HOMONIMIA MIĘDZYJĘZYKOWA

(POLSKO-UKRAIŃSKA)
 HOMONIMIA

• Homonimia (gr. homós „jednakowy, ten sam, taki sam; podobny” i ónoma „imię; wyraz;
tytuł”)

• Homonimia to zjawisko językowe, w którym dwie lub więcej różnych jednostek

leksykalnych (słów) brzmią identycznie lub bardzo podobnie, ale mają różne znaczenia.
 PODZIAŁ HOMONIMÓW

• Homofony - wyrazy zapisywane • Homografy – wyrazy zapisywane tak

inaczej, lecz wymawiane tak samo. samo, lecz wymawiane inaczej.
Np. morze i może Np. rozmarzać [rozmażać] oraz
rozmarzać [rozmar-zać].

+ Homoformy - przypadek homonimów występujący wówczas, kiedy para wyrazów o

odmiennych znaczeniach pisana jest i wymawiana w identyczny sposób, jednak tylko
w sytuacji, kiedy jeden z tych wyrazów występuje w określonej formie.

Np. „piła” jako rzeczownik, który oznacza ostre narzędzie oraz „piła” jako czasownik
„pić” w 3. os. l. poj. rodzaju żeńskiego cz. przeszłego.
 HOMONIMY MIĘDZYJĘZYKOWE, CZYLI
FAŁSZYWI PRZYJACIELE TŁUMACZA

• Termin ten został wprowadzony w 1928 roku przez dwóch naukowców francuskojęzycznych M.
Koesslera i J. Derocquigny w ich pracy „Les faux amis ou Les trahisons du vocabulaire anglais:
Conseils aux traducteurs” i oznacza wyrazy (lub wyrażenia) z dwóch lub większej liczby języków,
mające identyczną lub podobną formę (dźwiękową lub graficzną), lecz różne znaczenie w każdym z
nich.

• Przyczyniają się m.in. do: zakłócenia komunikacji, błędów tłumaczeniowych oraz utrudnienia nauki
języka obcego.
GENEZA POLSKO-
UKRAIŃSKIEJ
• Jednostki leksykalne obu języków mają (lub mogą mieć) wspólne
HOMONIMII praindoeuropejskie lub prasłowiańskie źródło pochodzenia. W
procesie rozwoju wyrazy te zachowały swoje podobne brzmienie,
ale rozeszły się w znaczeniu leksykalnym. (krzesło – крісло,
dzierżawa – держава)

• Powstały w wyniku rozbieżności w słowach zapożyczonych z

innych języków pod wpływem procesów wewnętrznojęzykowych.
(fistaszek – фісташка, portfel – портфель)

• Powstawały wskutek procesu przejścia słów z języka polskiego

do ukraińskiego i odwrotnie. (węzeł – вензель)

• Niekiedy homonimy (ale także paronimy) międzyjęzykowe mogą

powstawać w wyniku przypadkowej zbieżności w brzmieniu
słów dwóch języków. (mecz – меч, kit – кіт)
 PRZYKŁADY ENANTIOSEMII

1. ros. "вонять", ukr. "воняти", białoruskie "ванецъ" i bułgarskie "воня" -

> nieprzyjemny zapach.
czeskie "vonê", słowackie "vöňa", polskie "woń" -> neutralny lub nawet
aromatyczny zapach
2. ros. "уродливый" ≠ ukr. "вродливий" , pol. "uroda"
3. ukr. "черствий" ≠ cz. "čerstv"
 PODZIAŁ HOMONIMÓW POLSKO-
UKRAIŃSKICH WEGŁUG IRYNY KONONENKO

1. Słowa, które różnią się swoim znaczeniem (lub wszystkimi

znaczeniami, jeśli słowo jest polisemiczne), np. "держава" (państwo) - polskie
"dzierżawa" (dzierżawa ziemi)
2. Słowa, które różnią się tylko pewnymi leksykalnymi znaczeniami (jeśli
przynajmniej jedno słowo z pary jest polisemiczne), np. "сепарація" (separacja) -
"separacja"
3. Słowa, które należą do tych samych grup leksykalno-semantycznych,
ale oznaczają różne przedmioty lub zjawiska, np. "мотиль" (motyl) - "motyl"
4. Słowa, które różnią się stylistycznymi charakterystykami, np. "губа"
(usta) - "gęba".
PRZYKŁADY BŁĘDÓW SEMANTYCZNYCH
POPEŁNIANYCH PRZEZ POLAKÓW

• Отримувати пенсію
• Високий рівень інтелігенції
• Він дуже симпатичний хлопець
• Актуальна ситуація
• Я не був сьогодні на лекціях
• Я недавно закінчив курс пілотів
• В магазині я купую печиво
• Я хіба сьогодні до тебе не прийду
 • Anna Czapla „Błędy leksykalne Ukraińców uczących się języka polskiego w
Polsce”
• Hanna Karaszczuk, Oksana Pryjmaczok „Homonimia międzyjęzykowa
(ukraińsko-polska)”
• Halyna Chuba „The Problem of Ukrainian-Polish Homonymy in the
Lingvodydactical Aspect” (w języku ukraińskim)
• Iryna Kononenko „Ukraińsko-polski słownik homonimów i paronimów
BIBLIOGRAFIA
międzyjęzykowych”
• O. Stanishevska „Źródła Polsko-Ukraińskich Homonimów i Paronimów”
• Władysław Kupiszewski „Rosyjskie elementy językowe w Przedwiośniu S.
Żeromskiego”
• https://cdv.pl/blog/rozwoj-osobisty/o-polsko-ukrainskich-relacjach-homonim
icznych-slow-kilka/
• https://babaodpolskiego.pl/uwazaj-na-slowa-homonimy-w-jezyku-polskim-i-
ukrainskim/
• https://contentwriter.pl/homonimy/#1
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!