TOPIK 1 KAYU-KAYAN PENGENALAN Mengikut kajian yang dilakukan oleh Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia, terdapat 35 spesies yang

sangat sukar dicari, termasuklah: (a) Balau Laut dan Balau Pasir daripada kumpulan kayu keras erat! ( ) "eruing Bulu, "eruing "ertas dan spesies lain dalam kumpulan kayu keras sederhana! dan (c) #emua Meranti serta spesies lain daripada kumpulan kayu keras ringan$ #em ilan spesies yang dikenal pasti mengikut keutamaan ialah: (i) Meranti %emak &ipis (ii) Meranti %em aga (iii) &yatuh %a an Merah (i') "empas (') Bintangor ('i) Mengkulang (ari ('ii) Meranti "epong ('iii) Mempisang (i)) (elutung AKTIVITI 1.1 KAYU-KAYAN TEMPATAN Menurut Malaysian %im er Industry Board (M%IB) di dalam kertas yang ertajuk *#peci+ying %im er +or Building ,onstructions-, kayu.kayan tempatan dikelas kepada / kumpulan utama iaitu! (a) Kumpulan kayu keras yan !era" (##$ - #ea%y #ar&'((&) (enis kayu adalah cengal, alau0selayan atu, kekatong, mer au, tem usu dan resak$ (!) Kumpulan kayu keras yan se&er)ana !era" (M#$ * Me&+um #ar&'((&) (enis kayu adalah kapur, kempas, keruing dan tualang$

(,) Kumpulan kayu keras yan r+n an (L#$ -L+ )" #ar&'((&) (enis kayu adalah jelutung, meranti, nyatuh, ramin, sepetir dan kayu getah$ (&) Kumpulan kayu yan lem!u" (-$ - -(."'((&) (enis kayu adalah damar minyak, geronggang, jelutong, petai, pulai, sesendok, terap dan terentang$ 1.1./ 0a)a +an-0a)a +an Kayu &an 1un s+nya Lima ahagian utama kayu ialah kulit luar, asta, kam ium, teras muda dan teras kayu$ (a) -"ruk"ur Kayu #truktur kayu oleh di ahagikan kepada sel.sel kayu, gelang tum esaran (gro1ing ring), ira, teras muda (sap 1ood) dan kayu keras (hard1ood)$ (!) -el-sel Kayu Ia ter ahagi kepada dua jenis iaitu sel kayu lampung dan sel kayu keras$ (i) #el kayu lampung terdiri daripada sel.sel panjang seperti jarum yang dikenali se agai tracheid$ Pada kayu a1al, dinding selnya nipis manakala untuk kayu akhir dinding selnya te al$ Pada sesetengah kayu terdapat sejenis sel kecil atau ruji empulur (medullary ray) yang er+ungsi menyalurkan makanan dalam arah serong$ (ii) #el kayu keras juga terdiri daripada sel.sel panjang seperti jarum dan dikenali se agai serat (+i re) manakala sel.sel esar dikenali se agai salur ('essel)$ #erat er+ungsi mem erikan kekuatan struktur, manakala salur er+ungsi menghantar makanan$ "ayu keras juga mempunyai empulur yang melalui celah.celah sel ini$ (,) Gelan Tum!esaran

(i) 2elang tum esaran juga dikenali se agai gelang tahunan dan ianya menunjukkan usia pokok secara kasar$ (ii) 2elang tum esaran ini jelas kelihatan untuk pokok di ka1asan iklim sederhana$ (iii) %erdapat per e3aan di dalam gelang tum esaran kerana pertum uhan yang erlaku dalam musim er e3a$ (i') ,iri gelang tum esaran (keratan rentas kayu alak) ukan sahaja dapat menganggarkan usia pokok tetapi juga dapat menunjukkan kadar tum esaran pokok, usia, si+at kekuatan pokok dan menentukan mutu pokok erkenaan$ (&) Ira Kayu Ira ialah serat kayu di andingkan dengan paksi utama sesuatu pokok$ Ira kayu terdiri daripada enam jenis iaitu: (i) Ira lurus ialah ira yang selari dengan pugak pokok dan senang dipotong$ (ii) Ira lintang terdapat di ahagian uku pokok (knot) dan engkak pokok$ (iii) Ira serong terjadi daripada kesan menggergaji erira lurus$ (i') Ira pusar terjadi apa ila serat mengikut suatu laluan erlingkar se1aktu pokok itu hidup$ (') Ira kait terjadi apa ila serat dari gelang tum esaran yang erturutan erla1anan arahnya$ "ayu ini anyak diperolehi di ka1asan tropika$ ('i) Ira gelom ang terjadi apa ila serat eru ah secara tetap dan ira ini kelihatan seperti om ak$ (e) Teras Mu&a &an Teras Kayu (i) Ianya er1arna le ih cerah er anding teras kayu$
Mfmn08

(ii) Bagi kayu lampung teras mudanya le ih lem a er anding teras kayu$ (iii) "edua.duanya tidak mempunyai per e3aan erat yang ketara$ 4anya teras muda le ih telap air dan ianya le ih lem a dan mudah ditum uhi cenda1an$ PEM0ELA#AN 2AN PENGE3INGAN KAYU 5alam proses penghasilan kayu untuk kegunaan di pasaran, kayu alak akan melalui proses pem elahan$ Proses pem elahan dilakukan untuk menghasilkan pel agai sai3 produk kayu, antaranya ialah tiang, eroti, eroti kecil dan papan jalur$ 1./.1 Pem!ela)an Kayu Pem elahan kayu adalah satu proses di mana se atang alak di elah untuk menjadi pel agai sai3 kayu atau papan$ "erja pem elahan ini iasanya dilakukan di kilang.kilang papan ataupun dikenali se agai sa1mill$ Balak. alak akan di elah dengan menggunakan pel agai mesin erkuasa kerja kayu seperti mesin gergaji pita dan mesin gergaji ulat$ Biasanya alak. alak akan di elah mengikut kaedah.kaedah erikut: (a) "aedah Belah Layang ( ) "aedah Belah %angen (c) "aedah Belah #uku 1././ Pen er+n an Kayu Pengeringan ialah proses mengeluarkan lem apan atau cecair yang terdapat dalam rongga sel dan dinding kayu$ Ianya dapat menurunkan peratus lem apan dari 67 hingga 857$ (ika kelem apan tinggi, kayu akan mudah rosak atau reput asah$

%ujuan pengeringan adalah untuk: (a) Menam ahkan kekuatan, ketahanlasakan dan senang dikerjakan ( ) Mengurangkan kemungkinan kayu pecah, kecut dan menggeleding (c) Memudahkan kerja menga1et, mengecat dan menggilap (d) Menjadikan kayu le ih mudah ter akar, jika digunakan se agai ahan akar (e) Mengelakkan kayu daripada serangan serangga dan kulat Berikut adalah +aktor.+aktor yang oleh mempengaruhi sesuatu proses pengeringan: (enis kayu ,ara susunan kayu #ai3 kayu "eadaan cuaca dan lokasi ,ara pengeringan dijalankan #ecara umumnya terdapat tiga kaedah pengeringan kayu: (i) ,ara semulajadi (ii) Pengeringan ertanur0relau (iii) Pengeringan air (i) Pengeringan #ecara Proses #emula (adi Pen er+n an se,ara pr(ses +n+ mempunya+ !e!erapa kelema)an4 +a+"u5 Lam at kering Pengeringan yang sukar dika1al Mutu kayu yang dihasilkan tidak seragam Kae&a) pen er+n an5 "ayu yang asah disusun secara teratur dan dilindungi di a1ah um ung "ayu terse ut akan di iarkan kering dengan sendirinya 6an ka masa pen er+n an yan &+perlukan !er an"un kepa&a5

(enis kayu "andungan lem apan kayu ,ara susunan ,uaca semasa pengeringan

(ii) Pengeringan %anur Ke!a+kan pr(ses pen er+n an +n+ a&ala)5 Masa yang singkat diperlukan, tidak le ih dari satu minggu Mengurangkan keretakan Menga1al kecacatan Kae&a) pen er+n an5 #atu relau atau tanur yang dapat menga1al suhu, kelem apan dan peredaran udara diperlukan #uhu perlu ditinggikan serta dika1al peredaran udara supaya proses menjadi cepat Pada hujung proses, stim diperlukan untuk mengurangkan retak dan menga1al kecacatan kayu Be erapa jenis tanur yang selalu digunakan adalah: %anur er ilik %anur erperingkat %anur jet stim %anur erkipas luar %anur erkipas dalam (+++) Pen er+n an A+r 5i dalam kaedah ketiga ini, kayu alak dimasukkan ke dalam sungai supaya se ahagian esar sap (cairan dalam tum uhan yang mem a1a nutrien ke semua ahagian tum uhan) dikeluarkan oleh air$ 1./.7 Pen a'e"an Kayu %ujuan penga1etan kayu dijalankan adalah untuk mengelak kayu diserang serangga dan cenda1an$ #elain itu ia juga dapat melam atkan re akan api ketika ke akaran$
Mfmn08

,iri.ciri ahan penga1et yang akan digunakan mestilah: 9mat eracun terhadap kulat0cenda1an0serangga perosak Boleh kekal dalam kayu iaitu tidak meruap0sejat keluar Bahan yang mudah meresap0menem usi ke dalam sel kayu %idak toksik kepada manusia0hai1an dan mudah digunakan Murah dan mudah didapati %idak merosakkan kayu dan menghakis keluli Mengham atkan ke akaran 1./.8 Ke,a,a"an Kayu "ecacatan kayu adalah keadaan ketidaksempurnaan pada kayu yang menye a kan kualiti kayu menurun$ 5ua punca utama kecacatan kayu erpunca daripada: (a) 9gen.agen luaran seperti manusia, cenda1an, serangga dan lain.lain ( ) "ecacatan semasa pengeringan (seperti rekah, pecah, melengkung, piuh dan meleding) (enis.jenis kecacatan kayu$ Buku :ekah kipas :ekah intang :ekah ulat Ira erpintal Piuh Pecah Menggeleding Ira pepenjuru Melengkung KAYU 2ALAM PA-A3AN 5i ahagian ini, kita akan lihat pada e erapa jenis entuk kayu yang oleh

diperolehi di pasaran$ 1.7.1 T+an %iang adalah salah satu komponen penting dalam pem inaan rumah atau angunan kediaman$ Biasanya sai3 se atang tiang adalah 8;;mm ) 8;;mm hingga 85;mm ) 85;mm dan panjangnya mele ihi 8;m$ <leh kerana tiang merupakan struktur yang penting dalam pem inaan angunan seperti rumah, maka ianya harus dihasilkan daripada kayu yang kuat terutamanya daripada kayu gred 9 iaitu "ayu "eras Berat$ 1.7./ 0er("+ Beroti adalah kayu yang mempunyai kete alan dari 36mm hingga 8;;mm, le ar dari =5mm hingga 85;mm dan panjang di antara 3m hingga 5m$ 5alam sesuatu pem inaan rumah atau angunan kediaman ianya digunakan untuk dijadikan gelegar, kekuda um ung dan rasuk$ 1.7.7 Papan Papan adalah produk kayu yang ersai3 te al dari 8>mm hingga 3=mm dan le ar mele ihi 85;mm$ Papan digunakan untuk mem uat lantai, dinding dan pintu dalam sesuatu ahagian rumah$ #emasa memilih papan se agai lantai dalam pem inaan rumah, kita harus memilih kayu jenis keras erat atau keras sederhana kerana ia le ih kukuh dan kuat$ #elain itu, papan juga digunakan se agai ahan mem uat projek reka entuk dan penghasilan projek reka cipta$ PAPAN 0UATAN 1.8.1 Papan Lap+s Papan lapis diper uat daripada e erapa lapisan kayu nipis yang dipanggil 'enier$ Bilangan lapisan dan te alnya adalah ganjil sama ada tiga, lima ataupun tujuh$ Lapisan diglu

dengan arah ira ertindihan ersudut tepat antara satu sama lain$ 9rah susunan yang ertentangan perlu untuk: Mem erikan kekuatan yang le ih tinggi Mengurangkan anjakan antara lapisan %idak mudah pecah %ahan ketukan Boleh dilenturkan Mudah dikerjakan

pel agai contoh papan lapis$ %iga lapis Lima lapis %ujuh lapis Papan lok Papan eroti Papan lamin (a) 6en+s-6en+s Papan Lap+s (i) (enis luaran (e)terior grade ply1ood) tahan lem ap$ 5iper uat daripada kayu gred tinggi dan diglukan dengan glu kalis air sesuai untuk ka1asan kelem apan 867$ (ii) (enis dalam (interior grade ply1ood) di mana sesuai untuk lem apan kurang 867$ (iii) (enis tahan lem ap yang sesuai untuk pel agai keadaan cuaca$ (i') (enis tahan didih yang juga sesuai untuk pel agai keadaan dan cuaca$ (!) Ke unaan Am Papan Lap+s (i) ?ntuk mem uat acuan konkrit (ii) ?ntuk menghasilkan @1e A atau rasuk kepingan papan lapis (iii) ?ntuk menghasilkan panel kulit tegasan (i') ?ntuk mem ina pera ot
Mfmn08

(') ?ntuk pem inaan umum (,) Papan Lap+s V+n+l Papan lapis Binil terdiri daripada satu lapisan 'inil plastik yang dilekatkan di kepingan papan lapis$ Lapisan 'inil di uat daripada resin urea atau melamin$ %erdapat anyak pilihan 1arna dan tekstur$ Ia tahan lasak, kalis air, tahan panas dan senang di ersihkan$ Ia digunakan untuk kemasan muka meja, pera ot, panel dan digunakan untuk acuan (+orm1ork) prategasan yang erkualiti tinggi$ 1.8./ Papan Gen"+an Keras (M21 * Me&+um 2ens+"y 1+!re 0(ar&) M5C merupakan papan gentian dengan dua permukaan yang licin$ Ia dihasilkan melalui proses pengeringan$ 2entiannya diikat dengan menggunakan dammar tiruan yang melekit$ 2entian ini mengandungi struktur tekstur yang sama halus dan dapat menghasilkan permukaan yang licin$ Papan M5C terdiri daripada dua jenis iaitu: Papan gentian M5C tanpa kemasan Papan gentian M5C kemasan muka yang erkualiti tinggi atau ,em oard (a) Papan en"+an M21 "anpa kemasan Pada asalnya, papan gentian M5C di uat tanpa lapisan kemasan er1arna.1arni$ "emasan muka M5C di uat setelah projek siap di ina$ #ai3 kete alan di pasaran ialah Dmm hingga 3>mm, le arnya ;$E hingga 8$>m dan panjangnya 8$6 hingga 3$Dm$ Ia digunakan

dalam pem inaan pera ot$ "elemahan M5C adalah ia mudah menyerap air lalu ergelem ung jika kemasan permukaan kurang erkualiti$ (!) Papan Gen"+an M21 Kemasan Muka 0erkual+"+ T+n + -9em!(ar& -EMAK KEN2I3I 1./ Kayu-kayan "empa"an !(le) &+kelaskan kepa&a empa" ka"e (r+ u"ama +a+"u kumpulan kayu keras yan !era"4 kumpulan kayu keras yan se&er)ana4 kumpulan kayu keras yan r+n an &an kumpulan kayu yan lem!u". 0a)a +an-!a)a +an u"ama kayu a&ala) kul+" luar4 !as"a4 kam!+um4 "eras mu&a &an "eras mu&a. 0alak yan "ela) &+!a'a keluar &ar+ )u"an akan melalu+ pr(ses pem!ela)an &+ k+lan -k+lan papan un"uk &+:a&+kan papan4 !er("+4 "+an 4papan :alur &an kayu sa+; !esar. Pem!ela)an kayu !alak !(le) &+lakukan &en an !e!erapa kae&a) &an &+ an"aranya a&ala) pem!ela)an layan 4 pem!ela)an "an en &an pem!ela)an suku. Pr(ses pen er+n an kayu perlu &+lakukan un"uk men uran kan kan&un an a+r &+ &alam kayu. Pen er+n an kayu !(le) &+:alankan se,ara semula :a&+4 melalu+ pen er+n an "anur &an pen er+n an a+r. Pen a'e"an kayu &+:alankan un"uk men elakkan kayu &ar+pa&a seran an seran a a"au ,en&a'an.

T+an 4 !er("+ &an papan a&ala) !e!erapa pr(&uk kayu &+ &alam pasaran yan !anyak &+ unakan &alam +n&us"r+ pem!+naan "eru"amanya pem!+naan ruma). Kayu !ua"an seper"+ papan lap+s4 M21 &an papan !erlap+s %en+er &+ unakan se,ara meluas &alam +n&us"r+ pem!ua"an pera!(".

TOPIK / TANGGAM KE36A KAYU PENGENALAN %anggam adalah salah satu kaedah untuk mem uat penyam ungan dan pemasangan ahagian. ahagian yang diper uat daripada kayu se elum sesuatu angunan ataupun projek siap di ina$ %anggam oleh dikategorikan kepada empat jenis iaitu: %anggam mele ar %anggam siku %anggam pemidang %anggam memanjang TANGGAM MELE0A3 %anggam jenis ini digunakan untuk menyam ung e erapa keping papan kecil untuk dijadikan kepingan papan yang le ar agi kegunaan seperti mem uat pintu, permukaan pera ot, dinding dan lantai$ Penyam ungan e erapa papan kecil itu dilakukan secara tepi ke tepi dengan menggunakan ahan pelekat seperti glu$ 9ntara jenis tanggam mele ar adalah: (a) %anggam glu gesel ( ) %anggam penetap (c) %anggam lidah dan lurah (d) %anggam tetingkat /.1.1 Tan am Glu Gesel
Mfmn08

%anggam glu gesel, di uat dengan menyediakan tepi kedua. dua keping papan secara lurus dan ersegi tepat se elum ianya diglukan$ "epingan papan terse ut diapitkan serentak dan di iarkan selama sekurang. kurangnya >/ jam supaya glu dapat mengeras dengan sempurna agi menghasilkan cantuman yang kukuh$ /.1./ Tan am Pene"ap %anggam jenis ini serupa dengan tanggam temu tetapi per e3aannya ialah penetap dipasangkan kepada setiap hujung kayu yang akan dicantum$ Papan atau kayu yang sesuai untuk tanggam jenis ini hendaklah erkete alan tidak kurang daripada 8>mm$ /.1.7 Tan am L+&a) &an Lura) %anggam lidah dan lurah merupakan tanggam mele ar yang la3im digunakan dalam pem inaan lantai dan dinding papan$ Pada setiap keeping papan di uatkan lidah di satu tepi dan lurah di tepi yang lain$ %anggam jenis ini dipasang dengan cara mengapit dan memaku serong$ /.1.8 Tan am Te"+n ka" 5i dalam tanggam ini, tepi kedua.dua papan di uat tetingkat dan dipasang dengan glu dan diapit $Cungsi tingkat ini adalah untuk menam ahkan luas permukaan yang diglukan$ TANGGAM -IKU %anggam siku di uat pada dua permukaan kayu yang ertemu secara ersudut tepat sama ada pada penjuru ataupun pada pertengahannya$ ,ontohnya dapat dilihat dalam pem inaan kotak dan laci$ 5i antara jenis tanggam dalam kategori tanggam siku adalah:

(a) %anggam temu ( ) %anggam rencong (c) %anggam ajang /./.1 Tan am Temu %anggam %emu dikenali se agai tanggam sudut tepi$ 4ujung papan kayu diluruskan dan ertemu secara ersudut tepat$ %anggam temu oleh diglu, dipaku atau diskrukan$ (enis tanggam ini digunakan pada pem inaan kotak atau peti iasa yang di uat secara ersudut tepat$ /././ Tan am 3en,(n %anggam ini adalah cara yang paling senang untuk menunjukkan sudut kotak yang tidak menunjukkan kerataan hujung kayu$ 5i sini, kedua.dua ahagian papan hendaklah sama te al$ "emudian, kedua.dua hujung papan akan dicantum dengan menggunakan glu kayu$ /./.7 Tan am 0a:an %anggam jenis ini mempunyai dua atau le ih ajang yang entuknya seperti ekor punai$ "eratan hujung kayu oleh dilihat di kedua.dua elah muka tanggam$ ,uram pada tepi ajang diserongkan mengikut kadar 8 : D$ %anggam jenis ini digunakan dalam pem inaan kotak yang memerlukan sudut yang kuat seperti pada elakang laci dan pemidang dulang$ %anggam ajang adalah tanggam yang terkuat sekali, TANGGAM PEMI2ANG %anggam pemidang digunakan dalam pem inaan kerangka kayu yang er entuk pemidang$ Bahagian kayu disam ungkan pada hujung dari tepi ke tepi$ ,ontohnya adalah pada pintu erpanel dan pemidang gam ar$ %anggam pemidang terdiri daripada:

(a) %anggam lekap ( ) %anggam kekang (c) %anggam penetap (d) %anggam lu ang dan puting /.7.1 Tan am Lekap %anggam jenis ini di uat dengan menarah kedua.dua ahagian keping kayu yang akan dilekapkan$ %arahan hendaklah setengah te al papan supaya apa ila dilekapkan permukaannya erkeadaan rata$ %anggam lekap oleh di uat dalam lima cara, iaitu : (a) %anggam lekap siku atau pepenjuru 5igunakan pada sudut pemidang yang kecil ( ) %anggam lekap penjuru rencong 5igunakan untuk mem uat kumai seperti pada kerangka gam ar kerana pelitupannya dapat melindungi hujung ira kayu (c) %anggam lekap % 5igunakan dalam pem inaan pemidang pada pemidang lintang yang ertemu dengan pemidang tegak secara ersilangan jauh dari hujungnya (d) %anggam lekap palang 5igunakan pada dua keping kayu yang ersilang (e) %anggam lekap ajang "egunaannya sama dengan tanggam lekap % tetapi le ih kuat untuk menahan tarikan dari se elah luar /.7./ Tan am Kekan %anggam jenis ini kadangkala digunakan untuk menggantikan tanggam lu ang dan puting$ %anggam kekang terdiri daripada dua ahagian, iaitu pin dan ca ang$ %e alnya ialah F daripada kete alan kayu$ 9da tiga entuk tanggam kekang yang digunakan, iaitu: (a) %anggam kekang %
Mfmn08

5igunakan untuk menggantikan tanggam lu ang dan puting iasa pada pertemuan kedua.dua ahagian kayu jauh dari hujungnya ( ) %anggam kekang penjuru &ama lain agi tanggam ini ialah tanggam lu ang dan puting ter uka$ Ia digunakan pada penjuru pemidang (c) %anggam kekang penjuru rencong ,a ang tanggam ini direncongkan pada kedua. dua elah hujung ataupun se elah sahaja)$ Ia digunakan apa ila satu tanggam yang le ih kuat daripada tanggam lekap rencong diperlukan, misalnya pada pemidang kaca$ /.7.7 Tan am Pene"ap %anggam penetap merupakan sejenis tanggam temu yang dikukuhkan dengan penetap$ Penetap se esar 803 te al kayu dimasukkan ke dalam tepi kayu sedalam tiga kali diameternya$ %anggam jenis ini terdapat pada pemidang lintang dan pemidang tegak kerusi dan meja$ %anggam jenis ini juga anyak digunakan pada pera ot yang dihasilkan secara pasang sendiri (knockdo1n +urniture)$ /.7.8 Tan am Lu!an &an Pu"+n %anggam jenis ini merupakan tanggam yang paling kuat dalam kategori tanggam pemidang$ Ia mempunyai er agai. agai entuk dan setiap entuk mempunyai +ungsi yang tertentu$ 9ntara entuk yang iasa digunakan adalah (a) %anggam lu ang dan puting iasa ( ) %anggam lu ang dan puting erjanjang

(c) %anggam lu ang dan puting er ahu tinggi rendah (d) %anggam lu ang dan puting er ahu se elah TANGGAM MEMAN6ANG %anggam memanjang digunakan apa ila menyam ung dua atang kayu atau eroti untuk menjadikannya le ih panjang$ "erja seperti ini iasanya dilakukan dalam pem inaan angunan$ 9da empat jenis tanggam memanjang yang sering digunakan, iaitu: (a) %anggam ska+ ( ) %anggam plat sam ut (c) %anggam sam ung jari (d) %anggam sam ung lekap /.8.1 Tan am -ka. %anggam ska+ anyak digunakan untuk memanjangkan kayu tutup tiang, gulung.gulung dan juga gelegar$ Panjang tanggam ska+ iasanya > hingga >F kali ukuran le arnya$ 5i tengah. tengah tanggam, dite uk pula lu ang untuk menerima aji lipat /.8./ Tan am Pla" -am!u" #e agai ganti kepada tanggam ska+, kedua.dua atang kayu dikerat lurus pada hujungnya dan disam ungkan ersama. sama dua keping logam atau plat kayu di kedua.dua elahnya dengan olt dan nat$ Panjang plat iasanya ialah empat kali le ar kayu yang erkenaan /.8.7 Tan am -am!un 6ar+ %anggam sam ung jari iasanya digunakan pada kayu ersai3 kecil, terutamanya agi kayu yang diproses dengan mesin$ Panjang sam ungan tanggam ini dua kali le ar kayu$ #am ungan jari iasanya dilekatkan dengan glu$ ,ontoh tanggam ini oleh didapati pada kayu susur tangan agi sese uah tangga$ /.8.8 Tan am -am!un Lekap

4ujung kedua.dua keping kayu di uang separuh te alnya dan dilekapkan sepanjang dua kali le ar kayu $ %anggam jenis ini digunakan dalam pem inaan pera ot yang tanggamnya tidak menerima tegangan yang erle ihan$ %anggam ini oleh dikukuhkan dengan olt dan nat$ AKTIVITI /.< Tan am &alam ker:a kayu &+ unakan se!a a+ sala) sa"u kae&a) men,an"um &ua !a)a +an kayu. Ter&apa" empa" ka"e (r+ "an am &alam ker:a kayu +a+"u "an am mele!ar4"an am s+ku4 "an am pem+&an &an "an am meman:an . Tan am lu esel4 "an am pene"ap4 "an am l+&a) &an lura) ser"a "an am "e"+n ka" a&ala) ka"e (r+ "an am mele!ar. Manakala "an am "emu4 "an am ren,(n &an "an am !a:an a&ala) ka"e (r+ "an am s+ku. Tan am lekap4 "an am kekan 4 "an am pene"ap &an "an am lu!an &an pu"+n pula &+ka"e (r+kan se!a a+ "an am pem+&an . Tan am ska.4 "an am pla" sam!u"4 "an am sam!un :ar+ &an "an am sam!un lekap a&ala) ka"e (r+ "an am meman:an . Tan am pene"ap &+pasan &en an men unakan kayu yan &+pan +l pene"ap
Mfmn08

a"au =&('el> yan mempunya+ pel!a a+ sa+; &an &+ame"er. 0a)an pen,an"uman &an pemasan an seper"+ paku4 lu4 skru4 !(l" &an na" &+ unakan un"uk men uku)kan la + "an am yan &+!+na. Perala"an seper"+ ra um me:a kayu4 ap+" G &an ap+" pan:an perlu semasa mem!ua" "an am &an men,an"um !a)a +an!a)a +an "an am.

melakukan kerja pemasangan$ %iga jenis ahan pemasangan yang digunakan dalam kerja kayu ialah: (a) Paku ( ) #kru (c) 2lu 7.1.1 Paku Paku adalah sejenis ahan pemasangan yang kerap digunakan kerana ia mudah diperolehi dan harganya erpatutan$ "e anyakan paku diper uat daripada keluli lem ut$ Paku jenis esi ergal'ani sesuai digunakan pada tempat.tempat yang terdedah tanpa di uat kemasan$ (a) 6en+s-:en+s Paku %erdapat pel agai jenis paku yang mempunyai si+at dan kegunaan yang er e3a$ (enis. jenis paku yang la3im digunakan adalah seperti (+) Paku 0+asa (,(mm(n na+l ) Paku ini erkepala ulat dan sesuai digunakan dalam pem inaan yang erat seperti memaku rangka dinding,mem uat kotak dan pem inaan am$ (++) Paku K("ak (!(? na+l) Paku ini serupa dengan paku iasa kecuali toloknya le ih kecil$ Paku ini digunakan apa ila didapati paku iasa mungkin meretakkan hujung kayu$ Ia amat sesuai untuk mem uat kotak dan pem inaan$ (+++) Paku Panel (,as+n na+l) #ejenis paku da1ai yang halus$ "epalanya er entuk kon yang ter alik$ 9pa ila dipakukan ke dalam kayu, kesannya kurang kelihatan$#ai3nya antara 8>mm hingga 5;mm$

TOPIK 7 0A#AN PEMA-ANGAN 2AN KEMA-AN PENGENALAN "ita telah pun mempelajari pel agai jenis tanggam agi tujuan mencantum e erapa ahagian kayu dalam menyiapkan sesuatu projek$ &amun, penggunaan tanggam ini agak terhad kepada penggunaan kayu sahaja$ Pel agai produk yang erasaskan kayu seperti kerusi, meja, set so+a, almari, ca inet dapur, katil dan se againya telah dihasilkan untuk memenuhi keperluan dan keselesaan kehidupan seharian kita$ #A-IL PEM0ELA6A3AN 0A#AN PEMA-ANGAN Pemasangan adalah satu proses di mana dua ahagian yang sama atau er e3a dicantum agi menyiapkan satu projek yang lengkap$ #atu pemasangan yang sempurna seharusnya kukuh, sta il, tepat dan cantik$ <leh itu ahan. ahan pemasangan yang sesuai, ekonomi, selamat dan tahan lama haruslah di eri pertim angan se elum

(+%) Paku Kemasan (.+n+s) na+l) Paku ini digunakan untuk kerja.kerja kemasan seperti memasang pelapisan dinding, kerja pera ot atau kerja yang tidak melihatkan kepala paku yang mencacatkan kemasan permukaan$ "epalanya er entuk peluru dan oleh di enamkan ke dalam kayu dengan menggunakan alat pem enam paku$ (%) Paku Ven+er Paku da1ai yang halus serupa dengan paku panel$ "adangkala paku jenis ini tanpa kepala$ Paku ini sesuai untuk memaku kumai dan ahan. ahan lain yang nipis$ (%+) Paku 0er elu ur Paku ini adalah sejenis paku nipis segiempat ujur dan ergelugur yang diper uat daripada keluli$ Paku ini sesuai digunakan untuk menemukan e erapa keeping papan dan juga tanggam lain$ #ai3 paku, digunakan erdasarkan tujuan dan +ungsi penggunaannya$ (!) 9ara-,ara Memaku Paku akan di enamkan kepada ahagian kayu yang akan dicantum dengan menggunakan tukul kuku kam ing$ "aedah memaku yang etul adalah dengan memaku secara serong$ Ini ertujuan mem eri pegangan dan cantuman yang le ih kuat er anding memaku secara tegak
Mfmn08

"epala paku akan di enamkan dengan menggunakan pem enam paku agi tujuan menghasilkan permukaan yang le ih kemas apa ila kemasan terakhir dilakukan$

7.1./ -kru "e anyakan skru untuk kerja kayu diper uat daripada keluli lem ut, kuprum atau loyang$ #kru yang diper uat daripada keluli lem ut oleh digal'ani, dikrom, dioksidakan atau disalut dengan tar untuk kerja.kerja yang tertentu$ #kru digunakan dengan meluas untuk memasang kelengkapan pera ot seperti engsel, kunci, selak dan lain.lain lagi kepada kayu$ %erdapat pel agai jenis skru di pasaran yang di antaranya akan di incang di ahagian ini$ / (a) 6en+s -kru (+) -kru kepala ra"a (,(un"ers"unk) #kru ini diper uat daripada keluli lem ut ergal'ani, tem aga dan loyang untuk mencegah karat$ #kru hendaklah dipasang dengan cermat kerana ia mudah patah$ Ia digunakan untuk kerja iasa di mana kepala skrunya sama rata dengan permukaan kayu seperti dalam pemasangan meja,kerusi, engsel, selak dan arang. arang logam yang lain$ (++) -kru kepala !ula" #kru ini mempunyai kepala yang ulat dengan ahagian a1ahnya rata$ #kru ini diper uat daripada keluli, loyang atau tem aga$ Ia digunakan untuk mengikat ahagian. ahagian kayu dan

di samping itu nampak se agai hiasan kerana kepalanya tim ul di atas permukaan kayu$ (+++) -kru kepala "+m!ul #kru ini merupakan cantuman skru kepala rata dan skru kepala ulat yang diper uat daripada ahan yang sama tetapi le ih kuat daripada skru kepala ulat$ Ia digunakan untuk mengikat kepingan logam kepada kayu di mana kekuatan dan kecantikan diutamakan seperti dalam pemasangan engsel hiasan dan pendakap logam$ (+%) -kru kepala Alen #kru ini merupakan sejenis skru yang anyak digunakan dalam industri pem uatan dan penghasilan pera ot masa kini$ "epala skru ini er entuk ulat dan erlu ang er entuk segi enam$ Pemutar skru 9len digunakan untuk memasang dan mem uka skru jenis ini (!) 9ara Memasan -kru Lu ang hendaklah di uat dengan gerudi untuk menerima atang ajak skru$ Bagi kayu lem ut, lu ang cuma diperlukan pada keping kayu atas sahaja dan uatkan lu ang enam untuk skru jika perlu$ Bagi kayu keras pula, lu ang menerima atang ajak diperlukan pada kepingan kayu atas sementara lu ang panduan diperlukan pada kepingan kayu a1ah$ #kru mestilah dipasang dengan pemutar skru yang sesuai dan ia tidak sepatutnya diketuk dengan

tukul esi kerana gentian kayu akan terputus mengaki atkan daya pegangan pada kayu erkurangan$ #kru oleh dipasang dengan le ih mudah jika hujungnya direndam di dalam lilin atau sa un$

(,) Kele!+)an Men unakan -kru (i) ,antuman le ih kuat er anding paku kerana adanya enang skru$ (ii) Mudah dipasang atau di uka jika erlaku kesilapan pencantuman$ (iii) Benda kerja tidak rosak semasa menca ut atau memasang semula ahagian yang akan dicantum$ 7.1.7 Glu 2lu ialah suatu ahan yang digunakan untuk mencantumkan dua enda kerja yang sama atau er e3a jenis$ Ia dihasilkan daripada pel agai ahan yang terdiri daripada protein inatang, pokok, sayuran, susu, petroleum dan lain.lain lagi$ #ecara umumnya glu oleh dikategorikan kepada dua jenis iaitu glu asli dan glu tiruan$ (a) Glu Asl+ %iga jenis glu asli yang iasa terdapat dalam pasaran adalah: (+) Glu 0+na"an 2lu ini dihasilkan daripada kulit, tulang dan perut inatang$ 2lu jenis ini sesuai untuk kerja dalaman seperti mem uat 'enier kayu dan papan lapis dalam menghasilkan pera ot$ (++) Glu Kes+n "esin ialah sejenis ser uk yang didapati daripada susu$ "esin dicairkan di dalam air
Mfmn08

dengan alkali dan akan menjadi glu kesin$ La mempunyai si+at rintangan air dan suhu yang sederhana dan akan melumur kayu keras$ la menjadi kering dise a kan kehilangan air dan tindak alas ahan kimia$ (+++) Glu Pr("e+n -ayur 2lu ini diper uat daripada minyak yang didapati daripada sayuran seperti kacang soya, kacang tanah, enih kapas dan dicampur dengan ahan. ahan kimia yang lain$ (!) Glu T+ruan 2lu tiruan digunakan dengan meluas er anding glu asli dan mudah diperolehi di pasaran$ Gmpat jenis glu tiruan yang iasa digunakan adalah: (+) Glu 3es+n Urea 1(rmal&e)+& 2lu ini digunakan secara sejuk dan dihasilkan dalam keadaan resin cecair$ #emasa proses penyediaan, glu akan dicampurkan dengan agen pengeras se elum digunakan$ 2lu ini tidak melumur dan mempunyai si+at rintangan daripada cuaca panas dan kulat$ la sesuai digunakan untuk merekat 'enier, papan lapis dan jenis papan yang lain$ (++) Ep(ks+ 2lu ini adalah sejenis resin yang cepat mengeras apa ila dicampurkan dengan agen pengeras$ la mempunyai si+at rintangan terhadap ahan. ahan kimia, air dan suhu yang tinggi$ #elain itu, kele ihan glu ini adalah ia tidak melumur$ 2lu ini sesuai digunakan untuk

merekatkan ahan. ahan seperti kayu, logam, kaca, tem ikar, ju in, getah, plastik dan se againya$ (+++) Glu PVA 2lu jenis ini digunakan secara meluas kerana ia dihasilkan se agai ancuh siap dan oleh disimpan lama jika tertutup rapat$ la senang digunakan, tidak melumur kecuali dengan ahan logam$ #elain itu juga ia tidak mem akar, ukan toksik, tidak erkulat dan mencapai kekuatan maksimum dalam jangka masa 8> jam$ 2lu PB9 digunakan dalam pem inaan am seperti merekat tanggam, papan lapis dan se againya$ (+%) Glu -en"u) Ianya sejenis cecair getah tiruan yang sangat senang ter akar$ ,ara menggunakannya ialah dengan menyapu keseluruhan kedua.dua permukaan enda kerja dengan lapisan yang nipis kemudian di iarkan kering sekejap le ih kurang 8;.>; minit$ #elepas itu keduadua enda kerja terse ut dilekatkan, kemudian ditekan dan diurut hingga rata$ Ia sesuai digunakan untuk merekatkan ahan. ahan yang erlainan seperti lapisan plastik hiasan, 'enier, kain, kulit dan kaca$ 0A#AN KEMA-AN KE36A KAYU "emasan kayu oleh ditakri+kan se agai melakukan langkah. langkah kerja terakhir dalam mem ina sesuatu projek kerja kayu se elum diguna dan dipasarkan$ "aedah kemasan yang etul menentukan kualiti

dan kecantikan enda kerja$ ?ntuk menghasilkan kemasan yang menarik dan ermutu tinggi, enda kerja atau projek perlu dira1at terle ih dahulu supaya apa ila disiapkan dengan kemasan tertentu tidak akan menunjukkan kelemahan dan kecacatan kayu terse ut$ %ujuan kemasan adalah untuk : 8$ Mem erikan pandangan kayu yang le ih kemas dan cantik >$ Menghilangkan kesan calar atau cacat 3$ Menyediakan lapisan pelindung daripada air atau serangga /$ #upaya projek kerja kayu le ih tahan lama 7./.1 0a)an Penyum!a" Bahan penyum at digunakan untuk menyum at lu ang. lu ang aki at daripada kecacatan kayu, kesan daripada kesilapan semasa proses mencantum serta celahan. celahan yang ter uka semasa kerja.kerja pemasangan projek kerja kayu$ Penyum at yang iasa digunakan ialah tepung penyum at dan 1ood +iller$ (a) Tepun Penyum!a" %epung penyum at adalah dalam entuk yang mudah di ancuh dengan air$ Ianya perlu di ancuh sehingga menjadi se ati$ Ia dilakukan se elum kerja. kerja menggosok dengan kertas las$ Ia mempunyai 1arna yang menyerupai 1arna kayu atau kemasan 1arna yang diperlukan nanti$ %epung penyum at iasanya digosok melintang urat kayu$ (!) $((& .+ller
Mfmn08

"ini, 1ood +iller adalah sejenis penyum at yang digunakan dengan meluas Ia adalah daripada jenis sedia guna tanpa memerlukan ancuhan$

7././ Pe'arna Kayu Ia digunakan untuk menggelapkan dan mengeluarkan susunan urat kayu dan menyamakan kayu yang erlainan 1arna$ %erdapat tiga jenis tona 1arna iaitu: 8$ Pe1arna minyak digunakan untuk menggilap lilin dan disapu agi melarutkan pelumur di dalam turpentin atau petrol$ >$ Pe1arna spirit mesti di ancuh dengan syelek dan spirit ertujuan menyamakan permukaan kayu dan mendapatkan kemasan yang sekata$ 3$ Pe1arna air oleh digunakan terus pada permukaan kayu se elum menyapu laker (lacHuer)$ Ia oleh disapu dengan menggunakan erus atau kain$ 7./.7 0a)an Penyu&a) Bahan penyudah merupakan ahan yang terakhir digunakan selepas kerja.kerja meyum at atau mera1at kecacatan kayu, se elum sesuatu produk kayu diguna atau dipasarkan$ %erdapat pel agai jenis ahan penyudah yang digunakan sesuai dengan kehendak pengguna serta keadaan di mana produk terse ut digunakan$ 6en+s-:en+s 0a)an Penyu&a) (a) 9a" M+nyak

,at ini mempunyai pe1arna dan cecair minyak linseed$ ,at minyak menjadi kering melalui proses penyejatan pelarutnya dan pengoksidaan$ 5alam proses mengecat, iasanya tiga lapisan cat diperlukan iaitu lapisan asas, lapisan alas dan lapisan kemasan$ ,at lapisan asas mengandungi cecair minyak linseed dan plum um merah se agai pe1arna$ Ia mengandungi minyak linseed, plum um putih dan minyak 'arnis,pe1arna dan pelarut yang sesuai seperti turpentin$ 9lat.alat untuk mengecat yang sesuai ialah erus dan alat penyem ur$ (!) 9a" Ke unaan K)as 5i antara jenis cat kegunaan khas adalah cat tahan api$ ,at ini mengandungi ammonium +os+at$ Ia digunakan untuk menam ahkan si+at rintangan terhadap ke akaran pada kayu dan jenis papan yang tertentu dalam perusahaan pem inaan$ (,) -yelek #yelek merupakan kemasan yang la3im digunakan pada kayu$ #yelek ialah resin asli yang dihasilkan dari tahi serangga ernama lac ug yang hidup atas dahan ranting sejenis pokok yang terdapat di 9sia %enggara$ :esin syelek larut di dalam alkohol.methylated spirit$ #yelek didapati se agai serpihan yang perlu dilarutkan di dalam alkohol untuk digunakan, ataupun di eli secara ancuh siap$ #yelek yang telah dilarutkan hendaklah disimpan di dalam ekas kaca$ (ika disimpan di dalam tin, 1arna syelek akan menjadi gelap$ #ecara erkumpulan anda dikehendaki mengenal pasti ahan penyum at jenis 1ood +iller yang terdapat dipasaran dan kesesuaian penggunaannya dalam sesuatu projek kerja kayu$

(&) -ampan #ampang merupakan sejenis 'arnis minyak yang menggunakan resin asli (cogo,manila,kauri) atau resin tiruan (phenolics, alkyds)$ Ia dimasak dalam minyak pengering (linseed, tung) dan dicairkan dalam pelarut seperti turpentin tulen dan spirit supaya mudah disapu atau disem ur$ #ampang digunakan khas pada kayu$ Proses pengeringannya mengam il masa selama 8> hingga >/ jam$ 5ise a kan oleh si+at rintangan cuaca dan tahan air, sampang sesuai digunakan pada kayu yang diguna untuk pem inaan dalam dan luar$ (e) Laker (la,@uer) Laker yang iasa digunakan terdiri daripada jenis resin (nitro.cellulose)$ Ia merupakan kemasan lutsinar yang cepat kering$ Laker ini dilarut dengan thinner, oleh disapu atau disem ur$ (.) Ven+er Kayu Benier kayu merupakan kepingan kayu nipis yang ditampal pada permukaan kayu$ Ia menyerupai rupa kayu yang asli tetapi ia hanya perlu ditampal pada permukaan kayu supaya kelihatan seperti urat kayu$ %erdapat pel agai jenis 'enier kayu di pasaran iaitu: "ayu ,engal "ayu &yatoh "ayu Balau "ayu Meranti "ayu #epetir KE3TA- LA"ertas las digunakan untuk melicinkan permukaan kayu se elum ahan penyudah atau selepas ahan penyum at digunakan$ Ia dijual dalam
Mfmn08

entuk keping erukuran >>cm . >=cm$ (a) Gre& Ker"as Las "ertas las ditentukan dengan gred seperti ;;, ;, 8, >, 3$ 2red ; dan ;; adalah gred paling halus$ Manakala, 8 adalah halus dan > serta 3 adalah gred kasar$ Bahan yang digunakan untuk mem uat kertas pelelas ialah silikon kar ida dan aluminium oksida$ %erdapat dua jenis kertas las iaitu: 8$ "ertas las kalis air untuk logam >$ "ertas las tidak kalis air untuk kerja kayu (!) Kae&a) Pen unaan Ker"as Las 2unakan ongkah kayu yang diper uat daripada ga us, kayu lem ut atau getah untuk menghasilkan permukaan yang sekata$ 2unakan kertas las gred > (kasar) untuk menggosok$ "ertas las hendaklah digosok selari dengan permukaan kayu$ "erja melelas oleh dilakukan sama ada dengan tangan atau mesin pelelas mudah alih

8.

<.

B.

=$

un"uk pen,an"uman !a)a +an !en&a ker:a. Ter&apa" &ua :en+s lu +a+"u lu asl+ &an lu "+ruan yan &+ unakan un"ukA pen,an"uman !en&a ker:a. Namun4 lu "+ruan a&ala) :en+s yan meluas &+ unakan. 0a)an penyum!a" &+perlukan un"uk menu"up lu!an a"au l+an pa&a kayu se!elum ker:a kemasan &+lakukan. Ker"as las &+ unakan !a + mel+,+nkan !en&a ker:a se!elum ker:a-ker:a kemasan &+!ua". Kemasan &en an men unakan pel!a a+ !a)an penyu&a) &+lakukan !a + "u:uan ke"a)anan4 ke,an"+kan &an mem!er+ n+la+ "am!a) pa&a sesua"u pr(&uk yan &+)as+lkan$

1. 0a)an pemasan an a&ala) !a)an yan &+ unakan !a + "u:uan pen,an"uman !e!erapa !a)a +an !en&a ker:a. /. Ter&apa" "+ a :en+s !a)an pemasan an &alam ker:a +a+"u paku4 skru &an lu. 7. Pel!a a+ :en+s &an sa+; paku &an skru &+ unakan

TOPIK 8 KAE2A# MENYE2IAKAN P3O6EK MEMA#AMI LUKI-AN KE36A Lukisan "erja (1orking dra1ings) perlu disediakan terle ih dahulu se elum sesuatu projek atau kerja amali dimulakan$ Lukisan kerja adalah merupakan proses a1al penyediaan lukisan selepas proses reka entuk produk$ Lukisan ini menerangkan rupa entuk produk yang lengkap dengan dimensi melalui pelan, pandangan sisi, pandangan hadapan serta keratan dan lukisan utiran atau tercerai$ Ia akan disediakan di dalam skala yang tertentu dan kadangkala mempunyai spesi+ikasi tersendiri$

%iga jenis lukisan yang terkandung dalam lukisan kerja ialah: (a) Lukisan <rtogra+ik ( ) Lukisan Isometri (c) Lukisan %erperinci atau Lukisan Butiran Tu:uan Luk+san Ker:a &+se&+akan a&ala) un"uk5 (i) Menggam arkan projek yang se enar yang akan disiapkan (ii) Mengetahui dimensi atau ukuran ahagian. ahagian projek amali (iii) Menyenaraikan ahan. ahan, alatan serta ahan kemasan yang akan digunakan (i') Menyenaraikan langkah. langkah dalam menyiapkan projek amali (') Mengenal pasti ahan kemasan yang sesuai digunakan 8.1.1 Luk+san Or"( ra.+k Lukisan ortogra+ik merupakan lukisan dua dimensi (>5) yang memaparkan le ih daripada dua pandangan agi sesuatu o jek$ ?njuran ortogra+ik iasanya dilihat dari tiga sudut pandangan iaitu: (a) Pandangan hadapan ( ) Pandangan atas atau pelan (c) Pandangan sisi Pandangan ini dilihat tepat dan tegak E;I dari arah yang dinyatakan$ Pandangan atas (pelan) iasanya dilukis di se elah atas$ Manakala, pandangan hadapan dan pandangan sisi pula dilukis di se elah kanan atau kiri$ Pandangan hadapan ergantung kepada arah yang dilihat$ 8.1./ Luk+san Is(me"r+ Lukisan isometri ialah sejenis lukisan piktorial$ Lukisan ini menunjukkan gam aran yang jelas tentang sesuatu o jek atau struktur$ Lukisan isometri mudah di+ahami kerana entuk o jek dapat dilihat dari ketiga. tiga tepinya, iaitu permukaan
Mfmn08

hadapan, permukaan atas dan permukaan sisi$ Lukisan isometri mempunyai tiga paksi iaitu paksi condong kiri, paksi tegak dan paksi condong kanan$ Paksi condong lukisan isometrik ersudut 3;I$Paksi lukisan isometrik oleh disusun pada e erapa sudut iaitu: (a) Paksi la3im ( ) Paksi ter alik (c) Paksi mengu+uk 8.1.7 Luk+san Terper+n,+ Lukisan terperinci ataupun dikenali se agai lukisan utiran merupakan satu lukisan yang menggam arkan secara terperinci sesuatu ahagian yang akan di uat dalam sesuatu projek amali$ #etiap ahagian yang tercerai akan di erikan dimensi lengkap seperti panjang, le ar dan te al sesuatu ahan yang akan digunakan$ #elain itu juga ia akan mem eri panduan kepada pelajar apakah kaedah sam ungan serta ahan sam ungan yang paling sesuai digunakan$ KAE2A# MENYE2IAKAN 0A#AN (0ILL O1 MATE3IAL) 8./.1 Apaka) C0+ll (. Ma"er+alD E @Bill o+ MaterialA adalah senarai ahan. ahan atau arang. arang yang digunakan di dalam melaksanakan atau menyiapkan sesuatu produk atau kerja amali atau khususnya untuk proses pengeluaran atau pem uatan$ Bahan. ahan yang terli at adalah dikategorikan kepada e erapa ahagian:. (a) Bahan. ahan Mentah ?tama ,ontohnya kayu, papan gentian khas (M5C), papan lapis, 'enier dan se againya$ ( ) @4ard1are and CittingA serta aksesori

,ontohnya paku, skru, olt dan nat, engsel, runner, pemegang dan se againya$ (c) Perekat atau @2luA ,ontohnya resin, poli'inil asetat (PB9c), urea +ormaldehid, perekat poliurethan (polyutherane, P?), hardener dan se againya$ (d) Bahan "emasan ,ontohnya stain, laker (lacHuer), thinner, syelek dan se againya$ (e) Bahan. ahan Bungkusan ,ontohnya kotak, plastik, polistirena dan se againya$ 8././ Kepen"+n an C0+ll (. Ma"er+alD 9ntara ke aikan sistem penyediaan @Bill o+ MaterialA adalah seperti erikut: (a) 5apat mem uat perancangan a1al tentang segala ahan yang akan digunakan se elum sesuatu projek amali itu dijalankan ( ) 5apat mem uat perancangan pem elian dan sentiasa memastikan stok yang ada mencukupi untuk setiap projek yang akan dilaksanakan (c) 5apat mem uat penga1alan ahan. ahan (penjimatan) semasa projek sedang dijalankan (d) 5apat mem uat pengiraan0anggaran kos yang terli at di dalam penghasilan projek amali (e) 5apat memastikan proses penghasilan projek amali sentiasa erjalan lancar, ersistematik dan seterusnya menghasilkan produk yang erkualiti KAE2A# MENYE2IAKAN 0A#AN KE36A AMALI #elepas Bill o+ Material disediakan, langkah seterusnya adalah :

(a) "enali ahan kayu dengan melihat struktur ira kayu dan jenis kayu yang digunakan$ ( ) Mem e3akan kayu yang aik dan e as dari kecacatan seperti menggeleding, retak, erlu ang, er uku, urat erpintal, erpiuh dan se againya$ (c) Menyediakan kayu$ Pilih muka le ar dan ketam hingga rata serta tandakan (J) dan pilih muka te al, ketam hingga rata serta tandakan ( K)$ (d) Mem uat tanda dengan menolok le ar yang dikehendaki pada kedua.dua tepi daripada muka tepi$ "etam hingga ke garisan tolok$ ?ji dengan tolok lurus dan sesiku L$ (e) Mem uat tanda dengan menolok te al yang dikehendaki, ketam hingga ke garisan tolok$ ?ji tolok lurus dan tolok rata$ (+) 2ergaji satu hujung kayu dan uji dengan sesiku L$ (g) ?kur dan tanda panjang yang dikehendaki dari hujung yang dipotong$ "erat dengan gergaji hingga ke tepi garisan tanda panjang$ Luk+san ker:a !er"u:uan meneran kan rupa !en"uk pr(&uk a"au ker:a yan akan &+s+apkan. T+ a :en+s luk+san ker:a a&ala) luk+san (r"( ra.+k4 luk+san +s(me"r+ &an luk+san "erper+n,+ a"au luk+san "er,era+. 0OM a&ala) s+n ka"an 0+ll (. Ma"er+al yan !ermaksu& senara+ !a)an-!a)an a"au !aran -!aran yan akan &+ unakan &alam
Mfmn08

pen )as+lan sesua"u pr(&uk a"aupun ker:a amal+. -e!elum sesua"u ker:a amal+ &+mulakanF senara+ !a)an4 perala"an &an kelen kapan &alam !en kel )arusla) &+pas"+kan ,ukup. -e!elum sesua"u ker:a amal+ &+mulakan4 ker:a men"a.s+rkan luk+san ker:a a"au luk+san pr(:ek )arusla) &+lakukan "erle!+) &a)ulu !a + men enal pas"+ &+mens+4 lan ka)lan ka) &alam meny+apkan pr(:ek amal+ ser"a !a)an kemasan yan !akal &+ unakan. Kemasan pr(:ek a&ala) pr(ses "erak)+r se!elum sesua"u pr(:ek +"u !(le) &+ una a"au &+pasarkan. Ia !er"u:uan men:a&+kan pr(:ek +"u kemas4 ,an"+k4"a)an lama4 mu&a) &+!ers+)kan &an mempunya+ n+la+ pasaran. Pr(ses mera'a" permukaan kayu &+:alankan &en an menyum!a" permukaan kayu yan !erlu!an a"au mempunya+ ke,a,a"an &en an "epun penyum!a" ('((& .+ller). Mel+,+nkan permukaan kayu !(le) &+lakukan &en an men unakan ker"as las a"aupun mes+n pelelas. In+ !er"u:uan men )as+lkan

permukaan yan l+,+n pa&a pr(:ek &an mem!er+ kemasan yan !ermu"u. TOPIK < -I-TEM 0EKALAN AI3 KAE2A# PENG#ANTA3AN 0EKALAN AI3 0E3-I# 9ir mentah yang telah diproses di loji ra1atan air perlu disalurkan kepada pengguna industri dan domestik$ #istem penghantaran ekalan air sum er dikatakan cekap jika ia menepati keperluan erikut: "ualiti air memenuhi kehendak.kehendak tempatan seperti 1arna, au,kekerasan dan pepejal terampai "adar tekanan dan kuantiti air yang mencukupi untuk semua kegunaan "ekurangan kadar ekalan yang tidak mele ihi 857 iaitu pada kadar minimum #pesi+ikasi sistem yang tahan lama, ekonomikal dan senang disenggarakan %erdapat tiga kaedah penghantaran ekalan air sum er di mana setiap satunya dapat me1ujudkan tekanan di dalam paip ekal untuk agihan iaitu: #istem 2ra'iti #istem Berpam #istem 2ra'iti dan Berpam <.1.1 -+s"em Gra%+"+ "onsep sistem gra'iti adalah keadaan di mana air disalurkan dari tempat tinggi ke tempat rendah dengan menggunakan daya gra'iti$ Loji pem ersihan air di ina di atas tapak yang arasnya terletak le ih tinggi daripada pengguna$

%ekanan perlu dika1al supaya tidak terlalu tinggi atau terlalu rendah sehingga merosakkan sistem agihan$ <.1./ -+s"em 0erpam #istem erpam digunakan jika turus tekanan pengguna rendah atau pengguna erada di tempat yang le ih tinggi daripada loji ekalan air$ 5i dalam sistem ini, air yang telah diproses dipam terus ke dalam paip utama tanpa memerlukan storan$ "ele ihan utama sistem ini ialah tekanan air pengguna dapat diu ah suai mengikut keperluan$ <.1.7 -+s"em Gra%+"+ &an 0erpam 5alam sistem ini, air yang telah diproses dipam naik untuk disimpan di dalam tangki atau kolam air diparas yang tinggi$ Penghantaran air kepada pengguna dari tangki atau kolam ini dilakukan secara gra'iti$ Ini ermakna semua pengguna mesti erada di paras yang le ih rendah daripada tangki atau kolam terse ut$ #istem ini paling kerap digunakan kerana +aktor ke erkesanan dan ekonomikal$ #istem ini mempunyai kele ihan storan air semasa ekalan elektrik terputus di samping memerlukan pam sederhana yang erkadar sama$ KAE2A# PENGAGI#AN 0EKALAN AI3 A$AM Paip ekalan air la3imnya ditanam di dalam tanah dan dirintangkan mengikut tataatur jalan raya$ Pengagihan ekalan air untuk skim perumahan la3imnya mempunyai empat kaedah iaitu:
Mfmn08

(a) "aedah 4ujung Mati ( ) "aedah 2rid (c) "aedah 2elang (d) "aedah (ejarian <./.1 Kae&a) #u:un Ma"+ "aedah ini sesuai digunakan untuk skim perumahan kerana +aktor ekonomikal dan senang untuk pem angunan seterusnya$ "aedah terse ut adalah ekonomikal kerana penggunaan paip yang kurang er anding kaedah yang lain$ "elemahan utama sistem ini ialah air hanya mengalir pada satu arah mati sahaja$ (ika erlaku kerosakan pada mana.mana paip, ekalan air kepada semua pengguna akan terputus$ 9liran air se egini juga oleh mengurangkan kesegaran air$ #elain itu, tekanan air juga tidak dapat ditingkatkan ketika diperlukan terutamanya semasa erlaku ke akaran$ <././ Kae&a) Gr+& #istem ini sesuai digunakan agi andar. andar yang terancang$ 5alam kaedah 2rid ini, semua paip utama, ca ang dan suapan dicantumkan di antara satu sama lain$ "aedah ini agak mahal kerana meli atkan penggunaan paip yang le ih panjang agi mem ekal air kepada pengguna$ kele ihannya ialah keupayaan sistem ini mem ekalkan air yang sentiasa segar dan secara erterusan$ Bekalan air ke pengguna tidak akan terjejas sekiranya erlaku ke ocoran pada mana.mana ahagian tertentu$

<./.7 Kae&a) Gelan "onsep kaedah ini hampir sama seperti kaedah 2rid$ Per e3aannya ialah ke1ujudan gegelang yang er entuk ulat atau segiempat yang disediakan di sekitar ka1asan yang memerlukan ekalan air dengan paip utama mengelilingi ka1asan ekalan$ "aedah ini sesuai digunakan agi andar yang mempunyai sistem jalan raya yang teratur dan lurus$ Biasanya kaedah ini digunakan di ka1asan yang mempunyai kepadatan penduduk yang tinggi$ <./.8 Kae&a) 6e:ar+an #istem jejarian sesuai digunakan agi andar atau skim perumahan yang mempunyai susunatur jalan raya erjejari -I-TEM AGI#AN AI3 2OME-TIK Proses menyalurkan air kepada pengguna memerlukan satu sistem agihan lengkap yang merangkumi: Paip utama Paip perkhidmatan Paip agihan Pili air Meter Pam (sekiranya ada) %angki simpanan (terdapat paip limpahan dan cucian) Injap <.7./ -+s"em 0ekalan A+r -e:uk 2(mes"+k %erdapat dua sistem ekalan air sejuk untuk rumah.rumah kediaman masa kini iaitu: sistem ekalan air secara terus! dan sistem ekalan air secara tidak terus$ AKTIVITI <.7

0EKALAN AI3 -E9A3A TE3U#istem ini mem ekalkan air ersih kepada semua peralatan ke ersihan dalam sese uah rumah kediaman secara terus daripada saluran air utama$ %angki ekalan air ersih diperlukan hanya untuk pem ekalan air ke silinder simpanan air panas$ "apasiti minimum tangki air sejuk adalah 88/ liter atau ersamaan dengan muatan silinder air panas$ -+s"em !ekalan se,ara "erus mempunya+ ,+r+-,+r+ seper"+ !er+ku"5 (a) 9ir yang di ekalkan melalui kaedah ini mem olehkan pengguna sentiasa menerima ekalan air ersih dari pem ekal melalui paip perkhidmatan$ ( ) "aedah ekalan air secara terus tidak memerlukan tangki simpanan$ <leh yang demikian, pengguna tidak perlu menjalankan penyenggaraan secara rutin agi menjamin kualiti air yang digunakan$ (c) Bagaimanapun kaedah ini terdedah kepada masalah ekalan terputus sekiranya paip utama pecah, kerja.kerja penyenggaraan dan penaikan tara+ dilakukan pada paip utama$ 0EKALAN AI3 -E9A3A TI2AK TE3U5alam sistem ini, semua pemasangan kecuali ekalan pada sinki dan pancuran air di ekalkan secara tidak langsung dari tangki simpanan air sejuk$ <leh kerana tangki mem ekalkan air ke semua peralatan ke ersihan, maka muatan tangki simpanan adalah dua kali ganda dari tangki untuk sistem ekalan air secara terus, iaitu >>= liter$ -+s"em !ekalan a+r se,ara "+&ak "erus mempunya+
Mfmn08

kele!+)an a"au kekuran an seper"+ !er+ku"5 (a) 9ir yang di ekalkan melalui kaedah ini mem olehkan pengguna menerima ekalan air ersih dari tangki simpanan secara erterusan 1alaupun ekalan air melalui paip utama terputus$ ( ) "aedah ekalan air secara tidak terus memerlukan tangki simpanan$ <leh itu, pengguna perlu menjalankan penyenggaraan secara rutin agi menjamin kualiti air yang digunakan$ (c) "aedah ini terdedah kepada masalah ke ersihan sekiranya kerja.kerja penyenggaraan tidak dilakukan$ "ejadian seperti paip utama pecah atau apa ila kerja. kerja penyam ungan aru di uat menye a kan tanah, lumpur atau kotoran di tempat di mana kerja di uat di a1a ke tangki simpanan di rumah pengguna$ <.<.1 Pen a +)an A+r ke Kelen kapan Perpa+pan &+ 3uma) 9ir dari paip ekal di a1a ke tangki oleh paip menegak (raising main) yang juga dikenali se agai paip perkhidmatan$ 2aris pusat yang sesuai untuk paip ini adalah 83mm$ 5ari tangki, air di a1a masuk ke pemasangan. pemasangan termasuk tangki air panas melalui paip agihan (distri ution pipe)$ Perhatikan agaimana paip di dapur mendapat ekalan air terus dari paip ekal$ Paip agihan disam ung di tangki 5;mm (> inci) dari a1ah atau dasar tangki supaya kotoran di dalam tangki tidak memasuki paip. paip terse ut$

"unci air dipasang selalu dan sesudah tangki untuk memisahkan tangki dari sistem air ini sekiranya ada keperluan pem aikan dan ser'is$ Paip limpahan diletakkan di atas sedikit dari aras injap ola agi mem eri laluan air supaya tidak mele ihi had aras yang ditampung tangki sekiranya erlaku kerosakan pada injap$ Paip cuci disam ung di ahagian dasar tangki! LdrainL atau Memptying plugL mestilah disediakan apa ila air perlu dikosongkan untuk kerja penyenggaraan atau mengganti tangki aru$ <.<./ Tan k+ A+r -+mpanan Penggunaan tangki simpanan dapat menjamin ekalan air agi sekurangkurangnya sehari jika paip utama tidak mem ekalkan air$ #eterusnya dapat memenuhi kehendak segera contohnya apa ila erlaku ke akaran, air dari tangki terus dapat digunakan dan dalam masa yang sama air terus memenuhi tangki$ #ekiranya ekalan air panas diperlukan untuk sese uah rumah maka ekalan untuk tangki air panas oleh didapati daripada tangki simpanan dengan ini dapat mengurangkan keperluan injap keselamatan (sa+ety 'al'e reHuirement)$ 5i antara perkara yang perlu dipertim angkan apa ila tangki simpanan digunakan adalah: Ianya erkehendakkan ruang0tempat dan ahan penyokong yang mencukupi! dan %angki air mudah menjadi kotor le ih.le ih lagi jika tidak ditutup$

%erdapat pel agai jenis ahan yang digunakan untuk tangki simpanan agaimanapun jenis gentian kaca dan ahan polimer0plastik adalah yang paling luas digunakan$ Bahan jenis ini digunakan kerana: Ia ringan dan senang dipasang Ia tidak erkarat #udut di permukaan dalamnya senang dicuci Ia memerlukan tapak yang rata, tidak kuat sekiranya diletak di atas alang kayu sahaja$ <.<.7 An aran 0ekalan A+r yan 2+perlukan &+ 0an unan Ke,+lG2(mes"+k Bekalan air sehari untuk se uah rumah iasa ditentukan dengan mengam il kira jumlah penghuninya$ "e anyakan rumah iasa adalah tertakluk kepada undang.undang kecil ( y. la1s) tertentu yang menentukan aha1a setiap penghuni mesti mendapat ekalan se anyak E; liter sehari$ 5engan ini anggaran ekalan air yang diperlukan oleh sese uah rumah dapat ditentukan dengan mendara jumlah penghuni dengan angka terse ut$ <.<.8 Ke&u&ukan Tan k+ A+r &an Pemasan annya 5i angunan. angunan kecil, tangki air selalunya ditempatkan di ruang a1ah um ung untuk mendapatkan tekanan yang aik dan di ruang atas ilik air$ 5i angunan. angunan esar, tangki air ditempatkan mengikut 3on dengan mengadakan tangki.tangki erasingan yang mengam il
Mfmn08

kira kehendak pihak om a dan pihak penguasa air$ 5i negara.negara sejuk, ruang tangki air dipanaskan untuk mengelakkan pem ekuan air$ :uang di mana tangki diletakkan mestilah mempunyai pertukaran udara yang memuaskan$ :uang terse ut mestilah cukup esar untuk melakukan kerja.kerja pem aikan dan pem ersihan dan juga untuk menukarkan tangki.tangki itu apa ila erlaku kerosakan atau lain. lain masalah$ %iap.tiap tangki mesti mempunyai paip amaran0paip limpah, di mana air akan keluar apa ila injap ola rosak$ Ter&apa" "+ a kae&a) pen )an"aran !ekalan a+r !ers+) +a+"u s+s"em ra%+"+4 s+s"em !erpam &an a!un an s+s"em !er ra%+"+ &an !erpam. Empa" kae&a) pen a +)an !ekalan a+r yan la;+m &+ unakan a&ala) kae&a) )u:un ma"+4 kae&a) r+&4 kae&a) elan &an kae&a) :e:ar+an. Penyam!un an pa+p !ekalan a+r u"ama kepa&a pa+p a +)an pen una a"au pa+p perk)+&ma"an &+lakukan a"as perm+n"aan pen una sen&+r+ &an selepas syara"-syara" yan &+kenakan &+pa"u)+. 0ekalan a+r se,ara "erus mem!ekalkan a+r !ers+) kese"+ap

perala"an ke!ers+)an &+ ruma) se,ara "erus "anpa melalu+ "an k+ s+mpanan4 semen"ara keperluan "an k+ a+r se:uk )anya 'u:u& sek+ranya perlu mem!ekalkan a+r kepa&a s+l+n&er a+r panas. Pen unaan "an k+ s+mpanan a+r a&ala) meluas &an pel!a a+ :en+s &an sa+; !era&a &+ pasaran. 0+lan an pen )un+ sese!ua) ruma) ke&+aman a"au !+lan an pepasan an a"au lekapan &+ mana a+r akan &+!ekalkan mempen aru)+ :umla) +s+pa&u a+r a"au kapas+"+ "an k+ s+mpanan a+r yan perlu &+pasan . -EMAK KEN2I3I <.1 TOPIK B 0A#AN PE3PAIPAN 6ENI--6ENI0A#AN PE3PAIPAN Bahan. ahan perpaipan merupakan ahan yang sangat penting dalam kerja.kerja pemasangan sistem ekalan air$ %erdapat pel agai jenis ahan perpaipan di pasaran, yang sering digunakan$ 9ntaranya ialah paip esi ergal'ani (2al'anised Iron), klorida poli'inil (PB,), polietilena (PG) dan kuprum$ B.1.1 Pa+p 0es+ 0er al%an+ (Gal%an+se& Ir(n * GI ) Paip Besi Bergal'ani (2al'anised Iron) B# 836= atau paip B2 dihasilkan daripada ahan keluli lem ut dengan lapisan yang disadur dengan lapisan 3ink$ Paip B2 jenis ini di kelaskan dan mempunyai kod 1arna tertentu serta mempunyai kegunaan

"elas

"od Narna

"egunaan Paip limpah dan pengalihuda raan tangki simpan Paip agihan Paip perkhidmata n

Perang0, oklat

B ,

Biru Merah

#ai3 paip esi ergal'ani ini ditentukan oleh diameter dalaman dan panjang pia1ainya ialah D meter agi se atang paip$ :ajah D$8 menunjukkan parameter rujukan iaitu te al dinding dan diameter dalaman serta maklumat yang diperolehi daripada se atang paip esi ergal'ani$ (a) Ke!a+kan pa+p !es+ !er al%an+5 (i) #enang didapati (ii) "uat dan dapat menanggung tekanan yang kuat (iii) #ai3 yang oleh didapati D 85; mm (!) Kelema)an pa+p !es+ !er al%an+5 (i) Mudah erkarat (ii) Memerlukan kerja yang le ih seperti mem enang (iii) 4arga agak mahal B.1./ Pa+p Kl(r+&a P(l+%+n+l (PV9) Paip PB, merupakan sejenis paip plastic er1arna kela u yang digunakan untuk paip agihan, paip cuci dan paip limpah$ Paip ini tidak sesuai digunakan untuk menyalurkan air panas dan paip perkhidmatan$ Paip jenis ini ringan, mudah dikendalikan dan permukaannya licin$ "elas yang iasa digunakan dalam pemasangan paip domestik ialah kelas G, =
Mfmn08

dan D yang mempunyai kete alan dinding erlainan mengikut sai3 diameter dan kelasnya B.1.7 Pa+p P(l+e"+lena (PE) Paip PG er1arna hitam dan mempunyai ciri.ciri tahan karat, elastik, liat dan oleh dilentur$ Paip ini digunakan untuk mengalirkan air dari paip induk ke meter air$ #ai3 paip ini ditentukan mengikut sai3 diameter luaran$ #ai3 yang digunakan dalam pemasangan paip domestik ialah >; mm hingga /; mm dan ukuran kete alan dindingnya er e3a, Paip PG dikeluarkan dari kilang dalam entuk gegelung 8;; meter dam >;; meter panjang$ Paip PG dikira erdasarkan %ekanan &ominal atau Pressure &ominal (P&) iaitu jumlah tahap tekanan dalaman paip$ "e aikan paip jenis ini adalah ia oleh lentur (+le)i le) dan oleh digunakan sama ada di atas ataupun di a1ah tanah$ B.1.8 Pa+p Kuprum Paip kuprum iasanya digunakan untuk penyaluran air panas dalam system ekalan air di dalam rumah$ Paip jenis ini mempunyai permukaan yang licin dan kekuatan tegangan yang tinggi$ Permukaan paip ini licin dan akan menye a kan rintangan yang kecil terhadap aliran air$ Ia juga sesuai digunakan di atas ataupun di a1ah tanah$ #ai3.sai3 yang iasa digunakan (O luar) adalah 85, 86,>>, >6 , 35, /> dan 5/mm$ ,ara penyam ungan paip kuprum: (a) ,apillary dan compression joint untuk mem ekal air panas ( ) "impalan

untuk longkang di atas tanah 6ENI--6ENIKELENGKAPAN PAIP "elengkapan paip adalah sangat penting dalam sistem ekalan air di dalam rumah atau sesuatu angunan$ Ia adalah ahagian penghujung yang dihu ungkan oleh ahan perpaipan$ 5i antara jenis kelengkapan paip adalah tangki sim ah, tangki simpanan air dan pili$ B./.1 Tan k+ -+m!a) %angki sim ah digunakan untuk menyimpan air dan kemudiannya menyim ah keluar melalui paip sim ah untuk mem ersihkan mangkuk tandas$ %angki sim ah diper uat daripada plastik atau tem ikar$ %angki sim ah oleh menyimpan air sehingga E liter$ (a) (enis.jenis %angki #im ah %erdapat tiga jenis tangki sim ah iaitu: (+) Tan k+ -+m!a) Aras T+n + 5igunakan ersama mangkuk tandas jenis cangkung 5ipasang pada jarak > meter dari aras lantai (++) Tan k+ -+m!a) Aras 3en&a) 5igunakan ersama mangkuk tandas jenis duduk 5iper uat daripada tem ikar atau PB, dan terletak tinggi sedikit dari aras mangkuk tandas (+++) Tan k+ -+m!a) Au"(ma"+k Menyim ah air pada ekas urinal secara automatik mengikut masa tertentu Biasanya terdapat di dalam ilik air lelaki sahaja$ "ini juga terdapat dalam tandas jenis duduk (!) 0a)a +an U"ama &an 1un s+ Tan k+ -+m!a)

%angki sim ah aras tinggi dan rendah mempunyai ahagian utama yang sama (adual Cungsi Bahagian Paip alur Mem olehkan air masuk masuk ke dalam (paip tangki sim ah agihan) Paip alur keluar (paip sim ah) Menyalur air keluar dari tangki sim ah untuk menyim ah serta mem ersihkan mangkuk tandas$ Menyalur air keluar dari tangki sim ah jika erlaku kerosakan pada injap e ola atau penumpang$ Menga1al kemasukan air ke dalam tangki sim ah$

Paip limpah

Injap e ola

Pelampung Pelampung yang terapung di atas permukaan air akan ergerak ersama paras air$ Pelampung menga1al paras air dengan menutup injap e ola melalui lengan pelampung$ Lengan pelampung yang ergerak ke atas menolak om oh dalam injap e ola$ Injap gegendang Menga1al air masuk ke tiu si+on$ 9pa ila tuil ditarik, injap gegendang
Mfmn08

akan naik dan mem enarkan air masuk ke tiu si+on untuk menyim ah mangkuk tandas$ %uil tarik0 %uil tarik terdapat tangkai di luar tangki pelepas sim ah$ 9pa ila mangkuk tandas perlu dicuci, tuil ditarik untuk menyim ah air$ %iu si+on Menyalurkan air ke paip sim ah$

Bahagian. ahagian serta +ungsi tangki sim ah (,) Lan ka)-lan ka) Men an"+kan Pelampun &an Pelaras In:ap 0e!(la %ujuh langkah menggantikan pelampung dan pelaras injap e ola adalah seperti erikut: i) pelaras injap dikunci dengan mengetatkan nat penguci dan paip alur masuk di uka ii) 9ras air di dalam tangki dipastikan tidak mele ihi aras lu ang paip limpah iii)pelampung digantikan dengan yang aru dan diuji dengan memasukkan air ke tangki sim ah i') paip alur masuk ditutup dan air dari tangki sim ah dikeluarkan dengan menekan atau menarik tuil sim ahan ') jika aras air naik, pemutar skru digunakan untuk memutar skru pelaras hingga hujungnya menghampiri hujung injap e ola 'i) penutup tangki sim ah di uka dan ditanggalkan dari lengannya dengan memutarnya kearah la1an pusingan jam

'ii) jika aras air terlalu rendah, hujung skru pelaras dijauhkan daripada hujung injap e ola$ (&) Pr(ses s+m!a)an 9pa ila plat terte uk dan injap gegendang naik, air akan mengalir masuk melalui lu ang. lu ang pada plat terte uk ke ruang kosong tiu si+on kerana tekanan dalam tiu si+on le ih rendah$ B././ P+l+ Pili er+ungsi menga1al pengaliran dan penggunaan air keluar melalui hujung atang paip$ Ia diper uat daripada loyang (campuran logam kuprum dengan 3ink)$ %erdapat juga pili yang diper uat daripada klorida poli'inil (PB,)$ #ai3 pili yang la3im digunakan ialah 83mm dan >;mm mengikut diameter alur masuk$ %erdapat dua jenis pili iaitu pili e i ir dan pili ertiang$ (a) P+l+ !e!+!+r Pili e i ir mempunyai alur masuk melintang (mendatar) (:ajah D$=)$ Ia iasa digunakan pada sinki dapur dan ta mandi$ Pemulas kepalanya er entuk lintang atau erpalang (kapstan)$ Biasanya pili jenis ini diper uat daripada loyang atau yang disadur dengan kromium$ (!) P+l+ !er"+an Pili jenis ini mempunyai alur masuk menegak dan iasanya diper uat daripada loyang ersadur kromium $ Ia la3imnya digunakan pada esen cuci tangan yang diper uat daripada tem ikar$ Ia juga oleh didapati dengan pemulas erpalang (kapstan)$ Pili jenis ini diikat pada esen dan ta mandian dengan menggunakan nat la1an jam$ B./.7 Peran kap Perangkap diper uat daripada klorida poli'inil (PB,) atau esi ergal'ani$ #ai3 yang iasa

digunakan ialah yang erdiameter 3>mm dan 36mm$ Peran kap &+ unakan un"uk5 Memerangkap sisa kotoran daripada mengalir ke dalam longkang Menyekat serangga daripada masuk ke dalam sinki Menghalang au usuk masuk ke dalam rumah %iga jenis perangkap yang iasa digunakan dalam sistem perpaipan ialah: Perangkap otol Perangkap # Perangkap P 0A#AN PEMA-ANGAN 2AN PENYAM0UNGAN (a) Bahan Pemasangan (Bahan Pepasang) Bahan pemasangan digunakan untuk menyam ung ahan perpaipan dengan kelengkapan perpaipan yang terdapat dalam sistem ekalan air sejuk atau air panas$ #etiap jenis ahan pemasangan di uat mengikut jenis ahan perpaipan$ ( ) Bahan Penyam ungan (Bahan #e atian) Bahan penyam ungan adalah ahan yang digunakan semasa melakukan kerja.kerja pemasangan ahan perpaipan dengan ahan. ahan pemasangan ataupun kelengkapan perpaipan yang lain$ Ini ertujuan untuk mengukuhkan lagi sam ungan supaya paip air tidak ocor melalui sam ungan yang telah di uat$ 9ntara ahan penyam ungan yang iasa digunakan dalam kerja.kerja perpaipan ialah pita P%CG , simen pelarut (sol'ent cement), pasta 3ink oksida dan mayang tali guni$

Mfmn08

0a)an perpa+pan a&ala) !a)an u"ama &alam s+s"em !ekalan a+r &+ &alam ruma) un"uk men al+rkan a+r &ar+ pun,a !ekalan. T+ a :en+s !a)an perpa+pan yan &+ unakan se,ara meluas a&ala) pa+p !es+ !er al%an+ (GI)4 pa+p kl(r+&a p(l+%+n+l (PV9) &an pa+p p(l+e"+lena (PE). Tan k+ s+mpanan a+r &+ unakan un"uk mener+ma &an meny+mpan a+r &ar+ pa+p perk)+&ma"an &an se"erusnya men a +)kan ke kelen kapan pa+p yan la+n melalu+ pa+p a +)an. Tan k+ s+m!a) &+ unakan un"uk meny+mpan a+r &an kemu&+annya meny+m!a) keluar melalu+ pa+p s+m!a) !a + mem!ers+)kan man kuk "an&as. Ter&apa" "+ a :en+s "an k+ s+m!a)5 "an k+ s+m!a) aras "+n +4 "an k+ s+m!a) aras ren&a) &an "an k+ s+m!a) au"(ma"+k. P+l+ !er.un s+ un"uk men a'al pen al+ran &an pen unaan a+r melalu+ )u:un !a"an pa+p. Ter&apa" &ua :en+s p+l+ +a+"u p+l+ !e!+!+r &an p+l+ !er"+an . Peran kap !er.un s+ un"uk memeran kap s+sa k("(ran4 menyeka" seran a &an men )alan !au !usuk masuk ke &alam ruma). 0a)an pemasan an (pepasan ) &+ unakan un"uk menyam!un an"ara !a"an pa+p &en an pa+p yan la+n a"au &en an kelen kapan pa+p.

0a)an penyam!un an seper"+ p+"a PT1E &an s+men pelaru" &+ unakan un"uk men uku)kan sam!un an ser"a men elakkan ke!(,(ran. 0erpan&ukan pelan ark+"ek ruma) ke&+aman an&a4 kenal pas"+ &an senara+kan pel!a a+ !a)an yan &+ unakan un"uk pemasan an &an penyam!un an kelen kapan perpa+pan. AKTIVITI B./ TOPIK H PENYAM0UNGAN 2AN PEMA-ANGAN PAIP KAE2A# PENYAM0UNGAN PAIP POLIVINIL KLO3I2A (PV9) Pada pelajaran yang lepas, anda telah mempelajari ciri.ciri paip PB,$ 5alam kerja penyam ungan paip PB,, ia le ih mudah dilaksanakan jika er anding engan penyam ungan paip B2$ 9nda akan mempelajari ahan penyam ungan, alatan tangan dan kaedah penyam ungan paip PB,$ H.1.1 0a)an-0a)an Penyam!un an (a) Batang paip PB, ( ) #imen pelarut (c) #iku E;P sama PB, (d) #oket pengecil PB, (e) "unci paip PB, (+) Pili paip PB, H.1./ Ala"an "an an (a) 2ergaji esi ( ) Pemotong PB, (c) "ikir rata (d) #pana oleh laras KAE2A# PENYAM0UNGAN PAIP 0G Ber anding dengan paip PB,, penyam ungan paip B2 le ih rumit dilaksanakan dan mengam il masa yang le ih

lama$ Nalau agaimanapun sam ungannya kukuh dan tahan lama$ H./.1 0a)an-0a)an Penyam!un an (a) Paip B2 ( ) Pita P%CG (Poly %etra Cluoro Gttelena) (c) %ee sama B2 (d) #iku E;P sama B2 (e) Puting 4eksagon B2 (+) #oket #ama B2 (g) Pili Be i ir H././ Ala"an Tan an Pa+p (a) Perengkuh paip ( ) Playar oleh laras (c) 2ergaji Besi H.7.1 0a)an-0a)an Penyam!un an pa+p p(l+ (a) Paip poli ( ) Penyam ung paip poli H.7./ Ala"an "an an (a) 2ergaji Besi atau Pemotong PB, ( ) #pana cengkam seri u TOPIK I ALAT-ALAT MENGUKU34 MENGU6I 2AN MENAN2A ALAT MENAN2A 1.Pen ar+" (a) 5igunakan untuk mem uat garisan pada permukaan logam$ ( ) 5i uat daripada keluli kar on tinggi yang dikeraskan dan di aja pada hujungnya$ "edua.dua hujung matanya halus dan tajam$ (c) 4ujung penggarit yang engkok digunakan untuk menggaris garisan di tempat yang sukar dilakukan dengan hujung yang lurus$ /.Pene!uk T+"+k (a) 5igunakan untuk menanda kekal pada garisan permukaan logam$ ( ) 5i uat daripada keluli keras dan mempunyai hujung yang tajam ersudu 3;I.D;I$ 7.Pene!uk Pusa"
Mfmn08

(a) Mata pene uk pusat ersudut D;I atau E;I digunakan untuk menanda kekal$ ( ) Mata yang ersudut D;I digunakan untuk menanda garisan kekal$ (c) Mata yang ersudut E;I pula untuk menanda pusat ulatan se elum kerja menggerudi dilakukan$ (d) 5i uat daripada keluli erkar on tinggi yang dikeraskan dan di aja$ 8.Pla" Permukaan (a) Mempunyai permukaan yang licin dan rata$ Bahagian tepi yang lurus dan ersudut tepat E;I antara satu dengan lain$ Plat ini di uat daripada esi tuang atau granit$ ( ) Permukaan plat perlu ditutup supaya tidak rosak atau terhakis apa ila tidak digunakan$ (c) Bersih dan keringkan permukaan plat dan sapukan satu lapisan nipis minyak pelincir$ (d) Plat permukaan digunakan untuk: (i) Menguji kerataan sesuatu permukaan enda kerja$ (ii) "erja.kerja menapak$ <.0(n ka) V (a) 5i uat daripada esi tuang$ ( ) Bongkah LBL iasanya digunakan secara erpasangan$ (c) 5igunakan untuk menetapkan atang ulat ketika kerja menapak$ 0a)an Menan&a 5ua jenis ahan menanda yang iasa digunakan iaitu: 8$ "apur >$ #ul+at Prosedur Menanda 8$ Bersih dan gosok permukaan yang hendak ditanda$ >$ Narnakan permukaan enda kerja yang hendak ditanda dengan erus khas atau penyem ur$

3$ Biarkan kering$$

ahan

penanda

ALAT-ALAT MENGUKU3 2AN MENGU6I I./.1 Ala" Men ukur 1. M+kr(me"er Mikrometer merupakan alat pengukur jitu$ %erdapat dua jenis micrometer, (a) M+kr(me"er luar digunakan untuk mengukur garis pusat enda ulat, te al dan le ar kepingan rata$ (!) M+kr(me"er &alam digunakan untuk mengukur garis pusat ahagian dalam$ /. An kup Vern+er 9ngkup Bernier merupakan alat pengukur jitu dan oleh mengukur sehingga ketepatan 808;;mm$ ,ara Mem aca 9ngkup Bernier #kala utama disenggatkan kepada 8; ahagian$ %iap.tiap ahagian ersamaan dengan 8 mm$ #kala Bernier yang panjangnya E mm disenggatkan kepada 8; ahagian yang sama$ 2arisan ke.8; skala 'ernier sejajar tepat kepada garisan ke.E skala utama$ Mem aca 9ngkup Bernier %entukuran ;$;> mm 8$ Bacaan skala utama yang terhampir dengan mm DD ) 8$;; Q DD$;; mm >$ Bacaan skala Bernier senggatan ke.3E yang sejajar dengan #kala satu garisan pada skala utama 3E ) ;$;> Q ;$=6 mm (umlah DD$=6 mm I././ Ala" Men u:+ 1. T(l(k 2+al (2a+l Gau e) 9ntara kegunaan tolok dial adalah untuk: (a) Menguji penjajaran sesuatu komponen dengan tepat$

( ) Menguji keregangan antara dua gear$ /. T(l(k 2+al Gerek (2+al Gau e) 9lat ini paling cepat dan pantas menyemak kehausan gerek silinder$ 7. T(l(k Telesk(p+k 9lat ini er entuk % digunakan untuk mengukur garis pusat silinder$ %olok teleskopik dimasukkan ke dalam lu ang dan kemudian pusingkan tom ol untuk mem e askan pelocok pada kedudukan pemegang tegak$ "etatkan dan pusingkan pelocok pada kedudukan pemegang tegak$ "etatkan dan pusingkan pelocik dengan memusingkan tom olnya$ "eluarkan tolok teleskopik untuk diukur garis pusat silinder terse ut dengan menggunakan mikrometer luar$ 8. T(l(k Perasa (1eeler Gau e) %olok perasa merupakan set ilah atau da1ai yang mempunyai nilai kete alan tertentu$ (enis %olok Perasa (i) %olok perasa ilah untuk menguji kelegaan enda kerja yang rata seperti kelegaan injap atau kelegaan titik sesentuh$ (ii) %olok perasa da1ai untuk menguji kelegaan enda kerja yang tidak rata seperti celahan palam pencucuh$ <. Tep+ Lurus 5i uat daripada keluli erkar on yang dikeraskan, di aja dan diratakan$ Ber entuk segi empat tepat atau segi empat ujur$ 5igunakan untuk mengukur kerataan enda kerja$ B. Pem!ar+s Kelul+

Mfmn08

9lat ini di uat daripada keluli kalis karat$ "egunaannya ialah untuk mengukur garis lurus$ H. -es+ku L 9lat ini digunakan untuk menguji ketepatan sudut E;I pada se elah luar atau dalam enda kerja$ ALAT-ALAT -E3VI1. 6ek Lan"a+ (ek lantai digunakan untuk mengangkat kenderaan$ Bahagian yang diangkat mestilah di ahahagian yang padu seperti kerangka, lengan gantungan atau gander untuk mengelakkan kerosakan pada ahagian lantai kenderaan$ /. -an a Keselama"an #etelah diangkat kenderaan, hendaklah disangga dengan menggunakan sangga keselamatan 7. #(+s" 4oist digunakan untuk mengangkat kenderaan agi memudahkan mekanik melakukan kerja mem aiki ahagian a1ah kenderaan$ 8. 9reeper ,reeper digunakan semasa melakukan kerja di ahagian a1ah kenderaan yang telah disangga agi memudahkan kerja$ ALAT TANGAN 1. -epana #epana digunakan untuk mengetatkan dan melonggarkan olt dan nat$ #ai3 sepana terdapat dalam ukuran metrik dan inci$ (enis #epana (i) #epana hujung ter uka$ (ii) #epana gelang$ (iii) #epana ga ung$ /. -(ke" #oket digunakan untuk melonggarkan dan mengetatkan olt dan nat$ #oket mesti digunakan ersama.sama dengan hendal$

7. Pemu"ar -kru Pemutar skru terdapat dalam pel agai jenis entuk dan sai3$ Pemutar skru digunakan untuk melonggarkan dan mengetatkan skru$ Bahagian hujung pemutar skru iasanya rata atau daripada jenis Philip$ 8. Pen,a!u" -"a& Penca ut stad digunakan untuk mengeluarkan stad$ <. Playar (enis Playar (+) Playar a!un mencengkam, memegang enda kerja dan memotong 1ayar$ (++) Playar mun,un pan:an memegang ahagian. ahagian kecil dan kerja mem engkok$ (+++) Playar pem("(n memotong 1ayar,ri'et kecil dan da1ai$ (+%) Playar ,ekam ra um mengapit enda kerja$ (%) Playar kl+p len kun menanggalkan dan memasang klip$ B. Tukul %erdapat pel agai jenis tukul yang digunakan untuk kerja. kerja mengetuk$ "epala tukul dikelaskan kepada dua jenis iaitu tukul kepala keras dan tukul kepala lem ut %ukul kepala keras dan tukul kepala lem ut iasanya digunakan di dalam engkel automati+$ %ukul kepala lem ut di uat daripada plastic dan getah, digunakan untuk mengetuk ahagian. ahagian enda kerja supaya tidak rosak$ H. Ala" K)as 9lat ini merupakan alat yang di uat khas untuk sesuatu kerja$ %anpa alat khas, kerja yang hendak dilakukan tidak dapat dijalankan dengan sempurna$ Biasanya setiap pem uat

kenderaan mempunyai alat khasnya sendiri$ %ugasan EN6IN PET3OL I.<.1 En:+n (a) Cungsi: Menghasilkan kuasa untuk menggerakkan kenderaan dan menjalankan semua peralatan elektrik serta alat tam ahan dalam kenderaan$ (c) "endalian Gnjin 5ua Lejang Gnjin dua lejang tidak menggunakan injap$ #e aliknya, terdapat liang pada dinding silinder yang ditutup dan di uka oleh penggerak piston iaitu liang masuk, liang pindah dan liang ek3os$ Per erakan ke a"as (i) 9ci engkol erpusing menye a kan piston ergerak dari %%B ke %%9$ (ii) Piston menutup liang pindah dan liang ek3os$ (iii) Liang masuk ter uka pada ketika ini$ (i') Pergerakan piston memampatkan campuran udara dan ahan api di ruang pem akaran$ (') Bakum ter1ujud dalam kotak engkol$ ('i) ,ampuran udara dan ahan api dari ko uretor masuk ke dalam kotak engkol melalui liang masuk$ Per erakan ke !a'a) (i) Pada akihir pergerakan piston ke atas, palam pencucuh mengeluarkan unga api dan mem akar campuran udara dan ahan api yang telah dimampatkan$ (ii) Pem akaran menye a kan ledakan dan menghasilkan kuasa yang tinggi$ (iii) Piston ditolak dari %%9 ke %%B menye a kan liang ek3os dan liang pindah ter uka$ (i') Liang masuk tertutup dan pergerakan piston menolak
Mfmn08

campuran udara dan ahan api melalui pindah ke ruang pem akaran$ (') 2as ek3os keluar melalui liang ek3os$ (d) "endalian Gnjin Gmpat Lejang Gnjin empat lejang mempunyai injap dan prosesnya meli atkan empat lejang iaitu lejang masuk, mampatan, kuasa dan ek3os Le:an masukan (i) Piston ergerak dari %%9 ke %%B$ Bakum ter1ujud di ahagian atas piston dalam silinder$ (ii) Injap masukan ter uka dan injap ek3os tertutup$ (iii) %ekanan atmos+era menolak campuran udara dan ahan api dari ko uretor ke dalam silinder melalui injap masuk yang ter uka$ Le:an mampa"an (i) Piston ergerak dari %%B ke %%9$ (ii) "edua.dua injap tertutup$ (iii) ,ampuran udara dan ahan api dimampatkan$ Le:an kuasa (i) Piston menghampiri %%9 dalam lejang mampatan$ (ii) ,ampuran udara dan ahan ap dicucuh oleh unga api yang dikeluarkan oleh palam pencucuh$ (iii) Ledakan menghasilkan kuasa yang tinggi$ (i') Piston ditolak dari %%9 ke %%B$ (') "edua.dua injap masih tertutup$ Le:an ek;(s (i) 9pa ila piston sampai ke %%B, injap ek3os mula mem uka$ (ii) Pergerakan piston dari %%B ke %%9 menolak gas yang ter akar keluar melalui injap ek3os$

(iii) Pada akhir lejang ek3os, injap masuk mula mem uka$ (i') Proses ini erulang selagi enjin hidup$ Per e3aan antara enjin dua lejang dengan enjin empat lejang Gnjin Lejang 5ua Gnjin Lejang Gmpat

(a) Pem ukaan dan penutupan liang dika1al oleh piston$ ( ) #atu pusingan aci engkol melengkapkan satu kitaran$ (c) Minyak pelincir dicampur dengan ahan api petrol agi tujuan peliciran$ (d) "epala piston mempunyai pemesong untuk menga1al pengaliran campuran udara dan ahan api ke dalam silinder$

(a) #alur masuk dan salur ek3os dika1al oleh injap$

( ) 5ua pusingan aci engkol melengkapkan satu kitaran$ (c) %erdapat takungan asing unuk menakung minyak pelincir agi tujuan peliciran$ (d) %iada pemesong pada kepala piston$

I.<./ Pen elasan En:+n (a) -usunan In:ap (!) 6umla) -+l+n&er (,) 6en+s -usunan -+l+n&er

(&) Kepala -+l+n&er Cungsi utama kepala silinder adalah untuk menutup silinder enjin agar dapat mem entuk ruang pem akaran$ "omponen. komponen utama yang terpasang pada kepala silinder ialah aci sesondol, pepasangan injap dan palam pencucuh$ "epala silinder enjin lama di uat daripada esi tuang sementara enjin moden menggunakan aloi aluminium$ (e) A,+ -es(n&(l Cungsi utama aci sesondol ialah mem uka injap masuk dan ek3os mengikut urutan yang ditetapkan$ 2ear aci sesondol dipasang pada ahagian hadapan aci sesondol dan disam ungkan pada gear aci engkol dengan tali sa1at pemasangan$ 9ci sesondol iasanya di uat daripada esi tuang$ (urnal aci sesondol ergerak di dalam galas yang terdapat di dalam kepala silinder$ (.) Pan&u In:ap Pandu utama aci sesondol ialah tempat atanginjap ergerak$ %erdapat dua jenis pandu injap, iaitu pandu injap kamiran dan pandu injap pasang tekan$ (enis kamiran di uat semasa proses pem uatan kepala silinder sementara jenis pasang tekan ialah sarung yang dipasang pada lu ang dalam kepala silinder$ ( ) 2u&ukan +n:ap 5udukan injap ersama.sama muka injap er+ungsi menghasilkan kedap udara$ (enis dudukan injap ialah dudukan kamiran dan dudukan pasang tekan$ 5udukan kamiran terdapat pada kepala silinder esi tuang sementara jenis pasang tekan terdapat dalam kepala silinder aloi aluminium$ #udut dudukan injap dalam enjin ialah /5I atau 3;I$ ()) Pepasan an In:ap
Mfmn08

"enderaan menggunakan sama ada injap jenis Popet atau cenda1an$ Injap diuat daripada proses larikan dan ahagian utamanya ialah muka, atang dan jidar injap$ %erdapat dua jenis injap iaitu injap masuk dan injap ek3os$ "epala injap masuk le ih esar daripada kepala injap ek3os$ #esetengah atang injap ek3os mengandungi natrium untuk menyejukkan injap$ #udut muka injap ialah /5I dan 3;I$ Pengadang injap di uat daripada getah neoprene er+ungsi untuk menghalang kemasukan minyak pelincir ke dalam ruang pem akaran$ Pegas injap di uat daripada keluli pegas dan di e3akan erdasarkan ilangan gelung, ukuran dan ketegangannya$ (+) Pan,a 3(n a Masuk Panca rongga masuk di uat daripada aloi aluminium dan dipasang pada kepala silinder$ "ar uretor atau pemancit dipasang pada panca rongga masuk dan mempunyai saluran yang disam ung ke setiap silinder$ ,ampuran udara dan ahan api masuk melalui saluran ini$ (:) Pan,a 3(n a Ek;(s Panca rongga ek3os di uat daripada esi tuang dan dipasang pada tepi silinder$ #emasa injap ek3os ter uka, gas ek3os keluar melalui saluran panca rongga ke paip ek3os$ (k) 6en+s A,+ -es(n&(l 8$ 9ci #esondol 9tas %unggal (#<4,)$ >$ 9ci #esondol 9tas "em ar (5<4,)$ (l) 6en+s 3uan Pem!akaran Baji Lempeng(pancake) hemis+era

TOPIK J -I-TEM 2ALAM EN6IN PENGENALAN -I-TEM 0A#AN API Cungi utama sistem ahan api ialah meme ekalkan campuran udara dan ahan api ke dalam ruang pem akaran enjin untuk memudahkan pem akaran yang sempurna serta memperoleh kuasa yang optimum$ "adar campuran eru ah mengikut keadaan jalan yang dilalui oleh kenderaan$$ J.1.1 Tan k+ !a)an ap+ %angki ahan api iasanya terletak jauh dari enjin untuk mengelakkan ke akaran khususnya ketika erlaku kemalangan$ Biasanya tangki ini diper uat daripada keluli tertekan$ 5i dalam tangki terdapat sesekat untuk mengurangkan ahan api ergelom ang$ ?nit penghantar isyarat juga terletak dalam tangki dan +ungsinya ialah menghantar isyarat menunjukkan muatan tangki$ J.1./ Pam !a)an ap+ Cungsi pam ahan api ialah mengepam ahan api daripada tangki ke enjin$ %erdapat dua jenis pam iaitu mekanikal dan elektrik diguna dalam kenderaan$ Pam mekanikal dipasang pada enjin sementara pam elektrik dipasang dalam tangki ahan api$ "e anyakan kenderaan moden mengguna pam elektrik$ J.1.7 T(l(k !a)an ap+ %olok ahan api menunjukkan paras ahan api dalam tangki minyak$ 5ua jenis tolok diguna dalam kenderaan iaitu jenis gelong im angan dan jenis thermostatik$ J.1.8 Penap+s u&ara

Cungsi penapis udara ialah mem ersihkan udara yang masuk ke dalam silinder$ Penapis yang kotor dan tersum at akan menye a kan campuran udara dan ahan api menjadi kaya dan mem a3irkan ahan api$%erdapat dua jenis penapis udara iaitu kering dan asah$Ia dipasang atas corong kar uretor$ J.1.< Penap+s !a)an ap+ Bahan api perlu ersih apa ila memasuki kar uretor$ Ia mengelakkan ori+is kar uretor daripada tersum at$ Bahan api yang kotor juga oleh menye a kan injektor tersum at$ J.1.B Kar!ure"(r Cungsi kar uretor ialah mem ekalkan campuran udara dan ahanapi mengikut keperluan keadaan jalan serta kelajuan kenderaan$ "ar uretor oleh dikelaskan mengikut e erapa kaedah$ Berdasarkan aliran udara ia di ahagi kepada aliran tepi, a1ah dan atas$ "ar uretor juga dikelaskan mengikut corongnya samada satu corong atau dua corong$ Lihat "enderaan melalui pel agai keadaan semasa ergerak atas jalan$ Bagi memenuhi keadaan ini er agai litar digunakan dalam kar uretor untuk menyalurkan campuran udara dan ahan api$ Litar.litar utama ialah pelampung, pencekik, kelajuan melahu0rendah, kelajuan tinggi, kuasa penuh dan pencepat$ J.1.H -+s"em pan,+"an !a)an ap+ elek"r(n+k "endalian sistem ini adalah dengan memancit ahan api ke dalam pancarongga sedutan yang mengalirkan udara$ #istem ini adalah le ih e++isyen er anding dengan sistem
Mfmn08

kar uretor kerana ia dapat menyukat ahan api dengan le ih tepat mengikut keadaan jalan$ #ukatan ditentukan oleh unit ka1alan elektronikyang di antu oleh penderia$ Berdasarkan isyarat penderia, unit ka1alan elektronik mem eri isyarat kepada pemancit unutk menyem ur ahan api$ J.1.I Ken&al+an Bahan api dari tangki disalurkan oleh pam elektrik ke dalam sistem ertekanan$ Bahan api yang erle ihan kem ali ke tangki$ #e uah pengatur dalam system mampastikan tekanan ahan api dalam sistem adalah malar$ J.1.J Peman,+" Pemancit adalah se uah komponen elektromekanikal yang memancit ahan api yang tersukat ke dalam pancarongga$ Pemancit ini se enarnya adalah se uah solenoid yang ergerak apa ila arus laluinya$ PENGENALAN -I-TEM PENYALAAN 5alam enjin pem akaran dalam, campuran udara dan ahan api dimampat semasa lejang mampatan $ Maka keadaan ini memerlukan percikan unga api yang er'oltan tinggi dalam lingkungan >5;;; 'olt$ J./.1 -+s"em Penyalaan 0a"er+ "endalian sistem ini adalah erdasarkan menyam ung dan memutuskan pengaliran arus melalui litar utama dalam sistem penyalaan ateri$ 9pa ila arus mengalir melalui litar utama dan di umikan melalui titik sesentuh yang tertutup akan ter1ujud medan magnet dalam gelung penyalaan$ Bekalan arus terputus ila titik sesentuh ter uka dan medan magnet jatuh dalam gelung penyalaan me1ujudkan arus er'oltan tinggi yang disalurkan ke plag pencucuh$

"omponen utama dalam sistem ini ialah ateri, suis penyalaan, titik sesentuh, pengagih, gelung penyalaan dan plag pencucuh$ J././ 0a"er+ Bateri mem ekalkan arus untuk mengendalikan semua sistem dalam enjin$ %erdapat dua jenis ateri iaitu asah dan kering$ #etiap sel ateri mengandungi plat positi+ dan negati+$ Plat.plat ini diasingkan oleh pemisah$ #etiap sel oleh mengeluarkan dua 'olt dan ateri kenderaan iasa adalah D 'olt dan 8> 'olt$ J./.7 Gelun penyalaan "andungan gelung terdiri daripada dua elitan da1ai tem aga erpene at$ 9rus yang mengalir dalam elitan utama menghasilkan daya magnet$ 9pa ila aliran arus terputus, medan magnet runtuh dan 'oltan tinggi dalam lingkungan >5;;; 'olt dihantar ke plag pencucuh$ J./.8 Pla pen,u,u) Cungsi plag pencucuh ialah memercihkan unga api di antara elektrod tengah dan tepi untuk mencucuh campuran udara dan ahan api yang termampat dalam ruang pem akaran$ J./.< -+s"em Penyalaan Elek"r(n+k Penggunaan sistem penyalaan elektronik telah mengalami peru ahan drastic hingga kini$ "e anyakan kenderaan tidak mengguna pengagih lagi$ #etiap silinder mempunyai gelung penyalaan sendiri dan titik penyalaan ditentukan oleh isyarat daripada penderia aci engkol dan aci sesendol yang menghantar isyarat kepada unit ka1alan elektronik$ J./.B Pen&er+a Penderia mengukur dan menterjemahkan isyarat yang diterima kepada isyarat elektrikal$ Isyarat terse ut

dihantar kepada unit ka1alan elektronik yang akan mem anding dengan 'oltan yang dihantar kepada penderia terse ut$ J./.H Un+" ka'alan elek"r(n+k ?nit ka1alan elektronik diprogram mengikut spesi+ikasi enjin yang er+ungsi untuk menerima isyarat daripada penderia,merekod , menganalisis isyarat dan mem uat keputusan$ 5engan maklumat terse ut unit ini akan mengarahkan penggerak.penggerak yang terdapat dalam enjin$ -I-TEM PENYE6UKAN 2AN -I-TEM PELIN9I3AN Gnjin pem akaran dalam perlu disejukkan semasa kendalian$ "egagalannya oleh menye a kan ahagian. ahagiannya terle ur aki at suhu yang tinggi J.7.1 -+s"em penye:ukan %erdapat dua jenis sistem penejukan iaitu mengguna udara dan penyejuk$ Gnjin yang disejukkan oleh udara mempunyai sirip dikeliling silinder enjin dan di antu oleh penghem us yang mengarahkan udara dikeliling silinder$ (enis kedua mengguna sistem penyejuk ertekanan$ 5alam sistem ini penyejuk mengalir di sekeliling silinder dan disejukkan apa ila mengalir melalui radiator$ Pengaliran penyejuk di antu oleh pam air$ Pam air ini dikendalikan oleh talisa1at yang disam ung kepada takal aci engkol$ "omponen utama dalam sistem ini adalah radiator, pam air,kipas, thermostat dan paip hos$ J.7./ 3a&+a"(r 9ir yang melaui selu ung air perlu disejukkan se elum eredar semula$ Proses ini disempurnakan dengan
Mfmn08

mendedahkan penyejuk ke udara melalui permukaan yang luas$ Paip dan sirip yang terdapat dalam radiator memudahkan proses pengalihan ha a daripada penyejuk ke udara$ J.7.7 Pam a+r Pam ini yang di lengkapi dengan pendesak antu mengedarkan penyejuk dalam sistem$ Pam air dipasang pada hadapan ungkah enjin dan dipacu oleh talisa1at$ J.7.8 Pel+n,+ran En:+n Pengendalian ahagian enjin yang ergerak menye a kan geseran$ "eadaan ini menye a kan ahgian terse ut haus dengan mudah dan menjadi panas$ Maka minyak pelincir perlu digunakan untuk melincir ahagian. ahagian enjin$ Pelincir yang diguna dalam enjin kenderaan adalah hasil sampingan semasa memproses minyak mentah petroliam$ #elain daripada minyak pelincir gris juga digunakan untuk tujuan melincirkan pergerakan ahagian tertentu$ #elain daripada melincirkan ahagian. ahagian, minyak pelincir juga er+ungsi se agai pengadang di antara dinding silinder dan om oh$ Ia juga menyejukkan ahagian. ahagian yang ergerak dan ergeser serta mengalirkan kotoran dan serpihan keluar ke takungan minyak$ Minyak yang kotor ditapis oleh penapis minyak yang terpasang pada enjin$ Minyak pelincir lama ke lamaan akan menjadi kotor dan perlu diganti dengan yang aru$ Panduan mengganti minyak pelincir serta penapis terdapat dalam manual kereta$ Pel agai kaedah diguna untuk melincirkan enjin$Biasanya enjin motosikal silinder tunggal mengguna kaedah menyim ah minyak ke ahagian. ahagian$

Ini dilakukan oleh penceduk yang terpasang pada rod penyam ung$ #ementara enjin er ilang silinder mengguna pam minyak pelincir untuk mengepam minyak daripada takungan kepada ahagian. ahagian enjin$

-+s"em !a)an ap+ mem!ekalkan ,ampuran u&ara &an !a)an ap+ &alam ka&ar yan !erpa"u"an men +ku" keperluan kea&aan :alan. 9ampuran u&ara &an !a)an ap+ yan &+mampa" memerlukan per,+kan !un a ap+ yan kua" un"uk menyempurnakan pem!akaran. -+s"em penyalaan elek"r(n+k a&ala) pres+s &an "epa" &alam men eluarkan per,+kan !un a ap+ men +ku" kela:uan en:+n. Pem!akaran &alam ruan pem!akaran en:+n men luarkan su)u yan "+n + . -+s"em penye:ukan mema+nkan peranan pen"+n un"uk men a'al su)u ken&al+an en:+n &+ per+n ka" (p"+mum. M+nyak pel+n,+r )arus melakukan !er!a a+ .un s+ un"uk mempas"+kan ken&al+an en:+n a&ala) sempurna.

menerangkan kendalian komponen.komponen serta kerja.kerja menser'is yang dilakukan$ -I-TEM PENG#ANTA3AN KUA-A :angkaian penghantaran kuasa merupakan ahagian. ahagian yang mengalirkan kuasa daripada enjin sampai ke roda$ Bahagian. ahagian ini terdiri daripada klac, plat tekanan, kotak gear, aci putar, ker eda dan aci pacu$#ila lihat :ajah 8;$8$ Pacuan roda er eda mengikut kedudukan enjin dalam kereta$ Pacuan roda hadapan dan elakang mempunyai senarai rangkaian penghantaran kuasa yang erlainan$ 1K.1.1 Kla, Plat klac yang juga dikenali se agai piring geseran merupakan ahagian yang menyam ung dan mengasingkan enjin dan kotak gear$ Plat ini mengandungi pegas kusyen untuk menyerap getaran semasa erlakunya percantuman di antara plat klac dan roda tenaga$ Pada plat klac diri etkan lapik as estos$ Lapik as estos lama kelamaan akan haus dan plat klac perlu diganti$ 1K.1./ Pla" "ekanan ?nit ini er entuk ulat menyerupai perumah dan mengandungi piring dan pegas serta gegendang atau pegas tekanan ( ergantung kepada jenis) yang dipasang dalam penutup klac$ 9pa ila injak klac ditekan, maka plat klac adalah e as dan mengasingkan enjin daripada rangkaian penghantaran kuasa yang lain$ %indakan ini memudahkan pertukaran gear$ 1K.1.7 Ken&al+an &an ser%+s
Mfmn08

TOPIK 1K -I-TEM PENG#ANTA3AN PENGENALAN #istem penghantaran terdiri daripada klac, kotak gear dan sistem rek$ %opik ini

Injak klac menggerakkan sistem samada secara mekanikal atau hidraulik$ 2alas pelepas akan menekan tuil pelepas yang seterusnya menarik plat tekanan memisahkan plat klac daripada roda tenaga$ 9pa ila tuil dilepaskan, plat tekanan akan menolak plat klac dan menye a kannya ercantum dengan roda tenaga$ "erja menser'is erkala yang selalu dilakukan ialah memeriksa gerak e as injak klac serta penggantian plat klac,plat tekanan dan galas tuil pelepas$ -I-TEM KOTAK GEA3 9pa ila kenderaan melalui keadaan jalan yang er eda khususnya semasa melalui ukit, maka kenderaan memerlukan tenaga yang le ih tinggi er anding dengan jalan yang rata$ Masalah ini dipermudahkan dengan adanya kotak gear$ 5engan mem edakan cantuman gear, maka kenderaan oleh ergerak dengan selesa dalam apa jua keadaan jalan$ %erdapat dua jenis kotak gear iaitu manual dan automatik$ 1K./.1 K("ak ear manual "otak gear manual mengandungi rangkaian gear yang tersusun dalam satu kotak$ ?nit ini memudahkan penukaran kelajuan kenderaan, menanggung e an serta naik ukit$ "otak gear juga memudahkan kenderaan maju, undur dan e as$ 5alam keadaan e as enjin oleh dihidupkan tanpa kenderaan ergerak$ "edudukan gear yang iasa terdapat dalam kenderaan penumpang ialah gear e as,pertama, kedua, ketiga, keempat dan gear undur$ 2igi gear yang iasa digunakan dalam kotak gear adalah jeni heliks$ 2ear ini adalah kuat dan senyap semasa kendalian$

1K././ Un+" se erak ?nit segerak memudahkan penukaran gear semasa kenderaan erjalan$ Ia juga mengurangkan kehausan gear$ 1K./.7 Ker!e&a "er eda mengalirkan kuasa enjin dari aci putar ke roda pemacu$ #eterusnya mem olehkan pemindahan dayakilas ke roda pada sudut E;P$ #emasa kenderaan erjalan lurus ker eda menentukan pusingan kedua dua elah roda adalah sama$ #emasa mem elok ker eda mem olehkan pusingan roda kiri dan kanan er eda agi mengelakkan kegelinciran$ 1K./.8 K("ak ear au"(ma"+k Bahagian. ahagian utama dalam kotak gear automatik ialah gandingan endalir, pam minyak, klac dan and serta pepasangan gear planetary$ "endalaian kotak gear adalah dengan pergerakan gandingan endalir$ "uasa dialihkan melalui tur in, gear planetary dan seterusnya ke aci pemacu$ "erja menser'is agi kotak gear ialah penukaran minyak gear dan penapis mengikut jadual erkala$ Minyak pelincir yang diguna dalam kotak gear automatik adalah er eda anding dengan minyak kotak gear manual$ -I-TEM 03EK "enderaan yang mula ergerak perlu di erhenti jika diingini oleh pemandu$ ?saha mem erhentikan kenderaan yang sudah ergerak laju memerlukan tenaga yang setimpal tetapi diaplikasi dengan hanya menekan injak rek$"erja mem rek dilakukan dengan mudah melalui aplikasi sistem hidraulik$ Bahagian. ahagian utama dalam sistem rek adalah pam induk rek, rek ser'o,silinder roda dan kasut 0 lapik rek$ #istem rek dalam

kenderaan oleh di ahagi dua iaitu rek kuasa antuan 'akum dan antuan hidraulik$ 1K.7.1 Ken&al+an 9pa ila injak rek ditekan, om oh dalam pam induk rek akan menghasilkan tekanan dan menolak endalir melalui paip ke roda silinder$ <m oh dalam roda silinder pula akan menolak kekasut rek ergesel dengan gelendung rek$ 9pa ila injak rek dilepaskan, pegas pem alik akan menarik kekasut rek daripada gelendung rek$ "ekasut rek akan menolak om oh silinder roda yang mana seterusnya akan menolak endalir rek ke pam induk rek dan menolak om oh dalam pam induk ke tempat asal$ Bendalir rek mempunyai si+at.si+at tertentu seperti menyerap air, er+ungsi se agai pelincir dan juga tidak mudah mengem ang$ 1K.7./ Pam +n&uk !rek Pan induk rek dipasang se elah elakang injak rek$ 5ua ahagian utama pam induk ialah takungan dan adan silinder induk$ 5alam silinder terdapat dua set om oh ertujuan untuk mengasingkan sistem hadapan dan sistem elakang$%ujuannya ialah, jika satu set rosak yang satu lagi masih er+ungsi sementara$ 1K.7.7 -+l+n&er r(&a %erdapat dua om oh dalam silinder roda$ Ini adalah untuk menggerakkan dua kekasut rek$ 1K.7.8 0rek ,eper %erdapat dua jenis rek pada roda$ Brek ceper iasanya diguna pada roda hadapan$ Bahagian lain yang terdapat dalam unit ialah angkup yang mempunyai pad rek$ Ia adalah le ih cekap daripada jenis gelendung rek$ 1K.7.< 0rek elen&un
Mfmn08

Brek gelendung iasanya digunakan pada roda elakang$ Ia mengandungi silinder roda dan kekasut rek$ 1K.7.B 0rek u&ara Brek udara iasanya diguna dalam kenderaan erat seperti lori esar dan as$ (ika rek hidraulik diguna maka akan memerlukan tenaga yang tinggi untuk menekan injak rek memandangkan kenderaan terse ut adalah erat dan iasanya mem a1a muatan erat$ 5alam sistem rek udara, tekanan udara digunakan untuk menggerakkan rangkaian ahagian. ahagian yang menggerakkan kekasut rek$ Bahagian utama dalam sistem ini adalah pemampat udara, tangki udara,perangkap air dan lengan yang menggerakkan kekasut rek

0rek u&ara men unakan an +n &an &+apl+kas+ pa&a ken&eraan !era".

Pla" kla, menyam!un &an mem+sa)kan en:+n &an k("ak ear. Ker:a menser%+s yan !+asa &+:alankan pa&a s+s"em kla, +ala) memer+ksa erak !e!as +n:ak kla,4 men an"+ pla" kla,4 pla" "ekanan &an alas "u+l pelepas. Ter&apa" &ua :en+s k("ak ear +a+"u manual &an au"(ma"+k. Ker!e&a men al+)kan kuasa &ar+pa&a a,+pu"ar ke a,+ pema,u. Pam +n&uk !rek &+pasan se!ela) !elakan +n:ak !rek. Ter&apa" &ua ,ara mem!rek r(&a +a+"u melalu+ !rek ,eper &an !rek elen&un .
Mfmn08