Parlementaire democratie

PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE

Hoofdstuk 8 Internationale politiek

Parlementaire democratie

PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE

Leerdoel: Weten wat de Europese Unie

(EU), de Verenigde Naties (VN) en de
Noord-Atlantische Verdragsorganisatie
(NAVO) willen bereiken en wat deze
internationale organisaties voor
Nederland betekenen
Parlementaire democratie

Europese samenwerking
Samenwerking betekent meestal dat soevereiniteit van
een land wordt ingeperkt.
Het exclusieve recht van een
Soevereiniteit staat om zonder inmenging
van buitenaf beslissingen te
nemen.

Het meest vergaande samenwerkingsverband dat

Nederland heeft is de Europese Unie.
Parlementaire democratie

Doelen van Europese samenwerking

 Het voorkomen van oorlog

 Aanpak gemeenschappelijke problemen
(bijvoorbeeld klimaat, migratie, terrorisme)
 Economische samenwerking:
 Vergroten van welvaart
 Makkelijker en goedkoper om handel te drijven
 Steun aan achtergebleven gebieden in Europa
Parlementaire democratie

Europese samenwerking

Terreinen waarop de Europese Unie samenwerkt:

 Economie: vrij verkeer van personen, goederen,
diensten en kapitaal: de interne markt.
 Het ontwikkelen van uniforme wetgeving.
 Gezamenlijk buitenlandbeleid.
Parlementaire democratie

Leden Europese Unie

Parlementaire democratie

Bevoegdheden
- Op een aantal terreinen is de EU een supranationale
organisatie (op gebied van landbouw, milieu, asielbeleid
en criminaliteit.
Een vorm van samenwerking
waarbij nationale overheden
Supranationaal bevoegdheden overdragen aan een
overkoepelende organisatie.

- Op een aantal terreinen is de EU een intergouvernementele

organisatie (besluiten worden unaniem genomen).
Bijvoorbeeld: defensiebeleid en toetreding nieuwe lidstaten.

Een vorm van samenwerken waarbij

besluiten uitsluitend genomen
Intergouvernementeel worden met instemming van de
afzonderlijke landen.
Parlementaire democratie

Vetorecht
Bij beslissingen kunnen landen gebruik maken van hun vetorecht.

Vetorecht Het recht om een besluit

tegen te houden

Stelling:
Door het vetorecht kunnen er in de Europese Unie
nooit echt stevige besluiten genomen worden.
Landen denken immers altijd in hun eigen belang.
Eens of oneens?
Parlementaire democratie

Organen van de Europese Unie

De Europese Commissie
De Raad van Ministers
De Europese Raad
Het Europees Parlement
Het Hof van Justitie van de EU
Parlementaire democratie

De Europese Commissie: de uitvoerende macht

- Vormt het dagelijks bestuur van de Europese Unie

- Iedere lidstaat levert één eurocommissaris.
- Iedere eurocommissaris heeft een beleidsterrein.
- Geeft leiding aan ambtenaren, doet wetsvoorstellen en
ontwerpt de conceptbegroting.
Parlementaire democratie

Raad van Ministers en Europese Raad

Raad van Ministers: raad met (vak)ministers die uit de
regeringen van de verschillende EU-landen komen.
Er verschillende raden voor politieke thema’s (bijvoorbeeld
voor financiën of landbouw).

Europese Raad: raad met alle regeringsleiders

(Europese top) stelt de hoofdlijnen vast van het
politieke beleid.
Parlementaire democratie

Europees Parlement

- In ieder land worden parlementsleden

(volksvertegenwoordigers) voor het Europees Parlement
gekozen.
- Aantal zetels: 705 (vanuit Nederland 29).
- Europees Parlementsleden zitten vaak samen in een
fractie met parlementariërs uit andere landen.
Parlementaire democratie

Hof van Justitie van de Europese Unie

- Rechtsprekende macht van Europese Unie.

- Doet uitspraken op basis van EU-wetten.
- Elk lidstaat levert een rechter (27 rechters).
- Uitspraken van het hof gaan boven die van een Nederlandse
rechter (supranationaal recht).
Parlementaire democratie

Europees bestuur
Legt verantwoording af

Wetgevende Uitvoerende
Rechterlijke macht
macht macht
Europese Commissie

Europees Raad van

Europese Commissie Hof van Justitie
Parlement Ministers

Controleert Controleert
Europese burgers kiezen
Parlementaire democratie

Voorstanders van de EU

- Samenwerking is noodzakelijk om problemen

rondom bijvoorbeeld de klimaatcrisis, immigratie en
terrorisme op te kunnen lossen.
- Een samenwerkend Europa staat sterker tegenover
andere grote en onvrije landen als China en Rusland.
- Samenwerking verkleint de kans op conflicten tussen
lidstaten onderling en met andere landen.
Parlementaire democratie

Tegenstanders van de EU
In toenemende mate is er sprake van euroscepsis.

Kritiekpunten van eurosceptici:

- Ondoorzichtig beleid
- Staat ver af van de burgers
- Democratisch tekort

De geringe invloed van

Democratisch tekort burgers op de Europese
besluitvorming.

Zo kan het Europees Parlement wel onderwerpen op

de agenda zetten en meedenken, maar mag niet zelf
wetsvoorstellen indienen en kan ook individuele
commissarissen niet tot aftreden dwingen.
Parlementaire democratie

De Verenigde Naties
 Opgericht na de Tweede Wereldoorlog in 1945.
 Belangrijkste doel destijds: voorkomen van oorlog.
 Samenwerking tussen bijna alle landen ter wereld.
 Belangrijke organen: de Algemene Vergadering en
Veiligheidsraad.
Parlementaire democratie

De Algemene Vergadering
Algemene Een bijeenkomst met alle VN-lidstaten.
vergadering

De secretaris-generaal is de voorzitter
van de Algemene Vergadering.
António Guterres

De Algemene Vergadering kan bij meerderheidsbesluit kiezen

voor het opstellen van een:
- Resolutie: een uitspraak waarin het gedrag van een land
wordt veroordeeld.
- Verklaring met standpunt over omstreden onderwerpen.
(bijvoorbeeld: UVRM en Klimaatakkoord).
Parlementaire democratie

De Veiligheidsraad
- De Veiligheidsraad bestaat uit vijftien landen die besluiten
nemen over internationale veiligheid en vrede.
- Er zijn vijf permanente leden: De VS, Rusland, China,
Frankrijk en Groot-Brittannië. Deze landen hebben
vetorecht: Het recht om een besluit tegen te houden
- De tien andere leden worden elke twee jaar door de
Algemene Vergadering gekozen.

Welke gevolgen heeft het

vetorecht voor de daadkracht
van de Veiligheidsraad?
 Parlementaire democratie

De NAVO
- De NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie is een
militaire organisatie.
- Belangrijke afspraak: als een NAVO-land wordt aangevallen
zijn andere landen verplicht dit land bij te staan (artikel 5
NAVO-verdrag).
- Na de Koude Oorlog kwam er een uitbreiding met aantal
voormalige Oostbloklanden (nu heeft de NAVO 30 leden).
- Geen gekozen NAVO-parlement. Beslissingen worden in
overleg met regeringen van lidstaten gemaakt.
Parlementaire democratie

Opdracht

Wat is het belangrijkste doel van de NAVO?

Leg uit dat de NAVO vanwege dit doel niet kan
ingrijpen in de oorlog in Oekraïne.

De simpele reden dat de NAVO niet ingrijpt in Oekraïne - YouTube