ANG TONDO MAN MAY LANGIT DIN

I. Pagkilala sa may Akda

Sa mga nobela ni Andres Cristobal Cruz, malinaw ang mga karanasan pagkatapos ng digmaan.
Sa kanyang kwento ay ipinakikita ang paglaganap ng diwang kolonyal sa iba’t ibang larangan
ng pulitika, ekonomiya, edukasyon at kultura. Bagama’t ginamit ang paksang pag-ibig, hindi
ito lubusang piagtuunan ng pansin ng akda ni Cruz. Sa kanyang mga akda ay makikita ang
pakikisalamuha ng tao sa kanyang kapwa.

Naipakita ni Cruz na ang akda ay salamin ng tradisyon ng isang lipunang nagluwal dito.
Nagawa niyang masining ang akda nang kinakitaan ito ng makatotohanang gawi, paniniwala
at saloobin ng pangkat ng tao. Mula sa isang tiyak na lugar, nagiging makabuluhan ang isang
akda kung ito ay maaaring mapaghanguan ng mga makatotohanang pangyayari na naganap sa
isang tiyak na panahon.

II. Uri ng Panitikan

Ang akda ay isang nobela at lipunan. Ang akda ay karaniwan ng salamin ng tradisyon ng isang
lipunang nagluwal dito. Masining ang akda sapagkat kinakitaan ito ng makatotohanang
gawain, paniniwala, at saloobin ng mga tao. Naging makabuluhan ang akda nung ito ay
napaghanguan ng mga makatotohanang pangyayari na naganap sa isang tiyak na panahon.

III. Pgdulog na Ginamit sa Akda

Ang kwentong ito ay nasa teoryang romantisismo sapagkat ito ay nagpapakita ng isang
damdamin. Ito ay hindi niya itinago sa kabila ng maaaring sa iba. Ipinakita rito ang isang tunay
na tauhan na ipinapakita ang tunay niyang damdamin sa dati niyang kasintahan sa kasintahan
niya sa kasalukuyan. Ngunit sa aking palagay, ito ay mas dapat dahil ipinapakita niya talaga sa
kaniyang kasintahan kung ano ang kanyang nararamdaman at naiisip kahit hindi niya ito
magustuhan dahil magbibigay ito ng lubos na pagkakakilanlan sa isa’t isa.

IV. Layunin ng Akda

Ang akda ay nanlilibang at nakwentotungkol sa mga pangkaraniwang gingawa ng mga tao.

Ipinapakita din nito ang mga kabutihan at pagmamalasakit ng mga kamag-anak at pamilya.
Nagpapakita ito ng pakikitungo ng tao sa kanyang kapwa. Pinapakita nito ang mga tiyak na
tradisyon at kaugalian. Inilarawan nito ang lipunan. Higit sa lahat ipinakita nito ang tiyak na
kaisipang Pilipino.
V. Tema o Paksa ng Akda

Ang teksto ay makatotohanan at napapanahon. Ang paksa ng teksto ay maaaring alam ng

madaming tao sapagkat karaniwan lang itong nangyayari.

VI. Mga Tauhan / Karakter sa Akda

1. Victor
a. taga-Tundo at naniniwalang may pag-asa pa ang lugarnila
b. kaibigan at kaklase ni Alma
c. nag-aaral ng kursong Liberal Arts at Education
2. Alma
a. kaklase at malapit na kaibigan ni Victor kahit namadalas na nagkakatampuhan ang dalawa
b. ang pamilya ay angkan ng mayayaman
c. may talaarawang tinatago na binubuhusan ng mgalihim na damdamin
d. hinahangaan si Victor
3. Flor
a. kaibigan ni Victor nang kabataan pa nila
b. misis ni Tonyo
c. nagdadalantao na ng dalawang buwan
d. humingi ng tulong kay Victor pagkatapos ng hindi pag-uusap nito ng isang taon
e. nakatira sa apartment sa Ermita
f. inilarawan ng isang pinsan ni Alma na ―beautiful na beautiful
4. Dolores
a. labandera nila Alma
b. nabuntis ng tatay ni Alma
c. kasalukuyang katulong ni Flor
5. Tonyo
a. may unang asawa maliban kay Flor
b. may apat ng anak kay Chebeng
6. Lukas
a. nakatatandang kapatid ni Victor
b. binili si Victor ng toga kasama ng nanay nila
7. Paeng Gasti
a. Kaibigan nina Victor at Lukas
b. Sumusuporta sa isang kandidatomalakas uminom
8. Tatong Bamban
a. Kaibigan nina Victor at Lukas
9. Pilo
a. Kaibigan nina Victor at Lukas
10. Anton
a. anak ni Flor kay Tonyo
11. Chabeng
a. unang asawa ni Tonyo
12. Aling Sion
a. ina nina Victor at Lukas
13. Monching
a. matagal nang may gusto kay Alma
14. Minnie
a. pinsan ni Alma na parati nitong nakakasama

VII. Tagpuan / Panahon

1. Tondo
- Kilala ang Tundo bilang isag magulo, madumi,maraming tao, puno ng mga krimen at
sinasabing wala ngnagiging pag-asa kung patuloy na paiiralin ang mga hindikanais-nais na
mga pag uugali. Ngunit sa nobelang ito,ninanais na mabigyang buhay, mahanap at
mapatunayanna ang tagpuang ito ay matatawag din na kalangitan. Sakabila man ng mga
katangiang taglay ng lugar na ito natila mahirap tanggapin sa ating lipunan, patuloy pa
ringisinusulong na maitaguyod ang pagbabago na dapat aynatatamasa na ng tagpuang ito.
2. Apartment nina Flor at Tonyo
- Matapos ang pagpapasyani Flor na lisanin ang Tundo, nanirahan na siya kasamaang kanyang
asawa na si Tonyo sa isang apartmet. Kung susuriin, ditto ay pagiang nagkikita sina Flor at
Victorupang madalaw ang bawat isa. Naging saksi ang tagpuangito sa pagnanasa ni Flor na
maakit si Victor at makipag-isasa piling ng bawat isa.

3. Pamantasan

- Sina Victor at Alma ay kapwa mag-aaral saiisang pribadong pamantasan. Sila din ay
parehongkumukuha ng kursong pagtuturo na may espesyalisasyonsa kasaysayan. Sa tagpuang
ito makikita ang mga alitan sapagitan nina Victor at Alma tungkol sa pagseselos nitokay Flor
na dating kasintahan ni Victor. Ang pamantasangito ay ang siyang gumabay sa mga
pangunahing tauhankung saan ito ang nagsilbing pundasyon na tumulong sakanila upang
makamit ang kanilang mga pangarap bilangisang mahuhusay na mga tagapagturo.
4. Isang palamigan sa Quiapo
- Dito ay kalimitang nagkikitasina Flor at Victor noong sila pa ay pinag-iisangpagmamahal
bilang magsing-irog. Mapapansin na sa lugarna ito nabuo ang ilang masasayang bahagi ng
mgapangarap nila Victor at Flor. Ditto din ay mapapansin angkalagayan ng Quiapo. Marami
ang mga pilang tindahan nanag- aalok ng iba‘t -ibang produkto gayundin ng mgaserbisyo.
Naglalarawan ito ng mga masasaya at mgamakukulay na pamumuhay ngunit sa likod nito ay
may mga ilang hindi mabubuting kalagayang panlipunan angnagaganap sa lugar na ito.
5. Opisina sa printing press

- Sa tagpuang itonaghahanapbuhay si Victor upang siya ay may maitustossa kanyang pag-aaral

sa kolehiyo. Nakatulong ng malakiang lugar na ito nang sa gayon ay maipagpatuloy niya
angkanyang pagtatapos bilang isang guro.
6. Restawran sa Looban ng Tundo
- Ito ang kalimitangpuntahan at tambayan ng mga naninirahan sa Tundo.
Ditto makikita ang iba‘t -ibang uri ng mga tao sa lipunan na nais takasan kahit sandali ang mga
problema nila sa buhay. Nagsilbi itong lugar aliwan para sa kanila.
7. Patahian nina Flor at Dolores
- Ang tagpuang ito ay siyangsumisimbolo sa pagsusumikap at pagtitiyaga nina Flor at Dolores
sa buhay kung kaya‘t sila ay nakapagtaguyod ng ganitong uring paghahanapbuhay.
Nilalarawan din nito nasinumang tao na may nais na umahon sa kahirapan atmabuhay ng
marangal ay dapat na may positibongpananawa upang magtagumpay.

Nangyari ang kwento noong dekada 1950. Maskonserbatibo ang mga tao sa kwento kaysa sa
mga tao sahenerasyon na ito. Ang mga ginagamit para sa komunikasyong ito ay medyo
makaluma din. Ang ibang kalsada ay iba rin ang pangalan kaysa sa pangalan nito ngayon. Ang
panahon ay ipinakita ng may akda sa iba‘t-ibang paraan. Isang paraan ay ang paraan ng
kanilang komunikasyon. Mas makaluma noon, hindi pa sila gumagamit ng kompyuter para
makipag-usap sa ibang tao.Ang ibang kalye ay ang ibang pangalan sa libro kaysa sapangalan
ng mga kalye ngayon.
VIII. Buod

Malapit nang ikasal si Victor at Alma. Pumunta ang pamilya ni Victor sa bahay ni Alma. Pinag-
uusapan ang tungkol sa nalalapit na kasal nilang dalawa. Nang mapagkasunduan nila ang
tungkol sa kasal ay napagpasiyahan na ni Aling Sion na umuwi.

Bago ang kasal nilang dalawa, pumunta sila sa aksesorya kasama si Lukas. Nagulat ang dalawa
dahil binigyan sila nito ng aksesorya at bayad na ng isang taon. Nagpasalamat na silang dalawa
kay Victor.

Naging simple lang ang kanilang kasal. Nagkaroon lang din ng simpleng handaan. Natapos din
ang araw na kanilang pinakahihintay.

Naglambingan ang dalawang mag-asawa. At pagkaraan ng ilang sandal, doon sa pook na iyon
ng Tundo ay sinimulang likhain, sa kabila ng ingay ng mga nagsusumbatang pulitiko, ng
dalawang nagkakaisa’t nagkakaugnay na pangarap ang isang bago’t matapang na daigdaig.
Isang daigdig na kaypalay may sariling langit na biyaya ng pag-ibig.

IX. Kalakasan at Kahinaan ng Akda

X. Sipi ng Orihinal na Akda

"Ang Tundo Man May Langit Din"

ni Andres Cristobal Cruz

Tumawag si Flor kay Victor upang anyayahan itong makipagkita sa kanya sa isang
palamigan sa Quiapo. Napag-alaman ni Victor na si Flor ay dalawang buwan ng nagdadalantao.
Nangangaba si Flor na totoo ang sinasabi ng babaing pumunta sa kanyang apartment at
sinabing siya ang totoong asawa ni Tonyo na ama ng dinadala ni Flor. Nangako si Victor na
aalamin kung totoo ang kinatatakutan ni Flor. Nahuli si Victor sa usapan nilang pagkikita ni
Alma sa lobby ng pamantasang kanilang pinapasukan. Pagkatapos ng kanilang klase ay
napagpasiyahan niyang dumalaw sa apartment ni Flor. Pagkatapos ng kanyang pagdalaw kay
Flor ay umuwi na siya. Namataan niyang nag-iinuman sina Lukas at ang mga kaibigan nito sa
isang restawran sa Looban ng Tundo. Muntik ng magkagulo sa loob ng restawran. Buti na
lamang at napigilan iyon ni Victor. Ngunit ng papauwi na sila ni Lukas ay nakaharap muli nila
ang mga Waray at nakipagbabakan ang mga iyon sa kanila. Kumalat sa Looban ang tungkol sa
pakikipagbakbakan nila Victor at Lukas.

Sa klase nila Victor at Alma na Philippine History ay kinuwestiyon ni Victor ang

librong isinulat ni Agila na isang awtoridad ng Kasaysayan ng Pilipinas. Sa araw din na iyon
ay bumili si Alma ng bago niyang talaarawan.

Sa gabing iyon ay nagkaroon muli ng masamang panaginip si Alma tungkol sa kanyang

ama at kay Dolores na dati nilang katulong. Kinabukasan ay nagpaalam si Alma sa kanyang
Daddy at Mommy na magkaroon ng party para sa nalalapit niyang graduation. Inanyayahan ni
Alma ang kanyang mga kaklase at si Victor. Dumating ang araw ng party ni Alma ngunit siya
ay malungkot dahil sa hindi sinunod ng kanyang mga magulang ang kagustuhan niya na sila-
sila lamang ng kanyang mga kaklase ang magpaparty. Nagtungo muli si Victor sa apartment ni
Flor bago pumunta sa party ni Alma. Nagtalo silang dalawa tungkol sa kagustuhan ni Flor na
hindi na maaari pang mangyari. Pagkatapos ng pagtatalong iyon ay pumunta na si Victor sa
bahay nila Alma.

Dahil sa pamimilit ni Alma at dahil na rin sa pamilya ni Victor ay napagpasiya nitong

dumalo sa kanilang baccalaureate at graduation dahil sa ayaw niyang ipagkait ang kaligayahan
sa kanyang pamilya. Dumating ang araw ng Baccalaureat nila Alma at Victor, sa araw na iyon
ay niregaluhan ni Victor si Alma. Kinabukasan ay araw ng graduation nila Alma at Victor, sa
araw naman na iyon ay nagregalo si Alma kay Victor ng isang fountain pen na may naka-
engraved na “Victor-Alma.” Si Flor naman ay nagregalo kay Victor ng isang relo.

Lumipas ang ilan pang mga araw. Nabalitaan ni Victor na nakapagtayo si Flor ng isang
patahian kung saan katulong niya sa pagpapatakbo nito si Dolores. Dinala ni Victor si Alma sa
patahian ni Flor at doon nakita ni Alma ang matagal na niyang hinahanap na si Dolores, ang
dati nilang katulong na sa kanyang paniniwala ay nagawan ng masama ng kanyang ama.

Dumating ang buwan ng Hunyo. Nagsimula na si Alma sa pagtuturo sa Torres High.

Ilan pang mga araw ang nakalipas at pumunta si Alma sa patahian nila Flor upang kausapin si
Dolores at ibigay ang sustento nito para makatulong at makabawi sa maling nagawa ng
kanyang ama.
 Si Victor naman ay tinulungan ni Paking upang makapagturo sa Torres High.
Nakatanggap agad siya ng appointment bilang substitute teacher sa paaralan. Nagkita muli sina
Alma at Victor sa Torres High kung saan pareho silang magtuturo.

Dumating ang araw ng panganganak ni Flor at sa araw na iyon ay hindi nagpahuli si

Tonyo. Naroroon siya upang makita ang kanyang anak kay Flor. Pagkatapos ng pangyayaring
iyon ay napagpasiyahan ni Tonyo na ipagtapat sa kanyang maybahay na siya’y may anak ka
Flor. Naging maayos ang usapan ng mag-asawa at napagpasiyahan nilang dumalaw kay Flor
sa ospital.

Hindi na napigilan ni Alma ang kanyang damdamin at napagpasiyahan niyang ipagtapat

na kay Victor ang kanyang nadarama. Sa araw din na iyon ay ipinagtapat ni Alma sa kanyang
Daddy na alam niya ang tungkol sa kanilang dalawa ni Dolores. Nasabi niya iyon ng dahil
pagtatalo nila tungkol sa pagkikita nila ni Victor.

Kinabukasan ay ipinadala ni Alma ang kanyang bag kay Victor at sa di sinasadya ay

nakita ni Victor ang talaarawan ni Alma. Hindi umaamin si Victor kay Alma nang tanungin
siya nito kung nabasa niya ang talaarawan nito.

Lumipas ang mga araw at mas lalong nagkamabutihan sina Victor at Alma hanggang
sa dumating ang isang araw na hindi na nila napigilan ang damdamin ng isa’t isa at sila ay
nagpasiya ng magpakasal. Pumunta si Victor sa bahay nila Alma upang hingin ang kamay ni
Alma sa ama nito. Hindi naman tumutol ang ama ni Alma at masaya pa ito para sa dalawa.
Napagpasiyahan nilang sa lalong madaling panahon ay ikakasal sila.

Dumating ang araw ng kasal. Simple lamang ang pag-aayos dito at kakaunti lamang ang
inimbitahan ngunit sa kabila nito ay masayang idinaos nila Alma at Victor ang araw ng
kanilang pag-iisang dibdib. Sa gabi ng kanilang kasal ay nakapag-isa ang bagong kasal.
Inihandog ni Alma ang kanyang talaarawan kay Victor at Ibinigay naman ni Victor kay Alma
ang panganay nilang halik sa isa’t isa. Doon ay ipinagtapat na ni Victor na nabasa niya ang
talaarawan ni Alma. At pagkaraan ng ilan pang sandal, doon sa pook na iyon ng Tundo’y
sinimulang likhain, sa kabila ng ingay ng mga nagsusumbatang pulitiko, ng dalawang
nagkakaisa’t nagkakaugnay ng pangarap ang isang bago’t matapang na daigdig. Isang daigdig
na kaypala’y may sariling langit na biyaya ng pag-ibig.