‫دانشگاه صنعتی امیرکبیر‬

‫پروژه درس جداسازی ‪۲‬‬

‫استاد منصوره سلیمانی‬
‫جداسازی غشایی مبتنی بر پلیمر‬ ‫‪:‬ارائه دهندگان‬

‫سیستم های جذب کربن‬ ‫علی‌اکبر قوامی‬

‫متین غفاری‬
‫محمد مهدی جعفری‬

‫پاییز ‪۱۴۰۱‬‬
 ‫‪:‬مقدمه‬
‫• غشا‪:‬‬
‫• الیه نازک نیمه تراوا ← انتقال یک جزء انتخابی تحت نیرو محرکه خاص ← به گونه های خاصی اجازه عبور را می‌دهد و‬
‫از عبور گونه های خاصی جلوگیری می‌کند‪.‬‬
‫• ایده آل عمل نمی‌کند‪.‬‬
‫• بر اساس اندازه منافذ و نیرومحرکه جداسازی طبقه‌بندی می‌شوند‪.‬‬

‫• فرآیند جذب و ذخیره کربن‪:‬‬

‫• غشا به طور انتخابی به اجزای مورد نظر نفوذ می‌کند و مواد ناخواسته را حفظ می‌کند و در نتیجه مخلوط گازی جدا می‌شود‪.‬‬
‫• در فرآیند جذب و ذخیره کربن‪ ،‬کربن‌دی‌اکسید باید قبل از حمل و نقل ذخیره سازی بعدی از جریان گازهای خروجی جدا شود‪.‬‬
‫← جداسازی غشایی‬
 ‫‪:‬مقدمه‬
‫• انتخاب پلیمر‪:‬‬
‫• گزینش پذیری‪ :‬خلوص محصول استخراج شده را تعیین می‌کند‪.‬‬
‫• نفوذ پذیری‪ :‬بهره‌وری پلیمر به عنوان غشای جداسازی‪.‬‬
‫• ضریب نفوذ پذیری‪:‬‬

‫• غشاهای مورد استفاده‪:‬‬

‫• ‪Glassy‬‬
‫• ‪Rubbery‬‬
‫• هدف ما؟‬
‫• جمع آوری داده ها برای شناسایی پلیمر با خواص مطوب‬
‫• تجزیه و تحلیل چالش‌ها‬
‫• نقاط قوت در طول فاز عملیاتی‬
 ‫‪:‬غشاهای پلیمری‬
‫• در صنایع حداقل یک واکنش احتراق وجود دارد‪ ← .‬تولید گازهای مضر برای محیط زیست‪ ← .‬حذف آنها قبل از‬
‫رهاشدن به جو‪ ← .‬روش های مختلفی وجود دارد برای جداسازی این گازها اما روش غشایی موثرترین روش در نظر‬
‫گرفته می‌شود‪.‬‬

‫شکل ‪ :۱‬شماتیکی از فرآیند جداسازی ‪ CO‬از گاز خروجی از دودکش مبتنی بر فرآیند غشایی‬
 ‫‪:‬غشاهای پلیمری‬
‫• دسته بندی پلیمرها‪:‬‬
‫• غشای پلیمر ‪Glassy‬‬
‫• غشای پلیمری ‪Rubbery‬‬
‫• غشاهای پلیمری ‪Blend‬‬
‫• پلیمرهای شیشه‌ای‪:‬‬
‫• دمای انتقال شیشه‌ای باالتر از دمای عملیاتی‬
‫• سفت و سخت هستند‪.‬‬
‫شکل ‪ :۲‬مدول پلیمر در برابر دما و وقوع دمای شیشه‌ای‬ ‫• گزینش پذیری باال و نفوذ پذیری کم‬
‫• دمای انتقال شیشه‌ای‪:‬‬
‫• دمایی که در آن اولین حرکات زنجیر پلیمری انجام می‌شود و پلیمر از حالت سخت شروع به نرم شدن می‌کند‪.‬‬
 ‫‪:‬غشاهای پلیمری‬
‫• پلیمرهای ‪:Rubbery‬‬
‫نرم و انعطاف پذیر‪.‬‬ ‫•‬
‫باالتر از دمای شیشه ای خود عمل می‌کنند‪.‬‬ ‫•‬
‫کامال آمورف‬ ‫•‬
‫دارای نفوذپذیری باال و گزینش‌پذیری کم‪:‬‬ ‫•‬
‫حجم آزاد باال‬ ‫•‬

‫• حرکات تصادفی بخش‌های زنجیره پلیمری به مولکول های گاز اجازه می‌دهد تا آزادنه تر در پلیمر پخش شوند و باعث‬
‫افزایش نفوذ پذیری گاز می‌شوند‪.‬‬
 ‫‪:‬غشاهای پلیمری‬
‫• پلیمرهای شیشه‌ای به دلیل حرکات زنجیر محدودتر گزینش پذیری باالتری دارند‪.‬‬
‫• پلیمرهای الستیکی نفوذپذیری بیشتر و راندمان جداسازی پایین تری نشان می‌دهند‪.‬‬
‫شکل ‪ : ۳‬عملکرد غشاهای پلیمری شیشه ای و الستیکی مختللف برای جداسازی ‪CO2/CH4‬‬ ‫• پلیمرهای شیشه‌ای ذاتا نسبت به اندازه و شکل مولکول گاز انتخابی تر هستند‪.‬‬
‫• در نتیجه پلیمرهای شیشه‌ای در جداسازی غشایی صنعتی بیشتر استفاده می‌شوند‪.‬‬
‫• پلیمرهای شیشه‌ای تحرک زنجیره‌ای کمتری دارند ← تفاوت اندازه مولکول گاز بر تحرک نسبی تاثیر قابل توجهی دارد‪.‬‬
‫• پلیمرهای الستیکی انعطاف پذیری بیشتر در حرکات زنجیری دارند ← تفاوت اندازه مولکول گاز نفوذ کننده بر تحرک نسبی کم است‬

‫• شناخت مواد غشایی و برهمکنش آنها با مواد نفوذکننده برای دستیابی به عملکرد جداسازی مطلوب برای غشاهای حاصل بسیار مهم است‪.‬‬
 ‫‪:‬غشاهای پلیمری‬
‫• مزیت استفاده از غشاهای ‪ :rubbery‬عملکرد جداسازی حتی در حضور آب حفظ می‌شود‪.‬‬
‫• غشای ‪ :PVAm/PVA‬عملکرد عالی جداسازی ‪ CO2/N2‬در حالت مطلوب‪.‬‬
‫• ماندگاری گاز به فشار و غلظت بستگی ندارد‪.‬‬
‫• گزینش پذیری غشاء‪ :‬نفوذپذیری نسبی ترکیبات موجود در مخلوط خوراک یک مشخصه مواد کلیدی است‪.‬‬
‫• خلوص محصول‬
‫• بازیابی محصول‬
‫‪.‬را تعیین می‌کند‬
‫• نفوذپذیری‪ :‬بهره‌وری غشا را تعیین می‌کند‪.‬‬
 ‫‪:‬غشاهای پلیمری‬
‫• هدف ما‪ :‬انتخاب پذیری و نفوذپذیری باال برای ‪CO2‬‬
‫• محدودیت های احتمالی‪:‬‬
‫• دماهای باال فشارهای شدید‬
‫• پالستیسایز شدن غشا‬
‫• می‌توان این محدودیت ها را با روش‌هایی کاهش داد‪:‬‬
‫• بازپخت پلیمر‬
‫• اتصال متقابل پلیمر‬
‫• اتصال پلیمر با زئولیت‌ها‬
 ‫‪:‬غشاهای پلیمری‬
‫• برخی مالحضات در هنگام انتخاب غشای پلیمری‪:‬‬
‫• دمای کار غشای پلیمری‪ :‬تعیین ویژگی‌های غشا آرایش نسبی فرآیند‬
‫• افت فشار در فرآیند‪ :‬افزایش ا‪p‬نرژی ویژه و کاهش بازده در سیستم های غشایی‬
‫• رطوبت نسبی‪ :‬در سیستم های ‪ PVAm/PVA‬نفوذپذیری ‪ CO2‬و انتخاب پذیری ‪CO2/N2‬‬

‫‪:‬افزایش رطوبت‬
‫‪ CO2‬افزایش نفوذپذیری‬
‫‪ CO2‬افزایش گزینش پذیری‬

‫شکل ‪ :۵‬خواص انتقال ‪ CO2/N2‬در غشای ‪PVAm/PVA‬‬

 ‫‪:‬جداول یافته ها‬

‫جدول ‪:۱‬خواص غشاهای ‪ Polyactive‬و غشای ‪PVAm/PVA‬‬

‫• در غشای ‪:Polyactive‬‬
‫• افزایش نفوذپذیری ‪ CO2‬با افزایش دما و در همین حال کاهش نفوذپذیری رطوبت‬
‫• کاهش انتخاب پذیری ‪ CO2/N2‬با افزایش دما‬
‫• با افزایش دما نفوذپذیری ‪ CO2‬افزایش می‌یابد اما انتخاب پذیری آن کاهش می‌یابد درنتیجه باید دما بهینه را یافت‪.‬‬
 ‫‪:‬جداول یافته‌ها‬
‫• نفوذ باالتر ‪ CO2‬در دمای ثابت در غشای ‪ Polyactive‬نسبت به ‪ ۶( PVAm/PVA‬برابر)‬

‫• انتخاب پذیری باالتر ‪ CO2‬در غشای ‪ PVAm/PVA‬نسبت به ‪ ۳( Polyactive‬برابر)‬

‫• گزینش پذیری ‪ O2/N2‬در غشای ‪ Polyactive ۲.۸‬و در غشای ‪ PVAm/PVA ۲.۵‬است‪.‬‬

‫• با افزایش گزینش پذیری ‪ O2‬نفوذ پذیری آن افزایش می‌یابد‪ CO2 ← .‬خل‪p‬وص کمتری دارد در غشای ‪ Polyactive‬دارد‪.‬‬
 ‫‪:‬جداول یافته‌ها‬

‫افزایش سطح غشا‬

‫↓‬
‫افزایش درجه جداسازی ‪CO2‬‬

‫جدول ‪ :۲‬مقایسه درجه جداسازی غشا ‪ PVAm/PVA‬در مقایسه با غشای ‪Polyactive‬‬

 ‫‪:‬جداول یافته‌ها‬

‫جدول ‪ :۳‬ارزیابی هزینه‌های غشای ‪ Polyactive‬و ‪PVAm/PVA‬‬

 ‫‪:‬بررسی‬
‫• پلیمرهای شیشه‌ای‪ :‬انتخاب کننده‌تر در موارد تخلخل و مقاومتدر دمای باال پالستیک می‌شوند‪.‬‬

‫• پلیمرهای شیشه‌ای آمورف‪ :‬جداسازی گازهایی مانند ‪ N2‬از هوا‍گزینش پذیری بیشتر ‪ ← N2‬برای جداسازی‬
‫طوالنی مدت ‪ CO2‬مناسب نیست‪.‬‬

‫• به دلیل انتخاب باالی ‪ CO2/N2‬در سیستم غشایی ‪ PVAm/PVA‬دارای برتری انرژی نسبت به ‪ Polyactive‬است‪.‬‬
 ‫‪:‬نتیجه‌گیری و پیشنهادات‬
‫• فهمیدیم که برای هر موقعیت از یک غشا پلیمری استفاده می‌شود و انتخاب آن کامال غیرقابل مذاکره است و به عواملی‬
‫که توسط مهندس طراح تعیین شده بستگی دارد‪.‬‬
‫• اهمیت انتخاب‌پذیری ‪:CO2‬‬
‫• غشاهای شیشه ای انتخاب پذیرتر از مابقی هستند‪.‬‬
‫• غشاهای الستیکی ارزان تر بودند‪.‬‬
‫• پالستیک شدن یک مشکل عمده در این فرآیند بود‪.‬‬
‫• دستیابی به دمای بهینه ← استفاده از ستون آب برای خنک کردن آب قبل از جداسازی‪.‬‬
‫• آب موجود در گاز دودکش به عنوان عامل اتصال عمل می‌کند‪.‬‬
‫• ‪ :PVAm/PVA‬گ‪ppp‬زینشپ‪ppp‬ذیریب‪ppp‬یشتر و مصر ا‬
‫ف‪p‬نرژیک‪ppp‬متر از ‪.Polyactive‬‬
‫• استفاده از گاز دودکش مرطوب جداسازی ‪ CO2‬را برای هر دو غشا افزایش می‌دهد‪.‬‬
 ‫‪:‬نتیجه‌گیری و پیشنهادات‬
‫• دمای پایین تر ← خلوص بیشتر‪.‬‬

‫• هزینه‪ :‬سیستم غشایی ‪ Polyactive‬دارای مزیت اقتصادی آشکار نسبت به ‪ PVAm/PVA‬است‪.‬‬

‫• استفاده از داده های اولیه و ثانویه(داده های آزمایشگاهی و میدانی) استاندارد بهتری برای گزارش نویسی است‪ .‬با آن‬
‫می‌توانید نتایج را مطابق با نیازهای خاص خود کنترل کنید و همچنین می‌توانید نتایج دقیق تری به دست آورید‪.‬‬
 ‫‪:‬محدودیت ها‬
‫• داده های موجود فقط برای زمانی در نظر گرفته می‌شود که غشا برای جدا کردن کربن در نظر گرفته می‌شود‪ .‬در‬
‫زندگی واقعی همه چیز آنطور که به نظر می‌رسد نیست‪ .‬می‌بینیم که گازهای دیگر مانند ‪ N2‬نیز می‌توانند غشا را مسدود‬
‫کنند و مانع جداسازی کربن شوند‪.‬‬

‫• تعداد پلیمر های برای جداسازی گاز زیاد است‪ .‬اما فقط تعداد محدودی از آنها در مقیاس تجاری استفاده می‌شوند‪ .‬به دلیل‬
‫کمبود اطالعات در مورد داده های نفوذپذیری‪/‬عملکرد مقایسه همه غشاهای موجود در مورد مخلوط های چند جزئی که‬
‫شامل موضوع ما‪ :‬جذب کربن از گاز دودکش پس از احتراق نیز می‌شود‪ ،‬کاری دشوار است‪.‬‬
‫ممنون که در این ارائه با ما همر‪p‬اه بودید‪.‬‬
‫پاییز و زمستان ‪۱۴۰۱‬‬