Muzika Starog

sveta
Grčka i Rim
Grčka

 Iako postoje brojni sačuvani spomenici

arhitekture, likovnih umetnosti, ostaci
praktičnog muziciranja u Grčkoj
malobrojni
 Položaj muzike među umetnostima Grčke
specifičan – izraz musike tehne nije
označavao samo muziku, već umetnost
muza (sinkretizam instrumentalne svirke,
pevanja i plesa)
 Grčka
 U staroj Grčkoj stihovi su uvek izvođeni pevanjem; tek
na kraju V veka PNE muzika se odvaja od pesništva
 Kao i narodi Istoka, i Grci su razmatrali muziku sa
etičkog stajališta – verovali su da ona može izazvati
različita raspoloženja.
 Platon: “Što je u državi bolja muzika, bolja će biti
država!”
 Aristotel u “Politici” takođe komentariše muziku koja
ima moć da utiče na osećanja.
 Fizičko vaspitanje je jačalo telo, a muzika duh
(nijedno ne sme prevagnuti nad drugim!).
 Ako je neko u Grčkoj bio musikos, on je bio ne samo
muzički obrazovan već i učen.
 Grčka

 Melodijski prauzori – nomosi

 Prvi muzičari: Amfion, Orfej, Linos, Marsija
(mitološki likovi sa velikim moćima)
 Instrumenti
1. lira/ kitara (žičani instrumenti koji su se uspravno
držali, sa 7, 8, ili čak 18 žica; vezane za kult
Apolona, lira više za kućno muziciranje, dok je
kitara za javne nastupe)
2. Aulos – duvački, vezan za kult Dionisa, nalik oboi;
diaulos; Aristotel ga je isključio iz nastavnog plana)
3. Ostali instrumenti; harfe, forminks – prethodnik lire
sa 4 žice; flauta – siringa i višecevna siringa- Panova
frula
levo: Borba Apolona i Marsije
desno: Sviračica lire
 Oblici grčke muzike

 Kitarodija/lirodija (pevanje uz liru, običnou slavu

Apolona – nomos)
 Aulodija (pevanje uz aulos)
 Kitaristika (sviranje na kitari)
 Auletika (sviranje na aulosu)
 Najvažnija forma pitijski nomos – borba Apolona sa
zmajem Pitosom, autor Sakadas VI v. PNE
 Oblici grčke muzike
 Horsko pevanje – u oktavama ili unisono (tren,
elegija, pean, ditiramb, himne, epinikije, partenije)
 Grčka tragedija (VI v. PNE; iz ditiramba, horskih
pesama koje je uvodio solista-korifej; Tespis uvodi i
glumca; 5 činova i 4 međučina)
 Eshil (90 tragedija), Sofokle (120), Euripid (75),
Aristofan - komedije
 Glumci sa maskama (oko 28 tipova), na koturnama –
visokim cipelama; hor sa oko 15 pevača;
 Bilo je najviše 3 glumca, a muškarci su glumili žene.
 Izvor moralne pouke, etičnosti koje donose katarzu.
 Grčka muzička teorija
 Grci dele intervale na konsonantne (4, 5, i 8), a svi ostali
su disonance.
 Temelj lestvica je tetrakord
 Glavne lestvice dorska (2 tetrakorda naniže- polustepen
između 3 i 4. tona; frigijska – polustepen između 2 i 3.
tona; lidijska – polustepen između 1 i 2. tona)
 Ostale lestvice su dobijane premeštanjem tetrakorda
(hipo i hiper varijante)
 Ukupno 9 lestvica
 Dorski napevi muževni, frigijski strasni, lidijski izazivaju
bol.
Grčka muzička teorija
 Ritam – baziran na ritmu govora;
 Temeljna nedeljiva vremenska jedinica je hronos protos –
trajanje kratkih slogova
 Kombinacijom različitih naglasaka dobijali su se ritmovi
jamb= U -, trohej= - U, tribrah U U U itd;
 Grci su imali posebno muzičko pismo nalik naglascima
ritmova;
Sačuvani muzički primeri
Grčke
 Dve Apolonove himne iz II v. PNE
 Seikilov skolion (I v. PNE)
 Tri himne Muzi, Suncu i Nemezi (II v. NE)

Teoretičari muzike
 Pitagora (VI v. PNE)
 Platon (V v. PNE)
 Aristotel (IV v. PNE)
Muzika u Rimu

 Rim – svetsko političko središte od II v. PNE

 Rimska muzika pod uticajima Grka, Egipćana i
ostalih naroda koje su porobili.
 Koristili aulos (tibia), kitaru i cimbal, čak i
hidraulične orgulje.
 Vladari i bogataši imali privatne orkestre.
 Nema tragova o muzičkom etosu!
 Posebno negovali komediju – Plaut (II v. PNE);
nema hora, ali su solističke pevane tačke važne;