Η «μαλακή ισχύς» των ΗΠΑ

Ο ρόλος της την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

Περιεχόμενα
• Εισαγωγή

• Τί είναι η «μαλακή ισχύς»?

• Πώς εκφράζεται η «μαλακή ισχύς»?

• Αμερικανική «μαλακή ισχύς» την δεκαετία 1950

• Αμερικανική «μαλακή ισχύς» την δεκαετία 1960

• Η Αμερικανική «μαλακή ισχύς» στην ΕΣΣΔ

• Ανθρωπιστικές δράσεις

• Επίλογος
Εισαγωγή
• Στόχος της παρουσίασης είναι να αναδείξει τί είναι η «μαλακή
ισχύς», πώς παράγεται, διαδίδεται και επηρεάζει τον κόσμο.

• Θα χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα τις ΗΠΑ της δεκαετίας του

1950 και 1960.

• Πώς γέννησε την «μαλακή ισχύ» της και πως επηρέασε, μέσω
αυτής, όλο τον υπόλοιπο κόσμο.

• Αναλυτικότερα θα εξετάσουμε:
 Τί είναι η «μαλακή ισχύς» και πώς αυτή εκφράζεται.
 Την αμερικανική «μαλακή ισχύ» τις δεκαετίες του 1950 και 1960.
 Πως οι ανθρωπιστικές δράσεις των ΗΠΑ επηρέασαν την «μαλακή ισχύ» της
 Πως κατάφερε ι αμερικανική κουλτούρα να διεισδύσει στην ΕΣΣΔ και ποια
ήταν τα αποτελέσματα αυτής.
Τί είναι η «μαλακή ισχύς»?
Τζόζεφ Νάι:
• «ενώ η στρατιωτική ισχύς παίζει ακόμα έναν σημαντικό
ρόλο στη διεθνή πολιτική, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις
στις οποίες αυτή είναι πολύ κοστοβόρα…υπάρχει και μία
δεύτερη μορφή ισχύος, ένα κράτος να διαμορφώσει μία
κατάσταση, στη διεθνή πολιτική, προς όφελός του επειδή
άλλα κράτη θέλουν και αυτά το ίδιο ή είναι σύμφωνα με
τα αποτελέσματα αυτής.»
• «Η μαλακή ισχύς είναι η ικανότητα του να παίρνεις αυτό
που θέλεις μέσω της έλξης και της γοητείας που
προκαλεί η χώρα σου αντί για εξαναγκασμό ή
ανταλλάγματα … η ικανότητα του εξαναγκασμού
προέρχεται από την στρατιωτική και οικονομική ισχύ μιας
χώρας. Η μαλακή ισχύς προέρχεται από το θέλγητρο της
κουλτούρας, των πολιτικών ιδεών και των πολιτικών
ενός κράτους.»
 Πώς εκφράζεται η «μαλακή ισχύς»?
• Η «μαλακή ισχύς» είναι σαν ένα ρεύμα το οποίο τα κράτη δεν
μπορούν να ελέγξουν πλήρως αλλά μπορούν να το
κατευθύνουν.

• Υπάρχει «μαλακή ισχύς» που πηγάζει από το κράτος

Σχέδιο Μάρσαλ – πρωτοβουλία ιδρύσεως του ΟΗΕ.

• Υπάρχει «μαλακή ισχύς» που πηγάζει από ιδιωτική

πρωτοβουλία Αμερικανικό «pop culture» - «Land of
Opportunity».

• Την «μαλακή ισχύ» την συναντάμε ποικιλοτρόπως. Μουσική,

επιστήμες, επιχειρείν, θρησκεία, γλώσσα, ένδυση, κουλτούρα,
ιστορία, τα πάντα μπορούν να παράγουν «μαλακή ισχύ».
Αμερικανική «μαλακή ισχύς» την δεκαετία
1950
• Με το τέλος του 2ου ΠΠ παρατηρούμε ένα μεταπολεμικό
τοπίο στο οποίο η μακράν ισχυρότερη δύναμη – και η
μόνη πυρηνική – στρατιωτική και οικονομική
υπερδύναμη είναι οι ΗΠΑ.

• Οι ΗΠΑ ήταν η μόνη δύναμη που βρέθηκε πιο ισχυρή με

το τέλος του πολέμου ενώ όλες οι υπόλοιπες δυνάμεις
υστερούν σε σύγκριση με αυτή.

• Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με την ραγδαία

οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ την επόμενη δεκαετία και
την αίγλη του νικητή του 2ου ΠΠ γέννησε την μαλακή ισχύ
των ΗΠΑ που θα κυριαρχούσε τον κόσμο τα επόμενα
χρόνια σε βαθμό που κάποιοι να λαμβάνουν την
παγκοσμιοποίηση ως «αμερικανοποίηση».
Αμερικανική «μαλακή ισχύς» την δεκαετία
1950
• Δύο στοιχεία αποδεικνύουν την τεράστια «μαλακή ισχύ»
που οι ΗΠΑ απέκτησαν.
 Το «American Dream». H πεποίθηση ότι ο καθένας, ανεξαρτήτως τάξης ή
καταγωγής μπορεί να πετύχει μέσω της σκληρής δουλείας.
 «The land of opportunity». Στο ίδιο πνεύμα, ότι οι ΗΠΑ είναι η ευκαιρία
για μία νέα αρχή για ένα καλύτερο αύριο.

• Μεγάλες μεταναστευτικές ροές προς τις ΗΠΑ. Περίπου

250.000 άνθρωποι από όλο τον κόσμο μετανάστευαν στις
ΗΠΑ ετησίως την δεκαετία του 1950 με τον αριθμό να
ανεβαίνει σταθερά τις επόμενες δεκαετίες.

• Η κυριαρχία στον χώρο της ψυχαγωγίας, σε συνδυασμό

με την αδιαμφησβήτητη οικονομική και στρατιωτική
υπεροχή των ΗΠΑ είχε ως αποτέλεσμα:
 Την ενίσχυση των μεταναστευτικών ροών προς τις ΗΠΑ.
 Μία παγκόσμια μόδα «μίμησης» του αμερικανικού τρόπου ζωής.
Αμερικανική «μαλακή ισχύς» την δεκαετία
1960
• Η δεκαετία του 1960 είναι μία δεκαετία οικονομικής ανάπτυξης, κορύφωσης του
Ψυχρού πολέμου και των κοινωνικών επαναστάσεων, του Γούντστοκ και του
πολέμου του Βιετνάμ, στοιχεία τα οποία επηρέασαν, το κάθε ένα ξεχωριστά, την
«μαλακή ισχύ» των ΗΠΑ.

• Η «Χρυσή Εποχή» των ΗΠΑ θα συνεχίσει, μέχρι και την οικονομική κρίση του 1973.

• Παρόλα αυτά, αν και «μαλακή ισχύς» των ΗΠΑ συνεχίζει να ενισχύεται, αντιμετωπίζει
κλυδωνισμούς.
 Ο ρατσισμός στις ΗΠΑ αποξένωσε και επηρέασε αρνητικά την κοινή γνώμη στην Ευρώπη.
 Το κίνημα των «Hippies» έστρεψε πολλούς νέους της Ευρώπης κατά του «αμερικανικού» τρόπου ζωής και
του υλισμού που τον χαρακτηρίζει.

• Ντιν Ατσεσον: «(Οι ΗΠΑ) Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το θέμα του ρατσισμού ώστε
να στερήσουμε από τους Κομμουνιστές το πιο αποτελεσματικό όπλο τους στην
αντιαμερικανική προπαγάνδα… και να εξολοθρεύσουμε μία πηγή ντροπής για
αυτήν την κυβέρνηση όσον αφορά τις εξωτερικές μας σχέσεις με άλλα κράτη.»
Η Αμερικανική «μαλακή ισχύς» στην ΕΣΣΔ
• Αμερικανική επιρροή σε χώρες του ανατολικού μπλοκ μέσω:
 Μουσικής
 Τέχνης
 Κινηματογράφου

• Μεγάλη απήχηση του αμερικανικού «pop culture» στην

σοβιετική νεολαία.

• Κίνημα Stilyagi.

• Γκόραν Γκρέγκοβιτς: «Η rock μουσική σε κομμουνιστικά κράτη

είναι πολύ πιο σημαντική από ότι είναι στη Δύση. Εμείς δεν
μπορούμε να έχουμε διαφορετικά πολιτικά κόμματα ή άλλες
μορφές πολιτικής οργάνωσης. Επομένως δεν υπάρχουν πολλά
μέρη στα οποία να μπορείς να μαζέψεις ένα μεγάλο αριθμό
ανθρώπων και να επικοινωνήσεις ιδέες, οι οποίες να μην είναι
επίσημες. Η rock μουσική είναι ένα από τα πιο σημαντικά
μέσα για να βοηθήσεις ανθρώπους σε χώρες υπό τον
κομμουνιστικό ζυγό να σκεφτούν διαφορετικά.»
Ανθρωπιστικές δράσεις
• Αφρική:
 Δράσεις για την αντιμετώπιση ασθενειών (Μαλάρια, δυσεντερία
κοκ.)
 Συνεργασία με τα Υπουργεία Υγείας των χωρών αυτών για την
βελτίωση των συνθηκών της υγείας και αποχέτευσης.
 Κατασκευή νοσοκομείων και κέντρων υγείας.

• Ευρώπη:
 Σχέδιο Μάρσαλ
 Δόγμα Τρούμαν (Οικονομική βοήθεια σε Ελλάδα και Τουρκία)

• Ασία:
 Οικονομική βοήθεια στη Νότια Κορέα, στις Φιλιππίνες και στο
Ιράν.
 Στήριξη του καθεστώτος Τσανγκ Κάι-Σεκ στην Κίνα.
 Πρόγραμμα για την ανάπτυξη αναπτυσσόμενων χωρών μέσω
επιστημονικής και τεχνικής συνδρομής.
Επίλογος - Συμπεράσματα
• Συμπερασματικές παρατηρήσεις:

1) «Μαλακή ισχύς» μπορεί να παραχθεί και από επιτυχίες στο πεδίο της «σκληρής ισχύος».

2) Μία χώρα με «μαλακή ισχύ» δεν χρειάζεται να κάνει παραχωρήσεις, παίρνει αυτό που θέλει χωρίς κόστος.

3) Η «μαλακή ισχύς» δύο κρατών μπορεί να δουλεύει υποστηρικτικά η μία στην άλλη (Ευρώπη-ΗΠΑ) αλλά και ανταγωνιστικά (ΕΣΣΔ-ΗΠΑ).

4) Η κυριαρχία των ΗΠΑ στην μουσική και τον κινηματογράφο τους έδωσε την δυνατότητα να προβάλουν τον εαυτό τους στον κόσμο
όπως εκείνες επιθυμούν.

5) Η διαφορά στην «μαλακή ισχύ» των ΗΠΑ συγκριτικά με την ΕΣΣΔ υπήρξε καθοριστικός παράγοντας στην έκβαση του Ψυχρού Πολέμου.
Βιβλιογραφία

• https://www.csmonitor.com/1990/0814/enye.html
• https://adst.org/2017/03/soft-power-cold-war-challenges-reaching-soviets/
• September 11 and the Middle East Failure of US ‘Soft Power’: Globalisation contra Americanisation in the ‘New’ US Century Emad El-Din Aysha,
American University, Cairo, Egypt
• Benjamin E. Goldsmith and Yusaku Horiuchi (2012). In Search of Soft Power: Does Foreign Public Opinion Matter for US Foreign Policy?. World
Politics, 64, pp 555-585 doi:10.1017/S0043887112000123
• An Unclear Attraction: A Critical Examination of Soft Power as an Analytical Category, Todd Hall, The Chinese Journal of International Politics Vol. 3,
2010, 189–211, doi:10.1093/cjip/poq005
• American Idol: American Pop Culture and Soft Power in Cold War Europe Rochelle Nowaki University of Hawai‘i at Hilo 2015 vol.13
• Soft Power and American Foreign Policy Joseph S. Nye, Jr.
• Get Smart: Combining Hard and Soft Power, Joseph S. Nye, Jr. Foreign Affairs, Vol. 88, No. 4 (July/August 2009), pp. 160-163
• https://www.mccaininstitute.org/blog/recommitting-the-united-states-to-soft-power-strategies/
• https://www.jstor.org/stable/1148580?seq=4#metadata_info_tab_contents
• https://fred.stlouisfed.org/series/A791RC0Q052SBEA
• https://www.youtube.com/watch?v=fgm14D1jHUw&ab_channel=TomDarbyshire