n i c z n a

g i a k li
yc h olo
Ps
Obszary
Dysfunk
c ji
&
Zdrowie
Psychicz
ne,
Terapia
 e i k la sy fik ac ja
Kategori y c h
Kryteria Diagno
styczne Zaburze
p sy ch ic z n ń Psychicznych
zaburzeń Diagnostic and
Statistical Man
ua l
of Mental Disor
American Psych ders (DSM 5)
ological Associa
tion 2013
ac j i
sy fi k
d kla
główne zaburz
ła enia okresu
r zy k dzieciństwa i a
o p dolescencji
To tylk Kendal Ph.C. 2
00 5
ia za c h o w ania, h o wej z
• z a b ur z e n y c ho r uc
d p o b u d liw ości ps
• zespół na
Międzynarodowa Statystyc wagi,
zna deficytem u
Klasyfikacja Chorób i Prob r z e n ia lę k owe,
lemów • zabu
Zdrowotnych ICD-11 • depresja, ż y w iania, z e n ia się,
n ia o d ia u c
(International Statistical C • zaburze y s ło w e i z aburzen
lassification u p o śl e d z e nie um z w o j o w e,
of Diseases and Related He • b urzeni a ro
alth ś cio w e z a
• cało
Problems) WHO 2018 • tiki,
ostateczna wersja ICG-11 w n ia w y d a lania
20 22 • zaburze
 n ia częstość
rze
Zabu czne występowania nie stw
ierdzo
syc h i zaburzeń psychicznych jedne no jak
p
z i e c i przycz j, konkretn iejś
ud u dzieci yny w
y ej
zaburz stępo
najczęstsze zaburze eń psy wania
nia: chiczn
• zaburzenia lęko ych
we
• depresja dotyczy ok. ¼ populacji
• zespół nadpob dzieci w każdym roczniku
udliwości tatystyka:
psychoruchowej z d oraz 1/3 w dalszym, s % d z i e c i w
1 0
uwagi (ADHD & AD
eficytem • ADHD – 8-
D) dorosłym życiu u s z ko lnym
w ie k nia
Dryden-Edwards R. 2018 i z a b u r ze
• depresja
mniej częste zaburzenia: lękowe; st wo,
mają poważny d z i e ci ń
• zaburzenia rozwojowe • 2% a n ie,
wpływ na całe o j r ze w
(autyzm) • 5-7% d
życie dziecka i jego 20 % - w c z esna
• zaburzenia psychotyczne •
rodziny dorosłość
• używki (alkohol, narkotyki)
[attention-deficit (hyperactivity) disorder]
u ty z m – 1 .5%
• zaburzenia jedzenia • a
 e • probl
t y p o w emy z sn
rd z i e j y lunatyko em (kosz
mary,
N a j b a p t o m wanie),
ły i sy m h z apetyte
y g n a c z ny c m
s p s y chi
u rz eń • zachowania r
zab z i e c i: yzykowne,
ud
• mniejsza dbałość
o własne bezpieczeństw
• nieposłusz o
ne
i agresywne • regresja do wczesnego dzieciństwa:
zachowania np. moczenie nocne, wymioty,
lepkość fizyczna

p to my
na s y m
• pog ka rg i ło w y,
orszen ę ste s ó l e g
wynik ie • c z : n p. b
n e
ów na
uki • utrzymujące fizycz
się znudzenie r z uc ha
b
 zaburzony poziom
z ne Biologiczne: neurotransmiteró
gic w
h o lo iki w mózgu (seroto
ps yc n n nina,
e , c zy
ic z n o w e ia mniejszy roz dopamina)
o lo g is k p ie n miar
Bi d o w s t ą niektórych ob
o y
i śr zyka w zeń: szarów
a a k t y w no ść
ry zabur mózgu zwiększon m ózgu
za ró w
innych obs
płeć

inne biologiczne –
przyczyny depresja, tyz m
zaburzeń psychic
znych zaburzenia D H D , au c ów
lękowe – c A ch ł o p
u nastolatków: zęstsze u sze u
• zbyt mała wa dziewczyn częst
ga ek
noworodka
• problemy z s
nem częściowe przyczyny genetyczne: dzieci rodzica/ów
• matka rodząc
a poniżej z chorobą psychiczną – czterokrotnie większe
18 r.ż. prawdopodobieństwo wystąpienia tej właśnie choroby
 Psychologiczne czynniki niska samooc
ena
ryzyka w dzieciństwie
i okresie dojrzewania: tendencja do
samokrytycyzmu
inne niespecyficzne czynniki
predysponujące do choroby negatywny obraz
psychicznej w późniejszym wieku: własnego ciała
(nieakceptacja ciała)
trauma - ofiary iąza n ie z s t resem
• historia ubóstwa także pow
• kontakt z przemocą fizyczną
wykorzystania seksualnego, okresu dojrzewania:
b u d o w i e ciała,
• aspołeczna grupa rówiesnicza przemocy fizycznej lub • zmiana w
w iąz ana
o n a l n a z
• izolacja społeczna werbalnej, śmierć osoby • burza horm p łc i o w y m,
ie m
• wszelkie rodzaje wykorzystania bliskiej z dojrzewan o d k r ytej
ność n o w o
• konflikt między rodzicami i rozpad • niepew
ści
rodziny samodzielno r u py
g i p re s j a g
mała aktywność fizyczna, słabe • bullyin
dodatkow
e wyniki nauki, zerwanie bliskiej rówieśniczej c złonków
czynniki ry e n ie p r z ez
zyka:
relacji • odrzuc
rodziny
 n ik i Otoczenie
c zy n może
e ia odgrywać
kow i en istotną rol
w i s tą p e j w patogen ę
d o ys n ezie choró
Śro zyka w sychicz psychiczn
ych
b
ry oby p
r wo:
ch o pr zy k ł a do
ękania przez
• doświadczenia szykan i n
ów p ot en c jaln ie w yw ołu ją depresję,
„zarażenie
się” chorob rówieśnik
lękowe
np. tzw. ob ą psychicz
ną, różnego typu zaburzenia
łęd udzielo żeli są stale
urojeniowy ny. zespół • nadmierna masa ciała – je zaburzeń
pojawia się a ne – p o ten cja ln y ro zw ój
jednej osob najpierw u wyśmiew
y. Później u y bulimia
człowieka, innego odżywiania: anoreksja cz
zazwyczaj
związanego blisko
pierwotnie i przebywają
chorym w j cego z • niep
akiejś izola rawidło
dochodzi d cji, większe we wz o
o rozwoju p ryzyko rce rela
systemu ni odobnego wystąpi cji w rod
eprawdziw psychic enia ch zinie -
yc h , znych orób
urojeniowy
ch przekon
ań
i osądów
 a *Atomoksetyna – lek
c ze n i interwencje
o dy l e yc h
sympatykomimetyczny o działaniu

M et h ic z n edukacyjne lub ośrodkowym. Skutecznie stosowany

ń ps y c zawodowe
w terapii ADHD. Wykorzystywany do
z e
zabur u dzieci
leczenia zespołu Tourette’a

farmakologia
psychoterapia • stymulanty i nonstymulanty (np.
terapia terapia efedryna, amfetamina, kokaina,
interpersonalna poznawcza/behawioralna strattera*) - ADHD,
(IPT) (CBT) • serotonergiczne (inhibitory
zwrotne wychwytu serotoniny)
pomocna w łagodze – depresja i stany lękowe
niu zaburzeń
nastroju (stany lęk • neuroleptyki I i II generacji
owe i depresja)
i uczenia się skutec (klasyczne i atypowe) – skoki
znych sposobów
prowadzenia relacji nastoju, depresja, lęki lub
z innymi ludźmi
dziecięca schizofrenia
dwie strategie IPT:
zdefiniowanie problemu:
uświadomien nadnaturalny smutek, ra p e u t y w s tawianiu
ie dziecku i je
go wsparcie te roz w ią zy waniu
rodzinie natu konflikty interpersonalne, lęk celów w
ry zaburzenia
(o realistycznych r a ca z dzieckiem
depresji, met przy nowych kontaktach ów , p
odach radzen
ia tych problem obszarach
sobie, efektac społecznych) d zin ą w t yc h
h) i ro
 ukierunkowana na specyficz
p rewen c ja ne
Prognozy i
i niespecyficzne czynniki ry
zyka: celem
jest wzmocnienie czynników
ochronnych,
dostosowanych do wieku i
poziomu rozwoju
dziecka
ch roniczne u ją
depresja – zaburzenie często wyk
orzystuje t w y k az
CBT i syste e rapię w yso ką
mową (rod n o ść
zina) e c z
85% ludzi z jednym epizodem będzie skut
miało kolejny w ciągu 15 lat od pierwszego czynniki prot
ekcyjne (cho p ozy cji na
psychicznych rób unik a n ie e k s
50% nastolatków podlegających dzieci) to:
przemoc
terapii wykazuje znacząca poprawę
b u d ow
a silnyc aktywizacja wsparci
żej relacji w h, spójnych a
u ponad 8% jest przyczyną du r
i z rówi odzinie dorosłych
nastolatków zachorowalności eśnikam
i
stany depresyjne i śmiertelności
mogą trwać rok trening
promocja zdro
wych regulacji
lub dłużej najgorszy możliwy metod radzen
ia emocji
efekt – samobójstwo sobie z wymo
gami
(trzecia z przyczyn życia
śmierci nastolatków)
 sy c h i cz n ych tendencja do
a bu rz e ń p
ec t ru m z o w a n ie poszukiwania podziwu
Sz ersz e s p z ai nter e s narcyzm
p ółc ze s n e i oczekiwania specjalnego
a ż ne , w s o w o śc i )
(w l o gi i o so b traktowania
psycho
„Mroczna Triada” bezlitosne, psychopatia
psychologii – określa aspołeczne
manipulow
zestawy cech anie zachowania
innymi ludź
definiowanych jako: mi makiawelizm
możliwość szybkiej
diagnozy przy pomocy
obejmuje całą gamę
skali „Dirty Dozen”
niepożądanych
(Jonason P. & Webster G.
zachowań takich, jak:
agresja, oportunizm 2010)
o d o n iej
seksualny, dodan yzm
impulsywność i ej s a d
późn
 zaburzenie osobowości (łagodna
Narc yz m wersja – cecha charakteru); snobistycz
ni, arogan
na rc stic
is dana osoba ma nieustanną i egocentr ccy
(NPD – poczucie,
yczni, maj
ą
rso na l ity potrzebę bycia lepszą, że są obda
pe szanowaną, nie potrafi postawić wyjątkow
ymi zdoln
rzeni
r)
disorde się na czyimś miejscu
o
czy talenta ściami
mi
czy wykazać współczucie
ściowy występują dwa
r c yz m w ielk o paradoksalnie, są wrażliwi,
na typy osobowości
ra n d io se n arcissism) a krytyka, nawet
(g narcystycznej
konstruktywna, skutkuje
• brak s
kromnośc
i n arc yz m w rażliwy wycofaniem i wyparciem
• osiąga i pokory i s s is m) negatywnej opinii
nie sukce le n arc
statusu sp sów dla p (v ulnerab
ołecznego odkreślen z świadomości narcyza
• ekstra ia cia
wertycy p k ł e p r ze ż y
podziwu, oszukując t k o w o śc i (niezwy an ia)
szorstcy w y uwagi i c ie w y j ą t e r e s o w
podważa obyciu, w • odczu w i a d cz e n ia, zain
oś
spory z lu
ją zdanie
innych, o
yniośli doznania, d ec innych o ści
dźmi twarte n o ś ć w o b c z u ci e i n n
• słaby • nieuf e w yc o fa n i e, p o
dostęp do ywn
empatii własnych • introwert n y c h p o t rzebach
emocji, b
rak u p i e n i e n a włas
• często • s k , o p iniach
wychowa e n i a ch syjne
dzieci” ni jako „w przemyśl ęki i st a n y d e p re
yjątkowe t n o ś ć n a l
• p od a
 narcyzm u
roczy – po
s o b ie s p o s
ro uroku o iada w
który potr sobistego
w afi odpow ,
y pó wykorzyst ie d n i o
ęć t , ze ać oraz za
pi zmu a stawia sie
bie w cen
wsze
rcy u n trum
n ględ bjawy
zaintereso
a wania
wz zne o
y fic narcyzm elastyczny – doskonały
pe c manipulant, przybiera odpowiednie
s maski w zależności od otoczenia, jest
kłamliwy i nie bierze odpowiedzialności
za to, co zrobi w nieprawidłowy sposób
narcyz
(sadys m agre
sywny i w y– a
tyczny r a żl a n
władcz ) – skło narcyzm doskonały - w pio n y,
e; by z n m r
chce, p dobyć ności absolutnie idealne
cy z s ku
nar wość ebie o graniu
fia
osługu to, cze
zarówn j e s ię p go bo u z si ści i udzi
o psych rzemoc postrzeganie siebie samego, s o
o ieni t o ch l
ą l i
i fizycz
n i czn ą, bycie roszczeniowym rob dzania h inny
krzywd ą, a za wyrzą jak i urażonym, gdy tylko coś zb u c j ac
y nigdy dz w em o
nie prz one
eprasz idzie nie po jego myśli na
a
 a ) charakterystyczne cechy osobowości:
pati g r
c o
h tho )s;
y
Ps + pa ienie enia • brak empatii; lekceważenie uczuć innych
he
y rp
c +cie śl y –
• lekceważenie autorytetów, norm społecznych i
s
(p sza b m 5 prawnych
d u po só DSM ie przyczyn
( y s (w ze n y: • skłonność do kłamania i celowego wprowadzania innych
z o n i a abu r
u r a n w błąd
zab dczuw czne z ści) • silnie rozwinięta umiejętność manipulowania ludźmi dla
i o społe owo • brak danych osiągnięcia korzyści
n ty s o b na
a o temat organiczny
ch • wysoki próg odczuwania lęku i strachu - sprawiają
przyczyn psycho wrażenie nieustraszonych, nie odczuwają go
patii
• przyjmuje • brak poczucia odpowiedzialności za własne
się, że źródła (niemoralne) postępowanie
psychopatii to
błędy • tendencja do obwiniana innych za wszelkie
wychowawcze
i trudne niepowodzenia (brak poczucia winy)
doświadczenia
w dzieciństwie • silne przekonanie o własnej wyjątkowości
• niski próg frustracji; szybko wpadają w gniew (agresja),
• ewolucyjn
ie, jako sposób jeśli uważa, że ktoś/coś stoi na drodze do jego celu
przystosowan
ia się do wym • łatwość i umiejętność usprawiedliwiania własnych
otoczenia i zw ogów
iększenia szan zachowań (jest mistrzem racjonalnych wyjaśnień swoich
przetrwania – s
kosztem innyc wrednych zachowań)
h
 p atia dziecko smutn
e, nieszczęśliw
yc ho , takie które nie e,
Ps dzieci : ujawnia emoc
ji.
u nie
z na cecha charakterystyczna:
po ważne: psychopatia jest brak odczuwania uczuć
roz zaburzeniem dopiero z wyższych; czy oprócz emocji
końcem okresu dorastania negatywnych potrafi
i w dorosłości; wskazane odczuwać te pozytywne,
rozpoznanie dotyczy takie jak radość, euforia, żal,
sygnałów potencjalnego współczucie
rozwoju psychopatii ka
już u 2-letniego dziec
o żn a za u w a ż yć z a c h owania,
m
ó re m o g ą ro zw in ą ć się w
kt
sy c h op ati ę : a g re s y w ność,
p
s tr as zan ie in n yc h , znęcanie
za
mity na temat się nad zwierzętami
diagnozy psychopatii:
1. Psychop a ją s k ło n n o ś ć d o przemocy
aci m
atia to dia
gnoza psy 3. Wszyscy psychop
ch iatryczna
ch op aty ozna cza byci e psychopatą
2. Psychopa 4. Mózg p sy
ci są niepoc
zytalni
5. Psychopatom nie można pomóc
 np. skala psy
dy chopatii
m eto (Psychopath
y Checklist-R
In n e : evised)
n o zy (PCL-R) Hare
diag R.D. 2003
przykład
testu:
jedną z m
etod
diagnozy przykładowe
są pytania skali:
także test
y
1. I rarely plan ahead. I’m a spur-of-the-moment kind of person
2. Cheating on your partner is OK so long as you don’t get caught
3. If something better comes along it’s OK to cancel a longstanding appointment. 
4. Seeing an animal injured or in pain doesn’t bother me in the slightest
5. Driving fast cars, riding rollercoasters, and skydiving, appeal to me
6. It doesn’t matter to me if I have to step on other people to get what I want.
7. I’m very persuasive. I have a talent for getting other people to do what I want
8. I’d be good in a dangerous job because I can make my mind up quickly. 
9. I find it easy to keep it together when others are cracking under pressure. 
10. If you’re able to con someone, that’s their problem. They deserve it.
11. Most of the time when things go wrong it’s somebody else’s fault, not mine
 • braku
m uczuć w
l i
e maz cecha osobowości, • instru yższych
aw mentaln
a ki na for polegająca m.in. na: innych, c ym trakt
owaniu
M gól tii) hłodnyc
h relacja
zc ze o p a interper ch
(s
p sych • mani sonalnych
pulowan
osiągnię iu ludźm
u je w ś w ie cie cia zysku i w celu
często wys t ę p dla siebi wyłączn
j, b e zp a rd o n o wej e ie
intensywne c e l ó w :
a l i za c ję
walki o re
k a, b i z n e s , r o dzina charakterystyka osoby
polity
makiewelicznej:
każda • bardzo wysoka
arena skuteczność działania
(bizne walki o
s, polit wpływ • bardzo duże zagrożenia
osoby yka) p y
o tym r zy
wyjątk ciąga dla życia społecznego i
usposo owym
bieniu relacji w rodzinie
R.Christie i F.Geis, monografia: • wysoka atrakcyjność
Studies in Machiavellianism (1970) społeczna (fasadowo)
 rs za a głębokie emocjonalne emocjonalni
Sz e st yk
t r y
e isty
oderwanie, powiązane z partnerzy
r a k el cyniczną postawą i charyzmą, wysokiego
a
ch kiaw co czyni z nich mistrzów ryzyka
ma manipulacji i oszustwa
negatywne skutki sto
sowania tej
postawy są niszczące
emocjonalnie
•łatwo um dla osób funkcjonują
ieją odkryw cych w obszarze
•są dobry ać słabości działania makiawelist
mi planista innych ludz y
manipulow mi, wymyśl i
ania ludźmi a ją w yrafinowan
•są w stan e strategie
wyższych,
czasie i sp
ie powiedzie
ć właściwą nieufność, brak uczuć
ra rzecz we wł wanie, brak
•są ambitn wnie zdobyć zaufanie aściwym instrumentalne trakto
i i biegli w k d anej osoby
ra ża ją in ny ch u c ze st n ików tej
uzyskać ma
ksymalne k
ontrolowan
iu swoich im empatii, na y i niszczą
•wolą wię orzyści pulsów, aby ys ko m fo rt p sy c h ic z n
kszy długot relacji na d
nu
cierpliwi erminowy z
ysk i mogą ich poczucie dobrosta
•są chary być bardzo e chny
zmatyczni, c i p o w sz
owoś
•są przyd
atni w konk
często wyd
ają się czar profil osob tę p c ó w , t a kże
ujący i skro rzes
zakresie de
batowania,
ur en cyjnych śro
dowiskach mni głównie u p m w b iz n e s i e, z
czase
polityków,
•na pozio negocjacji i pracy w
mie osobis
tym często
tp.
ic h sk ło n n o ś c i do
trwałych zw
iązków nie umieją s
tworzyć powodu a lu dzi
oszu k i wa n i
 o za
a g n u Skala MACH IV
Di eliz m Christie R. & Geis F. 1970
przyk
ładow
k ia w pytan e
ma Polska wersja Potocka-Hoser A. 1985 ia ska
li:

1. Nigdy nie mów nikomu o prawdziwych powodach twojego postępowania, chyba że uznasz to za pożyteczne.
2 - Najlepszą metodą postępowania z ludźmi jest mówienie im tego co chcą usłyszeć.
3 - Powinno się robić tylko to o czym jest się przekonanym, że jest moralnie słuszne.
4 - W zasadzie większość ludzi jest dobra i życzliwa.
5 - Najbezpieczniej jest założyć, że w każdym człowieku tkwi skłonność do występku, która ujawni się w sprzyjających
warunkach.
6 - Uczciwość zawsze popłaca.
7 - Dla kłamstwa nie ma usprawiedliwienia.
8 - Na ogół ludzie nie będą chcieli ciężko pracować, jeżeli nie będą do tego zmuszani.
9 - Mimo wszystko lepiej być człowiekiem pokornym i uczciwym, niż ważnym i nieuczciwym.
 10 - Kiedy prosimy kogoś aby coś dla nas zrobił, lepiej jest podać prawdziwe powody naszej prośby niż takie, które
mogłyby wydać się bardziej ważkie.
t e ra p i i przez
: p ro wa dzenie h
warunek o doświadczonyc , ze
przede wszystkim terapia bardz te r a pe utów
Terapia: ro fe s j o nalnych m ie ję t ności
poznawcza/behawioralna ip w ysokie u
u n a lacji
(CBT) względ i m a nip u
oszustw
 1. O
y fika c j a z a b u rzeń r ga n
ICD-10 - klas r z e ń z ac ho wa nia: objaw iczne zabu
zabu o
choro wymi - ró zenia psy
r
psychicznych i ania sp
ow o dowane
, bie A żn e t chicz
a ch o w p iat ó w o r lzheim y py ot ne z z
i cz n e i z
nyc h - o
n ny c h , g a niczn e r a, o ępien espoł
s y c h k t yw n a se y z es tępie i a (o tę ami
r z e n i ap s y c h oa c y ch i w t y m p nie n
u
2. Zab m substancji
p
o kajaj ą
ących ( alkoh ół am a pieni
ó w us p ym u l u j
p o l n e s t c z y n ew
n i e l ek , s t
ostre syc h o e m i in y czny iowe i
używa a n a b inoli, n o g e n nych
n y c h ; os a k ty n y ( n i t d. ) ,
o l u , k a l u c y o d o b es p ó ł o b o wo ś w n ymi), m i subst e w yw o ł
alkoh b s t a ncji h i i n n ych p żn i e n ia , z ci m a n an y
i n y , s u y t o n i u ł u z a l e ł i z a c h ow a a j a cz en i c j a mi
koka a l en iem t i w e , zespó o r a z zespó uszko n e ,
y), p szkod l yczne d z en ia spo za b u
kofein żyw a n i e
a ps y c ho t ie m lu w o d ow rzeni
c i a, u r z e n i 3 . S c h iz o fr e nia b d a n a
zatru y jny, z a b u , za b u rz e nia y s f unkc e choro
n e n c sc h iz ot y p o w e i u j ą b ą,
absty rojeniowe ostre, mózg
estyczn
y przemijające u
amn zaburzenia
psychotyczne, zabu
rzenia
schizoafektywne i in
nieadekwatn nieorganiczne zabur
ne
r. s c h i sis)
e postrzegan
ie, zenia ze p ie n ie (g ie m,
przeżywanie o z s zc w a n
, odbiór i oc
ena
psychotyczne
objawy
:r
i e m , z acho
rzeczywistoś y m y ś l en a c y j n ą,
z yw
upośledzenie
ci, poważne pomięd mi, sferą mot a j ą c e się
a i
umiejętnośc
i emocj o c j i, p r zejaw
w a nia,
krytycznych e m c h o
, realistyczne ekspre
sją w an iu za
oceny własn j i ed o s to s o
a cj i i t reści
n tu
otoczenia i r
ej osoby, m.in. w acjenta do sy
p zi
elacji z innym emocji p o w i ed
i jego wy
 z a n e ze s tresem 4. Zabu
c o w e , z wi ą rzenia n
ni a n e r w i w e , m a astroju
5. Zaburze i e , z abu r z e n i a lę ko niakaln
y , zabur (afekty
i c z n e : f o b ż k i st re s ep ze nia a fe wne): e
o f o r m n a c ię iz o d k pizod
i somat ls ywne, r e a kc j e
nawrac d e p resyjny, t y w n e dwub
j n o - k o m p u s tę p u j ą c e a j ą z a b u r iegunow
ob se s y r z en ia w y z a ce , uporczy ze n ia depr e,
e , z a b u b u rzenia af w e
n ia a d a p tacyjn z a b u r z e n ia e k ty
e (utr w
a l o
syjn e
i zaburz e c z n ą oraz której n wn e d w ne, prze
k ą s o m a t y o c jac y j n a , a p r zemian u b i egunow wlekłe)
o d m a s g a d y s l u w e
p
a m n e z ja czy fu t y za c y j ne b rozdra
ż n
ystępuj
ą o
 to chor
oba, w
c j a c y j ne ( en i a s o ma i enia. Te kresy de
d y so ż e zabu r z s ą związa n agłe zm presji i
an ie , a t a k n e z ż ia n y euforii
, o p ę t y c z n e a d n n a s t
trans ondr ym szcz r
ególnym oju często nie
np. hipoch wydarz
eniem
ucieczka z dotychczasowej całkowita amnezja wsteczna (wrażenie
sytuacji, np. zmiana pracy nieświadomości własnej przeszłości), po
zawodowej, daleka podróż powrocie do „poprzedniej tożsamości" brak
pamięci okresu fugi
6. Zespoły behawioralne, zaburzenia fizyczne - zaburzenia odżywiania się (jadłowstręt,
żarłoczność), nieorganiczne zaburzenia snu, nieorganiczne zaburzenia seksualne {brak lub
utrata potrzeb seksualnych, awersja seksualna, zaburzenia reakcji genitalnej, wytrysk
przedwczesny, pochwica, dyspareunia nieorganiczna (ból podczas stosunku płciowego),
nadmierny popęd seksualny}, zaburzenia zachowania związane z połogiem oraz nadużywanie
substancji nie powodujących uzależnienia
 h o w a nia
o ś c i i zac o w o ś ci 8. Upośled
o so b ow
e n ia o s ob zenie umy
słowe o ró
b u r z enia e z a b ur z i d a l n a, stopniu, n
ie p żnym
7. Za c y f iczn , s c hizo intelektua eł n osprawno
c h - sp e
n o ic z n a
n a ln ie , lna) to zab ść
ły para o cj o a ), urzenie ro
doros w o ś ć jn a e m ,z a l e żn które obja
wia się zn zwojowe,
(osobo alna, chwie na, lękliwa rzenia funkcji int acznym ob
niżeniem
cj ty c z a bu elektualny
dysso a n a n k a s
o w o śc i, z
r d ), trudnościa ch. Wiąże
a , o b a z a mi w nauc si ę z
t r i on iczn z en i a os g i c z n yh wej, się, wykon e , p orozumiew
his a b u r a t o lo p ł ci o aniu
ie sz a ne z y k ó w (p
y f ik a cj i ywaniu pr
o st y ch czynno
m
ó w i naw n ia id ent y c h ( np . dnia codzi
ennego, zy ś ci
popęd ia, zaburze cji seksualn izm) kompeten skiwaniu
e p to m an
p re f e ren o m a soch cji społecz
nych
kl rz e n ia i li a , sad
zab u p ed o f
y z m ,
fetysz c z n a d la
e ryst y l o na
r a k t a s i
9. Zaburzenia
rozwoju psych cha a je st n
specyficzne zab ologicznego – p o łu Re tt
u d n o ść w
urzenia rozwoj zes k s j a – tr y j nych
u mowy i język ra y z
rozwoju umiej
ętności szkolny a, dysp a n iu prec cji)
motorycznych, ch, funkcji y ko n yw p o p ula
a także całościo w w (6 %
rozwojowe tak we zaburzenia ru c h ó
ie jak autyzm,
zespół Retta - ( zespół Asperge
znaczna i głębo ra czy jedna z najczęstszych przyczyn
ruchowa, ogran k a niepełnospra
icza możliwość wność obniżenia poziomu rozwoju
komunikacji z intelektualnego u dziewczynek
otoczeniem)
 zespół p
roblemó
h o wa nia emocjon w
r z enia z a c alnych
10. Z a b u d uct
( CD – c on
i e m o c ji
disorder)
l e w d zi e ci ń st wie
k
występuje zwy z ie ń c z ym
i w wie k u m ło d
dziecko z CD m
a • nie uznaje autorytetu dorosłych
poważne trud
no ś c i • nie respektuje podstawowych reguł życia
z opanowanie
m społecznego
i przestrzegan
ie m • przejawia zachowanie agresywne, które
zasad moraln
ych oraz zagraża zdrowiu fizycznemu innych osób,
zachowaniem z
sposób akcep
się w • często niszczy przedmioty (własne i należące wiąże się
towany do innych ryzykiem
społecznie:
c hizo fre nii
• okłamuje s
• kradnie
• wychodzi z domu i nie dociera do szkoły
 trochę statystyki
głównych zaburzeń • 25 mln - 5,4% - stany lękowe
psychicznych • 21 mln 4,5% - depresja lub
w Europie: stany depresyjne
• 11 mln - 2,4% - uzależnienie
od alkoholu i/lub narkotyków
• ok. 1,5 mln - 0,3% -
zaburzenia ze spectrum
schizofrenii

a l e…

trochę przykładów
„dziwnych” zaburzeń
psychicznych
 o d o
a si m obsesyjne m są
ł Qu wysoce prz yś l i o p ow prz
e s p ó ob ia esadzonym
Z r fo f lub nawet aż eko
m o o wymyślony (d ny na
Dys ę st
cz dkow e u ją
fizycznym m w y zni
ys pr
c h w ni
BDD rz
po cie
ą walc defekcie sw na ek op a o
oje tur szta orc dac
o d y m i go zen łce ja, h
p je ż rojony
o
sw mi u cia ia) nia
y m i ła b u ,
z t wad a lub do
ur wy
nad od
mie y
ma rnie
j
wyn ą pro dba
ika b l em j ą o b u ją
si ę ją z y swó pr ó ór ym
pod niezr tej p w mił j wyg s t ro d kt ać
ejrz ęczn rzyp ości ląd w lu , po wid
„de ewaj ie w adł , któ , ą c ą t ie l ub
z
r aki ich k n o
fe k ą c , spo ości, re a t
p źć t a n o e g
n tu
t” i że i łecz c i
będ nni eńs zują na le ąc n kraw efek
ą si zau twi z t rz j a s o d
ęz w a e pa prze oneg
nich żą i o ś l
śmi ch te g m y
ać wy
 j e i c h stan
a n ia cechu e..
ro t om zakoch a n i a , a l
E to z w y kł e
t
…nie jes n ie
za k oc h a

wierzą, że są z wzajemnością
zakochani lub są w związku z
inną osobą, najczęściej są to
osoby znane, sławne, o wyższym
statusie społecznym

oc h a nek
wierzy, ż
e je(j)go i e m a nyk a c j en t-
wielbicie wyimagi ś l i d o mn ó w c z as p
je w ej
niego za
l/ka pok
a z uje swój
nowany/
a nawet mówi „nie” , ko część tajn
pomocą stosunek ś re d n io u j e t o ja i ał a d la
tajnych s pecjalny do bezpo i n t e r pret ni e z ro z u m
s y g ch znakó o to m a n a b y ć
zakodow na łów, tele w, er t ó r a m
anych w patii czy t e gi i , k n yc h
mediach str a in
wiadom
o
 ra s a sp ó łt o wa r z y sz y
Cap g często w
e spół schizofrenii pacjent w
ierzy, że k
Z inny upod toś
twierdzą, że złe czyny obnił
się do nieg
przypisane mu mogły o lub on
sam zosta
zostać popełnione przez ł zastąpio
przez sobo ny
jego sobowtóra, który wtóra
wygląda dokładnie tak,
jak on

opisane po r z ek o n a n iu
az pierwszy pr
przez P. Cou w 1927 polega na e osoby, które
rbona i G. F o , ż e r óżn
Opisali oni p aila. chore g
e c z y w i s t ości
rzypadek 27
y k a to w rz
dziewczyny, -letniej Zespół F spo t a o s oba
która utrzym regoliego s a m
że jest prześ ywała, jedna i ta w i z e r u n ek,
ladowana p n i a j ąc a s wój
dwóch mężc rzez zmie c i e j w c e lu
zyzn, i j aż ( na jczęś
przybierają
cych postac mak a g o / je j)
i różnych wiąże się z urojeniami ściga n i
ludzi, który prześladowczymi
ch spotyka
 , k t ó ra leka
obses j a zab rze
de le i a , urze uzna
ół A sp r a w któr nie li to
Zesp że c zł o w i ek
zdro
e po
waż
psyc
hic z
za
ś w i a d c za por wiu n i e za n e,
do ówn i ży graż
h o r z e n ia alko u jąc c i u os a
sc holi j o
l o g i c z n ej zmu e do ha by,
pato i kle zard
miłości ptom u,
anii

• prześladowanie innych ludzi

• oszustwa
• złudne nadzieje
• dobrowolne ofiary
• ignorowanie rad przyjaciół lub innych
bliskich ludzi
objawy przypom
inają głęboką • lekkomyślne działania
depresję, ale zes
pół Adele jest • utrata zainteresowania innymi tematami
bardziej niebezp
ieczny: i aktywnościami
 sy n d ro m Otella, czyli mężczyzna dotk
O tella z a z d rości jest nieustannie pod
nięty syndrome
m Otella
d ro m o b łę d ejrzewa swoją p
syn o ro b ą ps y c hic zn ą, a seksualną o zdra artnerkę
ch dę, nie ufa jej i j
n k re tn ie p s yc ho zą zapewnieniom o ej
syndrom ko uczuciu i wierno
Otella ma u ro je n io wą ści. . .
cechy zes w szelkie
połu uroj
kiedy to p eniowego
ac j e ,
wewnętr nt tworzy
znie spójn
strukturę ą (logiczn
przekona ą)
jednak ni ń, która
e ma
odzwierc
faktyczny iedlenia w
m stanie zp o z n aje
rzeczy (je e ll a ro
zatem nie
prawdziw st d ro m O t
b n i e jak
a) am i s yn t – p odo as
czas ko b i e w ó w c z
ó w n i e żu j ą on e
s ię r e ja wi a c ą
źn i p r z e m a j ą
jest jedną z fo
rm schizofren mężczy ologiczną, ni zazdrość o
pojawiają się ii, w której pat p o d staw
silne, nie maj l ny ch tn e r k ę
ące racjonaln racjo n a u b pa r
podstaw, uro ych r a l
jenia partne
 upośledzenia pamięci: dana osoba nie pamięta często w pa
ezja kiedy dane zdarzenie miało miejsce, czy to był rze z jama
tom n vu – odwro is
K r y p sen czy rzeczywistość, jakby czytała książkę lub v
t
u; nagle po
nie do deja
napisany wiersz – zatrata poczucie realności jawia się
przeświadc
otaczającego świata zenie, że
sposób przypomin zn ane miejsc
ania sobie głębok e lub osoba
o ukrytych wydaje się
lub zapomnianyc ca
h przeżyć inaczej nieznana lu łkowicie
niedostępnych; p b niezwykł
amięć bez identyf jakby widz a,
pamiętanych treś ikacji iana po raz
ci jako wcześniej
np. przyjmowanie poznanych, pierwszy
za własne cudzyc Zespół
zasłyszanych daw
niej (podświadom
h myśli A licji w K
y plagiat) rainie C
zar ów
zmienia postr
zeganie przez
pacjenta otac
zających go niewłaściwie
obiektów i pr
zestrzeni: oso
ba st rz eg a n ie sw ojego
może odbiera po
ć je jako o ty czą n i e j e st w st a nie
zdecydowani y d ciała:
e mniejsze, lu
b zmian ie stanu z u m ie ć k sz ta łtów
znacznie więk n zro
sze, niż są w wyłącz znego ła
c i wymiarów cia
rzeczywistośc
i psychi
 ę ct w zaburzenia obse
i ca natr syjno-kompulsy
na niepokojącyc wne polegające
Ne rw kontrolować i po
h myślach, że nie
można
zbyć się „rytuałó
doskonale ro działań, które ja w”: specjalnych
zumieją k się wydaje dan
absurdalnoś zostać wykonan ej osobie, muszą
ć swoich e, muszą mieć m
działań, ale i obsesyjne mycie iejsce, np.
ch niespełnie rąk, czy dążenie
prowadzi do nie do symetrii
bardzo silneg
niepokoju, a o
w efekcie do
stałego przes
trzegania tyc
h Parafr
rytuałów o bi e
enia
s a m i s
c ó w ś w iata, d z e n ie,
za w ł a d i e po c h o
a ją s ię ć , b o sk al i kombinacją urojeń
uważ ś mie r te l n o ś
sarz e p r a c o w
uj ą n i e i e l cy p i paranoidalnych
przypis , ż e j a k ow
k re ś l o n y mi
st o t w i erdzą z ie ła p o do i wielkościowych
czę y l i s w o je d d a l ej…
i tw o r z mi i t a k
n im a ch
pseu d o
p o m y s łom ludzie, u który
w y m o
urojeni o
to w a r z y szą zdiagnozowan
ę s t o ię b yć
pacjentów cz i f a ł szywe parafrenię wy da ją s
c y n a c j e nccy
pseudo-halu bardzo aroga
wspomnienia i tajemniczy
 r z en ie rzadkie zaburzenie psychiczne, które dzieli
Zabu e osobowość danej osoby i wyodrębnia w niej kilka osobo
osobo wość mn
ja c yj n
dy so c a nawet kilkanaście innych. Osobowości te mogą rozdw wość wie oga,
c i różnić się wiekiem, narodowością, ojeni lorak
oś e oso a,
tożsam temperamentem, światopoglądem czy nawet płcią bowo
ści

poszczególne osobowości
nie
wiedzą o istnieniu
pozostałych

najbard
ziej zna
mnogiej nym prz
ypadkie y są p o w a żn e urazy
jest hist m osobo rz y c z y n ą t ej chorob s w oistej
którego oria Bill wości p ie: w c e lu
wyróżni y’ego M l n e w d zi eciństw
to przyk ono 2 4 r
ó
illigana,
u emoc jo n a
n a p o st r z e g a ć to, co
ład najc o zaczy
ięższego żne osobowości oc h r o n y d z ie c k
d o ty c z y ł o k ogoś
osobowo znanego . Jest im , t ak jakby
ści w dz rozszcze dzieje si ę z n
iejach pienia innego
 Podział zaburzeń psychicznych według klasyfikacji ICD-11
Kod
Kategoria zaburzeń Przykład Kategoria
ICD-10
zaburzenia ze spektrum zaburzenia rozwoju 6A00–
Zaburzenia neurorozwojowe
autyzmu psychicznego 6A0Z
Schizofrenia i inne pierwotne zaburzenie zaburzenia 6A20–
zaburzenia psychotyczne schizoafektywne psychotyczne 6A2Z
katatonia związana z innym 6A40–
Katatonia -
zaburzeniem psychicznym 6A4Z
zaburzenia 6A60–
Zaburzenia nastroju zaburzenia depresyjne
afektywne 6A8Z
Zaburzenia lękowe i inne 6B00–
zaburzenie paniczne Zaburzenia lękowe
zaburzenia związane ze strachem 6B0Z
Zaburzenia obsesyjno- Zaburzenia
6B20–
kompulsywne i inne dysmorfofobia obsesyjno-
6B2Z
współwystępujące zaburzenia kompulsywne
zaburzenie stresowe zaburzenia 6B40–
Zaburzenia związane ze stresem
pourazowe nerwicowe 6B4Z
zaburzenie
Zaburzenia 6B60–
Zaburzenia dysocjacyjne depersonalizacja-
dysocjacyjne 6B6Z
derealizacja
Zaburzenia jedzenia i Zaburzenia 6B80–
jadłowstręt psychiczny
odżywiania się odżywiania 6B8Z
Zaburzenia wydalania moczenie nocne -
Zaburzenia związane z cierpienie związane z Zaburzenia
cierpieniem cielesnym integralnością ciała somatoformiczne
Zaburzenia spowodowane
zaburzenia spowodowane
używaniem substancji 6C40–
alkoholizm używaniem substancji
psychoaktywnych lub 6C5Z
psychoaktywnych
zachowaniami uzależniającymi
Zaburzenia nawyków i 6C70–
Zaburzenia kontroli impulsów piromania
popędów 6C7Z
Zachowania destrukcyjne i dyssocjalne
6C90–
zaburzenia dyssocjalne zaburzenie -
6C9Z
(aspołeczne) zachowania
Zaburzenia osobowości i inne 6D10–
wzorzec borderline Zaburzenia osobowości
związane z nimi cechy 6D11
Zaburzenia preferencji 6D30–
Parafilie ekshibicjonizm
seksualnych 6D3Z
zaburzenie
pozorowane 6D50–
Zaburzenia pozorowane -
skierowane na 6D5Z
samego siebie
otępienie w przebiegu organiczne zaburzenia 6D70–
Zaburzenia neuropoznawcze
choroby Alzheimera psychiczne 6E0Z
 organiczne
otępienie w przebiegu choroby 6D70–
Zaburzenia neuropoznawcze zaburzenia
Alzheimera 6E0Z
psychiczne
Zaburzenia psychiczne i
zaburzenia zachowania 6E20–
depresja poporodowa -
związane z ciążą, porodem i 6E2Z
połogiem
Lista objawów, które mogą być
Czynniki psychologiczne i wykorzystane do identyfikacji
behawioralne związane z istotnych aspektów obrazu
- 6E40
zaburzeniami lub chorobami klinicznego, niezależnie od tego,
sklasyfikowanymi gdzie indzie czy u danej osoby rozpoznano
zaburzenia psychiczne.
Wtórne zaburzenia psychiczne
lub zaburzenia zachowania organiczne
6E60-
związane z zaburzeniami lub zespół czołowy zaburzenia
6E6Z
chorobami sklasyfikowanymi psychiczne
gdzie indziej
Zaburzenia snu i czuwania (w
Nieorganiczne 7A00-
ICD-11 stanowią samodzielną Przewlekła bezsenność
zaburzenia snu 7B2Z
kategorię)
Zaburzenia seksualne (w ICD- Nieorganiczne HA00-
11 stanowią samodzielną wytrysk przedwczesny dysfunkcje HA0Z,
kategorię) seksualne GC42,
Sprzeczność płci (w ICD-11
częściowo w kategorii Zaburzenia rozwoju płci
zaburzeń seksualnych)