Chapter 4

Nominal and effective

interest rates

1
 Nominal and effective interest rate

• ทบทวนดอกเบี้ ยธรรมดา และดอกเบี้ ยทบต้น

• ดอกเบี้ ยทบต้น
– ดอกเบี้ ยในช่วงใดๆ คำนวณจากเงินต้นบวกดอกเบี้ ย
ค้างชำระสะสม
• ช่วงเวลาที่คิดดอกเบี้ ยมักเป็ น 1 ปี

2
 Time standard

• 1 ปี คิดเป็ น
– 365 วัน
– 52 สัปดาห์
– 12 เดือน
• หนึ่ งไตรมาสคิดเป็ น: 3 เดือน – โดย 1 ปี มี 4 ไตรมาส
• ในทางปฏิบตั ิแล้วมักนิ ยมมีการคิดดอกเบี้ ย (Compound) บ่อย
กว่าปี ละ 1 ครั้ง 3
 Compounding period ที่นิยมใช้
• ดอกเบี้ ยอาจมีการคำนวณ (compounded):
– Annually – ปี ละครั้ง (ตอนสิ้ นปี )
– ทุก 6 เดือน – 2 ครั้งต่อปี (semi-annual)
– ทุกไตรมาส – 4 ครั้งต่อปี (quarterly)
– ทุกเดือน – 12 ครั้งต่อปี (monthly)
– ทุกวัน – 365 times a year (daily)
–…
– ต่อเนื่ อง – infinite number of compounding periods in a year.
4
 คำศัพท์ที่เกี่ยวข้อง

• ระยะเวลาที่คิดดอกเบี้ ยทบต้น (Compounding period:

CP)
• ระยะเวลาที่ระบุอตั ราดอกเบี้ ย (Time period: TP)
• ระยะเวลาที่มีการรับ/จ่ายเงิน (Payment period: PP)

5
 การอ้างอิงถึงดอกเบี้ย
• ถึงแม้การคิดดอกเบี้ ยจะมีการคิดบ่อยกว่า 1 ปี แต่ก็ยงั
นิ ยมระบุดอกเบี้ ยเป็ น % ต่อปี อาทิเช่น
– 12 % per year compounded semiannually
– 12 % per year compounded quarterly
– 12 % per year compounded monthly
• ซึ่งในกรณีนี้ดอกเบี้ ย 12% ที่ระบุถึงจะไม่ได้สะท้อนค่า
ดอกเบี้ ยที่แท้จริง จึงเรียกดอกเบี้ ยชนิ ดนี้ ว่า nominal
interest rate 6
 Nominal interest rate (r)
• ดอกเบี้ ยที่ระบุไม่สะท้อนค่าที่แท้จริงของดอกเบี้ ย
• TP ≠ CP
• เรียกอีกอย่างว่า APR (Annual percentage rate)
• การระบุ nominal interest rate ไม่คำนึ งผลการ compound
ของดอกเบี้ ย
• ดังนั้น
r = (interest rate per period)(No. of Periods) 7
 ตัวอย่าง nominal interest rate
• การแปลง TP สำหรับ nominal interest rate สามารถทำได้
ทันที เช่น
• ดอกเบี้ ย 12% per year compounded quarterly
= 24% per two years compounded quarterly
= 6% per half year compounded quarterly
= 3% per quarter compounded quarterly
= 1% per month compounded quarterly 8
 สรุป nominal interest rate
• ระบุที่ CP ≠ TP
• เป็ นดอกเบี้ ยที่ระบุโดยไม่สนใจการ compound ของ
ดอกเบี้ ย
• ดังนั้นการแปลงการระบุดอกเบี้ ยในรูปของ TP สามารถ
ทำได้ทนั ที
• ไม่สามารถแปลง CP ได้ ต้องคงไว้เหมือนเดิม
• ไม่สามารถนำมาใช้ในการคำนวณโดยใช้สตู รดอกเบี้ ยได้
9
 Effective interest rate (EIR: i)
• สะท้อนค่าดอกเบี้ ยที่แท้จริง
• ระบุท่ี CP = TP เช่น
– 12 % per year compounded yearly = EAIR (Effective
Annual Interest Rate, ia)
– 3% per quarter compounded quarterly
• เรียกอีกอย่างว่า APY (Annual percentage yield)
10
 Nominal vs. Effective
• Nominal interest rate
– r % per TP compounded m times per TP
• 9 % per year compounded semiannually (m=2)
• 4 % per quarter compounded monthly (m = 3)
• Effective interest rate
– i % per TP compounded every TP
• 9 % per year compounded yearly
• 4% per quarter compounded quarterly 11
 Compounding Frequency

• Time period (ระยะเวลาที่ระบุดอกเบี้ ย) denoted by “t”.

• ให้ “m” จำนวนครั้งที่มีการคิดดอกเบี้ ย (compounded) ใน
time period “t”.
• ให้ CP แทน “compounding period”.
– โดยทั ่วๆไป, CP is one year!
– The “year” is the standard for “t” 12
 Effective rate per CP

• The Effective interest rate per compounding period, CP is:

i effective per CP
equals…
r%/time period t
m compounding periods/t

13
 ตัวอย่าง
• หา effective rate per CP ถ้า r = 9% per year,
compounded monthly
– t 1 year, m = 12
– 9% per year compounded monthly
= 9%/12 per month compounded monthly
– i effective per month = im = 0.75%/month compounded
monthly 14
 ตัวอย่างที่ 1
• หาค่า effective interest rate per CP ของดอกเบี้ ยต่อไปนี้
1.1 “9% per year, compounded quarterly”
1.2 “9% per year compounded monthly”
1.3 “4.5% per 6 months – compounded weekly”

15
 1.1 “9% per year, compounded quarterly”
• Given, “9% per year, compounded quarterly”

Qtr. 1 Qtr. 2 Qtr. 3 Qtr. 4

One Year: Equals 4 Quarters

CP equals a quarter (3 – months)

16
 1.1 “9% per year, compounded quarterly”
• Given, “9% per year, compounded quarterly”

Qtr. 1 Qtr. 2 Qtr. 3 Qtr. 4

What is the Effective Rate per Quarter?

 iQtr. = 0.09/4 = 0.0225 = 2.25%/quarter

 9% rate is a nominal rate;
 The 2.25% rate is a true effective
monthly rate 17
 1.1 “9% per year, compounded quarterly”
• Given, “9% per year, compounded quarterly”

Qtr. 1: 2.25% Qtr. 2:2.25% Qtr. 3:2.25% Qtr. 4:2.25%

The effective rate (true rate) per quarter

is 2.25% per quarter

18
 1.2 “9% per year compounded monthly”
• r = 9% (the nominal rate).
• “compounded monthly means “m” =12.
• The true (effective) monthly rate is:
– 0.09/12 = 0.0075 = 0.75% per month

0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75% 0.75%

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

One Year Duration (12 months)

19
 1.3 “4.5% per 6 months – compounded weekly”
• Nominal Rate: 4.5%.
• Time Period: 6 months.
• Compounded weekly:
– Assume 52 weeks per year
– 6-months then equal 52/2 = 26 weeks per 6 months
• The true, effective weekly rate is:
– (0.045/26) = 0.00173 = 0.173% per week
20
Effective Annual Rates

21
 Notation

• r = the nominal interest rate per year .

• m = จำนวนครั้งที่มีการ compound ดอกเบี้ ยใน 1 ปี .
• iCP = the effective interest rate per compounding period
(r/m)
• ia or ie = the true, effective annual rate per year.
22
 การหาสูตรคำนวณ EAIR…
• Consider a one-year time period.
$F=$P(1+i)1

0 1

$P = $1.00

Invest $1 of principal at time t = 0 at interest

rate i per year.
One year later, F = P(1+i)1

23
 Deriving the EAIR…
• Interest could be compounded more than one time within the year!

$F=$P(1+iCP)m

1 2 3 4 5 m

0 1

$P = $1.00

Assume the one year is now divided into

“m” compounding periods.

24
 Rewriting….
• สมมติให้ P =1
– F = P (1 + ia)
– F = P (1+ iCP)m
– ดังนั้น 1 + ia = (1 + icp)m
สำคัญมาก
= (1+iCP)m-1
ia= (1+iCP)m-1 25
 ตัวอย่างที่ 2

• จงหาค่า ia
2.1 r = 8% per year compounded semi-annually
2.2 r = 8% per year compounded quarterly
2.3 r = 8% per year compounded monthly
2.4 r = 8% per year compounded weekly
2.5 r = 8% per year compounded daily
26
 2.1
• r = 8% per year compounded semi-annually
iCP = 4 % per 6 months compounded semi-annually
m=2
• ia = (1+iCP)m-1
• ia = (1+4%) -1
2

= 0.0816 = 8.16%
27
 2.2
• r = 8% per year compounded quarterly
iCP = 2 % per quarter compounded quarterly
m=4
• ia = (1+iCP)m-1
• ia = (1+2%) -14

= 0.08243 = 8.243%
28
 2.3
• r = 8% per year compounded monthly
• iCP = 12 % per month compounded monthly
8

• m = 12
• ia = (1+iCP)m-1
8
• ia = (1+ %)12-1
12

= 0.083 = 8.3%
29
 2.4
• r = 8% per year compounded weekly
8
• iCP = 52 % per week compounded weekly
• m = 52
• ia = (1+iCP)m-1
8
• ia = (1+52 %)52-1
= 0.08322 = 8.322%
30
 2.5
• r = 8% per year compounded daily
8
• iCP = 365 % per day compounded daily
• m = 365
• ia = (1+iCP)m-1
8
• ia = (1+365 %)365-1
= 0.08328 = 8.328%
31
 ตัวอย่างที่ 2: สรุป
r ia (%)
r = 8% per year compounded semi-annually 8.160
r = 8% per year compounded quarterly 8.243
r = 8% per year compounded monthly 8.300
r = 8% per year compounded weekly 8.322
r = 8% per year compounded daily 8.328
32
Effective interest rate for any
time period

33
 Effective rate for any time period
• จาก r % per TP compounded m times per time period
• สามารถหา i per any period โดยการ
r
1. หา iCP จาก %
m
2. หาค่า n จาก ‘กี่ CP จึงจะเท่ากับหน่ วยระยะเวลา
ใหม่ที่ตอ้ งการหา’
3. หา i จาก สำคัญมากๆๆ
i = (1+iCP)n-1
34
 ตัวอย่างที่ 3
• r = 12 % per year compounded monthly
• iCP = 1% per month compounded monthly
• i per semi-annual = ism = (1+0.01)6-1 = 6.15%
• i per quarter = iq = (1+0.01)3-1 = 3.03%

35
 ตัวอย่างที่ 4
• r = 6 % per year compounded quarterly
– What is the effective interest rate per year ?
– What is the effective interest rate per 6 months ?
– What is the effective interest rate per quarter ?
– What is the effective interest rate per month
– What is the effective interest rate per day ?
36
 ตัวอย่างที่ 4: เฉลย
• r = 6 % per year compounded quarterly
• iCP = 1.5% per quarter compounded quarterly
1. ia = (1+0.015)4-1 = 6.14 %
2. ism = (1+0.015)2-1 = 3.02 %
3. iq = 1.5 %
4. im = (1+0.015)1/3-1 = 0.5 %
5. id = (1+0.015)1/91-1 = 0.016 % 37
 ตัวอย่างที่ 5

• การคิดดอกเบี้ ยสามแบบดังต่อไปนี้ จงหา ism และ ia

1. 9% per year, c.q. (compounded quarterly).
2. 3% per quarter, compounded quarterly.
3. 8.8% per year, c.m. (compounded monthly)

38
 ตัวอย่างที่ 5: เฉลย
1. 9% per year, c.q. (compounded quarterly).
= 4.5% per quarter c.q.
ism = (1+0.045)2-1 = 4.55 %
ia = (1+0.045)4-1 = 9.31 %
2. 3% per quarter, compounded quarterly.
ism = (1+0.03)2-1 = 6.09 %
ia = (1+0.03)4-1 = 12.55 % 39
 ตัวอย่างที่ 5: เฉลย
3. 8.8% per year, c.m. (compounded monthly).
iCP = 0.733% per month c.m.
ism = (1+0.0073)6-1 = 4.48 %
ia = (1+0.0073)12-1 = 9.16 %

40
 Equivalence Relations: การ
เปรียบเทียบ Payment Period
และ Compounding Period
(PP vs. CP)

41
 Equivalence: Comparing PP to CP

• ในความเป็ นจริง:
– PP and CP’s อาจจะไม่ได้เป็ นหน่ วยเดียวกันเสมอไป;
– อาทิเข่นการรับจ่ายเงินอาจเกิดขึ้ นทุกเดือน แต่มีการคิด
ดอกเบี้ ยทุกไตรมาส
• ต้องเปลี่ยน PPและ CP ให้เป็ นหน่ วยเดียวกัน !

42
 Equivalence: Comparing PP to CP
• พิจารณา 3 กรณี ได้แก่
1. Single Amounts with PP  CP
2. Series with PP >= CP
3. Single Amounts and Series with PP < CP

43
Equivalence Relations: Single
Amounts with PP  CP

44
 Single Amounts: PP  CP

• ทำได้สองแบบคือ
• วิธีที่ 1 ยึด CP เปลี่ยน PP ไปหา CP
• วิธีที่ 2 ยึด PP เปลี่ยน CP ไปหา PP

45
 ตัวอย่างที่ 6
• วิศวกรคนหนึ่ งสะสมเงินในบัญชีเพื่อเป็ นค่าใช้จา่ ยในการท่อง
เที่ยวดังแสดงใน Cash flow diagram ต่อไปนี้ จงหาปริมาณเงินที่มี
อยูใ่ นบัญชีท้งั หมดหลังจากเวลาผ่านไปสิบปี ถ้าอัตราดอกเบี้ ย
เป็ น 12 % per year, compounded semiannually
F 10 = ?

r = 12%/yr, c.s.a.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

$1,000 $1,500

46
$3,000
 ตัวอย่างที่ 6: เฉลย วิธีที่ 1
F 10 = ?

r = 12%/yr, c.s.a.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

$1,000 $1,500

$3,000

• วิธีที่ 1 ยึด CP เปลี่ยน PP ไปหา CP

• เปลี่ยนหน่ วยทั้งหมดให้เป็ นครึ่งปี
47
 ตัวอย่างที่ 6: เฉลย วิธีที่ 1
F 10 = ?
• Renumber the time line
r = 12%/yr, c.s.a.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

$1,000 $1,500

$3,000

ism= 0.12/2 = 6%/6 months; n counts 6-month

time periods 48
 ตัวอย่างที่ 6: เฉลย วิธีที่ 1
F 20 = ?
• Compound Forward
r = 12%/yr, c.s.a.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

$1,000 $1,500

$3,000

F20 = $1,000(F/P,6%,20) + $3,000(F/P,6%,12) +

$1,500(F/P,6%,8) = $11,634

49
 ตัวอย่างที่ 6: เฉลย วิธีที่ 2
F 10 = ?

r = 12%/yr, c.s.a.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

$1,000 $1,500
•
$3,000

• วิธีที่ 2 ยึด PP เปลี่ยน CP ไปหา PP

• เปลี่ยนหน่ วยทั้งหมดให้เป็ นปี
• ดังนั้นต้องหา ia 50
 ตัวอย่างที่ 6: เฉลย วิธีที่ 2
F 10 = ?
• Compound Forward
r = 12%/yr, c.s.a.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

$1,000 $1,500

$3,000
IF n counts years, interest must be an annual rate.

EAIR = (1.06)2 - 1 = 12.36%

Compute the FV where n is years and i = 12.36%!
F = 1000(F/P,12.36%,10)+3000(F/P,12.36%,6)+1500(F/P,12.36%,4) = 11,634
51
Equivalence Relations: Series
with PP  CP

52
 Series Analysis – PP  CP

• แปลงทุกหน่วยตาม PP
• โดยการหา “i” per payment period.
• ดังแสดงในตัวอย่างต่อไปนี้

53
 ตัวอย่างที่ 4.7
ตลอดระยะเวลา 7 ปี ที่ผ่านมาผูจ้ ดั การฝ่ ายควบคุม
คุณภาพจ่ายเงินทุกๆ 6 เดือน เดือนละ $500 เป็ นค่าบำรุง
รักษาระบบ LAN. จงหามูลค่าเทียบเท่าที่งวดสุดท้ายของ
การจ่ายเงินนี้ ถ้าอัตราดอกเบี้ ยเป็ น 20% ต่อปี คิด
ดอกเบี้ ยทุกไตรมาส

54
 ตัวอย่างที่ 4.7 F7 = ??

• Consider:

0 1 2 3 4 5 6 7

A = $500 every 6 months

Find F7 if “r” = 20%/yr, c.q. (PP > CP)

We need i per 6-months – effective.
i6-months = adjusting the nominal rate to fit.
55
 Series Example
• Adjusting the interest
• r = 20%, c.q.
• i/qtr. = 0.20/4 = 0.05 = 5% per quarter c.q.
• 2-qtrs in a 6-month period.
• i6-months = (1.05)2 – 1 = 10.25%/6-months.
• Now, the interest matches the payments.
• Fyear 7 = Fperiod 14 = $500(F/A,10.25%,14)
• F = $500(28.4891) = $14,244.50
56
Equivalence Relations: Single
Amounts and Series
with PP < CP

57
 Single Amounts and Series with PP < CP
• แบ่งได้ 2 กรณี
1. การรับหรือจ่ายเงินระหว่างงวดไม่ได้รบั ดอกเบี้ ย
– การฝากเงินระหว่างงวดไม่ได้ดอกเบี้ ย เสมือนกับการ
ฝากเพียงครั้งเดียวตอนสิ้ นงวด
– การถอนเงินระหว่างงวดทำให้ไม่ได้ดอกเบี้ ยในงวดนั้น
เสมือนกับการถอนเงินตั้งแต่ตน้ งวด
2. การรับหรือจ่ายเงินระหว่างงวดได้รบั ดอกเบี้ ย
– ต้องคำนวณหา effective interest rate per payment period
58
 ตัวอย่างที่ 8: ไม่ได้ดอกเบี้ยระหว่างงวด
• Consider a one-year cash flow situation.
• Payments are made at end of a given month.
• Interest rate is “r = 12%/yr, c.q.”
$120

$90
$45
เดือน
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12
$75 $50
$150 $100

$200

59
 ตัวอย่างที่ 8: ไม่ได้ดอกเบี้ยระหว่างงวด
• r =12%/yr. c.q.
$120

$90
$45
CP-1 CP-2 CP-3 CP-4

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12
$75 $50
$150 $100

$200

Note where some of the cash flow amounts fall with

respect to the compounding periods!

60
 ตัวอย่างที่ 8: ไม่ได้ดอกเบี้ยระหว่างงวด
$165
• Revised CF Diagram
$90 $90
$45

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12
$75 $50 $50
$150 $100

$200 $200
$175

All negative CF’s move to the end of their respective

quarters and all positive CF’s move to the beginning
of their respective quarters.
อย่าลืมกฎนี้ 61
 ตัวอย่างที่ 8: ไม่ได้ดอกเบี้ยระหว่างงวด
$165
• Revised CF Diagram
$90

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12
$150 $50

$175
$200

Now, determine the future worth of this revised series

using the F/P factor on each cash flow.

62
 ตัวอย่างที่ 8: ไม่ได้ดอกเบี้ยระหว่างงวด
• With the revised CF compute the future worth.

“r” = 12%/year, compounded quarterly

“i” = 0.12/4 = 0.03 = 3% per quarter

F12 = [-150(F/P,3%,4) – 200(F/P,3%,3) + (-175+90)(F/P,3%,2)

+ 165(F/P,3%,1) – 50]
= $-357.59

63
 ตัวอย่างที่ 9: ได้รบั ดอกเบี้ยระหว่างงวด
$120

$90
$45

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12
$75 $50
$150 $100

$200

• ต้องหา effective interest rate per payment period- im

• Interest rate is “r = 12% per yr, c.q.”
• im = (1+0.12/4)1/3-1 = 0.99 % per month 64
 ตัวอย่างที่ 9: ได้รบั ดอกเบี้ยระหว่างงวด
$120

$90
$45

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12
$75 $50
$150 $100

$200

• F12 = -150 (F/P, 0.99%,12) -200 (F/P, 0.99%,10) -75 (F/P,

0.99%,8) - 100 (F/P, 0.99%,7) + 90(F/P, 0.99%,4) + 120(F/P,
0.99%,3) -50(F/P, 0.99%,2) + 45(F/P, 0.99%,1)
= -366.15 65
Effective Interest Rate for
Continuous Compounding

66
 Derivation of Continuous Compounding
• การหาค่า EIR เมื่อมีการคิดดอกเบี้ยแบบต่อเนื่อง
สามารถหาได้ดงั นี้
Effective interest rate = e – 1 r

โดย “r” เป็ นค่า nominal rate of interest compounded

continuously.
This is the max. interest rate for any value of “r”
compounded continuously.
67
 ตัวอย่างที่ 10
– r = 18% per year, compounded continuously
• หา effective interest rate per year
e0.18 – 1 = 1.1972 – 1 = 19.72%/year
• หา effective interest rate per quarter
e0.045 – 1 = 1.0460 – 1 = 4.6%/quarter
• หา effective interest rate per month
e0.015 – 1 = 1.0151– 1 = 1.51%/month 68
Interest Rates That Vary
Over Time

69
 Interest Rates that vary over time

• ในทางปฏิบตั ิ – อัตราดอกเบี้ ยมักมีการเปลี่ยนแปลง

ตามเวลา
• If required, how do you handle that situation?
• พิจารณาตัวอย่างต่อไปนี้

70
 Interest Rates that vary over time
• Best illustrated by an example.
• Assume the following future profits:
$70,000 $70,000
$35,000
$25,000
7% 7% 9% 10%

0 1 2 3 4
(P/F,7%,1)

(P/F,7%,2)
(P/F,9%,3)

(P/F,10%,4)

71
 Varying Rates: Present Worth
• To find the Present Worth:
– Bring each cash flow amount back to the appropriate
point in time at the interest rate according to:
• P = F1(P/F.i1,1) + F2(P/F,i1)(P/F,i2) + …
• + Fn(P/F,i1)(P/F,i2)(P/F,i3)…(P/F,in,1)
This Process can get computationally involved!

72
 4.9 Period-by-Period Analysis
• P0 =:
1. $7000(P/F,7%,1)
2. $7000(P/F,7%,1)(P/F,7%,1)
3. $35000(P/F,9%,1)(P/F,7%,1)2
4. $25000(P/F,10%,1)(P/F,9%,1)(P/F,7%,1)2
Equals: $172,816 at t = 0…
Work backwards one period at a
time until you get to “0”.
73
 4.9 Varying Rates: Approximation
• หรืออาจใช้การประมาณดังนี้
• หาค่าเฉลี่ยของ interest rate
• Example:
– {7% + 7% + 9% + 10%}/4 = 8.25%;
– Work the problem with an 8.25% rate;
– Merely an approximation.

74
 Varying Rates: Single, Future Cash Flow
• Assume the following Cash Flow: $10,000

0 8% 1 9% 2 10% 3 11% 4

Objective: Find P0 at the varying rates

P0 = $10,000(P/F,8%,1)(P/F,9%,1)(P/F,10%,1)(P/F,11%,1)

= $10,000(0.9259)(0.9174)(0.9091)(0.9009)
= $10,000(0.6957) = $6,957

75
 Varying Rates: Observations

• มีการใช้การคำนวณแบบนี้ ไม่บ่อยนัก มักใช้ในกรณี

พิเศษเท่านั้น
• ถ้าจำเป็ นจะต้องมีการใช้วธิ ีนี้ ควรใช้ spreadsheet เข้ามา
ช่วย
• A cumbersome task to perform.

76
บทสรุป

77
 บทสรุป
• มีการใช้ nominal and effective compoundingค่อนข้างมากในทางปฎิบตั ิ
• การคำนวณทางเศรษฐศาสตร์ ต้องทำ CP, PP และ TP ให้เป็ นหน่ วย
เดียวกัน
• โดยมากมักเป็ นการหา effective interest rate per payment period.
• การคำนวณทางเศรษฐศาสตร์ในกรณีที่อตั ราดอกเบี้ ยมีการ
เปลี่ยนแปลงตามเวลาเป็ นสิ่งที่ยุง่ ยาก จึงควรหลีกเลี่ยงถ้าทำได้

78
79