Heqja e nikabit nj konsiderat e rrethanave Semi el-Mexhid, Profesor n Universitetin Islam el-Imam, Rijad Prktheu Ardit Kraja Disa

a gra muslimane prreth bots kan zgjedhur t mbulojn fytyrat e tyre ne publik. Pjesa m e madhe e ktyre grave sinqerisht besojn q kjo sht nj obligim fetar. Pr shkak t vendimit t tyre ata hasin shum vshtirsi, veanrisht n pun ose kur ato ndrmarrin disa aktivitete t veanta publike. Shpesh ato t cilat kundrshtojn veshjen e nikabit flasin pr konsideratat praktike q ato thon e bjn t pamundshme veshjen e nikabit. Grat t cilat e veshin nikabin mund ta gjejn veten n stres t madh. Ato ngandonjher ndjenj q ato duhet t zgjedhin midis funksionimit normal n shoqri dhe bindjes ndaj Zotit t tyre. shtja e gruas q mbulon fytyrn e saj ka dy dimensione. Nj sht shtja e nj gruaje q tregon fytyrn e saj n publik. Tjetra sht burri q shikon fytyrn e nj gruaje. Dijetart t cilt diskutojn kt shtje e trajtojn shtjen n njrn nga kto dy an ose t dyja. Shkurtimisht, ne mund t themi t mposhtmen me siguri: sht e palejuar pr nj burr mysliman t shikoj nj grua me epsh nse nuk sht gruaja e tij, pa marr parasysh e cila grua sht ose sesi sht veshur. Nse nj burr e shikon m qllim ather ai sht duke br gjynah. sht e palejuar pr nj grua myslimane ta prezantoj veten m qllim n ndonj mnyr q do t ngacmonte dshirat seksuale t ndonj burri krahas burrit t vet. Nse ajo e bn kt ather ajo sht duke br gjynah. shtja e mbulimit t fytyrs sht dika rreth t cils ka diversitet legjitim mendimesh midis ulemave. Shumica e ulemave mbajn mendimin se nuk sht e obligueshme pr gruan t mbuloj fytyrn e saj, megjithat shum nga kta dijetar e konsiderojn at t obligueshme n raste ku ngacmimet seksuale mund t ndodhin. Megjithat, ka t tjer t cilt e konsiderojn obligim pr grat ne prgjithsi dhe ata kan fakte q mbshtesin opinionin e tyre. Mendimi i tyre duhet respektuar. Ndrsa, nj mysliman i cili mban mendimin q secila pikpamje mbi shtjen ka t drejt dhe kjo duhet respektuar. Nj mysliman i cili nuk e konsideron nikabin t jet obligim nuk duhet ta hedh posht apo nnmoj dshirat e atyre q veprojn n kt mnyr. Prsri, nj mysliman i cili mbron mendimin pr mbulimin e fytyrs nuk ka t drejt ti nnmoj ata t cilt plqejn mendimin tjetr. Serioziteti i problemit Megjithse, disa ulema jan t mendimit q nj grua duhet t mbuloj fytyrn e saj kur ajo mund t shihet nga burrat jo merrem (jo t afrm), opinioni i tyre bazohet mbi interpretimin e fakteve. Nuk ka asnj dshmi direkte dhe t qart mbi shtjen.

Kur nj shtje n ligjin islam ka rndsi t madh, ka gjithmon fakte nga tekstet e shenjta t cilat jan t qarta dhe direkte rreth saj. Ky sht rasti pr gjykime si ndalesa e politeizmit, zinas dhe hajdutit. Gjithashtu, sht rasti pr ndalimin e nj burri dhe gruaje t cilt qndrojn vetm n nj vend. Kjo sht pse t gjith ulemat bien dakord mbi kto shtje. Ndalesa e gruas pr t treguar fytyrn e saj n publik, n ann tjetr, sht bazuar mbi fakte jo direkte. Pr shembull, ata e argumentojn me vargun kuranor: Thuaju edhe besimtareve t ndalin shikimet e tyre, t ruajn pjest e turpshme t trupit t tyre, t mos zbulojn stolit e tyre prve atyre q jan t dukshme, le t vejn shamit mbi kraharorin e tyre dhe t mos ua tregojn bukurit e tyre askujt prve burrave t vet.. [Surah el-Nur:31] Ata t cilt thon q nj grua duhet t mbuloj fytyrn e saj e prdorin kt varg pr t argumentuar q nse Allahu i urdhron nj gruaje t mbuloj kokn e saj deri posht, do t thot me nnkuptim q ajo duhet ta mbuloj fytyrn e saj. Dijetar t tjer e kundrshtojn t njjtn gj duke thn q ajo mund t arrihet duke e lidhur shamin (hixhabin) rreth fytyrs dhe pastaj lihet t bjer posht. Kjo sht m t vrtet far n shohim tek shum gra q veprojn n kt mnyr. Si rezultat, ne duhet t kuptojm q nse gjykimi pr mbulimin e fytyrs ka qen nj shtje serioze dhe e rnd, Allahu do ta kishte trajtuar me dshmi direkte dhe t qarta. Ne sigurisht nuk themi q dijetart t cilt e shikojn mbulimin e fytyrs si obligim t jen gabim. N fakt, autori i ktij artikulli i konsideron ata t ken t drejt. Megjithat, edhe nse ne e pranojm q ata jan n rregull, shtja nuk sht aq serioze sa shtje t tjera t ligjit islam t cilat jan t bazuara mbi tekste deizive. Relaksimi i nikabit Ne tani do t ekzaminojm m nga afr dshmit e atyre dijetarve t cilt thon se sht obligim pr nj grua pr ta mbuluar fytyrn e saj n publik. Kur ne lexojm dshmit e juristve t cilt patn kt mendim, midis m t ashprve n kt shtje ka qen Ahmed Ibn Hanbeli, ne shohim q t gjith ata kan lejuar grat t tregojn fytyrat e tyre pr nj nevoj legjitime. Shkurtimisht, ata e lejuan gruan t tregoj fytyrn n do rast ku identiteti i gruas sht i nevojshm dhe pra, ata i lejuan pr ta identifikuar at. Ibn Kudama, nj jurist hanbeli dhe mbajts i mendimit se mbulimi i fytyrs sht obligim, thot t mposhtmen n el-Mughni (9/498): Nj dshmitar (mashkull) mund ta shoh fytyrn e gruas pr t ciln ai do t dshmoj...

Nse nj burr bn biznes m nj grua ose angazhohen me shitje-blerje ose dua t bjn nj marrveshje pr nj qera atehere ai ka t drejt ta shoh fytyrn e saj. Nga Ahmed Ibn Hanbel sht transmetuar q ai nuk e ka plqyer kt nse gruaja n fjal t ishte e re por jo nse ajo t ishte e vjetr. Mundet q ai t ket dashur t thot se nuk sht e nevojshme pr t br tregti me t. Prsa i prket rastit kur ka nj nevoj dhe ku nuk ka frik pr ngacmime seksuale, nuk ka kundrshtime. Dr. Muhammed Ibn Saleh el-Duhejmi, gjykats n Gjykatn e Distriktit t Lejthit n Arabin Saudite, sht nj dijetar bashkkohor i cili e shikon mbulimin e fytyrs si obligim. Ai ka nxjerr gjykimin e mposhtm: Nse nj grua sht duke jetuar n nj vend ose n nj koh ose nn rrethana ku ajo nuk mund t mbuloj fytyrn dhe duart e saja, qofshin arsyet shoqrore, politike ose t lidhura me sigurimin e publikut dhe nse ajo t mund t prballet me vshtirsi dhe mund t humb nj t mir m t madhe, athere sht e lejuar pr at ta zbuloj fytyrn dhe duart e saja. Shum jurist hanefi t cilt mbajn mendimin q nj burr mund t shikoj fytyrn e femrs aq gjat sa ai nuk joshet seksualisht. Nse e josh at athere ai sht i ndaluar ta shikoj fytyrn e saj. Megjithat, ne raste ku ka nj nevoj t madhe pr ta par fytyrn e saj athere ai mund ta shikoj at, edhe nse ai joshet. Dijetari i famshm hanefi, Ala el-Din el-Samarkandi, shkruan n Tuhfah el-Fukaha (3/334): Nse ka nj nevoj athere nuk ka kundrshtim pr burrin q sheh fytyrn e saj edhe nse ai joshet. Ky sht rasti me gjykatsin ose dshmitarin. Ata mund ta shikojn fytyrn e saj n shrbim t drejtsis ose kur marrin (ose kryejn) funksionin e nj dshmitari. Si kjo, ai mund t veproj kshtu nse ai dshiron t martohet, prderisa qllimi sht t mos nxit dshirat e tij seksuale. Kjo del nga far sht transmetuar nga profeti salallahu alejhis ua selam q ai i ka thn el-Mughirah Ibn Shubah : Nse dshiron ta shikosh kjo sht m mir se fut harmoni midis jush. Ne mund t shikojm ulemat t cilt mbajn mendimin q nikabi sht obligim dhe t shohim q t gjith kan rn dakord se mund t hiqet nse ka nj nevoj. Ka raste ku identifikimi sht e nevojshm. Ky sht rasti kur nj person sht duke dshmuar n nj gjykat ose kur nj burr sht dshmitar pr nj grua, pr shembull n nj bank ose kur pyetet nga polict ose agjentt e policis ose kur vepron n emr t forcave t rendit. Nj shembull modern pr nj lloj valid do t ishte kur nj grua shkon pr t votuar n zgjedhje. Nevojat dhe nevojshmria

Dijetart ligjit islam bjn nj dallim midis shtjeve t cilat jan t ndaluara pr t kqijat e tyre dhe shtjet q jan t ndaluara vetm pr shkak se kan potenciale pr t uar n kryerjen e s keqes. P. sh. Vrasja, zinaja dhe prdorimi i drogs jan t ndaluara n vetveten e tyre. Pr kundr ksaj nj grua q tregon fytyrn e saj n publik sht e ndaluar nga dijetart t cilt e konsiderojn t ndaluar pr shkak t ngacmimit q mund t shkaktoj dhe mund t oj tek gjynahu i zinas ose kurvris. Gruas nuk i krkohet t mbuloj fytyrn e saj vetm pr hir t mbulimit t saj. Ky sht nj dallim i rndsishm n ligjin islam. Gjrat q jan t ndaluara n vetveten e tyre nuk mund t lejohen prve n raste ku ka nj nevoj t madhe (darurah). P. Sh. Nj person smund t pij ver. Megjithat, nse atij personi i ka mbetur dika n fyt dhe mund vetm t gjej ver ta shptoj veten ai mund ta pij at nga nevoja. Pr kundr ksaj, gjrat q jan t ndaluara vetm pr shkak se mundt ojn n aktivitete t tjer t ndaluara jan t lejuara pr ndonj nevoj ta vlefshme (haxhah). Ibn Kajjimi e shpjegon kt princip n Ilam el-Muukin: Ndalimet porsa i prket mnyrave q ojn n keq brje nuk jan si gjrat q jan t ndaluara pr hir t tyre. Ndalesat porsa i prket mnyrave q ojn n keqbrje do t ngrihen pr nj nevoj t vlefshme (haxhah). Prsa i prket atyre gjerave q ajn t ndaluara pr hir t tyre ndalesa e tyre nuk ngrihet pr hir t tyre prvese n rate t nj nevoje t madhe (darurah). Ne tashm e kemi par n dshmit e dijetarve t cilt e konsiderojn mbulimin e fytyrs obligim n shum raste ata e lejuan nj grua t tregoj fytyrn e saj pr nj nevoj t vlefshme. N shoqri ku nuk ka ndonj ndarje publike ndrmjet sekseve ka shum situata ku nikabi sht jopraktik dhe bhet shum i vshtir pr grat, veanrisht n fushat profesionale. Ky sht rasti ku nj grua sht nj msuese e cila ka nevoj t ndrveproj efektivisht me studentt e saja. Gjithashtu sht rasti ku studentet jan n nj shkoll me msues ose shok klase meshkuj. Ajo do t sjell vshtirsi t mdha mbi nj msues i cili duhet t menaxhoj nj klas plot nse ai ose ajo nuk mund t shikoj fytyrat e t gjith studentve. Me t vrtet, shpesh sht edhe nn rrethana normale (ku t gjith jan me fytyr t zbuluar). Njerzit q jetojn n t tilla ambiente nuk mund t krahasohen me ata q jetojn ne shoqri si Arabia Saudite ku shkollohet dhe bankat jan t ndara (n gjini). Ne mund t shohim q arsyeja pse ka nj ndarje n bankat n Arabin saudite, prkundr tregut t prgjithshm, sht n mnyr kryesore pr shkak t praktiks s pamundshme t nikabit n transaksionet bankare. Si rezultat, nevojat e msuesve, studentve dhe njerzve t tjer n sfern publike jan nevoj legjitime t cilat jan t njohura dhe t pranuara nga ligji islam. N shoqrit e prziera kto nevoja duhet t llogariten. Grat t cilat besojn q mbulimi i fytyrs sht obligim nn rrethana ideale mund ta heqin nikabin n konsideratn e ktyre nevojave legjitime.

Pr muslimant sht e rndsishme q kur jetojn n vende jo myslimane duhet t ken parasysh kto shtje. Muslimant kan nj t drejt pr t br peticion pr t drejtat e tyre legjitime. Pjes e ksaj do t thot edhe njohja e atyre t drejtave dhe far sht e arsyeshme t krkojn. N shum vende jo myslimane qeveria dhe njerzit jan t gatshm tia plotsoj kushtet e muslimanve. Kur muslimant krkojn ti plotsohen kushtet nga vendet jo myslimane nn rrethana t cilat vet ligji islam i shikon si t veanta dhe ku ligji mund t lshoj, kjo on n tensione t panevojshme midis komuniteteve t cilat ojn n prkeqsimin e marrdhnieve midis tyre. Ne duhet ti kushtojm koh konsiderimit sesa efektiv mundet t jet nikabi n marrdhniet midis muslimanve dhe jo muslimanve. N vendet ku muslimant jan nj minoritet i vogl. Pr jomuslimant, nikabi mund t jet nj gj e frikshme dhe dika q ata e kan vshtir ta pranojn. Kjo nuk ndodh me nj grua muslimane e cila vesh nj hixhab dhe nuk duhet t krahasohet me t, prderisa dukshmria e fytyrs sht nj gj e madhe pr njerzit t cilt nuk jan t msuar me nikabin dhe prderisa fakti pr nikabin sht shum pak i qart n ligjin islam. Obligimi i hixhabit sht nj shtje konsensusi (ixhmaje). shtja e mbulimit t fytyrs nuk sht. Si rezultat, nevoja pr marrdhnie t mira midis muslimanve dhe jomuslimanve duhet t peshohen kundr dobive t nj gruaje n at shoqri ku mbulohet fytyra nn rrethana t ndryshme. Muslimant kan nevoj t pyesin veten: A mund q mbulimi i fytyrs t arrij dobin e kufizimit t ngacmimeve seksuale n shoqri n t ciln ajo jeton dhe njerzit n t cilt ajo duhet t ndrveproj? A do t provokoj konsekuenca negative pr at ose pr shoqrin si nj t tr q nuk prfiton prej atyre dobive? Kto jan shtje q myslimant t cilt jetojn n vende t tilla kan nevoj t prcaktojn pr veten e tyre objektivisht dhe n mnyr t qet.