BP3 : KONSEP MOL,

FORMULA DAN
PERSAMAAN KIMIA
MARY SENSEI
 3.
1 Relatif
Jisim Atom
& Jisim Molekul
Relatif
 Standard Pembelajaran

3.1 Mengkonsepsi jisim atom relative 3.1 Menghitung jisim molekul relative
dan jisim molekul relative
.1 berdasarkan skala karbon-12 .2 dan jisim formula relatif
Jisim Atom Relatif, JAR

Membandingkan jisim atom sesuatu

unsur dengan jisim atom unsur lain yang
dipilih sebagai piawai

Jisim sebenar sesuatu atom tidak perlu

diketahui
Jisim Atom Relatif, JAR
Atom hidrogen sebagai atom piawai
• Atom hidrogen paling ringan
• Jisim atom semua unsur lain
dibandingkan dengan atom H
Contoh
• 1 atom karbon = 12 atom hydrogen

JAR karbon = 12.

JAR hidrogen = 1
Jisim Atom Relatif, JAR
Atom karbon-12 sebagai atom piawai

• Atom hidrogen tidak sesuai

Jisim purata satu atom unsur tersebut berbanding
dengan 1/12 kali jisim satu atom karbon-12
Jisim Atom Relatif, JAR
Atom karbon-12 sebagai atom piawai
• mudah dikendalikan, pepejal pada suhu bilik
• mudah bergabung dengan unsur –unsur lain
• Mudah dijumpai
• Karbon – 12 ialah isotop utama (kelimpahan 99%)
Jisim atom relative karbon-12 tepat 12.0
Jisim Molekul Raltif, JMR
Jisim purata molekul tersebut berbanding dengan 1/12
kali jisim satu atom karbon-12

1 molekul air, JMR = 18

Jisim 1 molekul air adalah 18 kali lebih besar daripada

1/12 kali jisim satu atom karbon-12
Jisim Molekul Raltif, JMR
JMR - hasil tambah jisim atom relatif bagi
semua atom dalam molekul tersebut
Jisim Formula Relatif, JFR

Diguna pakai untuk bahan ion

Menjumlahkan JAR semua atom yang

ditunjukkan oleh formula bahan ion.
 TP 1

TP 2

TP 3
 3.
2
KONSEP MOL
 Standard Pembelajaran

3.2 3.2. Menghubung kait pemalar

Avogadro, NA bilangan zarah dan
Mentakrifkan mol
.1 2 bilangan mol

3.2.
3.2.3 Menyatakan maksud jisim molar
menghubung kait jisim molar,jisim
4 dan bilangan mol
 Standard Pembelajaran

3.2. 3.2. Menghubung kait isi padu molar, isi

Menyatakan maskud isi padu molar padu gas dan bilangan mol
5 6

Menyelesaikan masalah numerical

yang melibatkan bilangan zarah,
3.2.7 bilangan mol, jisim bahan dan isi
padu gas.
 MOL
Simbol
• mol
Unit SI
• Kuantiti sesuatu bahan
1 mol
• Mengandungi 6.022 x 1023
• Pemalar Avogadro, NA
Pemalar Avogadro, NA

• Bilangan zarah yang terkandung

dalam 1 mol bahan
MOL
• 6.022 x 1023 mol-1

1 mol

• Mengandungi 6.022 x 1023 zarah

• Jenis zarah = atom, molekul, ion
MOL
MOL
MOL
BILANGAN MOL & BILANGAN
ZARAH
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
Jisim molar
• Jisim satu mol bahan
• Unit = gram/mol @ g mol -1
• Sama dengan nilai jisim relatif bahan tersebut

Contoh
• JAR karbon = 12.
• Jisim molar karbon = 12 g mol -1
• 12g karbon mengandungi 1 mol karbon
• = 6.02 x 1023 atom karbon
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
BILANGAN MOL & JISIM BAHAN
 BILANGAN MOL & ISI PADU GAS
1 mol sebarang gas mempunyai isipadu yang sama
pada keadaan suhu dan tekanan yang sama

Isi padu molar

• Isi padu yang ditempati oleh satu mol bahan

• Bergantung kepada keadaan
• STP = 22.4 dm3 mol -1
• Keadaan bilik = 24 dm3 mol -1
BILANGAN MOL & ISI PADU GAS
BILANGAN MOL & ISI PADU GAS
BILANGAN MOL & ISI PADU GAS
BILANGAN MOL & ISI PADU GAS
BILANGAN MOL & ISI PADU GAS
 3.
3
FORMULA KIMIA
 Standard Pembelajaran

3.3 Menyatakan maksud formula kimia, 3.3. Menentukan formula empiric

formula empirik dan formula magnesium oksida (MgO) melalui
.1 molekul 2 aktiviti.

Menentukan formula empiric 3.3. Menyelesaikan masalah numerical

3.3.3 kuprum (II) oksida (CuO) melalui yang berkaitan dengan formula
aktiviti 4 empiric dan formula molekul
 Standard Pembelajaran

3.3.
Membina formula kimia sebatian
5
FORMULA KIMIA

Perwakila sesuatu bahan kimia dengan

menggunakan huruf bagi mewakili atom

Nombor subskrip menunjukkan bilangan

setiap jenis atom yang terdapat di dalam
entity asas bahan itu
FORMULA KIMIA
FORMULA KIMIA
FORMULA EMPIRIK & FORMULA
MOLEKUL
Formula Empirik
• Formula kimia yang menunjukkan nisbah paling
ringkas bagi bilangan atom setiap jenis unsur
dalam sesuatu sebatian

Formula Molekul
• Formula kimia yang menunjukkan atom setiap jenis
unsur yang terdapat di dalam satu molekul sebatian
FORMULA EMPIRIK & FORMULA
MOLEKUL
FORMULA EMPIRIK & FORMULA
MOLEKUL
PENENTUAN FORMULA EMPIRIK

Analisis peritus komposisi sesuatu bahan.

Menentukan nisbah paling ringkas bilangan mol atom

setiap unsur yang berpadu melalui eksperimen.
PENENTUAN FORMULA EMPIRIK
PENENTUAN FORMULA EMPIRIK
Logam reaktif ; magnesium
• Logam hanya perlu dipanaskan sedikit sebelum
dapat bertindak balas dengan oksigen di udara.
PENENTUAN FORMULA EMPIRIK
Logam kurang reaktif ; kuprum
• Kuprum kurang reaktif terhadap oksigen.
• Kuprum (II) oksida perlu dipanaskan dalam aliran gas hydrogen
• Gas hydrogen singkirkan oksigen daripada oksida
VIDEO
 PENENTUAN FORMULA MOLEKUL
Formula molekul sesuatu sebatian merupakan gandaan
formula empiric sebatian itu.
PENENTUAN FORMULA MOLEKUL
PENENTUAN FORMULA MOLEKUL
PENENTUAN FORMULA MOLEKUL
 FORMULA KIMIA SEBATIAN ION
Terdiri daripada kation
(ion positif) dan anion
(ion negatif)
FORMULA KIMIA SEBATIAN ION
PENAMAAN SEBATIAN KIMIA
Sebatian ion

• Nama kation ditulis terlebih dahulu, diikuti

dengan nama anion
PENAMAAN SEBATIAN KIMIA
Sesetengah logam membentuk lebih daripada satu jenis
ion.

Huruf Roman digunakan dalam penamaan bagi

membezakan ion – ion.

Contoh

• Ferum membetuk dua jenis kation ; ion ferum (II) Fe2+

dan ion ferum (III) Fe3+
PENAMAAN SEBATIAN KIMIA
PENAMAAN SEBATIAN KIMIA
PENAMAAN SEBATIAN KIMIA
Sebatian molekul

• unsur yang lebih elektropositif dinamakan dahulu, diikuti

dengan nama unsur yang lebih elektronegatif
• Nama unsur pertama dikekalkan, nama unsur kedua
mempunyai akhiran ‘ida’
PENAMAAN SEBATIAN KIMIA
 3.
4
PERSAMAAN
KIMIA
 Standard Pembelajaran

3.4 Menulis persamaan kimia yang 3.4. Mentafsir persamaan kimia secara
.1 seimbang
2 kualitatif dan kuantitatif

3.4.3 Menyelesaikan masalah numerical

stoikiometri
PERSAMAAN KIMIA

Menghuraikan tindak balas kimia

CARA MENULIS PERSAMAAN
KIMIA
Bahan pemula @ bahan tindak balas ditulis di sebelah
kiri persamaan.

Bahan baharu yang terhasil @ hasil tindak balas di tulis

di sebelah kanan persamaan.

Anak panah ; menghasilkan

Keadaan fizik setiap bahan ; pepejal (p), cecair (ce), gas

(g) @ larutan akueus (ak)
CARA MENULIS PERSAMAAN
KIMIA
CARA MENULIS PERSAMAAN
KIMIA
Persamaan kimia harus seimbang

Hukum keabadian jisim

• Jirim tidak boleh dicipta atau dimusnahkan.

• Bilangan atom bagi setiap jenis unsur pada kedua –
dua belas persamaan mestilah sama.
MENGGUNAKAN PERSAMAAN
KIMIA
Persamaan kimia ditafsir secara kualitatif dan kuantitatif

Aspek kualitatif
• Kenal pasti bahan tindak balas dan hasil tindak balas
serta keadaan fizik bahan dan hasil tindak balas.
MENGGUNAKAN PERSAMAAN
KIMIA
Persamaan kimia ditafsir secara kualitatif dan kuantitatif

Aspek kuantitatif
• Mengkaji stoikiometri persamaan kimia.
MENGGUNAKAN PERSAMAAN
KIMIA
Stoikiometri ; kajian kuantitatif komposisi bahan yang
terlibat dalam tindak balas

Pekali dalam persamaan kimia menunjukkan nisbah

bahan yang terlibat, sama ada sebagai nisbah entiti asas
bahan @ nisbah bilangan mol
MENGGUNAKAN PERSAMAAN
KIMIA
Menyelesaikan pelbagai masalah numerical dengan
menghitung secara perkadaran bilangan mol bahan yang
dikehendaki.
TAMA
T