Pamanahong Papel nina: Galang, Christine Maribeth; Pangilinan, Mary

Grace; Roa, Clara Francesca; Santiago, Emmanuelle Anne; Seno,

Stephanie Marie; Sa Patnubay ni: Professor Zendel Manaois-Taruc

BATA, BATA, PAANO KA GINAWA?

I. Panimula

Ang pag-unlad ng siyensya at teknolohiya ay nagdulot ng malaking pagbabago sa kalidad

ng pamumuhay ng mga tao. Tumuklas ng mga pamamaraan upang tugunan ang mga
komplikadong pangangailangan ng tao. Ang kahinaan at kakulangan sa aspetong biyolohikal ay
pinupunan sa pamamagitan ng mga prosesong isinasagawa ng Medisina ngayon. Sa patuloy na
pag-aaral at pananaliksik ay nagkaroon ng mga alternatibong solusyon sa mga suliraning ito. Isa
na rito ang In Vitro Fertilization na naglalayong tumugon sa suliranin ng pagbubuntis.

Sa pag-aaral na ito tatalakayin ang pinagmulan at pagbuo ng konsepto ng In Vitro

Fertilization, ang proseso ng IVF, at ang dulot nito sa pisikal, ispiritwal, emosyonal at moral na
integridad ng mga pamilyang sumailalim dito.

A. Depinisyon at Proseso
Ang mga salitang ‘In Vitro’ ay nagmula sa latinong termino na nangangahulugang ‘within the glass’.
[1]

Bago magsimula ang proseso, binibigyan muna ng gamot ang babae para sa ovarian stimulation
upang makagawa siya ng maraming itlog na importante upang maging matagumpay ang IVF. Hindi kasi
makakasiguro ng mabuting resulta kung iilan lamang ang makukuha na itlog. [2]
Sa proseso ng IVF, ang unang hakbang ay ang pag-aani ng itlog ng babae (o ang tinatawag na egg
harvesting). Maari munang isagawa ang isang transvaginal ultrasound sa babae upang magkaroon ng
ideya ang doktor kung saan mas marapat itusok ang hiringgilya. Sa pamamagitan ng pagtusok ng isang
hiringgilya sa itaas ng kaliwa at kanang mga ovaries ng babae, nahihigop ang mga patent na itlog ng
babae sa loob ng hiringgilya na maaring gamitin para sa mga susunod na proseso. Matapos ang hakbang
na ito, aaralin sa ilalim ng microscope ang follicular fluid na nakuha sa babae na naglalaman ng mga itlog.
Ang bawat itlog na nakuha sa pasyente ay huhugasan sa isang espesyal na medium upang matanggal ang
dumi at iba pang impurities. Ang bawat itlog ay ililipat sa magkakahiwalay na dishes sa loob ng isang
incubator na naglalaman ng carbon dioxide at dito sila mananatili hangga’t maging handa para sa
fertilization o makuha na ang mga punlay. [2]

http://en.wikipedia.org/wiki/In_vitro
[1]

http://www.sharedjourney.com/define/retrieval.html
[2]

http://www.plenitas.com/landings/in_vitro_fertilization.asp

Pamanahong Papel nina: Galang, Christine Maribeth; Pangilinan, Mary Grace; Roa, Clara Francesca; Santiago,
Emmanuelle Anne; Seno,

Stephanie Marie; Sa Patnubay ni: Professor Zendel Manaois-Taruc

BATA, BATA, PAANO KA GINAWA?

 Embryo Transfer:
(ng reproductive
Embryo Culture Stage:
endocrinologist)
Day- 2, Day- 3 o Blastocyst
Day-3 Transfer o Blastocyst
(Day- 5) Culture

Embryo Cryopreservation
SANGGO (Liquid Nitrogen: -196oC)

Frozen Embryo Transfer o Figure 1. Proseso ng IVFThawing (Pagtutunaw)

[3],[4]

B. Kasaysayan ng In Vitro Fertilizationss

1890  Si Walter Heape, isang propessor at manggagamot ng University of
Cambridge, England, na matagal nang nanaliksik sa reproduksiyon
ng iba’t ibang hayop ay ang unang nagbigay alam sa unang kaso ng
‘embryo transplantation’ sa mga koneho.
 Ito ang simula ng kasaysayan ng IVF (In Vitro Fertilization) at ET
(Embryo Transfer)
1939  Si Gregory Pincus at ang kanyang mga kasama ang naunang
nagpakita kung paano gumulang ang mga itlog na binungkal sa
laboratory at ang paggamit ng itlog ng tao.
1959  Ipinakita ni M.C. Chang ang unang paglipat ng itlog ng tao sa bahay
bata.
1961  Si Palmer na mula sa France ang nag-ulat tungkol sa unang pagkuha
ng oocytes sa paraang laparoscopy.
1973  Ang unang pagbubuntis ng IVF ay iniulat sa ‘The Lancet’ ng Monash
ngunit dahil ito ay nagtagal lamang ng ilang araw. Sa kasalukyan ito
ay tinatawag na ‘Biochemical pregnancy’.
1976  Ang samahan nina Steptoe at Edwards ang nagdala ng tagumpay
sa pagpapanganak ng mga unang sanggol ng IVF na isinagawa sa
‘tubal ectopic pregnancy’, Si Louise Brown at isang sanggol na hindi
pinangalanan na mula sa Oldham.
1980  Si Candice Reed sa Melbourne ang nagmarka ng pagbalik ng
iniksiyon ng pertilidad na gamot na makakatulong sa pagpukaw ng
IVF. Si Y. Mendoza ay ang unang naglinang ng B2 culture medium o
ang “French medium”
http://www.apfertilidade.org/blog/wp-content/uploads/2008/07/19-test_tube_baby [5],[6]
[3]
http://www.sharedjourney.com/ivf/fet.html
[4]
http://www.sharedjourney.com/articles/ah.html
[5]
http://www.ivf1.com/ivf/
[6]
http://www.tal-e.com/index.php?option=com_content&view=article&id=5&Itemid=

Pamanahong Papel nina: Galang, Christine Maribeth; Pangilinan, Mary Grace; Roa, Clara Francesca; Santiago,
Emmanuelle Anne; Seno,

Stephanie Marie; Sa Patnubay ni: Professor Zendel Manaois-Taruc

BATA, BATA, PAANO KA GINAWA?

1981  Ang unang sanggol ng IVF sa France ay nagtagpo sa Clamart (na

pinamunuan ni Frydman at Testart, at sa Sweden noong 1982.
 Ang unang frozen embryo twins ay ipinanganak sa Australia.
  Labing-apat (14) na pagbubuntis ang sumunod at siyam na sanggol
noong 1981 ng Monash University team.
 Ang Jones team ng Norfolk, Virginia ay nagpabuti ng IVF sa
pamamagitan ng ‘follicle stimulating hormone’ (uHMG), GnRHA at
GnRH Ant na makakapagpababa ng maagang pangingitlog
1984  Ang unang paggamit ng ‘tansvaginal ultrasound guidance’ sa
pagkuha ng itlog sa obaryo na pinamunuan ni Matts Wikilan na mula
sa Gothenburg, Switzerland.
 Ang unang surrogacy embryo sa California ay ipinanganak rin.
1986  Noong Enero ng taong ito ang unang paggamit ng Lupron upang
maiwasan ang maagang ‘premature ovulation’ na madalas ginagamit
sa mga pinanigas na embryo.
1987  Ang unang paggamit ng paglipat ng embryo gamit ang ultrasound n a
nagtatagal ng labing limang minuto.
1992  Ang pagpanigas sa lamig, paglusaw at paglipat ng embryo ay naging
mahigit na nagpabuti ng pagkamabisa ng IVF.
 Ang isa pang nagging importanteng milarya ay ang paglilinang ng
‘intra cytoplasmic sperm injection’ ni Andre Van Steirtegham ng
Brussels, Germany.
2002  Ang Monash IVF ay naging matagumpay sa pagkakaroon ng 7,000 na
sanggol.
http://www.apfertilidade.org/blog/wp-content/uploads/2008/07/19-test_tube_baby
[5], [6]
A. IVF sa Pilipinas

Sa Pilipinas mayroong tatlong klinika na nagkaroon ng partisipasyon sa IVF sa Metro

Manila, pero ang pinakaabala ay ang Victory ART Laboratory Phils. Inc. o Victory Lab Philippines
sa Makati City. [7]
Ito ay kauna-unahang itinatag ng parent company ng Victory Lab na nakabase sa Hong
Kong. Ang laboratoryo ay nagbibigay ng sining ng teknolohiya na tumutugon sa ganap na lunas
sa mga di magkaanak mula sa pagbibigay ng payo at pagsusuri ng punlay hanggang sa aktwal
na IVF at pag-iimbak ng semilya (Iyan ang kailangan sa pasyenteng may gusto ng madalian).
Ang lahat ng ito ay pagbabakasakali sa mag-asawa ng magkaroon ng anak. [7]
Si Greg Pastorfide, MD., isang direktor ng medisina na nagtapos sa Unibersidad ng
Pilipinas at nagpatuloy ng pag-aaral sa Harvard Medical School sa Boston. Ayon sa kanya, ang
pagdadala ng IVF sa Pilipinas ay nagbibigay sa kanya ng kawilihan. Pagkatapos nito siya ay
naugnay sa unang IVF sa Pilipinas 15 taong nakalipas bago naging victory Lab Philippines noong
2003. [7]
Pangalawang layunin ng klinika ay nagkaroon ng mataas na halaga ng
pamamaraan. Nang siyay magsimula ang IVF ay naglaan ng halagang 1.M ngunit ngayon
binawasan nila ng halaga sa P500,000. [7]
[5]
http://www.ivf1.com/ivf/
[6]
http://www.tal-e.com/index.php?option=com_content&view=article&id=5&Itemid=5
[7]
http://www.businessmirror.com.ph/08282008/life04.html

Pamanahong Papel nina: Galang, Christine Maribeth; Pangilinan, Mary Grace; Roa, Clara Francesca; Santiago, Emmanuelle Anne;
Seno, Stephanie Marie; Sa Patnubay ni: Professor Zendel Manaois-Taruc
BATA, BATA, PAANO KA GINAWA?

Sinabi niya na makabubuti ito upang ang mga Pilipino a y makahanp ng murang lunas sa IVF
at din a lumayo pa ng bansa. Sinabi rin niya na 10 porsyento o 4.4M na babaing Pilipino na
nagkaroon ng problema sa di pag-aanak. Ang Victory Lab Philippines humahawak ng pasyente na
mula 20 hanggang 30 bawat buwan at minsan may mga pasyente na tinatanggap sila na galling
sa ibang bansa. [7]
II. Kahalagahan ng Pag-aaral
 A. Mga Kadahilanan ng mga Pamilya sa Pagsasagawa ng IVF
• Maaaring ang fallopian tube ng babae ay barado o may pinsala kaya mahirap ang proseso
ng pagbibinhi ng itlog o di kaya naman ay mahihirapang maglakbay ang embryo papunta
sa bahay-bata.

• Maaaring ang lalaki ay may mababang bilang ng punlay o may problema sa tungkulin o
paggalaw ang punlay na maaaring makapigil sa pagfertilize nito sa itlog ng babae.

• Ang malalang Endometriosis ay maaaring makaimpluwensiya sa pagbubunga ng itlog at

pagtatanim ng embryo sa bahay-bata.

• Mga problema sa obaryo na maaaring makapigil sa pagpapakawala o paggawa ng itlog.

• Hindi pangkaraniwang anyo ng bahay-bata, fibroid tumors, o pagkabilad sa

diethylstilbestrol (DES) bilang sanggol sa sinapupunan ng ina.

• Hindi maipaliwanag na hindi pagkabuntis [8]

B. Mga Salik na isinaalang-alang ng mga pamilyang sumailalim sa IVF

• Edad: Mga babaeng may edad 35 pababa na walang problema sa punlay ng kanilang
asawa ay maaaring sumubok ng IVF.

• Maraming panganganak: Sa pangkalahatan, sa mga babaeng gumamit ng IVF upang

magkaroon ng isang buhay ng panganganak, 63% ay isang panganganak lamang, 32% ay
kambal, at 5% ay may tatlong o higit pang panganganak.

• Halaga: Isang yugto ng IVF ay humigit kumulang $ 12, 400 o P 620,000

• Bawas sa Operasyon: Kung ang babae ay may IVF, maaaring hindi na siya operahan sa
kanyang fallopian tube. Ipinagpapalagay na nabawasan ng kalahati ang mga operasyon
sa mga gumamit ng IVF.

• Kaligtasan: May mga pag-aaral na nagsasabing ligtas ang IVF. Mayroong pag-aaral na
nagpapakitang halos isang libo ng mga batang ipinanganak sa Europa ay ipinanganak
gamit ang IVF at nakita rin nila na mula pagpanganak hanggang limang taong gulang ang
mga bata ay kasinglusog ng mga batang ipinanganak sa natural na paraan. Ganoon pa
man, mayroon ding ibang pag-aaral na nagpapakitang may kaunting pagtaas sa panganib
ng pagkakaroon ng genetic disorders ng batang ipinanganak gamit ang mga artipisyal na
paraan ng pagbubuntis. [9]

C. Disadbentahe ng IVF
• Komplikasyon o “side effect” tulad ng: • Ovarian Hyperstimulation Syndrome
 Multiple pregnancy or ectopic pregnancy  Blood clotting disorders
 Ovarian cancer; vaginal infection  Pagkasira ng kidneys
 Allergic Reaction  Pagpupulupot ng ovaries o adrenal
torsion[10]

http://www.businessmirror.com.ph/08282008/life04.html
[7]

[8]
http://www.sharedjourney.com/ivf/what_is.html

[9]
http://www.emedicinehealth.com/in_vitro_fertilization/page2_em.htm

[10]
http://www.brighthub.com/health/technology/articles/11974.aspx
http://www.businessmirror.com.ph/08282008/life04.html

Pamanahong Papel nina: Galang, Christine Maribeth; Pangilinan, Mary Grace; Roa, Clara Francesca; Santiago, Emmanuelle Anne; Seno,
Stephanie Marie; Sa Patnubay ni: Professor Zendel Manaois-Taruc
 BATA ,BATA, PAANO KA GINAWA?

III. Paglalahad ng Sariling Pag-aaral

A. Metodo
Para sa aming pag-aaral, minabuti naming gamitin ang paraan ng pag- iinterbyu dahil
alam naming mas makakakuha kami ng mas personal at malalim na pag-intindi ng IVF sa
paraang ito. Nagsimula kami sa pagtawag sa aming interviewee at pagset ng appointment kung
anong oras at araw sila maaring makapanayam. Nagsaliksik at nagbasa kami tungkol sa IVF at
naghanda na ng aming mga tanong. Sa aktwal na pakikipanayam (na tumagal ng humigit-
kumulang 1 oras), gumamit kami ng tape recorder upang makuha ang lahat ng impormasyon na
kanilang ibabahagi at mabalikan ito muli kalaunan para sa aming pag-aaral. At mula sa nakalap
naming impormasyon at karanasan ng mag-asawa, tumuloy kami sa pagsusuri ng aming mga
datos.

B. Presentasyon, Interpretasyon, at Pagsusuri sa mga Datos

Dito sa aming pakikipanayam sa mag-asawa nalaman na ang IVF ay hindi lamang isang
napakateknikal o sensitibong paraan upang makapagbuntis—napakapersonal rin nito. Sinusubok nito
hindi lamang ang pisikal na katatagan ng mag-asawa kundi na rin ang emosyonal at sikolohikal na
aspeto ng kanilang pagkatao. At hindi lamang ang sariling paniniwala ang nakakaapekto ng malaki sa
pananagumpay sa prosesong ito-- kaakibat ng pananagumpay sa IVF ang pananalig sa Diyos. Sabi
nga nila,

“Pero alam mo kahit na sobrang advanced na ng science natin, nasa Diyos pa rin’ yun. We were
married 9 years without children. Although ‘yung 9 years na ‘yun, how we wished we had a
child, that time kung binigyan kami ng anak ng Diyos, iba yung life namin, totally different from
our life right now. We can afford anything that he needs. Mas secured kami financially, mas
matured. Maraming circumstances na dinaanan na favorable sa amin na later in life na namin
nakuha yung anak namin. But it’s all in God’s hand. Kaya nga sinasabi nila ‘in His time’. So we
shouldn’t rush.”

May mga limang taon din nilang sinubukan na magkaanak ngunit hindi sila pinalad.
Nagpatingin sila sa mga ‘infertility specialists’ dito sa Maynila. Sumailalaim muna sila sa artificial
insemination o A.I. (kung saan kinukuha ang mga punlay, inilalagay ito sa catheter at ipinapasok sa
mga tubes ng babae upang makatagpo ang ovum) ng limang beses ngunit nang hindi ito
nagtagumpay, tumuloy na sila sa IVF. Ayon rin sa kanila, 25% lamang ang success rate ng A.I. dati.
Sinubok nila ang In Vitro Fertilization dito sa Maynila noong 1996. Isang embryologist mula sa London
at isang doktor mula sa Singapore ang sumagawa ng procedure at naipa-freeze din nila ang kanilang
mga embryo. Makalipas ang tatlong taon, kinuha rin nila ang mga natira, ngunit hindi naging
matagumpay (marahil na rin siguro dahil 3-Day embryo pa lamang ang mayroon noong panahon na
iyon). Napagpayuhan siya na pumunta sa Belgium, na kilalang pinakamagaling sa prosesong ito. Sa
panahon niya, kaniyang inilahad na kung ang babae ay 40 taong gulang pataas, 20% ang success
rate; kung 35 pataas na
hindi tataas sa 40, 25% ang success rate at kung 35 pababa naman, naglalaro sa 30%-35% ang
success rate. Makikita na habang mas bata ang babae, mas malaki ang tsansa na siya’y mabuntis.
Noong unang punta niya noong 1998, 3-Day Embryo pa rin ang mayroon. May 5 o 6 na
nakuhang itlog sa kanya at 2 ang ipinasok balik matapos ang culture. Ang apat ay ipina-freeze. Wala
siyang nakuha pa rin.
Noong pagdating naman niya ng 2000, mayroon ng makabagong ‘breakthrough’ kung saan
nakaimbento ng Blastocyst solution upang makatagal ng hanggang 5 araw ang embryo at mapalaki
ng mas mabuti. Dahil mas matanda na siya, 4 lang ang nakuhang itlog mula sa kanya at 2 ang muling
ipinasok. Ang natirang 2 ay muli nang ipina-freeze. Sa kasamaang palad, hindi pa rin siya nabuntis.

www.isisrfc.com

Pamanahong Papel nina: Galang, Christine Maribeth; Pangilinan, Mary Grace; Roa, Clara Francesca; Santiago, Emmanuelle Anne; Seno,
Stephanie Marie; Sa Patnubay ni: Professor Zendel Manaois-Taruc
 BATA ,BATA, PAANO KA GINAWA?

Kanila pang naidagdag,

“It’s not a cheap procedure; you have to spend a lot. If you have a business, magbibigay ka
dapat at least 2 months break to relax yourself. Iconsider mo ang opportunity loss sa business.
For us as a couple, kung di namin sinubukan ‘to, when we get old, we’re in a rocking chair, iisipin
namin, ‘Uy hindi tayo nagkaanak. Siguro kung nag-IVF, tayo magkakaanak tayo. Let’s give this a
chance’. Nakipagsapalaran kami. Noong first time ko sa Manila, go-go lang ako. Second time sa
Belgium, kasi nga it’s known to be the best, malaking hope nilagay ko at stake. We really put
everything at stake. At tsaka marami akong sinacrifice kaya masakit nung walang nangyari.”

Noong matanong pa namin ang ina kung nagkaroon ba siya ng kahit na anong pagkatakot sa
proseso, ang kaniyang sinabi ay:
“Nung first time kasi, I knew what I was going to go through kasi nag-research ako. The very last
time, I was more emotionally prepared. Pero hindi na kami hopeful. We already gave up
everything. Sumuko na kami. Emotionally, sobrang hirap din. ‘Pag hindi ako kumakain,
natutulog. Kung hindi, umiiyak.”

Sa puntong ito, masasabing sadyang mapaglaro lang ang tadhana. Noong 2001, dahil may
fresh stimulation pa siya sa nakaraang taon, napag-usapan nilang mag-asawa na bumalik muli. Lahad
ng ina,
“I don’t want to go anymore. But then, my husband said, ‘Moral obligation natin ‘yan’. Sabi ko
‘Sige, I’ll only go if we go on tour’. Nag-backpack lang kami. Wala kaming hotel reservations. We
went to Italy, Rome. Kapag may free hotel breakfast, dadamihan namin kain. Tipid talaga. We
rode a train up to Venice, Germany, Belgium. Pagkatapos ng procedure, I rested for 3 days then
uwi na kami.”

Humahanga rin naman kami sa tapang nilang dalawa. Doon namin nakita ang tunay na
kagustuhan nilang magkaanak. Ika niya (nanay), habang ginagawa ang procedure, ang tanging nasa
isip lamang niya ay “Calm. Pray. Hope against hope.”
Matapos ang dalawang linggo, napagkasunduan nilang magpa-blood test. Doon nakita na
meron nga. Sa puntong ito, sinabi nila,
“Yung anak ko ‘dun ko nakuha sa blastocyst. You know, Science could go that far only.
Everything, nasa Diyos na kung ibibigay niya o hindi. Sobrang slim ng chances ko, hindi ako
nagrest, nagtour pa kami na malayo ang lakaran, nakuha ko pa. Para sa amin talaga ‘yon.
Syempre, I’m grateful for the science, but then it’s all in God.”
Natatangi rin ang kanilang karanasan sapagkat marami silang kasabay na mag-asawa na
ganoon rin ang sitwasyon.
“Iba ang bonding namin with the other parents. If we pray, we pray for everyone. Lahat din naman
kami na pumunta doon, nagkaanak rin.”
Sa huli, nagpahatid sila ng kanilang mensahe:
“Dapat i-accept ‘yung bigay ng God. Be contented with what you have. It’s not in your hand. It’s
not in the doctor’s hand. Nasa Diyos pa rin ‘yun. The more you think it’s within you, based on
our experience, hindi mo makukuha ‘yon. But if you think it’s in God’s hand, you give up
everything, bahala siya, then, anything that would come out will be what you’ll really have.”
Mula rin sa kanilang karanasan, makakayanan rin naman ang IVF kahit walang ‘counseling’
sapagkat ang sakit o ang hirap na mararanasan mo ay maaring mapagaan ng pagsuporta ng iyong
asawa at iba pang mga kasamang mag-asawa rin. Ngunit hindi nila ipinagpapayo ang pagkuha ng
suporta sa magulang (lalong-lalo na kung gusto mong maglabas ng sama ng loob) sapagkat hindi mo
aasahang maiintindihan nila ng lubos ang sitwasyon sapagkat hindi nila naranasan ang magpa-IVF.
Nararapat lamang na malaman nila kung ano ang mangyayari at may pagpayag sila sa procedure,
ngunit sa emosyonal na krisis na dinaranas ng bawat isa sa proseso ng IVF, mas mainam kung ang
asawa o kapwa mag-asawa na may kaparehang sitwasyon ang lapitan. Ang bawat isa lamang ang
mapaghuhugutan ng lakas ng mag-asawa.
www.topnews.com

Pamanahong Papel nina: Galang, Christine Maribeth; Pangilinan, Mary Grace; Roa, Clara Francesca; Santiago, Emmanuelle Anne; Seno,
Stephanie Marie; Sa Patnubay ni: Professor Zendel Manaois-Taruc
BATA ,BATA, PAANO KA GINAWA?
 Sa huli, napakaganda rin ng sinabi ng ina natin sa panayam. Sabi niya,
“My existence is to be a mother.”

Maging simpleng pangungusap lamang, ipinararating nito na hindi tayo dapat sumuko sa
ating pinaniniwalaan. Higit sa alinmang bagay sa mundo, dapat matugunan natin kung ano
man talaga ang ibinubulong sa atin ng ating puso. Kalakip ng pagtiwala sa sarili at
pagmamahal sa bawat isa ay ang walang hanggang pananalig sa Diyos at ang pagsuko sa
ating mga sarili sa Kanya. Ika nga nila, ‘It’s all in God’s hands’.

III.
A. Kongklusyon

Tayo ay nabubuhay na sa makabagong panahon at sa patuloy na pagbabago ng ating

kaalaman, nararapat din na ating ipaalam sa mga tao ang mga teknolohiyang nilikha upang
tugunan ang ating mga pangangailangan. Ang IVF ay isa sa mga prosesong KARAPAT-DAPAT
LAMANG TANGKILIKIN. Amin pa naming napag-alaman na upang maging handa at epektibo sas
proseso ng IVF ang mag-asawa, hindi sapat na may alam lang ang mag-asawa sa teknikal at
siyentipikong aspeto ng proseso—dapat din ay handa sila sa EMOSYONAL, SPIRITWAL AT
SIKLOHIKAL na mga aspeto. Sa madaling salita, nakasalalay ang pananagumpay ng IVF sa
INTEGRIDAD ng pagkatao ng bawat isa. Lahat ng mga aspeto na ito kapag ipinagsama-sama ay
magbubunga ng maayos at matagumpay na pagbubuntis at, sa kalaunan, isang masaganang
buhay.

B. Rekomendasyon

Dahil nga may kamahalan ang proseso, mahalagang isaalang-alang ang pinansyal na
kakayahan ng mag-asawa. Ngunit kahit pa man ganito, may mga bagay na mas
mahalagang tupdin bukod sa pinansyal na kakayahan. Aming ipinagpapayo na upang mas
mapataas ang tsansa sa pananagumpay sa IVF, mainam na sa simula pa lamang ay matatag
na ang pundasyon na pagsasama ng mag-asawa, sapagkat ang bawat isa lamang ang
mapaghuhugutan ng ng loob. Makakabuti rin kung parehas na matatag ang emosyonal,
spiritwal at sikolohikal na aspeto ng kanilang pagkatao. Napagbubuti ito sa bukas na
komunikasyon sa pagitan ng mag-asawa. Hindi rin matutumbasan ang kahalagahan ng
pagtitiwala sa Maykapal. Maging gaano man kagaling ang siyensiya, nasa kamay pa rin ng
Diyos ang lahat. Gawin natin ang lahat sa abot ng ating makakaya at ang Diyos na ang
magbabalik ng lahat ng ating pinaghirapan.

C. Bibliograpiya
http://en.wikipedia.org/wiki/In_vitro
http://www.sharedjourney.com/define/retrieval.html
http://www.sharedjourney.com/ivf/fet.html
http://www.sharedjourney.com/articles/ah.html
http://www.ivf1.com/ivf/
http://www.tal-e.com/index.php?option=com_content&view=article&id=5&Itemid=5
http://www.businessmirror.com.ph/08282008/life04.html
http://www.sharedjourney.com/ivf/what_is.html

http://www.emedicinehealth.com/in_vitro_fertilization/page2_em.htm

http://www.brighthub.com/health/technology/articles/11974.aspxl.com