Management

Тақырып 1
Керимкулова Эльмира Зиятханқызы
Менеджмент магистрі

PowerPoint
PowerPoint slides
slides by
by
Susan
Susan A. Peterson, Scottsdale
A. Peterson, Scottsdale Community
Community College
College
What is Management?

Менеджмент – бұл ұйымның

мақсатына жоспарлау,
ұйымдастыру, басшылық ету және
ұйымдастыру ресурстарын
бақылау арқылы тиімділікпен
және ұтымдылықпен жету.
Бұл анықтамада екі маңызды идея
көрініс тапқан:
1) басқарудың басты қызметтері,
нақтырақ айтқанда, — жоспарлау,
ұйымдастыру, ынталандару,
бақылау;
2) ұйым мақсатына тиімділікпен
және ұтымдылықпен жету.

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 2

Менеджменттің негізгі қызметтері

Жоспарлау

Ұйымдастыру
Бақылау

Басқару

Ынталандыру
Adapted from Exhibit 1.1
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 3
 Менеджменттің қызметі

Жоспарлау

Мақсаттарды
таңдау және соған
жету жолдарын
анықтау Қызмет
Ресурстар
• Адамдар нәтижесі
• Каржы Ұйымдасты • Мақсаттқа
Бақылау
ру жету
• Шикізат
Орындалып жатқан • Тауарлар
және Жауапкершілікті тарату
жұмыстарды қарау
материалдар және орындау • Қызметтер
және оларға түзету
• Технологиял жасау • Өнімділік
ық
• Тиімділік
• Ақпарат
Көшбас
шылық
Жұмысшыларға
мотивация арқылы
ықпал ету

11-4
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 4
Ұйымдарда пайдаланатын
ресурстарының үлгілері
Адам Қаржы Шикізат және Ақпарат
Ұйым ресурстары ресурстары материалдар ресурстары

Қазмұнайгаз Мұнайшылар Табыс Мұнай өңдейтін Нарықтағы мұнай

Басшылар Акционерлердің зауыттар бағасы
инвестициясы Офис ғимараты OPEC хабарламалары

ҚР президенті Кафедралар Ақылы оқу Компьютерлер Ғылыми баяндама

жанындағы Басқару персоналы Мемлекеттік бюджет Кампус Мемлекеттік гранттар
басқару
академиясы

Астана қаласы Полиция Салық Санитарлы- Экономикалық

инспекторлары Бюджет трансферы техникалық болжамдар
Әкімшілік жабдықтар Қылмыстық статистика
қызметкерлері Қоғамдық ғимараттар

Metro Сатушылар Табыс Ғимарат Жабдықтаушылардың

супермаркеті Бухгалтер Инвестициялар Толған сөрелер прайст-листі
(полка) Конкуренттердің
жарнама газеті

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 5

Менеджердің шеберлігі

ТЕХНИКАЛЫҚ
ТЕХНИКАЛЫҚ ДАҒДЫЛАР
ДАҒДЫЛАР

жұмыс
жұмыс тапсырмаларын
тапсырмаларын орындауға
орындауға
қажетті
қажетті арнаулы
арнаулы білімдер
білімдер мен
мен ілімдер
ілімдер

ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРМЕН
ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРМЕН ЖҰМЫС
ЖҰМЫС ІСТЕУ
ІСТЕУ
ДАҒДЫЛАРЫ
ДАҒДЫЛАРЫ

менеджердің
менеджердің адамдармен
адамдармен жұмыс
жұмыс істей
істей
алу
алу қабілеті
қабілеті

КОНЦЕПТУАЛДЫ
КОНЦЕПТУАЛДЫ ДАҒДЫЛАР
ДАҒДЫЛАР

адамның
адамның ұйымды
ұйымды біртұтас
біртұтас ретінде
ретінде
қабылдай
қабылдай алуы
алуы
Adapted from Exhibit 1.4
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 6
Басқарудың концептуальды, кісілік,
техникалық дағдыларының және менеджмент
деңгейлерінің өзара байланысы

Жоғарғы Концептуальды
(топ-) дағды
менеджерлер

Орта Кісілік дағды

деңгейдегі
менеджерлер

Бірінші Техникалық
дағды
линиядағы
менеджерлер

Басқару деңгейі

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing

Басқару дағдылары

Тәжірбиелі (практикующий)
менеджерлердің кәсіпқой ұйымы,
Американың менеджмент
ассоциациясы (American
Management Association – AMA),
өзінің төрт аспектіні қамтитын,
менеджерлердің ең маңызды
дағдылар жиынтығын анықтады.
Олар: концептуалды дағдылар,
коммуникация дағдылары,
тиімділік дағдылары және тұлға
аралық қатынастар дағдылары

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 8

Басқару дағдылары 1

Концептуалды дағдылар Коммуникация дағдылары

Ақпаратты пайдалану және Идеяны сөзге және әрекеттерге
бизнес-проблемаларды шешу өзгерту, беру қабілеттілігі
қабілеттілігі Әріптестер және бағынышты
Жаңашылдық (новаторства) адамдар арасында сенімді
үшін мүмкіндіктерді жаулап алу икемділігі
бірыңғайландыру Тыңдау және сұрақ қою
Проблемалық салаларды табу икемділігі
Үлкен көлемдегі мәліметтердің Ауызша презентациялық
ішінен ең мағызды ақпаратты дағдылар
іріктеу Презентациялық жазбаша
Технологияны бизнесте дағдылар (жай жазба түрін,
пайдалану икемділігі схема және диаграмма
Ұйымның бизнес моделін пайдалану )
түсіну

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 9

 Басқару дағдылары 2
Тиімділік дағдылары Тұлға аралық қатынас
Өз
Өз бөлімшесінің
бөлімшесінің корпоративтік
корпоративтік дағдылары
миссиясы
миссиясы менмен мақсатына
мақсатына өзінің
өзінің Ұстаздық
Ұстаздық және
және нұсқаушылық
нұсқаушылық
үлесін
үлесін салу
салу қабілеттілігі
қабілеттілігі дағдылары
дағдылары
Клиенттің
Клиенттің қажеттілігіне
қажеттілігіне көңіл
көңіл бөлу
бөлу Әртүрлі
Әртүрлі мәдениет
мәдениет өкілдерімен
өкілдерімен және
және
икемділігі
икемділігі әртүрлі
әртүрлі тұлғалық
тұлғалық сипаттаға
сипаттаға
Бір
Бір уақытта
уақытта бірнеше
бірнеше міндеттерді
міндеттерді адамдармен
адамдармен жұмыс
жұмыс істей
істей
орындау
орындау икемділігі
икемділігі дағдылары
дағдылары
Келіссөз
Келіссөз жүргізу
жүргізу дағдылары
дағдылары Ұйым
Ұйым шегі
шегі ішінде
ішінде адамдармен
адамдармен
Жобаларды
Жобаларды басқару
басқару дағдылары
дағдылары жұмыс
жұмыс істеу
істеу және
және біріктіру
біріктіру икемділігі
икемділігі
Операцияларды
Операцияларды сараптау
сараптау және
және Ұйым
Ұйым шегі
шегі сыртында
сыртында адамдармен
адамдармен
жетілдірулерді
жетілдірулерді енгізу
енгізу икемділігі
икемділігі жұмыс
жұмыс істеу
істеу және
және біріктіру
біріктіру икемділігі
икемділігі
Ішкі
Ішкі және
және сыртқы
сыртқы тиімділік
тиімділік Командада
Командада жұмыс
жұмыс істеу
істеу және
және оның
оның
стандарттарын
стандарттарын ендіру
ендіру және
және қолдау
қолдау басқа
басқа мүшелерімен
мүшелерімен ынтымақтастық
ынтымақтастық
икемділігі
икемділігі болу;
болу; ұжымға
ұжымға сенімділікті
сенімділікті сақтау
сақтау
Қадағалау
Қадағалау менмен әрекет
әрекет үшін
үшін
басымдылықтарды
басымдылықтарды орнатуорнату икемділігі
икемділігі
Уақытты
Уақытты басқару
басқару
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing
Негізгі менеджмент қызметі бойынша
басқару дағдыларының матрицасы

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 11

Менеджер болу дегеніміз не?

Басқару қызметі қазіргі

таңда ерекшеленеді:
Менеджердің кызметімен
Менеджерлердің күнделікті
ролімен
Менеджердің атқарылып
жатқан жұмысының
көлемімен

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 12

Менеджерлердің ролі

Менеджмент зерттеушісі
Генри Минцбергтің
ойынша, менеджерлерді
өз қызметін атқарып
жүргенде кезде
орындайтын ролі
бойынша қарастыру
қажет;
Г. Минцберг өзінің
жұмысы нәтижесінде
менеджерлердің 10 ролін
анықтады

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 13

Менеджерлердің 10 ролі
(Г. Минцберг)

Ақпараттық
Ақпараттық Бақылаушы
Бақылаушы Өткізуші
Өткізуші Оратор
Оратор

Бақылаушы: ақпаратты іздестіру мен алу; мерзімді

басылым мен есептерді қарап шығу; жеке байланыстар
Өткізуші: ақпаратты ұйымның басқа мүшелеріне беру;
еске түсірулер мен есептерді жіберу; телефон
қоңыраулары
Оратор: сыртқы субъектілерді ақпараттандыру; сөз
сөйлеу, есептер, жазбалар

Adapted from Exhibit 1.2

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 14
Менеджерлердің 10 ролі
(Г. Минцберг)

Жеке
Жеке Байланыстырушы
Байланыстырушы
тұлғааралық Басшы
Басшы Көшбасшы
Көшбасшы
тұлғааралық буын
буын

Басшы: рәсімдеу және символдық іс-шаралар өткізу;

қонақтарды қарсы алу; заң құжаттарына қол қою
Көшбасшы: ұйымның ішінде де, сыртында да
ақпараттық байланыстарды ұстап тұру; пошта,
телефонмен сөйлесу, кездесулер
Байланыстырушы буын: бағыныштылар ға
жетекшілік ету мен ынталандыру; жұмыскерлерді
оқыту, кеңес беру мен қарым-қатынас жасау
Adapted from Exhibit 1.2
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 15
Менеджерлердің 10 ролі
(Г. Минцберг)

Шешім
Шешім
қабылдауға «Өрт
«Өрт Ресурстарды
Ресурстарды Келіссөздердің
Келіссөздердің
қабылдауға Кәсіпкер
Кәсіпкер
байланысты сөндіруші»
сөндіруші» таратушы
таратушы қатысушысы
қатысушысы
байланысты

Кәсіпкер: жаңа жобаларды ұсыну; жаңа идеяларды іздестіру,

жақтастарды жаулап алу
«Өрт сөндіруші»: жанжалдарды және басқа да мәселелерді
реттеу; бағыныштылар арасындағы дау-дамайларды шешу;
сыртқы ортадағы дағдарыстарға бейімделу
Ресурстарды таратушы: ресурстарды бөлу туралы шешімдер
қабылдау; кестелер, бюджеттер құрастыру, басымдылықтарды
орнына қою
Келіссөздердің қатысушысы: келісім-шарт, жалақы, сатып алу,
бюджет туралы кәсіподақпен келіссөздерге қатысу; бөлім
мүдделерін ұсыну Adapted from Exhibit 1.2
© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 16
Қазіргі менеджерлердің жұмысына
қатты ықпал ететін өзгерістер

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 17

Менеджер жұмысының қиындықтары
мен артықшылықтары

© 2008 Prentice-Hall Business Publishing 18