalntlar N. ilioinguinalis Ductus deferens ve lenf damarlar A. ductus deferentis Fascia spermatica externa ID:01sl42
EKL: FUNICULUS SPERMATICUS'UN TABAKALARI VE NDEK ANATOMK YAPILAR
FUNICULUS SPERMATICUS'U SARAN YAPILAR; DITAN-IE;

f a s c i a s p e r m a t i c a e x t e r n a ; m. o b l i q u u s e x t e r n u s a b d o m i n i s ' i n fasyas, m . c r e m a s t e r v e f a s c i a c r e m a s t e r i c a ; m . o b l i q u u s internus a b d o m i n i s ' i n lifleri ve fasyas, f a s c i a s p e r m a t i c a i n t e r n a ; fascia t r a n s v e r s a l i s yapar.
FUNICULUS SPERMATICUS NDE BULUNAN YAPILAR

ductus deferens a. t e s t i c u l a r i s , a. d u c t u s d e f e r e n t i s plexus pampiniformis ( w . testiculares) p l e x u s testicularis ( s e m p a t i k sinir p l e k s u s u ) lenf damarlar processus vaginalis p e r i t o n e a l kalntlardr. IM. g e n i t o f e m o r a l i s ' i n g e n i t a l dal ( m . c r e m a s t e r ' i uyarr), a.v. c r e m a s t e r i c a ve m. c r e m a s t e r t a b a k a l a r d a b u l u n a n yaplardr. kalntlar; tunica vaginalis testis'le balantl, oblitere
ERKEK GENTAL ORGANLARI

Testis, e p i d i d y m i s , d u c t u s d e f e r e n s , glndula v e s i c u l o s a , d u c t u s ejaculatorius, prostat v e g l . bulbourethralis'tir.
TESTIS
Testis'ler, 2 8 . haftaya k a d a r karn a r k a duvarndan a n u l u s inguinalis p r o f u n d u s ' a gelir. Drt hafta s o n r a ( 3 2 . h a f t a ) s c r o t u m ' a iner. Testis'leri s a r a n ; tunica vaginalis testis'in visseral yapra (epiorchium), t u n i c a a l b u g n e a v e t u n i c a v a s c u l o s a , birlikte t e s t i k l e r k a p s l ad ile bilinir. T u n i c a v a s c u l o s a , t u n i c a albuginea'nn altndaki d a m a r a tabakasdr.
186 Y- TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER

T n i c a v a g i n a l i s , p r o c e s s u s vaginalis'in alt u c u n u n kalmasdr. Tnica v a g i n a l i s testis, iki tabakaldr. Testis'in tm yzeylerini rtenine l a m i n a v i s c e r a l i s ( e p i o r c h i u m ) , t e s t i s zerinden s c r o t u m ' u n i yzne atlayanna l a m n a p a r i e t a l i s ( p e r i o r c h i u m ) ad verilir. ki t a b a k a arasnda b u l u n a n bolua t n i c a v a g i n a l i s b o l u u denir. Bu bolukta sv b i r i k m e s i h i d r o s e l o l a r a k bilinir. T n i c a a l b u g n e a , l a m i n a visceralis'in altndaki tabakadr. Bu t a b a k a , testis'in a r k a d tarafndan ieri doru m e d i a s t i n u m t e s t i s ad ile girer. Testis'in st u c u n d a n alt u c u n a k a d a r u z a n a n m e d i a s t i n u m t e s t i s ' t e n kan uzantlara s e p t u l a t e s t i s denir. Bu uzantlar aracl ile t e s t i s , 2 0 0 - 3 0 0 t a n e lobua ( l o b u l i t e s t i s ) ayrlr. H e r bir l o b u l u s t e s t i s iinde, 1-3 t a n e t u b u l i s e m i n i f e r i c o n t o r t i d e n i l e n kvrntl tpler bulunur. H e r bir testis'te t o p l a m 4 0 0 - 6 0 0 t a n e o l a n bu tplerin gevek ba d o k u s u n d a , interstisyel hcreler (Leydig hcreleri) vardr. Bu hcreler, sekonder seks k a r a k t e r l e r i n i n geliiminden s o r u m l u t e s t o s t e r o n ' u salglar. nterstisyel hcreler ( L e y d i g hcreleri), s p e r m a t o g e n i k hcreler ( p r i m o r d i y a l g e r m hcreleri) ve Sertoli hcreleri ( s u s t e n t a k u l a r hcreler, d e s t e k hcreler) t u b u l i s e m i n i f e r i contorti'lerdedir. Tubuli s e m i n i f e r i contorti'ler, testis'in a r k a blmnde birleerek, 2 0 - 3 0 t a n e t u b u l i s e m i n i f e r i r e c t i d e n i l e n ksa ve dz kanallar oluturur. B u kanallar, m e d i a s t i n u m testis'e girer v e b u r a d a r e t e t e s t i s d e n i l e n bir k a n a l a yapar. M e d i a s t i n u m testis'in st u c u n d a , bu adan balayan 1 2 - 2 0 t a n e d u c t u l i e f f e r e n t e s t e s t i s isimli kk kanallar, tnica a l b u g i n e a ' d a n geerek, e p i d i d y m i s d e n i l e n k a n a l yuman oluturur.
EKL: SPERM'LERN TAINDII KANALLAR
EPIDIDYMIS
Testis'lerin st blmnn arka-d yznde o t u r a n bu yap, s p e r m ' l e r i n f o n k s i y o n e l o l a r a k o l g u n l u u n a e r i t i i v e a z bir b l m n n d e p o e d i l d i i y e r d i r . E p i d i d y m i s , yaklak 4 cm uzunluunda tek bir kanal yumadr ( d u c t u s e p i d i d y m i s ) . Y u m a k aldnda uzunluu 6 m e t r e y i geer.
TESTS VE EPDDMSN DAMARLARI VE SNRLER

T e s t i s v e e p i d i d y m i s , a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n dallar o l a n a . t e s t i c u l a r i s ' l e r d e n beslenir.
ANATOM
Testis'ten ve e p i d i d y m i s ' t e n balayan venler, p l e x u s p a m p i n i f o r m i s d e n i l e n bir venz a yaparlar. D u c t u s d e f e r e n s ' i n nnde y e r a l a n bu an, st u c u n d a n balayan v. t e s t i c u l a r i s , sada v. c a v a i n f e r i o r ' a , s o l d a ise v. r e n a l i s s i n i s t r a ya dklr. T e s t i s v e e p i d i d y m i s ' i n l e n f damarlar, balca l a t e r a l a o r t i k l e n f d m l e r i n e gider. Testis ve e p i d i d y m i s ' i n sinirleri, a. testicularis 'in evresindeki p l e x u s t e s t i c u l a r i s ' t e n gelir. S e m p a t i k l e r ; testis'e T 1 0 - 1 1 d e n , e p i d i d y m i s ' e ise T l l - 1 2 d e n gelir. S e m p a t i k s i n i r l e r bu yaplarn d u y u s u n u tar. N. g e n i t o f e m o r a l i s ' i n g e n i t a l dal da t e s t i s ' l e r i n d u y u s u n u tar.
DUCTUS DEFERENS (VAS DEFERENS)

D u c t u s e p i d i d y m i s ' i n devam o l a r a k c a u d a e p i d i d y m i s ' t e n balar. Yaklak 45 cm uzunluunda muskler b i r tptr. Balangcndan i t i b a r e n f u n i c u l u s s p e r m a t i c u s iindedir. Testis'in a r k a yznde yukar doru ykselir ve a n u l u s i n g u i n a l i s s u p e r f i c i a l i s ' t e n c a n a l i s i n g u i n a l i s ' e girer. A n u l u s i n g u i n a l i s p r o f u n d u s ' t a n geip, karn boluuna glandula gelir. E k s t e r n a l i l i y a k damarlarn nnden geip kk pelvis'e girer. r e t e r ' i n tarafndan aprazladktan s o n r a m e s a n e ' n i n f u n d u s blmne gelir. B u r a d a ad ile retra'nn p r o s t a t i k parasna alr. S p e r m ' l e r i n byk blm d u c t u s d e f e r e n s ' t e d e p o edilir. vesiculosa'nn terminali o l a n d u c t u s e x c r e t o r i u s ile birleerek, d u c t u s e j a c u l a t o r i u s
GLANDULA VESICULOSA (GLANDULA SEMINALIS, VESICULA SEMINALIS)

M e s a n e ile r e k t u m arasnda bulunur. Gerekte t e k bir kanaldr ve kvrmlar aldnda uzunluu 1 0 - 1 5 cm olur. Ejakulat (semen)'n en byk b l m n bu bezin salgs oluturur (yaklak %60). D u c t u s e x c r e t o r i u s d e n i l e n kanal, d u c t u s d e f e r e n s ' l e birleerek d u c t u s e j a c u l a t o r i u s ad altnda p r o s t a t i k retra'ya alr. P r o s t a t i k retra'dakl c o l l l c u l u s s e m i n a l i s ' e v e y a utriculus p r o s t a t i c u s ' a alr.
GLANDULA PROSTATICA (PROSTATA)

M e s a n e b o y n u altnda bulunur. E r k e k reme s i s t e m i n i n e n b y k a k s e s u a r bezidir. Kadnlardaki p a r a r e t r a l b e z l e r i n ( S k e n e b e z l e r i ) karldr. P r o s t a t iinden, u r e t h r a ve d u c t u s e j a c u l a t o r i u s geer. B i l e i k t u b u l o a l v e o l e r t i p b e z d i r . Kanallar p r o s t a t i k retra'daki c o l l i c u l u s s e m i n a l i s ' i n h e r iki y a n tarafnda b u l u n a n s i n s p r o s t a t i c u s ' a alr.
GLANDULA BULBOURETHRALIS (COWPER BEZLER)

D e r i n p e r i n e a r a l n d a ( d i a p h r a g m a u r o g e n i t a l e ) , membranz retra'nn h e r iki tarafnda b e z e l y e y e b e n z e r bir ift bezdir. Kanallar, s p o n g i o z r e t r a ' n n p r o k s i m a l parasna alr.
KADIN DI GENTAL ORGANLARI

D g e n i t a l o r g a n l a r birlikte, v u l v a ad ile bilinir. M o n s p u b i s , s y m p h y s i s pubica'nn n tarafnda y e r a l a n kabark blgedir.
EKL: KADIN DI GENTAL ORGANLARI (VULVA, PUDENDUM FEMININUM)
LABIUM MA)US PUDENDI

S c r o t u m ' u n k a r l o l a n bir ift deri plikasdr. Lig. t e r e s uteri, l a b i u m m a j u s p u d e n d i ' d e sonlanr.
LABIUM MINUS PUDENDI

L a b i u m m a j u s ' l a r arasnda, erektil d o k u ieren iki kk d e r i kvrmdr. N y m p h a ad ile de bilinir. P e n i s ' i n v e n t r a l y z n n karldr.
VESTIBULUM VAGINAE
L a b i u m m i n u s p u d e n d i ' l e r arasnda m i n o r e s ' l e r i n kanallar alr. k a l a n alandr. Buraya; ostium vaginae, o s t i u m u r e t h r a e e x t e r n u m , g l a n d u l a v e s t i b u l a r i s m a j o r ile g l a n d u l a e v e s t i b u l a r e s
CLITORIS
L a b i u m m i n u s p u d e n d i ' l e r i n nde birletikleri yerdedir. clitoridis ve c o r p u s clitoridis d e n i l e n iki paras vardr. Penis'in karldr. Radix
HYMEN
O s t i u m v a g i n a e ' y i k a p a t a n mkoz bir membrandr. Anler, semilner, k r l b r i f o r m (delikli) y a d a i m p e r f o r a (deliksiz) gibi eitli ekillerde olabildii g i b i , hi o l m a y a b i l i r d e . lk c i n s e l birlemeden s o n r a rptre o l u r ve kalntlarna c a r u n c u l a e h y m e n a l e s denir.
BULBUS VESTIBULI
O s t i u m vaginae'nin her iki tarafnda b u l u n a n erektil d o k u kitlesidir. Erkeklerdeki c o r p u s s p o n g i o s u m penis ve b u l b u s penis'in karldr. M. b u l b o s p o n g i o s u s ' u n altndadr.
GLANDULA VESTIBULARIS MAJOR (BARTHOLIN BEZ)

O s t i u m v a g i n a e ' n i n her iki tarafnda, b u l b u s vestibull'lerin a r k a ularna komu iki t a n e bezdir. M. b u l b o s p o n g i o s u s ( m . b u l b o c a v e r n o s u s ) ile rtldrler. Erkeklerdeki g l . b u l b o u r e t h r a l i s ' i n ( C o w p e r b e z i ) karldr. L a b i u m m i n u s p u d e n d i N e h y m e n arasnda b u l u n a n o l u k t a s e y r e d e n kanal v e s t i b u l u m v a g i n a e ' y e alr.
KADIN GEN TAL ORGANLARI

OVARIUM
Ovaryum'larn karn a r k a duvarndan p e l v i s ' e inii, g u b e r n a c u l u m ' u n kontrol altndadr. G u b e r n a c u l u m , yukarda ovaryum'larn a l t ularndan t u b a uterina'larn u t e r u s ' a girdii y e r e yakn u t e r u s ' a tutunur. Aada ise g e l e c e k t e l a b i u m m a j u s o l a n blgedeki f a s y a y a tutunur. leri dnemde g u b e r n a c u l u m ' u n k r a n y a l p a r a s lig. o v a r i i p r o p r i u m , k a u d a l p a r a s d a lig. t e r e s u t e r i o l a r a k kalr. O v a r y u m ' l a r , kk pelvis'in y a n duvarlarndaki f o s s a o v a r i c a ' d a oturur. ukurun tabanndan, a.v. o b t u r a t o r i a ile n. o b t u r a t o r i u s geer. i n d e a.v. ovarica'nn bulunduu lig. Suspensorium ovarii over'in st
u c u n a t u t u n u r . T u b a uterina'nn i n f u n d i b u l u m parasndan kan f i m b r i a o v a r i c a ' l a r da bu u c u n zerindedir. A l t u c u lig. o v a r i i p r o p r i u m d e n i l e n l i g a m e n t ile u t e r u s ' u n c o r n u ' s u n a balanr. Bu l i g a m e n t , g u b e r n a c u l u m ' u n kalntsdr ve lig. l a t u m uteri iindedir. Lig. ovarii proprium Pars uterina (mural parga) I * ; isthmus uteri |
Fundus uteri
Cavitas uteri r Corpus ute
Ampulla tubae uterinae Isthmus tubae uterinae Infundibulum tubae uterinae Fimbriae tubae uterinae Ovarium Lig. teres uteri Ostium anatomicum uteri internum Portio supravaginalis cervicis Portio vaginalis cervicis Plicae palmatae
ID:01s145
Fornix vagina Ostium uteri
EKL: KADIN GENTAL ORGANLARI
OVARYUM'UN DAMARLARI VE SNRLER

Ovaryum'lar a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n d a l l a n o l a n a . o v a r i c a ' l a r besler. A.v. externa'nin zerinden geip, l i g a m e n t u m Suspensorium ovarii uterina'nn dallar ile a n a s t o m o z yapar. H i l u m o v a r i i ' d e n kan v e n l e r i , plexus pampiniformis denilen bir venz a iliaca A. i i n e girer.
oluturur. A oluturan v e n l e r birleerek v. ovarica'y yapar. S o l o v a r y a n v e n , v. r e n a l i s s i n i s t r a ' y a , s a o v a r y a n v e n ise v . c a v a i n f e r i o r ' a a l r . Ovaryum'larn lenf damarlar, l a t e r a l a o r t i k ( p a r a a o r t i k ) l e n f d m l e r i n e gider. S e m p a t i k l e r i T 1 0 - l l ' d e n gelir. O v a r y u m ' l a r d a n ar d u y u s u n u tar.
TUBA UTERINA (SALPINX, FALLOPIAN TP)

P a r a m e z o n e f r i k (mllerian kanallar) kanallarn k r a n y a l ularndan geliir. U t e r u s ' u n h e r iki tarafnda p e r i t o n e u m ' l a rtl organlardr. L i g a m e n t u m t e r e s uteri'nin arkasnda y e r alan m e z e n t e r i ( m e s o s a l p i n x ) ile, l i g a m e n t u m l a t u m uteri'nin st kenarna tutunur. C a v i t a s uteri'nin st kesine alan o s t l u m u t e r i n u m t u b a e u t e r i n a ve p e r i t o n boluuna b a k a n o s t i u m a b d o m i n a l e t u b a e uterina d e n i l e n iki akl vardr.
190y
T u b a uterina'larn f o n k s i y o n u ; o v u m ' u y a k a l a m a k , fertilize o v u m ' u n b e s l e n m e s i n i v e t r a n s p o r t u n u salamaktr.
TUBA UTERINA'NIN DRT PARASI VARDIR. OVARYUM'DAN UTERUS'A DORU;

Infundibulum tubae uterina A m p u l l a t u b a e u t e r i n a ; e n u z u n v e e n geni paradr. F e r t i l i z a s y o n b u r a d a olur. I s t h m u s t u b a e u t e r i n a ; u t e r u s duvarna yakn o l a n paradr. P a r s u t e r i n a ( i n t r a m u r a l p a r a , interstisyel p a r a ) , ; uterus d o k u s u iindeki yaklak 1 cm lik paradr. T u b a uterina'nn en d a r parasdr. I n f u n d i b u l u m ' d a n o v a r i u m ' u n zerine u z a n a n p a r m a k eklindeki yaplara f i m b r i a e t u b a e u t e r i n a e ad verilir. B u n l a r d a n bir t a n e s i dierlerinden d a h a u z u n ve d a h a d e r i n olua sahiptir. F i m b r i a o v a r i c a denilen bu f i m b r i a , o v a r y u m ' u n t u b a l ucuyla balantldr. Fimbria'larn f o n k s i y o n u , o v a r y u m ' d a n braklan o v u m ' u yakalamaktr.
UTERUS
P a r a m e z o n e f r i k kanallarn birlemi alt blmlerinden ( u t e r o v a g i n a l k a n a l o l a r a k bilinir) d e r i v e olur.
CORPUS UTERI
T u b a uterina'larn uterus'a girdii yere c o r n u uteri denir. C o r n u uteri'lerin yukarsnda kalan c o r p u s uteri blmne f u n d u s uteri ad verilir ve t a m a m e n p e r i t o n l a rtl o l u p , ince barsak kvrmlar ile komudur. H e r iki t a r a f t a , c o r n u uteri'nin h e m e n a r k a - a l t tarafnda l i g a m e n t u m o v a r i i p r o p r i u m (lig. u t e r o o v a r i c u m ) , n-alt tarafnda d a l i g a m e n t u m t e r e s uteri, u t e r u s ' a tutunur. I s t h m u s u t e r i c o r p u s u t e r i ' n i n , c e r v i x uteri'nin h e m e n yukarsnda k a l a n d a r blgesidir.
CERVIX UTERI
M e s a n e ile r e k t u m arasndadr. U t e r u s ' u n en s a b i t blmdr. inde, yukarda cavitas u t e r i , aada v a g i n a ile devaml bir k a n a l bulunur. C a n a l i s c e r v i c i s u t e r i d e n i l e n bu k a n a l , i s t h m u s uteri ile o s t i u m uteri arasndadr. Kanaln v a g i n a ' y a alan azna o s t i u m u t e r i ( e k s t e r n a l o s ) denir. K a n a l d a b u l u n a n plikalara p l i c a e p a l m a t a e denir. C e r v i x uteri'nin, v a g i n a iindeki blmne p o r t i o v a g i n a l i s c e r v i c i s ( e x o c e r v i x ) , v a g i n a stndeki blmne d e p o r t i o s u p r a v a g i n a l i s c e r v i c i s ( e n d o c e r v i x ) ad verilir. Portio v a g i n a l i s c e r v i c i s , vaglna'nn n duvar zerine s a r k a n s e r v i k s blmdr. Bu iliki s o n u c u v a g i n a ile aralarnda f o r n i x v a g i n a e d e n i l e n d e r i n bir o l u k oluur ve bu o l u k en d e r i n a r k a taraftadr (fornix p o s t e r i o r ) . O s t i u m u t e r i , portio v a g i n a l i s c e r v i c l s ' i n y u v a r l a k ucundadr. U t e r u s ' u p e l v i s i i n d e p o z i s y o n u n d a t u t a n aktif v e pasif d e s t e k l e r vardr. A k t i f d e s t e i , d i a p h r a g m a pelvis salar. En n e m l i pasif d e s t e i , uterus'u normal anatomik pozisyonunda (anteversiyon ve antefleksiyon) tutan ligamentum t r a n s v e r s u m c e r v i c i s (lig. c a r d i n a l e , M a c k e n r o d t b a ) ' t i r .
UTERUS'UN PERTON E AL LGAMENTLER

U t e r u s ' u n ift p e r i t o n e a l l i g a m e n t i vardr. L i g a m e n t u m a n t e r i u s ( p l i c a u t e r o v e s i c a l i s ) ; c o r p u s uteri ile cervix uteri'nin birleme y e r i n d e n , m e s a n e ' n i n st yzne uzanr. E x c a v a t i o vesicouterina'y yapar.
ANATOM
L i g a m e n t u m p o s t e r i u s ( p l i c a r e c t o - v a g i n a l i s ) ; fornix posterior s e v i y e s i n d e r e c t u m ' u n n yzne a t l a y a n P e r i t o n e u m tarafndan oluturulur. E x c a v a t i o rectouterina'y yapar.
L i g a m e n t u m l a t u m u t e r i ( b r o a d l i g a m e n t ) ; u t e r u s ' u n h e r iki yanndan, pelvis'in lateral duvarlarna u z a n a n iki yaprakl p e r i t o n e u m ' d u r . O v a r y u m ' l a r , ligamentin arka yapra zerindedir. Ligamentin uterus'a yakn olan blmne m e s o m e t r i u m , t u b a u t e r i n a ' y a yakn blmne m e s o s a l p i n x ve o v a r i u m ' a yakn blmne de m e s o v a r i u m denir.
LIGAMENTUM LATUM UTERI NDEK YAPILAR

A.v. o v a r i c a A.v. u t e r i n a P a r a m e t r i u m ; ba d o k u s u d u r . Tuba uterina
Lig. ovarii proprium L i g . t e r e s u t e r i (lig. r o t u n d u m ) Pelvik reter'in alt paras Sinirler ( p l e x u s u t e r o v a g i n a l i s ) ve lenf damarlar E p o o p h o r o n (Rosenmller organ) ve P a r o o p h o r o n
UTERUS'UN DER LGAMENTLER

L i g a m e n t u m t e r e s uteri (lig. r o t u n d u m , r o u n d l i g a m e n t ) ; g u b e r n a c u l u m ' u n kalntsdr. C a n a l i s inguinalis'ten geer ve l a b i u m m a j u s p u d e n d i ' d e sonlann S e r v i k a l l i g a m e n t l e r ; pelvis tabannda y e r a l a n ba d o k u s u younlamalardr. C e r v i x u t e r i ' d e n pelvis'in duvarlarna u z a n a n ift ligamenttir. E s a s o l a r a k uterus'un mekanik desteinden sorumludurlar.
L i g a m e n t u m c a r d i n a l e (lig. t r a n s v e r s u m cervicis, M a c k e n r o d t l i g a m e n t i ) ; c e r v i x uteri ve lateral f o r n i k s ' t e n , pelvis y a n duvarlarna t r a n s v e r s o l a r a k uzanr. Uterus'un pasif d e s t e i n d e rol olan en n e m l i ligamenttir. L i g a m e n t u m p u b o c e r v i c a l e ; uterus'un n duvar ve vagina'nn st blmnden, ne doru u z a n a r a k p u b i s kemiinin a r k a yzne tutunur.
L i g a m e n t u m r e c t o u t e r i n u m ( P e t i t l i g a m e n t l e r i ) ; c e r v i x uteri'nin
her iki
y a n tarafndan, a r k a y a doru uzanr. R e c t u m ' u n y a n tarafndan geip, s a c r u m ' a tutunur. Plica rectouterina'nn ( D o u g l a s plikas, plica u t e r o s a c r a l i s ) iindedir.
UTERUS'UN MEKANK DESTENDEN SORUMLU YAPILAR

M. l e v a t o r ani'lerin t o n u s u ( d i a p h r a g m a p e l v i s ) L i g a m e n t u m c a r d i n a l e (lig. t r a n s v e r s u m cervicis, M a c k e n r o d t ba); en nemli olandr. Lig. pubocervicale L i g . u t e r o s a c r a l i s (lig. r e c t o u t e r i n u m )
L i g a m e n t u m c a r d i n a l e v e l i g a m e n t u m u t e r o s a c r a l i s , f a s c i a pelvis'in visserai yapra ( e n d o p e l v i k f a s y a ) tarafndan oluturulur. C e r v i x uteri'yi ve vagina'nn st parasn desteklerler. U t e r o s a k r a l l i g a m e n t l e r i n k e s i l m e s i , sistosel ( m e s a n e sarkmas) ile sonulanr.
^Jj^^^
UTERUS'UN DAMARLARI VE SNRLER

U t e r u s ' u a. iliaca interna'nn dal o l a n a. u t e r i n a besler. A. uterina'nn u t e r u s duvarnda verdii dallar, a n t e r i o r ve p o s t e r i o r a r k u a t a r t e r l e r e ayrlr. Bu a r t e r l e r d e n e n d o m e t r i u m ' a g i d e n bir ok kvrml d a l kar. Bu kvrml d a l l a r a rr. h e l i c i n i denir. yaralanmasn nler. U t e r u s ' u n v e n l e r i , cervix uteri'nin her iki yannda p l e x u s v e n o s u s u t e r i n u s d e n i l e n iki p l e k s u s oluturur. Bu p l e k s u s t a n balayan uterin venler, v. iliaca interna'ya alr. C e r v i x uteri'nin lenfini tayan lenf damarlar, e k s t e r n a l iliyak, internal iliyak, rektal ve s a k r a l lenf dmlerine d r e n e olur. C o r p u s uteri'nin alt parasnn lenfini tayan lenf damarlar, e k s t e r n a l iliyak lenf dmlerine alr. C o r p u s uteri'nin st paras ve f u n d u s uteri'nin lenf damarlar; lateral aortik, preaortik ve yzeyel i n g u i n a l lenf dmlerine (lig. t e r e s uteri evresinde) gider. P a r a s e m p a t i k l e r i ; S 2 - 4 d e n , s e m p a t i k l e r i T 1 2 - L 1 d e n gelir. F u n d u s v e c o r p u s uteri'nin ar d u y u s u s e m p a t i k l e r l e , c e r v i x uteri'nin ar d u y u s u ise p a r a s e m p a t i k l e r l e tanr. Bu dzenlenme, g e b e l i k t e byyen u t e r u s n e d e n i y l e a r t e r l e r i n
VAGINA
V a g i n a ile portio vaginalis cervicis arasnda, f o r n i x v a g i n a e d e n i l e n halka eklinde bir kmaz vardr. Buras, vagina'nn p e r i t o n l a rtl t e k yeridir. F o r n i x v a g i n a e ; n, a r k a ve iki de y a n paraya ayrlr. En d e r i n olan f o r n i x p o s t e r i o r ' d u r ve e x c a v a t i o rectouterina'nn n duvarn y a p a n p e r i t o n l a rtldr.
VAGNA'NIN DAMARLARI VE SNRLER

Vagina'nn e s a s arteri a. iliaca interna'nn dal o l a n a. vaginalis'tir. Vagina'nn st parasn a. u t e r i n a , o r t a parasn a. v a g i n a l i s ve alt parasn da a. p u d e n d a interna ile a. rectalis m e d i a ' d a n g e l e n dallar besler. Vagina'nn v e n l e r i , organn h e r iki tarafnda p l e x u s v e n o s u s v a g i n a l i s i yapar. Bu p l e k s u s , p l e x u s v e n o s u s uterinus'la birlikte p l e x u s u t e r o v a g i n a l i s ' i oluturur ve v. iliaca interna'ya alr. Vagina'nn st parasnn lenf damarlar, internal ve e k s t e r n a l iliyak lenf dmlerine, o r t a parasnn lenf damarlar internal iliyak lenf dmlerine ve alt parasnn lenf damarlar da nodi iliaci c o m m u n e s ile yzeyel i n g u i n a l lenf dmlerine gider. s t 3 / 4 ' n e p a r a s e m p a t i k l e r i S 2 - 4 d e n , s e m p a t i k l e r i T 1 2 - L 1 d e n gelir. Vagina'nn alt 1/4' s o m a t i k i n n e r v a s y o n a s a h i p t i r ve n. p u d e n d u s tarafndan uyarlr. Bu n e d e n l e bu para sya ve d o k u n m a y a duyarldr.
SNR SSTEM ve DUYU ORGANLARI
Sinir sistemini oluturan tm yaplar ektoderm'den kken alr. Embriyonel hayatn nc haftasnn balarnda, ektoderm l a m i n a neuralis denilen nral pla oluturur. Lamina neuralis'teki invaginasyon sonucu, her iki tarafta plica neuralis denilen kabarntlar meydana gelir. Plica neuralis'ler boyunca bulunan nroektodermal hcreler, crista neuralis denilen hcre kitlesini yapar. nc haftann sonuna doru plica neuralis'ler birlemeye balar. Birleme 25 nci gnde tamamlanr ve tubus neuralis denilen yap meydana gelir. Ektoderm'den tubus neuralis'in olumasna nrulasyon denir. Merkezi sinir sistemi tubus neuralis'ten, periferik sinir sistemi ise crista neuralis'ten oluur. Fetal yaamn drdnc haftasnn sonunda, tubus neuralis'in pars cranialis denilen st blmnde tane ilik bulunur. Primer beyin veziklleri denilen bu ilikler, ndenarkaya; prosencephalon, mesencephalon ve r h o m b e n c e p h a l o n olarak isimlendirilir. ne birlikte encephalon denir. Tubus neuralis'in pars spinalis denilen alt blmnden m e d u l l a spinalis ve spinal sinirler geliir. Prosencephalon (n beyin); diencephalon (ara beyin) + telencephalon (cerebrum) Mesencephalon ( o r t a beyin); pons ile diencephalon arasnda kalan blmdr. R h o m b e n c e p h a l o n (arkabeyin); myelen cephalon (medulla oblongata= bulbus) ve metencephalon (pons ve cerebellum)'dan oluur.
D i e n c e p h a l o n (ara beyin); thalamus, hypothalamus, epithalamus ve subthalamus denilen blmlerden oluur. Epifiz bezi atsndan derive olur. Optik sinirler ve retinalar da yan taraflarnda bulunan optik veziklden derive olur. T e l e n c e p h a l o n (cerebrum)'u.A iki tane hemispherium cerebri (beyin yarmkresi) yapar. Bir hemispherium cerebri; c o r t e x c e r e b r i , substantia alba (beyaz cevher), pars basalis telencephali (bazal n beyin, olfaktor sistem) ve nuclei basales (bazal ekirdekler, bazal ganglionlar)'i ierir. Beyin sap (truncus encephali) = Bulbus + Pons + Mesencephalon Beyin dokusunda lenfatik yap ve nosiseptr (ar reseptr) y o k t u r . nsan sinir sist eminde toplam 43 ift periferik sinir vardr.
EKL: T U B U S NEURALS
1 9 4 V TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
CRISTA NEURALIS'TEN K K E N A L A N HCRELER Schwann h c r e l e r i ; periferik sinirlerin aksonlarn saran miyelin klfn yapar. Satellit hcreler Kromaffin hcreler; adrenal medulla'da bulunurlar. Paraganglion hcreleri Melanoblast'lar (melanosit'lerin prekrsr hcreleri), meningeal hcreler (pia ve arachnoidea mater), tiroid bezinde bulunan parafollikler h c r e l e r (C hcreleri) Btn duyu ganglionlar, o t o n o m ganglionlar ve ganglion spinale'lerdeki nronlar ile enterik sinir sistemindeki hcreler (enterokromaffin hcreler). T U B U S NEURALIS EPTELNDEN K K E N A L A N HCRELER A s t r o s i t ' l e r (astroglia'lar); Nronlar destekler, tamir eder ve beslerler. Kan-beyin bariyerinde fonksiyonlar vardr. Oligodendrosit'ler (oligodendroglia'lar); merkezi sinir sisteminde miyelin klfn yapan hcrelerdir. Periferik sinir sistemindeki Schwann hcrelerinin karldr. Astrosit'ler ve oligodendrosit'ler makroglial hcreler olarak bilinir. E p e n d i m hcreleri (ependimosit'ler); beyin ventrikllerini ve canalis centralis'i deyen hcrelerdir. Serbest yzeylerindeki silyalar ile BOS'un ventrikllerden knda fonksiyon yaparlar. Koroidal hcreler, plexus choroideus'ta bulunan hcrelerdir. Mikroglial hcreler; sinir sisteminin fagositik hcreleridir. Vcudun dier dokularndaki makrofajlarn karldr. Dier nroglial hcrelerden farkl olarak, kemik iliinden derive olurlar.
F O N K S Y O N L A R I N A G R E LF T P L E R G e n e l somatik afferent ( G S A ) lifler; btn spinal sinirlerde ve baz kranyal sinirlerde (V,VII,IX,X) bulunur. Eksteroseptif duyular (ar, s, dokunma ve basn) ile kas, tendon ve eklemlerden proprioseptif duyuyu tar. z e l somatik afferent ( S A ) lifler; sadece II ve VIII nci kranyal sinirde bulunur. G e n e l visseral afferent ( G V A ) lifler; btn spinal sinirlerde ve baz kranyal sinirlerde (VII, IX, X) bulunur. GVE liflerle birlikte seyrederler, i organlardan, damarlardan ve bezlerden duyu tar. Sindirim sisteminin motilitesi, kimyasal ve mekanik durumu, ar, dolma ve boalmas ile ilgili duyulan tar. Bu duyular, bulbus'ta bulunan nucleus tractus solitarius'a getirilir. z e l visseral afferent ( V A ) lifler; koku ve tat duyusunu tayan kranyal sinirlerde vardr. Koku duyusu I, tat duyusu ise; VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerle tanr. S o m a t i k efferent (SE) lifler; izgili (iskelet) kaslara gider. Btn spinal sinirlerde ve baz kranyal sinirlerde (III, IV, VI, XII) bulunan motor liflerdir. G e n e l visseral efferent ( G V E ) lifler; o t o n o m lifleri temsil eder. Btn spinal sinirlerde ve III, VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerde bulunur. Damarlarn ve organlarn dz kaslar ile bezlerini altrr. z e l visseral efferent ( V E ) lifler; arcus branchialis mezoderminden gelien izgili kaslar (larinks, farinks, yumuak damak, mimik ve ineme) uyarr. V, VII, IX, X ve XI nci kranyal sinirlerde bulunur.
LEMNISCUSLAR
Yass sinir demetleridir. Drt t a n e l e m n l s k u s vardr. L e m n i s c u s m e d i a l i s ; gvdeden uurlu proprioseptif, v i b r a s y o n ve iki n o k t a ayrm duyularn tayan f a s c i c u l u s gracilis ve f a s c i c u l u s c u n e a t u s ' u n , m e d u l l a o b l o n g a t a (bulbus)'daki nucleus gracilis ve nucleus cuneatus'taki ikinci nronlarnn uzantlardr. L e m n i s c u s trigeminalis (tractus t r i g e m i n o t h a l a m i c u s ) ; nucleus spinalis nervi t r i g e m i n i (ba ve yzn ar-s d u y u s u ile ilgili) ve n u c l e u s principalis nervi t r i g e m i n i ' d e k i (ba ve yzn dokunma-basn d u y u s u ile ilgili) ikinci nronlarn uzantlardr.
ANATOM
L e m n i s c u s s p i n a l i s ; gvdeden ar-s-dokunma-basm duyularn tayan s p i n o t a l a m i k yollarn c o r n u p o s t e r l u s ' t a b u l u n a n ikinci nronlarnn uzantlardr.
L e m n i s c u s l a t e r a l i s ; iitme ile ilgilidir.
GANGLONLAR
Periferlk sinir s i s t e m i n d e k i nron toplanmalarna g a n g l i o n , m e r k e z i sinir s i s t e m i n d e k i nron toplanmalarna n u c l e u s ad verilir. S i n i r s i s t e m i n d e iki eit g a n g l i o n vardr. D u y u g a n g l i o n u ; btn s p i n a l sinirlerde ( g a n g l i o n s p i n a l e ) ve baz kranyal s i n i r l e r d e (V, VII, VIII, IX, X) bulunur. O t o n o m g a n g l i o n ; s e m p a t i k zincirdeki p a r a v e r t e b r a l ( s e m p a t i k ) ganglionlar, a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n a n a dallarnn o r i j l n l e r l n d e k l p r e v e r t e b r a l g a n g l i o n l a r , organlarn yaknndaki t e r m i n a l g a n g l i o n l a r , organlarn duvarlarndaki m u r a l g a n g l i o n l a r v e p a r a s e m p a t i k ganglionlardr ( g a n g . ciliare, g a n g . o t i c u m , g a n g . pterygopalatinum, gang. submandibulare).
SNAPS
Uyarnn bir nrondan baka bir nrona aktarm, s i n a p s d e n i l e n zel hcresel t e m a s blgelerinde olur.
RESEPTRLER
Bulunduklar y e r e gre, drt g r u b a ayrlr. E k s t e r o s e p t r ( m e k a n o r e s e p t r ) ; vcutta yzeyel ve geni o l a r a k dalmlardr. Ar, s, d o k u n m a , basn ve v i b r a s y o n duyularn alrlar. K r a u s e korpsklleri, M e i s s n e r korpsklleri, s e r b e s t sinir sonlanmalar, M e r k e l d i s k l e r i , kl kk pleksuslar, Ruffini'nin e n d organlar ve P a c i n i a n korpsklleri, d e r i d e b u l u n a n majr mekanoreseptrlerdir. D e n g e ve t a t d u y u s u n u a l a n reseptrler zel eksteroseptrdr. Souk y a d a scak d u y u s u n u a l a n reseptrlere termoreseptrler denir. S e r b e s t s i n i r s o n l a n m a l a r ; d o k u n m a , basn, ar ve s d u y u s u n u alglarlar. D e r i n i n her y e r i n d e b u l u n a n s e r b e s t sinir sonlanmalar, v c u t t a e n g e n i d a l m g s t e r e n r e s e p t r l e r d i r . D e r m i s ' t e v e f a s c i a superficialis'te bulunurlar. A r d u y u s u ile ilgili olanlar n o s i s e p t r ad ile bilinir. K r a u s e k o r p s k l ; mukz m e m b r a n l a r d a ( k o n j u n k t i v a , az, a n a l k a n a l ) ve vcut aklklarna yakn klsz d e r i n i n dermi tabakasnda ( d u d a k l a r ve d g e n i t a l o r g a n l a r ) bulunur. S o u k hissi ile ilgilidir. M e i s s n e r k o r p s k l ; klsz ( g l a b r o u s ) d e r i d e b u l u n a n kapsll reseptrlerdir. Avu ii, a y a k taban ve zellikle p a r m a k ular ile d u d a k l a r d a youndur. D e r i zerindeki o b j e l e r i n h a r e k e t i n e duyarldrlar. P a r m a k ular ile bir yzeyin t e s t e d i l m e s i n d e kullanlan reseptrlerdir. D i s k r i m i n a t i f d u y u n u n alglanmas ile ilgilidirler. M e r k e l d i s k i ; h e m klsz h e m de kll d e r i n i n e p i d e r m i s katnn s t r a t u m b a s a l e ' s i n d e bulunurlar. Bu reseptrlerin, c i s i m l e r i n vcut yzeyine temasnn lokalize e d i l m e s i n d e nemli rolleri vardr. M e r k e l diskleri sk o l a r a k g r u p l a r oluturur ve b u n a " I g g o d o m e r e s e p t r " o r g a n denir. K l k k p l e k s u s u ( p e r i t r i c h i a l s i n i r s o n l a n m a l a r ) ; kl follikllerini kuatan aksonlardr. Kln bklme h a r e k e t l e r i n e duyarldrlar. R u f f i n i ' n i n e n d o r g a n ; kapsll reseptrlerdir. H e m kll h e m d e klsz d e r i n i n dermi katnda ve f a s c i a s u p e r f i c i a l i s ' t e bulunurlar. B a s n ve d e r i n i n g e r i l m e s i gibi m e k a n i k uyarlara duyarldrlar.
196 V TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
P a c i n i a n k o r p s k l ; vcuttaki en byk kapsll reseptrlerdir. Bu n e d e n l e m a k r o s k o p i k o l a r a k g r l e b i l e n t e k r e s e p t r d r . H e m kll h e m d e klsz d e r i n i n dermi katnda ve f a s c i a s u p e r f i c i a l i s ' t e b u l u n u r l a r . Kapsll o l a n bu reseptrler, v i b r a s y o n d u y u s u ile ilgilidir. T e l e s e p t r ; vcuttan u z a k t a k i duyular alglarlar. G z , k u l a k v e b u r u n d a lokallzedirler. I n t e r o s e p t r ( v i s s e r o s e p t r ) ; o r g a n duvarlar, b e z l e r v e damarlarn
adventisyasnda bulunurlar. Kan basncnn dzenlenmesinde rol o l a n b a r o r e s e p t r l e r ile s o l u n u m u n dzenlenmesinde rol o l a n k e m o r e s e p t r l e r interoseptrdr. P r o p r i o s e p t r ; vcut d e n g e s i n i n salanmas ve devamnda rol vardr. Vcut paralarnn p o z i s y o n u ve hareketlerini (kinestetik d u y u ) alglarlar. K a s , t e n d o n , e k l e m kapsl ve l i g a m e n t l e r d e bulunurlar. Nromskler icikler (kas icii; kaslardaki gerilme reseptrleri) ve
n r o t e n d i n z icikler (golgi t e n d o n k o n t r a k s i y o n kuvveti ile ilgilidir. HB| ______
organ;
tendonlardaki
gerilme
reseptrleri)
proprioseptrdr. Kas iclkleri kasn g e r i l m e oran ile, g o l g i t e n d o n organlar ise kasn
SNR L F L E R N N T P L E R , A P L A R I V E LET H I Z L A R I Miyelin klf uyarnn ileti hzn artrr. Bir aksonun ap byk ve miyelin klf kalnsa, ileti hz da o kadar sratlidir. Yukardaki tablo incelendiinde; ap ile hz arasnda yaklak 1/6 oran vardr. ap alt ile arparsak yaklak olarak ileti hzn bulabiliriz. Sadece C (IV) grubu lifler, miyelinsizdir. En ince ve miyelinsiz lifler, olfaktor sinirlerin aksonlardr.
SNR LFLERNN TPLER, APLARI VE LET HIZLARI

Sinir lif tipi Aa (la) ap (um) 12 - 20 leti h z (m/sn) 70- 120 Fonksiyon Ekstrafzal kas liflerine giden a - motor nronlar (efferent) ve kas iciinden proprioseptif duyuyu tayan lifler (afferent) Golgi tendon organndan proprioseptif duyuyu tayan afferent lifler Diskriminatif (ayrc) dokunma duyusu, basn, vibrasyon ve kas iciklerinden tonik proprioseptif duyuyu tayan afferent lifler Kas iciklerinin intrafzal liflerine giden motor lifler Keskin ar, souk ve dokunma-derin basn duyularm tayan lifler Preganglionik otonom lifler Kunt ar, sz, scak, koku, kaba dokunma, basn, kanma ve gdklanma duyusunu tayan lifler ile postganglionik otonom lifler ID:01t090 1
Ib AP (II)
12 - 20 5 - 12
70- 120 30 - 70
Ay (II) A8 (III)
2-6 1-6
15 - 30 5 - 30
B C(IV)
<3 <1
3 - 15 0.5 - 2
MEDULLA SPINALIS
F o r a m e n m a g n u m ( y a d a birinci s e r v i k a l s p i n a l sinirin k s e v i y e s i y a d a d e c u s s a t i o p y r a m i d u m ) ' d a n balar, L 1 - L 2 arasndaki d i s c u s intervertebralis s e v i y e s i n d e sonlanr. Alt u c u , f e t u s ' t a S2 s e v i y e s i n d e , y e n i doanda ise L3 v e r t e b r a gvdesinin alt kenarndadr. 20 yana k a d a r yetikinlerdeki s e v i y e s i n e g e l m e z . I n t u m e s c e n t i a c e r v i c a l i s , m e d u l l a s p i n a l i s ' i n C 4 - T 1 s e g m e n t l e r aras s e v i y e d e gsterdii genilemedir. Ayn saydaki v e r t e b r a l a r karsndadr. P l e x u s brachialis'in kt y e r e uyar.
Foramen magnum
Dura mater spinalisArachnoidea m a t e r spinalis I n t u m e s c e n t i a cervicalis (C4-T1) Pia m a t e r spinalis
. Servikal spinal sinirler ( 8 )
Torakai spinal sinirler ( 1 2 )
G a n g , spinale Intumescentia. l u m b o s a c r a l i s (L1-S3)
Conus medullarisFilum t e r m i n a l e , pars pialis C i s t e r n a lumbalis Cauda equina -
L u m b a l spinal sinirler ( 5 )
Sakral spinal sinirler ( 5 ) Filum t e r m i n a l e , pars duralis ' N . coccygeus ( 1 ) Os coccygis ID:01sl51
V. EKL: M E D U L L A S P I N A L I S I n t u m e s c e n t i a l u m b o s a c r a l i s , m e d u l l a s p i n a l i s ' i n L 1 - S 3 s e g m e n t l e r aras s e v i y e d e o l a n genilemesidir. T 9 - T 1 2 v e r t e b r a l a r karsndadr. P l e x u s l u m b o s a c r a l i s ' i n kt y e r e uyar.
M e d u l l a spinalis'ir alt u c u koni eklindedir ( c o n u s m e d u l l a r i s ) v e L l vertebrann, f o r a m e n vertebrale'si iindedir. Ll semenimden s o n r a k i ( l u m b o s a k r a l ) s e g m e n t l e r d e n kan iki taraf kkler, c o n u s medullaris'in olutururlar. C o n u s m e d u l l a r i s ' t e n balayan ve f i l u m t e r m i n a l e d e n i l e n uzant, m e d u l l a spinalis'ir k a u d a l parasnn kalntsdr. Yaklak 20 cm uzunluunda o l a n bu yapnn S2 s e v i y e s i n e k a d a r u z a n a n ilk 15 cm lik paras, p a r s pialis ( f i l u m t e r m i n a l e i n t e r n u m ) o l a r a k bilinir ve pia m a t e r tarafndan oluturulur. F i l u m t e r m i n a l e ' n i n s o n 5 cm lik parasna p a r s d u r a l i s ( f i l u m t e r m i n a l e e x t e r n u m , lig. c o c c y g e u m ) d e n i r v e e s a s o l a r a k d u r a m a t e r tarafndan oluturulur. S u b a r a k n o i d a l boluun dndadr. C o l v e r t e b r a d a sonlann
Spinal kord ,
aasnda
cauda
equina
denilen
at
kuyruuna
benzer
grnm
Vertebra korpusu
LkJ
a
- Araknoid
j Dura S, sinir kk
1 m
l'l
ti M h
B f i
n
E l E l
mi
Ol
MS
Piamater -Arachnoid mater I ^-Dura mater
..N^__L1-L2 ^fi Fllurr terminale internum Filum Subarachnoid "ffd Fum terminale externum Cxi EKL: MEDULLA SPINALIS'IN ZARLARI, FLUM TERMNALE VE CAUDA EQUINA
SPINAL SNRLER
S p i n a l s i n i r l e r i n n kkleri ( r a d i x a n t e r i o r ) , s u l c u s a n t e r o l a t e r a l i s ' t e n m e d u l l a spinalis'i terk eder. A r k a kkleri (radix p o s t e r i o r ) ise s u l c u s p o s t e r o l a t e r a l i s ' t e n m e d u l l a spinalis'e girer. R a d i x p o s t e r i o r ' u , g a n g l i o n s p i n a l e ' d e b u l u n a n p s e u d o u n i p o l a r nronlarn m e d u l l a spinalis'e g i r e n m e r k e z i uzantlar yapar. ki kk, f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e birleerek s p i n a l siniri oluturur. Yaklak 1 cm uzunluunda o l a n s p i n a l sinir, f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n karken r a m u s a n t e r i o r ve r a m u s p o s t e r i o r d e n i l e n iki d a l a ayrlr. T i p i k bir s p i n a l sinir; s o m a t i k e f f e r e n t ( S E , m o t o r ) , g e n e l s o m a t i k a f f e r e n t (GSA, duyu), genel visseral efferent (GVE, otonom) ve genel visseral afferent ( G V A , o r g a n d u y u s u ) lifler ierir. S p i n a l sinirlerde p a r a s e m p a t i k lif ve zel lif yoktur. Ganglion spinale (arka kk ganglionu); spinal sinirlerin radix posterior'lar
zerinde, f o r a m e n intervertebrale'dedir. A n c a k birinci s p i n a l g a n g l i o n , atlas'n a r k u s u zerinde, ikinci spinal g a n g l i o n ise axis'in a r k u s u zerindedir. S a k r a l s p i n a l ganglionlar, s a k r a l k a n a l iindedir. G v d e y l e ilgili t m s o m a t i k d u y u l a r n birinci n r o n l a r g a n g l i o n spinale'lerdedir.
S e r v i k a l blgede h e r bir s p i n a l sinir, karlk geldii vertebrann stndeki f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n geerek, v e r t e b r a l kanal t e r k eder. S a d e c e C l s p i n a l sinir, f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n g e m e z . O k s i p i t a l k e m i k ile atlas arasndan geer. S o n r a k i s e r v i k a l s p i n a l s i n i r l e r , karlk g e l e n vertebrann stndeki f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n geer. A n c a k y e d i t a n e s e r v i k a l v e r t e b r a olduu iin, C8 s p i n a l sinir, C 7 - T 1 arasndaki f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n geer. T 1 - L 5 s p i n a l sinirler, karlk geldii vertebrann altndaki f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n geerek v e r t e b r a l kanal t e r k eder. B u n a gre; T3 s p i n a l sinir, T3 vertebrann altndaki f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n geer (dier bir i f a d e y l e T3 ile T4 arasndan geer).
EKL: D E R M A T O M A L A N L A R I
D E RM ATOM
Bir s p i n a l sinir tarafn d a n d u y u s u tanan d e r i alanna d e r m a t o m denir. S p i n a l sinir says 31 ift olmasna ramen 30 ift d e r m a t o m alan vardr. Cl s p i n a l s i n i r i n d e r i dal o l m a d iin, d e r m a t o m alan da yoktur. BAZI V C U T B L M L E R N N D E R M A T O M A L A N L A R I Spinal Sinir
C
Dermatom Alan El baparma iaret ve orta parmak Yzk ve kk parmak Erkeklerde ve puberte ncesi kzlarda meme ular Processus xiphoideus'un st Umbilikal blge inguinal ligamentin st, d genital organlarn proksimal blmleri ve suprapubik blge D genital organlarn distal blmleri Ayan ve ayak baparmann medial kenar Ayan ve ayak kk parmann lateral kenar L4 ile S1 aras ayak blm Ans Perianal blge
6 7 8 4 7
10 1 3 4 1
L S
5 s5 - c 0 l
S
200V
MEDULLA SPNALS'N ZARLARI

M e d u l l a s p i n a l i s , dtan-ie zarla sarlr. D u r a m a t e r - A r a c h n o i d e a m a t e r - P i a mater. D u r a m a t e r (theca, p a c h y m e n i n x ) v e a r a c h n o i d e a mater, f o r a m e n m a g n u m d a n balar, S2 s e v i y e s i n d e kapanr. A r a c h n o i d e a m a t e r ile pia m a t e r arasndaki bolua s p a t i u m s u b a r a c h n o i d e u m ad verilir ve S2 s e v i y e s i n e k a d a r uzanr. B O S ' u n yaklak yars b u boluktadr. D u r a m a t e r , f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' l e r d e s p i n a l s i n i r l e r i n e p i n e u r i u m ' u n a karr. E p i d u r a l ( e k s t r a d u r a l ) b o l u k , a r k a d a ligg. flava'lar ile d u r a m a t e r arasnda, nde ise lig. l o n g i t u d i n a l e p o s t e r l u s ile d u r a m a t e r arasndadr. E p i d u r a l bolukta, p l e x u s v e n o s u s v e r t e b r a l i s i n t e r n u s d e n i l e n bir venz p l e k s u s bulunur. Pia mater, m e d u l l a s p i n a l i s ' i n bittii y e r d e ( L l - 2 aras d i s k u s s e v i y e s i n d e ) kapanr. Pia m a t e r v e a r a c h n o i d e a mater, f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' l e r d e s p i n a l s i n i r l e r i n p e r i n e u r i u m ' u n a karr. L i g a m e n t u m d e n t i c u l a t u m , m e d u l l a spinalis'in her iki yannda, s p i n a l sinirlerin n ve arka kkleri arasnda, subpiyal d o k u d a n d u r a mater'e u z a n a n di benzeri ligamentlerdir. Pia m a t e r tarafndan oluturulur. Birinci servikal v e r t e b r a ile birinci l u m b a l v e r t e b r a arasnda k a l a n blgede bulunurlar. G e n e l l i k l e 21 ifttir.
MEDULLA SPNALS'N ARTERLER

A. s p i n a l i s a n t e r i o r ; bir tanedir. A. vertebralis'lerden g e l e n birer daln birlemesi ile oluur. F i s s u r a m e d i a n a a n t e r i o r ' d a aaya doru s e y r e d e r . Bu yarkta verdii sulkal (santral) dallar, m e d u l l a s p i n a l i s ' i n n 2 / 3 ' n ( y a d a c o r n u p o s t e r i u s ve f u n i c u l u s p o s t e r i o r hari, dier cornu'lar ve funiculus'lar) besler. A. s p i n a l i s p o s t e r i o r ; iki tanedir. A. v e r t e b r a l i s ' l e r d e n v e y a bu a r t e r l e r i n d a l l a n o l a n a. inferior p o s t e r i o r c e r e b e l l i ' l e r d e n ayrlr. M e d u l l a spinalis'in a r k a yznde, her iki tarafta s u l c u s posterolateralis'te aaya doru s e y r e d e r l e r ve m e d u l l a s p i n a l i s ' i n a r k a 1 / 3 ' n ( f u n i c u l u s p o s t e r i o r v e c o r n u posterius'lar) beslerler. S p i n a l ( s e g m e n t a l ) a r t e r l e r ; eitli a r t e r l e r d e n gelir. A . cervicalis a s c e n d e n s , a . cervicalis p r o f u n d a v e a . intercostalis s u p r e m a ; a . subclavia'nn dallardr. A a . i n t e r c o s t a l e s p o s t e r i o r e s ; a o r t a thoracica'nn dallardr A a . l u m b a l e s ; a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n dallardr A a . s a c r a l e s laterales ve a. iliolumbalis; a. iliaca interna'nn dallardr.
A. subclavia'nn d a l l a n , m e d u l l a spinalis'in servikal s e g m e n t l e r i n i ve st iki t o r a k a l s e g m e n t l n i besler. Geriye kalan torakal s e g m e n t l e r i , interkostal arterler besler. L u m b o s a k r a l s e g m e n t l e r ; l u m b a l , iliolumbal ve lateral sakral arterler tarafndan beslenir. H e r bir s p i n a l ( s e g m e n t a l ) arter, f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' d e n c o l u m n a v e r t e b r a l i s ' e g i r e r ve radix a n t e r i o r ile radix p o s t e r i o r ' a elik e d e n a. r a d i c u l a r i s a n t e r i o r ve a. r a d i c u l a r i s p o s t e r i o r d e n i l e n iki dal verir. A n t e r i o r radikler a r t e r l e r i n e n by, a . r a d i c u l a r i s m a g n a ( A d a m k i e w i c z arteri)'dr. M e d u l l a spinalis'in l u m b a l blgesini b e s l e y e n en nemli arterdir. Bir t a r a f t a o l u p ( g e n e l l i k l e s o l d a ) , aorta'nn alt a. sorumludur. i n t e r c o s t a l i s posterior'larndan v e y a st a. l u m b a l i s ' l e r i n d e n gelir. M e d u l l a s p i n a l i s ' i n alt 2/3'nn k a n desteinin oundan
LUMBAL PONKSYON
Yetikinlerde L 3 - 4 v e y a L 4 - 5 vertebralarn p r o c e s s u s spinosus'lar arasndan yaplr. lem, srasnda srasyla u yaplar geilir. D e r i - f a s y a - l i g . s u p r a s p i n a l e - l i g . interspinale-lig. flavum-epidural boluk-dura mater-arachnoidea mater subaraknoid boluk. E p i d u r a l b o l u k , nde; d u r a m a t e r ile l i g a m e n t u m longitudinale p o s t e r i u s arasnda, a r k a d a ; d u r a m a t e r ile l i g a m e n t u m f l a v u m arasndadr.
EKL: LP'DE GELEN ANATOMK YAPILAR
Primer somatik duyu korteksi (3,1,2 BA)
Radiatio centralis thalami Nuc. ventralis posterolateralis; V P L (thalamus, 3. nron) Lemniscus medialis Lemniscus spinalis Tractus spinothalamicus anterior Tractus spinothalamicus lateralis Commissura alba anterior Orta hat Cornu posterius (2. nron) Decussatio lemnisci medialis Nuc. Gracilis ve nuc. cuneatus (bulbus, 2. nron) Fasciculus gracilis ve fasciculuc cuneatus / Gang. spinale (1. nron) Vibrasyon iki nokta ayrm _s, uurlu proprioseptif duyu Gang. spinale (1. nron) Kaba dokunma Basn Ar Is
EKL: PRMER SOMATK DUYU KORTEKSNE GELEN NEML A F F E R E N T YOLLAR, TAIDII DUYULAR VE NRONLARININ LOKALZASYONLARI
202}
AFFERENT (IKAN) YOLLAR

P r i m e r s o m a t i k d u y u k o r t e k s i n e ulaan d u y u y a u u r l u d u y u , ulamayana u u r a l t d u y u denir. Uyarlar m e d u l l a s p i n a l i s ' t e n ; beyin sap, d u y u korteksi y a d a c e r e b e l l u m ' a tayan yollara a f f e r e n t ( k a n ) yollar, m o t o r korteks ve beyin sapndan perifere bilgi gtren yollara d a e f f e r e n t ( i n e n ) y o l l a r denir.
m
AFFERENT Genel Kurallar YOLLAR
1. Koku hari tm duyularn 3 n r o n u vardr. 2. Gvdeden kalkan tm duyularn I. nronu gang. spinale'dedir. 3. Gvdeden kalkan tm duyularn 3. nronu thalamus'tadr. 4. Sadece 2. nronlarn yeri deiiktir. 5. Bir afferent yol apraz yapyorsa bu apraz 2. nrona aittir.
FASCICULUS GRACILIS VE FASCICULUS CUNEATUS

D e r i d e k i mekanoreseptrlerden iki n o k t a ayrm, p a c i n i a n korpskllerinden vibrasyon, k a s icii, g o l g i t e n d o n organ ve e k l e m reseptrlerinden p r o p r i o s e p t i f ( p o z i s y o n ve kinestezi) d u y u y u tar. T6 s e g m e n t i n i n altndan bu duyular f a s c i c u l u s gracilis, T6 ve stnden ise f a s c i c u l u s c u n e a t u s tar. F u n i c u l u s p o s t e r i o r ' d a i p s i l a t e r a l o l a r a k ykselirler. F a s c i c u l u s gracilis; p e r i n e u m , gvdenin alt paras ve alt e k s t r e m i t e l e r d e n , f a s c i c u l u s c u n e a t u s ise gvdenin st paras ve st e k s t r e m i t e l e r d e n ad geen duyular tar. Bu n e d e n l e , fasciculus gracilis transvers kesitlerde tm m e d u l l a spinalis b o y u n c a grlrken, fasciculus c u n e a t u s s a d e c e T6 ve yukarsndaki s e g m e n t l e r d e grlr. T6 ve yukarsndaki s e g m e n t l e r d e n geen t r a n s v e r s kesitlerde ite f a s c i c u l u s gracilis, dta f a s c i c u l u s c u n e a t u s y e r alr. Bu duyularn 1. nronlar g a n g l i o n s p i n a l e ' d e d i r . Birinci nronlarn s a n t r a l uzantlar, funiculus posterior'da ipsilateral ykselerek, medulla oblongata (bulbus)'daki n u c l e u s g r a c i l i s ve n u c l e u s c u n e a t u s iindeki 2. nronlarla s i n a p s yapar. kinci
nronlarn uzantlar ( f i b r a e a r c u a t a e i n t e r n a e ) , o r t a h a t t a d e c u s s a t i o l e m n i s c i m e d i a l i s d e n i l e n apraz yaptktan s o n r a , kar t a r a f t a l e m n i s c u s m e d i a l i s ad altnda t a l a m u s ' a ykselir. T a l a m u s ' t a n u c l e u s v e n t r a l i s p o s t e r o l a t e r a l i s ( V P L ) ' t e b u l u n a n 3. nronlarla s i n a p s yapar. nc nronlarn uzantlar, c a p s u l a i n t e r n a ' n n c r u s p o s t e r i u s ' u n d a n g e e r e k , pariyetal l o b d a b u l u n a n g y r u s postcentralis'teki p r i m e r somatik duyu gelir. k o r t e k s i (uur) o l a r a k bilinen 3,1,2 n u m a r a l B r o d m a n n a l a n n a
Bu yollarla ilgili belirtiler medulla spinalis lezyonlarnda ipsilateral, medulla oblongata'daki apraz yeri ve yukarsndaki yaplarn (pons, mesencephalon, thalamus gibi) lezyonlarnda (lemniscus medialis lezyonu) kontralateraldir. Bu yollarn lezyonlarnda proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrm duyular kaybolur. Vcutta iki ayr noktaya dokunulduunda, hasta bunlar ayrt edemez. Ancak kaba dokunma duyusu, tractus spinothalamicus anterior ile tandndan salamdr. Bir diapozan aleti kemik bir knt zerine konulduunda, titreim duyusunu (vibrasyon) alglayamaz. Kii gzleri kapalyken eline verilen bir cismin eklini ve boyutunu anlayamaz (astereognazi), deri zerine izilen ekilleri yorumlayamaz (agrafiestezi). Kas ve eklemlerden gelen bilgi ak kesildii iin proprioseptif duyu kayb vardr. Bu nedenle hasta gzleri kapalyken, bir vcut blmnn pozisyonunu yada hareketini syleyemez. Alt ekstremitelerdeki proprioseptif duyunun kayb, byk oranda dengenin bozulmasna neden olur (duyu ataksisi). Hasta gzleri kapal, ayaklar bitiik durumda dengeli olarak ayakta duramaz ve debilir ( R o m b e r g belirtisi).
EKL: FASCICULUS GRACILIS VE FASCICULUS CUNEATUS
TRACTUS SPINOCEREBELLARS ANTERIOR VE TRACTUS SPINOCEREBELLARS POSTERIOR

P r i m e r s o m a t i k d u y u k o r t e k s i n e uramayan e k s t r e m i t e l e r l e ilgilidir. F a s c i c u l u s gracilis ve c u n e a t u s gibi ayn reseptrlerden ald bilgileri c e r e b e l l u m a tar. Bu bilgiler, c e r e b e l l u m tarafndan postrn devam ve alt e k s t r e m i t e h a r e k e t l e r i n i n k o o r d i n a s y o n u n d a kullanlr. (uur alt) p r o p r i o s e p t i f d u y u y u tarlar. H e r ikisi d e f u n i c u l u s l a t e r a l i s ' t e ykselir. G v d e n i n a l t b l m v e a l t
Spinoserebellar yollarnn lezyonlarnda hastalar dmemek iin oraklayarak yrrler, ancak yine de derler.
TRACTUS CUNEOCEREBELLARIS
T l ( y a d a C 8 ) yukarsnda kalan s e g m e n t l e r d e , t r a c t u s s p i n o c e r e b e l l a r i s p o s t e r i o r e n devam o l a r a k k a b u l edilir. st ekstremitelerden ve g v d e n i n st b l m n d e n u u r alt proprioseptif d u y u y u tar.
TRACTUS SPINOTHALAMICUS ANTERIOR VE TRACTUS SPINOTHALAMICUS LATERALIS Tractus spinothalamicus lateralis

Y z e y e l a r v e s d u y u s u n u tar. Ganglion spinale'deki 1. nronlarn s a n t r a l uzantlar, radix p o s t e r i o r ' l a m e d u l l a
s p i n a l i s ' e g i r d i k t e n s o n r a t r a c t u s posterolateralis'e katlr. B u r a d a bir y a d a iki s e g m e n t y u k a r y k s e l i r ve c o r n u p o s t e r i u s ' t a 2. nronlarla s i n a p s yapar. kinci nronlarn
(204)-
uzantlar, c o m m i s s u r a a l b a a n t e r i o r ' d a apraz y a p a r ve kar t a r a f a geip, t r a c t u s s p i n o t h a l a m i c u s lateralis olarak funiculus lateralis'te ykselir. B u l b u s ' t a , oliva s e v i y e s i n d e tractus s p i n o t h a l a m i c u s anterior'la bir araya gelir ve l e m n i s c u s s p i n a l i s ad ile t a l a m u s ' a ykselir. T a l a m u s ' t a k i n u c l e u s v e n t r a l i s p o s t e r o l a t e r a l i s ( V P L ) ' t e k i 3. nronlarla s i n a p s yapar. nc nron uzantlar p r i m e r s o m a t i k d u y u k o r t e k s i n e gider.
TRACTUS SPINOTHALAMICUS ANTERIOR

Gvdeden k a b a d o k u n m a , b a s n , g d k l a n m a , k a n m a v e s e k s e l d u y u l a r tar. S e y r i , t r a c t u s s p i n o t h a l a m i c u s lateralis'le ayndr. S p l n o t a l a m i k yollarn birinci nronlarnn uzantlar, m e d u l l a s p i n a l i s iinde bir y a d a iki s e g m e n t ykseldikten s o n r a ikinci nronlar ile s i n a p s yapar. kinci nronlarn uzantlar c o m m i s s u r a a l b a a n t e r i o r ' d a apraz yapp kar t a r a f a geer. Bu n e d e n l e bu traktuslarn lezyonlarnda belirtiler, l e z y o n s e v i y e s i n i n bir v e y a iki s e g m e n t a l t n d a v e h e r z a m a n k a r t a r a f t a o r t a y a kar. Ar v e s d u y u s u t a m a m e n kaybolur, a n c a k k a b a d o k u n m a d u y u s u t a m o l a r a k k a y b o l m a z . Bu d u y u , iki n o k t a ayrm d u y u s u n u tayan f a s c i c u l u s gracilis ve f a s c i c u l u s c u n e a t u s tarafndan k o m p a n s e edilir.
KURAL
Spinotalamik yollarn kontralateraldir. lezyonlarnda belirtiler (ar-s duyusu kayb) her zaman
EKL: TRACTUS SPNOTHALAMCUS ANT. VE TRACTUS SPNOTHALAMCUS LAT.
T R A C T U S SPINORETICULARIS Tm medulla spinalis boyunca bulunur. Beyin sapndaki retikler formasyon ekirdeklerinde sonlanr. D e r i ve i organlardan derin ve kronik (yava) ar duyusunun tanmasnda rol vardr. Mesane'nin gerilme duyusu bu yolla tanr. T R A C T U S SPINOTECTALIS (tractus spinomesencephalicus) 2. nronlarnn uzantlar, commissura alba anterior'da apraz yapp, funiculus anterolateralis'te ykselerek colliculus superior'un derin tabakalarnda sinaps yapar. iddetli ar duyusunu tar. F A S C I C U L U S PROPRIUS Medulla spinalis'teki nronlarn en byk blmn oluturan propriospinal nronlarn uzantlar tarafndan oluturulur. Bu lifler, ayn segment iindeki nronlar ve/veya dier segmentlerdeki nronlar balar. Propriospinal sistem, spinal fonksiyonlarda n e m l i rol oynar. ntersegmental ve intrasegmental reflekslerde koordinasyonu salar. Bylece multisegmental refleks yollar oluturur. Medulla spinalis'in transvers kesiinden sonra devam eden tm otonom fonksiyonlara (barsak ve mesane aktivitesi gibi) araclk eder.
SYRINGOMYELIA Canalis centralis ve evresinde, santral kavitasyon (hydromyelia) ve gliozis'le k a r a k t e r i z e bir hastalktr. Genellikle servikal segmentlerde (en sk C g - T | arasnda) grlr. Bazen lumbal segmentlerde ve bulbus'ta da grlebilir (syringobulbia). Lezyondan ilk olarak tractus spino t h a l a m i c s lateralis Hi c o m m i s s u r a alba anterior'daki ikinci nronlarnn apraz etkilenir ve bu nedenle tutulan segmentlerle ilgili her iki taraf dermatom alanlarnda ncelikle ar ve s duyusu kay bolur. Duyu kayb o m u z atks eklindedir. Dier duyular salamdr. leri dnemde alt motor nronlar da tutulur ve zellikle elin kk kaslarnda zayflk olaya elik edebilir.
Medulla Spinalis'in Servikotorasik Blgesini Tutan Syringomyelia
TRIGEMINAL YOLLAR
Yz ve ban n tarafndan dokunma-basn ve ar-s duyularn tar. Birinci nronlar, V ( g a n g . t r i g e m i n a l e ) , V I I ( g a n g . g e n i c u l i ) , IX ( g a n g . s u p e r i u s ) ve X ( g a n g . s u p e r i u s ) kranyal sinirlerin ganglionlar iinde b u l u n a n p s e u d o u n i p o l a r nronlardr. Bu nronlarn periferik uzantlar, ilgili dalm alanlarndan d u y u y u alr. S a n t r a l uzantlar b e y i n sapndaki ikinci nronlarn bulunduu ekirdeklere gelir. A r - s d u y u s u n u tayan santral uzantlar, n u c l e u s s p i n a l i s nervi t r i g e m i n i ' d e k i ikinci nronlarla, d o k u n m a - b a s n d u y u s u n u tayan santral uzantlar ise n u c l e u s p r i n c i p a l i s n e r v i t r i g e m i n i ' d e k i ikinci nronlarla s i n a p s yapar. Bu ekirdeklerdeki ikinci nronlarn uzantlar, apraz yapp kar t a r a f a geer ve l e m n i s c u s t r i g e m i n a l i s ad ile t a l a m u s ' a ykselir. T a l a m u s ' t a n u c l e u s v e n t r a l i s p o s t e r o m e d i a l i s ( V P M ) ' t e k i nc nronlarla s i n a p s yapar. Bu ekirdekteki nc nron uzantlar, p r l m e r s o m a t i k d u y u k o r t e k s i n e ( 3 , 1 , 2 numaral B r o d m a n n alan, uur) gider.
(206^-
F a s c i c u l u s gracilis Fasciculus cuneatus Tractus s p i n o c e r e b e l l a r i s posterior Fasciculus septomarginalis F a s c i c u l u s interfascicularis Tractus posterolateralis ( L i s s a u e r traktusu)
Tractus anterior
spinocerebellaris/j
^JYactus corticospinalis lateralis Tractus rubrospinalis
Tractus
spinoolivariS&
- T r a c t u s reticulospinalis lateralis
Tractus lateralis Tractus Tractus
spinothalamicus ve anterior spinotectalis spinoreticularis
Tractus reticulospinalis medialis Tractus vestibulospinalis lateralis F a s c i c u l u s longitudinalis medialis Tractus corticospinalis anterior Tractus tectospinalis
Afferent (kan) yollar
Efferent (inen) yollar

ID:01s156
EKL: A F F E R E N T VE E F F E R E N T YOLLARIN MEDULLA SPINALISTEK L0KALZASY0NLARI Yzn p r o p r i o s e p t i f d u y u s u ile ilgili ekirdek, n u c l e u s m e s e n c e p h a l i c u s n e r v i t r i g e m i n i ' d i r . Bu ekirdekteki u n i p o l a r nronlarn periferik uzantlar, k r a n y a l sinirlerin dallar iinde s e y r e d e r e k ; diler, p e r i o d o n t i u m , s e r t d a m a k , e k l e m kapslleri ve ineme kaslarndaki g e r i l m e reseptrlerinden basn ve k i n e s t e z i duyularn alr. ekirdekten kan santral uzantlar c e r e b e l l u m , t h a l a m u s , t r i g e m i n u s ' u n m o t o r ekirdei ve retikler f o r m a s y o n a gider. M e z e n s e f a l i k ekirdek, balca s r m a k u v v e t i n i k o n t r o l e d e n m e k a n i z m a y l a ilgilidir.
EFFERENT (NEN) YOLLAR

Efferent yollar; somatik motor, visseral fonksiyonlar ve s e g m e n t a l reflekslerle ilgilidir. Tractus corticospinalis, ekstremitelerin zarif ve beceri isteyen hareketlerinin yaplmasndan sorumludur. T r a c t u s v e s t i b u l o s p i n a l i s ile t r a c t u s r e t i c u l o s p i n a l i s , e k s t r e m i t e l e r i n ve gvdenin k a b a h a r e k e t l e r i n d e n s o r u m l u d u r . Postr ve y e r ekimine kar vcudun m o t o r fonksiyonlarn k o o r d i n e eder.
TRACTUS CORTCOSPNALS (TRACTUS PYRAMIDALIS)

En byk efferent yoldur. stemli, beceri gerektiren hareketlerin y a p l m a s n d a n s o r u m l u d u r . B u y o l u n nronlar, s t m o t o r n r o n o l a r a k bilinir. B u t r a k t u s u oluturan l i f l e r i n byk blm ( % 8 0 ' i ) , p r i m e r m o t o r a l a n (Brodmann'n 4 numaral alan) ile p r e m o t o r a l a n d a n (Brodmann'n 6 numaral alan) balar. G e r i y e kalan, p r i m e r s o m a t i k d u y u alan (Brodmann'n 3 , 1 , 2 numaral alan) ile b u n a komu yardmc d u y u alanndan (Brodmann'n 5 numaral alan) balar. Bu a l a n l a r d a n balayan lifler, bir a r a y a gelir ve C a p s u l a i n t e r n a ' n n g e n u ' s u n a y a k n c r u s p o s t e r i u s ' u n d a n g e e r . G e n u ' y a e n yakn lifler s e r v i k a l blge ile, e n u z a k lifler ise alt e k s t r e m l t e ile lgilidir. M e d u l l a o b l o n g a t a ' n n alt u c u n d a y a d a s p i n o m e d l l e r b i r l e m e s e v i y e s i n d e , liflerin yaklak % 90' o r t a h a t t a apraz y a p a r ve kar t a r a f a geer. Bu apraza d e c u s s a t i o p y r a m i d u m denir. apraz y a p a n lifler, b u l b u s ' u n n yzndeki p y r a m i s b u l b i d e n i l e n kabarntlar yapar. B u n e d e n l e b u y o l a t r a c t u s p y r a m i d a l i s d e denir.
apraz yapp kar t a r a f a geen lifler, t r a c t u s c o r t i c o s p i n a l i s l a t e r a l i s ad ile f u n i c u l u s lateralis'te S 4 s e v i y e s i n e k a d a r iner. B u s e g m e n t l e r d e k i m o t o r nronlarla s i n a p s yapar.
EKL: TRACTUS CORTICOSPINALIS
T r . corticospinalis, beyin sapndan geerken 3. 6. 12. kranyal sinirlerin m o t o r nucleuslarna yakn seyreder, bu nedenle beyin sapnda kranyal sinir nukleuslarn etkileyen bir lezyon o l d u u n d a tr. corticospinalis de etkilenir (kontralateral hemipleji).
BROWN-SEQUARD SENDROMU ( M e d u l l a spinalis'in t r a n s v e r s yar kesii) Lezyon segmentinde ipsilateral alt motor nron paralizisi ve muskler atrofi. Kesi segmentinde hasara urayan cornu anterius'taki alt motor nronlar nedeniyledir. Lezyon segmentinde ipsilateral bant eklinde tm duyularn kayb. Medulla spinalis'e giren afferent liflerin (radix posterior) kesii nedeniyledir. Lezyon seviyesinin altnda kalan tm segmentlerle ilgili ipsilateral st motor nron felci belirtileri (spastik paralizi, Babinski belirtisi, yzeyel karn re fleksi ile kremaster refleksinin kayb). Tr. cortico spinalis lateralis'in ve dier yollarn (vestibulospinal ve retiklospinal gibi) kesii nedeniyledir.
Eer kesi st torakal segmentlerden olursa, tm bunlara Horner sendromu da elik eder. Preganglionik sempatik nronlarn harabiyeti nedeniyledir. Lezyon seviyesinin altndan itibaren tm segmentlerle ilgili ipsilateral; ar-s, kaba dokunma ve basn duyular salamdr.
Lezyon segmentinde ipsilateral t u m duyularn kayb Lezyon segmentinde ipsilateral alt motor nron felci
Lezyon seviyesinin bir segment altndan itibaren ve kar tarafta tm segmentlerle ilgili ar ve s duyu sunun kayb. Tractus spinothalamicus lateralis'in kesilmesi nedeniyledir. Tractus spinothalamicus anterior kesilmi olsa da kaba dokunma duyusu kaybolmaz. nk bu duyu, iki nokta ayrm duyu sunu tayan salam taraftaki fasciculus gracilis yada cuneatus ile kompanse edilir.
1
Lezyonun bir segment altnda kontra lateral an-s duyusu kayb
Lezyon s e g m e n t i altnda ipsilateral st motor nron felci Lezyon segmenti altnda ipsilateral uurlu proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrm duyularnn kayb
Lezyon seviyesinin altnda kalan tm segmentlerle ilgili ipsilateral; proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrm duyularnn kayb. Fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus'un harabiyeti nedeniyledir.
Brown-squard Sendromu (T
Segmenti Sol Yari Kesii)
(208)- Tl
F BRAE CORTICONUCLEARES (TRACTUS CORTICOBULBAR1S)

C o r t e x c e r e b r i ' d e k i yz ile ilgili m o t o r a l a n d a n ( 4 B A ) balayan v e t r a c t u s corticospinalis iinde s e y r e d e n bu yol, kranyal sinirlerin motor ekirdekleri iindeki nronlarn, st m o t o r nronudur ( e k i r d e k i i n d e k i n r o n l a r a l t m o t o r n r o n d u r ve uzantlar kranyal sinirin kendisini yapar). B e y i n sapnn k a u d a l i n e k a d a r uzanr. Fibrae c o r t i c o n u c l e a r e s , beyin sapndaki kranyal sinirlerin m o t o r ekirdekleri zerinde, t r a c t u s c o r t i c o s p i n a l i s ' t e n ayrlp, kranyal sinir ekirdei iindeki m o t o r nronlarla s i n a p s yapar. Bu nedenle tractus c o r t i c o s p i n a l i s ' i n analoudur. S e y r i srasnda c a p s u l a interna'nn g e n u ' s u n d a n geer.
EKL: TRACTUS CORTCOSPNALS VE TRACTUS C0RTIC0BULBARIS VII ve XII'nin m o t o r ekirdei hari, dier k r a n y a l sinirlerin m o t o r ekirdeklerindeki tm nronlar, h e r iki h e m i s f e r d e n (bilateral o l a r a k ) kortikonklear lif alr. Bu n e d e n l e supranklear l e z y o n , s a d e c e VII ve XII nci kranyal sinirlerle ilgilidir.
PSDOBULBAR
PARALZ
T r . corticonuclearis'in bilateral harabiyetinde olur. Uygunsuz glme ve alamalarla karakterize, emosyonel kontroln kaybolduu bir durumdur.
N. FACIALIS'N (VII. KRANYAL SNR) LEZYONLARI

N e r v u s f a c i a l i s ' i n m o t o r ekirdeindeki nronlarn uzantlar, f a s i y a l s i n i r iinde m i m i k k a s l a r a gider. Yzn bir t a r a f yarsnn st eyreindeki kaslar u y a r a n m o t o r nronlar (ekirdein d o r s a l blmndedir), bilateral o l a r a k kortikonklear lif alrken, alt eyreindeki kaslar uyaranlar (ekirdein v e n t r a l blmndedir) s a d e c e kar k o r t e k s t e n kortikonklear lif alr. Bu n e d e n l e s u p r a n k l e a r l e z y o n l a r d a , s a d e c e kontralateral yz yarsnn alt eyreindeki m i m i k k a s l a r d a paralizi o l u r ( s a n t r a l tip f a s i y a l p a r a l i z i ) . I n t r a n k l e a r y a d a i n f r a n k l e a r l e z y o n l a r d a i s e , ayn t a r a f yz yarmndaki m i m i k kaslarn tm paralizik o l u r (periferik tip fasiyal paralizi, Bell paralizi).
Sol supranklear lezyonda azn ekli
Sa supranklear lezyonda azn ekli
Sol intranklear yada infranklear lezyonda azn ekli

(Premiunt Ozan
Sa intranklear yada infranklear lezyonda azn ekli ID:01sl59

ANATOM'den alnmtr)
V
EKL: SUPRANKLEAR VE NTRANKLEAR (YA DA NFRANKLEAR) FASYAL PARALZ Fasiyal p a r a l i z i l e r d e , az salam t a r a f a kayar. S a n t r a l tip (supranklear) fasiyal p a r a l i z l d e ; az l e z y o n tarafna (salam t a r a f yz yarsna) k a y a r ve l e z y o n u n kar tarafndaki az kesi aaya sarkar. K o r n e a refleksi salamdr. P e r i f e r i k t i p (intranklear y a d a infranklear) fasiyal paralizide ( B e l l ' s f e l c i ) i s e ; az l e z y o n u n kar tarafna k a y a r ve l e z y o n tarafndaki az kesi aaya sarkar. K o r n e a refleksi kaybolur. Supranklear yukarsndadr. lezyon, fasiyal lezyon, sinirin pons'ta motor olup ekirdeinin fasiyal bulunduu pons'un tutar.
ntranklear
sinirin
ekirdeini
nfranklear l e z y o n ise g e n e l l i k l e fasiyal kanaldadr.
N. HYPOGLOSSUS'UN (XII. KRANYAL SNR) LEZYON LARI

N e r v u s h y p o g l o s s u s ' u n m o t o r ekirdeindeki m. g e n i o g l o s s u s ile ilgili nronlar, s a d e c e k a r k o r t e k s t e n k o r t i k o n k l e a r lif a l r k e n , dier dil kaslar ile ilgili o l a n l a r h e r iki k o r t e k s t e n kortikonklear lif alr. M. g e n i o g l o s s u s , dilin azdan dz o l a r a k dar karlmasn salayan kastr. Eer bir tarafn kas f o n k s i y o n u n u k a y b e d e r s e , dil azdan dar karldnda, salam tarafn kas o n u iter ve dil p a r a l i z i k olduu t a r a f a d e v i y e olur. S u p r a n k l e a r l e z y o n d a , kar t a r a f ekirdek iindeki m. g e n i o g l o s s u s ile ilgili nronlara g e l e n uyar kesilir. Bu d u r u m d a dilin kar yarsndaki m. g e n i o g l o s s u s ' t a paralizi o l u r ve dil azdan dar karldnda l e z y o n u n kar tarafna d e v i y e olur (santral tip h i p o g l o s s u s felci), i n t r a n k l e a r y a d a i n f r a n k l e a r l e z y o n l a r d a i s e , ayn t a r a f ekirdek iindeki btn dil kaslar ile ilgili nronlar h a r a b i y e t e urar ve bu n e d e n l e ayn t a r a f dil yarsndaki btn k a s l a r p a r a l i z i k olur. Dil azdan dar karldnda salam t a r a f dil yarsndaki m . g e n i o g l o s s u s ' u n i t m e s i n e d e n i y l e , dil l e z y o n tarafna d e v i y e o l u r ( p e r i f e r i k t i p h i p o g l o s s u s felci). Supranklear yukarsndadr. lezyon, hipoglossus'un lezyon, motor olup ekirdeinin bulunduu bulbus'un tutar.
ntranklear
bulbus'ta
hipoglossus'un
ekirdeini
nfranklear l e z y o n ise sinirin b e y i n sapn t e r k ettikten s o n r a k i blmndedir.
Sa supranuclear lezyon
fiscj
Dier dil kaslar ile ilgili nronlar hypoglossi
= Nucleus nervi
^0 =^ M. genioglossus ile ilgili nronlar Sol intranklear yada infranklear lezyon
Sol supranklear lezyonda dilin deviasyonu
Sa supranklear lezyonda dilin deviasyonu
Sol intranklear yada infranklear lezyonda dilin deviasyonu
Sa intranklear yada infranklear lezyonda dilin deviasyonu ID:0S60
[Premium Ozan A N A T O M ' d e n alnmtr)
EKL: SUPRANKLEAR VE NTRANKLEAR (YA DA NFRANKLEAR) HP0GL0SSUS FELC
T R A C T U S RETICULOSPINALIS T r a c t u s v e s t i b u l o s p i n a l ^ lateralis ile birlikte dengenin devamnda ve postrn dzenlenmesinde n e m l i r o l vardr. Pons ve bulbus'taki retikler formasyon ekirdeklerinden balar. Retiklospinal yollar, hem D hem de D (gamma) motor nronlar fasilite yada inhibe ederek, istemli motor hareketleri ve refleks aktiviteyi dzenler. TRACTUS VESTIBULOSPINAL^ Postrle ilgili kaslarn tonusunun dzenlenmesinde en n e m l i yoldur. Postr dzenler ve dengenin devamlln salar. Vestibler ekirdeklerden balayan iki tane vestibulospinal yol vardr. T R A C T U S V E S T I B U L O S P I N A L ^ MEDIALIS Nucleus vestibularis medialis'ten balar. Her iki tarafta fasciculus longitudinalis medialis iinde seyreder. Funiculus anterior'da st torakal segmentlere kadar uzanr. Bu traktus; srtn st paras ve boynun fleksr kaslarn uyaran motor nronlar eksite, ekstensr kaslar uyaran motor nronlar inhibe eder. Ban pozisyonunun kontrolnde nemli rol vardr, i kulaktaki semisirkler kanallardan gelen uyarlara gre, ba ve gvdenin pozisyonunu dzenler. Servikal spinal segmentlerdeki motor nronlar etkileyerek, bakn fiksasyonu ve dengenin devamll iin ba hareketlerini salar. T R A C T U S VESTIBULOSPINAL^ LATERALIS Nucleus vestibularis lateralls'ten balayan lifler, tm medulla spinalis boyunca ipsilateral olarak funiculus anterior'da aaya doru seyreder. Ekstensr kaslarn motor nronlarn eksite, fleksr kaslarn motor nronlarn inhibe eder. Bylece vcut pozisyonunda ani olarak meydana gelen deiikliklere (dme gibi) kar abuk hareketlerin olumasn salar. Y e r ekimine kar olan kaslarn esas k o n t r o l edici yoludur. Ayaktayken postrn devamll iin ekstensr motor nronlar eksite eder. Tractus vestibulospinalis lateralis, balca gvde ve ekstremitelerin proksimal kaslar zerinde etkilidir. Bu nedenle duru ve dengede ok nemlidir. Vestibulospinal yollarn lezyonlarnda hastalarda denge bozukluu olur.
T R A C T U S RUBROSPINALIS Mesencephalon'da bulunan nucleus ruber'den balar. ekirdekten kan lifler, hemen apraz yapp kar tarafa geer. Bu apraza decussatio tegmentalis anterior (Forel apraz) ad verilir. Funiculus lateralis'te aaya doru seyreder. Kar taraf fleksr kaslarn motor nronlarn fasilite, ekstensr kasla rn motor nronlarn ise inhibe eder. Fleksr kas gruplarndaki tonusun kontrol ile ilgilidir. TRACTUS TECTOSPINALIS Colliculus superior'dan kan lifler, hemen decussatio tegmentalis posterior ( M e y n e r t apraz) denilen apraz yapar. Kar tarafa geen lifler, funiculus anteriorda seyrederek st servikal spinal segmentlerde sonlann A n i vizel, o d i t r ve somatik uyarlarda, ba, boyun ve gzlerin uyar kaynana d o r u olan refleks hareket lerinden s o r u m l u d u r (spinovizel refleks). F A S C I C U L U S L O N G I T U D I N A L I S MEDIALIS (FLM) Mesencephalon'un st blmnden balayp, medulla spinalis'in servikal blgesine kadar uzanan lif demetidir. Vizel fiksasyonu devam ettirmek iin, ban ve g z l e r i n birlikte hareketlerinde fonksiyon yapar. TRACTUS HYPOTHALAMOSPINALIS Hypothalamus'un bata paraventrikler ekirdei olmak zere eitli ekirdeklerinden balayan lifler, ipsilateral seyrederek, beyin sapndaki parasempatik ekirdeklerdeki nronlar ile medulla spinalis'te bulunan sempatik ve para sempatik ekirdeklerdeki nronlarla sinaps yapar. Kan basnc, kalp atm, solunum oran ve terleme gibi otonom fonksiyonlar dzenler. Bu yolun sempatik blmnn Tl yada yukarsnda lezyona uramas, Horner sendromuna neden olur.
BULBUS (MEDULLA OBLONGATA, MYELENCEPHALON)

R e s p i r a t u a r ile k a r d i y o v a s k l e r k o n t r o l n p r e s r v e d e p r e s r m e r k e z l e r i b u l b u s ' t a d r . E k o l a r a k ; ksrme, aksrma, k u s m a m e r k e z l e r i v e B O S ' t a k i H + k o n s a n t r a s y o n u n a duyarl retikler f o r m a s y o n ekirdekleri vardr. S o n drt k r a n y a l sinir, b u l b u s ' t a n beyin sapn t e r k eder. P y r a m i s bulbi ile oliva arasnda b u l u n a n sulcus anterolateralis'ten XII nci kranyal sinir kar. Oliva ile p e d u n c u l u s cerebellaris Inferior arasnda b u l u n a n s u l c u s retroolivaris'ten ise yukardan aaya doru; IX, X ve XI nci kranyal sinirler b u l b u s ' u terk eder.
3
4W
Mesencephalon
- ' S u l c u s pontocruralis'ten (3) terk e d e r
Sulcus
retroolivaris'ten
L I
6 7
Pons
S u l c u s bulbopontlnus'tan (6,7,8) terk e d e r
Bulbus
- S p l n o m e d l l e r birleme -11 'in p a r s s p i n a l i s ' i (ekirdekleri medulla spinalistedir)
Bulbus'u n y z n d e n (12) terk eder
01s536
EKL: BEYN SAPINDA BULUNAN KRANYAL SNR EKRDEKLER VE KRANYAL SNRLERN BEYN SAPINDAN IKI YERLER
Nuc. visceralis (Edinger-Westphal, nuc. autonomicus) (III)
Nuc. nervi oculomotoni
Nuc. nervi trochlearis Nuc.mesencephallcus nervi trigemini Nuc. principalis nervi trigemini (V, VII, (X, X) Nuc. motorius nervi trigemini Nuc. nervi abducentis Nuc. salivatorius superior (VII) Nuc. lacrimalis (VII) Nuc. spinalis nervi trigemini (V, VII, fX, X ) Nuclei tractus solitarii (VII, IX, X) Nuc. nervi facialis Nuc. salivatorius interior (IX) Nuc. nervi hypoglossi Nuc. posterior (dorsalis) nervi vag Nuc. ambiguus (IX, X, XI) Nuc. nervi accessorii
EKL: KRANYAL SNRLERLE LGL NEML EKRDEKLERN BEYN SAPINDAKI LOKALIZASYONLARI
BULBUS KESTLERNDE GRLEN NEML EKRDEKLER

B u l b u s k e s i t l e r i n d e s o n b e kranyal sinirin ekirdekleri grlr. V i l i nei kranyal sinirin ekirdekleri, b u l b o p o n t l n birlemede lokalizedir. Bu n e d e n l e ksmen b u l b u s ' t a , ksmen pons'tadr. N u c l e u s g r a c i l i s ve n u c l e u s c u n e a t u s ; uurlu proprioseptif, v i b r a s y o n ve iki n o k t a ayrm duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdeklerdir. B u l b u s ' u n arka yznde tuberculum gracile ve tuberculum cuneatum denilen kabarntlar yaparlar. N u c l e u s t r a c t u s s o l i t a r i u s ; VII, IX ve X n c u kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu kranyal sinirlerin, o r g a n l a r d a n d u y u tayan G V A lifleri ile d i l d e n tat d u y u s u n u tayan VA liflerinin geldii ekirdektir. ekirdein en st blmne n u c l e u s gustatorius denir ve tat d u y u s u n u n ikinci nronlarn ierir. Geriye k a l a n blmnn; kardiyovaskler, r e s p i r a t u a r ve GS fonksiyonlarnn r e f l e k s kontrolnde rol vardr. ekirdekten kan lifler, o t o n o m r e f l e k s l e r iin b e y i n sap ve m e d u l l a spinalis'teki o t o n o m p r e g a n g l i o n i k nronlara ve o t o n o m cevaplar k o o r d i n e e d e n retikler f o r m a s y o n ekirdeklerine gider. N u c l e u s s p i n a l i s n e r v i t r i g e m i n i ; b e y i n sapndaki en byk ekirdektir. C3 S e g m e n t i n d e n p o n s ' a k a d a r uzanr. Ba ve yzn ar-s duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Bu duyularn birinci nronlar; V, VII, IX ve X n c u kranyal sinirlerin ganglionlarndadr. N u c l e u s a m b i g u u s ; IX, X ve XI (pars cranialis) kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu ekirdekten kan VE lifler, ad geen k r a n y a l sinirlerin dallar iinde, a r c u s branehialis'ten kken a l a n izgili kaslara (larinks, f a r i n k s , yumuak d a m a k ve zofagus'un st parasnn kaslar) gider. N u c l e u s s a l i v a t o r i u s i n f e r i o r ; n. g l o s s o p h a r y n g e u s ' l a ilgili p a r a s e m p a t i k ekirdektir. Bu ekirdekten kan p a r a s e m p a t i k lifler, g a n g l i o n o t i c u m ' d a s i n a p s yaptktan s o n r a g i a n d u i a p a r o t i d e a ' y a gider.
ANATOM
Nucleus posterior (dorsalis)
nervi vag;
n. vagus'un
parasempatik
ekirdeidir. Bu ekirdekten kan p a r a s e m p a t i k lifler, n. v a g u s ' u n dallar iinde tm torakal o r g a n l a r a ve flexura coli sinistra'ya k a d a r tm a b d o m i n a l o r g a n l a r a p a r a s e m p a t i k uyary gtrr.
BULBUS'UN ARTERLER
B u l b u s , solunum-dolam m e r k e z l e r i n i ierdiinden b e y i n sapnn e n nemli parasdr. n ( p a r a m e d i a n ) blgesini; a. vertebralis'ten g e l e n medller dallar ve a. spinalis a n t e r i o r besler. Lateral blgesini (retroolivar blge); a. vertebralis'ten g e l e n medller dallar ile a. interior p o s t e r i o r cerebelli ( P I C A ) ' d e n g e l e n dallar besler. A r k a blgesini; a. i n f e r i o r p o s t e r i o r c e r e b e l l i ( P I C A ) ve a. spinalis posterior besler.
Medial medller s e n d r o m (Dejerine'in anterior m e d l l e r sendromu); a. spinalis anterior yada a. vertebralis'in medller dallarnn tkanmas sonucu olur. XII nci kranyal sinir kklerinin tutulmasna bal, ipsilateral dil yarmnda fel (dil dar karldnda lezyon tarafna deviye olur),
Tractus corticospinalis'in tutulmasna bal kontralateral hemipleji, Lemniscus medialis'in tutulmasna bal kontralateral vcut yarmnda proprioseptif duyu ile iki nokta ayrm duyusu bozulur. LATERAL MEDLLER SENDROM (WALLEN B E R G S E N D R O M U ) ; a. vertebralis'in yada bazen a. inferior posterior cerebelli'nin, bulbus'u besle yen dallarnn tkanmas sonucu olur. M o t o r kayp yoktur. ipsilateral palatal ve laringeal kaslarn paralizisi nedeniyle disfaji, dizartri, bouk ses ve ipsilateral gag refleksi kayb (nuc. ambiguus'un harabiyeti nedeniyle) psilateral yz yarm ile kontralateral vcut y a r m n d a ar-s duyusu kayb (nucleus spinalis nervi trigemini ve tractus spinothalamicus lateralis'in harabiyeti nedeniyle), (vestibler ID:01sl65 EKL: WALLENBERG SENDROMU (SOLA. INFERIOR POSTERIOR CEREBELLI TIKANMASI)
Vertigo, bulant, kusma ve nistagmus ekirdeklerin tutulumu nedeniyle), psilateral Horner sendromu harabiyeti nedeniyle), (inen
sempatik liflerin
Ataksi; pedunculus cerebellaris inferior'un tutulmasna bal ipsilateral koordinasyon kayb, Retikler formasyondaki respiratuar merkezin tutulmasna bal hkrk olur.
PONS
V nci kranyal sinir, n-yan blmnden p o n s ' u terk eder. B u l b u s ' t a n , s u l c u s b u l b o p o n t i n u s d e n i l e n bir oluk ile ayrlr. Bu o l u k t a n , m e d i a l d e n laterale doru; VI, V I I v e V I I I nci kranyal sinirler kar.
Pyramis bulbi
Decussatio pyramidum
ID.0S66 EKL: BULBUS (MEDULLA OBLONGATA) VE PONS'UN NDEN GRN
PONS KESTLERNDE GRLEN NEML ANATOMK YAPILAR

V, V I , V I I v e V I I I nci kranyal sinirlerin ekirdekleri. N u c l e u s p r i n c i p a l i s nervi t r i g e m i n i ; ba ve yzn dokunma-basn duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Bu duyularn birinci nronlar; V, V I I , IX ve X n c u ekirdektir. Nucleus salivatorius superior (st parasna nucleus lacrimalis d e n i r ) ; n. facialis'le ilgili p a r a s e m p a t i k ekirdeklerdir. Bu ekirdeklerden kan p a r a s e m p a t i k lifler, n. facialis'in d a l l a n iinde; g l a n d u l a l a c r i m a l i s , g l a n d u l a s u b m a n d i b u l a r i s v e g l a n d u l a s u b l i n g u a l i s ' e gider. L o c u s c a e r u l e u s ; p o n s ' u n a r k a yznde (drdnc ventrikl'n tabannda y a d a f o s s a r h o m b o i d e a ' d a ) lokalizedir. M e r k e z i sinir s i s t e m i n d e n o r a d r e n a l i n reten nronlarn en byk kaynadr. C o l l i c u l u s f a c i a l i s ; p o n s ' u n o r t a blmnde (drdnc ventrikl'n tabannda y a d a f o s s a r h o m b o i d e a ' d a ) lokalizedir. N u c l e u s nervi a b d u c e n t i s v e o n u kuatan faslyal sinirin m o t o r lifleri ile oluturulur. P o n t i n p a r a m e d i a n r e t i k l e r f o r m a s y o n ( P P R F ) ; horizontal (lateral) bakn merkezidir. A b d u s e n s ekirdeine komudur. kranyal sinirlerin ganglionlarndadr. K o r n e a r e f l e k s i ile ilgili
PONS'UN ARTERLER
A . basilaris, a . l a b y r i n t h i , a . s u p e r i o r c e r e b e l l i v e a . inferior a n t e r i o r c e r e b e l l i ' n l n p o n t i n dallar tarafndan beslenir.
Millard-Gubler s e n d r o m u (kaudal bazal pontin s e n d r o m ) ; basis pontis'in kaudalindeki vaskler bir lezyon sonucu olur. N. facialis'in motor kklerinin tutulmasna bal ipsilateral periferik tipte fasiyal paralizi, tractus corticospinalis'in tutulmasna bal kontralateral hemipleji vardr. Sk olarak n. abducens'te tutulur ve ipsilateral abdusens felci belirtileri olaya elik eder.
Birbuuksendrom;pons'takienfarkts,multiplesclerosisyadapontinhemoraji nedeniyle olur. psilateral n. abducens'in ekirdeinin yada PPRF'nin tutulumuna bal, ipsilateral gz horizontal dzlemde hareketsizdir ve FLM'nin tutulumuna bal internklear oftalmopleji (kontralateral gz abdksiyonda olup, nistagmus vardr) olur. Hastalar, lezyon tarafna bakamaz.
MESENCEPHALON
Tegmentum mesencephali; substantia nigra ile tectum mesencephali arasnda k a l a n m e s e n c e p h a l o n blmdr. nc ventrikl ile drdnc ventrikl' birletiren a q u e d u c t u s m e s e n c e p h a l i y o l l a r tegmentum'dadr. T e c t u m m e s e n c e p h a l i ; a q u e d u c t u s mesencephali'nin arkasnda kalan m e z e n s e f a l o n parasdr. A r e a pretectalis ve c o r p o r a q u a d r i g e m i n a (colliculus s u p e r i o r + c o l l i c u l u s i n t e r i o r ) buradadr. A r e a p r e t e c t a l i s , p u p i l l a k refleksi ile ilgili p r e t e k t a l ekirdeklerin bulunduu alandr. C o l l i c u l u s superior'larn r o s t r a l i n d e , d i e n c e p h a l o n ile m e s e n c e p h a l o n ' u n birleme snrndadr. C o r p o r a q u a d r i g e m i n a , drt t a n e kk kabarntdr. D a h a byk ve stte o l a n i k i s i n e c o l l i c u l u s s u p e r i o r denir. A n i vizel uyarlara doan ba-boyun r e f l e k s i n d e ve gz h a r e k e t l e r i n i n kontrolnde rol vardr. Altta o l a n ikisine ise c o l l i c u l u s i n f e r i o r d e n i r ve iitme y o l u ile ilgilidir. C o l l i c u l u s inferior, iitmeyi dzenleyen m a j o r s u b k o r t i k a l merkezdir. 3. ventrikl Colliculus superior / Colliculus inferior Gl. pineal Corpus geniculatum mediale Corpus geniculatum laterale Corpora quadrigemina N. trochleari 1 *==^ Pedunculus cerebri \Pedunculus cerebellaris \ ^ superior, medius ve inferior (aqueductus cerebri, Sylvius kanal) t e g m e n t u m ' u n iinden geer. I l i v e I V nc k r a n y a l s i n i r ekirdekleri ile inen-kan
Fossa rhomboidea (4. ventrikln taban) Fasciculus gracilis ' Fasciculus cuneatus Obex ID:01sl68 EKL: M E S E N C E P H A L O N ' U N A R K A D A N GRN
MESENCEPHALON KESTLERNDE GRLEN NEML ANATOMK YAPILAR

N u c l e u s n e r v i o c u l o m o t o r i i ; n . o c u l o m o t o r i u s ' u n m o t o r ekirdeidir. C o l l i c u l u s s u p e r i o r s e v i y e s i n d e , a q u e d u c t u s m e s e n c e p h a l i ' n i n n tarafndadr. ekirdekten kan m o t o r lifler, o r b i t a ' d a b u l u n a n be t a n e kas ( m . r e c t u s s u p e r i o r , m . r e c t u s inferior, m . r e c t u s m e d i a l i s , m . o b l i q u u s i n f e r i o r v e m . l e v a t o r p a l p e b r a e s u p e r i o r i s ) uyarr. * Nucleus visceralis (nucleus autonomicus, Edinger-Westphal ekirdei); n . o c u l o m o t o r i u s ' u n p a r a s e m p a t i k ekirdeidir. B u ekirdekten kan p a r a s e m p a t i k lifler, n. o c u l o m o t o r i u s iinde g a n g l i o n ciliare'ye gelir. B u r a d a k i s i n a p s t a n s o n r a m. s p h i n c t e r p u p i l l a e ile m. ciliaris'e gider.
(216)-
Nucleus nervi trochlearis;
n. t r o c h l e a r i s in
m o t o r ekirdeidir.
Colliculus
inferior s e v i y e s i n d e , a q u e d u c t u s m e s e n c e p h a l i ' n i n n tarafndadr. ekirdekten kan m o t o r lifler, n. trochlearis olarak orbita'da b u l u n a n m. o b l i q u u s s u p e r i o r ' u uyarr. N u c l e u s m e s e n c e p h a l i c u s n e r v i t r i g e m i n i ; ineme kaslar, diler, di eti, sert d a m a k ve ene e k l e m i n i n , basn ve p r o p r i o s e p t i f d u y u s u n u n birinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Isrma k u v v e t i n i k o n t r o l e d e n m e k a n i z m a ile ilgilidir. Birinci n r o n l a r n m e r k e z i s i n i r s i s t e m i i i n d e b u l u n d u u t e k ekirdektir. RiMLF (fasciculus longitudinalis medialis'in rostral interstisyel e k i r d e i ) ; Vertikal bakn merkezidir. N u c l e u s r u b e r ; retikler f o r m a s y o n u n majr m o t o r ekirdeidir. F l e k s o r k a s t o n u s u n u n dzenlenmesi unsurudur. Substantia nigra; bazal ekirdeklerden (ganglionlardan) birisidir. Dopamin ile ilgilidir. M o t o r k o o r d i n a s y o n u n nemli bir
r e t e n n r o n l a r n p r i m e r k a y n a d r . M o t o r k o n t r o l d e rol vardr.
MESENCEPHALON'UN ARTERLER
A. c e r e b r i posterior, a. s u p e r i o r cerebelli ve a. basilaris'ten g e l e n dallarla beslenir.
W e b e r s e n d r o m u ; a. cerebri posterior'un mezensefalon'u besleyen dalnn tkanmas sonucu olur. Hasar, tegmentum mesencephali'nin medialindedir. Crus cerebri ve n. oculomotorius tutulur. psilateral gz, aayada bakar (da alk). Ptozis ve midriyazis vardr. Ik ve akomodasyon refleksleri bozulur. Yzn alt yarmndan itibaren kontralateral hemipleji olur. M o r t i z Benedikt s e n d r o m u ; lezyon n. oculomotorius'u ve nucleus ruber'i tutar, ipsilateral n. oculomotorius felci belirtileri ve kontralateral tremor olur. Bazen lemniscus medialis ve lemniscus spinalis (spinotalamik yollarn demeti)'in tutulmasna bal, kontralateral hemianestezi de olaya elik eder. Parinaud s e n d r o m u (Sylvius kanal s e n d r o m u , pineal s e n d r o m , c o m m i s s u r a posterior lezyonu, pretektal s e n d r o m ) ; lezyon pretektal blgededir. Yukar bak paralizisi, gz kapanda retraksiyon ( C o l l i e r belirtisi), pupilla ap anormallikleri (anizokori) ve yukar bakta konverjans retraksiyon nistagmusu olur. Pineal bez tmrlerinde grlr.
Vermi cerebelli
Hemispherium cerebelli
L o b u s cerebelli anterior (spinocerebellum)
Fissura prima
F i s s u r a horizontalis
L o b u s cerebelli posterior (cerebrocerebellum)
Tonsilla cerebelli Lobus flocculonodularis (vestibulocerebellum) Fissura posterolateralis Flocculus ve pedunculus flocculi ID:01s169 EKL: C E R E B E L L U M ' U N BLMLER
CEREBELLUM
Esas fonksiyonu, hareketlerin koordinasyonudur. Bylece postrn devamn ve d e n g e y i salar. zellikle a g o n i s t ve a n t a g o n i s t kaslarn k o o r d i n a s y o n u ile ilgilidir. C e r e b e l l u m , iki t a n e o l a n h e m i s p h e r i u m cerebelli ile bunlar o r t a hatta birletiren vermi c e r e b e l l i ' d e n oluur.
VERM CEREBELL
nden-arkaya doru; l i n g u l a , l o b u l u s c e n t r a l i s , c u l m e n , d e c l i v e , f o l i u m , t u b e r , p y r a m i s , u v u l a v e n o d u l u s d e n i l e n paralardan oluur. N o d u l u s , drdnc ventrikl'n atandadr. V e r m i s ' i n , l i n g u l a h a r i btn paralarnn s e r e b e l l a r h e m i s f e r l e r d e karl vardr. C e r e b e l l u m ' l a ilgili yarklarn en d e r i n olan f i s s u r a horizontalis'tir. C e r e b e l l u m ' u n k o n v e k s a r k a kenarn belirler. Bu yarn n tarafnda, c e r e b e l l u m ' u n st yznde b u l u n a n f i s s u r a p r i m a , c u l m e n ile d e c l i v e arasndadr. Fissura prima'nn nnde kalan h e m i s f e r blm l o b u s anterior, arkasnda kalan ise l o b u s posterior'dur. Flocculonodularlob = Archiocerebellum (vestibulocerebellum); cerebellum'un f i l o g e n e t i k o l a r a k en e s k i parasdr. V e s t i b l e r s i s t e m l e ilgilidir. Vermi blmn n o d u l u s , h e m i s f e r blmn ise f l o c c u l u s v e p e d u n c u l u s f l o c c u l i yapar. L o b u s posterior'un alt yznde grlen kabarntya tonsilla c e r e b e l l i denir. F o r a m e n m a g n u m ' u n yukarsnda y e r a l a n bu kabarnt, i n t r a k r a n y a l basn artlarnda aaya s a r k a r ve b u l b u s ' a bas y a p a r a k lme n e d e n olabilir.
NUCLEI CEREBELL
Drt ift ekirdektir. N u c l e u s d e n t a t u s , n u c l e u s e m b o l i f o r m i s , n u c l e u s f a s t i g i i ve nucleus globossus'tur. (DEFG). N u c l e u s f a s t i g i i ; drdnc ventrikl'n atsnda lokalizedir. En iteki s e r e b e l l a r ekirdektir. Vestibler ekirdeklerle balantldr. V e s t i b l e r s i s t e m l e ilgili e s a s serebellar ekirdektir.
CEREBELLUM'UN ARTERLER
a. s u p e r i o r c e r e b e l l i ; a. basilaris'in daldr a. i n f e r i o r a n t e r i o r c e r e b e l l i ( A I C A ) ; a. basilaris'in daldr a. i n f e r i o r p o s t e r i o r c e r e b e l l i ( P I C A ) ; a. v e r t e b r a l i s ' i n daldr.
F l o c c u l o n o d u l a r s e n d r o m ; nodulus ve flocculus'un harabiyeti sonucu olan bu sendromun ana belirtisi denge kaybdr. Kiilerde sallanma, sendeleme ve arkaya doru dme eilimi vardr. Nedeni vestibler ekirdekler ile flokkulonodler lob (vestibulocerebellum) arasndaki btnln bozulmasdr. O r t a hat s e n d r o m u ( A r c h i c e r e b e l l u m veya flocculonodular lob sendromu); sk olarak spesifik bir tmr (medulloblastoma) olan ocuklarda grlr. Tmr, hemen hemen daima vermis'ten kaynaklanr. Trunkal ataksi (gvde ataksisi), yry dzensizlii, hareketlerde koordinasyon bozukluu ve nistagmus ile karakterizedir. Tractus vestibulospinalis lateralis'in fonksiyonundaki bozulma nedeniyle, ayaktayken yada yrrken genellikle etkilenen tarafa doru dme eilimi olur.
DIENCEPHALON
M e s e n c e p h a l o n ile b e y i n h e m i s f e r l e r i arasnda k a l a n m e r k e z i s i n i r s i s t e m i blmdr. D i e n c e p h a l o n ' u n , drt blm vardr.
Thalamus Fornix Foramen interventricular! Plexus choroideus Epithalamus Commissura posterior
Com m issu ra anterior Sulcus hypothalamicus Hypothalamus Chiasma opticum Hypophysis
Subthalamus
ID:01sl70
EKL: DENCEPHALON'UN BLMLER
T h a l a m u s (dorsal talamus) S u b t h a l a m u s (ventral t a l a m u s ) Epithalamus Hypothalamus
THALAMUS (DORSAL TALAMUS)

ki taraf t h a l a m u s , nc ventrikl'e b a k a n m e d i a l yzlerindeki bir gri c e v h e r kitlesi ( a d h e s i o i n t e r t h a l a m i c a ) ile birletirilir. T h a l a m u s , c o r t e x c e r e b r i ' y e ykselen btn duyularn dzenlendii bir m e r k e z d i r . K o k u d u y u s u h a r i , t m d u y u l a r d i r e k o l a r a k t h a l a m u s ' a urar. T h a l a m u s ' t a h a m duyularn baz ynleri bilinli o l a r a k alglanabilir. Kii e l i n d e k i bir o b j e n i n b o y u t u , ekli, ss v b . zellikleri ile ilgili t a m o l m a s a da bilgi verebilir. Bu n e d e n l e t h a l a m u s , p r i m i t i f d u y u m e r k e z i o l a r a k k a b u l edilir. N u c l e u s v e n t r a l i s p o s t e r i o r ( n u c l e i v e n t r o b a s a l e s ) ; s o m a t i k d u y u yollarnn e s a s dzenleyici ekirdeidir. Lateral blm n u c l e u s v e n t r a l i s p o s t e r o l a t e r a l i s ( V P L ) ad ile bilinir. Bu ekirdekte, gvdeden s p i n o t a l a m i k yollar ve l e m n i s c u s m e d i a l i s ile g e l e n s o m a t i k duyularn nc nronlar bulunur. ekirdein m e d i a l blmne i s e , n u c l e u s v e n t r a l i s p o s t e r o m e d i a l i s ( V P M ) denir. Ba v e yzden g e l e n ( l e m n i s c u s t r i g e m i n a l l s ) s o m a t i k duyularn nc nronlar ile t a t d u y u s u n u n nc nronlarn ierir. N u c l e i v e n t r o b a s a l e s ' t e n kan nc nron uzantlar,capsula Interna'nn c r u s p o s t e r i u s ' u n d a n geip, p r i m e r s o m a t i k d u y u k o r t e k s i n e ( 3 , 1 , 2 B A ) gelir. Tat d u y u s u ile ilgili nc nron uzantlar, p r i m e r tat k o r t e k s i n e ( 4 3 B A ) gider. Thalamus'u a. cerebri posterior besler.
ANATOM
METATHALAMUS
T h a l a m u s ' u n k a u d a l i n d e , pulvinar'n h e m e n altnda b u l u n a n iki t a n e kk kabarmadr. B u kabarntlarn m e d i a l d e olanna c o r p u s g e n i c u l a t u m m e d i a l e ( C G M ) , lateralde olanna c o r p u s g e n i c u l a t u m l a t e r a l e ( C G L ) ad verilir. Birlikte m e t a t h a l a m u s olarak b i l i n e n bu kabarntlarn iinde ayn isimli ekirdekler bulunur. N u c l e u s c o r p o r i s g e n i c u l a t i lateralis; g r m e ile ilgilidir. Retina'dan giren vizel uyar, t r a c t u s o p t i c u s ile bu ekirdee gelir. ekirdekteki nronlarn uzantlar, r a d i a t i o o p t i c a ad ile oksipital l o b d a k i p r i m e r vizel k o r t e k s e ( 1 7 numaral BA) gider. N u c l e u s c o r p o r i s g e n i c u l a t i m e d i a l i s ; i i t m e ile ilgilidir. L e m n i s c u s lateralis ve c o l l i c u l u s inferior'la tanan iitme d u y u s u , b r a c h i u m colliculi inferioris araclyla bu ekirdee gelir. ekirdekteki nronlarn uzantlar, r a d i a t i o a c u s t i c a ad ile t e m p o r a l l o b d a k i p r i m e r oditr k o r t e k s e (41 ve 42 numaral B A ) gider.
SUBTHALAMUS (VENTRAL TALAMUS)

T h a l a m u s ile m e s e n c e p h a l o n arasnda k a l a n d i e n c e p h a l o n blmdr. f o n k s i y o n l a ilgilidir. N u c l e u s s u b t h a l a m i c u s ; b a z a l ekirdektir (bazal g a n g l i o n d u r ) . K a s aktivitesinin kontrolnde rol oynar. Motor
Nuc. subthalamicus lezyonunda hemiballismus (ani, istemd ok iddetli ekstremite hareketi) olur.
EPITHALAMUS
D i e n c e p h a l o n ' u n arka-st blmdr. T h a l a m u s ' u n a r k a st tarafnda o l u p , epifiz b e z i ( p i n e a l b e z ) ve habenler ekirdekleri ierir.
HYPOTHALAMUS
V i s s e r o m o t o r ve e n d o k r i n aktivitelerin kontrol ile ilgili multifonksiyonel bir merkezdir. O t o n o m sinir s i s t e m i n i n merkezidir. N u c l e u s s u p r a c h i a s m a t i c u s ; S i r k a d i y a n (biyolojik) ritmle ilgilidir. zellikle u y u m a / u y a n m a s i k l u s u n d a rol vardr. N u c l e u s s u p r a o p t i c u s ; A D H ( v a s o p r e s s i n ) balca bu ekirdekteki nronlarda retilir. A D H ( v a s o p r e s s i n ) , vazokonstriktr ve antidiretiktir. N u c l e u s p a r a v e n t r i c u l a r i s h y p o t h a l a m i ; O k s i t o s i n balca bu ekirdekteki nronlarda retilir. N u c l e u s v e n t r o m e d i a l i s h y p o t h a l a m i ; t o k l u k merkezidir. l a t e r a l b l g e s i a l k merkezidir. N u c l e u s t u b e r o m a m m l l a r i s ; h i s t a m i n e r j i k nronlar ieren bu ekirdein stimlasyonu, k a n b a s n c n v e k a l p a t m n artrr. N u c l e u s a r c u a t u s ; Byme h o r m o n u ve prolaktin'in s e k r e s y o n u n u kontrol e d e n d o p a m i n e r j i k nronlar ierir. H i p o f i z y o t r o p i k ( y a d a h i p o f i z y o t r o f i k ) h o r m o n l a r n byk b l m bu e k i r d e k t e yaplr. Nuclei mammillares; corpus m a m m i l l a r e ' l e r iinde y e r a l a n ekirdeklerdir. Hipotalamus'un
H a f z a ile ilgilidirler. . Tractus tuberohypophysialis (tractus tuberoinfundibularis);nucleus a r c u a t u s , n u c l e u s periventricularis ve n u c l e u s p a r a v e n t r i c u l a r i s ' t e k i nronlarn uzantlar, t r a c t u s t u b e r o h y p o p h y s i a l i s ( t r a c t u s t u b e r o i n f u n d i b u l a r i s ) ad
220V

ile e m i n e n t i a m e d i a n a ve i n f u n d i b u l u m ' u n balangcnda b u l u n a n kapiller y a t a k t a sonlann Bu ekirdeklerdeki nronlarda retilen h i p o f i z y o t r o f i k h o r m o n l a r , bu y o l aracl ile a d e n o h i p o f i z ' d e n h o r m o n salnmn stimle v e y a i n h i b e eder. Tractus supraopticohypophysialis (tractus hypothalamohypo physialis; nucleus paraventricularis'teki tractus nronlarn aksonlar, nucleus ad ile supraopticus'a doru paraventriculohypophysialis
s e y r e d e r v e n u c l e u s s u p r a o p t i c u s ' t a k nronlarn aksonlarna katlarak, t r a c t u s s u p r a o p t i c o h y p o p h y s i a l i s ( t r a c t u s h y p o t h a l a m o h y p o p h y s i a l i s ) ' i oluturur. Bu t r a k t u s , i n f u n d i b u l e r zde s e y r e d e r e k nrohipofize gelir ve b u r a d a k i kapiller y a t a k t a sonlann O x i t o s i n ve A D H bu yol ile ( n e u r o p h y s i n d e n i l e n p r o t e i n l e r l e ) nrohipofiz'e tanr.
BEYN (TELENCEPHALON, CEREBRUM)

B e y i n h e m i s f e r l e r i tarafndan oluturulur. S o l h e m i s f e r g e n e l l i k l e y a z m a , konuma, h e s a p l a m a ve dili a n l a m a ile ilgilidir. nsanlar g e n e l l i k l e sa ellerini kullandklar iin sol h e m i s f e r d a h a byktr ve d o m i n a n t hemisferdir. H e m i s f e r l e r i rten gri c e v h e r tabakasna c o r t e x c e r e b r i denir.
NEML KORTIKAL ALANLAR

B r o d m a n n tarafndan c o r t e x c e r e b r i ' d e , vcut fonksiyonlar ile ilgili yaklak 50 t a n e alan belirlenmitir. Bu alanlar, B r o d m a n n a l a n l a r o l a r a k bilinir.
FRONTAL LOBUN KORTKAL ALANLARI

P r i m e r m o t o r a l a n ; Brodmann'n 4 numaral alandr. S u l c u s c e n t r a l l s ' i n h e m e n nnde y e r a l a n g y r u s p r e c e n t r a l i s ' t e d i r . B e c e r i g e r e k t i r e n , i s t e m l i h a r e k e t l e r i n balatlmasnda rol vardr. Bu a l a n d a b u l u n a n kortikal hcrelerin uzantlar, t r a c t u s c o r t i c o s p i n a l i s ve t r a c t u s c o r t i c o n u c l e a r i s i oluturur. nsan vcudunun g y r u s precentralis'teki yerleimi m o t o r h o m o n k u l u s o l a r a k bilinir. Yz en aadadr. D a h a s o n r a yukarya doru; e l , k o l , gvde ve alt e k s t r e m i t e gelir. B a c a k , a y a k ve p e r i n e u m h e m i s f e r i n yzndedir. nce h a r e k e t l e r i y a p a n vcut blmleri, g y r u s p r e c e n t r a l i s ' t e d a h a byk a l a n l a r d a t e m s i l edilir. P r i m e r m o t o r k o r t e k s i n lezyonlar, kar vcut yarmnda gevek paralizi ( h i p o t o n i ) ve tm reflekslerin kayb ile sonulanr. Z a m a n l a p r o k s i m a l e k l e m l e r d e k i h a r e k e t l e r geri dner. A n c a k b e c e r i g e r e k t i r e n h a r e k e t l e r l e ilgili d i s t a l d e k i e k l e m l e r l e ilgili k a s l a r d a f o n k s i y o n kayb kalc olur. P r e m o t o r a l a n ; Brodmann'n 6 numaral alandr. P r i m e r m o t o r k o r t e k s i n t a m nnde, g y r u s frontalis m e d i u s ' t a lokalizedir. P r e m o t o r k o r t e k s i n , yaplacak h a r e k e t l e r l e ilgili m o t o r programn hazrlanmasnda rol vardr. P r e m o t o r korteksin harabiyeti, beceri g e r e k t i r e n k o m p l e k s hareketlerin (yrme gibi) yaplamamasna ( a p r a k s i ) n e d e n olabilir. Bu tr h a s t a l a r d a , m o t o r paralizi olmamasna ramen, yrme gl vardr. F r o n t a l g z a l a n ; Brodmann'n 8 numaral alandr. G y r u s f r o n t a l i s medius'tadr. Vizel uyarlardan bamsz o l a r a k gzn istemli h a r e k e t l e r i n i k o n t r o l e d e r (bir ua lokalize e t m e k iin gk yzn t a r a m a gibi).
EKL: BRODMANN ALANLARI
EKL: HEMSFERN YZNDEK BRODMANN ALANLARI M o t o r k o n u m a a l a n ( B r o c a a l a n ) ; Brodmann'n 4 4 v e 4 5 numaral alanlardr. G y r u s f r o n t a l i s i n f e r i o r ' d a k i p a r s t r i a n g u l a r i s ( 4 5 ) v e b u r a y a komu p a r s o p e r c u l a r i s ( 4 4 ) blmnde lokalizedir. D o m i n a n t (genellikle sol) hemisferdedir. Bu a l a n ; larinks, yumuak d a m a k , d i l , az ve r e s p i r a t u a r kaslarn bulunduu p r i m e r m o t o r a l a n blmne komudur ve bu a l a n l a r l a o l a n balantlar ile k e l i m e l e r i n ekillenmesini salar. M o t o r konuma alan, f a s c i c u l u s a r c u a t u s d e n i l e n bir a s s o s i a s y o n yol ile VVernicke alanyla balantldr.
PARYETAL LOBUN KORTKAL ALANLARI

P r i m e r s o m a t i k d u y u a l a n ; g y r u s p o s t c e n t r a l i s v e lobulus paracentralis'in a r k a parasnda lokalizedir. Brodmann'n 3, 1, 2 numaral alanlardr. Gyrus postcentralis'in lezyonlarnda proprioseptif duyular t a m a m e n kaybolurken
zellikle ar ve s duyular k a b a o l a r a k alglanr. Bu duyularn k a y b o l m a m a n e d e n i t a l a m u s ' t a h a m o l a r a k d a h a iyi alglanabilmesidir. S o m a t i k d u y u a s s o s i a s y o n a l a n ; Brodmann'n 5, 7 ve 40 numaral alanlardr. lk ikisi p r i m e r s o m a t i k d u y u k o r t e k s i n i n arkasnda, ncs g y r u s s u p r a m a r g i n a l i s ' t e d i r . P r i m e r s o m a t i k d u y u korteksine g e l e n d u y u bilgilerinin zlmesinde rol vardr. Objelerin ekli, yaps ve b o y u t u n u n d o k u n m a ile ayrt e d i l m e s i n i ( s t e r e o g n o z i ) salar.
222 V
Bu alann (zellikle g y r u s s u p r a m a r g i n a l i s ) lezyonlarnda, kar vcut yarmndakl o b j e l e r i d o k u n a r a k tanma yetenei k a y b o l u r ( a s t e r e o g n o z i ) . H a s t a kar vcut yarsn unutur. P r i m e r t a t a l a n ; g y r u s p o s t c e n t r a l i s ' i n alt u c u n d a , p a r i y e t a l o p e r k u l u m ' d a lokalizedir. 43 numaral B r o d m a n n alandr. Bu alan u y a r a n l e z y o n l a r d a t a t halsinasyonlar olur. Alann h a r a b i y e t i n d e ise ipsilateral dil yarmnda tat d u y u s u bozulur.
OKSPTAL LOBUN KORTIKAL ALANLARI

P r i m e r v i z e l a l a n ; Brodmann'n 17 numaral alandr. S u l c u s c a l c a r i n u s ' u n h e r iki tarafnda, g y r u s c a l c a r i n u s ' u n i yzne karlk gelir. M a k u l a , vizel korteksin en a r k a blmnde ( p o l u s o c c i p i t a l i s ) , retina'nn periferlk blgeleri ise en n blmnde t e m s i l edilir. Retina'nn st yarmndan g e l e n lifler vizel k o r t e k s i n st parasnda, alt yarmndan g e l e n l e r alt parasnda sonlanr. Grme alannn sa yars sol h e m i s f e r i n vizel k o r t e k s i n d e , sol yars da sa h e m i s f e r i n vizel k o r t e k s i n d e t e m s i l edilir. Vizel k o r t e k s i n h a r a b i y e t l e r i n d e k o n t r a l a t e r a l h o m n i m o s h e m i a n o p i a olur. V i z e l a s s o s i a s y o n a l a n ; Brodmann'n 18 ve 19 numaral alanlardr. Grlen o b j e n i n zellikleri ( r e n g i ve ekil gibi) ile ilgilidir. P r i m e r grme m e r k e z i n d e n ald uyarlar saklayp, t e k r a r karlaldnda tannmasn salar. S e k o n d e r vizel k o r t e k s i n , y a z l s z c k l e r i n a n l a l m a s ile ilgili 39 numaral a l a n l a ( g y r u s a n g u l a r i s ) o l a n balantlarnn, vizel uyarlarn tannmasnda nemli rol vardr. Bu balantlarn l e z y o n u , v i z e l a g n o z i ' y e n e d e n olur. 39 numaral a l a n , pariyetal l o b d a k i l o b u l u s parietalis inferior'dadr.
TEMPORAL LOBUN KORTKAL ALANLARI

P r i m e r o d i t r a l a n ; g y r u s t e m p o r a l i s s u p e r i o r ' u n st yzndeki gyri t e m p o r a l e s t r a n s v e r s i ( H e s c h l ' i n t r a n s v e r s giruslar)'lerdeki 4 1 v e 4 2 numaral B r o d m a n n alanlardr. P r i m e r oditr k o r t e k s lezyonlarnda, a k u s t i k bolukta s e s i n geli yn ve m e s a f e s i , yani l o k a l i z a s y o n u yaplamaz.. Oditr assosiasyon alan (Wernicke'nin duysal konuma alan); dominant h e m i s f e r d e , g y r u s t e m p o r a l i s s u p e r i o r ' d a k i 2 2 n u m a r a l B r o d m a n n alandr. 22 n u m a r a l a l a n ; iitilen y a d a konuulan szcklerin anlalmas ile ilgilidir. 39 n u m a r a l a l a n ; yazlan szcklerin anlalmas ile lgilidir. W e r n i c k e alan, f a s c i c u l u s a r c u a t u s d e n i l e n bir lif d e m e t i y l e W e r n i c k e alanna geirilip, b u r a d a anlalr olur. P r i m e r o l f a k t o r a l a n ; 3 4 numaral B r o d m a n n alandr. T e m p o r a l l o b u n u c u n d a k i piriform kortekstir. P r i m e r o l f a k t o r k o r t e k s i Irrite e d e n l e z y o n l a r , g e n e l l i k l e ho o l m a y a n halsinasyonlarna neden olur. koku B r o c a alanyla
balantldr. itilen y a d a konuulan d i l , p r i m e r oditr k o r t e k s t e alglanr ve b u r a d a n
28 numaral B r o d m a n n alan, s e k o n d e r ( a s s o s i a s y o n ) olfaktor merkezdir. E n t o r i n a l k o r t e k s o l a r a k bilinir.
AFAZLER M o t o r afazi ( B r o c a afazisi); motor konuma alannn (44-45) lezyonlarnda, kiide tam yada ksmi konuma kayb olur. Konuma akcl ve tekrarlama bozuk olup, anlama salamdr. Motor afaziye sk olarak agrafi (yaz y a z a m a m a ) ve sa hemiparezi (zellikle yzde belirgin) elik eder. Motor afazinin en sk nedeni, a. cerebri media'nn st dalnn tkanmas yada almasdr. D u y u tipi afazi ( W e r n i c k e afazisi); Wernicke alannn ( 2 2 ) lezyonlarnda iitme kayb yoktur. Ancak kiiler iittikleri kelimelerin anlamn karamaz. Konuma akcl salam, anlama ve tekrarlama bozuktur. Hastalar konuma srasnda yanl kelimeler kullanrlar (parafazi). Duyu tipi afazinin en sk nedeni, a. cerebri media'nn alt dalnn tkanmas yada almasdr. leti tipi afazi; fasciculus arcuatus'un lezyonlarnda, hastalarda konuma bozukluu yoktur ve iittiklerini anlar. Ancak Broca ile Wernicke aras balant kesildii iin iittii kelimeleri tekrar edemez ve konuma srasnda yanl kelimeler kullanrlar (parafazi). Herhangi bireyi isimlendirme yetenekleri azalmtr. Yksek sesle okuyamazlar. Sessiz okuduklarnda okuduklarn anlarlar. G l o b a l afazi; sol hemisferdeki byk bir lezyon nedeniyle olur. Konuma akcl, anlama ve tekrarlama bozuktur. Bunlara iddetli sa hemiparezi elik eder. T r a n s k o r t i k a l m o t o r afazi; konuma akcl bozuk olup, tekrarlama ve anlama salamdr. Olaya sa hemiparezi elik eder. Lezyon Broca alan yaknndadr. T r a n s k o r t i k a l duyu afazisi; konuma akcl ve tekrarlama salam olup, anlama bozuktur. Lezyon Wernicke alan yaknndadr. 39 numaral alann lezyonlarnda, kii yazl szcklerin anlamn tayin edemez (aleksi). Aleksi; dominant hemisferdeki bir lezyonun, vizel korteksi Wernicke alanna birletiren lifleri tutmas nedeniyle olur. Genellikle olaya sa homnimos hemianopia elik eder.
SUBSTANTIA ALBA (BEYAZ CEVHER)

C o r t e x c e r e b r i ' n i n altnda, eitli ynlerde s e y r e d e n m i y e l i n l i lifler tarafndan oluturulur. B e y a z c e v h e r i oluturan lifler, s e y i r ynlerine gre g r u p t a toplanr.
I- FIBRAE ASSOCIATIONS TELENCEPHALI

Ayn h e m i s f e r d e k i eitli kortikal alanlar birbirine balayan sagittal seyirli liflerdir. ki komu g i r u s u y a d a u z a k giruslar balarlar. F a s c i c u l u s l o n g i t u d i n a l i s s u p e r i o r ; frontal l o b u , oksipital loba balar. En uzun assosiasyon yoldur. F a s c i c u l u s a r c u a t u s ( W e r n i c k e f a s i k l s ) ; t e m p o r a l l o b d a k i iitilen szckleri a n l a m a alan ( W e r n i c k e , 2 2 ) ile f r o n t a l l o b d a k i m o t o r konuma alann ( B r o c a , 4 4 - 4 5 ) balar.
II- FIBRAE COMMISSURALES TELENCEPHALI

ki h e m i s f e r i n ayn v e y a farkl kortikal alanlarn balayan t r a n s v e r s seyirli liflerdir. F i b r a e c o r p o r i s c a l l o s i ( c o r p u s c a l l o s u m ) ; iki b e y i n h e m i s f e r i n d e k i karlkl kortikal alanlar balar. En b y k k o m m i s s u r a l y o l d u r . H e m i s f e r l e r arasnda bilgi aktarmn salar. nden-arkaya doru drt paras vardr. C o m m i s s u r a anterior; chiasma opticum'un o l f a c t o r i u s ' u balar. Commissura posterior (comm. epi-thalamica); aqueductus mesencephali ( c e r e b r i ) ' n i n h e m e n stnde o l u p , epifiz kkne komudur. Pupilla k refleksi ile ilgili p r e t e k t a l ekirdeklerden nronlarn uzantlar, b u r a d a apraz yaptktan s o n r a kar t a r a f Edinger-VVestphal ekirdeine gider. yukarsndadr. ki t a r a f t r a c t u s
224V
III - FIBRAE PROJECTIONS TELENCEPHALI

A f f e r e n t (kortikopetal) ve e f f e r e n t (kortikofugal) yollar tarafndan yaplan v e r t l k a l seyirli liflerdir. C o r t e x c e r e b r i ile b e y i n sap ve m e d u l l a s p i n a l i s arasnda geni bir lif sistemidir. C o r t e x c e r e b r i ' n i n altnda nsal bir ekilde grnr ve bu n e d e n l e c o r o n a r a d i a t a ad verilir. Byk blmn t a l a m i k r a d y a s y o l a r yapar. Aaya doru birbirlerine yaklaan lifler, c a p s u l a i n t e r n a d e n i l e n k o m p a k t bir fibrz b a n d oluturur. Bu bandn m e d i a l i n d e n u c l e u s c a u d a t u s v e t h a l a m u s , lateralinde ise n u c l e u s l e n t i f o r m i s bulunur.
CAPSULA INTERNA
Yatk " V " harfi eklindedir. D i r s e k blmne g e n u , dirsein n tarafnda k a l a n bacaa c r u s a n t e r i u s , arkasnda k a l a n a da c r u s p o s t e r i u s denir. C r u s a n t e r i u s , n u c l e u s c a u d a t u s ile n u c l e u s l e n t i f o r m i s arasndadr. C r u s p o s t e r i u s ise, t h a l a m u s ile n u c l e u s lentiformis arasndadr. C r u s p o s t e r i u s ' u n t h a l a m u s ile n u c l e u s lentiformis arasnda kalan blmne p a r s t h a l a m o l e n t i f o r m i s , nucleus lentiformis'in arkasnda kalan blmne pars retrolentiformis, nucleus lentiformis'in altnda kalan blmne de p a r s s u b l e n t i f o r m i s denir. Genu geer. P a r s r e t r o l e n t i f o r m i s ' i n d e n ; r a d i a t i o o p t i c a , geer. P a r s s u b l e n t i f o r m i s ' i n d e n r a d i a t i o a c u s t i c a geer. R a d i a t i o t h a l a m i c e n t r a l i s , k o r t i k o s p i n a l liflerin k a u d a l i n d e lokalizedir. V P L v e V P M ' d e k i g e n e l s o m a t i k d u y u ile ilgili nc nron uzantlar tarafndan oluturulur. 3 , 1 , 2 numaral B r o d m a n n alanna gider. capsulae internae; fibrae corticonucleares (corticobulbares)
CAPSULA INTERN A'N N ARTERLER

A . c h o r o i d e a a n t e r i o r ; a . c a r o t i s i n t e r n a ' d a n ayrlan b u a r t e r , r e t r o l e n t i f o r m i s ve p a r s s u b l e n t i f o r m i s ' i besler. pars
A a . s t r i a t a e l a t e r a l e s ; a. c e r e b r i m e d i a ' d a n ayrlan bu arterler, c r u s a n t e r i u s v e c r u s p o s t e r i u s ' u beslerler.
A . s t r i a t a m e d i a l i s ( H e u b n e r a r t e r i ) ; a . c e r e b r i a n t e r i o r ' d a n gelir. C r u s a n t e r i u s ' u besler.
A. c a r o t i s i n t e r n a ' d a n direk g e l e n dallar g e n u ' y u besler.
NUCLEI BASALES (BAZAL EKRDEKLER)

T e l e n c e p h a l o n ' u n d e r i n i n d e , s u b s t a n t i a a l b a iinde yerlemi be ift gri c e v h e r kitlesidir. M o t o r k o n t r o l d e rol vardr. H a r e k e t i n hazrl ve kortikal o l a r a k balatlm hareketi uygulamaya sokmaktan sorumludur. P r i m e r o l a r a k afferentlerini s e r e b r a l k o r t e k s t e n alr. E f f e r e n t l e r i , b e y i n sapna ve t a l a m u s araclyla m o t o r ve p r e m o t o r k o r t e k s e gider. S u b k o r t i k a l yerleim gsteren bu ekirdek g r u b u ; n u c l e u s c a u d a t u s , p u t a m e n , globus pallidus (pallidum), oluur. Corpus striatum = Nucleus caudatus+Nucleus lentiformis. Somatik motor nucleus subthalamicus ve substantia nigra'dan
f o n k s i y o n l a ilgilidir. H a r e k e t l e r i n dzenlenmesinde rol vardr. N u c l e u s l e n t i f o r m i s = P u t a m e n + G l o b u s pallidus Striatum = Nucleus caudatus+Putamen
ANATOM
225
Lobus frontalis Corpus cailosum (genu) Ventriculus lateralis (cornu frontale) Fornix Foramen interventriculare insular korteks (insula) Ventriculus tertius Ventriculus lateralis (cornu occipitale) Lobus parietalis
Septum pellucidum Nuc. caudatus (caput) Capsula interna (crus anterius) Globus pallidus Putamen Claustrum . Capsula interna (crus posterius) Capsula externa Capsula extrema Thalamus Nuc. caudatus (cauda)
Lobus occipitalis
EKL: NUCLEI BASALES (BAZAL EKRDEKLER)
BEYN VENTRKLLERI VE BOS DOLAIMI

Drt t a n e b e y i n ventrikl vardr. V e n t r i c u l u s lateralis (iki tanedir. Birisi birinci ventrikl, dieri ikinci ventrikl) V e n t r i c u l u s t e r t i u s (nc ventrikl) V e n t r i c u l u s q u a r t u s (drdnc ventrikl)
Ventriculus tertius Ventriculus lateralis (pars centralis) Ventriculus lateralis (cornu occipitale, cornu posterius) Ventriculus lateralis (cornu frontale, cornu anterius)
Aqueductus cerebri (Sylvius kanal) Apertura mediana (foramen Magendie)
> )
Foramen interventriculare (Monro delii)
Ventriculus lateralis (cornu temporale, cornu Inferius) Apertura lateralis (foramen Luschka)
Ventriculus quartus
ID:01s179
EKL: BEYN VENTRKLLER VE BALANTILARI
VENTRICULUS LATERALIS
H e r bir h e m i s f e r iinde b u l u n a n " C " ekilli boluktur. Lateral ventrikl'ler, t h a l a m u s ' u n n u c u n d a y e r a l a n f o r a m e n i n t e r v e n t r i c u l a r e ( f o r a m e n M o n r o ) aracl ile nc ventrikl'e irtibatlanr.
( 2 2 6 ) - TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
VENTRICULUS TERTIUS
ki t a r a f t h a l a m u s ve hypothalamus'larn i yzleri arasnda bulunur. nc ventrikl m e z e n s e f a l o n ' u n iinden geen bir kanal ile ( a q u e d u c t u s m e s e n c e p h a l i , a q u e d u c t u s c e r e b r i , S y l v i u s k a n a l ) drdnc ventrikl'e balanr.
VENTRICULUS QU ARTUS
B u l b u s , p o n s ve c e r e b e l l u m arasndadr. Drdnc ventrikl, m e d u l l a spinalis'teki c a n a l i s c e n t r a l i s ile d e v a m eder. Ayrca atsndaki delik (ikisi lateralde olan a p e r t u r a l a t e r a l i s = L u s c h k a , birisi o r t a d a o l a n a p e r t u r a m e d i a n a = M a g e n d i e ) araclyla, s u b a r a k n o i d a l bolua balanr.
Snrlar
atsn; yukarda v e l u m m e d u l l r e s u p e r i u s , o r t a d a c e r e b e l l u m ve aada v e l u m m e d u l l r e inferius yapar. B O S , atnn alt blmnde b u l u n a n a p e r t u r a m e d i a n a ( f o r a m e n M a g e n d i e ) d e n i l e n aklk ile drdnc ventrikl'den c i s t e r n a c e r e b e l l o m e d u l l a r i s ( c i s t e r n a m a g n a ) ' e geer. L a t e r a l s n r l a r n ; yukarda p e d u n c u l u s c e r e b e l l a r i s s u p e r i o r ( b r a c h i u m c o n j u n c t i v u m ) , aada p e d u n c u l u s c e r e b e l l a r i s i n f e r i o r ( c o r p u s r e s t i f o r m e ) yapar. T a b a n n ; p o n s ile b u l b u s ' u n a r k a yzleri oluturur. Ekenar drtgen eklinde olduu iin f o s s a r h o m b o i d e a denir.
F O S S A R H O M B O I D E A ' D A B U L U N A N NEML ANATOMK YAPILAR T r i g o n u m nervi hypoglossi; bu kabarntnn altnda n. hypoglossus'un ekirdei vardr. T r i g o n u m nervi vagi; bu kabarntnn altnda n. vagus'un parasempatik ekirdei (nucleus posterior nervi vagi yada nucleus dorsalis nervi vagi) yer alr. C o l l i c u l u s facialis; bu kabarnty, VI nc kranyal sinirin ekirdei ile bu ekirdei kuatan VII nci kranyal sinirin motor lifleri oluturur. L o c u s caeruieus; beyinde noradrenalin reten nronlarn en byk kaynadr. Recessus lateralis; burada bulunan vestibler ekirdeklerin olduu alana a r e a vestibularis denir. Apertura lateralis (foramen Luschka), recessus lateralis'lerin apekslerindedir. A r e a p o s t r e m a ; kan-beyin bariyerinin bulunmad kemoreseptr bir alandr. Sirklasyondaki emetik maddelere (apomorfin ve digital glikozidler gibi) yant olarak kusma refleksini balatr.
KAN-BEYN BARYER O L M A Y A N BLGELER (SRKUMVENTRKLER ORGANLAR) Area postrema Glandula pinealis (epifiz bezi) Neurohypophysis Eminentia mediana (Hypothalamus) Organum subfornicale; Organum subcommissurale; Organum vasculosum; Bu nedenle
Area postrema drdnc ventrikl'de, dierleri nc ventrikl'n evresinde dizilidir. sirkumventrikler organlar olarak da bilinirler. Sadece a r e a p o s t r e m a ift, dierleri tektir.
L I Q U O R C E R E B R O S P I N A L I S ( B O S ; B E Y N - O M U R L K SIVISI) Berrak ve renksiz bir svdr. Plazmaya benzer. Ancak zellikle elektrolit ierii bakmndan farkldr. Sodyum, magnezyum ve klor, plazmadakinden daha yksek konsantrasyonda bulunur. Potasyum ve kalsiyum konsantrasyonu ise plazmadakine gre daha dktr. Ventrikllerde bulunan plexus choroideus' larda yaplr ve salglanr. BOS'un ou lateral ventrikl'lerde yaplr. Plexus choroideus, lateral ventrikllerin cornu frontale (anterius) ve cornu occipitale (posterius)'sinde yoktur. Plexus choroideus, ependim iine invagine olan vaskler pia mater uzantsdr (ependim+pia mater). leri yalarda plexus choroideus iinde grlen kalsifikasyonlara p s a m m o m a cisimleri denir. BOS; beyni mekanik etkilerden korur. Intrakranyal basnc dzenler. Nral dokularn beslenmesini salar. Beynin arln azaltr. Nral metabolizma sonucu oluan atklarn uzaklatrlmasna yardm eder. BOS'un esas absorbsiyon yeri, dural sinsler (zellikle sins sagittalis superior) iine uzanan villi arachnoideae'lerdir. Yapsal olarak her bir araknoid villus, dura mater'i delen araknoidal bir divertiklmdr. Araknoid villus'lar kmeleerek, granulationes arachnoideae'yi oluturur. Araknoid villus'lardan BOS'un absorbsiyon orann, BOS'un basnc kontrol eder.
BEYN ZARLARI (MENINGES) VE DURAL SNSLER

B e y i n d e , m e d u l l a spinalis gibi dtan-ie doru; D u r a m a t e r - A r a c h n o i d e a m a t e r ve Pia m a t e r d e n i l e n z a r l a sarldr.
DURA MATER (PACHYMENINX)

Kafa boluu iinde beyni stabilize e d e n d u r a m a t e r ; ite m e n i n g e a l , dta e n d o s t e a l o l a r a k iki t a b a k a d a n oluur. Bu iki t a b a k a , d u r a l sinsleri oluturmak iin ayrldklar y e r l e r hari, t e k bir t a b a k a halindedir. E n d o s t e a l t a b a k a ile kafa kemikleri arasnda kalan p o t a n s i y e l bolua s p a t i u m e p i d u r a l e ( s p a t i u m e x t r a d u r a l ) denir. Kafa travmalarnda, a . m e n l n g e a media'nn dallarndaki almalar e p i d u r a l ( e k s t r a d u r a l ) h e m o r a j i l e r e n e d e n olur. G e n e l l i k l e a r t e r i n a r k a dal yrtlr. Dura m a t e r ile a r a c h n o i d e a mater arasndaki potansiyel bolua, s p a t i u m s u b d u r a l e denir. K a f a travmalarnda, zellikle s i n u s s a g i t t a l i s s u p e r i o r ' a dklen yzeyel b e y i n v e n l e r i n i n almas s o n u c u , bu bolua k a n a m a ola bilir ( s u b d u r a l h e m o r a j i ) .
DURA MATER'N DAMAR VE SNRLER

E s a s arteri, a. maxillaris'in dal olan a. m e n i n g e a media'dr. Ayrca a. ophthalmica'nn e t m o i d a l dallar, a . m e n i n g e a a c c e s s o r i a , a . p h a r y n g e a a s c e n d e n s , a . c a r o t i s i n t e r n a , a . o c c i p i t a l i s , a . v e r t e b r a l i s v e a . p h a r y n g e a a s c e n d e n s ' t e n g e l e n m e n i n g e a l dallarla d a beslenir. D u r a m a t e r ' i n d u y u s u n u ; n. t r i g e m i n u s ' u n dal ( n . o p h t h a l m i c u s , n. maxillaris ve n. m a n d i b u l a r i s ) , ilk servikal spinal sinir, n. v a g u s ve n. h y p o g l o s s u s tar. M u h t e m e l e n n. facialis ile n. g l o s s o p h a r y n g e u s da tar.
DURA MATER'N UZANTILARI

F a l x c e r e b r i ; iki beyin h e m i s f e r i arasna verdii uzantdr. nde e t m o i d k e m i k t e k i crista galli'ye ve frontal k e m i k t e k i crista frontalis'e, a r k a d a ise p r o t u b e r e n t i a occipitalis interna'ya tutunur. st kenarnda s i n u s sagittalis superior, alt kenarnda s i n u s sagittalis inferior seyreder.
228V
Tentorium cerebelli; ierir.
oksipital
loblar ile s e r e b e l l a r h e m i s f e r l e r arasndadr.
A r k a d a oksipital k e m i k ile pariyetal kemie t u t u n u r ve s i n u s t r a n s v e r s u s ' l a r
F a l x c e r e b e l l i ; b e y i n c i k h e m i s f e r l e r i arasna g i r e n d u r a m a t e r uzantsdr. D i a p h r a g m a s e l l a e ; h i p o f i z b e z i n i n stn rter.
DURAL SNSLER
D u r a m a t e r ' i n iki tabakas, baz blgelerde ayrlarak d u r a l sinsleri oluturur. Sinsler k a p a k iermezler ve duvarlarnda k a s yoktur. Sinslerin balca f o n k s i y o n u , a r a k n o i d villus'lar araclyla s u b a r a k n o i d a l b e y i n d e n kan almaktr. S i n u s s a g i t t a l i s s u p e r i o r ; faix c e r e b r i ' n i n st kenar b o y u n c a uzanr. En b y k dural sinstr. BOS'un esas drene o l d u u sinstr. Arka ucu genellikle c o n f l u e n s s i n u u m d e n i l e n bir genileme y a p a r ve sa s i n u s t r a n s v e r s u s o l a r a k d e v a m eder. Bu n e d e n l e , sa tarafn v. j u g u l a r i s interna's d a h a byktr. S i n u s s a g i t t a l i s i n f e r i o r ; faix c e r e b r i ' n i n alt kenar b o y u n c a uzanr. S i n u s r e c t u s ' a alr. Sinus rectus; faix cerebri ile t e n t o r i u m c e r e b e l l i ' n i n karlat y e r d e d i r . G e n e l l i k l e sol s i n u s t r a n s v e r s u s ' a alr. B a z e n c o n f l u e n s s i n u u m ' a alr. B e y n i n e n byk v e n i o l a n v . m a g n a c e r e b r i ( G a l e n v e n i ) v e s i n u s sagittalis inferior, s i n u s r e c t u s ' a alr, (baz k a y n a k l a r d a bu iki yapnn birleerek, s i n u s r e c t u s ' u oluturduunu y a z a r ) . boluktan B O S ' u , s e r e b r a l v e n l e r aracl ile de
Confluens sinuum
(torcular Herophili);
sins sagittalis s u p e r i o r ' u n
arka
u c u n u n genilemesidir. S i n s t r a n s v e r s u s ; p r o t u b e r e n t i a occipitalis i n t e r n a s e v i y e s i n d e balayan iki t a n e sinstr. Sadaki c o n f l u e n s s i n u u m ' u n , s o l d a k i de sins r e c t u s ' u n devam o l a r a k balar. T e n t o r i u m c e r e b e l l i ' n i n a r k a kenarnn yapraklar arasndadr. Sa tarafnki, sins sagittalis s u p e r i o r ' u n devam olduu iin g e n e l l i k l e d a h a byktr. O k s i p i t o p e t r o z a l birlemede s i n s s i g m o i d e u s adn alrlar.
Sinus sigmoideus; sinus transversus'un itibaren v. j u g u l a r i s i n t e r n a adn alr.
devamdr ve f o r a m e n j u g u i a r e ' d e n
S i n u s o c c i p i t a l i s ; en k k d u r a l s i n s t r . Faix cerebelli'nin crista occipitalis i n t e r n a ' y a t u t u n a n yapraklar arasndadr. C o n f l u e n s s i n u u m ' a alr.
S i n u s s p h e n o p a r i e t a l i s ; s f e n o i d kemiin kk kanatlarnn altndadr. S i n u s cavernosus'a alr.
S i n u s p e t r o s u s s u p e r i o r ; p e t r o z kemiin st kenarnda s e y r e d e r . S i n u s t r a n s v e r s u s ' a alr.
S i n u s p e t r o s u s inferior; p e t r o z k e m i k ile oksipital k e m i k arasnda seyreder. V. j u g u l a r i s i n t e r n a ' y a alr. S i n u s c a v e r n o s u s ' u v. j u g u l a r i s i n t e r n a ' y a balar.
S i n u s c a v e r n o s u s ; s f e n o i d k e m i k gvdesinin h e r iki tarafndadr. inden a. c a r o t i s i n t e r n a (A. C. I.) ve n. a b d u c e n s geer (sinir, arterin lateralindedir). D duvarndan i s e ; n. o c u l o m o t o r i u s , n. t r o c h l e a r i s , n. o p h t h a l m i c u s ve n. m a x i l l a r i s geer.
S i n u s c a v e r n o s u s ' a a l a n y a p l a r ; v. o p h t h a l m i c a s u p e r i o r ve inferior, v. m e d i a s u p e r f i c i a l i s c e r e b r i , w . c e r e b r a t e s inferiores, v . centralis retinae ( b a z e n ) v e s i n u s sphenoparietalis. Sinus cavernosus; arkada pterygoideus'a balantldr. Dural s i n s l e r d e n ; sinus sagittalis superior, sinus sagittalis inferior, sinus r e c t u s ve s i n u s o c c i p i t a l i s t e k , dierleri ifttir. balanr. s i n u s p e t r o s u s s u p e r i o r ile s i n u s t r a n s v e r s u s ' a , o p h t h a l m i c a s u p e r i o r araclyla v. facialis'le
s i n u s p e t r o s u s inferior ile v. j u g u l a r i s interna'ya ve venz dallar araclyla da p l e x u s Ek o l a r a k v.
r
Sinus sagittalis
V. emissaria V. diploica
sphenoparietalis Sinus cavernosus Sinus r\ transversa Sinus petrosus s u p e r i o r v e inferior V. jugularis interna Confluens Sinus Sinus sinuum occipitalis transversus ID:01s183
EKL: D U R A L S I N U S L E R
230)
mm.*
N. a b d u c e n s [VI] N. t r o c h l e a r i s [IV]
1- Sinus sphenoparietalis
b u r a y a alr. 2- inden :
A. carotis Interna G l . pituitaria
N. o c u l o m o t o r i u s [III] Dura mater
D duvarndan;
a. carotis int. 6. KS 3. KS 4. KS
E
Diaphragma sellae
e ** ( n . o p h t h a l m i c u s ) ^(n.maxillaris)
geer.
Sinus cavernosus T r i g e m i n a l sinirin oftalmik dal [V1] N. maxillaris [V2] 01s539
EKL: SINUS C A V E R N O S U S
ARACHNOIDEA MATER - PIA MATER

kisi birlikte l e p t o m e n i n x ad ile bilinir.
ARACHNOIDEA MATER
D a m a r iermez. Fissura longitudinalis c e r e b r i hari, o l u k l a r a y a d a yarklara g i r m e z . A r a c h n o d i e a m a t e r ile pia m a t e r arasndaki bolua s p a t i u m s u b a r a c h n o i d e u m denir. B u bolukta B O S v e byk d a m a r l a r bulunur. Villi a r a c h n o i d e a e v e g r a n u l a t i o n e s a r a c h n o i d e a e , sagittalis s u p e r i o r ' d a bulunur. arachnoidea mater'in
d u r a l sins iine o l a n uzantlardr. B O S ' u sinslere a k t a r a n bu oluumlar, en f a z l a s i n u s
PA MATER
Pia m a t e r ve a r a c h n o i d e a mater, kranyal sinirlerin p e r i n e u r i u m ' u n a karr. S p i n a l sinir kklerinde, f o r a m e n i n t e r v e r t e b r a l e ' y e k a d a r s u b a r a k n o i d a l boluk vardr. Pia mater, e p e n d i m tabakas ile birleerek t e l a choroidea'y oluturur. Tela c h o r o i d e a , p l e x u s c h o r o i d e u s ' a farklanr. Medulla spinalis'te bulunan filum t e r m i n a l e ' nin pars pialis'i ile lig.
d e n t i c u l a t u m ' l a r d a pia m a t e r yapar.
MENINGEAL BOLUKLAR
S p a t i u m e p i d u r a l e ( s p a t i u m e x t r a d u r a l ) ; d u r a m a t e r ile k a f a k e m i k l e r i n i n i yz arasndaki p o t a n s i y e l bir boluktur. A n c a k m e n i n g e a l d a m a r l a r ald z a m a n
(epidural h e m o r a j i ) , patolojik o l a r a k gerek bir boluk olur. Epidural hemorajiler, arteryel orijinlidir. E p i d u r a l boluk, s p i n a l d u r a m a t e r ile vertebralarn i yzn rten p e r i o s t e u m arasnda da vardr. S p a t i u m s u b d u r a l e ; d u r a m a t e r ile a r a c h n o i d e a m a t e r arasnda p o t a n s i y e l bir boluktur. A n c a k yzeyel b e y i n v e n l e r i ald z a m a n ( s u b d u r a l h e m o r a j i ) , gerek bir boluk olur. S u b d u r a l hemorajiler, venz orijinlidir. Yzeyel b e y i n v e n l e r i n i n almas ile olur. S u b d u r a l boluk, s p i n a l d u r a m a t e r ile s p i n a l a r a k n o i d m a t e r arasnda da vardr. S p a t i u m s u b a r a c h n o i d e u m ; a r a c h n o i d e a m a t e r ile pia m a t e r arasnda gerek bir boluktur. inde; arterler, v e n l e r ve B O S bulunur. S u b a r a k n o i d a l hemorajiler, g e n e l l i k l e a r t e r l e r d e k i sakkler anevrizmalarn rptr s o n u c u olur.
CSTERNAE SUBARACHNODEAE
Baz b l g e l e r d e a r a c h n o i d e a m a t e r i l e p i a m a t e r ayrlarak, c i s t e r n a e s u b a r a c h n o i d e a e d e n i l e n , geni s u b a r a k n o i d a l boluklar oluturur. C i s t e r n a c e r e b e l l o m e d u l l a r i s ( c i s t e r n a m a g n a ) ; e n b y k sisternadr. C e r e b e l l u m ile b u l b u s arasndadr. B O S , drdnc ventrikl'den a p e r t u r a m e d i a n a ( f o r a m e n M a g e n d i e ) araclyla bu sisternaya gelir. Aada, m e d u l l a spinalis'in s u b a r a k n o i d a l boluu ile d e v a m eder. nfantlarda ve ocuklarda B O S almnda kullanlr. C i s t e r n a i n t e r p e d u n c u l a r i s ; d o r s u m sellae ile p e d u n c u l u s c e r e b r i ' l e r arasndadr. W i l l i s h a l k a s ( c i r c u l u s a r t e r i o s u s c e r e b r i ) bu s i s t e r n a iindedir. Cisterna quadrigeminalis (cisterna superior); mesencephalon'un
arkasndadr. inde v. m a g n a c e r e b r i ( G a l e n v e n i ) , e p i f i z b e z i , ve a. c e r e b r i p o s t e r i o r ' l a r bulunur. C i s t e r n a p o n t i s ; iinde a. b a s i l a r i s bulunur. C i s t e r n a f o s s a e l a t e r a l i s c e r e b r i ; a. c e r e b r i m e d i a ' y ierir. C i s t e r n a a m b i e n s ; m e s e n c e p h a l o n ' u n y a n taraflarndadr. ( U Y A R I : Baz k a y n a k l a r d a hatal o l a r a k c i s t e r n a s u p e r i o r ile ayn k a b u l edilmektedir.) C i s t e r n a l u m b a l i s ; L 1 - L 2 aras d i s k u s ile S2 v e r t e b r a arasndadr. inde; c a u d a e q u i n a , B O S v e f i l u m t e r m i n a l e ( p a r s p i a l i s ) vardr.
Cisterna quadrigeminalis (cisterna superior)

M e s e n c e p h a l o n ' u n arkasndadr. indeki yaplar: V . m a g n a cerebri Epifiz bezi A . c e r e b r i posterior
EKL: CSTERNA QUADRIGEMINALIS (CSTERNA SUPERIOR)
Cisterna lamina terminalis Cisterna chiasmatica
Cisterna pericallosa
Cisterna interpeduncular^/vi Cisterna pontis
isterna ambiens ve cisterna quadrigeminalis (cisterna superior) Cisterna cerebellomedullaris (cisterna magna) ID:01s185
EKL:
CISTERNAE SUBARACHNOIDEAE
O T O N O M SINIR SISTEMI
Kalp-damar ve visseral fonksiyonlar dzenleyen bu sistemin sempatik ve p a r a s e m p a t i k o l a r a k iki blm vardr. M e r k e z i h i p o t a l a m u s ' t u r . H i p o t a l a m u s ' u n n blm p a r a s e m p a t i k , a r k a blm ise s e m p a t i k s i s t e m i n merkezidir. H e r iki s i s t e m d e d e p r e g a n g l i o n i k v e p o s t g a n g l i o n i k o l a r a k iki nron vardr. Bir p r e g a n g l i o n i k nron yaklak 1 5 - 2 0 p o s t g a n g l i o n i k nronla s i n a p s yapt iin, p o s t g a n g l i o n i k nron says d a h a fazladr.
PS (Kolinerjik sistem)
O
Preganglionik nron
Postganglionik nron Ach
S (Adrenerjik sistem)
Preganglionik nron
Postganglionik nron
4 4
Ach
Ach
I
-< HEDEF ORGAN
HEDEF ORGAN
stisnas; (Ach) 1. Ekrin ter bezleri 2. izgili kas damar duvar
DS551
EKL: OTONOMIK NRONLAR Sempatik sistemde, p r e g a n g l i o n i k nron ile p o s t g a n g l i o n i k nron arasndaki
nrotransmitter a s e t i l k o l i n , p o s t g a n g l i o n i k nronla h e d e f o r g a n arasndaki n o r a d r e n a l i n ' d i r . B u n e d e n l e s e m p a t i k s i s t e m e a d r e n e r j i k s i s t e m d e denir. S a d e c e e k r i n t e r b e z l e r i ile baz skelet kas k a n damarlarnda p o s t g a n g l i o n i k nron tarafndan braklan nrotransmitter asetilkolindir.
P a r a s e m p a t i k s i s t e m d e ise
hem
p r e g a n g l i o n i k nronla
p o s t g a n g l i o n i k nron
arasndaki, h e m de p o s t g a n g l i o n i k nronla h e d e f o r g a n arasndaki nrotransmitter asetilkolin'dir. B u n e d e n l e p a r a s e m p a t i k s i s t e m e kolinerjik s i s t e m d e denir. P r e g a n g l i o n i k s e m p a t i k nronlar, m e d u l l a spinalis'in T 1 - L 2 s e g m e n t l e r i n d e ( t o p l a m 14 s e g m e n t ) dizili n u c l e u s i n t e r m e d i o l a t e r a l i s ' l e r d e d i r . Bu l o k a l i z a s y o n u n e d e n i y l e s e m p a t i k s i s t e m e t o r a k o l u m b a l s i s t e m d e denir. P a r a s e m p a t i k p r e g a n g l i o n i k nronlar ise b e y i n sapndaki p a r a s e m p a t i k ekirdeklerde v e m e d u l l a spinalis'in S 2 - 4 s e g m e n t l e r i n d e d i r . B u lokalizasyonu n e d e n i y l e p a r a s e m p a t i k s i s t e m e k r a n y o s a k r a l s i s t e m d e denir.
SEMPATK SSTEM (PARS SYMPATHICA)

Ter b e z l e r i , m. a r r e c t o r pili, m. dilatator p u p i l l a e , tarsal kaslar ve kan damarlarnn muskler duvar ile organlarn dz kaslarn uyarr. Barsaklarn ve p e l v i k organlarn sempatik innervasyonu trnak gibi) g i t m e z . Preganglionik (toplam Bu 14 segmentlerden cornu sempatik dizili geen laterale nronlar, nucleus yan T1-L2 aras medulla grlr. segmentlerde iindedir. gri inter spinalis'in Nucleus bilateraldir.Sempatik s i s t e m , avaskler d o k u l a r a (kkrdak ve
segment)
intermediolateralis'ler boynuzlar
transvers denilen
kesitlerde,
cevherinde denir.
mediolateralis'lerin c o r n u laterale'de olu turduu stuna c o l u m n a i n t e r m e d i o l a t e r a l i s
P o s t g a n g l i o n i k s e m p a t i k n r o n l a r , g a n g l i o n trunci s y m p a t h i c i ( p a r a v e r t e b r a l ) ve g a n g l i o n visceralis ( p r e v e r t e b r a l ) ' t e lokalizedir. P r e g a n g l i o n i k nronlarn aksonlar, c o r n u a n t e r i u s ' t a lokalize a - m o t o r nronlarn uzantlar ile beraber, m e d u l l a spinalis'i radix a n t e r i o r ' d a n terk eder. S p i n a l s i n i r d e n r a m u s c o m m u n i c a n s a l b u s ' a geer v e c o l u m n a vertebralis'in h e r iki yannda u z a n a n sempatik zincirdeki ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglion) denilen g a n g l i o n l a r a gelir. B u n e d e n l e r a m u s c o m m u n i c a n s a l b u s , s a d e c e preganglionik s e m p a t i k nronlarn y e r ald m e d u l l a s p i n a l i s s e g m e n t l e r i n d e grlr ve 14 ifttir.
Sempatik zincire gelen preganglionik sempatik liflerin;

Bir blm g a n g l i o n t r u n c i s y m p a t h i c i ( p a r a v e r t e b r a l g a n g l i o n l a r ) d e k i p o s t g a n g l i o n i k nronlarla s i n a p s yapar, Bir blm de s e m p a t i k z i n c i r d e yukarya y a d a aaya doru s e y r e d e r e k , d a h a yukardaki v e y a d a h a aadaki g a n g l i o n trunci s y m p a t h i c i ' l e r d e b u l u n a n p o s t g a n g l i o n i k nronlarla s i n a p s yapar. Bir blm g a n g l i o n t r u n c i s y m p a t h i c i ' d e n direk geip, s p l a n k n i k s i n i r ad ile a o r t a a b d o m i n a l i s ' i n a n a dallarnn orijinlerinde b u l u n a n p l e k s u s l a r iindeki visseral yapar. Ganglion trunci sympathici'deki p o s t g a n g l i o n i k nronlarn baz lifleri, ramus (prevertebral) ganglionlardaki postganglionik nronlarla sinaps
c o m m u n i c a n s g r i s e u s o l a r a k g e r i y e dnp, t e k r a r s p i n a l sinire girer v e d e r i d e k i ter b e z l e r i , k a n damarlar ve m. a r r e c t o r pili'ye gider. Btn spinal sinirlere katlan r a m u s c o m m u n i c a n s g r i s e u s olduundan, r a m u s c o m m u n i c a n s griseus'larn says s p i n a l sinir says ( 3 1 i f t ) kadardr.
TRUNCUS SYMPATHICUS (SEMPATK ZNCR)

C o l u m n a vertebralis'in her iki tarafnda, kafa tabanndan k o k s i k s u c u n a k a d a r uzanr. H e r bir taraf s e m p a t i k z i n c i r d e 2 2 y a d a 2 3 t a n e g a n g l i o n t r u n c i s y m p a t h i c i ( g a n g . p a r a v e r t e b r a le) bulunur.
G a n g l i o n t r u n c i s y m p a t h i c i ( p a r a v e r t e b r a l g a n g l i o n l a r ) , balangta h e r s p i n a l s e g m e n t iin bir ifttir ( 3 1 i f t ) . Gelimenin ileri dneminde s e r v i k a l ve s a k r a l blgedeki baz g a n g l i o n l a r birleir. Bu n e d e n l e yetikinlerde s e m p a t i k z i n c i r d e ; 3 t a n e s e r v i k a l , 11 t a n e t o r a k a l ( b a z e n 12), 4 y a d a 5 t a n e l u m b a l ve 4 y a d a 5 t a n e s a k r a l p a r a v e r t e b r a l g a n g l i o n vardr. ki taraf s e m p a t i k zincir, k o k s i k s u c u n d a g a n g l i o n i m p a r d e n i l e n bir a r a g a n g l i o n l a birleir. S e r v i k a l blmde t a n e g a n g l i o n t r u n c i s y m p a t h i c i bulunur. G a n g l i o n c e r v i c a l e s u p e r i u s ; g a n g l i o n t r u n c i s y m p a t h i c i ' l e r i n e n by v e en stte olandr. C 2 - C 3 v e r t e b r a l a r a komudur. C l - 4 ' e karlk g e l e n ilk drt paravertebral g a n g l i o n u n birlemesinden m e y d a n a gelir. Bataki yaplara s e m p a t i k uyary gtren p o s t g a n g l i o n i k liflerin ( n . c a r o t i c u s i n t e r n u s ) nronlar, bu g a n g l i o n d a lokalizedir. V a g i n a carotica'nn arkasnda o l u p , n. v a g u s ' u n g a n g l i o n inferius'u ile komudur. lk drt s e r v i k a l s p i n a l sinire katlan r a m u s c o m m u n i c a n s griseus'lar, bu g a n g l i o n d a n kar. N. c a r o t i c u s i n t e r n u s , ilk be t o r a k a l s e g m e n t t e k i p r e g a n g l i o n i k nronlarn uzantlar t r u n c u s s y m p a t h i c u s ' a getikten s o n r a , yukarya doru ykselerek g a n g l i o n c e r v i c a l e s u p e r i u s ' a gelir v e b u r a d a k i p o s t g a n g l i o n i k nronlarla s l n a p s yapar. P o s t g a n g l i o n i k nronlarn uzantlar, g a n g l i o n u st u c u n d a n n. c a r o t i c u s i n t e r n u s ad ile t e r k eder. Kafa iindeki yaplara s e m p a t i k uyary tayan bu sinir, a . c a r o t i s interna evresinde p l e x u s c a r o t i c u s i n t e r n u s d e n i l e n bir p l e k s u s oluturur. P l e k s u s ' t a n kan dallar, a. c a r o t i s interna'nn dallar araclyla h e d e f o r g a n l a r a gider. G a n g l i o n c e r v i c a l e m e d i u m ; C 5 - 6 ' y a karlk g e l e n beinci ve altnc g a n g l i o n trunci s y m p a t h i c i ( p a r a v e r t e b r a l g a n g l i o n u n ) ' n i n birlemesinden m e y d a n a gelir. S e r v i k a l blgedeki g a n g l i o n u n en k d r . C a r t i l a g o c r i c o i d e a (veya C 6 ) seviyesindedir. G a n g l i o n c e r v i c a l e i n f e r i u s ; y e d i n c i ve sekizinci g a n g l i o n trunci s y m p a t h i c i ( p a r a v e r t e b r a l g a n g l i o n u n ) ' n i n birlemesi ile m e y d a n a gelir. G e n e l l i k l e birinci t o r a k a l p a r a v e r t e b r a l g a n g l i o n , g a n g l i o n cervicale inferius ile birleir. Bu d u r u m d a birlikte g a n g l i o n c e r v i c o t h o r a c i c u m ( s t e l l a t g a n g l i o n ) ad ile bilinir. G a n g l i o n c e r v i c o t h o r a c i c u m , C 7 v e r t e b r a seviyesindedir. A . vertebralis'in v e a p e x p u l m o n i s ' i n a r k a yz ile komudur. A n s a s u b c l a v i a ; g a n g l i o n c e r v i c a l e m e d i u m ' d a n kan d a l l a r d a n birisi, a.
subclavia'nn birinci parasnn nnden, altndan ve arkasndan geip yukar doru ykselerek g a n g l i o n c e r v i c o t h o r a c i c u m ' l a birleir. B u n a a n s a s u b c l a v i a denir. S o n y e d i t o r a k a l g a n g l i o n d a n kan dallar, s p l a n k n i k sinirleri oluturur. T o r a k a l paradan orijin a l a n t a n e s p l a n k n i k sinir vardr. N. s p l a n c h n i c u s major; T5-T9 (10) paravertebral ganglionlardan sinaps y a p m a d a n g e e n p r e g a n g l i o n i k s e m p a t i k d a l l a r tarafndan oluturulur. D i y a f r a g m a ' d a k i krus'lardan geip, balca g a n g l i o n c o e l i a c u m ' d a k i p o s t g a n g l i o n i k nronlarla s i n a p s y a p a r . Baz dallar a d r e n a l m e d u l l a ' y a g i d e r v e b u r a d a k i k r o m a f f i n hcrelerle ( m o d i f i y e s e m p a t i k p o s t g a n g l i o n i k nronlar) s i n a p s yapar. B u n e d e n l e g l a n d u l a s u p r a r e n a l i s , p r e g a n g l i o n i k s e m p a t i k liflerin d i r e k olarak gittii tek organdr. N. s p l a n c h n i c u s m i n o r ; T 9 - T 1 0 ( b a z e n T 1 0 - T 1 1 ) paravertebral g a n g l i o n l a r d a n s i n a p s y a p m a d a n geen p r e g a n g l i o n i k s e m p a t i k lifler tarafndan oluturulur. D i y a f r a g m a ' d a k i k r u s l a r d a n geip, g a n g l i o n c o e l i a c u m ' a gelir. N . s p l a n c h n i c u s i m u s (n. r e n a l i s ) ; T 1 2 p a r a v e r t e b r a l g a n g l i o n d a n s i n a p s y a p m a d a n geen p r e g a n g l i o n i k s e m p a t i k liflerce oluturulur. D i y a f r a g m a ' d a k i k r u s l a r d a n geip, g a n g l i o n a o r t i c o r e n a l e ' y e gelir.
ANATOMI
ntrakranyal damarlar Gang. cervicale fsuperius. J medius ) inferius L (stellat) M. tarsus superior (Mller kas) ^ ^ i y j ^ M . dilatator pupillae
Gang, ciliare
l/t \
i;V
internus
X
N
l ^ A / ^
W-
~-
<
c >
Yz damarlar
'
/
/'<fhrjtj ,''\
lâs^L--
jRectum
Colon
sigmoideum Vesica urinaria
Prostata
1
Ter bezleri
Periferik kan damarlar
M. arrector pili
D genital organlar
Preganglionik simpatik nron uzantlar Postganglionik simpatik nron uzantlar ID:0S86
EKL: SEMPATK SSTEM
S E M P A T K SSTEMN ETKLER Kalp hzn ve kontraksiyon kuvvetini artrr, kan basncn ykseltir Koroner arterlerde beta-2 reseptrlere etkili olarak dilatasyon, alfa reseptrlere etkili olarak konstrksiyon yaptrr skelet kaslarnn arteriyollerinde beta-2 reseptrlere etkili olarak dilatasyon, alfa reseptrlere etkili olarak konstrksiyon yaptrr Deri, mukoza, tkrk bezleri, i organlar ve d genital organlarn damarlarnda konstrksiyon yaptrr M. dilatator pupillae'ye (radiyal kas) kontraksiyon yaptrp, pupillay dilate eder (midriyazis) Uzak grme iin m. ciliaris'i gevetir Ter bezlerinde lokal sekresyon, m. arrector pili'ye kontraksiyon yaptrr Broniyal kaslarda relaksasyon yapar Tkrk bezlerinde sekresyonu azaltr. Daha viskoz salgya neden olur GS'de motiiite ve tonusu inhibe eder (peristaltizmi azaltr), sfinkterleri kapatr (kontraksiyon yaptrr) sekresyonu inhibe eder Karacierde glikojenolizis'i ve glukoneogenezis'i artrr (kan-glukoz seviyesini ykseltir) Safra kesesinde ve safra kanallarnda relaksasyon yapar, safra sekresyonunu azaltr Pankreas'n ekzokrin salglarn ve insulin salnmn inhibe eder, glukagon salnmn artrr Lipolizisi artrr M. sphincter urethrae internus'a kontraksiyon yaptrr, m. detrusor vesicae'yi gevetir Bbrek damarlarnda konstrksiyon yaparak, idrar volmn azaltr Erkeklerde ejakulasyon yaptrr Uterus'ta gebelikte kontraksiyon, gebeliin olmad durumda relaksasyon Glandula suprarenalis'in medulla'sna sekresyonunu stimle eder reterlerde motiiite ve tonusu artrr Epifiz bezinde melatonin sentezini stimle eder. etki ederek, adrenalin ve noradrenalin
S E G M E N T A L SEMPATK NNERVASYON
T
1-5
Ba-boyun, kalp Bronlar, akcierler ve st ekstremite
T4-6
zofagus'un abdominal paras Mide
7-9 6-10 9-10 10-11 11-12 8-h 10" 1 10" L 1

L
Karacier, safra kesesi Pankreas, dalak nce barsak Testis ve ovaryum Epididymis, ductus deferens ve vesicula seminalis Suprarenal bez Bbrek, tuba uterina Flexura coli sinistra'ya kadar kaln barsak, prostat ve prostatik retra Uterus Alt ekstremite Mesane, Ureter Flexura coli sinistra'dan rektum'a kadar kaln barsak blm
ID:01t091
T T
T12-L-1
T
10"L2 T
L r
1-2
n. caroticus int.
G a n g , cervicale superius
G a n g , cervicale medium
G a n g , cervicale inferius A. sublavia G a n g , cervicothoracicum (Gang, stellatum)
A N S A SUBCLAVIA
Akcierin tepesi ile komudur Akcierlerin apeksine yerleen tmrlerde g a n g . s t e l l a t u m ' a bas sonucu " H o r n e r S e n d r o m u " oluur
EKL: BOYUN BLGESNDEK PARAVERTEBRAL GANGLYONLAR VE ANSA SUBCLAVIA
HORNER
SENDROMU
Gang. cervicale superius'un veya buradan kan postgangliyonik liflerin lezyonunda ba boyun blgesinin sempatik innervasyonu bozulur. Bunun sonucunda; miyozis (m. dilatator pupillae (-) ) p s d o p i t o z i s (m. tarsalis superior (-) ) e n o p h t a l m o s (m. orbitalis (-) ) h e m i a n h i d r o z i s (terleme kaybolmu) facial flushing (kan damarlarnda vazodilatasyon)
PARASEMPATK SSTEM (PARS PARASYMPATHICA)

P a r a s e m p a t i k s i s t e m ; ba, torakal ve a b d o m i n o p e l v i k organlar ile d genital organlarn erektil dokularna gider. Vcut duvar, e k s t r e m i t e l e r ve s u p r a r e n a l b e z e g i t m e z . S p i n a l sinirler iinde p a r a s e m p a t i k lif b u l u n m a z .
Preganglionik parasempatik nronlarn lokalizasyonlar;

Nucleus visceralis (nucleus autonomicus, Edinger-VVestphal ekirdei) mesencephalon'dadr. N. o c u l o m o t o r i u s ' u n p a r a s e m p a t i k ekirdeidir.
238V TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER

N u c l e u s s a l i v a t o r i u s s u p e r i o r ve n u c l e u s lacrimalis; pons'tadr. N. facialis'le ilgili p a r a s e m p a t i k ekirdeklerdir. salivatorius inferior; bulbus'tadr. N. glossopharyngeus'un
Nucleus
p a r a s e m p a t i k ekirdeidir. N u c l e u s p o s t e r i o r n e r v i v a g i ( n u c l e u s d o r s a l i s n e r v i v a g i ) ; bulbus'tadr. N. v a g u s ' u n p a r a s e m p a t i k ekirdeidir. S 2 - 4 ; bu s e g m e n t i e r e n kan p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k nronlarn uzantlarna n n . s p l a n c h n i c i p e l v i c i denir.
Postganglionic parasempatik nronlarnn lokalizasyonlar;

Ganglion Ganglion Ganglion Ganglion ciliare pterygopalatinum submandibulare oticum
Ganglia murales (terminal g a n g l i o n a r )
PARASEMPATK SSTEMN KRANYAL PARASI

Bu blm; III, VII, IX ve X n c u kranyal sinirler ile bu sinirlerin b e y i n sapndaki p a r a s e m p a t i k ekirdekleri oluturur.
NUCLEUS VISCERALIS (NUCLEUS AUTONOMICUS, EDINGER-WESTPHAL EKRDE)

M e z e n s e f a l o n ' u n t e g m e n t u m blmnde l o k a l i z e d i r . B u ekirdekten balayan p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, n . o c u l o m o t o r i u s ' a girer. D a h a s o n r a m . o b l i q u u s inferior'a g i d e n dal (alt dal) iinde s e y r e d e r e k , g a n g l i o n ciliare'ye gelir ve b u r a d a k i p o s t g a n g l i o n i k nronlarla s i n a p s yapar.
GANGLION CILIARE
M. r e c t u s l a t e r a l i s ile n . o p t i c u s arasnda, a . ophthalmica'nn l a t e r a l i n d e d i r . G a n g l i o n d a n kan p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, n n . c i l i a r e s b r e v e s d e n i l e n sinirler iinde h e d e f organlar o l a n m. ciliaris ve m. s p h i n c t e r p u p i l l a e ' y e gider.
NUCLEUS SALIVATORIUS SUPERIOR VE NUCLEUS LACRIMALIS

P o n s ' t a lokalizedirler. Bu ekirdeklerden kan p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, n. facialis'in n. i n t e r m e d i u s d e n i l e n d u y u kk iinde b e y n i t e r k eder. N u c l e u s lacrimalis'ten kanlar n . p e t r o s u s m a j o r ' a , n u c l e u s s a l i v a t o r i u s s u p e r i o r ' d a n kanlar d a c h o r d a t y m p a n i ' y e katlarak ilgili p a r a s e m p a t i k ganglionlarna gider.
N. PETROSUS MAJOR
Fasiyal sinirin ilk daldr. G a n g l i o n g e n i c u l i ' d e n kar. P l e x u s c a r o t i c u s i n t e r n u s ' t a n g e l e n n . p e t r o s u s p r o f u n d u s ( p o s t g a n g l i o n i k s e m p a t i k lifler ierir) ile f o r a m e n l a c e r u m ' u n atsnda birleerek, n. c a n a l i s p t e r y g o i d e i ' y i ( V i d i a n s i n i r i ) oluturur. S i n i r i n iindeki p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, g a n g l i o n p t e r y g o p a l a t i n u m ' d a k i p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k nronlarla s i n a p s yapar.
GANGLION
PTERYGOPALATINUM
F o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' d a , f o r a m e n r o t u n d u m ' u n nnde, n . maxillaris'in h e m e n altndadr. T o p o g r a f i k o l a r a k n. m a x i l l a r i s , f o n k s i y o n e l o l a r a k n. f a c i a l i s ' l e ilgilidir.
G a n g l i o n d a n kan p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler n. maxillaris'in dallarna katlarak glndula l a c r i m a l i s ' e ular. N. maxillaris'in dallar iinde, n a z a l ve palatin b e z l e r e g i d e n p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler de bu g a n g l i o n d a n kar.
CHORDA TYMPANI
C a n a l i s f a c i a l i s ' t e , n. f a c i a l i s ' t e n ayrlr ve o r t a k u l a k boluuna a r k a duvarndan girer. O r t a k u l a k boluunu f i s s u r a p e t r o t y m p a n i c a ( G l a s e r i a n y a r ) c!an geerek t e r k e d e r ve f o s s a Infratemporalis'e gelir. B u r a d a n. l i n g u a l i s ' e katlr. N. lingualis'e geen p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, bu s i n i r d e n balant dallar aracl ile g a n g l i o n s u b m a n d i b u l a r e ' y e gelir v e b u r a d a s i n a p s yapar. bulunan p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k nronlarla
GANGLION SUBMANDIBULARS
M. h y o g l o s s u s ' u n stnde, glndula s u b m a n d i b u l a r i s ile n. Ilngualis arasndadr. G a n g l i o n d a n kan p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, g l n d u l a s u b m a n d i b u l a r i s ile g l n d u l a s u b l i n g u a l i s ' e gider.
NUCLEUS SALIVATORIUS INFERIOR

B u l b u s ' t a lokalizedir. Bu ekirdekten kan p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler o r t a kulak boluuna gelir. B u r a d a s e m p a t i k sinirlerle birlikte p r o m o n t o r i u m zerinde b u l u n a n p l e x u s t y m p a n i c u s ' u n oluumuna katlr. P l e k s u s t a n kan n . p e t r o s u s m i n o r iinde s e y r e d e n p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, g a n g l i o n o t i c u m ' a gelir ve b u r a d a k i p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k nronlarla s i n a p s yapar.
GANGLION OTICUM
N. m a n d i b u l a r i s ile m. t e n s o r veli palatini arasnda, f o r a m e n ovale'nin h e m e n altnda, f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' t e lokalizedir. N. m a n d i b u l a r i s ' i n zerindedir. T o p o g r a f i k o l a r a k n. m a n d i b u l a r i s , f o n k s i y o n e l o l a r a k n. g l o s s o p h a r y n g e u s ' l a ilgilidir. G a n g l i o n d a n kan p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler g l n d u l a p a r o t i d e a ' y a gider.
NUCLEUS POSTERIOR NERVI VAGI (NUC. DORSALIS NERVI VAGI)

Bulbus'ta lokalizedir. N. vagus'un p a r a s e m p a t i k ekirdeidir. Preganglionik p a r a s e m p a t i k lifler, n. v a g u s ve d a l l a n iinde s e y r e d e r e k t o r a k s organlar ile p a n k r e a s , d a l a k , karacier, s a f r a k e s e s i ve s a f r a yollar, zofagus, m i d e , ince barsak ve f l e x u r a coll sinistra'ya k a d a r (baz k a y n a k l a r d a c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n sa 2/3'ne k a d a r ) o l a n kaln barsak blmnn evresinde b u l u n a n p l e k s u s l a r iindeki t e r m i n a l g a n g l i o n l a r d a k i y a d a organlarn duvarlarnda b u l u n a n m u r a l ganglionlardaki postganglionik p a r a s e m p a t i k nronlarla s i n a p s yapar. P o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, organlarn dz kaslarna ve b e z l e r i n e gider.
PARASEMPATK SSTEMN SAKRAL PARASI

P r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k nronlar, 2-4 s a k r a l s e g m e n t l e r d e l o k a l i z e d i r . Bu nronlarn uzantlar, ayn s e g m e n t l e r d e n kan s a k r a l s p i n a l sinirlerin n kkleri ile m e d u l l a spinalls'i terk eder. D a h a s o n r a , s p i n a l s i n i r l e r d e n ayrlarak n n . s p l a n c h n i c i p e l v i c i ad ile p l e x u s h y p o g a s t r i c u s inferior'a gelir. B u r a d a n , organlarn evresindeki p l e k s u s l a r iinde ( t e r m i n a l g a n g l i o n ) v e y a organlarn duvarlarnda b u l u n a n ( m u r a l g a n g l i o n ) ganglionlara gelip, bu ganglionlarda bulunan postganglionik parasempatik nronlarla s i n a p s yapar.
(240)
/ j ^ t H a ^ M J
N n . s p l a n c h n i c i p e l v i c i , n . v a g u s ' u n i n n e r v a s y o n alan dnda k a l a n organlarn p a r a s e m p a t i k uyarsn salar. F l e x u r a coli s i n i s t r a ' d a n ( v e y a c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n s o l 1/3'nden) itibaren kaln barsak blmnn ve pelvik organlarn ( m e s a n e , u t e r u s ve v a g i n a gibi) dz kasn uyarr. Ayrca p e n i s ve clitoris'in erektil dokularna gider.
PREGANGLONK NRON
POSTGANGLIONIK NRON
MESENCEPHALON
Edinger-Westphal (Nue. visceralis) (Nue. oculomotorlus acc.) Gang, ciliare
n. o c u l o m o t o r i u s
o -
M. ciliaris (akomodasyon) M. sphincter pupillae
PONS
7 7
Nuc. lacrimalis
Gang,
pterygopalatinum
O O
n. f a c i a l i s n. p e t r o s u s maj.
Gang, submandibulare
<
Gl. lacrimalis
Nuc. salivatorius sup.
chorda tympani
Gl. sublingualis Gl. submandibularis
BULBUS
Nuc. salivatorius inf.
Gang, oticum
o n. g l o s s o p h a r y n g e u s
<
Mural ganglion
Gl. parotidea
10
Nuc. dorsalis nervi vagi
< <
Toraks organlar, Pankreas, Dalak, K C , S K , zofagus, Mide, nce barsaklar F L E X U R A COL SN.'ya kadar olan kaln barsaklar
nn. s p l a n c h n i c i pelvici
'ntr-muralgangllon
<
Colon descendens Colon sigmoideum Rectum C a n a l i s analis T m pelvik organlar
EKL: PARASEMPATK SSTEM
Nuc. viscerale (Edinger-Westphal)
M. ciliaris M. sphincter pupillae
Nazal ve palatin bezler
Gl. sublingualis Gl. submandibular^
Gl. parotides
Nn. splancnici pelvici
Pancreas Colon descendens
Plexus hypogastricus inferior Prostata
Colon sigmoideum Rectum \ /
M; mesencephalon P ; pons B ; bulbus (medulla oblongata)
ID:01sl87
EKL: PARASEMPATK SSTEM
KAFA FTLER (KRANYAL SNRLER)

O n l k l ift k r a n y a l s i n i r vardr. O n u n c u k r a n y a l sinir hari, h e p s i k a f a ve b o y u n blgesinde dalr. 1,11 v e V I I I nci kranyal sinirler s a f d u y u , III,IV,VI v e X I I nci k r a n y a l sinirler p r i m e r o l a r a k motor, V,VII,IX,X ve XI nci k r a n y a l sinirler mikstir.
(242}-
A. cerebri anterior A. c o m m u n i c a n s anterior A. carotis interna A. cerebri media A. c o m m u n i c a n s posterior A. A. A. A. A. cerebri posterior superior cerebelli basilaris labyrinthi inferior anterior cerebelli
A. inferior posterior cerebelli (PICA) A. vertebralis A. spinalis anterior A. spinalis posterior ID:01s188
EKL: KRANYAL SNRLER VE ARTERLERLE LKS
N. OLFACTORIUS (I)
K o k u y o l u n u n b i r i n c i nronu o l a n b i p o l a r nronlar, o l f a k t o r reseptr hcrelerdir. nsanlarda oalabilme zellii o l a n t e k nron g r u b u d u r . E k o l a r a k , i n s a n s i n i r s i s t e m i n d e k i e n k k a p l v e m i y e l i n s i z a k s o n l a r a s a h i p nronlardr. B u n e d e n l e en d k ileti h z n a sahiptir. T h a l a m u s ' a uramayan, m e r k e z i n e 2 nronla tanan ve reseptr o l a r a k nron k u l l a n a n t e k duyudur. C o n c h a n a s a l i s s u p e r i o r ' d a lokalize o l a n p a r s o l f a c t o r i a ' d a k i b i p o l a r nronlarn s a n t r a l uzantlar, s i n a p s yapar. oluturur. Primer olfaktor korteks; temporal lobun ucunda (polus temporalis, uncus), i yzde l o k a l i z e p i r i f o r m kortekstlr. Brodmann'n 34 numaral alandr. Kokularn ayrt edildii yerdir. P r i m e r o l f a k t o r k o r t e k s i n lezyonlarnda, g e n e l l i k l e kt k a r e k t e r d e k o k u halsinasyonlar olur. E n t o r h i n a l k o r t e k s , piriform k o r t e k s i n e n a r k a blmdr. S e k o n d e r o l f a k t o r k o r t e k s o l a r a k bilinir. 28 numaral B r o d m a n n alandr. n. o l f a c t o r i u s ad ile e t m o i d kemiin k r i b r i f o r m laminasndan, kafa iine geer. D u r a ve a r a c h n o i d e a m a t e r i d e l i p , b u l b u s o l f a c t o r i u s ' t a k i hcrelerle B u r a d a k i nronlarn (mitral ve t u f t e d ) aksonlar t r a c t u s o l f a c t o r i u s ' u
N. OPTICUS (II)
R e t l n a ' d a b u l u n a n fotoreseptr hcreler (koni ve basil hcreleri), grme y o l u n u n birinci nronlar o l a n b i p o l a r hcrelerle s i n a p s yapar. B i p o l a r hcreler, grme y o l u n u n ikinci nronlar o l a n retinal g a n g l i o n hcreleri ile s i n a p s yapar. Retinal ganglion h c r e l e r i n i n u z a n t l a r n. o p t i c u s ' u o l u t u r u r . G a n g l i o n hcrelerinin uzantlar, c o r p u s g e n l c u l a t u m laterale'de b u l u n a n nc nronlarla s i n a p s yapar. nc nron uzantlar p r i m e r vizel k o r t e k s e gider. Optik sinir ve retina, d i e n s e f a l o n ' u n bulunur. uzantsdr. inde a.v. centralis retinae
ANATOM
N. o p t i c u s , b e y i n zarlar ile sarldr. evresinde s u b a r a k n o i d a l boluk vardr. Bu n e d e n l e B O S ' t a k i basn artlar, sinirin iinden geen v. centralis retinae'ye bas yapp, venz dnte obstrksiyon s o n u c u d i s c u s nervi optici'de deme ( p a p i l d e m ) n e d e n olabilir. N. o p t i c u s ' u oluturan liflerin m i y e l l n klfn o l i g o d e n d r o s i t l e r y a p a r (dier btn periferik s i n i r l e r d e miyelin klfn S c h w a n n hcreleri y a p a r ) .
GRME YOLLARI
H e r iki gzn grebildii a l a n a g r m e a l a n ( v i z e l a l a n ) denir. Grme alanndaki objeler, retinal a l a n d a t e r s i n e o l a r a k dzenlenmitir. Grme alannn sa yarmnn st eyrei, h e r iki gzn retina'snn s o l - a l t eyreklerinde, sa yarmn alt eyrei ise h e r iki t a r a f retina'nn sol-st eyreklerinde t e m s i l edilir. M a c u l a ( m a k u l a ) , grme alannn t a m ortasnda, vizel k o r t e k s i n de en arkasnda ( p o l u s occipitalis) t e m s i l edilir. M a k u l a ile ilgili lifler, grme yollarnn m e r k e z i n d e seyreder. H e r iki gzn retina'snn n a z a l yarmlarndan g e l e n lifler makula'larn n a z a l yarmlar d a d a h i l (makula'larn t e m p o r a l yarmlar, retina'larn t e m p o r a l yarmlarndan g e l e n liflere katlr) o r t a h a t t a apraz yapar. Bu apraza c h i a s m a o p t i c u m denir. C h i a s m a o p t i c u m ' d a n s o n r a k i grme y o l u t r a c t u s opticus'tur. Bir taraf t r a c t u s o p t i c u s iinde; ayn t a r a f gzn retina'snn t e m p o r a l yarmndan g e l e n liflerle, kar gzn retina'snn nazal yarmndan g e l e n lifler bulunur (sa tractus o p t i c u s ' u ; sa gz retina'snn t e m p o r a l yarmndan g e l e n liflerle, s o l gz retina'snn n a z a l yarmndan g e l e n lifler, sol t r a c t u s o p t i c u s ' u d a ; sol gz retina'snn t e m p o r a l yarmndan g e l e n l i f l e r l e , sa gz retina'snn n a z a l yarmndan g e l e n lifler oluturur). Bir baka ifadeyle; s a t r a c t u s o p t i c u s ' t a r e t i n a n n s a y a r m d a n g e l e n lifler, s o l t r a c t u s o p t i c u s ' t a d a sol y a r m d a n g e l e n lifler b u l u n u r . B u n a gre bir t a r a f t r a c t u s o p t i c u s , grme alannn kar yarmn grr. Tractus opticus'u oluturan liflerin ou, corpus geniculatum laterale
( C G L ) ' d e b u l u n a n nc nronlarla s i n a p s yapar. Bir m i k t a r lif vizel uyarlarla ilgili refleksler iin, C G L ' y e uramadan b r a c h i u m colliculi s u p e r i o r i s araclyla a r e a p r e t e c t a l i s ' e v e c o l l i c u l u s s u p e r i o r ' a gider. M a k u l a ' d a n g e l e n lifler, C G L ' n i n k a u d a l blmnde t e m s i l edilir. C G L ' d e n balayan nc nron uzantlar, t r a c t u s g e n i c u l o c a l c a r i n u s ( r a d i a t i o o p t i c a , G r a t i o l e t r a d y a s y o s u ) ad ( 1 7 n u m a r a l B r o d m a n n a l a n ) gider. Bir taraf s u l c u s c a l c a r i n u s ' u n st duda, grme alannn kar yarmnn alt eyrei ile, alt duda da grme alannn kar yarmnn st eyrei ile ilgilidir. Bir t a r a f t r a c t u s o p t i c u s , C G L , r a d i a t i o o p t i c a ve v i z e l k o r t e k s ; grme alannn k a r y a r s ile ilgilidir. ile p r i m e r v i z e l k o r t e k s e
GRME YOLLARININ LEZYONLARI

C h i a s m a o p t i c u m ' u n nndeki l e z y o n l a r s a d e c e lezyon tarafndaki gzde, c h i a s m a o p t i c u m ve arkasndaki yaplarn lezyonlar ise h e r iki gzde grme alan kaybna n e d e n olur. A n o p i a , grme kaybdr. T a m o l m a y a n grme alan d e f e k t l e r i n e s k o t o m denir. D a i r e s e l ( s i r k u m f e r e n s i y a l ) k r l k ; o p t i k sinir, o p t i k k a n a l d a skt z a m a n olur. S a n t r a l s k o t o m ; l e z y o n optik sinirin iindedir. O p t i k diskin (optik nrit) y a d a o p t i k sinirin ( r e t r o b u l b a r nrit) i n f l a m a s y o n u s o n u c u olur. R e t r o b u l b a r nritin en sk n e d e n i m u l t i p l sclerosis'tir.
(244)-
mrm
T o t a l a n o p a ; bir taraf n. o p t i c u s ' u n t a m kesii, o gzde total krle n e d e n olur.
C h i a s m a o p t i c u m ' a y a k n o l a n o p t i k sinir k e s i l e r i n d e ; kesi o l a n taraf gzde total a n o p i a ' y a ek o l a r a k , keiden kar gzn retina'snn n a z a l yarmndan g e l e n lifler de etkilendiinden, kar gz grme alannn k e n d i t a r a f yarsn gremez.
Chiasma
opticum'un
sagittal
harabiyetlerinde Chiasma
(adenohipofiz opticum'a her
t m r l e r i n d e k i g i b i ) ; h e r iki gzn retina'snn n a z a l taraflarndan g e l e n lifler tutulduundan bitemporal h e m i a n o p i a olur. iki tarafndan bas y a p a n l e z y o n l a r d a ise h e r iki gzn retina'snn t e m p o r a l taraflarndan g e l e n lifler tutulduundan b i n a z a l h e m i a n o p i a olur. H e r iki grme alan kayb d a h e t e r o n i m o s ( g r m e a l a n n n f a r k l y a r m l a r n grememe)'tur. Chiasma CGL, opticum'un arkasnda kalan grme yollarnn korteks) yada kontralateral (tr. opticus,
tractus geniculocalcarinus ve vizel homnimos hemianopia
lezyonlarnda; homnimos
kontralateral
k u v a d r a n t i k a n o p i a o l u r (homnimos; grme alannn ayn yarmn y a d a eyreini grememe). Bu grme yollarndan bir t a r a f t a k i n i n t a m h a r a b i y e t i , grme alannn kar t a r a f yarmnn grlememesi ile sonulanr. S o l t r a c t u s o p t i c u s y a d a t r a c t u s g e n i c u l o c a l c a r i n u s ' u t u t a n bir l e z y o n d a s a h o m n i m o s hemianopia olur.
Vizel k o r t e k s i n a l t dudan t u t a n l e z y o n l a r , k o n t r a l a t e r a l st homnimos kuvadrantik anopia'ya, st dudan t u t a n l e z y o n l a r se k o n t r a l a t e r a l alt homnimos k u v a d r a n t i k a n o p i a ' y a n e d e n olur.
V i z e l k o r t e k s i n m a j r a r t e r i , a. c e r e b r i posterior'dur. A n c a k makula'nn t e m s i l edildii a l a n , ek olarak a. c e r e b r i m e d i a ' d a n da beslenir. Vizel k o r t e k s i n vaskler lezyonlarnda da ( a . c e r e b r i posterior tkanmas) kontralateral homnimos h e m i a n o p i a olur. A n c a k makler ( s a n t r a l ) grme salam kalr
Polus occipitalis'e oturan lezyonlar, kontralateral h o m n i m o s makler d e f e k t e n e d e n olur. Sa p o l u s o c c i p i t a l i s ' e bas y a p a n bir l e z y o n d a , s o l homnimos p a r a s a n t r a l s k o t o m ( y a d a sol homnimos makler d e f e k t ) olur.
EKL: GRME Y O L L A R I L E Z Y O N L A R I
VZEL REFLEKSLER Direk ve indirek (konsensel) pupilla k refleksi

R e t i n a ' y a den k miktar arttnda olur. Gze k tutulduunda, h e r iki gzn pupilla'snda m i y o z i s olmas ile karakterizedir. Ik uyars v e r i l e n gzdeki r e a k s i y o n a d i r e k , kar gzdeki r e a k s i y o n a da indirek (konsensel) pupilla k refleksi ad verilir. Bu refleksin a f f e r e n t y o l u n. o p t i c u s , e f f e r e n t y o l u n. o c u l o m o t o r i u s ' t u r . Bir gze v e r i l e n k uyars, retina'daki W tipi g a n g l i o n hcreleri ile alnr. Bu hcrelerin uzantlar, n. o p t i c u s ve her iki taraf tractus o p t i c u s iinde s e y r e d e r e k , C G L ' y e uramadan b r a c h i u m colliculi s u p e r i o r i s ' l e r ile p r e t e k t a l a l a n d a k i iki taraf n u c l e u s p r e t e c t a l i s o l i v a r i s ' e getirilir. Bu ekirdekteki nronlarn aksonlarnn bir blm k e n d i tarafndaki E d i n g e r - V V e s t p h a l ekirdeine, bir blm d e c o m m i s s u r a p o s t e r i o r ' d a n kar t a r a f E d i n g e r - V V e s t p h a l ekirdeine gider. Bu ekirdeklerden kan p r e g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, her iki taraf n. o c u l o m o t o r i u s ' a girer. D a h a s o n r a sinirin m. o b l l q u u s i n f e r i o r ' a g i d e n dalndan balant dallar ile g a n g l i o n c i l i a r e ' y e geer ve b u r a d a k i p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k nronlarla s i n a p s yapar. S i n a p s t a n s o n r a p o s t g a n g l i o n i k p a r a s e m p a t i k lifler, n n . c i l i a r e s b r e v e s ' l e r l e her iki gzn m. s p h i n c t e r pupillae'sini uyarr ve h e r iki gzn pupillasnda m i y o z i s olur. Ik uyarsnn verildii gzdekine d i r e k , kar gzdekine indirek pupilla k refleksi denir.
M.sphincter pupillae Nn. ciliares breves Retina (ganglion hcresi) N. opticus (afferent) Gang, ciliare Chiasma opticum
N. oculomotorius (efferent) Nuc. visceralis (Edinger-VVestphal ekirdei) Area pretectalis Commissura posterior ID:01sl91 EKL: PUPILLA IIK REFLEKSNN Y O L U
O k u l o m o t o r sinir lezyonunda; hasta taraf gzde direk ve indirek pupilla k refleksi alnamaz. Salam taraf gzde her iki refleksde alnr. O p t i k sinir lezyonunda; hasta taraf gzde direk, salam taraf gzde indirek pupilla k refleksi alnamaz. Bir baka ifadeyle; hasta taraf gzde indirek pupilla k refleksi, salam taraf gzde de direk pupilla k refleksi alnr. T r a c t u s opticus'tan salam kalr. sonraki grme yollarnn lezyonlarnda k refleksi
(246^
? E E Z E >
N. OCULOMOTORIUS (III)
F o s s a i n t e r p e d u n c u l a r i s ' d e n ve s u l c u s p o n t o c r u r a l l s ' t e n b e y i n sapn t e r k eder. A. c e r e b r i p o s t e r i o r ile a. s u p e r i o r cerebelli arasndan geer. S i n u s c a v e r n o s u s ' u n d duvarndan geer. F i s s u r a orbitalis s u p e r i o r ve Z i n n halkas'ndan geerek o r b i t a y a gelir.
IIK REFLEKS
Aff2 Eff 3
(mesencephalon)
(mesencephalon)
C G L
AREA PRETECTALIS AREA PRETECTALS
Hasta
D (-) I (+) P (+) I (-)
E-W I 3. KS
Gang, ciliare ing. c
Salam
commissura posterior
E-W 13. KS
Gang, ciliare >ng. c
M. sphincter pupillae
M. sphincter pupillae
Hasta I Salam I
(-) (-) (+) (+)
01s552
EKL: IIK REFLEKS VE BA-BOYUN REFLEKS
DERMATOPUPLLER REFLEKS
K o l a acl uyar ms'teki T1 segmenti pregangliyonik sempatik nronlar
n . c a r o t i c u s int,
RS
M. dilatator pupillae
MDRYAZS ( R e t i n a y a f a z l a m i k t a r d a k d m e s i s o n u c u imek a k m a s ) EKL: DERMATOPUPILLER REFLEKS
ANATOM
M. obliquus superior
N. o c u l o m o t o r i u s (III)
N. trochlearis (IV)
N. a b d u c e n s (VI)
G a n g , ciliare
M. obliquus inferior
ID:01sl93
EKL: EKSTRAOKLER KASLARI UYARAN KRANYAL SNRLER
Sinirin iki tane ekirdei vardr.

Nucleus nervi oculomotorii; motor ekirdektir. Colliculus superior seviyesindedir. M. r e c t u s lateralis ve m. o b l i q u u s s u p e r i o r hari, ekstraokler gz kaslarn ve m. l e v a t o r p a l p e b r a s u p e r i o r i s ' i uyarr. Sinirin uyard bu k a s l a r araclyla gz; yukar ve ie bakar. Nucleus visceralis (nucleus autonomicus, Edinger-Westphal); p a r a s e m p a t i k ekirdektir. M o t o r ekirdein h e m e n arkasnda ve yukarsndadr. M. s p h i n c t e r pupillae ve m. ciliaris'in i n n e r v a s y o n u ile ilgilidir.
N.
oculomotorius
(III)
lezyonunda;
Pitoz Midriyazis Eksternal strabismus (da alk) Vertikal diplopi Ayn tarafta direk ve indirek k refleksi ve akomodasyon yok
Akomodasyon
cevab
Yakndaki bir objeye bakldnda meydana gelen bu olayda; M. rectus medialis'ler bilateral kaslp gzler ie bakar (konverjans) M. ciliaris kaslp, lens'i yerinde tutan suspensor ligamenti gevetir. Bylece lens kalnlar ve krcl artar M. sphincter pupillae kaslp, retina zerindeki grnty keskinletirir.
Pupilla refleksinden en nemli fark, akomodasyonda grntnn vizel kortekse ulamasdr.
N. TROCHLEARIS (IV)
S a d e c e s o m a t o m o t o r lif tar. M. o b l i q u u s s u p e r i o r ' u uyarr. En ince kranyal sinirdir. B e y i n sapn a r k a y z n d e n t e r k e d e n t e k kranyal sinirdir. B e y i n sapn terk e t m e d e n h e m e n nce a p r a z y a p a n tek kranyal sinirdir. Bu n e d e n l e bir taraf n u c l e u s nervi t r o c h l e a r i s , kar taraf m. o b l i q u u s s u p e r i o r ' u uyarr. S e y r i srasnda o k u l o m o t o r sinir gibi a. c e r e b r i p o s t e r i o r ile a. s u p e r i o r cerebelli arasndan geer.
( 2 4 8 ) - TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
Sins c a v e r n o s u s ' u n d duvarndan, a n u l u s t e n d i n e u s c o m m u n i s ' i n dndan ve f i s s u r a orbitalis s u p e r i o r ' d a n geip, orbita'ya girer,
"
N. trochlearis'in lezyonlarnda, gz aaya-da bakamaz. V e r t i k a l diplopi vardr. Hasta diplopiyi dzeltmek iin, ban lezyonun kar tarafna ve ne eer. Bu hastalar zellikle m e r d i v e n inerken ve okurken glk ekerler. N. trochlearis'in ekirdeini tutan lezyonlar kar taraf m. obliquus superior'da, n. trochlearis'i tutan lezyonlar ise ayn taraf m. obliquus superior'da fonksiyon kaybna neden olur.
N. ABDUCENS (VI)
S a d e c e m o t o r lif tar. M o t o r ekirdei ( n u c l e u s nervi a b d u c e n t i s ) , pons'tadr. Bu ekirdek ve fasiyal sinirin o n u kuatan m o t o r lifleri birlikte, f o s s a r h o m b o i d e a (drdnc ventrikl'n taban)'da grlen c o l l i c u l u s facialis'I oluturur. A. c a r o t i s int.'nn l a t e r a l i n d e , sins c a v e r n o s u s ' u n iinden geer. Fissura orbitalis s u p e r i o r ' d a n ve Z i n n h a l k a s n d a n geerek o r b i t a ' y a girer. M. r e c t u s lateralis'i i n n e r v e eder.
N.abducens(VI) En uzun subaraknoidal seyirli kranyal sinirdir. Petroz apeksteki Dorella kanalndan geer. Tmr, Anevrizma, KBAS, Kafa travmasndan en ok etkilenen kranyal sinirdir. Lezyonunda; e alk Horizontal diplopi
N. TRIGEMINUS (V)
En kaln k r a n y a l sinirdir. Byk bir d u y u kk ve kk bir m o t o r kk vardr. N. t r i g e m i n u s ' u n t a n e d u y u , bir t a n e m o t o r , t o p l a m drt t a n e ekirdei vardr. N u c l e u s p r i n c i p a l i s n e r v i t r i g e m i n i ; ba ve yzn dokunma-basn duyularnn kinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. K o r n e a r e f l e k s i ile ilgili ekirdektir. N u c l e u s s p i n a l i s n e r v i t r i g e m i n i ; ba v e y z n ar-s duyularnn i k i n c i nronlarnn bulunduu ekirdektir. Bu iki ekirdekten kan i k i n c i nron uzantlar, apraz yaptktan s o n r a l e m n i s c u s t r i g e m i n a l i s ( t r a c t u s t r i g e m i n o t h a l a m i c u s ) ad ile t h a l a m u s ' t a k l n u c l e u s ventralis p o s t e r o m e d i a l i s ( V P M ) ' t e k i nc nronlarla s i n a p s yapar. nc nron uzantlar, p r i m e r s o m a t i k d u y u k o r t e k s i n d e ( 3 , 1 , 2 numaral B r o d m a n n alan) sonlanr. N u c l e u s m e s e n c e p h a l i c u s n e r v i t r i g e m i n i ; m e z e n s e f a l o n ' u n alt blm ile p o n s ' u n st paras arasnda lokalizedir. Psdounipolar nronlarn periferik uzantlar, n. maxillaris ile n. m a n d i b u l a r i s iine girip, p e r i y o d e n t a l l i g a m e n t l e r d e n v e ineme kaslarndan k i n e s t e z i ( p r o p r i o s e p t i f ) d u y u s u n u alr. Isrmann kontrolnn devamllnda nemli o l a n ene h a r e k e t l e r i n i kontrol eder. M e r k e z i s i n i r s i s t e m i n d e , birinci d u y u n r o n l a r i e r e n t e k e k i r d e k t i r . N u c l e u s m o t o r i u s n e r v i t r i g e m i n i ; p o n s ' t a lokalizedir. Bu ekirdekten kan m o t o r lifler mandlbler d a l a katlr.
ANATOM
N. o p h t h a l m i c u s (V1)y N. m a x i l l a r i s (V2) G a n g . oticum -
G a n g , trigeminale N . m a n d i b u l a r i s (V3) Chorda tympani N. lingualis N. a l v e o l a r i s inferior G a n g . pterygopalatinum Gang. submandibulare 01S391 EKL: N. T R I G E M I N U S Ganglion trigeminale (Gasserian ganglionu, semilunar ganglion); n. t r i g e m i n u s ' u n d u y u g a n g l i o n u d u r . T e m p o r a l kemiin p e t r o z parasnn a p e k s i zerinde o t u r u r ( i m p r e s s i o t r i g e m i n a l i s ) . G a n g l i o n d a n t a n e dal kar. N. o p h t h a l m i c u s ( V I ) ve n. maxillaris ( V 2 ) , s a d e c e d u y u lifleri ierir. N. m a n d i b u l a r i s (V3) ise m i k s o l u p , m o t o r ve d u y u lifleri ierir. N. a u r i c u l o t e m p o r a l i s
N. OPHTHALMICUS (VI );
S a d e c e s e n s i t i f lif tar. S i n u s c a v e r n o s u s ' u n d duvarnda seyreder. O r b i t a ' y a f i s s u r a orbitalis s u p e r i o r ' d a n geerek girer. B u l b u s o c u l i , b u r n u n t e p e s i ve gzlerin zerindeki yz blgesinin deri d u y u s u n u alr.
N. MAXILLARIS (V2);
S a d e c e s e n s i t i f lif tar. S i n u s c a v e r n o s u s ' u n d duvarnda seyreder. For. r o t u n d u m ' d a n geerek f o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ' y a gelir. O r b i t a ' y a fissura orbitalis inferior'dan geerek girer ( n . infraorbltalis). Gzlerin altnda ve st dudan yukarsnda kalan yz blgesinin deri i n n e r v a s y o n u salar.
N. MANDBULARS (V3);
M o t o r ve sensitif lif ierir. For. o v a l e ' d e n karak f o s s a i n f r a t e m p o r a l i s ' e g i r e r ve b u r a d a 3 nemli d a l verir; N. a u r i c u l o t e m p o r a l i s ; Kulak d e r i s i , d kulak yolu ve t e m p o r a l blge d e r i s i n d e n d u y u alr. N. l i n g u a l i s ; Dilin 2/3 n ksmnn g e n e l d u y u s u n u tar. N. a l v e o l a r i s i n f e r i o r ; for. m a n d i b u l a e ' ya g i r e r ve alt ene dileri, alt d u d a k ve azn altnda k a l a n blgenin d u y u s u n u a l a n d a l l a r verir.
(250)
N. m a n d i b u l a r i s ' i n i n n e r v e ettii k a s l a r ; ineme kaslar, m. tensor tympani, m. t e n s o r veli palatini, m. mylohyoideus, m. d i g a s t r i c u s ' u n v e n t e r anterior'u
KORNEA REFLEKS
Kornea'ya d o k u n d u k
5-1 (n.ophthalmicus)
1
I
Dokunma-B
\
7
l
7
Nuc.principalls nervi trigemini (PONS'ta)
7 . K S . m o t o r ekirdeinde s a d e c e M.orbicularis oculi'yi i n n e r v e e d e c e k nronlar uyarr ve gzler kapatlr. 01s553 EKL: K O R N E A REFLEKS
I I
N. mandibularis'in felcinde, alt ene lezyon tarafna deviye olur. Bunun nedeni eneyi ne eken (protraksiyon) salam taraf m. pterygoideus lateralis'in karlanamayan etkisidir. N. trigeminus felcinde; az aldnda mandbula lezyon tarafna deviye olur. A k s r m a ve k o r n e a refleksi kaybolur. Lezyon tarafndaki yz yarmnda somatik duyular kaybolur.
T r i g e m i n a l nralji (tic douloureux); n. trigeminus'un duyu kkn etkileyen bir hastalktr. Maksiller ve/veya mandibler sinirin duyu alanlarnda paroksismal, iddetli ar ataklar ile karakterizedir. zellikle maksiller sinirin dalm alannda olur. Duyu alanlar ok duyarldr. Yeme, di fralama, glme yada dokunma ile ar oluabilir. K o r n e a refleksi; afferent yolunu n. ophthalmicus (n. trigeminus'un dal), efferent yolunu n. facialis yapar. Kornea yada konjunktiva'ya verilen uyar, n. ophthalmicus'la alnp nucleus principalis nervi trigemini'ye getirilir. Bu ekirdekten kan lifler, FLM'den internronlar aracl ile fasiyal sinirin her iki taraf motor ekirdeindeki m. orbicularis oculi'ye ait nronlara gider. Bu nronlarn uzantlar, n. facialis iinde m. orbicularis oculi'yi innerve eder ve her iki taraf gz kapa kapanr. A k s r m a refleksi; afferent yolunu n. maxillaris (n. trigeminus'un dal), efferent yolunu n. facialis, n. trigeminus, n. phrenicus, nn. intercostales, n. vagus ve n. hypoglossus yapar. Burun mukozas uyarld zaman, bu uyar n. maxillaris'le alnp, nucleus principalis nervi trigemini'ye getirilir. Uyar bu ekirdekten kan nron uzantlar ile yukarda saylan sinirlerin motor ekirdeklerine ular.
N. FACIALIS (VII)
Motor, d u y u ve p a r a s e m p a t i k lif ieren m i k s bir sinirdir. t a n e ekirdei vardr. N u c l e u s n e r v i f a c i a l i s ; m o t o r ekirdeidir. P o n s ' t a lokalizedir. ekirdekten kan m o t o r liflerin i n n e r v e ettii k a s l a r ; Mimik kaslar, M. stapedius, M. s t y l o h y o i d e u s M. d i g a s t r i c u s ' u n v e n t e r p o s t e r i o r ' u Nucleus lacrimalis-Nucleus salivatorius superior; fasiyal sinirin p a r a s e m p a t i k ekirdekleridir. Nuc. lacrimalis, gl. lacrimalis'e Nuc. salivatorius superior, gl. sublingualis ve gl. submandibularis'e giden p a r a s e m p a t i k lifler verir. N u c l e u s t r a c t u s s o l i t a r i u s ; tat d u y u s u n u n ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. T e m p o r a l k e m i k t e k i c a n a l i s n e r v i f a c i a l i s ( F a l l o p i a n k a n a l ) iinde s e y r e d e r . K e m i k ii en u z u n s e y i r gsteren k r a n y a l sinirdir. N. facialis'in c a n a l i s nervi facialis (Fallop kanal)'te verdii d a l l a r ; N . p e t r o s u s m a j r ; g a n g . g e n l c u l i ' d e n kar. G l . p a r a s e m p a t i k l e r i tar. N. s t a p e d i u s ; m. s t a p e d i u s ' u i n n e r v e e d e r . C h o r d a t y m p a n i ; O r t a kulaa a r k a duvarndan g i r e r , k u l a k zarnn i yznden geer. F i s s u r a p e t r o t y m p a n i c a ' d a n geerek t e m p o r a l kemii t e r k e d e r . F o s s a i n f r a t e m p o l a r i s ' t e n. lingualis'e ( n . m a n d i b u l a r i s ' i n dal) katlr. G a n g l i o n g e n i c u l i fasiyal sinirin g a n g l i o n u d u r . T e m p o r a l k e m i k t e k i fasiyal k a n a l iindedir. G a n g l i o n iinde g e n e l s o m a t i k duyularn ve tat d u y u s u n u n b i r i n c i nronlar bulunur. lacrimalis'e giden
EKL: N. FACALS'N DALLARI
(252)
=5
Santral tip fasiyal paralizi; supranklear lezyonda olur. Az salam tarafa (yada lezyonun olduu tarafa) kayar ve lezyonun kar tarafndaki az kesi aaya sarkar. K o r n e a refleksi salamdr. Periferik tip fasiyal paralizi (Bell paralizi); intranklear yada infranklear lezyonlarda olur. Az salam tarafa (lezyonun kar tarafna) kayar ve lezyon tarafndaki az kesi aaya sarkar. K o r n e a refleksi kaybolur. Gz kapatlamaz. ADS, sarkoidoz, Lyme hastal, tmr ve diabet'in bir komplikasyonu olarak grlebilir. Ganglion geniculi'nin proksimalindeki lezyonlarda; ipsilateral yz yarmnn tm kaslarnda paralizi, dilin 2/3 n blmnden tat duyusu kayb, hiperakuzi ve tkrk sekresyonu ile lakrimasyonda bozulma olur. Ganglion geniculi'nin distalinde, ancak chorda tympani'nin proksimalindeki lezyonlarda; ipsilateral yz yarmnn tm kaslarnda paralizi, dilin 2/3 n blmnden tat duyusu kayb, hiperakuzi ve tkrk sekresyonunda bozulma olur. N. petrosus majr, lezyondan etkilenmedii iin lakrimasyon salamdr. Foramen stylomastoideum'daki lezyonlarda; sadece ipsilateral yz yarmnn tm kaslarnda paralizi olur. Fasiyal sinir lezyonlarnda olan hiperakuzinin nedeni, m. stapedius'taki fonksiyon kaybdr. Ganglion geniculi'nin proksimalindeki fasiyal sinir lezyonlarnda, aksonlarn yanl rejenerasyonu sonucu n. intermedius'taki preganglionik parasempatik lifler, chorda tympani yerine n. petrosus major'a girer ve glandula lacrimalis'e gider. Bu durumda kii yemek yerken, lezyon tarafndaki gznden ya akar (crocodile tears syndrome, Bogorad sendromu). Mi-mi-mi sylenmesi, dudaklar hareket ettirir (fasiyal sinir test edilir).
N. VESTIBULOCOCHLEAR^ (N. STATOACUSTICUS) (VIII)

Vestibler ve k o k l e a r o l a r a k iki paras vardr.
N. VESTIBULARIS
Ban p o z i s y o n u ve h a r e k e t l e r i ile ilgili bilgileri tar. Ban statik p o z i s y o n u ile ilgili bilgiler, i kulakta b u l u n a n u t r i c u l u s ve s a c c u l u s ' t a k i ty hcreleri tarafndan, ban hareketleri ile ilgili bilgiler ise d u c t u s s e m i c i r c u l a r i s ' l e r d e k i ty hcreleri tarafndan alnr. M e a t u s a c u s t i c u s internus'un d i b i n d e lokalize g a n g l i o n v e s t i b u l a r e ' d e k i bipolar nronlarn p e r i f e r i k uzantlar ty hcrelerinden uyary alr. S a n t r a l uzantlar, n. v e s t i b u l a r i s o l a r a k uyary vestibler ekirdeklere ve s e r e b e l l u m ' a getirir. Vestibler ekirdekler b u l b o p o n t i n birlemede lokalizedir. B e y i n sapnda t o p l a m 8 t a n e vestibler ekirdek vardr.
Corpus genculatum mediale Primer oditr alan (41, 4 2 B A ) Colliculus inferior Nuc. olivaris superior
Nuclei corporis trapezoidei Corpus trapezoideum Nuc. cochlearis anterior ve posterior
Gang, cochleare (gang. spirale cochleae) EKL: TME YOLLARI
01s392
ANATOM
N. COCHLEAR1S
Cochlea'daki (ganglion canalis spiralis modioli cochleae, Corti iinde lokalize ganglion bipolar cochleare santral spirale ganglionu)'deki Beyin nronlarn uzantlardr. N. c o c h l e a r l s , p r i m e r oditr liflerdir. B u l b o p o n t i n birlemedeki n u c l e i cochleares'teki vardr. K o k l e a r ekirdeklerden nronlarn uzantlar, s e k o n d e r oditr lifleri oluturur. Striae'leri oluturan liflerin ou, n u c l e u s o l i v a r i s s u p e r i o r ' d a s i n a p s yapar. nronlarla s i n a p s yapar. sapnda drt a d e t k o k l e a r ekirdek
LEMNISCUS LATERALIS
B e y i n sapndaki iitme ile ilgili e s a s y k s e l e n lif d e m e t i d i r . K o k l e a r ekirdeklerden g e l e n lifler ile her iki taraf n u c l e u s olivaris s u p e r i o r ve nuclei c o r p o r i s t r a p e z o i d e i ' d e n g e l e n lifler tarafndan oluturulur. ou apraz yapm liflerdir ve c o l l i c u l u s i n f e r i o r ' d a sonlann
COLLCULUS INFERIOR
C o l l i c u l u s inferior'dan kan lifler, b r a c h i u m colliculi i n f e r i o r i s ' t e n geip c o r p u s g e n i c u l a t u m m e d i a l e ' d e sonlanr.
CORPUS GENCULATUM MEDIALE

Oditr s i s t e m i n t a l a m i k ekirdeklerini ierir. C G M ' d e n balayan lifler, t r a c t u s g e n i c u l o t e m p o r a l i s ( r a d i a t i o a c u s t i c a ) ad ile c a p s u l a interna'nn p a r s s u b l e n t i f o r m i s ' i n d e n geer ve p r i m e r oditr k o r t e k s t e ( 4 1 - 4 2 B A ) sonlanr.
PRIMER ODTR KORTEKS

itmenin algland alandr. T e m p o r a l l o b d a k i g y r u s t e m p o r a l i s s u p e r i o r ' d a k i g y r i temporales transversi BA). T r a c t u s o l i v o c o c h l e a r i s ; efferent oditr yoldur. N u c l e u s olivaris s u p e r i o r ' d a n balar ve h e r iki t a r a f corti organndaki d ve i ty hcreleri ile s i n a p s yapar. Bu y o l , Corti organnn alcln i n h i b e eder. ( H e s c h l ' i n t r a n s v e r s giruslar)'dir.
itilen k e l i m e l e r i n anlam ile ilgili a l a n , W e r n i c k e a l a n o l a r a k bilinir ( 2 2 numaral
leti tipi i i t m e kayb; otosclerosis, otitis media ve travmalar nedeniyle kemikiklerin fonksiyonlarnn bozulmas sonucu olur. Otosclerosis, kemikikler arasndaki ligamentlerin ilerleyici ossifikasyonudur. zellikle basis stapedis ve fenestra vestibuli evresinde yeni kemik oluumu sz konusudur. S e n s r i n r a l tip i i t m e kayb; iitmede fonksiyon gren nral yaplarn harabiyeti nedeniyle olur. Cochlea, n. cochlearis yada nuclei cochleares'teki bir harabiyet, lezyon tarafnda tam iitme kaybna yol aar. Lemniscus lateralis'te hem apraz yapm (daha fazla oranda) hem de yapmam lifler bulunduundan, lezyonlarnda kar tarafta daha fazla olmak zere her iki kulakta ksmi iitme kayb olur. Corpus trapezoideum lezyonlarnda, her iki kulakta eit d e r e c e d e ksmi iitme kayb olur. Primer oditr korteks harabiyetlerinde, sesin iitilmesinde ok az bir kayp olur. Ancak gelen sesin lokalizasyonu yaplamaz.
(254)-
S E Z E )
itme yollarna ait yaplar

iitme korteksi
Gang, spirale cochleae (Corti) Corpus trapezoideum Nuc. olivaris superior Lemniscus lateralis Colliculus inferior Corpus geniculatum mediale Radiatio acustica Primer oditr korteks (41-42) (Heschl giruslan)
radiatio acustica corpus geniculatum mediale
brachium colliculi inferioris colliculus interior
lemniscus lateralis corpus trapezoideum nuc. cochlearis dors&vent, n.vestibulocochlearis (Vili) nuc. corporis trapezoidei
ganglion spirale cochleae EKL: TME YOLLARINA AT YAPILAR
01s545
N . G L O S S O P H A R Y N G E U S (IX)
O l i v a ile p e d u n c u l u s c e r e b e l l a r l s inferior arasnda, s u l c u s retroolivaris'ten b u l b u s ' u terk eder. F o r a m e n j u g u l a r e ' d e n geip, kafa dna kar. t a n e ekirdei, iki t a n e g a n g l i o n u vardr. M o t o r ekirdek; bulbus'ta b u l u n a n n u c l e u s a m b i q u u s ' u n st parasdr. B u r a d a n kan lifler, n. g l o s s o p h a r y n g e u s iinde m. s t y l o p h a r y n g e u s ' u uyarr. Bu k a s , n . g l o s s o p h a r y n g e u s t a r a f n d a n u y a r l a n t e k kastr. N u c l e u s s a l i v a t o r i u s inferior; p a r a s e m p a t i k ekirdeidir. G l a n d u l a parotidea'nn p a r a s e m p a t i k uyars ile ilgilidir. N u c l e u s t r a c t u s s o l i t a r i u s ; dilin 1/3 a r k a blmnden tat d u y u s u n u tayan birinci nronlarn s a n t r a l uzantlar, n. g l o s s o p h a r y n g e u s iinde s e y r e d e r e k bu ekirdekteki ikinci nronlarla s l n a p s yapar. Tonsllla palatina ve o r t a kulak boluunun d u y u s u n u tar.
N. glossopharyngeus'un izole lezyonlar nadirdir. Genellikle vagus'un lezyonlar ile birliktedir. Tek tarafl lezyonlarnda; faringeal (gag) refleks, karotid sins refleksi, dilin 1/3 arka blmnden tat ve genel duyu kaybolur. Tm motor ve duyu kayplar lezyon tarafndadr. U v u l a salam tarafa deviyedir.
N. V A G U S ( X )
Kafay f o r a m e n j u g u l a r e ' d e n t e r k eder. En u z u n kranyal sinirdir. ekirdei, iki de g a n g l i o n u vardr. Motor ekirdek; bulbus'ta bulunan nucleus ambiquus'un orta parasdr.
B u r a d a n kan VE lifler, f a r i n k s ' i n konstriktr kaslar ile larinks kaslarn uyarr. N u c l e u s p o s t e r i o r n e r v i v a g i ( n u c l e u s d o r s a l i s nervi v a g i ) ; p a r a s e m p a t i k ekirdeidir. S o l u n u m ve dolam s i s t e m i organlar ile flexura coli sinistra'ya ( y a d a c o l o n t r a n s v e r s u m ' u n 2/3 sa blm) k a d a r tm s i n d i r i m s i s t e m i organlarna p a r a s e m p a t i k uyary tar. N u c l e u s t r a c t u s s o l i t a r i u s ; e p i g l o t civarndan tat d u y u s u n u tayan nronlarla s i n a p s yapar. N. l a r y n g e u s s u p e r i o r ; iki d a l a ayrlr. N. l a r y n g e u s i n t e r n u s d e n i l e n i , plica v o c a l i s ' l e r s e v i y e s i n e k a d a r l a r i n k s mukozasnn d u y u s u n u tar. Bu d a l a.v. l a r y n g e a s u p e r i o r ile birlikte m e m b r a n a thyrohyoidea'y deler. N. l a r y n g e u s e x t e r n u s d e n i l e n dier d a l , a. t h y r o i d e a s u p e r i o r ile birlikte s e y r e d e r ve m. c r i c o t h y r o i d e u s ' u i n n e r v e eder. N. l a r y n g e u s r e c u r r e n s ; sa taraftaki a. subclavia'nn birinci parasnn altndan, sol taraftaki ise a r c u s a o r t a e ' n i n altndan kavis yapp a. t h y r o i d e a i n f e r i o r ile birlikte yukar doru seyreder. N. l a r y n g e u s r e c u r r e n s , m. c r i c o t h y r o i d e u s hari, tm larinks kaslarnn m o t o r siniridir. Ayrca plica vocalis'lerin altnda k a l a n larinks blgesinin m u k o z a d u y u s u n u tar. N. l a r y n g e u s r e c u r r e n s ' i n t e r m i n a l i n e n. l a r y n g e u s i n f e r i o r denir. birinci
nronlarn s a n t r a l uzantlar, n. v a g u s iinde s e y r e d e r e k bu ekirdekteki ikinci
N. laryngeus'lar, mediyastinum'la ilgili giriimlerde (mediyastinotomi gibi), arcus aortae anevrizmalarnda ve zofagus veya bron karsinomlarnda tutulan mediyastinal lenf dmlerinin bymesi sonucu yaralanabilir. Sinirin hasar bouk sese neden olur. N. laryngeus recurrens, a. t h y r o i d e a inferior ile ok yakn komuluk yapar. Bu iliki tiroid bezi ile ilgili cerrahi giriimlerde nemlidir. N. vagus'un unilateral lezyonlarnda; ipsilateral farinks, larinks ve yumuak damak paralizisine bal disfaji, dispne, disfoni ve bouk ses olur. Hastaya uzun bir "ah" syletildiinde, uvula salam tarafa (lezyonun kar tarafna) deviye olur. N. vagus'un bilateral harabiyeti, tam laringeal paralizi ve asfiksi sonucu lmle sonulanr. N. vagus'un proksimal yaralanmalar; arpnt, kusma, taikardi ve takipne ile birlikte olan boulma hissiyle karakterizedir. Palatal paralizi; n. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius'un yada ilgili ekirdeklerinin lezyonlar sonucu olur. Palatal (uvular) refleks ve gag (faringeal) refleks alnmaz. Bu reflekslerin afferent yolunu n. glossopharyngeus, efferent yolunu n. vagus yapar. Bilinmeyen bir obje farinks arka duvar, tonsilla'lar, dilin arkas veya yumuak damaa dokunursa, faringeal kaslarda kontraksiyon olur ve yumuak damak yukar kalkar (gag refleks, faringeal refleks). Bilinen bir cismin yutulmas (lokma, su gibi) bu reflekse neden olmaz. Benzer ekilde uvula'nn uyarlmas, uvula'nn yukar ekilmesine neden olur (palatal refleks, uvular refleks). Kuh-kuh-kuh, sylenmesi yumuak dama kaldrr (vagus test edilir).
N. ACCESSORIUS (XI)
M o t o r sinirdir. Kranyal ve s p i n a l o l a r a k iki kk vardr. K r a n y a l kkn, n u c l e u s a m b i q u u s ' u n alt parasndaki nronlarn aksonlar yapar. S p i n a l kk oluturan lifler, m e d u l l a spinalis'in servikal lk 5 s e g m e n t i n d e n kar. S p i n a l kkn lifleri yukarya doru ykselip, f o r a m e n m a g n u m d a n geer ve k r a n y a l kkn lifleri ile birleerek n. a c c e s s o r i u s ' u yapar. F o r a m e n j u g u l a r e ' d e n k a f a d n a kar. Spinal para m. s t e r n o c l e i d o m a s t o i d e u s ve m. t r a p e z i u s ' u uyarr. K r a n y a l para ise n. v a g u s ' a katlr.
256\(256}-
N. accessorius, iyatrojenik olarak en sk yaralanan sinirdir. Arka boyun geninde, sadece deri ve fasya ile rtl olduu iin, blgedeki cerrahi giriimlerde risk altndadr. Spinal kkn lezyonunda, ban kar tarafa evrilmesi zayflar. M. trapezius felci nedeniyle, ipsilateral o m u z dkl olur. Kolun horizontalden yukarya kaldrlmas gleir.
N. HYPOGLOSSUS (XII)
B u l b u s ' u n y z n d e n terk e d e n t e k sinirdir. Oliva ile p y r a m i s bulbi arasndan kar. O k s i p i t a l k e m i k t e k i c a n a l i s nervi h y p o g l o s s i ' d e n kafay t e r k eder. A. carotis e x t e r n a ve dallarn dtan aprazlayp, m. h y o g l o s s u s ' u n d yz zerinden geip dile girer. M o t o r sinirdir. M. p a l a t o g l o s s u s hari (bu kas plexus p h a r y n g e u s tarafndan uyarlr) dilin tm kaslarn uyarr. M. g e n i o g l o s s u s ' u uyaran nronlar, s a d e c e kar taraf k o r t e k s t e n kortikonklear lif alrken, dier nronlar h e r iki t a r a f k o r t e k s t e n kortikonklear lif alr.
Santral tip paralizi; supranklear lezyonlarda olur. Dil dar kartldnda, salam tarafn m. genioglossus'u tarafndan itildii iin, lezyonun kar tarafna deviye olur. Atrofi yoktur. Periferik tip paralizi; intranklear yada infranklear lezyonlarda olur. Dil dar kartldnda, salam tarafn m. genioglossus'u tarafndan itildii iin, lezyon tarafna deviye olur. Ek olarak o taraf dil yarmndaki kaslarda atrofi vardr. Bu nedenle dizartri olur. Dil az iindeyken, paralizik taraf dil yars salam tarafa gre daha yukardadr. Bilateral paralizilerde, dil hareketsiz kalr. Konuma yavatr ve yutma gl olur. N. hypoglossus felcinde, dilin genel duyusunda ve tat duyusunda bozulma olmaz. La-la-la, sylenmesi dili hareket ettirir (hipoglossus test edilir).
KULAK (AURS)
itme ve d e n g e organ o l a n kulak, blmde incelenir. A u r i s e x t e r n a (d kulak) A u r i s m e d i a (orta kulak) A u r i s interna (i kulak)
AURIS EXTERNA
Aurcula (kulak kepesi) ve m e a t u s a c u s t i c u s e x t e r n u s (d kulak y o l u ) o l a r a k iki blmdr.
AURICULA
Deri ile rtl tek para elastik kkrdaktr ( c a r t l a g o a u r i c u l a e ) . D kulak y o l u n u n kkrda ile d e v a m eder.
MEATUS ACUSTICUS EXTERNUS

D 1/3'lk blm e l a s t i k kkrdak, ite k a l a n 2/3'lk blm kemiktir. Kanaln n ve st duvarlarnn d u y u s u n u n. a u r i c u l o t e m p o r a l i s , a r k a ve alt duvarlarnn d u y u s u n u da n. v a g u s ' u n a u r i k l e r d a l tar.
AUWS MEDIA
T e m p o r a l kemiin p e t r o z parasnda dzensiz bir boluktur. erisinde; Malleus, incus, stapes M. s t a p e d i u s M. t e n s o r t y m p a n i Chorda tympani P l e x u s t y m p a n i c u s ( n . t y m p a n i c u s ) vardr.
ORTA KULAK BOLUUNUN DUVARLARI

O r t a k u l a k boluunun alt duvar vardr. P a r i e s t e g m e n t a l i s ( s t d u v a r ) ; temen t y m p a n i d e n i l e n ince bir k e m i k plak tarafndan yaplr. O r t a kulak boluunu, f o s s a cranii media'y rten d u r a m a t e r ' d e n ayrr. P a r i e s j u g u l a r i s (alt d u v a r ) ; v. j u g u l a r i s i n t e r n a ayrr. P a r i e s l a b y r i n t h i c u s ( i d u v a r ) ; c a v i t a s t y m p a n i ile i kula ayran duvardr. zerinde; fenestra vestibuli, fenestra cochleae, Promontorium ve p r o m i n e n t i a c a n a l i s f a c i a l i s d e n i l e n yaplar bulunur. P r o m o n t o r i u m ; i k u l a k t a b u l u n a n cochlea'nn c a v i t a s t y m p a n i iine yapm olduu kntdr. zerinde, p l e x u s t y m p a n i c u s d e n i l e n sinir a bulunur. F e n e s t r a vestibuli (oval p e n c e r e ) ; Cavitas tympani'yi, kulaktaki vestibulum'a balar. S t a p e s ' i n t a b a n ile kapatlr. F e n e s t r a c o c h l e a e ( y u v a r l a k p e n c e r e ) ; C a v i t a s t y m p a n i ' y i cochlea'nn s c a l a t y m p a n i ' s i n e balar. M e m b r a n a t y m p a n i c a s e c u n d a r i a ile kapatlr. P r o m i n e n t i a c a n a l i s facialis, c a n a l i s facialis'in, t r a n s v e r s s e g m e n t i n i n c a v i t a s t y m p a n i iine yapm olduu kntdr. P a r i e s m a s t o i d e u s ( a r k a d u v a r ) ; b u duvarn st blmnde, r e c e s s u s epitympanicus'u antrum mastoideum'a irtibatlayan, aditus ad antrum m a s t o i d e u m d e n i l e n byk ve dzensiz bir d e l i k vardr. Duvarn alt blmnde, f e n e s t r a vestibuli'nin h e m e n arkasnda grlen e m i n e n t i a p y r a m i d a l i s isimli kabarntnn iinde m. s t a p e d i u s bulunur. Fasiyal kanaln inen s e g m e n t i bu duvardr. C h o r d a t y m p a n i , bu d u v a r d a n o r t a k u l a k boluuna girer. ile c a v i t a s t y m p a n i ' y i
EKL: K U L A K
258 V
P a r i e s c a r o t i c u s ( n d u v a r ) ; A. c a r o t i s i n t e r n a ile komudur. st blmnde grlen iki azdan; stte olan m. t e n s o r t y m p a n i ' y i ieren s e m i c a n a l i s m u s c u l i t e n s o r i s t y m p a n i ' y e , alttaki ise t u b a auditiva'nn k e m i k blmnn oluturduu s e m i c a n a l i s t u b a e a u d i t i v a e ' y e aittir. ki k a n a l a birlikte c a n a l i s m u s c u l o t u b a r i u s denir. Parotis bezine parasempatikleri gtren n. p e t r o s u s m i n r , orta kulak boluunu b u d u v a r d a n t e r k eder.
P a r i e s m e m b r a n a c e u s ( d d u v a r ) ; m e m b r a n a t y m p a n i c a yapar. M E M B R A N A T Y M P A N C A ; Cavitas tympani'yi, meatus acusticus externus'tan ayrr. C h o r d a t y m p a n i , zarn st blmne y a s l a n a r a k geer. M a n u b r i u m m a l l e i , m e m b r a n a tympanica'nn i yznden, orta noktasna k a d a r skca yapr. Politzer geni n alt kadrandadr. M i r i n g o t o m i a r k a - a l t k a d r a n d a n yaplr. Zarn d u y u s u n u ; n. auriculotemporalis, n. vagus'un aurikler dal, n. glossopharyngeus'un timpanik dal v e m u h t e m e l e n n . f a c i a l i s tar. B u n a gre; V, VII, IX ve X n c u kranyal sinirler z a r d a n d u y u tar.
TUBA AUDITIVA (EUSTACHIAN TP)

O r t a kulak boluunu nazofarinks'e balar. M e m b r a n a tympanica'nn her iki tarafndaki basnc d e n g e l e m e k iin, ad geen iki boluk arasnda havann geiine izin verir. Nazofarinks'te grlen azna, o s t i u m p h a r y n g e u m t u b a e a u d i t i v a e ( a u d i t o r i a e ) denir. Azn buray rten m u k o z a d a oluturduu kabarntya t o r u s t u b a r i u s denir. Basn farkllklarnda ve y u t m a srasnda, t u b a auditiva'nn almasn balca m. s a l p i n g o p h a r y n g e u s salar. M. t e n s o r v e l i p a l a t i n i ' n i n bir blm lifi de yardm eder. T u b a auditiva'nn d u y u s u n u n. g l o s s o p h a r y n g e u s tar.
KULAK KEMKKLER
M e m b r a n a t y m p a n i c a ' d a n , f e n e s t r a v e s t i b u l i ' y e ( y a d a z a r d a n i kulaa) doru; m a l l e u s , i n c u s ve s t a p e s ( M I S ) o l a r a k sralanrlar (i k u l a k t a n z a r a doru S M ) . M a l l e u s ; ekli ekice benzer. M a n u b r i u m m a l l e i k u l a k zarna tutunur. Bu kntnn st u c u n a m. t e n s o r t y m p a n i ' n i n t e n d o n u yapr. I n c u s ; ekli rs'e benzer. C a p u t mallei ile s e l l a r tip e k l e m y a p a r ( a r t i c u l a t i o incudomallearis). incudostapedialis). S t a p e s ; vcudun en k k kemiidir. ekli zengi'ye benzer. tympanostapedialis). i n s e r s i y o yapar. B o y n u n u n a r k a tarafna Basis s t a p e d i s , oval Stapes ile sferoid bir eklem kurar (articulatio
ekilli o l u p f e n e s t r a vestibuli'ye elastik bir ba araclyla tutunur, ( s y n d e s m o s i s m. stapedius'un tendonu
KULAK KEMKKLER KASLARI

K u l a k kemikiklerinin fonksiyonlar vardr. M . t e n s o r t y m p a n i ; s e m i c a n a l i s m u s c u l i t e n s o r i s t y m p a n i d e n i l e n k a n a l iindedir. M a n u b r i u m mallei'nin st u c u n a tutunur. N. m a n d i b u l a r i s tarafndan i n n e r v e edilir. M. s t a p e d i u s ; e m i n e n t i a p y r a m i d a l i s ' t e k i konik boluun duvarndan balar, s t a p e s b o y n u n u n a r k a yzne yaparak sonlann Vcudun en k k izgili kasdr. N. facialis'in dal o l a n n. s t a p e d i u s tarafndan i n n e r v e edilir. M. s t a p e d i u s ' u n f e l c i n d e bu f o n k s i y o n grlemediinden, g e l e n s e s dalgalar olduu gibi i kulaa geerek, s e s e kar duyarllnn artmasna ( h i p e r a k u z i ) n e d e n olur. hareketlerini kontrol eden iki kastr. A k u s t i k r e f l e k s l e r d e
CAVITAS TYMPANI'NN DAMARLARI VE SNRLER

O r t a k u l a k boluunu balca a. m a x i l l a r i s n dallar b e s l e r . V e n l e r l , p l e x u s p t e r y g o l d e u s ' a ve s i n u s p e t r o s u s s u p e r i o r ' a alr. O r t a kulak boluunun d u y u s u n u , n . g i o s s o p h a r y n g e u s ( p l e x u s t y m p a n c u s ) tar.
AURIS INTERNA (LABYRINTH)

T e m p o r a l kemiin petroz paras indedir. Labyrinthus o s s e u s d e n i l e n k e m i k boluklar ile bu boluklara u y a n zar yapsndaki l a b y r i n t h u s m e m b r a n a c e u s ' t a n m e y d a n a gelir. D e n g e ve iitme ile ilgili yaplar ierir.
KEMK LABRENT
Cochlea
Vestibulum
Canalis semicircularis'ler inde t Ductus semicircularis'ler
>
Z A R LABRENT
^ inde
>f
inde
Ductus cochlearis (scala media)
Utriculus Sacculus
Ductus utriculosaccularis Ductus endolymphaticus Saccus endolymphaticus EKL: K U L A K (KEMK VE Z A R LABRNT BLMLER) ois546
LABYRNTHUS OSSEUS
Vcutta, dilerden s o n r a en sert k e m i k d o k u s u d u r . L a b y r i n t h u s m e m b r a n a c e u s ' u bir k a b u k gibi sarar. kisi arasnda k a l a n bolua p e r i l e n f a t i k b o l u k d e n i r . inde ekstraselller svya b e n z e y e n ve sonuta B O S ' a karan perilenf ( p e r i l y m h ) d e n i l e n bir sv dolar. K e m i k labirint; v e s t i b u l u m , c a n a l e s s e m i c i r c u l a r e s ve c o c h l e a olarak blmden oluur.
VESTBULUM
K o k l e a ile semisirkler k a n a l l a r arasndadr. inde utriculus ve s a c c u l u s d e n i l e n z a r labirint blmleri bulunur. V e s t l b u l u m ' u n o r t a k u l a k boluuna b a k a n d duvar zerinde f e n e s t r a vestibuli y e r alr. A r k a blmne be azla semisirkler k a n a l l a r alr.
CANALES SEMICIRCULARES
V e s t i b u l u m ' u n arka-st tarafnda, t a n e yarm d a i r e eklinde kanaldr. C a n a l i s s e m i c i r c u l a r i s anterior, c a n a l i s s e m i c i r c u l a r i s p o s t e r i o r v e c a n a l i s s e m i c i r c u l a r i s l a t e r a l i s . C a n a l i s s e m i c i r c u l a r i s ' l e r v e s t i b u l u m ' a alrlar.
2 6 0 V TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
COCHLEA
S a l y a n g o z kabuuna benzer. K e m i k lablrlnt'ln n parasdr. C u p u l a c o c h l e a e d e n i l e n t e p e s i n d e n , b a s i s c o c h l e a e d e n i l e n tabanna doru s a n t r a l olarak u z a n a n konik ekilli kemik yapya m o d i o l u s c o c h l e a e denir. G a n g l i o n c o c h l e a r e ( g a n g l i o n s p i r a l e c o c h l e a e , Corti g a n g l i o n u ) , modiolus'ta b u l u n a n c a n a l i s spiralis m o d i o l i iindedir. M o d i o l u s , yukarda l a m i n a m o d i o l i d e n i l e n i n c e bir k e m i k y a p r a k ile sonlanr. V e s t i b u l u m ' d a n balayp, m o d i o l u s ' u n etrafnda yaklak 2.75 d e f a dnen ve c u p u l a c o c h l e a e ' d e s o n l a n a n bir spiral kanal vardr. C a n a l i s spiralis c o c h l e a e d e n i l e n bu k a n a l , yaklak 3 5 m m uzunluundadr v e birinci kvrm, c a v i t a s t y m p a n i ' d e k i p r o m o n t o r i u m d e n i l e n kabarnty oluturur. K a n a l , m o d i o l u s ' t a n u z a n a n spiral ekilli bir k e m i k l a m i n a ile ksmen ikiye ayrlr. L a m i n a s p i r a l i s o s s e a d e n i l e n bu l a m i n a , kanaln d duvarna k a d a r u z a n m a z v e s e r b e s t o l a r a k sonlanr. A r a d a k a l a n blm, lamina basilaris ( m e m b r a n a s p i r a l i s , p a r i e s t y m p a n i c u s ) i s m i n d e bir zar t a m a m l a r . B u zar, l a m i n a spiralis o s s e a ' d a n balar, l i g a m e n t u m s p i r a l e araclyla kanaln d duvarna tutunur. C o r t i o r g a n ( o r g a n u m s p i r a l e ) , b u zarn zerindedir. K e m i k laminann s e r b e s t u c u n d a n , kanaln duvarna u z a n a n dier z a r yap p a r i e s v e s t i b u l a r i s ( m e m b r a n a vestibularis, Reissner membram) t bolua ayrlr. L a m i n a spiralis o s s e a ve p a r i e s v e s t i b u l a r i s ile kanaln d duvar arasnda kalan bolua s c a l a v e s t i b u l i d e n i r ve iinde perilenf vardr. S c a l a v e s t l b u l i , f e n e s t r a vestibuli'ye (oval p e n c e r e ) bakar. L a m i n a spiralis o s s e a ve l a m i n a basilaris ile kanaln d duvar arasnda kalan bolua s c a l a t y m p a n i d e n i r ve iinde perilenf vardr. S c a l a t y m p a n i , f e n e s t r a c o c h l e a e ' y e ( y u v a r l a k p e n c e r e ) bakar. L a m i n a basilaris ve m e m b r a n a v e s t i b u l a r i s (paries v e s t i b u l a r i s ) ile kanaln d duvar arasnda kalan bolua d u c t u s c o c h l e a r i s ( s c a l a m e d i a ) d e n i r ve iinde e n d o l e n f vardr. D u c t u s c o c h l e a r i s , s c a l a v e s t i b u l i ' d e n m e m b r a n a v e s t i b u l a r i s ile, s c a l a t y m p a n i ' d e n ise l a m i n a basilaris ( m e m b r a n a spiralis) ile ayrlr. O r g a n u m spirale (Corti organ), ( d u c t u s c o c h l e a r i s ) dad; L a m i n a spiralis o s s e a d a , c a n a l i s spiralis c o c h l e a e gibi m o d i o l u s etrafnda 2.75 d e f a dner. C u p u l a c o c h l e a e altnda, h a m u l u s l a m i n a e s p i r a l i s d e n i l e n engel eklinde bir knt ile sonlanr. S c a l a vestibuli ile s c a l a t y m p a n i , h a m u l u s l a m i n a e spiralis ile l a m i n a m o d l o l i ' n i n snrlad h e l i c o t r e m a d e n i l e n d a r bir aklk araclyla, c u p u l a c o c h l e a e ' n i n altnda irtibatlanr. lamina basilaris'in zerinde, s c a l a m e d i a C a n a l i s spiralis c o c h l e a e , bu yaplar ile
M e m b r a n a vestibularis (Reissner membran) Scala media (ductus cochlearis) Stria vascularis Membrana tectoria Lig. spirale Organum spirale (Corti organ) ve d ty hcreleri M e m b r a n a spiralis (lamina basilaris) Lamina spiralis o s s e a 01s384
D ty hcreleri membrana tectoria ile temas eder. EKL: C O C H L E A ' N I N KEST
ANATOM
MEATUS ACUSTICUS INTERNUS

kula f o s s a crann p o s t e r l o r ' a balayan yaklak 1 cm uzunluunda k e m i k bir kanaldr. Giriine p o r u s a c u s t i c u s i n t e r n u s d e n i r v e b u r a d a n V I I v e V I I I nci kranyal sinirlerle birlikte a. v. l a b y r i n t h i geer.
LABYRINTH US MEMBRANACEUS
inde e n d o l e n f i n ( e n d o l y m p h a ) dolat, birbirleriyle balantl kapal bir k a n a l l a r sistemidir. Z a r labirint b l m l e r i ; V e s t i b u l u m iinde u t r i c u l u s ve s a c c u l u s , Semisirkler k e m i k k a n a l l a r iindeki d u c t u s s e m i c i r c u l a r e s ler. C o c h l e a iindeki d u c t u s c o c h l e a r i s ( s c a l a m e d i a ) tir. kanallar utriculus'a alr. Utriculus ile sacculus, ductus Sacculus
Semisirkler z a r
utriculosaccularis denilen
bir k a n a l aracl
ile birbirleriyle irtibatlanr.
d u c t u s r e u n i e n s d e n i l e n bir k a n a l l a , d u c t u s c o c h l e a r i s ' e irtibatlanr. D u c t u s u t r i c u l o s a c c u l a r i s ' t e n kan b i r y a n d a l d u c t u s e n d o l y m p h a t i c u s ' a irtibatlanr. D u c t u s e n d o l y m p h a t i c u s S a c c u s e n d o l y m p h a t i c u s d e n i l e n k e s e eklinde bir s o n l a n m a gsterir.
DUCTUS COCHLEARIS
C a n a l i s spiralis c o c h l e a e ' d e , s c a l a t y m p a n i ile s c a l a vestibuli arasnda, koklea'nn d duvar b o y u n c a s e y r e d e n spiral ekilli bir kanaldr. A l t t a n l a m i n a basilaris, stten de m e m b r a n a vestibularis ile kapatlr. D u c t u s r e u n i e n s d e n i l e n bir k a n a l ile s a c c u l u s ' l a balantldr. L a m i n a b a s i l a r i s ; l a m i n a spiralis o s s e a ile birlikte, c a n a l i s spiralis c o c h l e a e ' y i s c a l a vestibuli ve s c a l a t y m p a n l ' y e ayrr. M o d i o l u s evresinde, c a n a l i s spiralis c o c h l e a e ve l a m i n a spiralis o s s e a gibi 2.75 d e f a dner. L a m i n a b a s i l a r i s , zarn kesitteki addr. Zarn tamamna m e m b r a n a s p i r a l i s ( p a r i e s tympanicus) denir.
C o r t i organ, s c a l a m e d i a ( d u c t u s cochlearis)'dadr. L a m i n a basilaris zerinde oturur. C o r t i organnda b u l u n a n ty hcreleri, g e l e n s e s dalgalarnn frekansn ve amplitdn t a y i n e d e n transdserlerdir.
M e n i e r e hastal; etyolojisi bilinmeyen, oditr ve vestibler reseptr organlar etkileyen bir hastalktr. Bulant, kusma, tinnitus (kulak nlamas) ve ilerleyici sensrinral iitme kaybnn elik ettii tekrarlayan vertigo ataklar ile karakterizedir. Endolenfin volmndeki ar art (endolenfatik hidrops) nedeniyledir. Ancak olu mekanizmas bilinmiyor. Hastaln ileri evrelerinde zar labirint rptr olabilir.
KULAIN DAMARLARI
A. labyrinthi; sk olarak a. inferior anterior c e r e b e l l i ' d e n , n a d i r e n de a. basilaris'ten ayrlr. M e a t u s a c u s t i c u s i n t e r n u s ' t a n geip i kulaa gelir. V. l a b y r i n t h i , sins p e t r o s u s inferior'a alr.
ORBITA VE NDEKLER
O r b i t a ; t e p e s i a r k a d a , taban nde piramit eklinde iki boluktur. T e p e s i , f i s s u r a orbitalis s u p e r i o r ' u n h e m e n i tarafnda y e r a l a n c a n a l i s opticus'tadr.
262V
A n u l u s t e n d i n e u s c o m m u n i s ( Z i n n h a l k a s ) ; c a n a l i s o p t i c u s ' u kuatan b u fibrz h a l k a , p e r i o s t e u m ' u n kalnlamas ile oluur. R e k t u s kaslarnn balama yeridir. M. o p t i c u s , a. o p h t h a l m i c a , n. o c u l o m o t o r i u s ' u n st ve alt dal, n. a b d u c e n s ve n. nasociliaris halkann iinden geer. B a z e n o f t a l m i k v e n l e r de geebilir.
ORB TA'DA BULUNAN KASLAR

M. levator p a l p e b r a e superioris; Sonu t e n d o n u l a k r i m a l b e z i n iki paras arasndan geer. N. o c u l o m o t o r i u s tarafndan uyarlr. Bu n e d e n l e sinirin f e l c i n d e , st gz kapa der ( p i t o z ) . Kasn aponrozu t a r s u s s u p e r i o r ' a yaparak sonland iin, s e m p a t i k sinir s i s t e m i lezyonlarnda da ( H o r n e r s e n d r o m u g i b i ) , s e m p a t i k sinirle uyarlan m. t a r s u s s u p e r i o r ' d a k i t o n u s kayb s o n u c u , m. levator p a l p e b r a e s u p e r i o r i s ' i n aaya ekilmesi ile pitoz o l u r ( y a l a n c pitoz). M u s c u l i r e c t i ; drt tanedir. A n u l u s t e n d i n e u s c o m m u n i s ( Z i n n halkas)'ten balarlar, s c l e r a ' y a i n s e r s i y o yaparlar. M. r e c t u s s u p e r i o r ; p r i m e r o l a r a k gze e l e v a s y o n (yukar baktrr), s e k o n d e r o l a r a k i r o t a s y o n yaptrr. M. r e c t u s inferior; p r i m e r o l a r a k gze d e p r e s y o n z (aaya baktrr), s e k o n d e r o l a r a k i r o t a s y o n yaptrr. M. r e c t u s m e d l a l i s ; gze addksiyon yaptrr. M. r e c t u s lateralis; gze abdksiyon yaptrr.
lk kas n. o c u l o m o t o r i u s , s o n u n c u s u n u ise n. a b d u c e n s uyarr. M u s c u l i o b l i q u i i ; iki tanedir. M . o b l i q u u s s u p e r i o r ; Gz a a - d a baktrr. Gzn aaya bak h a r e k e t i n d e m. uyarlr. r e c t u s i n f e r i o r ' l a b i r l i k t e alr. N. t r o c h l e a r i s tarafndan
M. o b l i q u u s inferior; Gz y u k a r - d a baktrr. Gzn yukar bak h a r e k e t i n d e m. r e c t u s s u p e r i o r ile birlikte alr. N. o c u l o m o t o r i u s tarafndan uyarlr.
ORB ITA'DA BULUNAN SNRLER

N. o p t i c u s , n. o c u l o m o t o r i u s , n. t r o c h l e a r i s , n. a b d u c e n s , n. o p h t h a l m i c u s ' u n dallari ( n . l a c r i m a l i s , n. frontalis, n. n a s o c i l i a r i s ) , n. maxillaris'in dallari ( n . infraorbitalis, n. z y g o m a t i c u s ) v e g a n g l i o n ciliare bulunur.
M. obliqus superior M. rectus superior M. rectus medialis
M. rectus lateralis
M. rectus medialis
M. rectus inferior M. obliqus inferior
ORBITA'NIN DAMARLARI
O r b i t a ' d a k i oluumlar v e b u l b u s o c u l i ' y i , a . c a r o t i s Interna'nn dal o l a n a . o p h t h a l m i c a besler. A. c a r o t i s i n t e r n a , sins c a v e r n o s u s ' u t e r k e d e r k e n ilk o l a r a k bu daln verir. A . ophthalmica'nn o r b i t a ' d a verdii e n nemli d a l ; a . c e n t r a l i s r e t i n a e ( Z i n n arteri)'dir. A. c e n t r a l i s r e t i n a e , b u l b u s oculi'ye yakn n. o p t i c u s ' u d e l e r ve iine girer. D i s c u s n e r v i o p t i c i ' d e n kp r e t i n a ' d a dallanr. Orbita'nn venz kann o f t a l m i k v e n l e r tar. O r b i t a ' d a lenf damar ve lenf dm yoktur.
BULBUS OCULI
EKL: B U L B U S O C U L I
I- TUNICA FIBROSA BULBI

Bu tabakann s a y d a m 1/6 lk n blmne c o r n e a , 5/6 lk a r k a blmne de s c l e r a ad verilir. C o r n e a ile sclera'nn birleme eder. yerine limbus c o r n e a e (sklerokorneal b i r l e m e ) denir. L i m b u s c o r n e a e ' d e , k o n j u n k t i v a epiteli k o r n e a epiteli ile d e v a m
CORNEA
C o r n e a , gze g e l e n nlarn en f a z l a krlmaya urad yerdir. I kran dier yaplar; c o r p u s v i t r e u m , l e n s v e h u m o r a q u o s u s ' t u . C o r n e a , k a n v e l e n f d a m a r i e r m e z (avasklerdir). B e s l e n m e s i n i difzyon y o l u ile h u m o r a q u o s u s ' t a n salar. D u y u s u n u , o f t a l m i k sinirin dallar tar.
SCLERA
D u r a m a t e r ' i n k a d e h eklindeki genilemesidir. Gze eklini v e r e n fibrz bir yapdr. Gz ii basn artlarnda, gzn eklinin devamlln salar. L i m b u s c o r n e a e ' d e , sclera'nn i yzne yakn olarak lokalize k a n a l a , s i n s v e n o s u s s c l e r a e ( S c h l e m m k a n a l ) denir. H u m o r a g u o s u s , n k a m a r a d a n b u k a n a l a geer.
(264V (264j-
Cornea Camera anterior
Iris Conjunctiva O r a serrata
Choroidea Sclera D i s c u s nervi optici Lamina cribrosa sclerae' N. opticus Retina Corpus vitreu m
Angulus iridocornealis _ Limbus corneae Sinus venosus seien (Schlemm kanal Conjunctiva M. ciliahsLens Sclera F i b r a e zonulares
Cornea Camera anterior Iris Camera posterior
Fovea Choroidea centralis A.v. c e n t r a l i s retinae EKL: B U L B U S O C U L I
(lig. Suspensorium lentis)

ID:01s197
II- TUNICA VASCULOSA BULBI

D a m a r v e p i g m e n t t e n z e n g i n o l a n b u t a b a k a , arkadan-ne doru; c o r p u s c i l i a r e ve iris o l a r a k blmdr. choroidea,
CHORODEA
S c l e r a ile retina arasnda, k a h v e r e n k l i ba d o k u s u tabakasdr. Vaskler tabakann byk blmn ( a r k a 2/3'n) yapar. R e t i n a ' d a k i koni ve basil hcrelerini b e s l e r ve ayn z a m a n d a yapsnda b u l u n a n m e l a n o s i t l e r l e , iddetli a b s o r b e eder. Bylece yansmay nler.
CORPUS CLARE
L e n s ' i n askda tutulmasnda ve a k o m o d a s y o n mekanizmasnda rol vardr. A r k a d a c h o r o i d e a , nde i r i s l e devamldr. C o r p u s ciliare zerinde p r o c e s s u s ciliaris d e n i l e n plikalar bulunur. a q u o s u s , p r o c e s s u s ciliaris'lerin e p i t e l i n d e sentezlenir. M. c i l i a r i s , c o r p u s c i l i a r e ' d e d i r . Kasn f o n k s i y o n u , yakn grme iin l e n s ' i fokuslamaktr ( a k o m o d a s y o n ) . Kasn k o n t r a k s i y o n u ile c o r p u s c i l i a r e ' d e n lens kapslne u z a n a n iplikikler ( f i b r a e l e n t i s ) gever ve l e n s kalnlar. Bylece gz yakna u y u m yapar. M. ciliaris, p a r a s e m p a t i k liflerle uyarlr. Humor
RS (GKKUAI)
Choroidea'nn ne doru devam o l a n iris, m e l a n o s i t l e r ieren vaskler bir ba d o k u s u d u r . C o r n e a ile lens arasndadr. C a m e r a a n t e r i o r bulbi oculi ile c a m e r a p o s t e r i o r b u l b i oculi'yi ayrr. Gze g i r e n n miktarn dzenler, i r i s , m e l a n o s i t l e r az olduunda ak m a v i , ok olduunda ise k o y u k a h v e renkli grnr. i r i s ile c o r n e a arasndaki aya, i r i d o k o r n e a l a denir. Iris'in i kenar s e r b e s t t i r ve p u p i l l a d e n i l e n delii snrlar. Gze g e l e n k miktar, pupilla'nn b o y u t u y l a kontrol edilir.
III- TUNICA INTERNA BULB (RETNA)

B u l b u s oculi'nin s e n s o r i k tabakasdr. R e t i n a , d i s c u s nervi o p t i c i ' d e n. o p t l c u s ' l a d e v a m eder. Retina'nn a duyarl blm ( p a r s p t i c a r e t i n a e ) ile p i g m e n t e , nonnronal ve a duyarsz blm ( p a r s c a e c a r e t i n a e ) arasndaki snra o r a s e r r a t a denir.
DISCUS NERVI OPTICI (OPTK DSK)

O p t i k siniri oluturan liflerin bir a r a y a geldii yerdir. Gzn a r k a k u t b u n u n st-i tarafnda lokalizedir. L a m i n a c r i b r o s a s c l e r a e ' n i n zerindedir. O p t i k d i s k i n evresi kabark o l u p , ortas ukur eklindedir. Bu grnmnden dolay d i s c u s nervi optici'ye p a p i l l a ad da verilir. O p t i k d i s k t e koni ve basil hcresi yoktur. Bu n e d e n l e a duyarszdr ve k r n o k t a o l a r a k bilinir. O p t i k d i s k ve evresine f u n d u s ad verilir. KBAS'ta grlen optik diskteki demin ( p a p i l d e m ) n e d e n i , n. o p t i c u s evresindeki s u b a r a k n o i d a l boluktaki basn art s o n u c u , v. centralis retinae'nin k o m p r e s y o n u n a bal r e t i n a ' d a n venz dnn e n g e l l e n m e s i d i r .
MAC ULA LUTEA

Discus nervi optici'nin altnda ve lateralindedir. Macula'nn santral blgesi, h a f i f ukurdur. F o v e a c e n t r a l i s y a d a f o v e o l a d e n i l e n b u ukur a l a n d a , yksek k o n s a n t r a s y o n d a koni hcreleri vardr ve bu n e d e n l e gzn en k e s k i n gren yeridir.
C A M E R A ANTERIOR BULBI OCULI

C o r n e a ile iris ve lens arasnda kalan boluktur.
C A M E R A POSTERIOR BULBI OCULI

i r i s , lens ve c o r p u s ciliare arasndaki boluktur.
HUMOR AQUOSUS
Gz iinde v a r o l a n basntan ve bu basncn devamllndan s o r u m l u d u r . Bylece b u l b u s oculi'nin boyutlarn korur. Ayrca l e n s ve cornea'y besler. H u m o r a q u o s u s , p r o c e s s u s ciliaris'lerin e p i t e l i n d e yaplr. Salglandktan s o n r a nce a r k a k a m e r a d a toplanr. B u r a d a n pupilla araclyla n k a m e r a y a gelir. n kamerann i duvarnda, i r i d o k o r n e a l birlemede b u l u n a n trabekler d o k u d a n ( F o n t a n a b o l u k l a r ) geip, sclera'nn i yznde b u l u n a n s i n s v e n o s u s s c l e r a e ( S c h l e m m k a n a l ) ye boalr. K a n a l , vv. ciliares a n t e r i o r e s ' l e r e d r e n e olur.
CAMERA VITREA (CAMERA POSTREMA) BULBI OCULI

Lens'in arkasndaki boluktur. B u l b u s oculi'nin yaklak 4/5 ni yapar. R e n k s i z v e % 9 9 ' u su o l a n jelatinz bir sv ile d o l u d u r . C o r p u s v i t r e u m d e n i l e n bu sv, lens'i d e s t e k l e r ve retina'y y e r i n d e tutar. D basncn etkisi ile b u l b u s o c u l i ' n i n k o l l a b e olmasn nler.
LENS
Avaskler, b i k o n v e k s ekilli ve kapsll bir yapdr, i r i s ile c o r p u s v i t r e u m arasndadr. C o r p u s c i l i a r e ' d e n kapsle u z a n a n iplikiklerle ( f i b r a e l e n t i s , z o n u l a c i l i a r i s , l i g a m e n t u m s u s p e n s o r i u m , Z i n n z o n u l a s ) y e r i n d e tutulur. A k o m o d a s y o n d a f o n k s i y o n u o l a n l e n s , h u m o r a q u o s u s tarafndan beslenir.
BULBUS OCUL'NN DAMAR VE SNRLER

B u l b u s oculi'yi a. o p h t h a l m i c a besler. Venz kann da o f t a l m i k v e n l e r tar. C h o r o i d e a ' d a k i v e n l e r birleerek 4-5 t a n e o l a n v. vorticosa'lar yapar. V. vortlcosa'lar, sclera'y d e l i p o f t a l m i k v e n l e r e alr. D u y u s u n u , n. o p h t h a l m i c u s ' u n dal o l a n n. nasociliaris tar.
(266)
A^^k^M^
OKLER AKSESUAR YAPILAR (STRUCTURAE OCULI ACCESSORIAE)

PALPEBRA
Gz kapaklarnn iskeletini y a p a n fibrz plaa t a r s u s denir. S e p t u m o r b i t a l e ' n i n kalnlamas ile oluan b u yaplar iinde, g l a n d u l a e t a r s a l e s ( M e i b o m i a n y a d a M e i b o m b e z l e r i ) d e n i l e n m o d i f i y e ya bezleri v e t a r s a l k a s l a r ( m . t a r s a l i s s u p e r i o r ; Mller kas ve m. t a r s a l i s inferior) bulunur. Tarsal b e z l e r i n kanallar, gz kapaklarnn kenarlarna alr. K o y u kvaml salglar, gz yann yze akmasn nler.
APPARATUS LACRIMALIS
G l a n d u l a lacrimalis, d u c t u s e x c r e t o r i u s , c a n a l i c u l u s l a c r i m a l i s , S a c c u s l a c r i m a l i s v e d u c t u s n a s o l a c r i m a l i s ' i ierir. G l a n d u l a l a c r i m a l i s ; orbita'nn st duvarnn d blmnde, f r o n t a l k e m i k t e k i f o s s a g l a n d u l a e l a c r i m a l i s d e n i l e n ukurda oturur. O r b i t a l ve p a l p e b r a l o l a r a k iki paras vardr. ki para arasndan m. l e v a t o r p a l p e b r a e s u p e r i o r i s ' i n t e n d o n u geer. Kanallarna d u c t u s e x c r e t o r i u s denir. D u c t u s n a s o l a c r i m a l i s , yaklak 2 c m uzunluundadr. O s l a c r i m a l e , m a x i l l a v e c o n c h a n a s a l i s i n f e r i o r tarafndan oluturulan k e m i k b i r k a n a l ( c a n a l i s n a s o l a c r i m a l i s ) iindedir. M e a t u s nasi i n f e r i o r ' u n n blmne alr.
EKL: A P P A R A T U S L A C R I M A L S
PLEKSUSLAR
PLEXUS CERVICALIS (C1-C4)
lk drt servikal spinal sinirin n dallarnn birlemesi ile m e y d a n a gelir. M. s t e m o c l e i d o m a s t o i d e u s ' u n altndadr.
ANSA CERV1CAL1S (ANSA HYPOGLOSSI)

C 2 , 3 ' t e n kan dallarn birlemesi ile oluan r a d i x i n f e r i o r ( n . d e s c e n d e n s c e r v i c a l i s ) ile n . h y p o g l o s s u s iinde s e y r e d e n C I spinal s i n i r d e n g e l e n r a d i x s u p e r i o r ( n . d e s c e n d e n s h y p o g l o s s i ) ' u n birlemesi ile oluan bir sinir ansdr. A n s a c e r v i c a l i s ' t e n kan dallar, m. t h y r o h y o i d e u s hari, h i y o i d alt kaslar ( m . s t e r n o t h y r o i d e u s , m. s t e r n o h y o i d e u s ve m. o m o h y o i d e u s ) uyarr. M. t h y r o h y o i d e u s ' u CI s p i n a l s i n i r d e n g e l e n dal uyarr.
Plexus cervicalis'in deri dallan

n. o c c i p i t a l i s m i n o r n. a u r i c u l a r i s m a g n u s n. t r a n s v e r s u s colli ( c e r v i c a l i s ) nn. supraclaviculares
Plexus cervicalis'in muskler dallar

N. p h r e n i c u s ( C 3 , 4 , 5 ) ; Diyafragma'nn m o t o r siniridir. M. s c a l e n u s a n t e r i o r ' u n ve a. subclavia'nn nnden geip, st m e d i y a s t i n u m ' a girer.
EKL: ANSA CERVCALS VE HYOD ALTI KASLAR
PLEXUS BRACHIALIS (C5-T1)

M. s t e r n o c l e i d o m a s t o i d e u s ' u n a r k a kenar ile c l a v i c u l a arasndaki kede, b o y u n a r k a genindedir. A. s u b c l a v i a ile birlikte, m. s c a l e n u s a n t e r i o r ile m. s c a l e n u s m e d i u s arasndan geer. D a h a s o n r a birinci k a b u r g a ile clavicula arasndan geip, aksilla'ya gelir. S p i n a l sinirlerin n dallar (kkler) birleerek trunkuslar, trunkuslarn dallar birleerek fasiklsleri yapar. C 5 v e C6'nn kkleri birleerek t r u n c u s s u p e r i o r ' u ,
(268V
t'H'7.
N. dorsalis scapulae N. suprascapular^ ^J. subclavius
N. pectoralis lateralis Radix lateralis nervi mediani Radix medialis nervi mediani N. musculocutaneus N. medianus N. radialis N. axillaris
N. ve N. N.
subscapulars superior inferior thoracicus longus pectoralis medialis
N. thoracodorsalis
N. cutaneus brachii medialis N. cutaneus antebrachii medialis N. ulnaris TS; truncus superior FL; fasciculus lateralis DA; divisionis anterior TM; truncus medius FM; fasciculus medialis DP; divisionis posterior Tl ; truncus inferior FP; fasciculus posterior 01s385 EKL: P L E X U S B R A C H I A L S C 7 ' n i n kk tek bana t r u n c u s m e d i u s ' u , C8 ve T l ' i n kkleri birleerek t r u n c u s i n f e r i o r ' u oluturur. H e r bir t r u n k u s , clavicula'nn arkasnda n ve a r k a o l a r a k iki d a l a ayrlr. Truncus lateralis'i, T r u n c u s inferior'un n dal f a s c i c u l u s m e d i a l i s ' i , t r u n k u s u n a r k a dallar birleerek f a s c i c u l u s p o s t e r i o r ' u yapar. K k l e r ( r a d i c e s ) , m. s c a l e n u s anterior ile m. s c a l e n u s m e d i u s arasnda, t r u n k u s l a r ( t r u n c i ) b o y u n a r k a geninde, d i v i z y o n l a r ( d i v i s i o n e s ) clavicula'nn arkasnda ve f a s i k l s l e r ( f a s c i c u l i ) aksilla'da o l u p , m. pectoralis m i n o r ' u n arkasndadr. Kkler v e t r u n k u s l a r , p l e k s u s u n s u p r a k l a v i k l e r parasn, fasiklsler i s e i n f r a k l a v i k l e r parasn oluturur. P a r s s u p r a c l a v i c u l a r i s b o y u n a r k a geninde, p a r s i n f r a c l a v i c u l a r i s aksilla'dadr. superior ile t r u n c u s medius'un n dallar birleerek f a s c i c u l u s
I- KKLERDEN IKAN NEML DALLAR

N. d o r s a l i s s c a p u l a e m. levator s c a p u l a e ile m. r h o m b o i d e u s m a j o r ve m i n o r ' u uyarr. S e y r i srasnda m. s c a l e n u s m e d i u s ' u deler. N. t h o r a c i c u s l o n g u s (Bell siniri); m. s e r r a t u s anterior'u uyarr. S e y r i srasnda nceki sinir gibi m. s c a l e n u s m e d i u s ' u deler.
N. thoracicus longus (Bell siniri) Genellikle aksilla'daki cerrahi giriimlerde (mastektomi, aksiller lenf adenektomi gibi) yaralanr. M. serratus anterior'un paralizisi nedeniyle, kolun 90 den sonraki abdksiyonu (hiperabdksiyon) zorlar. Kiinin elleri ile bir duvar itmesi istendiinde; skapula'nn medial kenar ve alt ucu toraks duvarndan ayrlr ve kanat eklinde bir grnm alr (winged scapula, winging scapula).
Kanat skapula
EKL: N .
thoracicus longus lezyonlan
II- TRUN KULARDAN IKAN DALLAR

N. s u p r a s c a p u l a r i s ; t r u n c u s s u p e r i o r ' d a n kar. M. s u p r a s p i n a t u s ve m. i n f r a s p i n a t u s ' u uyarr. I n c i s u r a s c a p u l a e ' d e n geen sinirdir. N. s u b c l a v i u s
III- FASKLSLERDEN IKAN DALLAR

Fasiklslerin t e r m i n a l dallar, be t a n e m a j o r sinir oluturur. Bu sinirler; n. radialis, n. m e d i a n u s , n. ulnaris, n. axillaris ve n. m u s c u l o c u t a n e u s ' t u r . N. m u s c u l o c u t a n e u s , n. m e d i a n u s ve n. u l n a r i s , " M " harfi eklinde bir dzenlenme gsterir.
I- FASCICULUS LATERALIS'TEN IKANLAR

N. m u s c u l o c u t a n e u s ; k o l u n n blgesindeki kaslar ( m . b i c e p s b r a c h i i , m. brachialis ve m. c o r a c o b r a c h i a l i s ) uyarr. S e y r i srasnda m. c o r a c o b r a c h i a l i s ' i deler. D i r s e k e k l e m i s e v i y e s i n d e m o t o r lifleri biter ve n. c u t a n e u s a n t e b r a c h i i lateralis ad ile, n kolun n-d yznn radius distal u c u n a k a d a r deri d u y u s u n u tar. Radix lateralis nervi m e d i a n i
II- FASCICULUS MEDIALIS'TEN IKANLAR

N. c u t a n e u s brachii m e d i a l i s ; kolun i yznn deri d u y u s u n u tar. N. c u t a n e u s a n t e b r a c h i i m e d i a l i s ; n kolun i yznn deri d u y u s u n u tar. N. u l n a r i s ; f a s c i c u l u s medialis'in devamdr. K o l d a dal v e r m e z . E p i c o n d y l u s m e d i a l i s ' i n arkasndaki s u l c u s nervi ulnaris'ten ve m. f l e x o r c a r p i u l n a r i s ' i n iki ba arasndaki kbital tnelden geip, n k o l a gelir. El bileinde, a. ulnaris'le birlikte fleksr r e t i n a k u l u m u n yzeyelinden ve c a n a l i s u l n a r i s ( G u y o n kanal)'ten geer.
EKL: N. AAUSCULOCUTANEUS'UN INNERVE ETT KASLAR
N . ulnaris Humerus'un medial epikondl krklarnda, kbital tnelde, el bileinde, canalis ulnaris (Guyon kanal)'te ve elde yaralanabilir. N. ulnaris, en sk medial epikondl krklarnda yaralanr. Ulnar sinir tarafndan uyarlan lumbirikal ve interosseus kaslardaki fonksiyon kayb nedeniyle, yzk parma ile kk parmak, metakarpofalangeal eklemlerde fleksiyon, interfalangeal eklemlerde ekstensiyon ya pamaz. Bu nedenle, drdnc ve beinci parman metakarpofalangeal eklemlerinde belirgin hiperekstensiyon, interfalangeal ekl emlerinde fleksiyon vardr. El, pene (claw hand) grnmndedir. Bu grntnn nedeni, m. flexor digitorum profundus'un n. medianus tarafndan uyarlan blm ile, n. radialis tarafndan uyarlan ekstensr kaslarn karlanamayan etkisidir. EKL: N. ULNARS FELC N. ulnaris n k o l d a ; m. f l e x o r c a r p l ulnaris ile m. f l e x o r d i g i t o r u m p r o f u n d u s ' u n ulnar yarsn, e l d e i s e ; h i p o t e n a r kaslar, m. p a l m a r i s b r e v i s ' i , i n t e r o s s e u s kaslar, nc ve drdnc l u m b i r i k a l kas, m. a d d u c t o r pollicis'i ve m. f l e x o r pollicis b r e v i s ' i n d e r i n ban uyarr. N. ulnaris, elin i n c e h a r e k e t l e r i y l e ilgili kaslarn siniridir. Bu n e d e n l e e l i n i n c e h a r e k e t l e r i n i n siniri o l a r a k bilinir. Radix medialis nervi mediani N . m e d i a n u s ; f a s c i c u l u s m e d i a l i s ' t e n g e l e n r a d i x m e d i a l i s n e r v i m e d i a n i ile f a s c i c u l u s lateralis'ten g e l e n r a d i x l a t e r a l i s n e r v i m e d i a n i ' n i n a . axillaris'ln l a t e r a l i n d e birlemesinden m e y d a n a gelir. A. brachialis'i nden (stten) aprazlar ve m e d i a l i n e geer. A. b r a c h i a l i s ' l e birlikte a p o n e u r o s i s bicipltalis ( l a c e r t u s f i b r o s u s ) ' i n altndan geip, f o s s a c u b i t a l i s ' e girer. M. p r o n a t o r t e r e s ' i n iki ba arasndan geer ve n k o l d a m. f l e x o r d i g i t o r u m pene el
s u p e r f i c i a l i s ile m. f l e x o r d i g i t o r u m p r o f u n d u s arasnda aa doru s e y r e d e r . N . m e d i a n u s k o l d a dal v e r m e z . M. f l e x o r c a r p i u l n a r i s hari, n k o l u n fleksr kaslarn uyarr. lk muskler daln m . p r o n a t o r t e r e s ' e verir. El bileinde, m. flexor carpi radialis ile m. flexor d i g i t o r u m superficialis'in tendonlar arasndan geerek yzeyellelr. B u r a d a m . p a l m a r i s l o n g u s ' u n t e n d o n u n u n altndadr. K a r p a l tnelden geerek e l e gelir. N. m e d i a n u s e l d e ; t e n a r k a s l a r ( m . f l e x o r pollicis brevis'in yzeyel ba, m. a b d u c t o r pollicis brevis ve m. o p p o n e n s pollicis) ile birinci ve ikinci l u m b i r i k a l kas uyarr.
N. medianus En sk el bileinde ve n kolda yaralanr. Humerus'un suprakondler krklarnda da yaralanabilir. Pronator kaslardaki fonksiyon kayb nedeniyle, n kol supinasyonda kalr. Elin fleksiyonu zayflar. M. flexor carp radialis'teki fonksiyon kayb ve n. ulnaris tarafndan uyarlan m. flexor carpi ulnaris ile m. flexor digitorum profundus'un ulnar yarsnn basknl sonucu, elin fleksiyonu addksiyonla sonulanr. zellikle ikinci ve nc parmaklarn, interfalangeal eklemlerinde fleksiyon kaybolur. Metakarpofalangeal eklemlerindeki fleksiyon ve interfalangeal eklemlerindeki ekstensiyon hareketi de zayflar (interosseus kaslarla kompanse edildii iin). Bu parmaklarn ince hareketleri bozulur. Drdnc ve beinci parmaklarn distal interfalangeal eklemleri etkilenmez (m. flexor digitorum profundus'un ulnar yars, n. ulnaris tarafndan uyarld iin salamdr). El baparmann distal falanks, m. flexor pollicis longus'taki fonksiyon kayb nedeniyle fleksiyon yapamaz.
Oppozisyon hareketi bozulur. Kii baparma ile iaret parma arasnda (kerpeten hareketi) bir cismi tutmakta zorlanr. Tenar eminens kaslar paraliziktir ve eminens dzlemitir. Baparmak lateralt rotasyon yapm durumda ve addksiyondadr. Buna grnmnden dolay m a y m u n eli (ape hand) ya da vaftiz eli denir.
maymun eli ID:01s212 EKL: N. MEDANUS FELC
III- FASCICULUS POSTERIOR'DAN IKANLAR (STAR OLARAK KODLANABLR)

N. s u b s c a p u l a r s ; M. t e r e s m a j o r ' u ve m. s u b s c a p u l a r i s ' i i n n e r v e eder. N. t h o r a c o d o r s a l i s ; m. l a t i s s i m u s dorsi'yi i n n e r v e eder. N. axillaris; fasciculus posterior'un terminal dallarndan birisidir. A.v. c i r c u m f l e x a h u m e r i p o s t e r i o r ile birlikte s p a t i u m a x i l l a r e l a t e r a l e (humerotrisipital aralk, kuvadrangler aralk)'den geer. D a h a s o n r a c o l l u m c h i r u r g i c u m ' u dolanr ve m. d e l t o i d e u s ile m. t e r e s m i n o r ' u u y a r a n dallarn verir. N. c u t a n e u s b r a c h i i l a t e r a l i s s u p e r i o r d e n i l e n dal, k o l u n st-d yzn rten d e r i n i n d u y u s u n u tar. N. r a d i a l i s ; f a s c i c u l u s p o s t e r i o r ' u n dier t e r m i n a l daldr ve ayn z a m a n d a fasiklsn devamdr. P l e x u s b r a c h i a l i s ' t e t m s e g m e n t l e r d e n lif i e r e n t e k sinirdir. S u l c u s nervi radialis'te, a. p r o f u n d a b r a c h i i ile birlikte m. t r i c e p s brachii'nin lateral ve m e d i a l balar arasndadr. Kolun d l s t a l i n d e , m. brachialis ile m. b r a c h i o r a d i a l i s arasndaki oluktadr. E p i c o n d y l u s lateralis'in nnde yzeyel ve d e r i n iki u dalna ayrlr. M. triceps brachii, m. a n c o n e u s , m. s u b a n c o n e u s , m. brachioradialis ve m. e x t e n s o r carpi radialis l o n g u s , direk o l a r a k n. radialis tarafndan uyarlan kaslardr. n k o l u n a r k a yzndeki dier ekstensr kaslar ( m . e x t e n s o r carpi radialis brevis, m . supinator, m . e x t e n s o r d i g i t o r u m , m . e x t e n s o r digiti m i n i m i , m . e x t e n s o r carpi ulnaris, m. e x t e n s o r pollicis l o n g u s , m. e x t e n s o r indicis, m. a b d u c t o r pollicis longus ve m. e x t e n s o r pollicis brevis) n. radialis'in r. p r o f u n d u s ' u tarafndan uyarlr. R a m u s p r o f u n d u s , m . s u p i n a t o r ' u deler. R a m u s profundus'un terminaline, n. i n t e r o s s e u s a n t e b r a c h i i p o s t e r i o r ( P I N ) denir.
N. radialis ile uyarlan kaslar iin kodlama;

B E S T - A B D A L Triceps Supinator Brachioradial Abductor pollicis langus
Ekstensr szc ieren tm kaslar
(g>
N . radialis Aksilla'da; humerus'un proksimal ucunun krklar, humerus'un aaya doru olan kklar veya koltuk deneinin hatal kullanm sonucu yaralanabilir. Bu durumda; n kol ve el ekstensiyon yapamaz, parmaklarn ekstensiyonu ise zayflar (parmaklarn ekstensiyonu lumbirikal ve interossseus kaslar ile de yaplabildii iin). Fleksr kaslarn karlanamayan aktivitesi nedeniyle el fleksiyonda (dk el, wrist d r o p ) , parmaklar da metakarpofalangeal eklemlerde fleksiyondadr. Bu pozisyondaki bir el, bir objenin yakalanmas iin parmaklara gerekli fleksiyonun yaplmasn nler. M. supinator ve m. brachioradialis'te paraliziktir. Ancak n kolda supinasyon kaybolmaz. nk bu hareket, m. biceps brachii ile yaplabilir. EKL: N. R A D I A L I S FELC N. radialis, en sk humerus gvdesi krklarnda yaralanr. Dk el olur, ancak m. triceps brachii'nin uzun ve medial balarn uyaran dallar, aksilla'da sinirden ayrldndan etkilenmez ve bu nedenle n kolun ekstensiyonu bozulmaz.
T r u n c u s superior lezyonu ( E r b - D u c h e n n e felci) Pleksusun en yaygn traksiyon yaralanmasdr. C5 ve C^ kkleri yrtlr. Bu segmentlerden kaynaklanan sinirler tara fndan uyarlan kaslarda (m. deltoideus, m. biceps brachii, m. brachialis, m. coracobrachialis, m. brachioradialis, m. supraspinatus, m. infraspinatus ve m. teres minor) fonksiyon kayb olur. Kolun abdktr, fleksr ve d rotator kaslar ile, n kolun fleksr ve d rotator kaslarndaki zayflk sonucu; ekstremite sarkk, kol addksiyonda ve i rotasyonda, n kol pronasyonda ve ekstensiyonda, el bilei bir miktar fleksi yondadr. Ekstremitenin pozisyonu, bahi isteyen garson (waiter's tip) ekstremitesine benzer.
st trunkus yaralanmas en sk doum srasnda olur ve yeni doanda asimetrik Moro refleksine yol aar.
Bahi isteyen garson eli
ID:01s200
M. brachioradialis M. extensor carpi radialis

(iongus v e brevis)
M. supinator N. interosseus posterior
M. extensor carpi ulnaris M. extensor digiti minimi M. extensor digitorum M. extensor pollicis ongus M. extensor indicis '
- M . abductor pollicis ongus
- M . extensor pollicis brevis
Posterior
EKL: N. RADIALIS'N NNERVE ETT N KOL KASLARI
ANATOM
T r u n c u s inferior lezyonlar ( K l u m p k e felci) Doum srasnda kolun ar abdksiyonu veya akcier apeksini tutan tmrlerde (Pancoast tmr) Cg ve T| kkleri yaralanr. Bu segmentlerden kan lifler, balca n. ulnaris'e ve ksmen n. medianus'a katldndan, elin tm kk kaslar etkilenir. Lumbirikal ve interosseus kaslar tarafndan m. extensor digitorum'un etkisi karlanamadndan, parmaklarn proksimal falankslan belirgin ekstensiyonda, dier falankslan fleksiyondadr. El, pene eklindedir (clawhand).
Pene el
ID:01s201
EKL: TRUNCUS INFERIOR LEZYONU (KLUMPKE FELC)
PLEXUS LUMBALIS (L1-L4)

lk l u m b a l spinal sinirin n dallar ile drdnc l u m b a l spinal sinirin n dalnn byk blmnn birlemesi ile oluur. L u m b a l p l e k s u s a , T 1 2 spinal sinirin n dalndan ( n . s u b c o s t a l i s ) g e l e n bir d a l da katlr. M. p s o a s m a j o r ' u n altndadr ( y a d a arkasndadr). P l e k s u s a ait s i n i r l e r d e n n. g e n i t o f e m o r a l i s , m. p s o a s m a j o r ' u delip n yznden kar. N. o b t u r a t o r i u s kas m e d i a l tarafndan, dier dallarn h e p s i lateral tarafndan terkeder.
EKL: PLEXUS LUMBALIS
PLEKSUSTAN IKAN SNRLER

N. i l i o h y p o g a s t r i c u s N. i l i o i n g u i n a l i s ; C a n a l i s i n g u i n a l i s ' d e n geer. Ftk ameliyatlarnda y a r a l a n m a r i s k i en yksek o l a n s i n i r d i r . Yaralanmas d u r u m u n d a ; s c r o t u m ( l a b i u m m a j u s ) , uyluun st-i blgesi ve s u p r a p u b i k blgede d u y u kayb olur.
01S114S
EKL: N. FEMORALIS VE N. OBTURATORIUS'UN NNERVE ETT KASLAR
N.
genitofemoralis;
M. p s o a s m a j o r ' u d e l i p n yznden kar. G e n i t a l dal inguinal k a n a l d a seyreder. M. d a r t o s ve m. c r e m a s t e r ' i uyarr. K r e m a s t e r refleksinin h e m a f f e r e n t h e m d e e f f e r e n t y o l u n u y a p a n sinirdir. N. c u t a n e u s f e m o r i s lateralis N. f e m o r a l i s ; M. i l i o p s o a s la birlikte, l a c u n a m u s c u l o r u m d a n geer. M. iliacus, m. q u a d r i c e p s f e m o r i s , m. s a r t o r i u s ve g e n e l l i k l e m. p e c t i n e u s ' u uyarr.
N. s a p h e n u s , n. f e m o r a l i s ' i n deri daldr. Vcudun en u z u n deri sinindir. A.v. femoralis'le birlikte canalis a d d u c t o r i u s ' t a seyreder. Kanaln alt u c u n a yakn atsn d e l i p , v. s a p h e n a m a g n a ile birlikte bacan i yz ve ayan m e d i a l i n d e , birinci m e t a t a r s o f a l a n g e a l e k l e m e k a d a r seyreder. Bacan m e d i a l yz, m a l l e o l u s m e d i a l i s ve ayan m e d i a l kenarnn d e r i d u y u s u n u tar.
N. o b t u r a t o r i u s ; Ayn isimli d a m a r l a r l a birlikte a.v. iliaca c o m m u n i s ' l e r i n ve o v a r y u m ' u n altndan geip, kk pelvisin lateral duvarndaki c a n a l i s o b t u r a t o r i u s ' a girer.
C a n a l i s o b t u r a t o r i u s ' t a n geerek uylua gelir. Uylua a d d u k s i y o n yaptran kaslarn siniridir. Uyluun i yznden o v o i d ekilli bir alann d u y u s u n u tar. Ek o l a r a k d i z e k l e m i n d e n d u y u tayan dallar da vardr.
Femoral nropatinin en belirgin zellii, m. quadriceps femoris'teki fonksiyon kaybna bal, bacak ekstensiyonundaki glk nedeniyle olan yrme zorluudur. Ayrca uyluun n ve i yznn deri duyusu ile bacan ve baparman ucuna kadar ayan medial kenar boyunca duyu kayb da olur. Patella refleksi kaybolur. N. obturatorius'un lezyonlar ok nadirdir. Bazen doumda fetus ba ile yada pelvik tmrle pelvis duvarna bastrlarak yaralanabilir. Pubis'i ieren pelvis krklarnda, sakroiliyak eklemin yada kala ekleminin hastalklarnda da yaralanabilir. Yaralanmas durumunda, uylukaddksiyonu ve d rotasyonu zayflar. Bu nedenle etkilenen ekstremite, dier ekstremitenin zerine getirilemez (uyluk uyluk stne koyulamaz!). Ayrca uyluun medial blmnde atrofi ve uyluun i yznn 1/3 distal blmnde ovoid ekilli bir alanda duyu kayb olur. N. cut. fern, lateralis'in lig. inguinale altndan geerken skmas sonucu, uyluun lateralinde yanc ar olur. Bu nropati, meralgia paraesthetica ad ile bilinir.
PLEXUS SACRALIS (L4-S4)

lk drt s a k r a l s p i n a l sinirin n dallarnn birlemesi ve birinci s a k r a l spinal sinirin n dalna t r u n c u s l u m b o s a c r a l i s ' i n katlm ile m e y d a n a gelir. M. p i r i f o r m i s ' i n zerinde oturur. T r u n c u s l u m b o s a c r a l i s ; L5 s p i n a l sinirin n dal ile L4 s p i n a l sinirin n dalndan g e l e n bir daln birlemesi ile oluur.
EKL: P L E X U S S A C R A L I S
PLEKSUSTAN IKAN SNRLER

N. g l u t e u s s u p e r i o r N. g l u t e u s inferior N. i s c h i a d i c u s ; For. i n f r a p i r i f o r m e ' d e n g e i p g l u t e a l b l g e y e g i r e r . Uyluun ortalarnda, u dallar o l a n n. t i b i a l i s ve n. f i b u l a r i s ( p e r o n e u s ) c o m m u n i s ' e ayrlr. N. t i b i a l i s ; U y l u k arkas (iskiyokrural kaslar, m. b i c e p s f e m o r i s ' i n ksa ba hari i n n e r v e e d e r ) ve b a c a k arkas kaslarn siniridir. Bacan arkasnda a. t i b i a l i s p o s t . ile birlikte seyreder. M a l l e o l u s madialis'in arkasndan a r t e r ile birlikte geer. Fleksr r e t i n a k u l u m u n altnda, n. p l a n t a r i s m e d i a l i s ve l a t e r a l i s d e n i l e n ki u dalna ayrlr. N. fibularis ( p e r o n e u s ) c o m m u n i s ; c o l l u m fibulae'nin d tarafnda, m. fibularis ( p e r o n e u s ) l o n g u s iinde iki u dalna ayrlr.
N. f i b u l a r i s ( p e r o n e u s ) s u p e r f i c i a l i s ; ayaa e v e r s i y o n yaptran kaslarn (fibular; p e r o n e a l kaslar) siniridir. Ayan d o r s a l yznde n. c u t a n e u s d o r s a l i s m e d i a l i s ve n. c u t a n e u s d o r s a l i s i n t e r m e d i u s d e n i l e n dallarn verir. Bu dallar, p a r m a k srtlarnda s e y r e d e n n n . d i g i t a l e s d o r s a l e s p e d i s d e n i l e n dallar verir.
N. f i b u l a r i s ( p e r o n e u s ) p r o f u n d u s ; a. tibialis a n t e r i o r ' l a birlikte, m. e x t e n s o r hallucis l o n g u s ve m. tibialis a n t e r i o r arasnda aaya seyreder. B a c a k t a k i ekstensr kaslar (ayaa e k s t e n s i y o n y a d a d o r s a l f l e k s l y o n yaptran kaslar) ve m. fibularis ( p e r o n e u s ) tertius'u innerve eder.
N. c u t a n e u s f e m o r i s post. N.pudendus Perine blgesinin e s a s siniridir. S e y r i srasnda, a.v. p u d e n d a i n t e r n a ile birlikte h e m f o r a m e n i s c h i a d i c u m m a j u s ' t a n , h e m de f o r a m e n i s c h i a d i c u m m i n u s ' t a n geer. S 2 - 4 ' d e k i nronlarnn oluturduu ekirdee o n u f ekirdei denir.
N . suralis N. tibialis'ten gelen n. cutaneus surae medialis ile n. fibularis (peroneus) communis'ten gelen n. cutaneus surae lateralis'in birlemesi ile oluur. Genellikle greft olarak kullanlan bu sinir, bacan arka yznde v. saphena parva ile birlikte seyreder. Bacan 1/3 distalinin d ve arka blgesi, malleolus lateralis ve ayan lateral kenarnn kk parmaa kadar deri duyusunu tar.
N. ischiadicus, en sk gluteal blgeye yaplan hatal intramuskler enjeksiyonlar sonucu yaralanr. Yaralanmalarn %90'nda daha yzeyelde seyrettii iin, n. fibularis (peroneus) communis'e ait lifler etkilenir. Uyluk arkas kaslardaki paralizi nedeniyle, bacak fleksiyonu zayflar (m. sartorius ve m. gracilis ile de bacak fleksiyonu yapldndan tamamen ortadan kalkmaz). Ancak diz ekleminin altnda kalan tm kaslarda paralizi vardr ve bu nedenle yer ekiminin etkisine bal dk ayak (footdrop) olur. Ayrca n. saphenus ile duyusu tanan blgeler hari, bacak ve ayakta duyu kayb olur.
N. tibialis, diz ekleminin kklarnda yaralanabilir. Yaralanmas halinde, bacak arkas kaslarda (ayak fleksrleri) paralizi olur. Bu durumda, ekstensr (dorsal fleksr) ve evertr kaslarn hakimiyeti sonucu, ayak dorsifleksiyonda ve eversiyonda kalr. Bu karakteristik grnme calcaneovalgus denir. Ek olarak ayak tabannda duyu kayb olur. N. tibialis felcinde ayak plantar fleksiyon (fleksiyon) yapamaz. Kii parmak ularnda ayakta duramaz. T a r s a l t n e l s e n d r o m u ; n. tibialis seyri srasnda, fleksr kas tendonlar ile birlikte malleolus medialis ile calcaneus arasndan ve fleksr retinakulumun altndan geer. Burada oluan dem siniri sktrarak, topuk ve baldra yaylan, sklkla geceleri daha belirgin olan ar ve paresteziye neden olur. N. fibularis (peroneus) communis; alt ekstremitenin en sk yaralanan siniridir. zellikle bacak tam fleksiyon yaptnda gerilerek yaralanabilir. En sk, fibula boynu yada bann krklarnda yaralanr. Ayrca, lig. collaterale fibulare'yi yrtan diz ekleminin travmalarnda da yaralanabilir. Bacan n ve lateral kompartman kaslarnn paralizisi sonucu, fleksr kaslar hakimiyet kazanr ve ayak plantar fleksiyonda (foot drop) ve inversiyon yapm pozisyonda kalr. Bu karakteristik grnme equinovarus denir. Ayrca bacan n ve lateral blgeleri ile ayan ve parmaklarn dorsal yzlerinde duyu kayb vardr. N. fibularis communis felcinde, ayak dorsifleksiyon (ekstensiyon) yapamaz (foot drop). N. fibularis superficialis'in felcinde ayan eversiyon hareketi bozulur. Ek olarak bacan lateralinde ve ayak srtnda duyu kayb olur. N. fibularis profundus felcinde, ayak ekstensiyonu (dorsal fleksiyon) zayflar. Ek olarak baparmak ile ikinci parmak arasndaki deri alannda duyu kayb olur. N. pudendus felcinde, riner ve fekal inkontinens olur.
K u r b a a bacak (frog leg); n. femoralis ile n. ischiadicus'un birlikte olan felcinde grlen karakteristik durumdur. Lumbal meningomiyelosel'de grlr.
VCUT BLMLERNN DER DUYUSU

supraclaviculares N, cutaneus brach lateralis superior n. axillaris) N. cutaneus brachii p o s t e r i o r (n. radialis) - N . cutaneus brachii m e d i a l i s ve n. intercostobrachialis N. cutaneus brachii lateralis nferior (n. radialis N. cutaneus antebrachii medialis N. cutaneus antebrachii posterior (n. radialis" N. cutaneus^ a n t e b r a c h i i lateralis (n. m u s c u l o c u t a n e u s
Nn.
ID:01s206
on yuz
arka yz
EKL: ST EKSTREMTENIN DUYUSU

N. cutaneus antebrachii posterior (n. radialis) N. cutaneus antebrachii lateralis (n. musculocutaneus) N. radialis N. radialis
N. medianus
n (palmar) yz
arka (dorsal) yz
EKL: ELN DUYUSU
N.saphenus N. cutaneus surae lateralis N. fibularis (peroneus) superficialis N. suralis
ID:01s209
EKL: AYAK SIRTI DUYUSU
(278)- TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER
. N. genitofemoralis N. ilioinguinalis
N. cutaneus femoris lateralis
- N . obturatorius
r N. cutaneus \ femoris anterior l (rr. cutanei anteriores)
N. cutaneus surae lateralis
N.saphenus-
-N. fibularis (peroneus) superficialis N. suralisN. plantaris lateralis on vuz -N. fibularis (peroneus) profundus -N. plantaris medialis
ID:01s208
EKL: ALT EKSTREMITENIN DUYUSU
N. saphenus
N. tibialis
N. plantaris medialis plantaris lateralis
ID:01s210 EKL: AYAK TABANININ (PLANTAR YZ) DUYUSU
N. ophtalmlcus ( V )
N. maxillaris ( V 2 )
N. mandibularis (V3) N. auricularis magnus (plexus cervicalis) ID:01s205
EKL: YZN DUYUSU

An A To Mi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

An A To Mi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Yetikin bir i n s a n iskeleti 2 0 6 k e m i k t e n oluur. skelet, iki a n a blmde incelenir.

II- APPENDKLER SKELET

( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER

lig. transversum n . suprascapularis scapulae superius | a suprascapularis Clavicula m. supraspinatus Acromion

m. teres minor , teres major

EKL: INCISURASCAPULAE'DEN GEEN YAPILAR

Angulus superior M. levator scapulae

Margo lateralis Angulus inferior

M.teres minor M.teres major

Scapula (sol) (a) nden grn (b) arkadan grn

EKL: T U B E R C U L U M M A J U S ' A T U T U N A N KASLAR

Tuberositas deltoidea Sulcus nervi radialis

Epicondylus medialis Trochlea humeri (a) (b) V

Fossa olecrani Epicondylus medialis Sulcus nervi ulnaris

( TUSPATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER}

EKL: NROVASKLER YAPILARIN HUMERUS'LA LKS

EL KEMKLER (OSSA MANUS)

EL BLE KEMKLER (OSSA CARPI)

O s s c a p h o i d e u m ; e n ok krlan k a r p a l k e m i k t i r . P r o k s i m a l srann e n byk kemiidir. Os p i s i f o r m e ; os t r i q u e t r u m ' u n zerindedir. M. f l e x o r c a r p i u l n a r i s ' i n t e n d o n u

iinde y e r aldndan ayn z a m a n d a s e s a m o i d bir kemiktir.

^ TUSDATA BMSEl TOPLANTI MERKEZLER )

Os t r a p e z i u m ; birinci m e t a k a r p a l kemik ile os s c a p h o i d e u m arasndadr. El b a p a r m a e k l e m i n e (art. c a r p o m e t a c a r p a l i s pollicis) k a t l a n k a r p a l k e m i k t i r .

l u k s a s y o n u en ok grlen karpal kemiktir. knda

Os c a p i t a t u m ; en byk ve ilk kemikleen k a r p a l kemiktir.

OS COXA (ILIUM, ISCHIUM, PUBIS)

kalnlamas ile oluur. > M. t e n s o r f a s c i a e latae

S p i n a iliaca a n t e r i o r inferior; M. q u a d r i c e p s femoris'in m. rectus f e m o r i s ba b u r a d a n balar.

T u b e r i s c h i a d i c u m ; i s c h i u m ' u n alt-arka yzndeki kntdr. t e m a s e d e n k e m i k ksmdr.

Oturur pozisyonda yere

( TUSOATA BLMSEL TOPLANTI MFPKF7I f B )

I ( Kil lalfl L H I MHEE l ~) S A T E XLR

I n c i s u r a i s c h i a d i c a m a j o r ; s p i n a ischiadica'nn yukarsndaki byk entiktir. S p i n a i s c h i a d i c a ile s p i n a iliaca p o s t e r i o r inferior arasndadr.

I n c i s u r a i s c h i a d i c a m i n o r ; s p i n a ischiadica'nn altndaki kk entiktir. S p i n a i s c h i a d i c a ile t u b e r i s c h i a d i c u m arasndadr.

EKL: SIAS'A T U T U N A N KASLAR

B u entikler, canlda iki l i g a m e n t ile ( v e r t e b r o p e l v i k l i g a m e n t l e r ) d e l i k h a l i n e getirilir.

M.sartonus M . t e n s o r f a s c i a e latae Lig. inguinale

O t u r u r pozisyonda gvde arln y e r e iletir

F o r a m e n i n f r a p i r i f o r m e ' d e n geen oluumlar; A. v. g l u t e a inferior ve n. g l u t e u s inferior N. i s c h i a d i c u s , n. c u t a n e u s f e m o r i s p o s t e r i o r N.pudendus A.v. p u d e n d a i n t e r n a

FORAMEN ISCHIADICUM MAJUS VE MINUS'TAN GEEN YAPILAR

( TtISPATA RI MSFI TOPI ANT1 MFPKF7I FR V

=, ) U ' ' . ' / . O

EKL: LINEA TERMNALS'N SINIRLARI

EKL: PELVIS M A J O R VE PELVIS MINOR

TUSOATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )

EKL: APERTURA PELVIS SUPERIOR APLARI

FEMUR (OS FEMORIS)

Facies patellaris Condylus medialis

( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER)

POTT KIRII (bimalleoler krk) C O T T O N KIRII (tn'malleoler krk)

EKL : TIBIA - FIBULA; SA ARKDAN GRN

AYAK KEMKLER (OSSA PEDIS)

AYAK BLE KEMKLER (OSSA TARSI)

cuneiforme mediale-os cuneiforme intermedium-os cuneiforme laterale-os c u b o i d e u m oluturur. Os n a v i c u l a r e , t a l u s ba ile k u n e i f o r m k e m i k l e r arasndadr.

^ TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )

Tuberositas ossis navicularis Caput tali Phalanx distalis Birinci metatarsal

Sulcus tendinis musculi fibularis (peronei) longi

EKL: AYAK SKELET

O s veso.lio.num p e d i s ( V e s a l i u s kemii) 5 . m e t a t a r s a l i n b a z i s i n e yakn b u l u n a n b i r aksesuar kemiktir.

( TUSDATA BLMSEL TOPLANTI MERKEZLER )

P r o c e s s u s s p i n o s u s ; iki taraf l a m i n a a r c u s v e r t e b r a e ' n i n a r k a d a birlemesi ile oluan t e k bir kntdr.

L a m i n a a r c u s v e r t e b r a e ; p r o c e s s u s s p i n o s u s ile p r o c e s s u s t r a n s v e r s u s arasnda k a l a n a r c u s v e r t e b r a e blmdr.

P e d i c u l u s a r c u s v e r t e b r a e ; p r o c e s s u s t r a n s v e r s u s ile c o r p u s v e r t e b r a e arasnda k a l a n a r c u s v e r t e b r a e blmdr.

SERV KAL VERTEBRALAR