ΣΟΥΛΙ

Η ΗΡΩΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΆ ΤΗΝ
ΕΛΛΗΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
 ΣΟΥΛΙΩΤΕΣ
 Οι κάτοικοι μιας ορεινής περιοχής της
Θεσπρωτίας με την ονομασία Σούλι. Έζησαν εκεί
από τον 16ου αιώνα έως το 1822, με ένα
διάλειμμα 17 ετών (1803 - 1820). Υπήρξαν
σκληροτράχηλοι πολεμιστές και είναι γνωστοί για
τη μακροχρόνια αντιπαράθεσή τους με την
Οθωμανική εξουσία και τη συμμετοχή τους στην
Επανάσταση του 1821.Οι Σουλιώτες κατοικούσαν
σε 11 χωριά, σε μια περιοχή με απόκρημνους
«υψηλούς και διαβόητους βράχους» (Κάλβος),
που ορίζονται από δύο πασίγνωστες
βουνοκορυφές, το Κούγκι και την Κιάφα. Ήταν
«κράμα Ελλήνων και εξελληνισθέντων Αλβανών».
Μιλούσαν Αλβανικά και δευτερευόντως Ελληνικά.
Ήταν χωρισμένοι σε 47 μεγάλες οικογένειες
(φάρες), με σπουδαιότερες αυτές των Ζέρβα,
Τζαβέλα, Δράκου, Δαγκλή, Κουτσονίκα,
Μπότσαρη, Καραμπίνη και Νίκα.
 ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ
 Μάρκος Μπότσαρης,
Ζυγούρης Τζαβέλλας,
Νότης Μπότσαρης,
Γεώργιος Δράκος,
Νικόλαος Τζαβέλλας,
Κίτσος Τζαβέλλας,
Τούσας Ζέρβας,
Διαμάντης Ζέρβας,
Νικόλαος Ζέρβας,
Μάρκος Κουτσονίκας,
Νάσης Κουτσονίκας,
Λάμπρος Βέικος (Ζάρμπας),
Γιώτης Δαγκλής,
Χρήστος Φωτομάρας,
Γεώργιος Καραμπίνης.
 Η ΖΩΗ ΤΟΥΣ
 Οι Σουλιώτες θύμιζαν λίγο - πολύ τους αρχαίους
Σπαρτιάτες. Από μικροί γυμνάζονταν στα όπλα και δεν
γνώριζαν τίποτε άλλο, παρά την τέχνη του πολέμου.
Άλλωστε, η φτωχή γη του Σουλίου μόνο λίγα ζωντανά
μπορούσε να θρέψει. Έτσι, πουλούσαν προστασία στα
γύρω χωριά και συχνά επιδίδονταν σε λαφυραγωγία
για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Με την πάροδο
του χρόνου εξελίχθηκαν σε μια ενοχλητική παρωνυχίδα
για την Υψηλή Πύλη και μεγάλος πονοκέφαλος για τους
ντόπιους αγάδες και μπέηδες, που έβλεπαν τους
ανυπότακτους Σουλιώτες να οικειοποιούνται τις
δραστηριότητές τους και να χάνουν μεγάλα
εισοδήματα. Έτσι, από τις αρχές του 18ου αιώνα
βρέθηκαν στο στόχαστρο του Σουλτάνου και της
τοπικής οθωμανικής αριστοκρατίας.
 Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ
 Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων ήταν αυτός που τελικά
τους υπέταξε. Η πρώτη εναντίον τους εκστρατεία
πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 1789 και κατέληξε
σε φιάσκο. Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου αναγκάσθηκε
να υπογράψει συνθήκη ειρήνης με τους Σουλιώτες
και να καταβάλει τους μισθούς των αρχηγών τους για
την ασφάλεια της περιοχής. Αποτυχημένη ήταν και η
νέα εκστρατεία του Αλή τον Ιούλιο του 1792. Τα
κατάφερε με την τρίτη προσπάθεια, το 1800, όταν είχε
φθάσει στην ακμή της δύναμής του, αλλά και πάλι
χρειάστηκε τρία χρόνια για τους υποτάξει.Ο κλοιός
έγινε ασφυκτικός για τους Σουλιώτες και στις 
12 Δεκεμβρίου 1803, αναγκάσθηκαν να
συνθηκολογήσουν. Ο βασικός όρος της συμφωνίας
ήταν να εκκενώσουν τα χωριά τους συν γυναιξί και
τέκνοις και με τον οπλισμό τους. Στις 16 Δεκεμβρίου
 χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και άφησαν πίσω τους
την πατρογονική γη.
 ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ
 Μόνο ο καλόγερος Σαμουήλ παρέμεινε στο Κούγκι
με πέντε Σουλιώτες και μόλις πλησίασαν οι
Τουρκοκαλβανοί έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη
της Μονής του Αγίου Αθανασίου, με αποτέλεσμα να
συμπαρασύρει πολλούς στο θάνατο. Ο Αλή Πασάς
θεώρησε το γεγονός παρασπονδία και ζήτησε
εκδίκηση.Η πρώτη φάλαγγα με επικεφαλής τον
Φώτο Τζαβέλα έφθασε στην Πάργα ασφαλής και
από εκεί διεκπεραιώθηκε στην Κέρκυρα. Η δεύτερη
υπό τους Μποτσαραίους με κατεύθυνση τα Άγραφα,
χτυπήθηκε από τον Αλή στη Μονή του Σέλτσου (
20 Απριλίου 1804), με αποτέλεσμα να υπάρξουν
πολλά θύματα. Η τρίτη φάλαγγα δέχθηκε επίθεση
στο Ζάλογγο (16 Δεκεμβρίου 1803). Πολλοί
φονεύθηκαν, ενώ 60 γυναίκες με τα παιδιά τους
χόρεψαν το Χορό του Ζαλόγγου και γκρεμίστηκαν
στα βράχια για μην πιαστούν αιχμάλωτες.
 Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΖΑΛΟΓΓΟΥ
  Την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 1803 περίπου
60 Σουλιώτισσες έπεσαν στον γκρεμό, μαζί
με τα παιδιά τους για να μην παραδοθούν
στους Τούρκους. «Πιάστηκαν από τα χέρια
κι άρχισαν ένα χορό, που τα βήματά του τα
κινούσε ένας ασυνήθιστος ηρωισμός… Κάθε
γύρο που γυρίζαν έπεφτε και μια…» Η
Σουλιώτισσα γυναίκα, ελεύθερη και ηθική σε
όλη της τη ζωή, προτιμά τον θάνατο από την
ατίμωση και τη σκλαβιά. Καλύτερα νεκρή κι
ελεύθερη και ηθική στον γκρεμό του
Ζαλόγγου, παρά ζωντανή κι ατιμωμένη και
σκλάβα! Οι 56 γυναίκες που πέφτουν μία-μία
και τσακίζονται στα βράχια του Ζαλόγγου,
αποδεικνύουν, πέρα από την ανδρεία τους,
ότι η ελευθερία για τους Σουλιώτες είναι
μονόδρομος.
ΟΙ ΣΟΥΛΙΩΤΙΣΣΕΣ
ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ
ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ
ΕΚΔΙΩΓΜΕΝΩΝ ΣΟΥΛΙΩΤΩΝ ΠΙΣΩ
ΣΤΑ ΠΑΤΡΙΑ ΕΔΑΦΗ.
 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΚΔΙΩΓΜΟΥ ΤΟΥ
ΑΛΗ ΠΑΣΑ
 Tον Μάιο του 1820, ο Σουλτάνος αποκήρυξε τον
Αλή Πασά και έστειλε πολυάριθμα στρατεύματα
με αρχιστράτηγο τον Ισμαήλ Πασόμπεη να τον
πολιορκήσει στο κάστρο των Ιωαννίνων.
 Οι Σουλιώτες, που είχαν καταφύγει στην Κέρκυρα
μετά την εκδίωξή τους από τον Αλή Πασά το 1803,
συμφώνησαν με τον Ισμαήλ Πασόμπεη να
πολεμήσουν στο πλευρό του με αντάλλαγμα την
επανεγκατάστασή τους στο Σούλι.  Εκείνος όμως,
παρασυρμένος από τους αγάδες και τους μπέηδες
της Τσαμουριάς, πολύ σύντομα αθέτησε την
υπόσχεσή του και μυστικά σχεδίαζε να τους
εξοντώσει.
 Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ
 Όταν οι Σουλιώτες το έμαθαν, συμμάχησαν με τον Αλή
Πασά, ο οποίος τους έδωσε πίσω το Σούλι και το
φρούριο της Κιάφας, και στράφηκαν εναντίον των
Σουλτανικών στρατευμάτων, όπου τα κατανίκησαν σε
όλες τις μάχες που έδωσαν στα διάφορα μέρη της
Ηπείρου. Οι νίκες αυτές ισχυροποίησαν τον Αλή Πασά
και απέτρεψαν την αυτομόληση προς το Σουλτανικό
στρατόπεδο των Τουρκαλβανών αγάδων και μπέηδων
που του είχαν μείνει πιστοί και πολεμούσαν στο πλευρό
του. Έτσι, δυναμωμένος ο Αλή Πασάς από τις
συνεχόμενες νίκες των Σουλιωτών, κατάφερε να αντέξει
καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου χρόνου της Ελληνικής
Επανάστασης, καθηλώνοντας την τουρκική στρατιά στα
Γιάννενα την κρισιμότερη χρονική περίοδο που, τόσο
στην Πελοπόννησο όσο και στη Στερεά Ελλάδα, δινόταν
ο υπέρ πάντων αγών για την εδραίωση της Ελληνικής
Επανάστασης.
 ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΑ
 Μετά την καρατόμηση του Αλή Πασά, στις 24
Γενάρη του 1822, τη στιγμή που όλοι
περίμεναν ότι ο Χουρσίτ θα εξεστράτευε κατά
της Πελοποννήσου, αυτός παρασυρμένος και
πάλι από τoυς αγάδες και τους μπέηδες της
Τσαμουριάς, αποφάσισε να πολιορκήσει
πρώτα το Σούλι για να εξολοθρεύσει όλους
τους Σουλιώτες
 Έτσι, στους πιο κρίσιμους μήνες του δεύτερου
χρόνου της Ελληνικής Επανάστασης, οι
Σουλιώτες έγραψαν τις μεγαλύτερες σελίδες
δόξας της ιστορία τους, διότι κατανίκησαν τα
πολυάριθμα τουρκαλβανικά στρατεύματα του
Χουρσίτ πασά σε όλες τις μάχες γύρω από το
Σούλι.
Το τίμημα σε αίμα, που πλήρωσαν οι Σουλιώτες για την ελευθερία της
Ελλάδος, ήταν τεράστιο.
Στο τέλος της Επανάστασης, οι μάχιμοι που είχαν απομείνει ζωντανοί, δεν
ξεπερνούσαν τους διακόσιους.
Aς σκύβουν ευλαβικά oι επερχόμενες γενιές και ας αποτίουν τον πρέποντα
φόρο τιμής στη μνήμη τους.
Νικόλαος Ασημακόπουλος
Πολιτικός επιστήμων, ιστοριοδίφης, διευθυντής εκδοτικού οίκου «Βεργίνα»
 ΤΟ ΣΟΥΛΙ
Το Σούλι πλέον αποτελεί έναν από τους τέσσερις ΣΗΜΕΡΑΟργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης
μεγαλύτερους
του νομού Θεσπρωτίας. Ο πληθυσμός του έχει μειωθεί εμφανώς, και μετά βίας προσεγγίζει τους 1.000
κατοίκους, καθώς τα ιστορικά γεγονότα αφ’ ενός και αφ’ ετέρου η δυσπρόσιτη περιοχή στην οποία
εκτείνεται το Σούλι, ώθησε πολλούς να το εγκαταλείψουν και να εγκατασταθούν σε πόλεις
κεντρικότερες. Ο εν λόγω οικισμός έχει κηρυχτεί διατηρητέος και σε διάφορα σημεία του είναι δυνατόν
ο επισκέπτης του, να συναντήσει απομεινάρια της ιστορίας του οικισμού όπως τα ερείπια σπιτιών
σημαντικών προσωπικοτήτων, που συνέβαλαν στον αγώνα, όπως είναι ο Μπότσαρης και ο Τζαβέλας,
εκκλησίες που έπαιξαν ενεργό ρόλο στον Αγώνα, καθώς και φρούρια. Με τη βοήθεια όλων αυτών ο
κάθε επισκέπτης θα είναι σε θέση να φωτίσει σκοτεινές πτυχές της ιστορίας του Σουλίου και να κάνει
“αυτοψία” στα μέρη όπου κάποτε γράφτηκαν οι ηρωικότερες σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας
ΤΕΛΟΣ