Professional Documents
Culture Documents
1. Artigo
1.1. Paradigma do artigo
1) O paradigma do artigo está FORMADO por:
a) Artigo determinado (o, a, os, as).
b) Artigo indeterminado (un, unha, uns, unhas), cuxas formas poden ter
tamén outros significados:
→ En singular pode ser un cuantificador numeral (1).
→ En plural pode significar ‘cantidade pequena’.
2) Tanto a súa PRESENZA coma a súa AUSENCIA co substantivo é significativa.
Así, adoitan ir sen artigo os substantivos continuos en singular (quero pan) e
os descontinuos en plural (comprou mazás), aínda que o adoitan levar en
singular (comprou unha mazá).
c) Terceiro alomorfo ou terceira forma do artigo (o, a, os, as): aparece cando
a palabra anterior é un verbo rematado en –n ou as palabras sen, tamén e
nin. Nestes casos o –n pasa a pronunciarse alveolar.
2 Morfoloxía galega
2008/2009
USC
III. O significado: morfemas e palabras no marco da referencia nominal
2. Artigo e pronomes determinantes
3 Morfoloxía galega
2008/2009
USC
III. O significado: morfemas e palabras no marco da referencia nominal
2. Artigo e pronomes determinantes
2. O demostrativo
2.1. Paradigma e morfoloxía
1) Paradigma. Criterios de organización:
a) Localización identificadora:
→ Tipo I: este, estes, esta, estas, isto.
→ Tipo II: ese, eses, esa, esas, iso.
→ Tipo III: aquel, aqueles, aquela, aquelas, aquilo.
b) Autonomía:
→ Formas autónomas: isto, iso, aquilo.
4 Morfoloxía galega
2008/2009
USC
III. O significado: morfemas e palabras no marco da referencia nominal
2. Artigo e pronomes determinantes
→ Formas non autónomas: este, estes, esta, estas; ese, eses, esa, esas;
aquel, aqueles, aquela, aquelas.
c) Xénero:
→ Masculino: este, estes; ese, eses; aquel, aqueles.
→ Feminino: esta, estas; esa, esas; aquela, aquelas.
d) Número:
→ Singular.
→ Plural.
e) Realización mórfica:
→ Non contracta.
→ Contracta: coas preposicións de ou en.
2) Morfoloxía:
a) Formas autónomas:
MORFO XÉNERO NÚMERO
non contracto contracto masc. fem. sg. pl.
Tipo I |est| con de e en |e| |a| |Ø| |s|
Tipo II |es| con de e en |e| |a| |Ø| |s|
Tipo III |aquel| con de e en |Ø| |a| |Ø| |es|
b) Temporal:
→ Respecto do momento da enunciación.
→ Oposicións:
Tipo Exemplo
Proximidade I Esta semana choveu sen parar
Localización intermedia II Parece que vai perdendo esa paciencia que tiña
Afastamento (pode ser evocativo) III Onde quedaron aquelas noites de segredos!
c) Espacial ou temporal:
→ Respecto do da propia enunciación (contexto lingüístico).
→ Tipos: anafórica ou catafórica.
→ Oposicións:
Tipo Exemplo
Proximidade da enunciación ao locutor I Os asuntos que imos tratar son estes
Localización intermedia da enunciación Volvamos agora a esa distinción feita no
II apartado anterior
respecto do locutor
Afastamento da enunciación do locutor III Non esquezades aquela frase que xa comentamos
Enunciación do alocutario II Iso que dis vén sendo o que eu xa dicía
6 Morfoloxía galega
2008/2009
USC
III. O significado: morfemas e palabras no marco da referencia nominal
2. Artigo e pronomes determinantes
2.3. A autonomía
1) Unidades non autónomas:
a) Nsubs.
b) Localizadores.
2) Unidades autónomas:
a) Naut.
b) Concordancias en masc. sg.
3) Feminino de indeterminación:
a) Fem. sg. ou pl.
b) Naut. en expresións semifixadas: non me veñas con esas.
2.4. Demostrativo de alteridade
2.4.1. Morfoloxía
FORMAS NON
FORMAS ANALÍTICAS FORMAS CONTRACTAS
CONTRACTAS
Este outro, estes outros, esta
destoutr@s
Tipo I estoutr@s outra, estas outras, isto
nestoutr@s
outro
Ese outro, eses outros, esa desoutr@s
Tipo II esoutr@s
outra, esas outras, iso outro nesoutr@s
aquel outro, aqueles outros,
daqueloutr@s
Tipo III aqueloutr@s aquela outra, aquelas outras,
naqueloutr@s
aquilo outro
2.4.3. Expresións
EXPRESIÓNS
Tipo I Estoutro día = ‘o outro ´dia’
Tipo III Aqueloutro > aqueloutrar (cambiar) e aqueloutriño (rapaz)
3. O posesivo
3.1. Paradigma xeral e morfoloxía
3.1.1. Paradigma
1) Categorías: unidades que se opoñen atendendo aos criterios de:
a) Persoa: 1P, 2P e 3P.
b) Número: sg. e pl.
c) Tipo de tratamento na 2P: cortés e non cortés
2) Clases: clasificación rexida polo substantivo, segundo os criterios de:
a) Xénero: masc. e fem.
7 Morfoloxía galega
2008/2009
USC
III. O significado: morfemas e palabras no marco da referencia nominal
2. Artigo e pronomes determinantes
3.1.2. Morfoloxía
1) Oposición:
a) Número: na 1P e na 2P maniféstase xunto coa oposición de persoa.
b) Sincretismo entre a 2P cortés e a 3P, no sg. e no pl.
2) Concordancia:
a) Número:
NÚMERO
sg. pl.
1P |Ø| |s|
2P |Ø| |s|
3P |Ø| |s|
b) Xénero:
XÉNERO
masc. fem.
meu(s) miña(s)
1P
nos|o|(s) nos|a|(s)
teus(s) túas(s)
2P
vos|o|(s) vos|a|(s)
seus(s)
(8 posibilidades de
3P
interpretación [persoa,
xénero e número])
9 Morfoloxía galega
2008/2009
USC
III. O significado: morfemas e palabras no marco da referencia nominal
2. Artigo e pronomes determinantes
2) Posposto ao substantivo:
a) MAIOR LIBERDADE COMBINATORIA: con Det. “definidos” ou
“indefinidos”. Exemplos: Estiven cunha amiga túa; As casas súas
véndense moito; Atopei aquel anel teu que tanto che gusta.
10 Morfoloxía galega
2008/2009
USC
III. O significado: morfemas e palabras no marco da referencia nominal
2. Artigo e pronomes determinantes
11 Morfoloxía galega
2008/2009
USC