Hareket Sistemi

Dr. Orhan Beger

 Hareket Sistemi
• Systema locomotoria

• Hareket sistemi iki kısımdan oluşur:

• 1-İskelet sistemi

• 2-Kas sistemi
 Hareket Sistemi
• İskelet sistemi; kemikleri, eklemleri ve ligamentleri (bağları) içerir

• Kas sistemi; kasları ve bunların aksesuarları olan tendonları, tendon

kılıflarını, bursa vs yapıları içerir
 Hareket Sistemi
• İskelet sistemi vücudun pasif hareket parçasını, kas sistemi ise aktif
hareket parçasını oluşturur.
 Hareket Sistemi
• Kemikler

• Eklemler

• Kaslar
Kemikler
 Tanım
• Os: Kemik

• Ossa: Kemikler

• Osteologia: Kemik bilimi; Kemiklerin

yapı ve şekillerini inceler
 Fonksiyon
• Vücudun çatısını oluşturmak (iskelet,
postür)

• Hayati organları korumak

• Kırmızı kemik iliği ile kan üretimi

• Mineral deposunu (kalsiyum) oluşturur

• Hareketi sağlar (hareketi açığa çıkarmak

ve kısıtlamak)
 Yapısı
• %25-30’u sudan oluşur

• Vücutta en az su içeren dokudur

• Kalan kısmı organik ve inorganik

maddelerden oluşur

• Organik maddeler (%95’i kollajen):

sağlamlık

• İnorganik tuzlar (kalsiyum ve magnezyum

tuzları): sertlik
 Yapısı
• Kemikler dıştan
periosteum denilen iki
tabakalı bir zarla kaplıdır

• Stratum fibrosum (dış

zar): kemiği dış
etkilerden korur

• Stratum osteogenicum
(iç zar): damarca zengin
(besleme, büyüme,
rejenerasyon)
 Yapısı
• Kemikler iki kısımdan
oluşur

• Substantia compacta:
dışta, sert doku

• Substantia spongiosa: iç,

süngerimsi doku
 Yapısı
• Uzun ve yassı kemiklerin
içinde cavitas medullaris
yer alır

• Bu boşlukta medulla
ossium (kemik iliği) yer alır

• Medulla ossium rubra (kırmızı kemik iliği): gençlerde, kan yapıcı

elemenalardan dolayı

• Medulla ossium flava (sarı kemik iliği): yaşlılarda, yağ doku artışı

• Not: yaşlıda, sternum, vertebra, ilium gibi kemiklerde kırmızı ilik var
 Kemik gelişimi
• 2 tip: intramembranöz ve
endokondral kemik gelişimi

• Kondrol tipte: bağ doku önce

kıkırdak sonra kemikleşme olur
(örnek: uzun kemikler)

• İntramembranöz tip:
bağ doku doğrudan
kemik dokuya dönüşür,
(örnek: yassı kemikler)
 Kemik tipleri
• Şekillerine göre kemik çeşitleri

• Uzun
• Kısa
• Yassı
• Düzensiz
• Havalı
• Sesamoid
 Kemik tipleri
• Os longum: uzun kemik

• boyu eninden büyük olan kemikler

bu gruba dahil edilir

• kol, parmak ve bacaklardaki

kemikler

• Örnek: femur, humerus

 Kemik tipleri
• Os breve: kısa kemik

• boyu, eni ve kalınlığı eşit fakat

düzensiz görünümlü kemiklerdir,

• el bileği ve ayak bilegi kemikler bu

gruba girerler

• Örnek: carpal kemikler, tarsal

kemikler
 Kemik tipleri
• Os planum: yassı kemikler

• ince ve açılı kemiklerdir,

• kaburgalar, scapula, sternum

ve kafatası kemikleri bu gruba
girerler

• Örnek: scapula, costa,

sternum…
 Kemik tipleri
• Os pneumaticum: havalı kemik

• İçinde hava bulunan kemiklerdir

• Maxilla, os frontale, os
sphenoidale, os ethmoidale
 Kemik tipleri
• Os sesamoideum: Sesamoid
kemik

• tendonlar içine gömülmüş küçük

kemiklerdir,

• Örnek: patella
 Kemik tipleri
• Os irregulare: düzensiz
kemik

• diğer hiçbir kategoriye

girmeyen kemiklerdir

• vertebralar, pek çok yüz

kemikleri ve kalça kemikleri
bu kategoridendir

• Örnek: vertebrae, sacrum

vb.
 Uzun bir kemiğin yapısı
• 2 kısımdan oluşur: diafiz
(gövde) ve epifiz (uç kısım)

• İkisi arasında metafiz var:

kemikleşme odağı olan epifiz
kıkırdağı bulunur
 Uzun bir kemiğin yapısı
• Metafiz kemiklerin
uzunlamasına büyümesini
sağlar

• Epifiz çizgileri hiyalin

kıkırdaktan oluşur,
büyüme tamamlanınca
kaybolurlar
 Uzun bir kemiğin yapısı
• Kemikler “yaşayan” yapılardır.

• Yaralandıklarında acı çekerler,

• kırıldıklarında kanarlar,

• baskı karşısında şekil değiştirirler

• yaşla değişime uğrarlar.

 İskelet (skeleton)
• Yetişkin bir insanda 206 adet kemik
bulunur.
 İskelet (skeleton)
• Skeleton axiale (aksiyal iskelet)

• Cranium (kafatası)

• Columna vertebralis (omurga)

• Thorax (gövde)
 İskelet (skeleton)
• Skeleton appendiculare
(appendiküler iskelet)

• Ossa membri superioris (üst

taraf kemikleri, üst
ekstremite kemikleri)

• Ossa membri inferioris (alt

taraf kemikleri, alt ekstremite
kemikleri)
 Skeleton
appendiculare
 Skeleton appendiculare
• Appendiküler iskelet (126)

• Ossa membri superioris

 Omuz kemeri (4)

 Kol ve ön kol (6)
 El bileği ve el (54)

• Ossa membri inferioris

 Kalça kemeri (2)

 Uyluk ve bacak (8)
 Ayak ve ayak bileği (52)
 Ossa membri superioris
• Omuz kemeri
 Scapulae (Kürek kemiği)
 Clavicula (Köprücük kemiği)

• Kol
 Humerus (Kol kemiği)

• Ön kol
 Radius (Döner kemik)
 Ulna (Dirsek kemiği)

• El kemikleri
 Ossa manus
 Scapula
• Kürek kemiği
 Clavicula
• S harfi
Humerus
Ulna ve Radius
 Ossa manus
• Ossa carpi

• Ossa metacarpi

• Ossa digitorum
 Ossa membri inferioris
• Kalça Kemeri
 Os coxae
• Uyluk
 Femur (Uyluk kemiği)
• Diz
 Patella (Diz kapağı kemiği)
• Bacak
 Tibia (Kaval kemiği)
 Fibula (kamış kemiği)
• Ayak
 Ossa pedis (Ayak kemikleri)
• Ilium

• Ischium Os coxae
• Pubis

 Acetabulum
 Tuber ischiadicum
 Foramen obturatum (obturatorium
Femur
Patella
Tibia ve Fibula
 Ossa pedis
• Ossa tarsi

• Ossa metatarsi

• Ossa digitorum
Skeleton axiale
 Skeleton axiale
• aksiyal iskelet

• Cranium (kafatası)

• Columna vertebralis (omurga)

• Thorax (gövde)
 Ossa cranii
• Kafa kemikleri

• Cranium: tüm kafa iskeleti

• 29 adet kemik
 Ossa cranii
• 2 kısma ayrılır

• Neurocranium (beyni
çevreleyen kısım): 8 kemik

• Viscerocranium (yüz iskeleti):

21 kemik
 Ossa cranii
• Neurocranium (beyni çevreleyen kısım):
8 kemik

• Tek olanlar
 Os frontale: alın kemiği
 Os occipitale: ense kemiği
 Os ethmoidale: kalbursu kemik
 Os sphenoidale: kanatsı kemik

• Çift olanlar
 Os temporale: şakak kemiği
 Os parietale: çeper kemiği
 Os frontale
• Sinus frontalis

• Apertura sinus frontalis

• nasion
 Os parietale
• Çeper kemiği: 2 adet

• Sutura sagittalis,

• sutura lambdoidea

• Fonticulus (fontanella) anterior

(bregma, 18. ay)

• Fonticulus (fontanella) posterior

(lambda, 2. ay)
 Os occipitale
• 1 adet: 3 parça

• clivus • Foramen magnum:

• Kafa iskeletinin en
büyük açıklığı
 Os temporale
• Şakak kemiği

• 2 adet
 Os sphenoidale
• Tek kemik, yarasa görüntüsü

• Corpus sphenoidalis

• Sinus sphenoidalis
• Apertura sinus sphenoidalis
• Sella turcica,
• fossa hypophysialis
• Canalis opticus
 Os ethmoidale
• Tek kemik, kalbur
kemik
 Ossa cranii
• Viscerocranium (yüz iskeleti): 21 kemik

• Tek olanlar
 Mandibula: alt çene kemiği
 Vomer: saban kemiği

• Çift olanlar
 Maxilla: üst çene kemiği
 Os zygomaticum: elmacık kemiği
 Os nasale: burun kemiği
 Os lacrimale: göz yaşı kemiği
 Os palatina: damak kemiği
 Concha nasalis inferior: kabuksu kemik
 Maxilla
• Hiatus maxillaris
 Os palatinum
• L harfi şeklinde
Os lacrimale
 Vomer
• Tek kemiklerden
Os zygomaticum
 Os nasale
• Nasion
 Concha nasalis inferior
• Çift kemik
 Mandibula
• Tek kemik

• Corpus mandibulae, iki ramus

mandibulae
Os hyoideum
 Cranium
• Norma verticalis

• Bregma

• Lambda

• Sutura coronalis,
sagittalis, lambdoidea
 Cranium
• Norma facialis
 Cranium
• Norma lateralis

• Occiput (en arka nokta)

• Vertex (en üst nokta)

• Pterion (öndeki nokta)

• Asterion (arkadaki
nokta)
 Cranium
• Norma occipitalis
 Cranium
• Norma basalis
 Columna vertabralis
• Dik duruşu sağlar

• 33-34 omurdan oluşur

• 60-75 cm uzunluk
 Columna vertabralis
• 5 bölgeye ayrılır

• Vertebra cervicales: 7 adet

• Vertebra thoracicae: 12 adet

• Vertebra lumbales: 5 adet

• Os sacrum: 5 adet

• Os coccygis: 4-5 adet

 Columna vertabralis
• Discus intervertebralis: 23 adet

• Bu kemikler arasında diskler vardır

• Fibröz bağ doku ile çevrili jelatinöz

bir yapıdan oluşur

• Yastık görevi görür

• Sürtünerek kemiklerin aşınmasını

engeller

• Omurganın hareket kabiliyetini

artırırlar
 Columna vertabralis
• Skolyoz: lateral eğrilik

• Kifoz: omurganın dışa doğru eğikliği

• Lordoz: Omurganın içe doğru

eğrileri
 Columna vertabralis
• Genel özellikler: • Arcus vertebrae
• Pediculus arcus vertebrae
• Corpus vertebrae • Lamina arcus vertebrae
• Incisura vertebralis superior, • Foramen vertebrale
inferior • Canalis vertebralis
• Foramen intervertebrale
 Columna vertabralis
• Vertebrae cervicales (C1-
7)

• Foramen transversarium

• Atipikler: Atlas (C1), axis

(C2), vertebrae
prominens (C7)
 Columna vertabralis
• Vertebrae thoracicae (T1-12)

• Fovea costalis
 Columna vertabralis
• Vertebrae lumbales (L1-12)
 Columna vertabralis
• Sacrum

• 5 omur arasında füzyon

var

• Canalis sacralis
 Thorax
• Costae: 12 çift

• Sternum:
TEŞEKKÜRLER