ΠΗΓΕΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ

ΔΙΚΑΙΟΥ
Βασίλης Περγαντής, Επ. Καθηγητής, Νομική ΑΠΘ
 Διεθνής ≠ Εσωτερική
έννομη τάξη
Εσωτερική έννομη τάξη Διεθνής έννομη τάξη
Συγκεντρωτικό σύστημα Δεν υπάρχει ένα συγκεντρωτικό σύστημα
Νομοθέτης δικαιοπαραγωγής (π.χ. δικαιοπαραγωγής (αποκεντρωμένη
Κοινοβούλιο) δικαιοθεσία από τη βούληση των κρατών)
Συγκέντρωση του νόμιμου Δεν υπάρχει συγκεντρωτικό σύστημα
Εκτελεστής εξαναγκασμού στο κράτος άσκησης νόμιμης βίας (από αυτοδικία σε
(κυβέρνηση, αστυνομία) ατελή συλλογική ασφάλεια)
Ο καθείς υπόκειται στην Δεν υπάρχει ένα συγκεντρωτικό και
δικαστική εξουσία χωρίς να ιεραρχικά δομημένο δικαστικό σύστημα.
Δικαστής
απαιτείται συναίνεσή του. Τα κράτη υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο
μόνο με συναίνεσή τους.
Οι νομικές διαφορές Οι περισσότερες νομικές διαφορές
επικεντρώνονται στο ποιος επικεντρώνονται στο εάν ο επικαλούμενος
Φύση
είναι ο εφαρμοζόμενος κανόνας υπάρχει (δηλ. είναι νομικός
διαφορών κανόνας και πως θα κανόνας) και εάν δεσμεύει τα μέρη στη
ερμηνευτεί. διαφορά.
 Άρ. 28§1 ΕλΣυντ
 «Οι γενικώς παραδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου
[...] αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού
ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη
αντίθετη διάταξη νόμου»

 Ποιοι όμως είναι οι κανόνες του διεθνούς δικαίου δεν

είναι ξεκάθαρο > Άρ. 100 στ) 1.
«Συνιστάται Aνώτατο Eιδικό Δικαστήριο στο οποίο
υπάγονται: […] στ) H άρση της αμφισβήτησης για το
χαρακτηρισμό κανόνων του διεθνούς δικαίου ως γενικά
παραδεγμένων κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 28.»
 Κανόνες διεθνούς δικαίου
 Κανόνας: κείμενο που ρυθμίζει δεσμευτικά μία συμπεριφορά
σε μία περίσταση (θέτει πρότυπα συμπεριφοράς)

 Οι διεθνείς κανόνες διακρίνονται σε:

1. Πρωτογενείς/ουσιαστικοί κανόνες: διατυπώνουν
δεοντολογικά δικαιώματα και υποχρεώσεις
2. Δευτερογενείς/διαδικαστικοί κανόνες: ρυθμίζουν τον τρόπο
με τον οποίο (α) δημιουργούνται και αναθεωρούνται οι
πρωτογενείς κανόνες, καθώς και (β) ποιες είναι οι
συνέπειες της παραβίασής τους
> Η θεωρία των πηγών του διεθνούς δικαίου αφορά το 2α)
 Πηγές του διεθνούς δικαίου
 Γιατί πηγή; > περιγράφει τη ροή αλλά και το σημείο εμφάνισης

 Ορισμός: Διαδικασίες μέσα από τις οποίες δημιουργούνται οι κανόνες

του διεθνούς δικαίου (περνώντας από το στάδιο γέννησης και ανάδυσης
του κανόνα (lex ferenda/εμβρυική φάση) στο στάδιο εμπέδωσης και
πλήρους ισχύος (lex lata/ισχύον δίκαιο)

 Τυπικές ≠ Ουσιαστικές πηγές του διεθνούς δικαίου:

1. Τυπικές: Τα κριτήρια και οι διαδικασίες μέσω των οποίων ο κανόνας
δημιουργείται και αντλεί δεσμευτική ισχύ.
2. Ουσιαστικές: Οι τόποι/τα κείμενα όπου εντοπίζονται οι κανόνες
διεθνούς δικαίου.
> Η θεωρία των πηγών αφορά τις τυπικές πηγές
 Πηγές του διεθνούς δικαίου:
Άρ. 38§1 ΚατΔΔΔ

 Διατυπώνει μία μη εξαντλητική απαρίθμηση των πηγών του ΔΔ

1. Διεθνείς συνθήκες/συμβάσεις/συμφωνίες
2. Έθιμο
3. Γενικές αρχές του δικαίου
*****
4. Αποφάσεις ΔΟ
5. Διδάγματα διακεκριμένων δημοσιολόγων

Άλλες πιθανές πηγές του ΔΔ:

6. Μονομερείς δικαιοπραξίες κρατών
7. Αποφάσεις διεθνών οργανισμών
Προκαταρκτικές παρατηρήσεις για Άρ. 38§1 ΚατΔΔΔ

 Επιβάλει ιεραρχία μεταξύ των πηγών του ΔΔ;

1. Περιορισμένη ιεραρχία μεταξύ των πηγών
2. Κανονιστική ιεραρχία
 Διεθνές εθιμικό δίκαιο
 Τι είναι το έθιμο;
A. Έθιμο είναι μία συνήθεια, μία ρουτίνα, μια
επαναλαμβανόμενη πρακτική (ενέργεια ή αποχή)

B. Το έθιμο συναντάται στις λεγόμενες παραδόσεις

(ιστορικότητα)

C. Το έθιμο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για «πρωτόγονα»

δικαιικά συστήματα, όπου δεν έχουν κωδικοποιηθεί οι
νομικοί κανόνες που εφαρμόζονται ανάμεσα στα
υποκείμενα του συγκεκριμένου νομικού συστήματος
 Θεωρητική θεμελίωση
υποχρεωτικότητας εθίμου

Θεωρία των δύο στοιχείων (Άρ. 38§1β ΚατΔΔΔ)

1. Αντικειμενικό στοιχείο: κρατική πρακτική

ΚΑΙ
2. Υποκειμενικό στοιχείο: πεποίθηση δικαίου (opinio
juris)

Εάν πληρούνται τα δύο στοιχεία, τότε θεμελιώνεται

δεσμευτικός κανόνας εθιμικού δικαίου που ισχύει έναντι
ΟΛΩΝ των κρατών
 Διαδικασία δημιουργίας διεθνούς εθίμου

Ο κανόνας διεθνούς εθιμικού δικαίου δημιουργείται και δεσμεύει

ΌΛΑ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ανεξάρτητα εάν συμμετείχαν στη δημιουργία του
Ανάδυση κανόνα διεθνούς εθίμου.

όριο κανονιστικότητας

Η κρατική πρακτική γίνεται ολοένα και πιο ομοιόμορφη,

συνεπής και εκτεταμένη και η πεποίθηση δικαίου ενισχύεται

Η κρατική πρακτική αρχίζει να διαμορφώνεται

 Τα δύο στοιχεία του εθίμου
1. Κρατική Πρακτική > Ποια κριτήρια θα πρέπει να ικανοποιεί η
πρακτική ώστε να συμβάλει στην ανάδυση διεθνούς εθιμικού
κανόνα;

i. Ποιοτικά κριτήρια: σχετικά ομοιόμορφη και συνεπής κρατική

πρακτική (δεν απαιτείται απόλυτα ομοιόμορφη πρακτική)

ii. Ποσοτικά κριτήρια: σχετικά εκτεταμένη και αντιπροσωπευτική

κρατική πρακτική (δεν απαιτείται οικουμενική πρακτική)

iii. Χρονικά κριτήρια: η κρατική πρακτική να επαναλαμβάνεται για

μακροχρόνιο διάστημα (διάρκεια) > πόση διάρκεια;
2.Πεποίθηση δικαίου (Opinio juris > πεποίθηση ότι η πρακτική
βασίζεται σε κανόνα δικαίου ο οποίος απαιτεί/επιτρέπει την
συγκεκριμένη συμπεριφορά/πρακτική) > Υπόθεση Lotus
Γιατί είναι τόσο σημαντική η πεποίθηση δικαίου;
Νομικά δεσμευτική πρακτική ≠ Πρακτική ως έκφραση αβρότητα/ευγένιας

 Πότε είναι η πεποίθηση δικαίου ιδιαίτερα σημαντική;

1. Όταν είναι ανεπαρκής η κρατική πρακτική
2. Όταν έχουμε ένα μόνο παράδειγμα κρατικής πρακτικής (άρα
σημαντικό να εξετάσουμε ποια ήταν η πεποίθηση των κρατών)
3. Όταν η διεθνής κοινότητα θεωρεί ότι ένας κανόνας πρέπει να είναι
νομικά δεσμευτικός έστω και εάν η κρατική πρακτική είναι ασυνεπής
ή αντίθετη
Σύνοψη θεωρίας διεθνούς εθιμικού δικαίου

Διεθνές
εθιμικό
δίκαιο

Κρατική Πεποίθηση
πρακτική δικαίου

Ποιοτικά Ποσοτικά Χρονικά

κριτήρια κριτήρια κριτήρια
Σύγχυση μεταξύ των δύο στοιχείων του εθίμου

 Το έθιμο ως αποκλειστικά πεποίθηση δικαίου (καθόλου

ή εφάπαξ κρατική πρακτική)

Στιγμιαίο έθιμο
 Η επιστροφή της βούλησης
1. Ειδικό (διμερές/τοπικό/περιφερειακό έθιμο): απαιτείται συνεχής
και ομοιόμορφη πρακτική από τα κράτη που αφορά

Το κράτος έναντι του οποίου γίνεται η επίκληση του κανόνα διεθνούς

εθιμικού δικαίου θα πρέπει να συμμετείχε στην πρακτική.

2. Επίμονος αντιρρησίας: κράτος που αντιδρά στην ανάδυση εθίμου

- Να εγείρει ένσταση κατά τον χρόνο δημιουργίας του εθίμου και
έπειτα (εάν αντιδράσει για πρώτη φορά πιο μετά, δεσμεύεται)
- Οι ενστάσεις του να είναι συνεχείς και επαναλαμβανόμενες
- Να εγείρει ενστάσεις και να ακολουθεί αντίθετη πρακτική
 Διεθνές συμβατικό δίκαιο
 Άρ. 38§1(a) ΚατΔΔΔ: “Το Δικαστήριο…θα εφαρμόζει: a.
Τις διεθνείς συμβάσεις, γενικές ή ειδικές, που θέτουν
κανόνες οι οποίοι αναγνωρίζονται ρητά από τα αντίδικα
μέρη”
 Ονομασία: Συνθήκη, σύμβαση, συμφωνία, σύμφωνο,
χάρτης, διακήρυξη, συμβόλαιο, μνημόνιο
 Οι συνθήκες είναι μία εξαιρετικά σημαντική πηγή:
Θετικά Αρνητικά
Κανονιστική ακρίβεια Τυπικότητα
Ισχυρή νομιμοποίηση Σχετικά έννομα αποτελέσματα
 Κατηγορίες συνθηκών
 Με βάση τον αριθμό των συμβαλλομένων μερών:
διμερείς/πλειονομερείς/πολυμερείς/οικουμενικές
συμφωνίες

 Με βάση το περιεχόμενο των συμφωνιών:

κωδικοποιητικές, ιδρυτικές διεθνούς οργανισμού
 Σύμβαση της Βιέννης για το δίκαιο των συνθηκών
(1969/1980)

 Είναι μία συνθήκη για τις συνθήκες

 Ρυθμίζει πως μία συνθήκη δημιουργείται, αναθεωρείται,
ερμηνεύεται, τερματίζεται κλπ
 Κωδικοποίησε ή αντανακλά σήμερα σε πολύ μεγάλο
βαθμό διεθνές εθιμικό δίκαιο
 Συνομολόγηση το 1969. Θέση σε ισχύ το 1980
 Πεδίο εφαρμογής της ΣτΒ
1. Ratione temporis και loci > Άρθρα 4 (μη αναδρομικότητα) + 29 ΣτΒ
2. Ratione personae και materiae > Άρ. 2, 3 και 5 ΣτΒ
 Άρ. 2§1(a): «[Διά τους σκοπούς της παρούσης συμβάσεως]: (α) Διά του

όρου «συνθήκη» νοείται (i) διεθνής συμφωνία, (ii) συνομολογουμένη

μεταξύ κρατών, (iii) εις έγγραφον τύπον και (iv) διεπομένη υπό του
Διεθνούς Δικαίου, (v) ανεξαρτήτως εάν περιλαμβάνεται εις εν, δύο ή
πλείονα έγγραφα και ανεξαρτήτως της ειδικής αυτής ονομασίας.»
ii. Η ΣτΒ ρυθμίζει μόνο τις συμφωνίες μεταξύ κρατών
iii. Οι προφορικές συμφωνίες αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής της

ΣτΒ , αλλά δεν παύουν να είναι νομικά δεσμευτικές (Άρ. 3 ΣτΒ)

iv. Πρόθεση συμβαλλομένων μερών να δημιουργήσουν δεσμευτικές

διεθνείς υποχρεώσεις ≠ συμφωνίες κυρίων

v. Κάθε ονομασία ή τύπος είναι αποδεκτός
 Τύπος διεθνών συμβάσεων
 Πέραν του γραπτού χαρακτήρα, η ΣτΒ δεν ενδιαφέρεται
για τον τύπο που παίρνει μία διεθνής συμφωνία
1. Υπόθεση Υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο (1978): κοινό
ανακοινωθέν
2. Υπόθεση Κατάρ/Μπαχρέιν (1994): πρακτικά
συζήτησης
 Συνομολόγηση και θέση σε ισχύ
διεθνών συμβάσεων

 Συνομολόγηση: Περιγράφει τις ενέργειες και διαδικασίες που είναι απαραίτητες

για την ολοκλήρωση μίας συμφωνίας και την έκφραση βούλησης δέσμευσης των
κρατών > στάδια
1. Διαπραγμάτευση της συμφωνίας (διμερείς διαπραγματεύσεις/ διεθνείς
συνδιασκέψεις)

2. Υιοθέτηση, επιβεβαίωση και υπογραφή (Άρ. 9 και 10 ΣτΒ) > δεν είμαστε ακόμα
στο στάδιο δέσμευσης, η μόνη υποχρέωση βρίσκεται στο Άρ. 18 ΣτΒ
 Εξουσία αντιπροσώπευσης και δέσμευσης του κράτους (Άρ. 7 και 8 ΣτΒ)

3. Έκφραση βούλησης δέσμευσης (Άρ. 11 ΣτΒ): με υπογραφή, ανταλλαγή

οργάνων επικύρωσης, επικύρωση, αποδοχή, έγκριση, προσχώρηση ή άλλο τρόπο

4. Θέση σε ισχύ της συμφωνίας (Άρ. 24 ΣτΒ)

 Διαπραγμάτευση
 Πολιτική διαδικασία (Άρ. 33 ΧΗΕ)

 Δε ρυθμίζεται από τη ΣτΒ

Εξουσία αντιπροσώπευσης και δέσμευσης του κράτους (Άρ.
7 και 8 ΣτΒ)

 Τεκμήριο γενικής αντιπροσώπευσης (Άρ. 7§2α ΣτΒ)

1. Αρχηγός του κράτους (ΠτΔ στην Ελλάδα – Άρ. 36§1 Συντ.)
2. Πρόεδρος κυβέρνησης-Πρωθυπουργός
3. ΥΠΕΞ

 Τεκμήριο ειδικής αντιπροσώπευσης (Άρ. 7§2β ΣτΒ)

1. Αρχηγοί διπλωματικών αποστολών για συμφωνίες με τη χώρα όπου είναι
διαπιστευμένοι
2. Αντιπρόσωποι κράτους σε διεθνή συνδιάσκεψη ή ΔΟ για τη συνθήκη όπου
έχουν διαπίστευση
3. Άλλοι υπουργοί (Υπόθεση Κονγκό/Ρουάντα)

 Πληρεξούσιο έγγραφο (Άρ. 7§1a ΣτΒ) και εάν αυτό λείπει, δυνατότητα
μεταγενέστερης επιβεβαίωσης (Άρ. 8 ΣτΒ)
Υιοθέτηση κειμένου
και
Υπογραφή/μονογραφή
για οριστικοποίηση (Άρ.
9 και 10 ΣτΒ)
 Υπογραφή
 Δύο δυνατότητες για τις έννομες συνέπειες της υπογραφής

1. Υπογραφή ως οριστικοποίηση του κειμένου – το κείμενο

καθίσταται αυθεντικό (Άρ. 10 ΣτΒ > δε δεσμεύεται το
κράτος και υπάρχει δυνατότητα υπαναχώρησης,
αναλαμβάνει μόνο την υποχρέωση του Άρ. 18 ΣτΒ)
 Υπογραφή ad referendum

2. Υπογραφή ως έκφραση βούλησης δέσμευσης (Άρ. 11 και

12 ΣτΒ > η υπογραφή δεσμεύει το κράτος και δεν υπάρχει
δυνατότητα υπαναχώρησης σε αυτό το στάδιο)
Μέσα έκφρασης βούλησης δέσμευσης (συναίνεσης) (Άρ.
11 ΣτΒ)

 Υπογραφή
 Ανταλλαγή οργάνων (Άρ. 13) ≠ Άρ. 16: ανταλλαγή
οργάνων επικύρωσης ή προσχώρησης
 Επικύρωση (Άρ. 14§1)
 Αποδοχή ή έγκριση (Άρ. 14§2)
 Προσχώρηση (Άρ. 15)
 Οποιοσδήποτε άλλος τρόπος > άτυπο διαδικασίας
συνομολόγησης
 Επικύρωση
 Επικύρωση (προβλέπεται ρητά από τη σύμβαση, συνάγεται από τη
βούληση των μερών ή την πρόθεση του κράτους)
1. Στην εσωτερική έννομη τάξη > κύρωση (υιοθέτηση από το
Κοινοβούλιο στο ελληνικό σύστημα) και έπειτα,
2. Στη διεθνή έννομη τάξη: επικύρωση με την ανταλλαγή ή
κατάθεση στον θεματοφύλακα των εγγράφων επικύρωσης
 Στη ΣτΒ θεματοφύλακας ο Γραμματέας των ΗΕ (Άρ. 76-7 και 82
ΣτΒ)
 Έγκριση ή Αποδοχή: πιο άτυπη διαδικασία όπου δεν απαιτείται
κύρωση από το Εθνικό Κοινοβούλιο
 Προσχώρηση: κράτος που συμμετέχει στη συνθήκη χωρίς να έχει
συμμετάσχει στην διαπραγμάτευση και να έχει υπογράψει το
κείμενο της συνθήκης (Άρ. 83 ΣτΒ)
 Έναρξη ισχύος συνθήκης
 Τη στιγμή που εκφράζεται η βούληση δέσμευσης
- από τα 2 κράτη, όταν πρόκειται για διμερή συνθήκη
- από όλα τα κράτη, όταν πρόκειται για πολυμερή συνθήκη, εφόσον
αυτή δε προβλέπει τίποτα για τη θέση της σε ισχύ (Άρ. 24§2)

 Η συνθήκη αρχίζει να ισχύει σε ένα μεταγενέστερο (από την

έκφραση βούλησης δέσμευσης) χρονικό σημείο εφόσον το
προβλέπει η συνθήκη (π.χ. Άρθρο 84 ΣτΒ)

 Όταν αρχίσει να ισχύει η συνθήκη, για τα κράτη που

επικυρώνουν/προσχωρούν αργότερα, αυτή ισχύει από το χρονικό
σημείο της επικύρωσης/προσχώρησης (Άρ. 24§3)
 Πρωτοκόλληση
 Ανταλλαγή εγγράφων έκφρασης βούλησης δέσμευσης ή
κατάθεση στον θεματοφύλακα

 Υποχρέωση πρωτοκόλλησης διεθνών συμφωνιών στη

Γραμματεία ΗΕ (Άρ. 80 ΣτΒ και 102 ΧΗΕ ≠ μυστικές
συνθήκες) > εάν δεν πρωτοκολληθεί, δε μπορεί μία
συνθήκη να γίνει αντικείμενο επίκλησης ενώπιον των
οργάνων του ΟΗΕ εκτός εάν δημοσιεύτηκε με άλλον
προσήκοντα τρόπο (Υπόθεση Νοτιοδυτικής Αφρικής)
 Είναι συνθήκη ή όχι;
Χρειάζεται (επι)κύρωση ή όχι;

 Συμφωνίες απλοποιημένης μορφής > δεν προβλέπουν

την τυπική διαδικασία κύρωσης, αλλά
συνομολογούνται από την εκτελεστική εξουσία με
σύμπτυξη των σταδίων > Άρ. 23 Ενδιάμεσης
Συμφωνίας Ελλάδος-ΠΓΔΜ (1995). Είναι
δεσμευτικές συμφωνίες!

 Συμφωνία για τα Πυρηνικά του Ιράν (2015) +

Συμφωνία Παρισίων για το κλίμα (2015)
 Επιφυλάξεις (Άρ. 19-23)
 Τι είναι μία επιφύλαξη; (Άρ. 2§1(δ) ΣτΒ)

 Πότε πρέπει να διατυπώσεις την επιφύλαξη;

 Ποιο είναι το έννομο αποτέλεσμα της επιφύλαξης;

≠ ερμηνευτικές δηλώσεις
 Δύο συστήματα επιφυλάξεων, δύο στόχοι

 Δυο συστήματα για επιφυλάξεις

1. Σύστημα ΚτΕ
2. Σύστημα Λατινοαμερικανικό

Ακεραιότητα
συνθήκης Οικουμενικότητα
συνθήκης
 Γνωμοδότηση ΔΔΧ
 Γνωμοδότηση για τις Επιφυλάξεις στη Σύμβαση για την Πρόληψη
και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας (1951)

 Συγκερασμός των δύο συστημάτων:

i. 1 αποδοχή για να γίνει το επιφυλασσόμενο κράτος
συμβαλλόμενο +
ii. Κριτήριο συμβατότητας της επιφύλαξης με τον σκοπό και το
αντικείμενο της συνθήκης.

 Βάση για την κωδικοποίηση των κανόνων για τις επιφυλάξεις

από την Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου
 Άκυρες επιφυλάξεις (Άρ. 19)
1. Απαγόρευση από συνθήκη (α)

2. Διάταξη που απαγορεύει επιφυλάξεις (β)

3. Ασύμβατες με σκοπό και αντικείμενο συνθήκης (γ)

+
4. Επιφυλάξεις σε διμερείς συμφωνίες είναι πρόταση
για επαναδιαπραγμάτευση
1. Επιφυλάξεις που απαγορεύονται από τη συνθήκη

 Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου

(1998)
2. Επιφυλάξεις σε διατάξεις στις οποίες δεν επιτρέπονται

 Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (1982)

 Σύμβαση της Γενεύης για την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα (1958)

«Άρθρο 12: Κατά τη στιγμή της υπογραφής, της επικύρωσης ή της
προσχώρησης, κάθε κράτος μπορεί να διατυπώσει επιφυλάξεις στα άρθρα
της σύμβασης πλην των άρθρων 1 ως 3 συμπεριλαμβανομένου»
 3. Επιφυλάξεις ασύμβατες
με το αντικείμενο και το σκοπό της συνθήκης

 Αόριστες και γενικές επιφυλάξεις > ΕΣΔΑ

 Επιφυλάξεις στις βασικές διατάξεις μίας συνθήκης

 Επιφυλάξεις σε διατάξεις που κωδικοποιούν υποχρεώσεις jus cogens
 Συμβατότητα ≠ Αντιταξιμότητα
 Συμβατότητα επιφυλάξεων με το αντικείμενο και το
σκοπό της συνθήκης > ποιος κρίνει τη συμβατότητα;

1. Σχολή συμβατότητας
2. Σχολή αντιταξιμότητας
Αντιδράσεις των συμβαλλομένων μερών στις επιφυλάξεις

1. Ρητή αποδοχή (Άρ. 20§4(a))

2. Σιωπηρή αποδοχή (Άρ. 20§5 > 12μηνο)

3. Αντιρρήσεις (Άρ. 20§4(β))

4. Αντιρρήσεις και αποκλεισμός θέση σε ισχύος

συνθήκης ανάμεσα σε επιφυλασσόμενο κράτος και
αντιτασσόμενο κράτος (Άρ. 20§4(β) + 21§3)
 Έννομα αποτελέσματα αντιδράσεων συμβαλλομένων
μερών
 Εάν αποδοχή:
1. Το επιφυλασσόμενο κράτος γίνεται συμβαλλόμενο μέρος (του αρκεί μία
αποδοχή) (Άρ. 20§4γ)
2. Η συμφωνία τροποποιείται στις μεταξύ του αποδεχόμενου και
επιφυλασσόμενου κράτους σχέσεις κατά την έκταση που προβλέπει η
επιφύλαξη (Άρ. 21§1α) και στη βάση της αμοιβαιότητας (Άρ. 21§1β)
3. Η επιφύλαξη που έγινε αποδεκτή δεν επηρεάζει τις σχέσεις ανάμεσα στα
άλλα συμβαλλόμενα μέρη (Άρ. 21§2)

 Εάν αντίρρηση:
1. Άρ. 21§3: Ανάμεσα στο κράτος που φέρνει αντιρρήσεις και το
επιφυλασσόμενο κράτος, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις στις οποίες έγινε
η επιφύλαξη, κατά την έκταση της επιφύλαξης.
 Ποια η διαφορά ανάμεσα στο 21§1α και το 21§3 ΣτΒ;
 Διαδικασία συνομολόγησης συνθήκης
χρόνος θέσης επιφύλαξης

Διαπραγμάτευση ΥιοθέτησηΈκφραση βούλησης Έναρξη ισχύος

δέσμευσης (Άρ. 11)

Υποχρέωση αποχής υπογράφοντος κράτους από πράξεις που

αποστερούν την συνθήκη από το αντικείμενο και το σκοπό της (Άρ. 18 ΣτΒ)
 Εφαρμογή της συνθήκης (Άρ. 26-30)
 Καλόπιστη τήρηση συμφωνίας (pacta sunt servanda) +
δεσμευτικότητα – Άρ. 26 (: οι εξαιρέσεις θα πρέπει να
ερμηνεύονται στενά)

 Μη επίκληση του εσωτερικού δικαίου για μη εφαρμογή

της συμφωνίας – Άρ. 27

 Τεκμήριο εδαφικής εφαρμογής – Άρ. 29 ≠ εξωεδαφική

εφαρμογή συνθηκών ανθρώπινων δικαιωμάτων
 Ερμηνεία συνθηκών (Άρ. 31-32)
 3 γενικές μέθοδοι ερμηνείας των συνθηκών:
1. Υποκειμενική
2. Γραμματική
3. Τελεολογική

 Άρ. 31 ΣτΒ: Βασικοί κανόνες ερμηνείας

 Άρ. 32 ΣτΒ: Συμπληρωματικά μέσα, όπως οι
προπαρασκευαστικές εργασίες
Εφαρμογή συνθηκών έναντι τρίτων κρατών

 Κανόνας: Οι συνθήκες δεν παράγουν έννομα

αποτελέσματα έναντι τρίτων (μη συμβαλλομένων)
κρατών (Άρ. 34) [αρχή pacta tertiis – οι συνθήκες ως
res inter alios acta]
εκτός εάν
 Άρ. 35: υποχρεώσεις σε βάρος τρίτων κρατών
 Άρ. 36: δικαιώματα υπέρ τρίτων κρατών
 Αρ. 38: συνθήκη που μετατράπηκε σε έθιμο
Ακυρότητα και τερματισμός συνθηκών
Συνομολόγηση
Λόγοι ακυρότητας
(ελαττώματα όταν έκφραση βούλησης δέσμευσης)
Σχετική ακυρότητα
1. Μη σεβασμός εσωτερικού δικαίου (Άρ. 46-7)
2. Πλάνη (Άρ. 48) (υπόθεση Preah Vihear)
3. Απάτη (Άρ. 49)
4. Δωροδοκία αντιπροσώπου κράτους (Άρ. 50)
Απόλυτη ακυρότητα
5. Εξαναγκασμός αντιπροσώπου ή κράτους (Άρ.
51-2)
7. Αντίθεση με επιτακτικό κανόνα (Άρ. 53 ≠ 64:
αντίθεση με μεταγενέστερο επιτακτικό κανόνα)
Εφαρμογή
Λόγοι/Δικαίωμα λήξης ή αποχώρησης
(προβλήματα κατά την εφαρμογή της συνθήκης)
Αναιτιολόγητη λήξη/αποχώρηση
1. Πρόβλεψη δικαιώματος από συνθήκη ή
συναίνεση των κρατών (Άρ. 54)
2. Σιωπή συνθήκης, αλλά λόγω φύσης ή πρόθεσης
συμβαλλομένων μερών συνάγεται δικαίωμα
αποχώρησης (Άρ. 56)
Αιτιολογημένη λήξη/αποχώρηση
3. Ουσιώδης παραβίαση συνθήκης (Άρ. 60)
(Υπόθεση ΠΓΔΜ/Ελλάδα)
4. Επιγενόμενη αδυναμία εκτέλεσης συνθήκης
(Άρ. 61)
5. Θεμελιώδης αλλαγή περιστάσεων (Άρ. 62)
(Υπόθεση Gabcikovo-Nagymaros)
 Επιτακτικό δίκαιο (jus cogens)
 Ορισμός: Αρ. 53

 Δεν επιτρέπεται παρέκκλιση (συνθήκη αντίθετη με

επιτακτικό δίκαιο είναι άκυρη)

 Αμφιλεγόμενη ρύθμιση

 Παραδείγματα: απαγόρευση χρήσης βίας, απαγόρευση

γενοκτονίας, δουλείας, αυτοδιάθεση