Johan

Sebastian
Bah
(1685 - 1750)
Biografija
 Čuveni nemački kompozitor, orguljaš i čembalista
 Poduke u čembalu i orguljama od strica
 Poduke iz violine od oca Ambroziusa
 Posle smrti oca kod najstarijeg brata od kog uči klavir,
orgulje, kompoziciju
 1700. Lineburg, šk. samostana Sv. Mihajla
 Tu uči o vokalnoj polifoniji 15. i 16. veka, o crkvenoj muzici,
operi (bogata biblioteka)
 1703. kantor i orguljaš u Arnštatu
 1705. dopust za put u Libek da čuje Bukstehudea
 1707. orguljaš u Milhauzenu (I brak)
 1708. Vajmar (dvorski orguljaš i kapelnik, svetovna muzika!);
uspon do majstorstva, orguljska, klavirska dela, kantate
Biografija
 1717. Keten – dvorski dirigent, veliki interes za svetovnu muziku,
spoj najpozitivnijih tradicija svetovne i duhovne muzike; tu nastao
najveći broj klav. dela – invencije, svite, I sv DTK, hromatska
fantazija i fuga, sonate za vn, svita za čelo, Brandenbur[ki koncerti
 1721. II brak (prva žena umrla)
 1723. Lajpcig, odabran za kantora pored kandidata kao što su
Teleman, Graupner
 U Ketenu je pisao mahom svetovnu muziku, ovde duhovna, više
VIS dela, premda orkestar lošiji nego u Ketenu
 Utemeljio praksu javnih koncerata za građanstvo
 Lajpcig: 3 perioda, I do 1730, II do 1740, III do 1750.
 I – Magnifikat, Pasija po Mateju, 50 crkvenih kantata...
 II - Misa u h molu...
 III – Goldberg varijacije, Muzička žrtva, Umetnost fuge...
Renesansa Bahovog
stvaralaštva
 Poznato je da su Bahova dela izučavali i Mocart i
Betoven
 Za popularizaciju Bahovih dela najzaslužniji je bio
Feliks Mendelson koji je 1829. godine izveo Bahovu
Pasiju po Mateju, premda su i on i Brams i pre toga
izvodili Bahova klavirska dela;
 1850. osnovano je Bahovo udruženje (Bach-
Gesellschaft), čija je osnovna delatnost bila prikupljanje
Bahovih dela i njihovo objavljivanje.
 Zahvaljujući ovim aktivnostima Bahova muzika postaje
sastavni deo koncertnih repertoara klavirske, vokalno-
instrumentalne i orkestarske muzike do danas.
Popis dela
 Bahova dela popisana pod oznakom BWV (Bach Werk Verzeichnis -
Katalog Bahovih djela)
 To je katalog koji je 1950. sastavio Volfgang Šmider koji se vodio
izdanjem kompozitorovih dela koja su štampana između 1850. i 1905.
godine
 katalog organizovan tematski, a ne hronološki!
 BWV 1-222 kantate
 BWV 225-248 velika horska dela
 BWV 250-524 horska dela i svetovne pesme,
 BWV 525-748 orguljska dela,
 BWV 772-994 klavirska dela
 BWV 995-1000 dela za lautu
 BWV 1001-1040 dela za kamernu muziku,
 BWV 1040-1071 orkestarska muzika
 BWV 1072-1126 kanoni i fuge
Instrumentalna dela

 Od Bahovih instrumentalnih dela

sačuvano je 227 za orgulje, 189 za
čembalo, 20 za solo instrumente, 16 za
kamerni orkestar, 30 orkestarskih, i 18
bez određenog instrumenta. Ukupno
postoji 494 Bahovih kompletnih
instrumentalnih kompozicija
 Dela za čembalo/klavir
 Bah je pisao za čembalo, a ne za klavir;
 Dobro temperovani klavir : zbirka u 2 sveske od po 24 preludijuma
i fuge, svih durskih i molskih tonaliteta; ; ime dela se odnosi na
sistem ravnomernog temperovanja – štimovanja muzičkih
instrumenata; načini štimovanja pre Baha nisu omogućavali da
melodija promeni više tonaliteta;
 Ove zbirke su proučavali Hajdn, Mocart i Betoven, a uzor su i za dela
muzike 20. veka – Hindemitov Ludus tonalis i Šostakovičevu zbirku
24 Preludijuma i fuga;
 Dvoglasne i troglasne invencije: kratke polifone kompozicije
namenjene učenicima klavira
 3 zbirke svita: Engleske, Francuske i Partite; svaka sadrži po 6 svita
komponovanih po standardnom modelu alemanda – kuranta –
sarabanda – žiga; Engleskim svitama dodat uvodni stav preludijum, i
obično još 1 dubl; Partite mogu imati više dodatih stavova;
Dela za čembalo/klavir
 Goldberg varijacije: arija sa 30 varijacija –
remek delo baroknog variranja;
 Često se izvode i samostalna dela i to
Hromatska fantazija i fuga (BWV 903) i
Italijanski koncert (BWV 971).
Orkestarska dela
 Premda je rado pisao za solo instrumente, flautu,
violinu i violončelo (sonate, trio sonate, ričerkari itd),
Bah se posebno istakao svojim orkestarskim delima
 Najpoznatije delo za orkestar je zbirka od 6
Brandenburških koncerata iz 1721. (svi su končerta
grosa, osim 5. koji je solo koncert za čembalo i
orkestar)
 Od ostalih dela ističu se 2 koncerta za violinu, koncert
za dve violine u d mollu, i koncerti za 1, 2, 3, ili 4
čembala.
 Za originalno autorstvo pojedinih koncerata se sumnja
– moguće da su neki transkripcije tuđih koncerata za
violinu.
 Napisao je još i rado izvođene 4 Orkestarske svite.
Vokalno-instrumentalna
dela (izbor)
 224 kantate (broj varira od izvora do izvora, jer su
mnoge izgubljene, dele se na svetovne i crkvene)
 10 misa, među kojima je načuvenija velika Misa u h
mollu, možda najuspelije Bahovo vokalno
instrumentalno delo
 7 moteta
 2 pasije, po Mateju i po Jovanu (po Luki i Marku
izgubljene)
 3 oratorijuma
 188 korala
 Magnifikat (orkestar, petoglasni hor i 5 solista, na tekst
iz jevanđelja po Luki)
Bahove pasije
 Preteče Bahovih pasija su Hendlova po Jovanu
(1704), Kajzerova po Marku (1717)
 Pasije pisao tek u lajpciškom periodu 4 ili 5
(1723), premda postoje nagoveštaji da je i u
Vajmaru (1714 – 1717) dok je dirigovao
Kajzerovu Pasiju, počeo da piše svoje
 Pasije po Marku i Luki sigurno postojale ali
izgubljene
Bahov rukopis rane verzije
Pasije po Mateju, BWV 244
Lajpciške godine i
nastanak pasija
 Lajpcig posle Ketena 1723. godine do smrti
 Za razliku od Ketena, u Lajpcigu piše više
crkvena, nego svetovna dela – “snabdevao” je
crkve Sv. Tome i Sv. Nikole (kantate, mise,
magnifikate, pasije)
 U Ketenu pisao više instrumentalnu muziku –
imao prof. orkestar, ovde više vokalno
instrumentalni – amaterski orkestar
 Najplodniji period crkvenih dela 1723 – 1730
(Magnifikat, Pasija po Mateju, oko 50 crkv.
kantata)
Pasije po Mateju i Jovanu
 Pasije - 3 poslednja Isusova dana
 Bah uveo slobodni prokomponovani ariozni
rečitativ, korale, nejevanđeljski tekst, bogat
orkestar, reči pojedinca je stavio u solističke
arije, ali su to bezimeni ljudi iz naroda;
 Obe pasije su u 2 dela - uloge Hrista, Pilata,
Petra – bas, Jevanđelista je tenor, sluškinje,
Pilatova žena – soprani.
 Bah uvodi još i sola, duete, da capo formu,
dvodelne forme uvodnog i završnog hora;
Jevanđelja po Mateju i
Jovanu

Jevanđelje po Jovanu Jevanđelje po Mateju

 21 glava  28 glava
 Zadnje u bibliji,  Prvo u bibliji, duže,
kraće, važniji detaljnije, epskije
događaji uvršteni,
lirskije, dramatičnije
 Komparacija dve pasije
 6 etapa:
I u vrtu kog potoka Kedrona,
Isusovo hapšenje posle
Judine izdanje
II Petrovo odricanje (Bah dodaje
1 stih iz 26. glave jev. po
Mateju)
III - II deo pasije, Isus pred
Pilatom
IV Isus osuđen i raspet
V Smrt
VI Probadanje tela i pokop, ovde
stih iz jevanđelja po Mateju
„rascepa se zavesa na dvoje“
 7 etapa:
I – Hrist previđa svoju smrt, u
Vitaniji biva pomazan,
Judin dogovor za izdaju
II – Tajna večera
III Hristova tuga
IV događaji kao u II delu
pasije po Jovanu
 78 N – 37 na jevanđeoski
tekst
 Više likova nego u pasiji po
Jovanu: Isus, Petar, Pilat,
Juda, sluškinja, Pilat. žena,
sveštenici i svedoci.