DERS : [S]AHŞAP MALZEME

UY
KONU : ZÜLALİ CAMİİ

ADI SOYAD NO :
TIBA ALNUAIM 211283079
NOORA İBRAHİM 211283078
Burmalı (Umurbey)
Mahallesi’nde, Basın
Caddesi ile Küçük
Demirciler Caddesinin
kesiştiği köşede
Zülâlî Camii, değişik tarihlerde yapılan bakım ve onarımlarla günümüze kadar gelmiştir. Bilindiği kadarıyla; 1965 yılında
Zülâlî Camii Onarım ve Yaşatma Derneği tarafından 50.000 TL bağış toplanmış, bu bağışla cami zemini betonlanmış,
pencereler çift çerçeveli hâle getirilmiş, son cemaat kısmının üzerine bir çıkma yapılmış, çevre düzenlemesi ve şadırvan
yapılarak ibadete açılmıştır. Cami, sonraki yıllarda yanmış, Akosmanaoğlu Hacı İzzet Efendi tarafından yeniden yaptırılmıştır.
İkinci Dünya Savaşı (1939-1945) sırasında askeri amaçlı depo olarak kullanılan cami, 1965 ve 1990 yıllarında onarımdan
geçmiştir. Eskiden caminin Uzunçarşı yönüne kapısı yoktu. Akosmanoğlu İzzet Ağa, bir dükkân arsası alarak kapı halinde
vakfetmiştir. 1965 yılında dernek tarafından tamir ettirilmiş, ahşap olan zemin betonlanmış ve üzeri tahta döşeme yapılmış,
duvar sıvaları sökülerek yeniden sıvanmış, pencereler çift çerçeveli hale getirilmiş, avludaki kabir yenilenmiş, etrafı demir
parmaklıkla çevrilmiştir.
Hayırsever Zülâlî tarafından mescit olarak yaptırılan ve
günümüzde Zülâlî Camii adı ile anılan caminin ne zaman
yapıldığı bilineme diği gibi ne zaman mescitten camiye
çevrildiği de tespit edilememiştir. Ancak caminin yanında
bulunan Zülâlî Mektebi, H. 1077/ M. 1666 yılında Terzi
Hacı Abdi (Niyazi) tarafından yaptırılmıştır. Mekteplerin
cami içinde veya bitişiğine yapılması cami ile mektebin
birlikte yapılmış olduğunu gösterdiği gibi âlim ve şair Yusuf
Zülâli’nin H. 1100/ M. 1688-1689 yılında vefat edince cami
girişindeki mezara defnedilmesi ve 1692 tarihli bir kayıtta
“Zülâlî Efendi Mescidi” isminin zikredilmesi caminin de
mekteple birlikte veya yakın bir zamanda yapılmış
olduğunu gösterir.
Camiye girişin solunda ortadaki dört ahşap direk arasında çiltenandan Zülâlî Sultan’a ait mermer
sanduka yer alır. Kuzey yönündeki son cemaat yerinin önü, 16 ahşap direk tarafından taşınan
sundurma şeklinde yapılmıştır. Restorasyon sonrası ahşap olarak kuzeye doğru meyilli olarak yapılan
bu kısmın sol köşesinde ve minare önündeki kapıdan kadınların namaz kılmaları için bir yer
oluşturulduğu gibi kuzey cephenin batı köşesindeki buzlu camla son cemaat yerinden ayrılan
bölümdeki ahşap merdivenle de kadınlar mahfiline çıkış sağlanır.
Kadınlar Mahfili, ikisi yan duvarlara bitişik dört ahşap direk tarafından taşınır. Kuzey yönünde altı, batı
yönünde bir tane dikdörtgen formlu pencerenin aydınlattığı Kadınlar Mahfili’ nin önü ahşap korkuluklu, orta
kısım ise yanlara göre içerlek yapılıdır.
Kuzey yönündeki iki kanatlı kapıdan
son cemaat yerine geçilir. Son cemaat
cam bölmeli kısım ile harime giriş
kapısının iki yanındaki pencereler
aydınlatır. Bu pencereler aynı
zamanda mihrap vazifesi de görür. Bu
kısmın doğu yönünde dışarıdan bir
kapı ile girilen gömme dolaplı ve tek
pencereli bir oda, batısında da kapısı
dışarıya açılmış kadınlar mahfiline
çıkışı sağlayan ahşap merdiven yer
alır.
2009-2010 yıllarında yapılan
restorasyondan sonra müezzin
mahfili ve imam odası sol tarafa
alınmıştır. Bu kısmın yarısı ahşap ve
cam bölme ile ayrılarak imam odası
haline getirilmiş olup buradaki tek
kanatlı ahşap kapıdan minareye çıkış
sağlanmaktadır.

Cami harimi ahşap tavanlı olup

tavanın ortasında geometrik
bezemeli, ahşap oyma yuvarlak
formlu tavan göbeği vardır.
Alçıdan yapılan mihrap yuvarlak kemerli olup iki yanında kaidesi ve başlığı bulunan dikine yivli sütunlu cdur.
Mihrabın içi-dışı sonradan ahşap lambri ile kaplanmış, yangından sonra eski haline getirilmiştir. Güneybatı köşede
ahşap minber, güneydoğu köşede de çokgen yüzlü ahşap vaaz kürsüsü vardır.
KAYNAKÇA :

https://afyonprestij.com/zulali-camii/?amp=1
https://www.afyonturkeligazetesi.com/yazarlar/ahmet-kaplan/zulali-
camii-ve-yusuf-zulali/4459/

https://www.cnnturk.com/amp/turkiye/afyonda-tarihi-zulali-
camii-yandi