INTEGRALNI TRANSPORT

TERMINOLOGIJA
MULTIMODALNI TRANSPORT INTERMODALNI TRANSPORT KOMBINOVANI TRANSPORT BIMODALNI TRANSPORT INTEGRALNI TRANSPORT

TEHNOLOGIJE
Route Roulante

Huckepack Piggy back Ferroutage Road Rail transport Kengourou Traffic Combine Rail Route Semi Rail Road Railer Mark IV
Ro

Kombitrailer Coda% Transtrailer Carro&imodale Treiler Train Ro Ro 'Roll on " Roll off( o o ' ift on " ift off( )SH sistem S%)&%% sistem &)C)T sistem FI*%R sistem

a ! Rollende andstrae

Ro Mo " Rolling Motor#ay Rolling Road Rolling Hig$#ay

Multimodalni trans ort podra+ume,a transport robe u+ pomo- d,a ili ,i.e ,ido,a transporta/ Int!rmodalni trans ort podra+ume,a transport robe u+ primenu d,a ili ,i.e ,ido,a transporta i to,arne 0edinice1 celog ili dela drumskog ,o+ila be+ isto,ara ili preto,ara robe/ Kom"ino#ani trans ort 0e intermodalni transport kod koga se na0,e-i deo transportnog puta pre,al0u0e 2ele+ni3kim ili ,odnim pre,o+om1 a po3etno!+a,r.ne1 sabirno distributi,ne operaci0e se oba,l0a0u primenom drumski$ transportni$ sredsta,a/ Bimodalni trans ort " posebno konstruisane sedlaste poluprikolice ko0e se u+ pomo- speci0alni$ postol0a mogu pre,o+iti putem i .inama/ Int!$ralni trans ort 0e po0am ko0i 0e pri$,a-en i u upotrebi 0e u 4ugosla,i0i posledn0i$ nekoliko deceni0a/ Pored transporta konte0nera1 delo,a ,o+ila ili kompletni$ ,o+ila 0ednog ,ida transporta 'drumskog1 2ele+ni3kog1 ,odnog( drugim ,idom transporta1 obu$,ata i primenu ra+li3iti$ oblika paletni$ 0edinica/

Int!rmodalni trans ort 0e sistem ko0i podra+ume,a transport robe 5od ,rata do ,rata6 u+ primenu na0man0e d,a ,ida transporta i be+ promene to,arno manipulati,ne 0edinice1 kao .to su konte0neri1 i+men0i,i transportni sudo,i1 delo,i ili kompletna ,o+ila/ Int!rmodalni trans ort podra+ume,a speci0ali+o,ane to,arno manipulati,ne 0edinice i n0ima prilago7ena transportna sredst,a1 terminale1 mre2u terminala1 saobra-a0nu infrastrukturu1 organi+aci0u transporta i operatere1 strategi0e logisti3ki$ lanaca i telematske sisteme/ S,aka od o,i$ komponenti sistema intermodalnog transporta 0e u i+u+etno 0ako0 me7u+a,isnosti1 tako da bilo ko0a promena na 0ednom podru30u mo2e i+a+,ati promene u ostalim podsistemima/

ISTORIJAT
Kako je poelo?

Po3etak intermodalnog transporta istori0a ni0e +abele2ila Ide0a o primeni konte0nera u transportu1 prema nekim podacima datira i+ pr,e polo,ine 89/ ,eka1 kada 0e 0edna firma i+ %ngleske ponudila pre,o+ odre7ene robe u i+men0i,im sanducima : Rusi0i 0e kra0em 89/ ,eka oba,l0en pr,i pre,o+ sa ;smen0i,im ,agonom; : )merici 0e 8988/ godine propagiran pre,o+ robe u konte0nerima1 putem oglasa u no,inama1 a 898</ godine otpo3eo 0e redo,ni pre,o+ konte0nera na 2ele+nici *,adeseti$ godina u )merici drumski pre,o+nici su ,o+ila koristili +a pre,o+ robe i putnika " ,ikendom su skidali to,arni sanduk i posta,l0ali klupe +a pre,o+ putnika Ro Ro te$nologi0a u Se,erno0 )merici ! priobalni transport drumski$ ,o+ila brodom1 u odre7enom momentu 0e ograni3ena pa su drumski pre,o+nici po3eli da skida0u to,arni sanduk sa ,o+ila i da ga transportu0u brodom 89=>/ godine po3in0e da se ra+,i0a sistem trans!konte0nera ,elike nosi,osti1 ra+,i0a se sistem transporta ;od ,rata do ,rata; kro+ s,e ,ido,e transporta :kl0u3i,an0e pomorskog pre,o+a u sistem transporta ;od ,rata do ,rata; po3elo 0e 89==/ godine1 kada 0e roba u konte0nerima1 brodom kompani0e Sea and1 stigla i+ S)* u luku Roterdam/

U%RO&I NASTANKA I RA%VOJA INTERMODALNOG TRANSPORTA

Trans ort ;od #rata do #rata; 'Door to Door ili (ull S!r#i)! Pa)*!t+

nemogu-nosti po0edini$ ,ido,a transporta da se saobra-a0no infrastrukturno po,e2u sa mno.t,om po.il0alaca i primalaca robe? ,eliki$ tro.ko,a transporta po 0edinici robe na relaci0ama po0edini$ ,ido,a transporta 'drumski1 ,a+du.ni(? +a.tite robe od o.te-en0a1 rastura pri promeni ,ida transporta i manipulisan0u u transportnim 3,oro,ima? +a.tite 2i,otne sredine od negati,nog utica0a robe? +a.tite 2i,otne sredine od negati,nog utica0a drumskog transporta? racionali+aci0e potro.n0e i +a.tite energetski$ resursa? sman0en0a robni$ manipulaci0a i ubr+an0a protoka robe? po,e-an0a pou+danosti isporuke? bol0eg iskori.-en0a transportni$ sredsta,a kro+ skra-en0e +adr2a,an0a na uto,arno isto,arnim1 preto,arnim manipulaci0ama? lak.eg obele2a,an0a1 identifiko,an0a i pra-en0a robe/

TOVARNO MANIPULATIVNA JEDINI&A LOGISTI.KE STRATEGIJE TRANSPORTNA SREDSTVA

TELEMATIKA

SISTEM INTERMODALNOG TRANSPORTA

SAOBRA,AJNA IN(RASTRUKTURA

OPERATERI/ UDRU-ENJA

TERMINALI 0 LOGISTI.KI &ENTRI

ORGANI%A&IJA TRANSPORTA

MRE-A TERMINALA

1.TOVARNO MANIPULATIVNA JEDINI&A

3esto se u literaturi +o,e LOGISTI.KA JEDINI&A mo2e biti paleta1 konte0ner1 deo ,o+ila1 kompletno ,o+ilo s,e to,arno manipulati,ne 0edinice podle2u odre7enim STANDARDIMA1 ali mogu biti i nestandardne po obliku1 dimen+i0ama1 te2ini1 materi0alu1 itd/ i KODI(IKA&IJA to,arno manipulati,ni$ 0edinica

UNI(IKA&IJA

2.TRANSPORTNA SREDSTVA
S,aki ,id pre,o+a ima speci0ali+o,ana transportna sredst,a +a po0edine te$nologi0e/ Karakteristike sa aspekta kapaciteta@

kamion " 8!A T%:1 2ele+ni3ka kompo+ici0a " oko =B T%:1 brod " =BBB " 8>BBB T%:1
5

3.SAOBRA,AJNA IN(RASTRUKTURA

multimodalni koridori1 s,etlosni profili

4.TERMINALI 1 LOGISTI.KI &ENTRI

Va2du4ni trans ort Drums*i trans ort -!l!2ni3*i trans ort

Vodni trans ort

ICT%RMD*) CI1 KDM&ICDV)CI1 M: TIMD*) CI1 &IMD*) CI SIST%MI TR)CSPDRT) S: C%E)MIS IVI &%E SPE&IJALI%OVANIH TERMINALA
d a ljin s k i t r a n s p o rt

d is t r ib u t iv n i t r a n s p o rt

T
s a b ir n i t ra n s p o r t

t r a n zit n i t ra n s p o r t

C)4F%GH% S: SP%CI4) IEDV)CI GTD E)VISI D*@

,ida transporta1 funkci0e u logisti3kim lancima 'sabirni1 distributi,ni1 TR)CSHIPM%CT1

FI*%R1 H:& and SPDK%1////( te$nologi0e1 transportnog sredst,a i to,arno manipulati,ne 0edinice " konte0nerski1 $ucke " pack1 ro " ro1 //// makro i mikro lokaci0e1 itd/

UTI.E NA STRUKTURU/ VELI.INU/ TEHNOLOGIJU : S)MDM T%RMIC) :

HUB and SPOKE *on)! t

HUB

S POKE

Kont!5n!rs*i t!rminali6 ! kopneni drumsko!2ele+ni3ki1 ! re3ni1 ! pomorski Veli3ina transportnog sredst,a i organi+aci0a pre,o+a uti3u na
KON&EPT TERMINALA

&rodo,i sa preko =BBB T%: 'T#enty %Iui,alent :nits( uti3u na planiran0e terminala budu-nosti kao .to 0e pro0ekat SPEEDPORT t!rminala

.MRE-A TERMINALA
T!rminali s! s !)i5ali2u5u i o#!2u5u u mr!7u na mi*ro/ m!ta i ma*ro rostorno t!8nolo4*om lanu/ i to6

&eograd kao intermodalna logisti3ka platforma1 ili uka Marsel01 Singapur ko0e ima0u ,i.e konte0nerski$1 Ro " Ro terminala

Cacionalne mre2e@ 4ugosla,i0a1 Cema3ka1 Itali0a1 Francuska1//// %,ropska mre2a@ ICT%JRIS)CI TR)CSPDRT %VRDP%
! ! !

%:RDP )TFDRMS " 8998/ godine osno,an kao udru2en0e

nacionalni$ uni0a centara Francuske1 Itali0e1 Gpani0e1 itd/ preko AB logisti2ki$ centara " RTC!a %,rope definisali su :S DV% i KRIT%RI4:M% +a ula+ak u mre2u

!.ORGANI%A&IJA TRANSPORTA
:F%SCICI1 ICI4SK% V%E%1 JR:PC% PDGI 4K%1 /// *DK:M%CT)CI4)

PDGI 4) )C

ugo,ara3 transporta

R%) IE)TDR TR)CSPDRT) pre,o+nik PRIM) )C

LINIJSKE VE%E " primer Kombi,erke$r " u Cema3ko0 o,a

kompani0a ima K>B lini0a ko0e po,e+u0u >B terminala/ u multimodalnom transportu posto0i samo 0edan dokument ko0i pokri,a s,e ,ido,e transporta " Multimodal Trans ort Do)um!nts 'MTD(
DOKUMENTA&IJA
"

".OPERATERI 1 UDRU-ENJA
: reali+aci0i transporta treba po,e+ati ,i.e u3esnika1 a time se ba,e ra+li3ita udru2en0a i organi+aci0e@

Cacionalna 2ele+ni3ka i transportna udru2en0a1 Speci0alne firme u ok,iru udru2en0a@ TR)CSFR)CHT1

ICT%RCDCT)IC%R1 ICT%RFRIJD

Multimodalni transportni operateri1 MTO 1 Multimodal Trans ort O !rators/ ko0i obu$,ata0u slede-e grupe@ o .pediteri1 o ,o+ari1 o speci0ali+o,ana predu+e-a da,aoci usluge i o lu3ke firme Ca me7unarodnom ni,ou rad nacionalni$ dru.ta,a koordinira Me7unarodna uni0a +a eksploataci0u drumsko 2ele+ni3kog transporta 'Union Int!rnational Rail Rout! 1 UIRR(/

Flanice :IRR!a su slede-a nacionalna dru.t,a@

 Adria Kom"i 0 Slo,eni0a

Bo8!mia*om"i 0 Fe.ka republika BT% " Cema3ka &!mat 0 Itali0a &om"i"!ria " Gpani0a &ro*om"i 0 Hr,atska &TL &om"in!d Trans ort Ltd9 " Velika &ritani0a Hun$aro*om"i " Ma7arska Hu a) " G,a0carska Kom"i#!r*!8r 1 Cema3ka

No#atrans ! Francuska :*om"i 0 )ustrai0a Pol*om"i 0 Pol0ska Porti; 0 Portugali0a Ro)om"i 1 Rumuni0a S<!0Kom"i 1 G,edska Kom"i0Dan 0 *anska Kom"iNor 1 Cor,e.ka Trailstar ! Holandi0a T9R9=9 Trans ort Rout!0 =a$on 0 &elgi0a

#.TELEMATIKA 'TELEKDM:CIK)CI4% L ICFDRMATIKA+

Mnoga re.en0a su prisutna1 ima0u ra+li3ite na+i,e i ra+li3ite funkci0e 'na primer@ CIRR " Computer Integrated Railroading1 M*S " Transmodal1 ) I &)&)1 itd/(/ S,a re.en0a idu u pra,cu potpune integraci0e@ informacioni$1 upra,l0a3ki$1 reali+atorski$ i kontrolni$ funkci0a u globalnim logisti3kim mre2ama/ Cil0 0e kompletni pregled toka transporta od ,rata do ,rata/ Sistem mora da omogu-i@

po0ednosta,l0en0e s,i$ operaci0a1 pobol0.an0e proi+,odnosti sistema1 optimi+aci0u procesa u terminalima1 upra,l0an0e i kontrolu transportni$ sistema 'konte0nerski park1 ,o+ni park1 itd/(

$.STRATEGIJE LOGISTIKE
JIT ! 4:ST IC TIM%1 MOB " M)K% DR &:M1

10

 OUTSOUR&ING1 INSOUR&ING1 >PL " THIR* P)RTM

DJISTICS DJISTICS

?PL " FD:RTH P)RTM

11