PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT 1. PENDAHULUAN Rancangan Kesihatan Sekolah ( RKS ) telah dimulakan sejak tahun 1967.

Dalam tempohtiga tahun RKS dijalankan, dunia secara am dan Malaysia secara khusus telah mengalamibanyak perubahan dari aspek kesihatan dan tren penyakit. Sesuai dengan perubahan ituamat wajar RKS dikaji semula untuk membentuk satu jentera pelaksanaan kesihatansekolah yang lebih komprehensif. Pada tahun 1996, Kementerian Kesihatan Malaysia ( KKM) dengan kerjasama Kementerian Pendidikan Malaysia telah melaksanakan projek " HealthPromoting School" ( HPS ) di enam buah negeri iaitu Johor, Kedah, Melaka, Sarawak,Selangor dan Terengganu. Ini adalah berdasarkan konsep "HPS" yang diperkenalkan olehPertubuhan Kesihatan Sedunia ( WHO ) berteraskan Ottawa Charter. Persidangan " HPS "yang telah diadakan pada bulan Disember 1996 di antara Kementerian Kesihatan Malaysiadan Kementerian Pendidikan Malaysia telah mencadangkan supaya RKS sedia ada diberinafas baru, dengan mewujudkan Program Bersepadu Sekolah Sihat ( PBSS ) . TujuanPBSS ialah untuk menyatupadukan dan menyelaras semua aktiviti berkaitan dengankesihatan sekolah. 2. RASIONAL Usaha murni untuk mewujudkan Program Bersepadu Sekolah Sihat ( PBSS ) adalah berdasarkan rasional berikut :2 . 1 T e r d a p a t b e b e r a p a p r o g r a m k e s i h a t a n s e k o l a h s e d i a a d a y a n g p e r l u diselaraskan di bawah satu program bersepadu2 . 2 U n t u k mewujudkan satu sistem yang fleksibel , inovatif dan k r e a t i f s e r t a menjurus kepada keperluan sekolah berlandaskan kepada keperluan semasa2 . 3 H a s r a t u n t u k m e w u j u d k a n s a t u p r o g r a m k e s i h a t a n y a n g m a m p u m e l a h i r k a n rasa kekitaan dan komitmen di kalangan warga sekolah2 . 4 K e p e r l u a n u n t u k m e w u j u d k a n s a t u p r o g r a m b e r s e p a d u y a n g m e n g h a s i l k a n impak serta dapat dinilai keberkesanannya2 . 5 S a t u u s a h a u n t u k m e n i n g k a t k a n k e s e f a h a m a n d a n k e r j a s a m a d i w u j u d k a n antara sekolah dan masyarakat dalam menangani isu kesihatanSatu usaha yang teratur dan berfokus ke arah amalan kesihatan perludipraktikkan melalui program yang terancang dan bersepaduBerdasarkan pernyataan di atas PBSS perlu dirancang, dilaksanakan dan dinilai disetiap sekolah. Ini adalah sejajar dengan hasrat dan wawasan negara untuk melahirkan rakyat yang sihat, produktif dan berkualiti 3. MATLAMAT PBSS Melahirkan warga sekolah dan persekitaran yang selamat, sihat dan berkualiti kearah pencapaian wawasan negara. 4. VISI PBSS Generasi yang berilmu, sihat dan progresif 5. MISI PBSS Sekolah sebagai institusi yang mempromosikan kesihatan 6. OBJEKTIF PBSS Objektif PBSS adalah agar setiap sekolah dapat6 . 1 M e n e t a p k a n p o l i s i / dasar kesihatan sekolah

6.2Memelihara dan meningkatkan persekitaran sekolah yang b e r s i h , c e r i a , selamat dan sihat6 . 3 M e m b i n a s a t u p e r s e k i t a r a n s o s i a l s e k o l a h y a n g m e n g g a l a k k a n a m a l a n c a r a hidup sihat6 . 4 M e n i n g k a t k a n p e n g e t a h u a n , s i k a p d a n a m a l a n y a n g b e r k a i t a n d e n g a n kesihatan supaya setiap warga sekolah yang bertanggungjawab terhadap penjagaan kesihatan diri, keluarga dan masyarakat6 . 5 M e n i n g k a t k a n k e r j a s a m a d a n p e n g l i b a t a n k o m u n i t i d i d a l a m p r o g r a m kesihatan sekolah6 . 6 M e n y e d i a k a n P e r k h i d m a t a n K e s i h a t a n S e k o l a h b a g i 6 . 6.1Menilai taraf kesihatan murid6.6.2Memberi khidmat r a w a t a n d a n r u j u k a n 6.6.3Menggalakkan bimbingan dan kaunseling b e r d a s a r k a n k e p e r l u a n dan masalah kesihatan murid6 . 6 . 4 M e m b e r i p e n j a g a a n / r a w a t a n k e c e m a s a n t e r h a d a p p e n y a k i t - penyakit di sekolah6 . 6 . 5 M e n c e g a h dan mengawal kejadian penyakit6.6.6Mengenalpasti, merujuk dan m e m b a n t u p e n e m p a t a n k a n a k - k a n a k kurang upaya 7. TERAS UTAMA PBSS Enam teras PBSS yang telah digariskan untuk mewujudkan satu pendekatan bersepadu di antara sektor awam, sektor swasta dan masyarakat ke arah melahirkansekolah sihat adalah seperti berikut:7 . 1 P o l i s i K e s i h a t a n S e k o l a h s e b a g a i s u m b e r mempromosikan kesihatan7 . 2 P e r s e k i t a r a n F i z i k a l S e k o l a h 7 . 3 P e r s e k i t a r a n S o s i a l S e k o l a h 7 . 4 P e n g l i b a t a n K o m u n i t i 7 . 5 K e m a h i r a n K e s i h a t a n D i r i 7 . 6 P e r k h i d m a t a n K e s i h a t a n S e k o l a h 8. PELAKSANAAN PBSS hendaklah melibatkan seluruh warga sekolah dan masyarakat setempat. Dalam pelaksanaan PBSS, pendidikan kesihatan hendaklah dilaksanakan secara formal atautidak formal. Di samping itu warga sekolah hendaklah sentiasa mengamalkan amalankesihatan yang baik.Warga sekolah hendaklah memainkan peranan masing-masingsupaya PBSS dapat dijalankan dan dilaksanakan dengan berkesan. JawatankuasaPBSS di peringkat sekolah dianggotai oleh guru-guru dan pasukan kesihatan.Jawatankuasa PBSS Sekolah Kebangsaan Bandar Hilir P e n a s i h a t P n . R o s a l i n d C h a n L e n g N e o P e n g e r u s i P n . H j h . Z a i t o n b t e H j . A h m a d ( G P K H E M ) Setiausaha Pn. Maznah AdamA J K P n . R o z i n a h b t e M a t J i z a t Pn. Goh Chin GuanEn. Chee Kiow WeeEn. Shahrani TawilPn. Norazah bte DaudPn. Rahimah DinPn. Zamzura AzisEn. Kamarudin Abu HassanPn. Siti Eisah bte SongipEn. IlangovanPasukan Kesihatan SekolahPasukan Kesihatan Gigi 9. PEMANTAUAN DAN PENILAIAN Untuk menentukan kejayaan dan kemajuan PBSS dalam mencapai objektifnya, pemantauan dan penilaian yang berterusan perlu dijalankan. Antara kaedah yangdigunakan : 9 . 1 R e k o d K e s i h a t a n M u r i d 9 . 2 R e k o d R a n c a n g a n M a k a n a n T a m b a h a n 9 . 3 L a p o r a n

B u l a n a n 9 . 4 L a p o r a n T a h u n a n 9.5Pengiktirafan kepada Kelas Terbersih 10. PENUTUP Pelaksanaan PBSS adalah satu usaha untuk mempromosikan kesihatan di kalanganwarga sekolah. PBSS juga akan menjadi teraju utama dalam mencapai cita-citawarisan budaya negara. Setiap warga sekolah bertanggungjawab mempastikan agar PBSS dihayati. Melalui PBSS ini diharap akan lahir masyarakat yang mengutamakankesihatan dalam setiap aspek. Build your own FREE website at Tripod.com

PENDAHULUAN Jawatankuasa Bertindak Kesihatan berperanan memastikan Program Kesihatan dapat dilaksanakan secara bersepadu melalui sokongan dan kerjasama antara Kementerian Pelajaran Malaysia dengan Kementerian Kesihatan Malaysia, meliputi peningkat kebangsaan, seterusnya negeri, daerah dan sekolah.

Penstrukturan Jawatankuasa Bertindak Kesihatan merupakan satu usaha mengemaskinikan semua tugas dan tanggungjawab supaya menjadi lebih efisien dan sempurna. Semoga aduan dan tindakan akan diselesaikan secara bersama agar kualiti hidup murid di sekolah ditingkatkan.

KONSEP KESIHATAN Aktiviti-aktiviti kesihatan yang semakin berkembang memerlukan strategi dan kaedah pelaksanaan yang lebih berfokus. Ciri-ciri promosi kesihatan, penerapan nilai-nilai kesihatan yang merangkumi aspek fizikal, mental, psikososial dan kerohanian adalah ciri-cini baru yang perlu diberi penekanan dan penelitian bagi membentuk satu model amalan gaya hidup sihat.

Tindakan bersepadu yang mengambil kira kurikulum sekolah, keadaan fizikal dan sosial sekolah, Perkhidmatan Kesihatan Sekolah, peratunan dan garis panduan, akan membeni impak kepada kesihatan murid-murid. Penglibatan dan komitmen semua warga sekolah, PIBG, agensi-agensi luar dan masyarakat setempat merupakan pemangkin ke arah keberkesanan pelaksanaan program kesihatan di sekolah.

MATLAMAT Melahirkan warga sekolah yang sihat dan berkualiti. Situasi memberangsangkan dapat meningkatkan proses pembelajaran di sekolah dan seterusnya dapat membentuk warga negara yang sihat dan berketerampilan.

OBJEKTIF 1. Melahirkan murid yang berperibadi unggul menerusi pemupukan pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek kesihatan. 2. Mewujudkan gaya hidup yang sihat, cergas dan cerdas dari aspek jasmani, emosi, rohani dan intelek. 3. Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam Program Kesihatan Sekolah.

SKOP DAN BIDANG TUGAS 1. Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Program Pembangunan Kesihatan Murid: 1.1 Menentukan hala tuju program pembangunan murid selaras dengan perkembangan fizikal, psikososial dan kerohanian murid. 1.2 Menentukan program pendidikan dan penjagaan kesihatan dilaksanakan di sekolah. 1.3 Mewujudkan kerjasama yang menyeluruh antara sekolah dan Pejabat Kesihatan serta agensi-agensi lain. 1.4 Menyelaras dan melaksanakan aktiviti-aktviti Program Kesihatan Sekolah. 1.5 Merancang keperluan kewangan dan tenaga dalam Program Kesihatan Sekolah. 1.6 Menyebarkan maklumat program secara menyeluruh, sistematik dan efisien.

1.7 Keperluan untuk menjalankan kursus dan aktiviti kesihatan bersesuaian dengan keperluan murid dan situasi setempat.

2. Melaksanakan dasar kesihatan yang berkaitan dengan pengurusan kesihatan murid di sekolah.

3. Membuat pemantauan Pelaksanaan Pendidikan Kesihatan murid dan Program Kesihatan Sekolah.

4. Menyedia dan membuat laporan tahunan berkala.

5. Meningkatkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan.

6. Mewujudkan pasukan petugas khas menghadapi krisis jika perlu.

CADANGAN PELAKSANAAN AKTIVITI Melaksanakan Program Kesihatan: 1.1 Kesihatan Diri 1.1.1 Pengetahuan kesihatan/ Kit kesihatan 1.1.2 Pengurusan diri 1.1.3 Pemakanan sihat dan selamat 1.1.4 Kesihatan mental/ emosi 1.1.5 Kesihatan kerohanian 1.1.6 Kesihatan reproduktif dan seksual

1.1.7 Gaya hidup sihat (senaman, tidak merokok, bebas dadah, bebas HIV/ AIDS dan lain-lain) 1.1.8 Kawalan penyakit berjangkit/ tidak berjangkit 1.1.9 Pertolongan cemas

1.2 Kesihatan Persekitaran 1.2.1 Kantin sekolah sihat 1.2.2 Bilik darjah sihat 1.2.3 Tandas sekolah sihat 1.2.4 Asrama sekolah sihat 1.2.5 Bilik kesihatan sekolah 1.2.6 Peti pertolongan cemas 1.2.7 Sekolah Bebas Denggi 1.2.8 Sekolah Bebas Dadah 1.2.9 Sekolah Bebas Asap Rokok 1.2.10 Kata-kata hikmat 1.2.11 Halwa Telinga 1.2.12 Bekalan air yang bersih dan selamat

2. Aktiviti dan program semasa 2.1 Rancangan Makanan Tambahan (RMT) 2.2 Program Susu Sekolah (PSS) 2.3 Bantuan Makanan Skim Baucer Tuisyen (BMSBT) 2.4 Pemakanan Asrama dan Kantin Sekolah 2.5 Kursus Pengendalian Makanan Kantin Sekolah/ Pengendali Makanan Asrama

2.6 Kempen Pemakanan Seimbang, Sihat dan Selamat 2.7 Seminar Pengurusan Warden Asrama 2.8 Penambahbaikan dan Peningkatan Perkhidmatan Bilik Kesihatan Sekolah 2.9 Program Pendidikan Sekolah Sihat 2.10 Gotong-Royong Perdana KPM 2.11 Karnival Kesihatan 2.12 Seminar Pembangunan Kesihatan Murid 2.13 Kuiz Kesihatan Sekolah Rendah 2.14 Pertandingan 3K 2.15 Seminar Pengurusan dan Kualiti Makanan

3. Program bersama Kementerian Kesihatan Malaysia (Program Bersepadu Sekolah Sihat) 3.1 Perkhidmatan Kesihatan Sekolah 3.1.1 Ceramah kesihatan secara individu dan berkumpulan 3.1.2 Penyaringan pertumbuhan kesihatan murid sekolah 3.1.3 Penyaringan kesihatan seperti pemeriksaan ketajaman penglihatan, masalah pendengaran dan lain-lain 3.1.4 Imunisasi -BCG (sekiranya tiada parut) bagi Tahun 1 dan Tahun 6 -lmunisasi mencegah penyakit Diptheria dan Tetanus (DT) bagiTahun 1 -lmunisasi mencegah Polio -Imunisasi mencegah Measles, Mumps dan Rubella (MMR) -lmunisasi Tetanus untukTingkatan 3 3.1.5 Menerima rujukan kes daripada guru dan dan sekolah

3.1.6 Memberi rawatan ringan di sekolah 3.1.7 Merujuk murid ke Klinik Kesihatan dan agensi lain yang berkaitan

3.2 Perkhidmatan Kesihatan Pergigian

3.3 Ceramah Kesihatan

3.4 Pameran Kesihatan

3.5 Promosi Kesihatan Mental untuk kanak-kanak dan remaja

3.6 Kempen Gaya Hidup Sihat

3.7 Menyebarkan maklumat kesihatan melalui buku, risalah, pemplet dan poster

3.8 Doktor Muda

3.9 PROSTAR sekolah

3.10 Pemeriksaan tempat pembiakan aedes di sekolah

3.11 Pemeriksaan kebersihan dan keselamatan makanan di kantin sekolah

3.12 Mengeluarkan Sijil Pengendali Makanan

3.13 Pemeriksaan kesihatan dan imunisasi pengendali makanan kantin sekolah

3.14 Bekalan air beriodin di kawasan-kawasan yang mengalami Gangguan Akibat Kekurangan lodin (GAKI)

3.15 Latihan Program Bersepadu Sekolah Sihat untuk anggota kesihatan dan guru-guru sumber PBSS di sekolah

3.16 Quality Assuarance Programme untuk pengesanan masalah ketajaman penglihatan kalangan murid-murid Tahun 1 di seluruh negara

4. Kawalan pemakanan di sekolah 4.1 Pengurusan makanan di kantin dan asrama sekolah 4.1.1 Sijil Pengendali Makanan 4.1.2 Imunisasi TY2 kepada pengendali makanan 4.1.3 Menu makanan dan kos harga jualan 4.1.4 Makanan dan minuman yang boleh/ tidak boleh dijual 4.1.5 Proses penyajian makanan 4.1.6 Kualiti makanan 4.1.7 Pemantauan berterusan oleh pihak sekolah, Pejabat Pelajaran Daerah, Jabatan Pelajaran Negeri dan Jabatan Kesihatan Negeri atau Daerah

4.2. Keselamatan makanan di kantin dan asrama sekolah 4.2.1 Kemudahan bekalan air bersih

4.2.2 Penggunaan peralatan memasak, sajian, inventori, penyimpanan bahan stok basah dan kering 4.2.3 Susun atur dan penyelenggaraan premis 4.2.4 Jadual berkala pembersihan premis kantin 4.2.5 Bahan pencuci, peralatan, kaedah membasuh peralatan 4.2.6 Sistem penyajian dan susun atur yang bersistematik (bertutup, bersih, dan terhindar daripada LILATI) 4.2.7 Tidak membenarkan penjualan makanan segera dan minuman bergas 4.2.8 Menasihati murid supaya tidak membeli makanan dan minuman di luar kawasan sekolah

4.3 Pengurusan Penamatan Perkhidmatan Kantin Sekolah 4.3.1 Melanggar perjanjian Perkhidmatan Kantin Sekolah 4.3.2 Kes keracunan dan kes disita