ANKARA-2008

Dar Anlamda Arazi Toplulaştırması:

KİŞİ VE İŞLETMELERE
AİT OLAN, KÜÇÜK PARSELLER
HALİNDE BİRDEN FAZLA
PARÇAYA BÖLÜNMÜŞ,
DEĞİŞİK YERLERE DAĞILMIŞ
VEYA ELVERİŞSİZ BİÇİMDE
ŞEKİLLENMİŞ ARAZİLERİN;
MODERN TARIM
İŞLETMECİLİĞİ ESASLARINA
GÖRE VE AYRICA SULAMA
HİZMETLERİNİN
GETİRİLMESİNE EN UYGUN
BİR ŞEKİLDE
BİRLEŞTİRİLMESİ,
ŞEKİLLENDİRİLMESİ VE
YENİDEN DÜZENLENMESİ
İŞLEMİDİR.
 Geniş Anlamda Arazi Toplulaştırması ise,
• PARÇALI ARAZİLERİN BİRLEŞTİRİLİP BÜTÜNLEŞTİRİLMESİNİN YANI SIRA;

• TARIM ARAZİSİNDE EKOLOJİK VE EKONOMİK OLARAK ÜRETİM YAPILABİLMESİ İÇİN

DEZAVANTAJLARIN GİDERİLMESİ, SULAMA VE DRENAJ SİSTEMLERİNİN İNŞASI,

• MADEN OCAKLARININ AÇILMASINA ZEMİN HAZIRLAMAK İÇİN YAPILAN ARAZİ

DÜZENLEMELERİ,

• OTOBAN VB. UYGULAMALAR SONUCU MEYDANA GELEN KAMULAŞTIRMA VE TARIM ARAZİSİ

KAYBI İLE ARAZİ PARÇALILIĞININ İLGİLİ ARAZİ MALİKLERİ ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ
ETKİLERİNİN GİDERİLMESİ,

• TARIMSAL YAPININ İYİLEŞTİRİLMESİ ÇALIŞMALARI,

• ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI ÇALIŞMALARI,

• ÇEVRE KORUMA ÇALIŞMALARI,

• KÖYLERİN YENİLENMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ ÇALIŞMALARI,

• İÇME SUYU SAHALARINDA YAPILAN ÇALIŞMALARI,

• EROZYONU ÖNLEME ÇALIŞMALARI, GİBİ İŞLEM VE ÇALIŞMALARI, KAPSAMAKTADIR.

 ARAZİ PARÇALANMASININ NEDENLERİ

Toprak ve insan ilişkilerinde oluşan

dengesizliğin yanı sıra ,ülkemizde
işletmelerde verimliliği büyük ölçüde
düşüren arazi parçalanmasının
nedenlerini şöylece sıralayabiliriz;
1- Miras ve intikal yoluyla parçalanma.
2- Hisseli ve bölünerek yapılan satışlarla
parçalanma.
3- Sermaye ve işgücü yetersizliğinden
dolayı yapılan kiracılık ve ortakçılık
yoluyla parçalanma.
4- Muhtelif amaçlarla yapılan
kamulaştırmalar yoluyla parçalanma.
5- Tarım kesimindeki yüksek nüfus
yoğunluğu baskısı.
6- Mera ve yaylak parçalanmaları.
7- Coğrafi ve topografik konumdan dolayı
oluşan parçalanmalar.
 Ortalama İşletme Büyüklüğü En Fazla
Olan 10 İl (Dekar)

350 316 Şırnak

Diyarbakır
300 264
Şanlıurfa
250
Bitlis
200 159 Eskişehir
144 Ankara
150 131 129 123 121
107 100
Batman
100 59 Siirt
50 Kırşehir
Kırıkkale
0
Türkiye ortalaması
1
Ortalama İşletme Büyüklüğü En Az Olan 10
İl (Dekar)

Ortalama İşletm e Büyüklüğü En Az Olan 10 İl (Dekar)

Artvin
59
60 Zonguldak
Rize
50
Trabzon
40 31
29 30 Giresun
30 25 Bingöl
21 23 23
17 17 18 Muğla
20
Bolu
10
Sakarya
0 Ordu
1 Türkiye ortalaması
İşletme Başına Parça Sayısı En Fazla Olan 10 İl

12
9,8 9,5 9,5
10 9
8,3 8,3 8,2 8 7,9 7,9
8

6 5,4

0
İşletme Başına Parça Sayısı En Az Olan 10 İl
6 5,4
5
3,6
4
2,7 2,8 3,1 3,1 3,2 3,2 3,4
2,7
3
2,4
2
1
0
 Toprak ve su;
var olmanın, hayatı
sürdürmenin, gelişmenin vaz
geçilmez kaynağı…
Kıt ve korunmaya her
zamankinden daha fazla
hassasiyet gösterilmesi
gereken sınırlı doğal
kaynaklardandır.

Ülkemizde; toprak ve
su kaynaklarının korunması
ve düzenli bir şekilde
geliştirilmesinin temel
gerekçesi;
Türk toplumunun gıda
güvenliğinin sağlanması ve
kırsal kesimde yaşayanların
refah düzeylerinin
geliştirilmesidir.
 TÜRKİYE’DE TOPRAK ve SU KAYNAKLARI, SULAMA
ve TOPLULAŞTIRMA DURUMU (2008)

 Tarım Alanı : 28.0 milyon ha

 İşlenebilir Tarla arazisi : 23.5 milyon ha
 Ekonomik Olarak Sulanabilir Alan: 8.5 milyon ha
 Sulamaya Açılan Alan (2008) : 5.1 milyon ha
 Bugüne kadar toplulaştırma Yapılan alan:582.000 ha

( mülga KHGM:350.000 ha TRGM : 232.000 ha)

 Ekon. Sulanabilir alan İçinde Toplulaşt. Oranı : % 7
 Sulamaya açılan alan içinde Toplulaşt. oranı: % 12
• Türkiye’de toprak ve su kaynaklarını birinci
derecede kullanan sektör, tarım sektörüdür.

• 2008 itibariyle 8.5 milyon hektar olan

ekonomik olarak sulanabilir alanın 5.1 milyon
hektarı (% 60) sulamaya açılmıştır.

• İşletmeler çok parçalı bir yapıya sahip olup, %

85’i optimum işletme büyüklüğünün altındadır.
Bu da kaynakların rasyonel kullanımını
güçleştirmektedir.

• Tarım işletmelerinin büyük çoğunluğu aile

işletmesi olup Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve
AB standartlarının altında üretim yapmaktadır.
 İşletme Sayısı ve İşletme Büyüklükleri

Tarım Tarımsal Ortalama

Yıllar Nüfusunun İşletme İşletme
Toplam Sayısı Büyüklüğü
Nufusa (Milyon) (dekar)
Oranı (%)
1950 75 2.2 100
1990 41 3.9 59
2001 35 3.1 61
• Tarımsal işletmelerin ölçeği dünya ölçeğinin
çok altındadır. Bir işletmeye düşen ortalama
arazi miktarı 61 dekardır. Oysa AB’de 174
dekardır.
• İşletmeler küçük ve çok parçalıdır. Kayıplar
artırmakta verimlilik düşmektedir. Üretim
olumsuz etkilenmektedir.
• İşletmelerde önemli sermaye sorunu vardır.
• Tarım nüfusumuz çok yüksektir. Nüfusun %
35‘i hala kırsal alanda yaşamaktadır. Oysa ki,
bu oran ABD'de % 3.5, Avrupa'da % 5-10 dur.
• Tarım topraklarında mülkiyet sorunu vardır.
• İşletmelerde sabit sermaye yatırımları
yetersizdir.
• Üretim planlaması yapılamamaktadır.
• AB ülkelerindeki işletme yapıları incelendiğinde
işletme ölçeğinin büyük, aynı zamanda en fazla
2 parçadan oluştuğu, ülkemizde ise işletme
ölçeği küçük olduğu gibi işletme başına düşen
parsel sayısının ise 7 olduğu görülmektedir. Bu
durumda ülkemizdeki tarım işletmelerinin
rekabet güçlerini zayıflatmaktadır.

• AB ülkeleri 2. ve/veya 3. kuşak

toplulaştırmaları tamamlayarak özel amaçlı
(çevre, yol, maden ocakları vd.)
toplulaştırmalar yapmaktadır. Ülkemizde ise
henüz 1. kuşak toplulaştırmanın % 7 si
tamamlanabilmiştir.
Bu nedenlerle;
•Kaliteli Üretim,
•Standart Üretim ve,
•Rekabete açık üretim için
Ülkemizdeki tarımsal altyapının
iyileştirilmesi ve Ortak Tarım
Politikasına uyumlu yapısal
reformların yapılması önem arz
etmektedir.
Bunun için geniş anlamda
arazi toplulaştırmasına ve
işletme ölçeğinin
büyütülmesine ihtiyaç
duyulmaktadır.
YOLLARBAŞI ESKİ MÜLKİYET DURUMU 7400 parsel ve 2631 şahıs vardır.
YOLLARBAŞI YENİ PARSEL PLANLAMASI
Konya-Karapınar İlçesi AKÖREN ESKİ MÜLKİYET DURUMU
Konya-Karapınar İlçesi, Akören Köyü Toplulaştırma Projesi
YENİ PARSEL PLANLAMASI 4600 HA 132 km.lik YOL
Karaman-Merkez-SUDURAĞI ESKİ MÜLKİYET HARİTASI 3450 ha.
SUDURAĞI YENİ PARSELASYON PLANLAMASI
AKÇAKÖY KÖYÜ ESKİ PARSELASYON HARİTASI
AKÇAKÖY KÖYÜ YENİ PARSELASYON HARİTASI
KARAKIŞLA ESKİ MÜLKİYET DURUMU
KARAKIŞLA YENİ PARSEL PLANLAMASI
BADEMLİ KÖYÜ ESKİ PARSELASYON HARİTASI
BADEMLİ KÖYÜ YENİ PARSELASYON HARİTASI
KAĞILCIK KÖYÜ ESKİ PARSELASYON HARİTASI
KAĞILCIK KÖYÜ YENİ PARSELASYON HARİTASI
Proje alanı 10 500 dekar
Toplulaştırma Öncesi Parsel Sayısı
: 11 342 ad.
Toplulaştırma Sonrası Parsel Sayısı
: 2 725 ad.
Toplulaştırma Oranı : %76
KARAKIŞLA DERECELENDİRME HARİTASI
TRGM’ce Toplulaştırma Çalışması Yapılan Harran Ovası 45 750 Hektarlık
Alanın Eski Mülkiyet Kadastral Durumu
Harran Ovası 45 750 Hektarlık Alanda DSİ Kanal Projelerinin Görünümü
Harran Ovası 45 750 Hektarlık Alanın Eski Mülkiyet Kadastral Durumu ve
DSİ Kanal Projelerinin Birlikte Görünümü
Harran Ovası 45 750 Hektarlık Alanın Toplulaştırma Projesi uygulamasından
Sonraki Bloklar Bazında Genel Görünümü
DERECELENDİRME ÇALIŞMALARI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI
TERCİH ALIMI ÇALIŞMALARI
AKÖREN DERECELENDİRME BİLGİLENDİRME TOPLANTISI
ALANÖZÜ PARSELASYON PLANLAMASI İNCELEMESİ
AKÇAKÖY KÖYÜ TERCİH ÇALIŞMASI
TARLA İÇİ YOL AÇMA ÇALIŞMALARI
TARLA İÇİ YOL YOL FİGÜRE ÇALIŞMALARI
ESKİ KANALLARIN KAPATILMASI
KAĞILCIK KÖYÜ TARLA YOLU ÇALIŞMALARI
KAĞILCIK KÖYÜ TARLA GEÇİTLERİ ÇALIŞMALARI
AKÇAKÖY KÖYÜ YOL ÇALIŞMASI
ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ KARAYOLLARI YATIRIMLARINDA
SAĞLAYACAĞI FAYDALAR VE
ÖZEL ARAZİ TOPLULAŞTIRMALARI

MEVCUT UYGULAMALAR VE YAŞANAN SORUNLAR

• Kırsal alanda yol, otoyol, bölünmüş yol, kanal ve diğer tüm
kamu yatırımları için araziye gerek duyan kamu kurum ve
kuruluşları, bu arazilerin güzergah veya yatırım alanına
isabet eden bölümlerini ifraz etmek ve 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanununun değişik 8 nci maddesi uyarınca
öncelikle satın alma usulünü esas almak suretiyle
kamulaştırarak boşaltmaya ve inşaata hazır hale getirmeye
çalışmaktadır.
• Kamulaştırma bedelinin tespiti, takdir komisyonlarınca
beyanname ve piyasa değeri dikkate alınarak
belirlenmekte, kamulaştırma işleminin hukuka uygun olup
olmadığı bakımından mal sahibiyle idare arasında
doğabilecek uyuşmazlıklar yetkili idare mahkemelerinde,
kamulaştırma bedeli üzerinde çıkabilecek uyuşmazlıklar ise
taşınmazın bulunduğu yerin Asliye Hukuk Mahkemesi’nde
çözümlenmektedir.
 ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ KARAYOLLARI YATIRIMLARINDA
SAĞLAYACAĞI FAYDALAR VE
ÖZEL ARAZİ TOPLULAŞTIRMALARI
Büyük miktarda fiziksel alan gerektiren projelerdeki
kamulaştırmaların toplumun bazı kesimleri üzerinde
birtakım olumsuz etkileri görülmektedir.
Bu kesimlerin başında yerleşim yerleri ve geçim
kaynakları olan toprakları baraj suları, otoyollar ve büyük
alanlar kaplayan kamu yatırımları altında kalacak olanlar
gelmektedir.
Bu alanlardaki muhatap nüfus, yeni yerleşim
yerlerine taşınma, yeni geçim kaynakları bulma ve yeni bir
hayata uyum sağlama sorunlarıyla karşı karşıya
kalmaktadır.
Türkiye’deki mevcut uygulamalarda bu kesime iki
seçenek sunulmaktadır:
Devlet eliyle kentsel veya kırsal iskan talebinde
bulunmak YADA Kamulaştırma bedelini almak.
 ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ KARAYOLLARI YATIRIMLARINDA
SAĞLAYACAĞI FAYDALAR VE
ÖZEL ARAZİ TOPLULAŞTIRMALARI
Bugüne kadar ki uygulamaların sonuçlarına
bakıldığında gerek devlet, gerekse etkilenen nüfus açısından
bir takım sorunların yaşandığı görülmektedir.
Devlet eliyle yerleştirilenlerin yeni yerleşim
yerlerinden memnun kalmadıkları, bir takım uyumsuzluklar
yaşadıkları ve gelir düzeylerinin düştüğü görülmektedir.
Kamulaştırma bedelini alanların büyük bir bölümü ise,
aldıkları paraları yatırıma dönüştüremediklerinden
yoksullaşmakta ve işsiz kalmaktadırlar.
Konuya devlet açısından bakıldığında, kamulaştırma
bedelleri üretken alanlara yönelmediğinden, ulusal
kaynakların etkin kullanılmaması söz konusu olmaktadır.
Ayrıca, alınan kamulaştırma bedellerinin yeterli
görülmemesinin bir sonucu olarak idari davalarla yüz yüze
kalınmaktadır.
 ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ KARAYOLLARI YATIRIMLARINDA
SAĞLAYACAĞI FAYDALAR VE
ÖZEL ARAZİ TOPLULAŞTIRMALARI

Bu sorunların varlığından yola çıkılarak,

GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığınca,
1992-1994 yılları arasında 336 yerleşim
yerinde 200 000 kişi arasından seçilen
örnekleme nüfusa uygulanan anketleri içeren
Sosyoloji Derneği’ne yaptırılan araştırmada,
çeşitli kuruluşlar tarafından uygulanan
kamulaştırmaların aşağıdaki bazı sosyal
sorunlara yol açtığı belirlenmiştir;
 ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ KARAYOLLARI YATIRIMLARINDA
SAĞLAYACAĞI FAYDALAR VE
ÖZEL ARAZİ TOPLULAŞTIRMALARI

Kamulaştırma bedeli alanlar, bu bedelin yeterli

olmadığına inanmaktadırlar.
Kamulaştırma bedellerinin bir bölümünün
gecikme ile ödenmesi, maliklerin yatırım yapma
kapasitelerini azaltırken, gelir kaybına uğramalarına
yol açmaktadır.
Alınan kamulaştırma bedelleri, özel bir mesleki
beceri gerektirmeyen otomobil ticareti, toptancılık,
konut ve arsa alımı, taksicilik, kamyonculuk, bakkal
dükkanı gibi iş alanlarında ya da günlük tüketime
harcanmaktadır.
Netice itibarıyla tarımsal üretim dışında bilgi ve
becerileri olmayan bu insanlarımızda büyük hayal
kırıklığı, çaresizlik ve işsizlik hakim olmaktadır.
 ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ KARAYOLLARI YATIRIMLARINDA
SAĞLAYACAĞI FAYDALAR VE
ÖZEL ARAZİ TOPLULAŞTIRMALARI

Bu araştırmanın sonuçları ve yukarıdaki

belirlemeler ışığında, kamulaştırma, yeniden
yerleştirme ve istihdam yaratma süreçlerinde;
Hedef kitlenin sosyal, ekonomik ve
kültürel yönlerden tanınması,
Üretim becerileri ve genel eğilimlerinin
dikkate alınması ve
Tüm taraflar için zor alım sayılabilecek
kamulaştırma yerine,
Daha katılımcı ve demokratik bir çözüm
bulunması gereği ortaya çıkmıştır
Belirtilen sorunların çözümü, Sulama, toplulaştırma, karayolları ve diğer
kamu yatırımlarında; yatırımların maliyetlerinin azaltılması ve
hızlandırılması amacıyla, aşağıda belirtilen kamu kurumlarından;
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Daire Başkanı,
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı TÜGEM Daire Başkanı,
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı TKGM Daire Başkanı,
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Sektör Uzmanı,
Hazine Müsteşarlığı Daire Başkanı,
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Daire Başkanı,
Karayolları Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı,
GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Genel Koordinatörü,
Milli Emlak Genel Müdürlüğü Daire Başkanı,
Düzeyinde teşkil edilen komisyon ve oluşturulan çalışma grubunca, Tarım
Reformu Genel Müdürlüğünün koordinasyonunda yapılan çalışmalar sonucu
ortaya konulan ve Kurumlarca da uygun bulunan tedbirler aşağıdaki
şekildedir.
 İnşası öngörülen
kamu tesisi yerleri

ÖNERİLER
1-İhtiyaç duyulan köy veya kısmi bir alandaki kadastral parsellerin mülkiyet sınırları silinip, o
yöredeki mevcut hazine arazilerinin, istenilen şeritvari güzergaha veya seçilen yerlere
toplulaştırma çalışması yapılarak kaydırılması suretiyle; otoyol, bölünmüş yol, ana ulaşım
yolları, demiryolları, ana sulama, drenaj kanalları, barajlar, göletler ve taşkın koruma alanları,
arıtma tesisleri, enerji üretimine yönelik tesisler, kırsal alanda kamunun yapacağı fabrikalar,
okullar, sportif tesisler, hava alanları, maden sahaları ile benzeri her türlü kamu yatırımları için
alan temin edilebilir.
Bu suretle, şeritvari güzergaha veya inşa edilmesi planlanan kamu tesisi üzerine isabet etmeyen
hazine arazilerinin, söz konusu amaçlar doğrultusunda kullanımlarının yolu açılarak,
kamulaştırmaların önüne büyük ölçüde geçilebilir. Belirtilen şekilde kullanılması mümkün olan
hazine arazilerinin ilgili kuruluşlara sorulmadan satışları önlenerek, kamulaştırmalarda ve
dolayısı ile maliyetlerde azalma sağlanabilir.
 Almanya Karayolları Teşkilatınca Otoyol için satın alınan araziler
Toplulaştırmadan sonra otoyol şeritvari güzergahı ve havaalanı
yerinin tescil edilmiş durumu ile diğer
toplulaştırılan şahıs parselleri

2-Hazine arazilerinin yeterli miktarda olmadığı veya hiç bulunmadığı köy ve mevkilerde;
Avrupa Birliği ülkelerinde örnekleri görüleceği üzere, toplulaştırma ilanından önce yapılacak
etütler ve toplulaştırma birimince verilecek uygun görüş çerçevesinde DSİ, Karayolları veya
yatırımlar için yer gereken diğer tüm kamu kurumları; kendileri için ihtiyaç duyulan
miktardaki araziyi, şeritvari güzergah hattı veya sınırlarına bağlı kalmadan piyasa fiyatından
satın almak suretiyle önceden arazi edinebilir. Hisseli mülklerde dahil taşınmaz
maliklerinden gönüllük esasına dayalı olarak, uygun fiyattan problemsiz ve davasız olarak
satın alınan tarıma elverişli bu araziler, akabinde toplulaştırma tekniği ile yol, kanal, benzeri
şeritvari güzergah veya yerlere kaydırılabilir.
3-Ondüleli yapı, dağlık, tepelik gibi topoğrafik kısıtlamalar, ağaçlık, meyvelik, makilik
alanların varlığı ve diğer nedenlerle, köy bazında toplulaştırma çalışması mümkün
görülmeyen yerlerdeki hazine arazilerinin veya bunun yokluğu halinde, taşınmaz
maliklerinden aynı köyde uygun yerlerden ilgili kamu kuruluşlarınca satın alınarak sağlanan
arazilerin; şeritvari güzergahlara ve inşa edilmesi planlanan kamu tesisi üzerine isabet eden
özel mülkiyetteki taşınmazlarla eşdeğerlik esasına göre kısmi toplulaştırma projesi dahilinde
değişimlerinin yapılması suretiyle, kamu kuruluşlarının ihtiyacı olan şeritvari güzergah veya
yerlerin boşaltılması temin edilebilir.
 Ana sulama ve tahliye kanallarından doğan arazi kaybının, o kanalın sulamasının öngörüldüğü
tüm proje alanındaki maliklerden hisseleri oranında karşılanması

4-Toplulaştırma proje alanlarında, gerçek kişilerle kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine ait
araziden projenin özelliğine göre yol, ana sulama ve tahliye kanalı gibi kamunun ortak
kullanacağı yerler için belirlenen arazi kayıpları, bu kanallarca sulanması ön görülen
alanlar bazında proje kapsamındaki tüm arazi maliklerinden, toplulaştırma uygulaması
esnasında hisseleri oranında, bedel ödenmeden kesintilere gidilerek karşılanabilir. Bu
suretle kapanan yol ve arklar ile tapulama harici alanlarda kamu kesinti payı için
kullanılabilir.
5-Belirtilen öneri ve tedbirlere rağmen, ortak kullanım kamu tesisleri için yeterli miktarda
arazi bulunmadığı taktirde, kamulaştırma seçeneği son çare olarak ele alınabilir. Böyle bir
kamulaştırmada, şeritvari güzergah üzerinde veya inşa edilecek tesisin yerinde bulunan
maliklerin arazisinin tamamını kaybetmesinin, ortak kamu tesislerinin yol açtığı
parçalanmaların ve bedel artışlarının önlenmesi için, bu maliklere ait toprak kaybı proje
alanındaki tüm taşınmaz malikleri grubundan hisseleri oranında kesilip kamulaştırılarak
uygun şekilde toplulaştırma metodu ile karşılanabilir.
 Toplulaştırmadan önceki parsel, yol ve sulama ağı Toplulaştırma esnasında en uygun yol ve sulama ağının tesisi

6-Yatırımcı kuruluşlarca planlanan sulama tesisleri, kara ve demiryolları güzergahları ve

benzeri tüm çalışmalarda, toplulaştırma tekniğine uygun parselasyon ve blok planlamaları
yapılarak, gelecekte kullanılması öngörülmeyen kaldırılması gerekecek yollardaki sifon,
menfez, köprü vb. sanat yapılarının projelenmesi ve inşasının önüne geçilebilir. Toplulaştırma
ile birlikte eski parsel sınırlarına bağlı kalınmadan en uygun uzunlukta yol ve sulama ağının
tesis edilmesiyle yol, sulama ve drenaj kanallarının uzunlukları %42’ye ulaşan bir oranda
düşürülebilir. Bu bağlamda yapıların en uygun konum ve yerde planlanmasından dolayı
yatırım masrafları önemli ölçüde azaltılabilir.
 Malzeme alanı Malzeme alanı (Sonra)

İnşa edilen şantiye yolları

Eski Şantiye
Şantiye merkezi
merkezi

7-Yapım aşaması sırasında şantiyelere ulaşım, malzeme taşınması ve

diğer amaçlarla inşa edilmek durumunda kalınan yolların,
toplulaştırma dairesinin yardımıyla uygun şekil ve güzergah
doğrultusunda inşaları temin edilerek, bunların toplulaştırma
bölgesinde gelecekte tarla içi yol ve su ağının, köyler arası ulaşımın
ayrılmaz parçaları olarak kullanılması sağlanabilir.
 SONUÇ VE ÖNGÖRÜLEN FAYDALAR

Kamu ortak kullanım alanı temini ve buna yönelik

çalışmaların toplulaştırma kapsamında
yürütülmesi ile büyük ölçüde bağlantıları olan
yolların tarımsal parsellerde oluşturduğu
parçalanma sakıncaları tümüyle ortadan kaldırılır
veya asgariye indirilir. Arazilerde önceki süreçte
ortaya çıkan parçalılık toplulaştırma suretiyle
giderilmiş olur.

Ekolojik açıdan doğallığını muhafaza etmesi

gereken ve bu amaç dışında kullanılan araziler,
planlama alanının toplu olarak yeniden
şekillendirilmesi sayesinde eski haline getirilir.
Ortaya çıkan arazi kaybı, yani kamulaştırma yükü arazi
sahipleri grubuna dağıtılır. Bu şekilde tarımsal işletmelerin
varlığını tehdit eden kamulaştırma tehlikesi ortadan kalkar.
Toplulaştırma bölgesinin herhangi bir kesiminde bulunan
hazine taşınmazlarının yanı sıra, proje kurumunca proje
alanı içerisinde uygun fiyattan satın alım suretiyle hazır
edilen diğer rezerv araziler, kolayca doğrudan doğruya
kamu ortak kullanım alanına kaydırılabilir.

Sonuçta yüksek kamulaştırma bedelleri ödemesine neden

olan, uzun süreli ve pahalı arazi edinimi sırasında ortaya
çıkacak sorunlar önlenebilir, Kamulaştırma için ayrılan
ödeneklerin bir bölümü toplulaştırma projelemesi için
kullanılarak, kamulaştırma giderlerinde %70’lere ulaşan
oranda tasarruf sağlanabilir.
Projede ele alınacak sanat yapılarının sayısı ve dolayısı
ile yatırım maliyeti, geniş açılı ve tarım tekniğinin
isteklerine uygun bir yol-su ağının tesis edilmesiyle
önemli derecede azaltılabilir. Bu bağlamda yapıların en
uygun konum ve yerde planlanması nedeniyle, uygun ve
en ideal ekonomik yapı boyutlarına ulaşılabilir. Uygun
uzunlukta yol ve sulama ağının tesis edilmesiyle yol,
sulama ve drenaj kanallarının uzunlukları %42’ye ulaşan
bir oranda düşürülebilir.
Proje kurumu için önemli parasal ve yönetsel
kolaylıklar ve avantajlar oluşur. Yatırımların
gecikmesi sonucu oluşacak zararlar, mahkeme
masrafları ve benzer harcamalar tamamen veya
kısmen önlenir.

Proje kurumunca, gerekli şantiyelerin hazırlanması

için çok sayıda katılımcı ile muhatap olmak zorunda
kalınmaz. Bu konuda uygun taşınmazları
sağlayabilecek olan toplulaştırma dairesi ile
görüşülmesi yeterli olacaktır.
 ÖZEL ARAZİ TOPLULAŞTIRMA MEVZUATI
(5403 Sayılı Toprak koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu)
Arazi toplulaştırması ve dağıtımı
             Madde 17 - Arazinin rasyonel kullanımını sağlamak amacıyla parsel
büyüklüklerinin optimum ölçülerde oluşması için, arazinin yarısından çoğuna
malik bulunan ve sayıca maliklerin yarısından fazlasını oluşturanların
muvafakati üzerine isteğe bağlı, Bakanlığın veya kurulların talebi üzerine
kamu yararı gözetilerek isteğe bağlı olmaksızın, Bakanlar Kurulu kararı ile
arazi toplulaştırma proje sahası belirlenir ve uygulanır.
             Bakanlar Kurulunun bu kararı toplulaştırma ve diğer işlemler
yönünden kamu yararı kararı sayılır. Bu karar sonucu isteğe bağlı olarak veya
maliklerin muvafakati aranmaksızın proje bazında arazi toplulaştırması, köy
gelişim ve tarla içi geliştirme hizmetleri ile kırsal alan düzenlemesi Bakanlık
tarafından yapılır veya yaptırılır. Uygulamada isteğe bağlı toplulaştırmalara
öncelik tanınır.
             (Ek üçüncü fıkra: 31/1/2007-5578/4 md.) Köy tüzel kişiliği,
belediyeler, kooperatifler, birlikler gibi tüzel kişilikler veya kamu
kuruluşlarının, hizmet konuları ile ilgili özel arazi toplulaştırması ve/veya tarla
içi geliştirme hizmeti yapmak istemeleri durumunda, Bakanlığa gerekçeleri ile
başvurarak toplulaştırma isteklerini bildirirler. Gerekçelerin yeterli görülmesi
durumunda Bakanlığın teklifi ile Bakanlar Kurulu kararı alındıktan sonra
başvuran tüzel kişilik veya kuruluş bu Kanuna göre toplulaştırma projesini
hazırlar ve onay için Bakanlığa iletir. Özel arazi toplulaştırması yapmak
isteyen kuruluş, gerekli teknik personeli bünyesinde bulundurmak veya proje
süresince tâbi oldukları mevzuat hükümlerine uygun olarak sözleşmeli
personel çalıştırmak zorundadır.
 Özel arazi toplulaştırması yapan kurum veya
kuruluşlar kamu yatırımları için ihtiyaç duyulan arazi
miktarını toplulaştırma yoluyla karşılayabilir.
Özel arazi toplulaştırması yapacak idarelerce
ihtiyaç duyulacak yatırımlar için ortak kullanım alanı
kesinti payı ile karşılanamayan araziler, varsa hazine
arazilerinden,
hazine arazilerinin yeterli olmadığı veya
bulunmadığı yerlerde ise ilgili idarelerce belirlenecek
usûl ve esaslar dahilinde fizikî tesislerin yapılacağı alana
bağlı kalınmaksızın gerçek ve tüzel kişilerinden anlaşma
yoluyla karşılanabilir.
Bu araziler, fizikî tesislerin yapılacağı yere
kaydırılır.
Aynı alanda birden fazla kurum veya kuruluş
tarafından toplulaştırma ve/veya tarla içi geliştirme
hizmeti yapmak talebinde bulunulması halinde
toplulaştırmayı ve/veya tarla içi geliştirme hizmetini
yapacak kuruluşu Bakanlık belirlemeye yetkilidir.
Almanya’da Otoyol ve Hava Alanı Amaçlı Toplulaştırma Çalışmasında Projeleme Öncesi Durum
Toplulaştırma projesinin uygulanmış durumu
Arazi Kullanım Planlamalı Görünüm
Otoyol ve Hava Alanı Amaçlı Toplulaştırma Sonrası Görünüm
TARIM REFORMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ