USEFUL PLANTS

พืชมีประโยชน์
ั เวทและเภสช
ภาควิชาเภสช ั พฤกษศาสตร์
คณะเภสช ั ศาสตร์ จุฬาฯ
เนือ
้ หารายวิชา (Course description)
พืชทีม่ ค
ี วามสมั พันธ์กบั ชวี ต
ิ ประจำวัน และเป็ น
ปั จจัยสำคัญในการดำรงชวี ต ิ ของมนุษย์ โดยเน ้นพืช
้ นยา อาหาร เครือ
ทีใ่ ชเป็ ่ งเทศหรือใชแต่ ้ งส ี พืชทีม
่ ี
คุณค่าทางเศรษฐกิจ ไม ้ประดับ รวมทัง้ พืชพิษและ
พืชทีท ่ ำให ้ประสาทหลอน
 ว ัตถุประสงค์
ิ สามารถอธิบายพืช และประโยชน์หรือโทษของพืชทีใ่ ชเป็
• นิสต ้ นอาหาร
เครือ ่ งเทศ และพืชอืน่ ๆ ทีเ่ กีย่ วข ้องกับการปรุงแต่งอาหาร และสามารถนำมา
ปรับใชให ้ ้เกิดประโยชน์ตอ ่ ตนเองหรือผู ้อืน ่ ในชวี ต ิ ประจำวันได ้
• นิสติ สามารถอธิบายพืช และประโยชน์ของพืชทีม ่ ค ี ณ
ุ ค่าทางเศรษฐกิจ ตลอด
จนประโยชน์จากพืชกลุม ่ อืน ่ ๆ ในชวี ต ิ ประจำวัน ได ้แก่ พืชทีใ่ ชแต่ ้ งส ี ไม ้
ประดับ
• นิสต ิ สามารถอธิบายพืช และประโยชน์ของพืชทีน ้
่ ำมาใชในงานสาธารณสุ ข
มูลฐาน รวมทัง้ สมุนไพรทีน ่ ำมาใชเพื ้ อ ่ การสง่ เสริมสุขภาพ
• นิสต ิ สามารถอธิบายพืช และโทษของพืชทีเ่ ป็ นพิษ และพืชทีท ่ ำให ้
ประสาทหลอน
• นิสต ิ สามารถอธิบายพืช และความเกีย ่ วข ้องของพืชบางชนิดกับ
ขนบธรรมเนียม ประเพณี และวิถช ี วี ต
ิ ดัง้ เดิมของไทย
 การว ัดผล
สอบข ้อเขียนครัง้ ที่ 1 (ธัญญาหาร – พืช
เศรษฐกิจ)
วันพุธที่ 28 กันยายน 2565 คะแนน
35%
สอบข ้อเขียนครัง้ ที่ 2 (ไม ้ประดับ – ยาจาก
สมุนไพร)
วันพุธที่ 23 พฤศจิกายน 2565 คะแนน
35%
รายงาน 10 ครัง้ คะแนน 30%
 รายงาน
• สรุปเนือ ้ หาในชวั่ โมงเรียนแต่ละครัง้ ราว 1 หน ้ากระดาษ A4 (ทัง้
หมด 10 ครัง้ )
้ หาของชวั่ โมงเรียนครัง้ สุดท ้ายก่อน
• ยกเว ้น ไม่ต ้องสรุปเนือ
สอบกลางภาคและปลายภาค
• เขียนด ้วยลายมือ โดยใชปากกา ้ (ถ ้าพิมพ์มาจะไม่ให ้คะแนน)
• รวบรวมสง่ ในวันสอบกลางภาค และปลายภาค
(ถ ้ามีปัญหาเรือ
่ งรายงาน ติดต่อคุณชุตโิ ชติ IDLine: potae009)
 ั
ล ักษณะวิสยของพื
ช (Habit)

ไม ้ล ้มลุก (Herb)
ไม่มเี นือ ้ ไม ้ อายุสน ั้
ไม ้พุม่ (Shrub)
มีเนือ ้ ไม ้ อายุยน ื
ไม ้ยืนต ้น (Tree)
มีเนือ ้ ไม ้ อายุยน ื
ไม ้เลือ้ ย (Climber)
มีหรือไม่มเี นือ ้ ไม ้
 ่ ำมาใช ้
สว่ นของพืชทีน
ประโยชน์
1. ทัง้ ต ้น 6. ยอดอ่อน
2. ราก 7. ดอก
3. ลำต ้น –เนือ
้ ไม ้ 8. ผล
4. เปลือกต ้น เปลือกราก 9. เมล็ด
5. ใบ 10. น้ำมัน น้ำยาง
 ่ ำมาใช ้
แหล่งของพืชทีน
ประโยชน์
• จากธรรมชาติ (Natural sources)
- ความหลากหลายจากสภาพทาง
ภูมศ
ิ าสตร์
- ความหลากหลายทางพันธุกรรม
- ความหลากหลายทางชวี ภาพ
(Biodiversity)
 ่ ำมาใช ้
แหล่งของพืชทีน
ประโยชน์
• จากการเพาะปลูก (Agriculture)
มักปลูกเป็ นพืชเชงิ เดีย ่ ว เพราะ
- สะดวกต่อการดูแล ควบคุมศต ั รูพช
ื
- สะดวกต่อการเก็บเกีย ่ ว
ข ้อเสยี คือ - ไม่มรี ายได ้ระหว่างรอการเก็บเกีย ่ ว
- มีความเสย ี่ งเรือ
่ งราคาผลผลิต
ั รูพช
- ถ ้ามีศต ื รบกวน จะเสย ี หายทัง้ หมด
- พ.ศ. 2517 รัชกาลที่ 9 มีพระราชดำริเกีย
่ วกับการเกษตรแบบผสม
ผสาน หรือ การทำไร่นาสวนผสม
- หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
 ี่ ำคัญ
แหล่งธรรมชาติทส
ป่ าไม่ผลัดใบ (Evergreen forest) ป่ าผลัดใบ (Deciduous forest)
ประกอบด ้วยพันธุไ์ ม ้ชนิดไม่ผลัด ประกอบด ้วยพันธุไ์ ม ้ชนิดผลัดใบ
ใบ คือ มีใบเขียวตลอดเวลา หรือทิง้ ใบเก่าในฤดูแล ้ง เพือ่ จะ
แตกใบใหม่เมือ ่ เข ้าฤดูฝน ยกเว ้น
พืชชนั ้ ล่างจะไม่ผลัดใบ
 Evergreen forest
ื้ (Tropical rain
ป่ าดงดิบชน
forest)
 Evergreen forest
ป่ าดงดิบแล ้ง (Dry evergreen forest)
Evergreen forest
ป่ าพรุ (Peat swamp forest)
 Evergreen forest
ป่ าชายเลน (Mangrove forest)
 Evergreen forest
ป่ าชายหาด (Beach forest)
Evergreen forest
ป่ าสน (Coniferous forest)
 Deciduous forest
ป่ าเบญจพรรณ (Mixed deciduous
เบญจพรรณ =forest)
ั , มะค่า, แดง,
สก
ประดู่ และชงิ ชน
ั

มะค่าโมง

ั
สก
ประดู่
 Deciduous forest
ป่ าเต็งรัง (Deciduous dipterocarp forest)

ผลเต็ง
Deciduous forest
ป่ าหญ ้า (Savanna forest)
ธัญญาหาร

พืชทีใ่ ห ้แป้ งและความ

หวาน
พืชทีใ่ ห ้น้ำมัน

ผัก

ผลไม ้
พืชเศรษฐกิจ
ไม ้ประดับ

สมุนไพรสง่ เสริมสุขภาพ
เครือ
่ งเทศ

้ งส ี
พืชทีใ่ ชแต่
 พืชพิษ และพืชทีท
่ ำให ้
ประสาทหลอน

สมุนไพรในสาธารณสุขมูลฐาน
ี าหลักแห่งชาติ
และบัญชย
ยาทีพ
่ ัฒนาจากสมุนไพร