Quản lý và lưu trữ bằng chứng

trong nghiên cứu y học

Bộ môn Phương pháp nghiên cứu và Thống kê y sinh

VIỆN ĐÀO TẠO Y HỌC DỰ PHÒNG VÀ Y TẾ CÔNG CỘNG, ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
info@spmph.edu.vn WWW.SPMPH.EDU.VN
 www.spmph.edu.vn

Nội dung bài học

Vai trò của quản lý và trích dẫn tài liệu

Sử dụng phần mềm quản lý tài liệu tham khảo Zotero

Quản lý tài liệu tham khảo

VIỆN ĐÀO TẠO Y HỌC DỰ PHÒNG VÀ Y TẾ CÔNG CỘNG, ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
info@spmph.edu.vn WWW.SPMPH.EDU.VN
 www.spmph.edu.vn

Quản lý tài liệu tham khảo trong NCKH

Ý tưởng nghiên cứu
Tham khảo tài liệu
Câu hỏi nghiên cứu
Tham khảo tài liệu

Đề cương nghiên cứu

Tham khảo tài liệu

Triển khai nghiên cứu

Tham khảo tài liệu
Tổng hợp kết quả
Tham khảo tài liệu
Hoàn thiện báo cáo
 www.spmph.edu.vn

Quản lý tài liệu tham khảo trong NCKH

• Việc tham khảo tài liệu diễn ra xuyên suốt quá trình làm nghiên cứu
• Người làm nghiên cứu có thể quản lý tài liệu tham khảo dựa trên
một số tiêu chí như
• Thời gian
• Nội dung, chủ đề
• Mục đích
• Tài liệu tham khảo có thể được lưu trữ dưới dạng
• File pdf
• Đường link
Trích dẫn tài liệu tham khảo

VIỆN ĐÀO TẠO Y HỌC DỰ PHÒNG VÀ Y TẾ CÔNG CỘNG, ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
info@spmph.edu.vn WWW.SPMPH.EDU.VN
 www.spmph.edu.vn

Tại sao cần trích dẫn tài liệu tham khảo?

• Nghiên cứu khoa học đòi hỏi hệ thống tài liệu tham khảo chính
xác và chặt chẽ
• Tôn trọng, thừa nhận bản quyền tác giả (đạo đức và bảo vệ bản
quyền tác giả)
• Việc trích dẫn tài liệu đầy đủ, chính xác đảm bảo tính minh
bạch và giúp người đọc dễ dàng tìm hiểu các tài liệu đó
 www.spmph.edu.vn

Tại sao cần trích dẫn tài liệu tham khảo?

• Nghiên cứu khoa học đòi hỏi hệ thống tài liệu tham khảo chính
xác và chặt chẽ
• Tôn trọng, thừa nhận bản quyền tác giả (đạo đức và bảo vệ
bản quyền tác giả)
• Việc trích dẫn tài liệu đầy đủ, chính xác đảm bảo tính minh
bạch và giúp người đọc dễ dàng tìm hiểu các tài liệu đó
 www.spmph.edu.vn

Tôn trọng bản quyền tác giả - Vấn đề đạo văn

 Đạo văn là gì (Plagiarism)?

 Ăn cắp và hình thành những ý tưởng khởi
nguồn từ ý tưởng của ai đó

 Sử dụng sản phẩm của một ai đó mà không

công bố nguồn

 Giới thiệu một ý tưởng hay sản phẩm mới

được chuyển hóa từ một nguồn đã có từ trước
 www.spmph.edu.vn

Các kiểu đạo văn

 “The Ghost Writer”: trắng trợn sử dụng toàn bộ công trình của một
ai đó thành của mình
 “The Photocopy”: sao chép cách phân bố, bố cục của các đoạn văn
từ một nguồn duy nhất, không hề sửa đổi lại.
 “The Potluck Paper”: sao chép từ nhiều nguồn khác nhau, biên tập
đổi chéo các câu sao cho nội dung thật hợp lí không tương đồng với
bản gốc.
 “The Poor Disguise”: sửa lại một chút về “diện mạo” của bài viết đó
bằng cách thay đổi từ khóa hay câu cú.
 “The Labor of Laziness”: chú giải các nguồn khác nhau và nối
chúng lại với nhau,
 “The Self-Stealer”: Người viết “mượn đáng kể” các thành quả trước
đó của chính mình để phục vụ cho bài viết/nghiên cứu mới.
 www.spmph.edu.vn

Đã trích dẫn nhưng vẫn là đạo văn

 “The Forgotten Footnote”: dẫn tên tác giả nhưng không điền cụ thể dẫn
chứng về nguồn tham khảo như năm xuất bản, trang, chương mục...
 “The Misinformer”: cung cấp thông tin sai sự thật liên quan đến các
nguồn tham khảo, khiến đọc giả không thể tìm thấy được nguồn chính
xác.
 “The Too-Perfect Paraphrase”: Người viết có dẫn nguồn nhưng lại
“quên” dấu trích dẫn dù đoạn đó được sao chép.
 “The Resourceful Citer”: sử dụng việc trích dẫn đầy đủ tuy nhiên công
trình nghiên cứu này gần như là không hề có tính mới. Khó nhận ra hình
thức này của đạo văn này.
 “The Perfect Crime”: chỉ dẫn nguồn ở một vài nội dung tham khảo cơ
bản, tiếp tục sử dụng các nội dung khác của cùng một nguồn này để viết
bài nhưng không tiếp tục trích dẫn. Người đọc dễ bị "đánh lừa" bởi cách
trích dẫn "nửa vời" của người viết.
 www.spmph.edu.vn

Tránh đạo văn?

 Trích dẫn đầy đủ nguồn.

 Nếu sử dụng nội dung nguyên gốc, cần có dấu
ngoặc kép hoặc xuống đoạn.
 Diễn giải thành ngôn ngữ của mình.
 www.spmph.edu.vn

Phát hiện đạo văn

 Trang web miễn phí (giới hạn số từ, độ chính xác trung bình)
 https://plagiarismdetector.net/
 https://www.plagiarismchecker.co/
 https://www.quetext.com/plagiarism-checker

 Phần mềm phát hiện đạo văn

 www.spmph.edu.vn

Hình thức trích dẫn tài liệu

 Trích dẫn trực tiếp
 Là trích dẫn nguyên văn một phần câu, một câu, một
đoạn văn, hình ảnh, sơ đồ, quy trình,… của bản gốc
vào bài viết.
 Trích dẫn nguyên văn phải bảo đảm đúng chính xác
từng câu, từng chữ, từng dấu câu được sử dụng trong
bản gốc được trích dẫn.
“Phần trích dẫn được đặt trong ngoặc kép”
 Không nên dùng quá nhiều cách trích dẫn này vì bài
viết sẽ nặng nề và đơn điệu.
 www.spmph.edu.vn

Hình thức trích dẫn tài liệu

 Trích dẫn gián tiếp

 Là sử dụng ý tưởng, kết quả, hoặc ý của một vấn đề
để diễn tả lại theo cách viết của mình nhưng phải đảm
bảo đúng nội dung của bản gốc.
 Đây là cách trích dẫn được khuyến khích sử dụng
trong nghiên cứu khoa học.
 Khi trích dẫn theo cách này cần cẩn trọng và chính
xác để tránh diễn dịch sai, đảm bảo trung thành với
nội dung của bài gốc.
 www.spmph.edu.vn

Hình thức trích dẫn tài liệu

 Trích dẫn thứ cấp
 Là khi người viết muốn trích dẫn một thông tin qua
trích dẫn trong một tài liệu của tác giả khác.
 Ví dụ khi người viết muốn trích dẫn một thông tin có
nguồn gốc từ tác giả A, nhưng không tìm được trực
tiếp bản gốc tác giả A mà thông qua một tài liệu của
tác giả B.
 Khi trích dẫn theo cách này không liệt kê tài liệu trích dẫn
của tác giả A trong danh mục tài liệu tham khảo.
 Một tài liệu có yêu cầu khoa học càng cao thì càng hạn chế
trích dẫn thứ cấp mà phải tiếp cận càng nhiều tài liệu gốc
càng tốt.
 www.spmph.edu.vn

Một số nguyên tắc trích dẫn tài liệu của trường ĐHYHN

 Tài liệu tham khảo có thể được trích dẫn và sử dụng trong các
phần đặt vấn đề, tổng quan, phương pháp nghiên cứu, bàn luận.
Phần giả thiết nghiên cứu, kết quả nghiên cứu, kết luận, kiến nghị
không sử dụng tài liệu tham khảo.
 Cách ghi trích dẫn phải thống nhất trong toàn bộ bài viết và phù
hợp với cách trình bày trong danh mục tài liệu tham khảo.
 Việc sử dụng hoặc trích dẫn kết quả nghiên cứu của người khác,
của đồng tác giả phải được dẫn nguồn đầy đủ và rõ ràng.
 Nếu sử dụng tài liệu của người khác (trích dẫn bảng, biểu, công
thức, đồ thị cùng những tài liệu khác) mà không chú dẫn tác
giả và nguồn tài liệu thì luận án không được duyệt để bảo vệ.
 www.spmph.edu.vn

Một số nguyên tắc trích dẫn tài liệu của trường ĐHYHN

 Tài liệu được trích dẫn trong bài viết phải có trong danh mục tài
liệu tham khảo.
 Tài liệu được liệt kê trong danh mục tham khảo phải có trích dẫn
trong bài viết.
 Không trích dẫn tài liệu mà người viết chưa đọc. Chỉ trích dẫn khi
người viết phải có tài liệu đó trong tay và đã đọc tài liệu đó.
 Không nên trích dẫn những chi tiết nhỏ, ý kiến cá nhân, kinh
nghiệm chủ quan, những kiến thức đã trở nên phổ thông.
 Khi một thông tin có nhiều người nói đến thì nên trích dẫn những
nghiên cứu/ bài báo/ tác giả có uy tín trong chuyên ngành.
 www.spmph.edu.vn

Một số nguyên tắc trích dẫn tài liệu của trường ĐHYHN

 Danh mục tài liệu tham khảo được sắp xếp theo trình tự
xuất hiện trong luận văn, luận án, bài viết...không phân biệt
tiếng Việt, Anh, Pháp...
 Không ghi học hàm, học vị, địa vị xã hội của tác giả vào
thông tin trích dẫn.
 Các tài liệu bằng tiếng nước ngoài phải giữ nguyên văn,
không phiên âm, không dịch.
 Không nên dùng Website và hạn chế dùng sách giáo khoa
làm tài liệu tham khảo.
 www.spmph.edu.vn

Định dạng tài liệu tham khảo

• Trích dẫn tài liệu tham khảo thường bao gồm một số thông tin
cơ bản
• Tên tác giả
• Tiêu đề tài liệu
• Tên, số tạp chí, số trang (đối với bài báo)
hoặc Tên NXB (đối với sách)
• Năm xuất bản
• v.v.
 www.spmph.edu.vn

Định dạng tài liệu tham khảo

• Mỗi tạp chí, đơn vị yêu cầu một cách định dạng tài liệu tham
khảo khác nhau

• Trích dẫn gồm có:

• (1) trích dẫn trong đoạn văn (in-text citation)
• (2) danh mục tài liệu tham khảo (bibliography)
 www.spmph.edu.vn

Trích dẫn trong đoạn

• Những công trình nghiên cứu khác (Brown, 1999) cũng

ủng hộ quan điểm này. (trích dẫn kiểu diễn giải).
• Công trình nghiên cứu của Brown (1999) cho thấy quan
điểm tương đồng về việc … (trích dẫn kiểu diễn giải).
• “This theory is supported by recent work” (Brown, 1999,
tr. 25) (trích dẫn nguyên văn).

• Quy định hiện nay của Trường Đại học Y Hà Nội

American Medical Association 10th edition (AMA 10th)
• Những công trình nghiên cứu khác cũng ủng hộ quan điểm
này.1
 www.spmph.edu.vn

Danh mục tài liệu tham khảo

 www.spmph.edu.vn

Danh mục tài liệu tham khảo

• Quy định hiện nay của Trường Đại học Y Hà Nội

American Medical Association 10th edition (AMA 10th)

Tiêu đề
Tác giả bài báo

Trang

Viết tắt Năm

tên tạp xuất bản Tập, số
chí

Tham khảo thêm:

https://www.lynchburg.edu/wp-content/uploads/citation-style/Guide-to-AMA-
Manual-of-Style.pdf
 www.spmph.edu.vn

Định dạng tài liệu tham khảo

• Trích dẫn theo số thứ tự xuất hiện trong nội dung bài,
không theo tên tác giả và năm.
• Tài liệu trích dẫn đánh số và trình bày theo quy định AMA
(theo quy định trích dẫn tài liệu tham khảo của tạp chí
Nghiên cứu Y học, trường Đại học Y Hà Nội).
• Đối với tên tác giả Việt Nam cần ghi đầy đủ và nguyên
tên họ.

(Quy định nội dung và cách trình bày khoá luận tốt nghiệp ngày 15 tháng 10 năm 2020
của Phòng QLĐTĐH – ĐHYHN)
 www.spmph.edu.vn

Phần mềm quản lý tài liệu tham khảo

• Tài liệu tham khảo cần được trích dẫn chính xác
• Thứ tự tài liệu tham khảo thay đổi khi văn bản thay đổi
• Mỗi tạp chí lại yêu cầu một định dạng tài liệu tham khảo khác
nhau
Cần sự hỗ trợ của phần mềm quản lý tài liệu tham khảo
 www.spmph.edu.vn

Phần mềm quản lý tài liệu tham khảo

Zotero Endnote Mendeley

Miễn phí  × 

Làm việc với Word   

Nhiều định dạng trích dẫn   

Thư viện trực tuyến  × 

Chia sẻ dữ liệu Qua tài khoản Qua file thư viện Qua tài khoản
trực tuyến dữ liệu trực tuyến
Trích dẫn từ website  × 
Hướng dẫn sử dụng Zotero

VIỆN ĐÀO TẠO Y HỌC DỰ PHÒNG VÀ Y TẾ CÔNG CỘNG, ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
info@spmph.edu.vn WWW.SPMPH.EDU.VN
 www.spmph.edu.vn

Cài đặt
1. Truy cập địa chỉ http://www.zotero.org
2. Chọn “Download”
3. Cài đặt 3 nhóm sau:

2. Cài tích hợp

vào trình duyệt
1. Cài đặt cho web để lưu
Windows. Phần thông tin trích
mềm được cài dẫn trong quá
trình
lên máy tính cá
tìm thông tin
nhân.

3. Cài tích hợp Zotero vào

Microsoft Word (có liên thông dữ
liệu với Zotero trên trình duyệt,
desktop). Mục đích là để chèn
Trích dẫn vào bài viết và tạo
Mục
lục tài liệu tham khảo tự động.
 www.spmph.edu.vn

Kết quả sau khi cài đặt

 Zotero for Windows:  Zotero Connector:
Zotero được tích hợp trên Chrome sau khi cài đặt.
Đây là biểu tượng để lưu lại thông tin trích dẫn.
 www.spmph.edu.vn

 Zotero tích hợp cho Microsoft Word

Nếu không tìm thấy Zotero trên Word, chúng ta có thể thực hiện Manually
Installing the Zotero Word Processor Plugin. Hướng dẫn có tại địa chỉ:
https://www.zotero.org/support/word_processor_plugin_installation
 www.spmph.edu.vn

Lưu tài liệu điện tử tự động vào Zotero

Click chọn
biểu tượng
bên trên,
kế tiếp
chọn menu
^, sau đó
chọn
“Done” để
lưu thông
tin

Zotero trên
desktop đã
được mở
 www.spmph.edu.vn

Kiểm tra thông tin trích dẫn đã được lưu vào Zotero

B2. Bài đã được lưu

B1. Mở Zotero
 www.spmph.edu.vn

Tạo thủ công thông tin trích dẫn của một tài liệu mới - Bước 1
 Chọn biểu tượng và chọn loại tài liệu
 www.spmph.edu.vn

Tạo thủ công thông tin trích dẫn của một tài liệu mới - Bước 2
 Nhập đầy đủ các thông tin trích dẫn của tài liệu
 www.spmph.edu.vn

Trích dẫn trong bài viết (in-text citation) - Bước 1

Chọn
Add/Edit
Ciation
 www.spmph.edu.vn

Trích dẫn trong bài viết (in-text citation) - Bước 2

 Chọn kiểu trích dẫn
 www.spmph.edu.vn

Trích dẫn trong bài viết (in-text citation) - Bước 3

 Gõ tên tác giả hoặc tài liệu cần trích dẫn để chèn
 www.spmph.edu.vn

Trích dẫn trong bài viết (in-text citation) - Bước 4

 Kết quả

In-text citation
 www.spmph.edu.vn

Tạo danh mục tài liệu tham khảo (References)

 Chọn Add/Edit Bibliography

In-text
Click chọn citation
Add/Edit
Bibliography để tất
cả các tài liệu được
trích dẫn xuất hiện
trong References
 www.spmph.edu.vn

Tổ chức tài liệu trên Zotero thành bộ sưu tập

 MY LIBRARY: Quản lý & tạo tên bộ sưu tập mớ

TẠO NHÓM CHIA SẺ TÀI LIỆU TRÊN ZOTERO

VIỆN ĐÀO TẠO Y HỌC DỰ PHÒNG VÀ Y TẾ CÔNG CỘNG, ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
info@spmph.edu.vn WWW.SPMPH.EDU.VN
 www.spmph.edu.vn

BƯỚC 1: TẠO NHÓM

 www.spmph.edu.vn

BƯỚC 2: THÊM THÀNH VIÊN NHÓM

 1. Chọn nhóm

 4. Điền tài khoản thành viên

 2. Chọn Group Settings

 3. Chọn Member Settings

 www.spmph.edu.vn

GIAO DIỆN NHÓM

TRÊN WEB TRÊN ỨNG DỤNG
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!

VIỆN ĐÀO TẠO Y HỌC DỰ PHÒNG VÀ Y TẾ CÔNG CỘNG, ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
info@spmph.edu.vn WWW.SPMPH.EDU.VN