ANATOMİ

ÖĞR. GÖR. ELİF TOPAL

1. HAFTA: ANATOMİYE GİRİŞ, GENEL KAVRAMLAR VE ÖZEL TERİMLER
 1.Hafta Hedefleri
• Hedef 1: Anatomi bilimini tanır, alt dallarını
kavrar.
• Hedef 2: Anatomik temel terimleri ve kavramları
kavrar.
• “Hic Mortui Viventes Educant” : “Burada Ölüler
Dirileri Eğitir
 TEMEL KAVRAMLAR
• Anatomi; İnsan vücudunu oluşturan organları ve oluşumların
normal şeklini, yapısını, yerini ve bunlar arasındaki komşuluk
ilişkilerini inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmaktadır.
• Anatomi terimi, eski Yunanca Ana (=içinden) ve Tome (-Temnein)
(=kesmek) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Anatomi;
keserek ayırma, parçalama anlamına gelmektedir.
• Anatomi teriminin Latince’deki karşılığı dissection’dur.
 İLK…
• Hipokrat (377-460), kafa kemiklerini tanımlamıştır.
• Aristoteles (M.Ö.322-384) ANATOMİ terimi.
• Galen (M.S.130-200) hayvan deneyleri, kas, kemik ve eklemler.
• Anatominin kurucusu Andreas Vesalius (1514-1564) insan ölüsü
incelemiş ve vücut yapısını araştırmıştır.
• İbn-i Sina (M.S.980-1037) Tıp Kanunu kitabı. «El Hekimo»
• Mazhar Paşa (1845-1920) ülkemizde modern anatominin
kurucusudur.
• İlk fizyoloji kitabı XVII. yy. da Descartes yayınlamıştır.
 Sistematik Anatomi
• Hücre
• Aynı görevdeki hücrelerin kümelenmesi ile
oluşan dokular
• Farklı dokuların belirli bir işlevi görmek amacı ile
birleşmesi ile organlar
• Ortak bir işlev için organların bir araya gelmesi ile
sistemler
• Sistemlerin bir araya gelmesi ile ise vücut
meydana gelir.
 Anatominin Alt Grupları
• Makroskobik anatomi
• Mikroskobik anatomi
• Gelişim anatomisi
• Patolojik anatomi
• Fonksiyonel anatomi
• Radyolojik anatomi
• Karşılaştırmalı (Comparativ) anatomi
 Makroskobik Anatomi;
• Gözle görülebilecek (makro) büyüklükteki organ
ve oluşumların yapılarını, şekillerini, birbirleriyle
olan ilişkilerini inceleyen anatomi dalıdır.
• Bölgesel ve sistematik anatomi olarak ikiye
ayrılmaktadır;
-Bölgesel (Topografik-regional) anatomi: Vücudu oluşturan
yapıları bölgelere ayırarak inceleyen anatomi dalıdır.
-Sistematik anatomi: İnsan vücudunu sistemlere ayırarak
inceleyen bilim dalıdır.
 Mikroskobik Anatomi;
• Gözle görülemeyecek küçük (mikro) yapıları,
mikroskop aracılığı ile inceleyen anatomi dalıdır.
• Mikroskobik anatomi iki alt dala ayrılır;
-Histoloji: Dokuların yapısını inceleyen anatomi alt dalıdır.
-Sitoloji: Hücre ve yapısını inceleyen anatomi alt dalıdır.
 Gelişim Anatomisi;
• İnsanın anne rahmine düştüğü andan başlayarak
ölümüne kadar geçen tüm gelişim evrelerini
inceleyen anatomi dalıdır.
• Gelişim anatomisinin alt dalları;
-Embryoloji: Doğum öncesi dönemi inceleyen anatomi alt dalıdır.
-Child anatomy: Çocukluk dönemini inceleyen anatomi alt dalıdır.
-Adult anatomy: Yetişkinlik dönemini inceleyen anatomi alt dalıdır.
-Geriatric anatomy: Yaşlılık dönemini inceleyen anatomi alt dalıdır.
• Patolojik anatomi: İnsan dokusunun normal yapısı
dışında ki oluşumlarını inceler.
• Fonksiyonel anatomi: Doku ve organların çalışmalarını
bir bütünlük içinde ele alarak inceler.
• Radyolojik anatomi: Vücuttan çeşitli yöntemlerle
(röntgen, tomografi vs.) elde edilen görüntü kesitleri ile
ile yapıları inceler.
• Karşılaştırmalı (Comparativ) anatomi: Benzer organ ve
yapılar arasında karşılaştırma ile inceleme yapan antomi
dalıdır.
 Topografik Vücut Bölgeleri
• Kafa bölgesi (Regio capitis)
• Yüz bölgesi (Regio facialis)
• Boyun bölgesi (Regio anterior colli)
• Ense bölgesi (Regio posterior colli, R.nuchae)
• Omuz bölgesi (Regio deltoidea)
• Koltuk bölgesi (Regio axillaris)
• Göğüs bölgesi (Regio thoraxix)
• Meme bölgesi (Regio mamalis)
• Karın bölgesi (Regio abdominalis)
• Sırt bel bölgesi (Regio dorsalis)
• Apış arası bölgesi (Regio perinalis)
• Üst uzuvlar (Regio ekstremitalis superior)
• Alt uzuvlar (Regio ekstremitalis inferior)
 İnsan Vücudunu Oluşturan Sistemler
• Hareket sistemi (systema locamatorium)
• Sinir sistemi (systema nervosum)
• Endokrin sistem (systema endokrinale)
• Dolaşım sistemi-Kardiovasküler sistem (systema circulatium)
• Solunum sistemi (systema respiratorium)
• Sindirim sistemi (systema digestorium)
• Boşaltım sistemi (systema uroneria)
• Üreme sistemi (systema genitelia)
• Duyu organları (organa sensuum)
 Vücudun Bölümleri
• İnsan vücudu (corpus humanum);
• Baş, (caput)
• Boyun, (collum)
• Gövde, (truncus),
• Alt ve üst uzuvlar (ekstremitalis süperior,
ekstremitalis inferior)
 Baş bölgesi (Regio Capitis)
• Kafa (regio cranialis) ve yüz (regio facialis)
bölgelerinden oluşmuştur.
• Baş bölümünü, kafa kemikleri ve yüz kemikleri
birbirleriyle bağlantı yaparak oluştururlar.
• Baş bölümünde kafatası boşluğu, ağız boşluğu ve
göz çukuru bulunur.
 Boyun (Collum)
• Regio colli (Boyun) Kafa ve gövdeyi birleştiren
bölümdür.
• Ön bölgesine, regio colli anterior; arka bölgesine,
regio colli posterior denir.
• Boynun arka tarafında boyun omurları, önde ise
solunum ve sindirim sistemine ait yapılar vardır.
• Üzeri kas ile kaplıdır.
 Gövde (Corpus-Truncus)
• Gövde; göğüs (regio pectoralis), karın (regio
abdominalis), apış arası (regio perinalis), arkada
sırt -bel (regio dorsalis) bölgelerinden oluşur.
 Uzuvlar (Ektremiteler)
• Üst Ekstremiteler;
• omuz (r. deltoidea),
• kol (r.brachialis
• dirsek (r.cubitalis)
• ön kol (r.antebrachialis)
• el (r. manus)
• Üst ekstremiteler
gövdeye her iki yandan
omuz ile bağlıdır.
• Alt Ekstremiteler;
• kalça (r. glutealis),
• uyluk (r.femoralis),
• diz (genu),
• bacak (r.cruris),
• ayak (r.pedis)
• Gövdedeki iç bağlantı
yerine perine (r.
perinalis) denir.
 Vücut Boşlukları
• Kafatası boşluğu (Cavum cranii): Kafatası
kemiklerinin çevrelediği, içerisinde beyin,
beyincik, hipofiz ve epifiz bezinin yer aldığı
boşluktur.
• Omurilik boşluğu (Cavum spinalis): Omurga
içinde yer alan ve kafatası boşluğunun devamı
şeklinde olan boşluktur. Bu boşlukta omurilik yer
alır.
• Göğüs boşluğu (Cavum thoracica ): Ön tarafta
göğüs kemiği, arkada sırt omurları, ön yan ve
arkada kaburgaların çevrelediği boşluktur.
Diyafragma kası, göğüs boşluğunu karın
boşluğundan ayırır. Göğüs boşluğunda; akciğerler,
kalp, yemek borusu ve soluk borusu bulunur. Ana
atardamar (aort), üst ana toplardamarı ve alt ana
toplardamarın göğüs bölümü bu boşluktan geçer.
Göğüs boşluğunun iç yüzeyi ve akciğerlerin üzeri
plevra ile kaplıdır.
• Karın boşluğu (Cavum abdominalis): Arkada bel
omurları, üstte diyafragma, ön arka ve yanlarda
kasların çevrelediği boşluktur.
• Karın boşluğu içinde; karaciğer, safra kesesi,
pankreas dalak, ince ve kalın bağırsaklar,
böbrekler, böbrek üstü bezleri, aort ve alt ana
toplardamarın karna ait bölümleri bulunur.
• Karın boşluğu içindeki bazı organların dış yüzeyi
ve boşluğun duvarları periton adlı zarla kaplıdır.
• Karın Boşluğu Bölgeleri;
1)Sağ hipokondriak bölge (regio hipocondrica dextra):
2)Sol hipokondriak bölge (regio hipocondrica sinitra):
3)Epigastrik bölge (regio epigastrica): Göğüs kemiğinin altında karın boşluğunun
orta üst kısmında sağ ve sol hipokondriak arasında kalan bölgedir.
4)Sağ lumbal bölge (regio lumbalis dextra)
5)Sol lumbal bölge (regio lumbalis sinistra)
6)Umbilikal bölge (regio umbilicalis)
7)Hipogastrik bölge (regio hypogastrium veya regio pubicum): Pubisin üzerindeki
orta karın bölgesidir.
8)Sağ inguinal bölge (regio inguinalis dexter): Sağ kasık bölgesidir.
9)Sol inguinal bölge (regio inguinalis sinister): Sol kasık bölgesidir.
 Leğen (Pelvis) Boşluğu (Cavum pelvica- pelvic cavity)
• Kalça kemikleri ile omurganın alt kısmı olan
sakrum ve kuyruk kemiklerinin çevrelediği
boşluğa pelvis boşluğu (pelvic cavity) denir.
• Pelvis boşluğunda mesane (idrar torbası), rektum
(sindirim borusunun dışa açılan bölümü), kadın
ve erkek cinsiyet organları bulunur.
• Nesrin
 Anatomik Düzlemler (Planum)
• Frontal (Alın) düzlem (Planum frontalis, planum coronalis)
• Alına paralel sağdan sola veya soldan sağa ve yukarıdan aşağıya
doğru uzanan, vücudu ön ve arka olarak ikiye ayıran düzlemdir.
• Median (Orta) düzlem (Planum medianum-planum sagittalis)
• Vücudun ortasından, geçen yere dikey inen düzlemdir. Vücudu
yukarıdan aşağı doğru sağ ve sol olarak iki eşit parçaya ayırır. Bu
düzleme, sagittal düzlem de denir.
• Transvers (Enine) düzlem (Planum transversus, planum
horizontale)
• Yere paralel uzanan, vücudu üst ve alt bölümlere ayıran
düzlemdir. Bu düzleme, horizontal düzlem de denir.
 Anatomik Pozisyon
Topukları bitişik bir şekilde ayakta duran, başı dik ve gözleri öne ve karşıya bakan,
kollar aşağıya sarkık ve avuç içleri öne dönük insanın duruşu
 Sagital Düzlemler
• Vücudu önden arkaya dik keserler.
• Tam ortadan geçerek vücudu birbirine eşit iki
parçaya ayıran = median düzlem
• Sagital düzlem üzerinde olan iki oluşumdan
median düzleme yakın olanına medial, orta hatta
daha uzak olanına lateral denir.
• Median düzlem üzerindeki bir oluşum için
median terimi kullanılır.
 Koronal veya Frontal Düzlemler
• Vücut boyunca uzanan fakat vücudu sağdan sola
kesen düzlemlerdir.
• Vücudun ön cephesine daha yakın olanların
üstünde bulunan oluşumlar için anterior veya
ventral, arkada bulunan oluşumlar için posterior
veya dorsal terimleri kullanılır.
 Transvers veya Horizontal Düzlemler
• Vücudu enine kesen düzlemlerdir.
• Başa daha yakın oluşumlar için superior veya
sefalik, altta kalanları için ise inferior veya kaudal
terimleri kullanılır.
 Oblik Düzlemler
• Diğer düzlemleri herhangi bir açı ile kesen
düzlemlerdir.
• Böylece vücudun içindeki herhangi bir organın
izafi pozisyonu; medial, lateral, anterior,
posterior, superior veya inferior diye tanımlanır.
• Bazen bunların karışımları kullanılır.
Posterolateral, anteromedial gibi.
• Ekstremite'nin gövdeye yakın kısmı için
proksimal,
• Daha uzak kısmı için distal terimi kullanılır.
• El ve ayakta el ayası için palmar veya volar yüz,
ayak tabanı için plantar yüz terimi kullanılır.
• El ve ayak sırtlarının her ikisi için dorsum terimi
kullanılır.
• Vücudun veya boynun yana doğru bükülme hareketine
lateral fleksiyon
• Öne bükülmesine fleksiyon, arkaya doğru bükülmesine
ise ekstensiyon denir.
• Uzun bir eksen etrafında olan dönme hareketine
rotasyon adı verilir.
• Ekstremitenin median düzlemden uzaklaşmasına
=abduksiyon
• Median düzleme yaklaşmasına =adduksiyon denir.
 Anatomik terimler;
• Süperior: Üst, üst tarafta olan
İnferior: Alt, alt tarafta olan
Anterior: Ön, ön tarafta bulunan
Posterior: Arka, arkada bulunan
Dexter: Sağ, median düzleme göre
sağdaki
• Sinister: Sol, median düzleme göre
soldaki
• Median: Orta, ortada bulunan
İntermedius: İki oluşum arasında
Lateral: Dış, dış yan medial
düzleme uzak
• Medial: İç taraf, median düzleme
yakın
• Dorsal: Sırt taraf, sırta
Ventral: Önde, ön tarafta, karına ait
Centralis: Merkez
Perifer: Merkezden uzakta, uç
Apicalis(Apex): Tepe, üst kısım
Basalis(basis): Taban
Superfacialis: Yüzeysel
Profundus: Derin
Cranialis: Baş tarafında
Cauidalis: Ayak tarafında
İnternus: İç - Externus: Dış
Proximalis: Merkez ya da gövdeye yakın
Distalis: Merkez ya da gövdeye uzak
Horizontal: Yatay- Vertical: Dikey
Transvers: Enlemesine
Sagital: Dikine
 Kaynaklar
Kaynak 1: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/V%C3%BCcudun%20Temel%20Yap%C4%B1s%C4%B1.pdf, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Kaynak 2:HATiPOĞLU Tahir, Anatomi Hatipoğlu Yayın ve Basımevi, Ankara, 2001
Kaynak 3: ÖZDEN Mehmet, Anatomi ve Fizyoloji, Somgür Yayıncılık, Ankara, 1999
Foto 1: https://ultrabilgi.com/saglik/anatomi-nedir/ ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 2: https://www.psikolojik.gen.tr/sinir-hucresi.html, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 3: http://coach1771.blogspot.com/2011/09/kaslar-ve-ozellikleri.html, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 4: https://www.hakanbuzoglu.com/yag-dokusu, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 5: https://www.newsweek.com/pig-heart-baboon-animal-human-organ-transplant-444468, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 6: http://www.biyolojisitesi.net/uniteler/dolasim-sistemleri/kan-dolasimi.html, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 7: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/2932/mod_resource/content/0/1.%20Hafta%20ANATOM%C4%B0%20VE%20TEMEL%20KAVRAMLAR.pdf ,
( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 8: https://tr.wikipedia.org/wiki/Anatomi, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 9: https://www.saglikocagim.net/boyun-hastalklar-ve-boyun-anatomisi-nedir/, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 10: https://berovaklinik.com/2015/01/13/omurga/, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 11: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kafatas%C4%B1_bo%C5%9Flu%C4%9Fu, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 12: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/V%C3%BCcudun%20Temel%20Yap%C4%B1s%C4%B1.pdf, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 13: http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/V%C3%BCcudun%20Temel%20Yap%C4%B1s%C4%B1.pdf, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 14: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/V%C3%BCcudun%20Temel%20Yap%C4%B1s%C4%B1.pdf, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 15: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/V%C3%BCcudun%20Temel%20Yap%C4%B1s%C4%B1.pdf, ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
Foto 16: http://www.oncetus.com/sozluk/anatomik_pozisyon/ , ( Erişim tarihi: 08.10.2020)
TEŞEKKÜRLER