วิชาชาว

ค่าย
 วิชาชาวค่าย
นางสาววิราภรณ์ สาย
สมบูรณ์
วิทยากร

โรงเรียนสมเด็จพระราชชนนี
ขอบข่ายวิชา
1. อุปกรณ์ในการอยู่ค่ายพักแรม
2. การกางเต็นท์
3. การสุขาภิบาลในค่าย
4. การประกอบอาหาร
จุดหมาย
เพื่อให้ผู้เข้ารับการฝึ กอบรม มีความรู้ความ
เข้าใจเกี่ยวกับการจัดเตรียมอุปกรณ์ และการ
ดำรงชีวิตในการอยู่ค่ายพักแรม
 วัตถุประสงค์

เมื่อจบบทเรียนนีแ้ ล้ว ผู้เข้ารับการฝึ ก

อบรมควรจะสามารถ
1. ระบุวิธีการใช้เครื่องมือต่าง ๆ ในการ
อยู่ค่ายพักแรมได้
2. สร้างจัดทำอุปกรณ์การครัว และ
สุขาภิบาลในค่ายพักแรมได้
3. กางเต็นท์ชนิดต่าง ๆ ได้
4. ประกอบอาหารตามแบบวิธีของชาว
ค่ายได้
ฐานที่ 1
 เครือ
่ งมือ
เครือ
่ งมือทีจ ่ ำเป็ นในการอยูค ่ า่ ย
พักแรม เชน ่ เลือ ่ ย ขวานใหญ่
ขวานเล็ก มีดดายหญ ้า มีดทำครัว
มีดพับ ค ้อน ลิม ่ เป็ นต ้น เครือ่ งมือ
เหล่านีจ ้ ะต ้องสะอาดและคม พร ้อม
ทีจ ้
่ ะใชการได ้ทันทีวท ิ ยากรผู ้ประจำ
ฐานจะต ้องชแ ี้ จงวิธก ้
ี ารใชและ
ประโยชน์ของเครือ ่ งมือแต่ละชน ิ้
้
เครือ
่ งมือ
ฐานที่ 2
 การคร ัว
มีเตาประกอบอาหาร ทีว่ างชามจาน
ทำด ้วยไม ้ไผ่ มีอป ุ กรณ์การรับประทาน
เชน ่ จาน ชาม สอมช ้ ้ และอุปกรณ์
อน
การครัววางไว ้ วิทยากรประจำฐานควร
อธิบายให ้ผู ้เข ้ารับการฝึ กอบรมทราบว่า
วิธท ี ำเตาประกอบอาหารซงึ่ มีทเี่ ก็บรวม
ฟื นทำอย่างไร ชน ั ้ สำหรับวาง จาน ชาม
ทีล่ ้างถ ้วย ชาม ฯลฯ ทีก ั เก็บน้ำใช ้
่ ก
สำหรับในครัวพร ้อมมีฝาปิ ดทำอย่างไร
ฐานที่ 3
 การสุขาภิบาล
้
การสร ้างสวมแบบต่ าง ๆ เป็ นต ้นว่า สวม้
หลุมหรือสวมนั ้ ่งพิงพร ้อมกับสร ้างรัว้ ปิ ดบัง
ซงึ่ อาจใชใบไม
้ ้หรือผ ้าใบปิ ดได ้มิดชดิ
้
หน ้าสวมจะมี ตะเกียงรัว้ แขวนอยู่ มีอา่ ง
ล ้างมือพร ้อมสบู่ ผ ้าเชด ็ มือ วิทยากรประจำ
ฐานต ้องอธิบายให ้ทราบว่า การสร ้างสวม ้
สำหรับใชในเวลาอยู
้ ค
่ า่ ยพักแรมจะต ้อง
สร ้างอย่างไร ใชอย่ ้ างไรให ้ถูกต ้องตาม
สุขลักษณะ
ควรขุดหลุมเปี ยกหลุมแห ้งสำหรับทิง้ ขยะ
หรือสงิ่ ทีไ่ ม่ต ้องการแล ้ว ทัง้ ของแห ้ง
และทีเ่ ป็ นน้ำไว ้ให ้ดูเป็ นตัวอย่าง อย่าง
ละ 1 หลุม สำหรับหลุมเปี ยกซงึ่ ใชเทส ้ งิ่
ทีเ่ ป็ นน้ำ จะต ้องสานไม ้ไผ่เป็ นตะแกรง
มีหญ ้าหรือใบไม ้วางทับบนปากหลุม เพือ ่
ใชเป็้ นเครือ ่ งกรองเศษอาหาร มิให ้ตกลง
ในหลุมซงึ่ อาจทำให ้น้ำเสย ี บูดเหม็นเน่า
ได ้ รวมทัง้ ควรทำหลุมเปี ยกหลุมแห ้ง
ด ้วยพลาสติกในโอกาสทีไ่ ม่สามารถจะ
ขุดหลุมได ้
วิทยากรประจำฐานต ้องอธิบายข ้อแตก
ต่างของการใชหลุ ้ มแห ้งหลุมเปี ยกให ้
ชดั เจนด ้วย ทีพ ่ ักอาศยั และจำนวน
วันทีอ
่ ยูอ
่ าศย ั โดยคะเนว่า หลุมจะ
เกือบเต็มเมือ ่ เลิกค่าย ใชดิ้ นกลบก็เต็ม
พอดี ถ ้าเป็ นถุงพลาสติกก็สามารถรวม
ปากถุงมัดสง่ รถเก็บขยะได ้เลย (ถ ้ามี
หลาย ๆ แบบได ้ยิง่ ดี)
สุขาภิบาล
หลุมเปี ยกหลุมแห้ง
ฐานที่ 4
 เต็นท์
เต็นท์ มีเต็นท์ขนาด 4 คน และ 2 คน ตัง้ ไว ้
ให ้ดูเป็ นตัวอย่าง (ถ ้ามีหลาย ๆ แบบได ้ยิง่
ดี) วิทยากรประจำฐานพึงอธิบายให ้เข ้าใจ
ถึงวิธต ี งั ้ เต็นท์ทก
ุ ชนิด ตลอดจนวิธต ี อก
สมอบกและการผูกรัง้ เต็นท์ เสร็จจากการ
อธิบายแล ้วให ้ผู ้เข ้ารับการฝึ กอบรมทำการ
ตัง้ เต็นท์ การม ้วนประตูเต็นท์ กำแพง
เต็นท์ และ
้
พับเต็นท์ ให ้ถูกต ้องใชตามแบบวิ ธี
เต็นท์แบบต่างๆ
เต็นท์แบบต่างๆ
รูปแบบเต็นท์แบบ
ต่าง ๆ

                      เต็นท์แบบโดม

  เต็นท์แบบโครง

เต็นท์แบบสามเหลี่ยม

 เต็นท์แบบกระโจม

เต็นท์แบบอุโมงค์ เต็นท์แบบกึ่งถุงนอน
ฐานที่ 5
 การประกอบอาหาร
การประกอบอาหาร เมือ ่ ผู ้เข ้ารับการฝึ กอบรมได ้
หมุนเวียนผ่านไปทุกฐานแล ้วให ้มารวมกันทีฐ ่ านที่ 5
คือฐานประกอบอาหารและเตาแบบต่าง ๆ ฐานนีจ ้ ะ
แนะให ้เข ้าใจถึงการสร ้างเตาแบบต่าง ๆ ทีท ่ ำด ้วยไม ้
สด ก ้อนหิน เหล็ก ฯลฯ หรือการทำเตาด ้วยการขุด
ดินให ้เป็ นหลุมแบบต่าง ๆ และวิธป ี ระกอบ
อาหารโดยมิต ้องใชอุ้ ปกรณ์การครัว เชน ่ อบไก่ เผา
ไข่ ปิ้ งปลา ทอดไข่ เผา-ย่างหมู มัน อืน ่ ๆ ทีห่ า
ได ้ด ้วยดิน ใบตอง กระดาษหนังสอ ื พิมพ์ หรือ
กระดาษอืน ่ ทีเ่ ปี ยกน้ำ กระดาษอะลูมเิ นียม การ
หลามข ้าวและต ้มน้ำด ้วยกระดาษ เป็ นต ้น
 เตาแบบต่างๆ

เตารางไม้
นำไม้ที่มีง่ามสองท่อนมาปั กลงดินตรงข้าม
กัน แล้วนำไม้ท่อนตรงวางพาดเป็ นคานไว้
แขวนภาชนะ ( ไม้ที่ควรใช้พาดควรเป็ น
ไม้ดิบ ซึ่งจะไม่ทำให้ไหม้ได้ง่าย )
เตาสามเส้า
เป็ นการนำก้อนหินสามก้อนมาวาง
บนพื้น จัดระยะห่างให้พอดีกับก้อน
หม้อเป็ นสามมุมดูให้อากาศถ่ายเทได้
สะดวก
เตาแขวน หรือเตาราว
ใช้ไม้ที่มีง่ามมาปั กลงดินเป็ นระยะ
ห่างให้พอดี แล้วหาไม้ยาวเป็ นคานมา
พาดง่ามไว้สำหรับแขวนภาชนะ
เตากระป๋อง
นำกระป๋องหรือถังขนาดเล็ก ที่
พอดีกับหม้อหรือภาชนะ มาผ่าข้าง
ออก
เป็ นประตูลมแล้วเจาะรูส่วนบนเพื่อ
ให้อากาศถ่ายเทสี่รู
เตาลอย
ให้ขุดหลุมสี่มุม แล้วนำท่อนไม้แข็งแรงสี่ต้น
ทำเป็ นเสาสี่มุม นำไม้มาวางพาดผูกเป็ น
สี่เหลี่ยมและวางคานให้เต็มพื้นที่ ใช้ใบไม้ปูให้
ราบ เอาดินปูพ้น ื ให้หนาพอสมควร อีกชัน ้ แล้ว
ใช้ก้อนหินทำเป็ นเตาสามเส้า หรือเตารางแล้ว
แต่สะดวก ( หากเป็ นหน้าฤดูฝน สามารถสร้าง
หลังคาต่อเติมได้ )
เตาหลุม
ขุดหลุมให้มีขนาดกว้างพอเท่ากับหม้อ ลึก
พอประมาณ แล้วเจาะรูเพื่อใส่ฟืนด้านหน้า
แล้วรูระบายอากาศ ด้านข้างเพื่อให้ควันออก
การประกอบอาหาร
 การประกอบอาหาร
การหุงข้าวแบบเช็ดน้ำ
1. ตวงข้าวใส่หม้อ ซาวข้าว 1- 2 ครัง้ เพื่อล้างฝุ ่นละอองหรือสิ่ง
สกปรกออกแล้วรินน้ำทิง้
2. ใส่น้ำสะอาดลงในหม้อหุงข้าว โดยอัตราส่วน ข้าว 1 ส่วน ต่อ
น้ำ 3 ส่วน
3. ปิ ดฝาหม้อให้สนิท แล้วนำหม้อข้าวไปตัง้ บนเตาไฟ ไฟที่ใช้หุง
ต้องไฟแรงเพท่อไม่ให้ข้าวแฉะ
4. เมื่อข้าวเริ่มเดือดให้เปิ ดฝาหม้อไว้ ใช้ทัพพีคอยคนข้าวไม่ให้
ติดก้นหม้อและข้าวจะได้รับความร้อนทั่วถึง หมั่นตักเม็ดข้าวขึน ้
มาดู ถ้าเม็ดข้าวบานออก ( อย่าให้บานมาก ) ให้ปิดฝาหม้อ ใช้
ไม้ขัดฝาหม้อแล้วเช็ดน้ำออก * ระวังอย่าให้เม็ดข้าวไหลออกมา
กับน้ำ ควรใช้ผ้าจับหูหม้อเพื่อป้ องกันความร้อน
5. เมื่อน้ำหยุดไหลแล้ว ยกหม้อขึน ้ เอาฟื นหรือถ่านออกจากเตา
การหุงข้าวแบบไม่เช็ดน้ำ
 การหุงข้าวแบบไม่เช็ดน้ำ
1. วิธีนสี ้ ามารถรักษาคุณค่าของอาหารได้ดีตวงข้าว
ใส่หม้อหุงข้าว ซาวข้าว1 – 2 ครัง้ เพื่อล้างฝุ ่นละออง
ออก แล้วรินน้ำทิง้
2. ใส่น้ำสะอาดลงในหม้อหุงข้าว โดยอัตราส่วน ข้าว
1 ส่วน ต่อน้ำ 2 ส่วนหรือ 2.5 ส่วน
3. ปิ ดฝาหม้อให้สนิท นำหม้อไปตัง้ บนเตาไฟ ไฟที่ใช้
ควรใช้ไฟที่แรงจัดเพื่อข้าวจะได้ไม่แฉะ
4. เมื่อข้าวเริ่มเดือดให้เปิ ดฝาหม้อไว้ ใช้ทัพพีคอย
คนข้าว ไม่ให้ข้าวติดก้นหม้อและให้เม็ดข้าวได้รับ
ความร้อนสุกทั่วถึง
5. เมื่อน้ำเริ่มแห้งให้ปิดฝาหม้อให้สนิท
6. เอาฟื นหรือถ่านออก ให้เตาไฟอ่อน ๆ ยกหม้อขึน ้
การหุงข้าวแบบไม่เช็ดน้ำ