Ağız Boşluğu

Morfolojik Kavramlar

Dr.Öğr.Üyesi Gül ATEŞ

Ağız boşluğu
önde: vermillion hattı
(alt ve üst dudakların mukoza ve cilt
birleşim hattı)

arkada: isthmus faucium

(orofarenks ile ağızı birleştiren geçit)
aşağıda: ağız tabanı,
üstte: sert damak ve yumuşak damak
yanlarda: yanak mukozası

ile sınırlı anatomik boşluktur.

Ağız boşluğu
►Alt ve üst dudak mukozası
►Yanak mukozası
►Dişetleri
►Sert damak
►Yumuşak damak
►Dil
►Ağız tabanı

çevrilidir.
Ağız Boşluğu:
Dişler,
ağız boşluğunu
iki kısma ayırır.

1.VESTIBULUM ORIS:
(ön ağız boşluğu)

2.CAVUM ORIS PROPIUM:

(asıl ağız boşluğu)
VESTIBULUM ORIS:
(ön ağız boşluğu)
önde:
dudak ve yanaklar,

arkada:
diş arkları

ile sınırlı ağız bölümüdür.

vestibül yüzey: dişlerin vestibulum oris’e bakan

yüzeylerine denir.
CAVUM ORIS PROPIUM:
önde:
diş arkları,

arkada:
yutak,

üstte:
sert ve yumuşak damak,

aşağıda:
ağız tabanı ve dil
ile sınırlıdır.
Mandibula (alt çene)
Tek parça, alt nalı şeklinde, kemik yapıdır.

diş arkı =dental ark

Mandibuler dental ark (dişli bireylerde)
Mandibuler ark (tamamen dişsiz bireylerde)
Maksilla (üst çene)
İki parçadan oluşan,
orta eksende birleşen, kemik yapıdır.

diş arkı =dental ark

Maksiller dental ark
Maksiller ark
Ağız kapalı iken,
alt ve üst diş arkları,
oral kaviteyi, iki bölüme ayırır:
ön bölüme vestibulum oris
(ön ağız boşluğu),
arka bölüme cavum oris propium
(asıl ağız boşluğu)
denir.
Ağız kapalı iken,
ön ve arka boşluğu birbirine bağlayan bölge,
mandibula ramusu ile son molar diş arasında kalan
retromolar trigon’dur.
tamamen dişsiz hastalarda,
alt çenede, retromolar üçgen
üst çenede, tüber maksilla
önemli anatomik oluşumlardır.
Ağız tabanı:
Alt çene kemiğinin (mandibula) çevrelediği kavis içindeki
bölgedir.
Her iki yanda, yatay yönde uzanan mylohiyoid kaslarla
alt ve üst iki kısma ayrılır.
Alt kısım, dışarıdan deri ile örtülü,
üst kısım, ağız tabanında mukoza ile örtülüdür.
Dil:
Çok katlı yassı epitelle döşeli,
kas ve yumuşak doku kitlesidir.

corpus linguae (dil gövdesi)

ve
radix linguae (dil kökü)

olmak üzere
2 ana bölüme ayrılır.
DİŞLERİN İŞLEVLERİ
►Çiğneme (Beslenme)
►Yutkunma (Beslenme)

►Konuşma

►Estetik

►Psikolojik Kriterler

►Sosyolojik Kriterler
Dişler,
üst çeneye ait (maksiller) kemik
ve
alt çeneye ait (mandibuler) kemik içinde,

«alveolar kemik» «pars alveolaris» içinde

yer alır.
*Alveolar kemikte,
dişlere ait boşluklara,
alveolar boşluk (alveolus dentis) denir.

Dişler,
“periodontal ligament, periodontal membran”
ile alveolar kemiğe bağlanır.
Diş sürme = erupsiyon
Diş sürme dönemleri:
►Süt Dişleri
(dentes decidai)

►Sürekli Dişler
(dentes permanentes)
Mandibüler
• alt çene kemiğine ait,
• alt çene kemiği ile ilgili,
Örnek:
*mandibüler diş
*mandibüler kanal
Maksiller
• üst çene kemiğine ait,
• üst çene kemiği ile ilgili
Örnek:
*maksiller diş
*maksiller sinus
Süt dişleri
*İntrauterin hayatın 6. haftasında oluşur.
*İntrauterin hayatın 3.– 4. ayında şekillenir.
*Doğumdan sonra, 6.- 7. ayda ağızda görülür.
*Süt dişi arkı, 2 yaşında tamamlanır.
Süt dişleri
►4 Kesici Diş (2 ön keser + 2 yan keser)
►2 Köpek Dişi
►4 Büyük Azı Dişi
Daimi/Sürekli dişler
*Doğumdan sonra, 3.- 4. ayda şekillenir.
*6 yaşında, daimi/sürekli alt büyük azı diş
(mandibular molar) sürer.
*12 yaşında, daimi/süreklidiş arkı tamamlanır.
Daimi/Sürekli dişler
►4 Kesici Diş (2 ön keser + 2 yan keser)
►2 Köpek Dişi
►4 Küçük Azı Dişi
►6 Büyük Azı Dişi
Dental arktaki mutasyonlar
►Alt – Üst Çene 3. Büyük Azı Dişi
►Üst Çene Yan Keser Diş
►Alt Çene 1. Büyük Azı Dişi
Karışık dişlenme dönemi
6 – 12 yaş arasında, dişlenme dönemidir.
Bireyin ağızında,
hem süt dişleri
hem de sürekli dişler
beraber bulunur.
ÖN GRUP DİŞLER (dentes anteriores)
Anterior Dişler
►Kesici dişler (İnsiziv dişler):
Santral + Lateral
(Ön keser + Yan keser)
►Köpek Dişleri:
Kanin
ARKA GRUP DİŞLER (dentes posteriores)
Posterior Dişler
►Küçük Azı Dişleri: Premolar
►Büyük Azı Dişleri: Molar
►Ön Grup Dişler (Anterior Dişler)
►Arka Grup Dişler (Posterior Dişler)
1. Premolar
2. Premolar
1. Molar (6 yaş dişi)
2. Molar (12 yaş dişi)
3. Molar (20 yaş dişi)
►Ön Grup Dişler (ön keser+yan keser+kanin)
►Arka Grup Dişler (küçükazı+büyükazı)
Bir dişi nasıl tanımlarız?
? süt birinci premolar = süt birinci küçükazı (yanlış
süt premolar diş yoktur)
? Sürekli molar diş = sürekli büyükazı dişi (sağ veya
sol hangi tarafta? alt çene veya üst çene)
? Üst sağ 1. molar diş=Maksiller sağ 1. büyükazı diş

süt veya sürekli,

sağ veya sol,
alt çene veya üst çene,
hangi diş olduğu
Dişin bölümleri:
►Corona Dentis (Kron)
►Radix Dentis (Kök)
►Apeks - Apikal (Kök ucu)

Dentis = Diş
Dentist = Diş Hekimi
Dental = Dişlere ait
Furkasyon (kök ayırım veya birleşim yeri)

►Bifurkasyon Alanı

►Trifurkasyon Alanı
Collum Dentis (Diş Boyunu)
►Diş Kolesi
►Servikal Çizgi
 DİŞ DOKULARI
► SERT DOKULAR
*Mine Dokusu (Substantia adamantina dentis)
*Dentin Dokusu (Substantia eburnea dentis)
*Sement Dokusu (Substantia ossea dentis)

► YUMUŞAK DOKULAR
*Pulpa Dokusu
DİŞ DOKULARI
Dişin tutucu dokuları=Periodonsium
►DİŞ ETİ (GİNGİVA)
►DİŞ – DİŞETİ BAĞLANTISI
(dentogingival bağlantı)
►PERİODONTAL MEMBRAN
(periodontal ligament)
►SEMENT DOKUSU
►ALVEOL KEMİĞİ
Dişeti dokusu
► Serbest Dişeti Dokusu
► Dişeti Embrasürü (gingival embrasure)
► Dişeti papillası
Diş-Dişeti bağlantı bölümü
Serbest Dişeti Oluğu
Periodontal membran
Diş morfolojileri ile ilgili tanımlar
► DİŞLERE AİT YÜZEYLER
► DİŞLERE AİT KENARLAR
► DİŞLERE AİT KÖŞELER
 Diş morfolojileri ile ilgili tanımlar
► DİŞLERE AİT YÜZEYLER
•LABİAL YÜZ
•BUKKAL YÜZ
•VESTİBÜL YÜZ
•FASİAL YÜZ
•LİNGUAL YÜZ
•ORAL YÜZ
•APROKSİMAL YÜZ
•MEZİAL YÜZ
•DİSTAL YÜZ
•DEĞİM YÜZEYİ
•İNSİZAL YÜZ
•OKLÜZAL YÜZ

Labial Yüz: Alt-üst çene ön grup dişlerin dudağa bakan yüzleridir.

labial yüz = vestibül yüz = fasiyal yüz
Bukkal yüz:
Alt ve üst çene,
arka grup dişlerin
yanağa bakan yüzüdür.
Vestibüler yüz:
Alt ve üst çene dişlerinin,
vestibulum orise,
bakan yüzleridir.
Fasiyal yüz:
Alt-üst çene dişlerinin,
yüze (sima – çehre)
fasiyal düzleme
bakan yüzleridir.
Lingual yüz:
Alt çene dişlerinin,
dile bakan yüzeyleridir.
Palatinal yüz:
Üst çene dişlerinin,
damağa bakan yüzleridir.
Oral yüz:
Alt-üst çene dişlerinin,
cavum oris propriuma
bakan yüzleridir.
Aproksimal yüz:
Birbirine komşu olan dişlerin
komşuluk yaptıkları yüzleridir.
*PROKSİMAL YÜZ
*İNTERPROKSİMAL YÜZ
*ARA YÜZ
Orta Eksen (median eksen=orta hat)
Mezial aproksimal yüz:
Dişlerin orta hatta yakın
yan yüzüdür.
Distal aproksimal yüz:
Dişlerin orta hatta uzak
yan yüzleridir.
Değim yüzeyi:
Birbirine komşu olan dişlerin,
yan yüzleri ile (mesial/distal)
birbirlerine değim yaptıkları alanlardır.
İnsizal yüz:
Ön grup dişlerin,
labial ve lingual yüzlerinin,
çiğneme düzleminde birleşerek
oluşturdukları yüzlerdir.
Okluzal yüz:
Arka grup dişlerin,
bukkal, lingual, mezial ve distal yüzlerinin,
çiğneme düzleminde birleşerek
oluşturdukları alanlardır.
Okluzyon
Alt ve üst çeneye ait dişlerin,
insizal/okluzal yüzeyleri ile
gerçekleştirdikleri değim ilişkisine denir.

Alt ve üst çene dişlerinin,

karşıt insizal-okluzal yüzleriyle
gerçekleştirdikleri değim ilişkisine,
kapanışa=okluzyon denir.
Ön Grup Dişlerdeki Kenarlar:
Arka Grup Dişlerdeki Kenarlar:
Ön Grup Dişlerdeki Köşeler:
Arka Grup Dişlerdeki Köşeler:
Diş yüzeyindeki oluşumların morfolojileri
► Çıkıntı (yükselti) Tarzındaki Oluşumlar
(dişin pozitif elemanları)
► Çöküntü (girinti) Tarzındaki Oluşumlar
(dişin negatif elemanları)
 Diş yüzeyindeki oluşumların morfolojileri
► Çıkıntı (yükselti) tarzındaki oluşumlar
(dişin pozitif elemanları)
*Tüberkül (cusp)
*Sırt (ridge)
*Kenar Sırtlar (marginal ridge)
*Üçgensel Sırt (triangular ridge)
--Transvers Sırt
--Oblik Sırt
*Oklüzal Tabla
*Singulum
*Ekvator Ekseni
Tüberkül (cusp):premolar veya molar
Bir dişi oluşturan lobların gelişimi ile
oluşan dışbükey formda
çeşitli büyüklük ve şekilde çıkıntılı alanlardır.
Sırt (Ridge):
Bir dişin kronunun çeşitli
yüzeylerinde yer alan
mezio-distal yönde ve
vestibülo-lingual yönde,
dışbükey formda şekillenmiş olan
doğrusal çıkıntılı alanlardır.
*Tüberkülleri Şekillendiren Sırtlar
*Oklüzal (Lingual) Yüzleri Şekillendiren
Sırtlar
TÜBERKÜLLERİ ŞEKİLLENDİREN
SIRTLAR:
• Bukkal Sırt veya Lingual (Palatinal) Sırt
• Mesial Sırt veya Distal Sırt
• Üçgensel (Triangular) Sırt
Üçgensel sırt (Triangular ridge):
Küçük ve büyük azı dişlerinin,
tüberkül tepesinden,
oklüzal yüzün merkezine doğru uzanan,
dışbükey formdaki doğrusal çıkıntılardır.
Sonlanmayan üçgensel sırtlar:

TRANSVERS SIRT OBLİK

SIRT
Okluzal (Lingual) yüzü şekillendiren
sırtlar:
KENAR SIRTLAR (MARGİNAL SIRTLAR)
Kenar sırtlar da dişin kronunda yer alan
doğrusal yükseltilerdir.
 Okluzal yüz = Okluzal tabla
Tüberkül tepesinden başlayıp,
mezial ve distal yönde uzanan sırtlar ile,
oklüzal yüzün
dişin mezial ve distal yüzleri ile birleşmesi
sonucu şekillenen,
mezial ve distal kenar sırtlar,
dişin “oklüzal tabla”sını oluşturur.
Singulum (cingulum):
Ön dişlerin,
lingual yüzlerinin,
kole bölgesinde yer alan,
dışbükey lob formundaki oluşuma denir.
Ekvator ekseni:
Dişin çepeçevre yüzlerinde şekillenen,
bu konturlar birbirleriyle birleşerek,
dişin kronunda bir eksen oluştururlar.
Bu eksene ekvator ekseni adı verilir.
Diş yüzeyindeki oluşumların morfolojileri
► Çöküntü (girinti) Tarzındaki Oluşumlar
(dişin negatif elemanları)
• Fossa
• Sulkus (sulcus)
• Gelişim Oluğu (developmental groove)
• Yan Oluklar (supplemental groove)
• Pit
Fossa:
Ön grup dişlerin, lingual yüzlerinde,
arka grup dişlerin ise oklüzal yüzünde,
yer alan yuvarlak kenarlı,
içbükey formdaki düzensiz çukurcuktur
►Lingual Fossa
►Oklüzal Fossa
*Merkezi(santral) Fossa
*Üçgensel (triangular) Fossa
--Mezial Üçgensel Fossa
--Distal Üçgensel Fossa
Lingual fossa ve okluzal fossa
Sulcus:
Arka grup dişlerin,
oklüzal yüzünde tüberkül ve
kenar sırtların eğimlerinin
bir açı altında birleşmesi sonucu oluşan
uzun vadi şeklindeki oluşumlardır.
Gelişim oluğu:
Dişlerin gelişim döneminde,
gözlenen lob şeklindeki oluşumların
birbirleriyle birleştikleri alanlarda
oluşan sığ oluk tarzındaki girintilere denir
Yan oluklar:
Oklüzal yüzde gelişim oluklarından ayrılan
ve tüberküllerin iniş yüzeylerinde,
yer alan,
kısa ve sığ çizgisel formda,
kesitleri genelde yuvarlak veya
“U” şeklindeki girintilere denir.
Pit:
Arka grup dişlerin oklüzal yüzünde,
gelişim oluklarının kesiştiği yerlerde,
görülen iğne ucu şeklindeki,
sivri çukurcuklara denir.
TEŞEKKÜR EDERİM