Kontrata Mbi Qiradhënjen

PROGRAMI SISTEMI I PRMBARIMIT T MARRVESHJEVE DHE VENDIMEVE N KOSOV (SEAD)
FORMA STANDARDE E KONTRATS PR QIRADHNIE ME KOMENTARIN LIGJOR DHE UDHZIMET PR PRDORIM T PRGJITHSHM
Qershor 2012 Kto materiale jan prgatitur duke iu falnderuar mbshtetjes se popullit amerikan prmes Agjencis pr Zhvillim Ndrkombtar (USAID)
FORMA STANDARDE E KONTRATS PR QIRADHNIE ME KOMENTARIN LIGJOR DHE UDHZIMET PR PRDORIM T PRGJITHSHM
HEQJE E PRGJEGJSIS
Prmbajtja e ktij raporti sht vetm prgjegjsi e Checchi and Company Consulting, Inc., ndrsa pikpamjet e autorit nuk pasqyrojn medoemos pikpamjet e Agjencis s Shteteve t Bashkuara pr zhvillim Ndrkombtar apo t Qeveris s Shteteve t Bashkuara. Ky publikim mund t riprodhohet, shumzohet ose t transmetohet n mnyr elektronike,mekanike, t fotokopjohet apo t incizohet vetm me kusht q atributi ndaj USAID-it dhe Programit t USAID-it Sistemi i Prmbarimit t Marrveshjeve dhe Vendimeve (SEAD) ceket shum qart n do kopje t br apo t shprndar.
TabelaePrmbajtjes
KONTRATEQIRADHNIESPROBJEKTETKOMERCIALE ...................................................................2 (1)PLANI .............................................................................................................................................2 (2)AFATETDHEKUSHTETEPRGJITHSHME...................................................................................... 8 1.Parakushteteveanta................................................................................................................... 8 2.Objekti............................................................................................................................................8 3.Kohzgjatja,vazhdimetdheanulimiihershm............................................................................. 8 4.Qirajadhepagesa ........................................................................................................................... 9 5.Garancitdhedmshprblimeteqiradhnsit........................................................................... 10 6.Obligimeteqiradhnsit .............................................................................................................. 12 7.Garancit,tdrejtatdheprgjegjsiteqiramarrsit................................................................14 8.Mjetetjuridike .............................................................................................................................. 16 9.Kontestetdheligjiiaplikueshm................................................................................................. 17 10.Tprgjithshme......................................................................................................................... 17 UDHZIMEPRPRDORUESPRFORMNSTANDARDETKONTRATAVEPRQIRADHNIE KOMERCIALE.....................................................................................................................................19 1.Parakushteteveanta.................................................................................................................. 19 2.Objekti..........................................................................................................................................20 3.Kohzgjatja,vazhdimetdheanulimiihershm........................................................................... 20 4.Qirajadhepagesa ......................................................................................................................... 21 5.Garancitdhedmshprblimeteqiradhnsit........................................................................... 23 6.Obligimeteqiradhnsit .............................................................................................................. 28 7.Garancit,tdrejtatdheprgjegjsiteqiramarrsit................................................................30 8.Mjetetjuridike .............................................................................................................................. 33 9.Kontestetdheligjiiaplikueshm................................................................................................. 35 10.Tprgjithshme......................................................................................................................... 36 UDHZIMETPRGJITHSHMEPRFORMULARINSTANDARDTKONTRATSPRQIRADHNIE KOMERCIALE.....................................................................................................................................38 Konceptiiqiradhnies..................................................................................................................... 38 Kujdesiiduhurparaseqiramarrsittannshkruajnkontratneqiradhniesafatgjat..............39 Prcjelljaepronsissprons....................................................................................................... 39 Mungesaelejeve............................................................................................................................. 40 Faturatepapaguaratshrbimevekomunale................................................................................ 40 Kontrollimiiqiramarrsit................................................................................................................. 40 Kohzgjatjaekontratssqiradhniesdheanulimiihershm......................................................40 Pagesateqiras............................................................................................................................... 41 Pagesaevonuar............................................................................................................................... 41 Riparimet..........................................................................................................................................41
KONTRATEQIRADHNIESPROBJEKTETKOMERCIALE
Kjo kontrat e qiradhnies prbhet nga dy pjes: (1) plani dhe (2) afatet dhe kushtet e prgjithshme.
DATA: PALT: 1. Qiradhnsi(t): 2. Qiramarrsi(t):
(1)PLANI
Ky Plan duhet t lexohet n lidhje me afatet dhe kushtet e bashkngjitura dhe pastaj n plotsohet n hollsi. Shnime udhzuese jan ofruar pran afateve dhe kushtet e veanta.
Numri i nenit 10.2 T dhnat kontaktuese (edhe pr njoftimet): Shnoni t dhnat n kt shtyll, ose przgjidhni Po/Jo, etj.
Qiradhnsi(t) Emri(at):
Adresa:
Numri i letrnjoftimit ose numri i regjistrimit t biznesit:
Numri fiskal:
Numri i telefonit:
Emaili:
Qiramarrsi(t) Emri(at): Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 2
Adresa:
Numri i letrnjoftimit ose numri i regjistrimit t biznesit:
Numri fiskal:
Numri i telefonit:
Email: 2.1 T dhnat kadastrale Zona kadastrale/komuna: 2.1 Numri i ngastrs: 2.1 Objekti Adresa: 2.1 Prshkruani hapsirn e marr me qira: Numri i kateve:
2.1
Metrat katror:
2.2 A ka vend (e) pr parkim? Po / Jo
Prshkruani hapsirn(at): 2.2 A jan llogaritur edhe muret e jashtme? Po / Jo
A sht bashkngjitur ndonj plan?
Po / Jo
1.1
Kushtet e veanta
Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 3
Prshkruajeni fardo pune q duhet ta kryej qiradhnsi para dats s fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies, apo ndonj dat tjetr t dakorduar:
1.2 Prshkruani fardo dokumenti q duhet t sigurohet para dats s fillimit ose ndonj date tjetr t dakorduar:
1.4
Tregoni fardo ndryshimi nga shuma ditore e zhdmtimit pr shkak t mosprmbushjes s parakushteve:
3 Kohzgjatja e kontrats s qiradhnies 3.1 Data e fillimit: 3.1 Data e prfundimit: 3.2 A ka qiramarrsi t drejt ta vazhdoj kt Kontrat t Qiradhnies? 3.2 Kohzgjatja e vazhdimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies: 3.3 A mund ta anuloj qiramarrsi kt Kontrat t Qiradhnies para kohe? Po / Jo
Po / Jo
3.3 Afati i njoftimit paraprak pr anulim t parakohshm 4 Qiraja 4.1 Shuma n euro: Ditt
4.4 Intervalet kohore pr pagesn e qiras: do muaj / do tre muaj / do vit
4.5 Data kur duhet t paguhet qiraja: 4.3 Emri i banks s qiradhnsit: 4.3 Numri i llogaris bankare t qiradhnsit: 5 A ka shpalosur qiradhnsi ndonj informat pr pronn, si jan p.sh. problemet me leje t ndrtimit, etj.? Prshkruani ato n hollsi, prfshir fardo propozimi pr ndonj mundsi zgjedhjeje: 1.3 dhe 7.5.3 1.3 dhe 7.5.3
A sht dhn ndonj kapar?
Po / Jo
Shuma e kaparit, n euro:
6.2.1
Obligimet e riparimit Shnoni ktu fardo ndryshimi t marrveshjeve sipas neneve:
6.2.1 Shnoni ktu se a sht qiramarrsi apo qiradhnsi prgjegjs pr riparimin e ngrohjes dhe radiatorve: Qiradhnsi / Qiramarrsi
Shrbimet dhe tatimet komunale
6.4 dhe 7.2
A i prfshin qiraja shpenzimet pr t gjitha shrbimet komunale?
Po / Jo
Shnoni ndryshimet q jan br n dispozitat standarde t ksaj Kontrate t Qiradhnies sa u prket shrbimeve komunale (nse ndryshimet nuk jan t qarta, ather zbatohen afatet e prgjithshme): Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 5
A sht qiramarrsi prgjegjs pr pagesn e energjis elektrike?
Po / Jo
A sht qiramarrsi prgjegjs pr shpenzimet e ujit?
Po / Jo
A sht qiramarrsi prgjegjs pr pagesat pr mbledhjen e mbeturinave?
Po / Jo
A sht qiramarrsi prgjegjs pr shpenzimet e ngrohjes komunale?
Po / Jo
A sht qiramarrsi prgjegjs pr shpenzimet e telekomunikimit dhe internetit? 7.2.2 A do t jet qiradhnsi prgjegjs pr pagesn e tatimit komunal mbi pronn? 7.3.1 Qllimi i prdorimit nga qiramarrsi Prshkruajeni ktu qllimin pr t cilin qiramarrsi do ta prdor objektin, pr shembull, pr depo, dyqan, apo restorant: 7.3.2 A ka t drejt qiramarrsi t v shenja n objekt? 7.3.2 A ka qiramarrsi t drejt t bj ndryshime n objekt? Nse ka, shpjegoni n hollsi ndryshimet q lejohen:
Po / Jo
Po / Jo
Po / Jo
Po / Jo
6.7 Shnoni do ndryshim n nenin q ka t bj me lshimin e objektit me qira konkurrentve t tjer: 7.4 A lejohet nnqiraja? Po / Jo
7.5.1
Paraqitni nj list t gjrave q i Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 6
posedon qiradhnsi, p.sh. mobilet, t cilat jan prfshir n kt Kontrat t Qiradhnies, dhe shnoni se n far gjendje jan ato:
9.3
Institucioni i Ndrmjetsimit/Arbitrazhit q do t prdoret n rast t kontestit:
Oda Ekonomike e Kosovs apo Oda Ekonomike Amerikane
(2)AFATETDHEKUSHTETEPRGJITHSHME
Recitalet A. Qiradhnsi sht pronar i toks dhe ndrtess (ave) me t dhnat kadastrale q jan paraqitur n plan. B. Qiramarrsi dshiron t marr me qira nga qiradhnsi, ndrsa qiradhnsi dshiron tia jap me qira qiramarrsit objektin e prshkruar n plan sipas afateve dhe kushteve q jan parapar n kt Kontrat t Qiradhnies.
1.Parakushteteveanta
1.1 Qiradhnsi pajtohet ti kryej punt/renovimet/prshtatjet q jan prshkruar n plan m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose para saj ose deri m datn e q sht caktuar n plan. 1.2 Pala/palt q jan prmendur n plan pajtohen q ti sigurojn dokumentet e prmendura n plan m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose para saj ose deri m datn q sht caktuar n plan. 1.3 Nse sht prmendur n plan, qiramarrsi pajtohet ta paguaj kaparin m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose para saj. 1.4 Nse qiradhnsi nuk e plotson ndonj kusht paraprak, qiramarrsi mundet ose ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies, duke e njoftuar me shkrim qiradhnsin pr kt, pa ndonj krkes pr zhdmtim ose gjob, ose qiramarrsi mund ta gjobis qiradhnsin si sht prcaktuar n plan pr do dit q qiradhnsi vonohet n plotsimin e kushtit. 1.5 Nse qiramarrsi nuk e prmbush ndonj kusht paraprak, qiradhnsi mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies, duke e njoftuar me shkrim qiramarrsin para dats s fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies, pa ndonj krkes pr zhdmtim ose gjob.
2.Objekti
2.1 Qiradhnsi ia jep me qira qiramarrsit, ndrsa qiramarrsi e merr me qira nga qiradhnsi objektin e prshkruar n plan, prfshir t drejtn pr t prdorur do send/mobile q sht prmendur n plan. 2.2 Objekti prfshin hapsir (a) pr parkimin e veturave dhe do oborr apo hapsir t jashtme q sht prshkruar n plan dhe, prve nse n plan parashihet ndryshe, do aneks, mur t jashtm apo kulm, kurdo q konsiderohet relevante.
3.Kohzgjatja,vazhdimetdheanulimiihershm
3.1 Kohzgjatja Duke iu nnshtruar edhe afateve t tjera t ksaj Kontrate t Qiradhnies, kohzgjatja e ksaj Kontrate t Qiradhnies prfshin periudhn q fillon nga data e fillimit q sht prcaktuar n plan dhe skadon m datn e prfundimit q sht prcaktuar n plan.
3.2 Vazhdimi 3.2.1 Nse n plan sht thn se qiramarrsi ka t drejt ta vazhdoj kt Kontrat t Qiradhnies, qiramarrsi mund ta vazhdoj kohzgjatjen e qiradhnies pr periudhn e vazhdimit q sht prcaktuar n plan nj her, ose, nse n plan nuk sht prcaktuar ndonj periudh, pr periudhn e njjt sa do t zgjas edhe kontrata fillestare e qiradhnies. Nse qiramarrsi dshiron ta ushtroj t drejtn n vazhdim t ksaj Kontrate t Qiradhnies, ai duhet tia jap qiradhnsit nj njoftim me shkrim s paku gjashtdhjet (60) dit para dats s prfundimit q sht caktuar n fillim, n t cilin theksohet se qiramarrsi dshiron ta vazhdoj kt Kontrat t Qiradhnies. 3.2.2 Nse qiramarrsi e ushtron t drejtn e vazhdimit t kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, t gjitha afatet dhe kushtet e ksaj Kontrate t Qiradhnies mbeten si jan parapar ktu. 3.3 Anulimi i hershm Prve nse n plan sht parapar ndryshe, qiramarrsi ka t drejt q, n diskrecionin e tij t vetm dhe t plot, gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies para dats s prfundimit t saj ose n fund t do periudhe t vazhdimit t saj, pa ndonj krkes pr zhdmtim, duke e njoftuar me shkrim qiradhnsin pr synimin e tij pr ta anuluar kt Kontrat t Qiradhnies. Qiramarrsi duhet ta njoftoj qiradhnsin me shkrim s paku gjashtdhjet (60) dit m par, ose brenda do afati tjetr t njoftimit paraprak q sht parapar n plan, para dats m t cilin synon ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies.
4.Qirajadhepagesa
4.1 Qiramarrsi ia paguan qiradhnsit qiran e caktuar n plan gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do vazhdimi t saj. Prve qiras, qiradhnsi mund ta zbatoj edhe TVSh-n, nse kjo krkohet me ligj, me kusht q qiradhnsi tia ofroj qiramarrsit nj kopje t certifikats t TVSh-s t tij dhe nj fatur t TVSh-s t vlefshme. 4.2 Nse i krkohet nga qiramarrsi, qiradhnsi ia siguron qiramarrsit nj fatur t vlefshme t tatimit pr qira dhe pr do TVSh. Fatura prmban emrin e plot t qiradhnsit, numrin fiskal, numrin e TVSh-s (nse konsiderohet relevant), datn dhe periudhn e qiras, dhe e paraqet TVSh-n si artikull t ndar. 4.3 Qiramarrsi ia paguan qiran qiradhnsit duke e br pagesn n llogarin bankare t qiradhnsit q sht shnuar n plan ose n llogarin bankare t do zvendsuesi n emr t qiradhnsit pr t cilin qiradhnsi e njofton qiramarrsin me shkrim s paku shtat (7) dit para dats kur duhet t paguhet qiraja. 4.4 Qiraja paguhet si sht parapar n plan, pr shembull, do muaj, do tre muaj or do vit. 4.5 Qiraja paguhet m datn e pagess q sht prcaktuar n plan, prve pagess s par, e cila duhet t bhet nj dit pas nnshkrimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies. Nse data kur nnshkruhet kjo Kontrat e Qiradhnies nuk sht data m t ciln duhet t paguhet qiraja, shuma e qiras q duhet t paguhet pas nnshkrimit, por para dats s ardhshme t dakorduar pr pages, do t llogaritet n mnyr prpjestimore pr datn e ardhshme t pagess. T gjitha pagesat bhen n Euro. 4.6 Nse kjo Kontrat e Qiradhnies anulohet n mnyr t vlefshme para dats s prfundimit ose n fund t nj periudhe t vazhdimit, qiraja paguhet n baz prpjestimore deri m datn m t ciln anulohet, prshir kt dat. T gjitha pagesat paraprake t qiras kompensohen nga qiradhnsi n
shumn q korrespondon me periudhn kohore pas dats s anulimit pr t ciln qiramarrsi ka dhn njoftim paraprak me shkrim. 4.7 Nse qiramarrsi vonohet ta paguaj qiran pr m shum se tri (3) dit, qiradhnsi ka t drejt t zbatoj kamat n fatur ndaj qiramarrsit pr shkak t pagess s vonuar nga data m t ciln sht vonuar pagesa e deri m datn e pagess aktuale sipas mesatares s norms s mbitrheqjes pr bankat e Kosovs t caktuar n publikimin m t fundit t Banks Qendrore t Kosovs para dats m t ciln sht dashur t paguhet qiraja. 4.8 Qiraja e prcaktuar n plan sht bruto qira, prve nse parashihet ndryshe. Qiramarrsi zbret nga qiraja do ndales tatimore q krkohet me ligj n emr t qiradhnsit, ndrsa qiramarrsi ia siguron qiradhnsit nj certifikat vjetore t ndalesave tatimore, si parashihet me ligj. Ndalesat tatimore nuk zbriten nga elementi i TVSh-s.
5.Garancitdhedmshprblimeteqiradhnsit
Nse qiradhnsi e shkel apo dshiron ta shpalos nj shkelje sipas ktyre garancive n kohn e prmbarimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies apo pas saj, ndrsa qiramarrsi pajtohet ta pranoj at shkelje apo shkeljen q sht br e ditur dhe t mos krkoj kompensim pr at shkelje, kjo duhet t shnohet n plan. 5.1 Pronsia Qiradhnsi garanton se: 5.1.1 ai sht pronar i vetm dhe i ligjshm (ose, n rast t ish-prons shoqrore, pronar i nj qiraje nntdhjetennt vjeare) i objektit, dhe se qiradhnsi sht i autorizuar dhe i aft ta lidh kt Kontrat t Qiradhnies dhe ti prmbush obligimet q jan prcaktuar n kt Kontrat t Qiradhnies; 5.1.2 Ai sht pronar dhe i ka t gjitha t drejtat pr ta prdorur objektin (prfshir tokn nn objekt), dhe sht pronar i vlefshm i regjistruar (ose i titullit t plot t pronsis ose i qiras nntdhjetenntvjeare) n kadastrn relevante t Kosovs; 5.1.3 do tia siguroj qiramarrsit nj flet poseduese/certifikat t azhurnuar dhe t vulosur nga kadastra pr objektin me krkes t qiramarrsit, me kusht q qiramarrsi ti paguaj tarifat kadastrale pr nxjerrjen e ktij dokumenti. Ky dokument mund t krkohet nga qiramarrsi jo m shpesh se do gjasht muaj. 5.2 Posedimi i objektit t liruar dhe prdorimi i papenguar i tij Qiradhnsi garanton se: 5.2.1 qiramarrsi ka t drejt n posedim n qetsi t objektit t liruar gjat tr kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do t jet n gjendje ta shfrytzoj objektin pr qllimin e prdorimit q sht prshkruar n plan brenda asaj kohzgjatjeje (dhe fardo vazhdimi t saj) pa ndonj ndrprerje apo shqetsim nga qiradhnsi apo nga do person tjetr q ka pretendime nga, prmes apo nn qiradhnsin, ose q vepron si agjent i qiradhnsit, dhe pa e zn qiradhnsi objektin me gjsende, hedhurina apo mbeturina t tij apo t tjetrkujt; 5.2.2 nuk di pr ndonj shqetsim t mundshm nga fqinjt dhe asnj aktivitet i fqinjve nuk ka t ngjar ta pengoj qllimin e synuar t qiramarrsit t prshkruar n plan.
5.3 Autorizimi pr t lidhur kontrat t qiradhnies Qiradhnsi garanton se: 5.3.1 ka t drejt, kompetenc dhe autorizim t plot, sipas ligjeve, rregullave dhe rregulloreve t zbatueshme dhe n fuqi n Kosov dhe n komunn n t ciln gjendet objekti, pr ta prmbaruar dhe zbatuar kt Kontrat t Qiradhnies dhe pr ti prmbushur t gjitha obligimet e qiradhnsit q jan parapar n kt Kontrat t Qiradhnies gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, prfshir do vazhdim t kohzgjatjes s saj; dhe 5.3.2 Prmbarimi i ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe ushtrimi i t drejtave dhe obligimeve t parapara n kt Kontrat nga ana e qiradhnsit nuk prbjn ndonj shkelje dhe nuk do t rezultojn n ndonj shkelje t ndonj kontrate tjetr q e ka lidhur qiradhnsi. 5.4 Prputhja me ligjin, rregulloret dhe krkesat e huadhnsit Qiradhnsi garanton se: 5.4.1 objekti sht n prputhje me t gjitha ligjet, rregullat dhe rregulloret e zbatueshme t t gjitha autoriteteve publike sa i prket qllimit t prdorimit q sht prcaktuar n plan, se, ve ksaj, objekti sht n prputhje me t gjitha rregulloret e ndrtimit q kan t bjn me standardet dhe cilsin e ndrtimit, prfshir rregulloret sizmike, dhe se objekti sht i sigurt, i siguruar dhe i prshtatshm pr qllimin e prdorimit q sht prcaktuar n plan; 5.4.2 objekti ka leje ndrtimi q e mbulon tr strukturn e ndrtuar t objektit dhe se pr objektin sht marr certifikat e pranimit teknik dhe leje pr prdorim apo fardo certifikate tjetr e nevojshme pr qllimin e prdorimit t synuar nga komuna. Pastaj, objekti sht n prputhje t plot me kto kushte dhe me lejen e ndrtimit, ndrsa tarifat e certifikatave t tjera jan paguar n trsi. Sipas krkess, qiradhnsi do tia siguroj qiramarrsit nj kopje t lejes s ndrtimit, certifikats s pranimit teknik apo t fardo leje relevante tjetr si dhe dshmi t pagess s tarifave relevante; 5.4.3 nuk ka ndonj arsye q ka t bj me kt objekt q qiramarrsi t mos jet n gjendje ta marr nj leje biznesi apo komunale pr kt objekt q krkohet pr qllimin e prdorimit t synuar nga ana e qiramarrsit q sht prshkruar n plan; 5.4.4 t gjitha plqimet, aprovimet, licencat dhe autorizimet q krkohen nga do autoritet qeveritar e q jan t domosdoshme q qiradhnsi ta prmbaroj, realizoj dhe prmbush kt Kontrat t Qiradhnies jan plotsisht t vlefshme; 5.4.5 nuk ka ndonj arsye q qiramarrsi t mos mund ta marr nga komuna ndonj leje pr instalimin e ndonj gjeneratori n objekt apo pran tij apo pr vnien e shenjave t zakonshme n objekt q jan n prputhje me qllimin e prdorimit t tij nga qiramarrsi; 5.4.6 nuk ka asnj hipotek, ngarkes tatimore ose ndonj ngarkes tjetr mbi objektin, prve asaj q i sht shpalosur me shkrim qiramarrsit, ndrsa do mbajts i hipoteks ka dhn plqimin e tij pr lshimin e objektit me qira. 5.5 Shrbimet komunale dhe tatimi komunal mbi pronn Qiradhnsi garanton se: 5.5.1 nuk ka asnj fatur apo borxh t papaguar q ka t bj me energjin elektrike, ujin, mbeturinat, ngrohjen komunale, telekomunikacionin, internetin (shrbimet e internetit) pr objektin dhe asnj kontest me ndrmarrjet komunale sa i prket objektit;
5.5.2 objekti i ka lidhjet e tij t ndara pr shrbimet komunale ose nuk ka ndonj arsye pse lidhje t tilla nuk mund t merren ose pse lidhje t tjera me shrbimet e internetit ose t telekomunikimit ose me ndonj shrbim tjetr nuk do t ishin t mundura; 5.5.3 nuk ka fatura t papaguara t tatimit komunal mbi pronn, ndrsa vet qiradhnsi ose biznesi i qiradhnsit nuk ka ndonj tatim t papaguar ose borxh tjetr q do t mund t ndikonte n objekt. 5.6 Kontestet lidhur me prdorimin, pronsin dhe rinovimin Qiradhnsi garanton se: 5.6.1 nuk ka marr (as vet, as prmes ndokujt tjetr) ndonj njoftim pr fardo pretendimi apo kontesti formal apo joformal q ka t bj objektin, prshir pretendimet pr pronsi apo t drejta n qasje nga ndonj pal e tret; 5.6.2 nuk ka marr ndonj njoftim pr shpronsim apo synim pr ndrtim nga komuna apo fardo organi publik tjetr n Kosov dhe nuk sht i vetdijshm pr ndonj synim pr ta rindrtuar objektin apo lokacionet afr tij; 5.6.3 nuk ka marr ndonj njoftim pr mosprputhje me lejet e ndrtimit, lejet e prdorimit, komunn, ligjet apo rregulloret e ndrtimit, dhe asnj njoftim mjedisor dhe nuk sht i vetdijshm pr ndonj procedur gjyqsore q pritet t zhvillohet apo ndonj shkelje pr shkak t fardo mosprputhjeje t till.
6.Obligimeteqiradhnsit
6.1 Dorzimi i objektit Qiradhnsi prkujdeset q objekti t lirohet dhe ti dorzohet qiramarrsit n nj gjendje t duhur pr qllimin e prdorimit, ashtu q qiramarrsi t mund t hyj n t deri m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies. 6.2 Riparimi dhe mirmbajtja e objektit 6.2.1 Prve nse n plan nuk jan parapar n hollsi marrveshje t tjera pr riparim dhe mirmbajtje, qiradhnsi sht vet prgjegjs q me shpenzime t tij t marr prsipr riparimin e menjhershm dhe mirmbajtjen preventive t strukturs, ashtu q objekti t mbetet i prshtatshm pr qllimin e prdorimit. Struktura prfshin kulmin, muret e jashtme, gypat e ujit dhe ullukt, dhe prve nse n plan thuhet ndryshe, telat e rryms, ngrohjen dhe radiatort, por n t nuk hyjn pjest e interierit t lokalit afarist q nuk jan pjes e strukturs s objektit, si jan dyshemet e brendshme, muret e brendshme dhe pajisjet sanitare. Brenda mundsive, qiradhnsi do ta aranzhoj riparimin dhe mirmbajtjen n nj mnyr q e pengon m s paku biznesin e qiramarrsit. Pr shembull, riparimet dhe mirmbajtja duhet t bhen pas orarit t puns, ndrsa qiradhnsi e njofton me shkrim qiramarrsin s paku katrmbdhjet (14) dit m par pr kt, me prjashtim t rasteve urgjente. 6.2.2 Nse duhet t bhet ndonj riparim n gypat e ujit apo n rrjetin e rryms pr shkak t keqprdorimit apo prdorimit nga ana e qiramarrsit, si jan bllokimet q shkaktohen nga qiramarrsi apo prmes tij, ose nse nevoja pr riparime paraqitet pr shkak t instalimeve t bra nga qiramarrsi, qiradhnsi mund t krkoj nga qiramarrsi q ta paguaj nj shum t arsyeshme t t hollave pr shpenzimet e riparimeve t tilla. Qiradhnsi duhet ti paraqes qiramarrsit dshmi t shpenzimeve, prfshir faturat e vlefshme me tatime pr blerjet e tij; qiradhnsi nuk ka t drejt t krkoj pages pr ngritje t mimeve apo t prfitoj dika nga ky aktivitet.
6.3 Evidentimi i kontrats s qiradhnies afatgjate n kadastr, njoftimi i mbajtsve t hipoteks Qiradhnsi: 6.3.1 nse qiramarrsi krkon, qiradhnsi e evidenton dhe regjistron n kadastr ekzistencn e ksaj Kontrate t Qiradhnies si ngarkes sipas numrit relevant t ngastrs. Qiramarrsi i paguan tarifat kadastrale pr nj regjistrim t till; 6.3.2 e njofton do huadhns ose mbajts t fardo hipoteke mbi pronn pr ekzistimin e ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe pr do vazhdim t kohzgjatjes s saj dhe e merr plqimin e huadhnsit ose mbajtsit t hipoteks, nse ka nevoj, pr kt Kontrat t Qiradhnies. 6.4 Shrbimet komunale Prve nse n plan tregohet se qiradhnsi sht prgjegjs pr fardo shrbimesh komunale relevante dhe nse kto shrbime jan prfshir n qira, qiradhnsi: 6.4.1 siguron q faturat e shrbimeve komunale relevante q krkohen nga qiramarrsi t barten n emr t biznesit t qiramarrsit pa vones dhe me borxh zero, ose qiradhnsi i merr t gjitha masat pr ta br t mundur nj lidhje t ndar t shrbimit pr qiramarrsin n emr t qiradhnsit, nse objekti sht pjes e ndonj ndrtese m t madhe me nj lidhje t vetme n shrbimin n fjal; 6.4.2 i siguron qiramarrsit qasje t mir n t gjith njehsort e shrbimeve komunale relevante, ia prcjell qiramarrsit do kopje t faturave apo do korrespondenc t pranuar nga shrbimet publike menjher dhe pa vones dhe e lejon qiramarrsin t bj fardo lidhje dhe instalimi, prfshir at t telefonis, t internetit, t televizionit kabllor ose satelitor apo t tjera. 6.5 Njoftimet pr kontestet, pretendimet apo njoftimet juridike formale Qiradhnsi: 6.5.1 ia prcjell ose e njofton menjher qiramarrsin me shkrim pr fardo njoftimi, drgese postare, pretendimi apo shtje tjetr q e merr (prfshir njoftimet dhe pretendimet q jan parapar me nenin 5) apo t cilat qiradhnsi kupton se mund t ndikojn n prdorimin e plot t objektit nga ana e qiramarrsit pr qllimin e prdorimit, ose n t drejtat e qiramarrsit q jan parapar n kt Kontrat t Qiradhnies; n njoftimet e tilla hyjn njoftimet nga autoritetet publike apo fqinjt pr ndrtim; 6.5.2 menjher u paraqet njoftime kundrshtimi palve t treta ose autoriteteve publike ose i zbaton t drejtat q kan t bjn me objektin, kur kjo krkohet nga qiramarrsi apo i prshtatet atij; ktu hyjn pr shembull t drejtat n qasje n pron, ose e drejta pr ta kundrshtuar ndrtimin n afrsi t objektit. 6.6 Dshmit e respektimit t kontrats s qiradhnies Qiramarrsi ka t drejt q menjher, n do koh dhe sipas krkess, t krkoj nga qiradhnsi q t ofroj dshmi pr respektimin e do garancie q sht par me nenin 5 ose t do obligimi tjetr q sht parapar me kt nen. 6.7 Dhnia me qira konkurrentve t qiramarrsit Prve nse n plan thuhet ndryshe, nse objekti sht pjes e nj ndrtese m t madhe ose grupi ndrtesash n afrsi t tij, nse qiradhnsi sht tani ose n t ardhmen bhet pronar i objekteve t tilla ose i pjesve t tyre n afrsi, prfshir ato pran, mbi apo nn objekt, qiradhnsi pajtohet q t
mos e lshoj me qira apo nnqira cilndo ndrtese t till fqinje ose q sht pjes e objektit t ndonj qiramarrsi tjetr i q i bn konkurrenc qiramarrsit n biznesin e tij.
7.Garancit,tdrejtatdheprgjegjsiteqiramarrsit
7.1 Autorizimi pr t lidhur kontrat t qiradhnies Qiramarrsi garanton se: 7.1.1 ka t drejt, kompetenc dhe autorizim t plot, sipas ligjeve, rregullave dhe rregulloreve t zbatueshme dhe n fuqi n Kosov dhe n komunn n t ciln gjendet objekti, pr ta prmbaruar dhe zbatuar kt Kontrat dhe pr ti prmbushur t gjitha obligimet e tij gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate apo vazhdimit t saj; dhe se 7.1.2 prmbarimi i ksaj Kontrate dhe ushtrimi i t drejtave dhe obligimeve nga qiradhnsi sipas ksaj Kontrate nuk prbjn dhe nuk do t rezultojn n ndonj shkelje t ndonj marrveshje tjetr q e ka lidhur qiramarrsi. 7.2 Shrbimet publike, tatimi komunal mbi pronn dhe sigurimi 7.2.1 Qiramarrsi sht prgjegjs dhe pajtohet t marr prsipr ti paguaj shpejt t gjitha borxhet e shrbimeve publike q i ka shfrytzuar gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies n objekt, prshir thirrjet telefonike, internetin, ngrohjen, ndriimin, karburantin, rrymn, mbledhjen e mbeturinave, ujin dhe kanalizimin, me kusht q borxhet e tilla t njehsohen dhe llogariten ndaras. 7.2.2 Prve nse n plan thuhet se qiradhnsi sht prgjegjs, qiramarrsi e paguan menjher tatimin komunal mbi pronn, ose prmes faturave nga qiradhnsi, ose, nse qiramarrsi krkon, prmes faturave direkte n emr t vet qiramarrsit. 7.2.3 Qiramarrsi ka t drejt (por nuk sht i obliguar) t nxjerr fardo sigurimi n lidhje me pronn e tij, pronn e qiradhnsit, ose objektin. 7.3 Prdorimi i objektit, ndryshimet 7.3.1 Qiramarrsi mund ta prdor objektin vetm pr qllimin e prdorimit t prshkruar n plan. Nse qiramarrsi dshiron ta ndryshoj qllimin e prdorimit, atij i duhet ta marr plqimin me shkrim nga qiradhnsi, ndrsa nj plqim i till nuk duhet t mos bhet i ditur ose t vonohet pa arsye. 7.3.2 Prve nse n plan thuhet ndryshe, qiramarrsi mund ta prdor pjesn e jashtme t objektit, duke prfshir, por jo duke u kufizuar me ngjitjen e shenjave jasht objektit, ose n parkingun e veturave, n gjenerator, n mobile dhe gjsende t tjera, dhe me kusht q qiramarrsi pr kt ti marr lejet relevante q krkohen me ligj. Qiramarrsi po ashtu mund t aplikoj pr leje pr prdorim t toks s komuns apo t ndonj tok tjetr n afrsi pa e njoftuar qiradhnsin. 7.3.3 Qiramarrsi mund t bj ndryshime brenda objektit dhe ndryshime t kufizuara jasht tij, prve nse n plan parashihet ndryshe. N ndryshimet e brendshme mund t hyjn rrnimi i mureve jombajtse, ose vnia e dyshemes ose i ndonj kuzhin apo e pajisjeve sanitare, me kusht q fardo rrnimi apo ndryshimi t mos ndikoj n stabilitetin apo vlern e objektit, dhe me kusht q t gjitha ndryshimet t jen n prputhje me rregulloret e ndrtimit dhe me ligjin e aplikueshm. Qiramarrsi i ofron qiradhnsit dshmi t prputhjes, sipas nevojs. Ve ksaj, prve nse n plan parashihet ndryshe, qiramarrsi mundet me kusht q kjo t jet n prputhje me ligjin dhe rregulloret t ngjet apo instaloj shenja dhe kondicioner ajri, kabllo dhe gypa, alarme t siguris, pajisje pr
parandalimin e zjarrit, sisteme t ngrohjes dhe freskimit dhe, nse ka nevoj, pranues satelitor apo radiofonik n objekt apo brenda tij. Qiramarrsi, megjithat, siguron q n fund t kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies ose t do vazhdimi t saj objekti t kthehet n nj gjendje t ngjashme (ndonse mund t jet vjetruar dhe grisur) si ka qen m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies. 7.4 Nnqiradhnia Prve nse n plan thuhet ndryshe, qiramarrsi mund ta lshoj me nnqira tr objektin apo nj pjes t tij, duke e njoftuar me shkrim qiradhnsin pr t dhnat e nnqiramarrsit si dhe pr t dhnat e do kontrate t nnqiradhnies. Nse kontrata e nnqiradhnies lejohet dhe ndodh, qiramarrsi ende do t jet prgjegjs pr respektimin e ksaj Kontrate t Qiradhnies, edhe sa i prket pagess s qiras, edhe sa i prket prgjegjsis pr veprimet apo mosveprimet e nnqiramarrsit. 7.5 Mirmbajtja dhe siguria, prfshir kaparin 7.5.1 Prve rasteve q kan t bjn me nenin 7.3.3 m lart , qiramarrsi nuk mund ta shkatrroj apo dmtoj objektin apo do send q i prket qiradhnsit dhe q sht shnuar n plan. Nse qiramarrsi aksidentalisht i shkatrron ose dmton t njjtit, ai duhet ta kompensoj qiradhnsin pr artikujt e till sipas mimeve t tregut. Qiradhnsi duhet ta njoftoj qiramarrsin prmes dshmive pr mimet e tregut t artikujve t till dhe pr do shpenzim t riparimit, duke ofruar kuota apo fatura pa ndonj ngritje t mimit. Qiradhnsi duhet ti jap qiramarrsit koh t arsyeshme pr ta kundrshtuar apo pr ta gjetur nj kuot m t lir me arsye. 7.5.2 Prve nse n plan thuhet ndryshe, qiramarrsi sht prgjegjs pr mirmbajtjen e interierit t objektit, prfshir do mur, pajisje sanitare, pajisje t kuzhins dhe kondicioner t ajrit dhe, prve nse n plan thuhet ndryshe, radiator dhe pajisje pr ngrohje. Qiradhnsi pranon se gjat tr kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do vazhdimi t saj, objekti mund t dmtohet nga vjetrsimi dhe grisjet e zakonshme dhe nuk do t krkoj kompensim nga qiramarrsi pr kt. 7.5.3 Nse n plan thuhet qart ashtu, qiramarrsi ia paguan qiradhnsit nj kapar para dats s fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies n shumn e prcaktuar n plan ose, nse n plan nuk sht prmendur kurrfar shume, n shumn e barasvlershme me nj qira mujore. Ky kapar mbetet pron e qiramarrsit, mbetet n nj xhirollogari kamatbartse t qiradhnsit dhe nuk mund t prdoret pr qllimet e tij, t vihet peng apo t mbahet nga ndonj huadhns apo kreditor dhe prdoret vetm pr ta kompensuar qiradhnsin pr shkeljet e nenit 7.3.3 ose t ktij neni 7.5 ose pr mospagesn e qiras apo shrbimeve publike nga ana e qiramarrsit. Pas do ndalese t lejuar, kapari i kthehet qiramarrsit bashk me kamatn e mbledhur nj dit pas dats s prfundimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose m datn e anulimit t hershm t vlefshm t ksaj Kontrate t Qiradhnies. 7.5.4 Qiramarrsi sht vet prgjegjs pr sigurimin e prons s tij dhe objektit nga plakitjet dhe mund ti angazhoj rojtart e vet. T dhnat e do operacioni t siguris, t do kodi t do alarmi t instaluar ose t dhnat e tjera t barasvlershme jan konfidenciale dhe nuk krkohet ti jepen qiradhnsit. 7.5.5 Qiramarrsi pajtohet ta lejoj qiradhnsin q ta kqyr objektin, por jo m shpesh se nj her n 2 muaj dhe me nj arsye t mir, ndrsa qiramarrsi pajtohet ti ofroj qiradhnsit ose kontraktuesve t tij qasje n objekt me qllim t mirmbajtjes pasi t jet njoftuar s paku 14 dit m par, vetm se periudha e njoftimit mund t jet m e shkurtr n rast t ndonj urgjence.
8.Mjetetjuridike
8.1 E drejta n ndrhyrje Nse qiradhnsi nuk ndrmerr asnj detyr q krkohet me kt Kontrat t Qiradhnies brenda nj periudhe t arsyeshme apo brenda nj periudhe t caktuar pr t ciln e njofton qiradhnsin (cilado q t jet m e shkurtr), qiramarrsi mund ta kryej vet detyrn dhe t krkoj nga qiradhnsi q t paguaj pr shpenzimet, duke i zbritur ato nga qiraja e papaguar ose duke ushtruar fardo t drejte tjetr pr kundrpadi ndaj qiradhnsit. Qiradhnsi nuk mund ti kundrshtoj shpenzimet q qiramarrsi i ka br duke vepruar ashtu, me kusht q ato t mos jen t tepruara dhe q qiramarrsi ti paraqes dftesat tatimore dhe faturat pr do blerje. Qiramarrsi nuk mund ti ngrit mimet apo t prfitoj nga shpenzimet e tilla. E drejta n ndrhyrje prfshin edhe marrjen e lejeve relevante nga komuna, pagesn e shrbimeve publike ose kryerjen e fardo riparimi, por nuk kufizohet me to. 8.2 Anulimi 8.2.1 Cilado pal mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies duke e njoftuar me shkrim paln tjetr n rast t: a. paaftsis s pals tjetr pr t paguar, ose paraqitjes apo aprovimit nga gjykata t fardo peticioni pr falimentim kundr asaj pale, ose nse pala tjetr nuk sht n gjendje ti paguaj borxhet e saj ose nse ndonj kreditor krkon akte prmbarimi kundr pals tjetr; b. shkeljes materiale t ksaj Kontrate nga pala tjetr, ose nj vargu shkeljesh m t vogla t mbledhura q, marr s bashku, jan materiale. N rast t ndonj shkeljeje t korrigjueshme, pala q i ka prmbushur obligimet e njofton paln q nuk i ka prmbushur obligimet pr shkeljen se i ka shtat (7) dit (ose nj periudh t till m t gjat t caktohet n njoftim) pr ta korrigjuar at shkelje, me moskorrigjimin e s cils kjo Kontrat e Qiradhnies mund t anulohet. Njra pal mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies menjher n rast t ndonj shkeljeje materiale t pariparueshme. Shkelja e nenit 5 (pr garancit) ose 6 (pr obligimet) nga ana e qiradhnsit konsiderohen shkelje materiale, t cilat ia japin t drejtn qiramarrsit q ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies menjher, prve rasteve kur mosmirmbajtja nga ana e qiradhnsit sht e vogl. Nse qiramarrsi nuk e paguan qiran q duhet t paguhet sipas ksaj Kontrate t Qiradhnies pr m shum se dy periudha t qiras, qiradhnsi mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies, duke e njoftuar paln tjetr me shkrim s paku 7 dit m par. shtjet q bhen t ditura plotsisht, n mnyr specifike dhe t duhur kundr garancive t ksaj Kontrate t Qiradhnies nuk prbjn shkelje. 8.2.2 Qiramarrsi po ashtu mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies pa ndonj krkes pr zhdmtim, duke dhn nj njoftim s paku (7) dit m par pr mungesn e qasjes n objekt ose mundsis s prdorimit t tij, n prgjithsi apo pjesrisht, pr qllimin e synuar t prcaktuar n plan gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, prfshir si rrjedhoj e ndonj force madhore, si e ndonj vrshimi, zjarri, trmeti ose ere (me prjashtim t rasteve kur cilado nga t lartprmendurat kan qen rrjedhoj e shkeljeve q i ka br vet qiramarrsi). 8.3 Zhdmtimi Cilado pal mundet, prve tij apo si alternativ, t krkoj zhdmtim nga pala tjetr pr fardo shkelje t ksaj Kontrate t Qiradhnies nga ana e pals tjetr, e fardo natyre qoft ajo. Secila pal e
kompenson tjetrn pr fardo kostosh, pretendimesh apo shpenzimesh q ajo pal duhet tua paguaj palve t treta si rrjedhoj e shkeljes s ksaj Kontrate t Qiradhnies nga pala zhdmtuese. Palt e ksaj Kontrate t Qiradhnies jan prgjegjse pr humbjet e drejtprdrejta, n t cilat hyjn ato q jan prshkruar n paragrafin paraprak, dhe pr shpenzimet e qiramarrsit pr t gjetur banim alternativ ose pr t br riparime. Megjithat, asnjra pal nuk mban prgjegjsi pr humbjet rrjedhimore apo ekonomike t pals tjetr, si jan humbjet e profiteve tregtare apo humbjet e kontratave me pal t treta.
9.Kontestetdheligjiiaplikueshm
9.1 Kjo Kontrat e Qiradhnies i nnshtrohet ligjit t Kosovs. 9.2 N rast t ndonj kontesti q rrjedh nga kjo Kontrat e Qiradhnies, cilado pal mund tia drgoj nj njoftim me shkrim pals tjetr, duke e drguar kontestin pr ndrmjetsim ose nn patronazhin e Qendrs pr Zgjidhje Alternative t Kontesteve pran Ods Ekonomike Amerikane n Kosov ose t Tribunalit t Prhershm t Arbitrazhit pran Ods Ekonomike t Kosovs (si sht parapar n plan). Kontesti drgohet pr ndrmjetsim sipas rregullave t zbatueshme t athershme t ndrmjetsimit n Kosov q zbatohen nga nj od e till. 9.3 Nse kontesti nuk zgjidhet brenda tridhjet (30) ditve pas dorzimit t njoftimit t till pr drgimin e kontestit pr ndrmjetsim, palt e zgjedhin do mosmarrveshje apo pretendim q ka t bj me kt Kontrat t Qiradhnies, prfshir sa i prket anulimit dhe vlefshmris s saj, prmes arbitrazhit nn patronazhin e Qendrs pr Zgjidhje Alternative t Kontesteve pran Ods Ekonomike Amerikane n Kosov ose t Tribunalit t Prhershm t Arbitrazhit pran Ods Ekonomike t Kosovs n Kosov (si sht parapar n plan) sipas rregullave kosovare t arbitrazhit t zbatueshme n at koh dhe q zbatohen nga nj od e till. Prve nse n plan parashihet ndryshe, arbitrazhi do t zhvillohet n Prishtin n gjuhn e ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do t ket vetm nj arbitr.
10.Tprgjithshme
10.1 Kjo Kontrat e Qiradhnies prmbarohet n gjuhn n vijim [ ]. Versioni n kt gjuh do t jet definitiv vetm pr qllime t interpretimit t saj. do prkthim n ndonj gjuh tjetr shrben vetm pr qllime t informimit. 10.2 Njoftimet sipas ksaj Kontrate t Qiradhnies duhet t jen me shkrim dhe ti drgohen pals duke i prdorur t dhnat e shnuara n plan ose do t dhn pr zvendsuesin pr t cilin jepet njoftim me shkrim. Njoftimet mund ti drgohen pals tjetr me post elektronike, nse n plan sht shnuar ndonj adres e posts elektronike, me kusht q t jepet konfirmim pr leximin e posts elektronike t pranuar apo ndonj dshmi tjetr e pranimit pr shembull, nse marrsi prgjigjet. Nse n plan nuk sht dhn ndonj adres e posts elektronike, njoftimi duhet t drgohet prmes mjeteve t tjera, si sht posta apo n dor. Njoftimet pr shkelje, anulim ose ushtrim t s drejts pr vazhdim t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose drgim t kontestit pr ndrmjetsim apo arbitrazh duhet t jepen n dor ose prmes posts rekomande dhe nuk bn t jepen vetm prmes posts elektronike. 10.3 N rast t ndonj mosprputhjeje midis gjuhve apo kuptimit t cilsdo pjes t prmbajtjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe fardo dokumenti q i sht bashkngjitur apo q sht br pjes e saj, do t zbatohet gjuha apo kuptimi i prmbajtjes kryesore t ksaj Kontrate t Qiradhnies. Titujt
e ksaj Kontrate t Qiradhnies shrbejn vetm pr tiu referuar m leht asaj dhe nuk kan ndonj rndsi n interpretimin e ksaj Kontrate t Qiradhnies. 10.4 Kjo Kontrat e Qiradhnies nnkupton mirkuptimin e plot t palve, prcakton mnyrn e plot t caktimit t rrezikut midis tyre dhe prbn nj deklarat t plot dhe ekskluzive t afateve dhe kushteve t marrveshjes s tyre pr shtjet q jan prmendur n kt Kontrat t Qiradhnies. T gjitha negociatat e mparshme, ujdit, mirkuptimet dhe marrveshjet verbale apo t shkruara lidhur me lshimin e objektit me qira tani zvendsohen me kt Kontrat t Qiradhnies. 10.5 Nse ka m shum se nj qiradhns, p.sh. bashkpronsi, qiradhnsit jan prgjegjs pr zbatimin ose shkeljen e ksaj Kontrate t Qiradhnies s bashku dhe ve e ve. 10.6 Asnjra pal nuk mund ta nnshkruaj kt Kontrat t Qiradhnies pa plqimin e tjetrs dhe ky plqim nuk duhet t mos bhet i ditur apo t vonohet pa arsye. Megjithat, ky nen nuk e pengon qiradhnsin q ti v peng llogarit aktive nga qiraja pr ndonj kreditor. 10.7 Asnj marrveshje q ka pr qllim ndryshimin, modifikimin, shpjegimin apo plotsimin e afateve dhe kushteve t ksaj Kontrate t Qiradhnies nuk sht e detyrueshme pr palt, prve nse dhe deri sa ajo t bhet me shkrim dhe t nnshkruhet nga t dyja palt. 10.8 Heqja dor e cilsdo pal nga shkelja apo moszbatimi i ksaj Kontrate t Qiradhnies, heqja dor nga ndonj e drejt apo mjet juridik q sht parapar n kt Kontrat t Qiradhnies si dhe nga prdorimi i ndonj ujdie apo kursi t ujdis apo realizimi t saj nuk do t prbj heqje dor t vazhdueshme nga ndonj shkelje apo moszbatim t ksaj Kontrate t Qiradhnies apo heqje dor nga t drejtat apo mjetet juridike t tjera apo afatet e tjera t parapara n kt Kontrat t Qiradhnies, prve nse dhe derisa heqja dor t shprehet me shkrim dhe t nnshkruhet nga t dyja palt. 10.9 Asnj pal e tret nuk do t ket apo t ushtroj ndonj t drejt sipas ksaj Kontrate t Qiradhnies pa plqimin e palve. 10.10 Nse arbitri e konsideron ndonj dispozit t ksaj Kontrate t Qiradhnies joligjore, t pavlefshme apo t pazbatueshme, dispozitat e tjera mbesin n fuqi dhe zbatohen. 10.11 Nse me ligj n t ardhmen krkohet q kjo Kontrat e Qiradhnies t vrtetohet n ndonj gjykat apo prndryshe t noterizohet apo prkthehet n ndonj gjuh t veant, prfshir kryerjen e fardo regjistrimi, palt pajtohet ti marrin t gjith hapat pr t garantuar q kjo t ndodh, duke i ndar shpenzimet n mnyr t barabart, prve rasteve kur regjistrimi sht qart n dobi t njrs pal, si pr shembull pr ndonj kredi nga ajo pal. Kjo bhet me krkes t njrs nga palt.
Qiradhnsi
Qiramarrsi
Nnshkrimi
Nnshkrimi
Emri: _________________________ (Me Shkronja t shtypit) Data: _________________________
Emri:_________________________ (Me Shkronja t shtypit) Data: _________________________
UDHZIMEPRPRDORUESPRFORMNSTANDARDET KONTRATAVEPRQIRADHNIEKOMERCIALE
Udhzuesi pr prdorues pr formularin standard pr kontratat pr qiradhnie komerciale ofron shpjegime pr do nen dhe paragraf t do neni q sht prfshir n seksionin e ktij formulari pr afatet dhe kushtet e veanta. Ky Udhzues pr Prdorues po ashtu prmban referenca t ligjeve t Kosovs pr pronn dhe tatimet, kur ato jan t zbatueshme. Shpjegimet dhe referencat kan pr qllim tu ofrojn prdoruesve udhzime pr interpretimin e neneve t seksionit pr afatet dhe kushtet e veanta. Pr shkak se marrdhniet kontraktuese ndryshojn, afatet dhe kushtet e veanta q i bashkngjiten formularit standard t kontrats duhet tu prshtaten krkesave specifike t qiradhnsit/qiramarrsit. As formulari standard, as udhzuesi pr prdorues apo komenti juridik, nuk e zvendsojn kshilln e ndonj avokati t kualifikuar q specializon n hartimin e kontratave t qiradhnieve komerciale. Recitalet A. Qiradhnsi sht pronar i toks dhe ndrtess (ave) me t dhnat kadastrale q jan paraqitur n plan. B. Qiramarrsi dshiron t marr me qira nga qiradhnsi, ndrsa qiradhnsi dshiron tia jap me qira qiramarrsit objektin e prshkruar n plan sipas afateve dhe kushteve q jan parapar n kt Kontrat t Qiradhnies. Recitalet prbjn sfondin e kontrats s qiradhnies. Ato prmbajn referenca pr t dhnat q gjenden n plan dhe, far sht m e rndsishmja, pr prshkrimin e objektit brenda planit. Idealisht, duhet t bashkngjitet nj plan q paraqet dhe shpjegon shtrirjen e sakt fizike t objektit.
1.Parakushteteveanta
1.1 Qiradhnsi pajtohet ti kryej punt/renovimet/prshtatjet q jan prshkruar n plan m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose para saj ose deri m datn e q sht caktuar n plan. 1.2 Pala/palt q jan prmendur n plan pajtohen q ti sigurojn dokumentet e prmendura n plan m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose para saj ose deri m datn q sht caktuar n plan. 1.3 Nse sht prmendur n plan, qiramarrsi pajtohet ta paguaj kaparin m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose para saj. 1.4 Nse qiradhnsi nuk e plotson ndonj kusht paraprak, qiramarrsi mundet ose ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies, duke e njoftuar me shkrim qiradhnsin pr kt, pa ndonj krkes pr zhdmtim ose gjob, ose qiramarrsi mund ta gjobis qiradhnsin si sht prcaktuar n plan pr do dit q qiradhnsi vonohet n plotsimin e kushtit. 1.5 Nse qiramarrsi nuk e prmbush ndonj kusht paraprak, qiradhnsi mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies, duke e njoftuar me shkrim qiramarrsin para dats s fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies, pa ndonj krkes pr zhdmtim ose gjob. Parakushtet jan gjra t cilat duhet t plotsohen apo t kryhen para se t filloj t zbatohet kontrata e qiradhnies dhe/ose para s t filloj t prdoret objekti. Parakushtet u japin palve siguri pr afatet e aplikueshme, ndrsa, n t njjtn koh, palt kan gjra t ndryshme q duhet ti bjn para se
kontrata e qiradhnies t kaloj n fazn e ardhshme, e q sht fillimi aktual i zbatimit t kontrats s qiradhnies. Gjrat q mund t ket nevoj t bhen jan: - kryerja e punve apo riparimeve t mtejme n objekt nga qiradhnsi, prfshir vnien e njehsorve t ndar pr shrbimet publike; - mobilimi nga qiradhnsi; - ofrimi i nj kapari ose i dokumenteve, si jan referencat, nga qiramarrsi; - marrja e plqimeve t tjera nga komuna; - ofrimi i dokumenteve nga qiradhnsi, si jan dshmit pr faturat e paguara t shrbimeve publike Nse kto parakushte nuk plotsohen deri m afatin prfundimtar t caktuar n plan, pala relevante mund ta anuloj kontratn e qiradhnies. N ann tjetr, kjo pal mund t vazhdoj duke vendosur se nuk ka nevoj q ai parakusht t plotsohet ose se mund t plotsohet pasi t nis s zbatuari kontrata e qiradhnies. Pr shembull, mobilimi mund t bhet pasi qiramarrsi t vendoset n objekt. Me nenin 1.4 pranohet se qiramarrsi sht n pozit t vshtir dhe mund t paraplqej t vendoset n objekt, por siguron q qiradhnsi ta bj at q ka premtuar duke i lejuar qiramarrsit q t krkoj zhdmtim pr pronn e parinovuar. Shuma e ktij zhdmtimi duhet t caktohet n plan.
2.Objekti
2.1 Qiradhnsi ia jep me qira qiramarrsit, ndrsa qiramarrsi e merr me qira nga qiradhnsi objektin e prshkruar n plan, prfshir t drejtn pr t prdorur do send/mobile q sht prmendur n plan. 2.2 Objekti prfshin hapsir (a) pr parkimin e veturave dhe do oborr apo hapsir t jashtme q sht prshkruar n plan dhe, prve nse n plan parashihet ndryshe, do aneks, mur t jashtm apo kulm, kurdo q konsiderohet relevante. Ktu objekti prshkruhet n hollsi pr tiu shmangur mosmarrveshjeve t mvonshme lidhur me kufijt e tij. Si u tha m par, kontrats s qiradhnies duhet ti bashkngjitet, idealisht, nj plan n t cilin prshkruhet qart se cilat hapsira fizike jan pjes e kontrats s qiradhnies e cilat nuk jan. Hapsira e objektit sht kritike pr shtjet si jan prgjegjsit pr riparim, aftsia pr ti prdorur muret e jashtme pr reklamim, hapsira e jashtme pr parkim dhe instalimi i gjeneratorve.
3.Kohzgjatja,vazhdimetdheanulimiihershm
3.1 Kohzgjatja Duke iu nnshtruar edhe afateve t tjera t ksaj Kontrate t Qiradhnies, kohzgjatja e ksaj Kontrate t Qiradhnies prfshin periudhn q fillon nga data e fillimit q sht prcaktuar n plan dhe skadon m datn e prfundimit q sht prcaktuar n plan. 3.2 Vazhdimi 3.2.1 Nse n plan sht thn se qiramarrsi ka t drejt ta vazhdoj kt Kontrat t Qiradhnies, qiramarrsi mund ta vazhdoj kohzgjatjen e qiradhnies pr periudhn e vazhdimit q sht prcaktuar n plan nj her, ose, nse n plan nuk sht prcaktuar ndonj periudh, pr periudhn e njjt sa do t zgjas edhe kontrata fillestare e qiradhnies. Nse qiramarrsi dshiron ta ushtroj t drejtn n vazhdim t ksaj Kontrate t Qiradhnies, ai duhet tia jap qiradhnsit nj njoftim me shkrim s paku gjashtdhjet (60) dit para dats s prfundimit q sht caktuar n fillim, n t cilin theksohet se qiramarrsi dshiron ta vazhdoj kt Kontrat t Qiradhnies.
3.2.2 Nse qiramarrsi e ushtron t drejtn e vazhdimit t kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, t gjitha afatet dhe kushtet e ksaj Kontrate t Qiradhnies mbeten si jan parapar ktu. Ky nen pothuajse sht n trsi n dobi t qiramarrsit. Qiradhnsit mund t vendosin ta shlyejn kt nen, ose palt mund t merren vesh q ta modifikojn at. Pr shembull, ata mund t vendosin q, nse vazhdohet qiraja, ajo t ngritet sipas shkalls s inflacionit q publikohet nga Banka Qendrore. 3.3 Anulimi i hershm Prve nse n plan sht parapar ndryshe, qiramarrsi ka t drejt q, n diskrecionin e tij t vetm dhe t plot, gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies para dats s prfundimit t saj ose n fund t do periudhe t vazhdimit t saj, pa ndonj krkes pr zhdmtim, duke e njoftuar me shkrim qiradhnsin pr synimin e tij pr ta anuluar kt Kontrat t Qiradhnies. Qiramarrsi duhet ta njoftoj qiradhnsin me shkrim s paku gjashtdhjet (60) dit m par, ose brenda do afati tjetr t njoftimit paraprak q sht parapar n plan, para dats m t cilin synon ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies. Ky nen ia jep qiramarrsit t drejtn pr ta anuluar kontratn gjat kohzgjatjes s saj duke dhn nj njoftim s paku gjashtdhjet (60) dit m par. Qiradhnsi mund t dshiroj ta ndryshoj kt nen duke e fshir t drejtn pr anulim t hershm, ose duke e ngritur krkesn pr njoftim para gjashtdhjet (60) ditsh n, pr shembull, nntdhjet (90) apo njqindetetdhjet (180) dit. Ky nen po ashtu mund t ndryshohet pr tia dhn qiradhnsit t drejtn pr ta anuluar kontratn e qiradhnies gjat kohzgjatjes s saj, por kjo do t ishte mjaft e ashpr ndaj qiramarrsit, t cilit do ti duhej t ballafaqohej me pasiguri. Pr ta minimizuar kt pasiguri, qiradhnsi mund ta ruaj t drejtn pr anulim t hershm, por me kusht q ta njoftoj qiradhnsin nntdhjet (90) apo njqindetetdhjet (180) dit m par.
4.Qirajadhepagesa
4.1 Qiramarrsi ia paguan qiradhnsit qiran e caktuar n plan gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do vazhdimi t saj. Prve qiras, qiradhnsi mund ta zbatoj edhe TVSh-n, nse kjo krkohet me ligj, me kusht q qiradhnsi tia ofroj qiramarrsit nj kopje t certifikats t TVSh-s t tij dhe nj fatur t TVSh-s t vlefshme. Sipas nenit 28.2.2.5 t Ligjit L-146 -3 pr TVSh-n, lizingu ose dhnia me qira e pasuris s patundshme pr qllime komerciale, n prjashtim t toks sht dika pr t ciln duhet t zbatohet TVSh-ja, nse qarkullimi i biznesit t qiradhnsit (i cili mund t prfshij aktivitete t tjera), e tejkalon pragun e TVSh-s brenda nj periudhe dymbdhjetmujore. Megjithat, disa subjekte, si jan ambasadat, jan t liruara nga kjo krkes. Pragu i TVSh-s sht aktualisht 50,000. 4.2 nse i krkohet nga qiramarrsi, qiradhnsi ia siguron qiramarrsit nj fatur t vlefshme t tatimit pr qira dhe pr do TVSh. Fatura prmban emrin e plot t qiradhnsit, numrin fiskal, numrin e TVSh-s (nse konsiderohet relevant), datn dhe periudhn e qiras, dhe e paraqet TVShn si artikull t ndar. Ndonse nuk ka ndonj praktik t zakonshme pr lshimin e faturave pr pagesat e qirave n Kosov, ndrsa Autoriteti Tatimor nuk i krkon faturat e tilla n mnyr rutinore, nuk ka as ndonj lirim t dukshm nga qiraja sipas Ligjit pr TVSh-n; prandaj, pr t qen t kujdesshm, qiramarrsi duhet ta rezervoj t drejtn pr t krkuar fatura t tilla.
4.3 Qiramarrsi ia paguan qiran qiradhnsit duke e br pagesn n llogarin bankare t qiradhnsit q sht shnuar n plan ose n llogarin bankare t do zvendsuesi n emr t qiradhnsit pr t cilin qiradhnsi e njofton qiramarrsin me shkrim s paku shtat (7) dit para dats kur duhet t paguhet qiraja. Pagesa n llogari bankare sht praktik e mir, ndrsa n rast t pagesave mbi 500 euro, n kto pagesa zbatohen shpenzimet tatimore sipas Ligjit pr Administratn Tatimore, nse ato bhen prmes llogaris bankare. 4.4 Qiraja paguhet si sht parapar n plan, pr shembull, do muaj, do tre muaj or do vit. Pr shembull, nse qiramarrsi pajtohet ta paguaj qiran pr gjasht (6) muaj paraprakisht, kjo pages paraprake mund t shpjegohet me an t nj shnimi n plan. 4.5 Qiraja paguhet m datn e pagess q sht prcaktuar n plan, prve pagess s par, e cila duhet t bhet nj dit pas nnshkrimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies. Nse data kur nnshkruhet kjo Kontrat e Qiradhnies nuk sht data m t ciln duhet t paguhet qiraja, shuma e qiras q duhet t paguhet pas nnshkrimit, por para dats s ardhshme t dakorduar pr pages, do t llogaritet n mnyr prpjestimore pr datn e ardhshme t pagess. T gjitha pagesat bhen n euro. Palt mund t bien dakord pr nj dat t pagess s qiras q u prshtatet t dyjave dhe e shnojn kt dat n plan. Nuk ka asnj arsye q qiraja t mos paguhet do jav, nse palt jan dakord. Pra, plani duhet t ndryshohet pr ti pasqyruar pagesat javore. 4.6 Nse kjo Kontrat e Qiradhnies anulohet n mnyr t vlefshme para dats s prfundimit ose n fund t nj periudhe t vazhdimit, qiraja paguhet n baz prpjestimore deri m datn m t ciln anulohet, prshir kt dat. T gjitha pagesat paraprake t qiras kompensohen nga qiradhnsi n shumn q korrespondon me periudhn kohore pas dats s anulimit pr t ciln qiramarrsi ka dhn njoftim paraprak me shkrim. 4.7 Nse qiramarrsi vonohet ta paguaj qiran pr m shum se tri (3) dit, qiradhnsi ka t drejt t zbatoj kamat n fatur ndaj qiramarrsit pr shkak t pagess s vonuar nga data m t ciln sht vonuar pagesa e deri m datn e pagess aktuale sipas mesatares s norms s mbitrheqjes pr bankat e Kosovs t caktuar n publikimin m t fundit t Banks Qendrore t Kosovs para dats m t ciln sht dashur t paguhet qiraja. Q nga 1 shtatori i vitit 2011, kjo norm ka qen 12% n vit. Kjo norm mund t gjendet n www.bqk-kos.org/. Pr shembull, nse qiramarrsi nuk e ka paguar qiran tremujore prej 1,000 eurosh m 1 shtator 2011, kamata q mbetet t paguhet m 31 dhjetor 2011 do t ishte 12% e pagess s vonuar, duke e zbatuar normn e aplikueshme, t prcaktuar duke e pjestuar 365 (dit) x 1000 Euro = 0.3287 n dit * (30+31+30+31), d.m.th. 1212 dit = kamat prej gjithsej 40.1 eurosh pr pages. 4.8 Qiraja e prcaktuar n plan sht bruto qira, prve nse parashihet ndryshe. Qiramarrsi zbret nga qiraja do ndales tatimore q krkohet me ligj n emr t qiradhnsit, ndrsa qiramarrsi ia siguron qiradhnsit nj certifikat vjetore t ndalesave tatimore, si parashihet me ligj. Ndalesat tatimore nuk zbriten nga elementi i TVSh-s. Me nenin 27 t Ligjit L03/113 pr Tatimin n t Ardhurat e Korporatave, nga qiramarrsit afarist q jan persona juridik p.sh. Sh.P.K, Sh.A. ose partneritete, krkohet q ta ndalin 10% t qiras q duhet ti paguhet Qiradhnsit dhe q kt tia paguajn si tatim Autoritetit Tatimor t Kosovs. Kjo prqindje mund t ndryshoj, nse ndryshojn t ardhurat apo tatimi mbi t ardhurat e korporatave.
5.Garancitdhedmshprblimeteqiradhnsit
Nse qiradhnsi e shkel apo dshiron ta shpalos nj shkelje sipas ktyre garancive n kohn e prmbarimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies apo pas saj, ndrsa qiramarrsi pajtohet ta pranoj at shkelje apo shkeljen q sht br e ditur dhe t mos krkoj kompensim pr at shkelje, kjo duhet t shnohet n plan. Pjesa e mposhtme prmban garanci t ndryshme nga qiradhnsi. sht e mundur q qiradhnsi t mos mund ti prmbush t gjitha krkesat e shnuara dhe q, n vend t ksaj, mund t shnoj fardo shtjeje q ka t bj me garancit (n vend q ta ndryshoj mnyrn si jan formuluar garancit). Qllimi i shnimit apo komunikimit t nj shtjeje nga ana e qiradhnsit sht q ta pengoj qiramarrsin t ushtroj padi apo t krkoj zhdmtim sipas garancis, sepse qiramarrsit i sht br me dije dhe ka vendosur ta pranoj shtjen e komunikuar. 5.1 Pronsia Qiradhnsi garanton se: 5.1.1 Ai sht pronar i vetm dhe i ligjshm (ose, n rast t ish-prons shoqrore, pronar i nj qiraje nntdhjetennt vjeare) i objektit, dhe se Qiradhnsi sht i autorizuar dhe i aft ta lidh kt Kontrat t Qiradhnies dhe ti prmbush obligimet q jan prcaktuar n kt Kontrat t Qiradhnies; 5.1.2 Ai sht pronar dhe i ka t gjitha t drejtat pr ta prdorur objektin (prfshir tokn nn objekt), dhe sht pronar i vlefshm i regjistruar (ose i titullit t plot t pronsis ose i qiras nntdhjetenntvjeare) n kadastrn relevante t Kosovs; Kto garanci jan tipike pr kontratat e qiradhnieve komerciale n shumicn e vendeve, por jan m t rndsishme n ish-vendet socialiste apo vendet pas konfliktit n t cilat kontestet pronsore jan t zakonshme. Qiramarrsve q nuk e verifikojn pronarin e vrtet mund tu duhet ta lshojn objektin. Prderisa kto nene do tia mundsonin qiramarrsit q ta lr objektin nse m von konstatohet se qiradhnsi nuk sht pronar, qiramarrsi mund ta ket investuar nj shum t konsiderueshme t t hollave n pron, ndrsa largimi nga objekti ti shkaktoj probleme tejet t mdha biznesit t qiramarrsit. Sigurisht, idealja do t ishte q kjo situat t evitohej. Prandaj, qiramarrsit potencial duhet ta kontrollojn pozitn e qiradhnsit si pronar para se ta nnshkruaj kontratn e qiradhnies duke i hulumtuar dokumentet e fundit zyrtare kadastrale t pronsis. Nse qiradhnsi nuk mund ti prezantoj kto dokumente, qiramarrsi duhet t ket kujdes para se ta nnshkruaj kontratn e qiradhnies. sht me rndsi q t mbahet mend se, n Kosov, toka mund t jet pron e ndar nga ndrtesa, kshtu q n dokumentet kadastrale duhet t kontrollohet pronsia edhe mbi tokn, edhe mbi ndrtesn. Nse ka dyshime sa i prket pronsis, duhet t angazhohet nj avokat me prvoj n shtjet e pronsis. Pronat q jan bler prmes privatizimit zakonisht jan t vna nn pronsi me an t nj kontrate t nj qiradhnieje nntdhjetenntvjeare, e cila, prve periudhs nntdhjetenntvjeare, bart t drejtat dhe prgjegjsit e njjta q e shoqrojn pronsin mbi tokn (p.sh. prona mund t jet vn n hipotek, t jet shitur, etj.). N nj rast t till, nuk ka ndonj qiradhns kryesor nga i cili mund t krkohet leje pr ta marr pronn me qira. 5.1.3 do tia siguroj qiramarrsit nj flet poseduese/certifikat t azhurnuar dhe t vulosur nga kadastra pr objektin me krkes t qiramarrsit, me kusht q qiramarrsi ti paguaj tarifat kadastrale pr nxjerrjen e ktij dokumenti. Ky dokument mund t krkohet nga qiramarrsi jo m shpesh se do gjasht muaj.
Bizneseve t qiramarrsit mund tu duhet ky dokument pr t aplikuar pran zyrs pr regjistrimin e bizneseve ose pr leje t tjera komunale apo t biznesit, prandaj duhet t sigurohen brenda kontrats s qiradhnies se mund ta nxjerrin kt dokument. 5.2 Posedimi i objektit t liruar dhe prdorimi i papenguar i tij Qiradhnsi garanton se: 5.2.1 Qiramarrsi ka t drejt n posedim n qetsi t objektit t liruar gjat tr kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do t jet n gjendje ta shfrytzoj objektin pr qllimin e prdorimit q sht prshkruar n plan brenda asaj kohzgjatjeje (dhe fardo vazhdimi t saj) pa ndonj ndrprerje apo shqetsim nga Qiradhnsi apo nga do person tjetr q ka pretendime nga, prmes apo nn Qiradhnsin, ose q vepron si agjent i Qiradhnsit, dhe pa e zn Qiradhnsi objektin me gjsende, hedhurina apo mbeturina t tij apo t tjetrkujt; sht praktik e prgjithshme n kontratat e qiradhnies komerciale q qiradhnsi ti jap qiramarrsit t drejta t plota pr ta zn objektin n mnyr t papenguar. Qiradhnsi nuk duhet t hyj n objekt, apo ti vendos gjsendet e tij atje. Meq qiradhnia komerciale sht praktik m e re n Kosov, ne e kemi br kt obligim t qart. Edhe nj her, shumica e ligjeve ia japin qiramarrsit t drejtn e nnkuptuar t shfrytzimit n qetsi, far do t thot se qiramarrsi nuk duhet t pengohet n asnj mnyr. Ky nen e bn kt t drejt t qart. 5.2.2 Nuk di pr ndonj shqetsim t mundshm nga fqinjt dhe asnj aktivitet i fqinjve nuk ka t ngjar ta pengoj qllimin e synuar t Qiramarrsit t prshkruar n plan. Nse Qiradhnsi e di se fqinjt e tij jan t zhurmshm ose mund ta pengojn Qiramarrsin n punt e tij, etj., Qiradhnsi duhet ta bj kt t ditur, me shkrim. 5.3 Autorizimi pr t lidhur kontrat t qiradhnies Qiradhnsi garanton se: 5.3.1 ka t drejt, kompetenc dhe autorizim t plot, sipas ligjeve, rregullave dhe rregulloreve t zbatueshme dhe n fuqi n Kosov dhe n komunn n t ciln gjendet objekti, pr ta prmbaruar dhe zbatuar kt Kontrat t Qiradhnies dhe pr ti prmbushur t gjitha obligimet e qiradhnsit q jan parapar n kt Kontrat t Qiradhnies gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, prfshir do vazhdim t kohzgjatjes s saj; dhe 5.3.2 prmbarimi i ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe ushtrimi i t drejtave dhe obligimeve t parapara n kt Kontrat t Qiradhnies nga ana e Qiradhnsit nuk prbjn ndonj shkelje dhe nuk do t rezultojn n ndonj shkelje t ndonj kontrate tjetr q e ka lidhur Qiradhnsi. Nse qiradhnsi nuk sht n t vrtet pronar i prons (apo pronar i prons shoqrore t marr me qira pr nj periudh nntdhjetenntvjeare), ai duhet ta bj t ditur kt fakt dhe ta ndryshoj nenin 5.1 pr t shpjeguar se kontrata e qiradhnies sht nnkontrat. Megjithat, qiradhnsit mund ti duhet t marr leje pr ta marr me nnqira objektin nga qiradhnsi kryesor, meq shumica e qiradhnsve kryesor nuk e lejojn nnqiran. Ky nen synon ta mbroj qiramarrsin, i cili duhet t jet i sigurt se ky nen nuk mund t hiqet, sepse qiradhnsi nuk ka qen vrtet n pozit pr ta lshuar me qira objektin. Ngjashm, nse mbajtsi i hipoteks e ndalon dhnien me qira ose krkon plqimin e hipotekuesit pr qiradhnie, ky nen e obligon qiradhnsin q t siguroj q plqimi t merret. Srish, qiramarrsit potencial duhet ti kontrollojn afatet e hipoteks, meq banka m von mund ta largoj qiramarrsin nse vendos ta shes pronn pr ta prmbaruar hipotekn. Prve rasteve kur kontrata e qiradhnies
sht n proces t prmbarimit, ose prve nse qiraja sht dukshm m e ult se norma e hipoteks, shumica e bankave nuk do ta refuzojn nj qiramarrs t mir, meq u mjafton q klienti bankar i tyre (d.m.th. qiradhnsi) t ket t hyra. 5.4 Zbatimi i ligjit, rregulloreve dhe krkesave t huadhnsit Qiradhnsi garanton se: 5.4.1 objekti sht n prputhje me t gjitha ligjet, rregullat dhe rregulloret e zbatueshme t t gjitha autoriteteve publike sa i prket qllimit t prdorimit q sht prcaktuar n plan, se, ve ksaj, objekti sht n prputhje me t gjitha rregulloret e ndrtimit q kan t bjn me standardet dhe cilsin e ndrtimit, prfshir rregulloret sizmike, dhe se objekti sht i sigurt, i siguruar dhe i prshtatshm pr qllimin e prdorimit q sht prcaktuar n plan; Shum objekte n Kosov nuk jan n prputhje me ligjet dhe rregulloret e ndrtimit. Rrjedhojat e ksaj mosprputhjeje ndryshojn dhe varen nga serioziteti i mosprputhjes. Mungesa e lejes s ndrtimit e v objektin n rrezik nga ndrtimi, ndrsa qiramarrsin n rrezik nga dbimi dhe, prfundimisht, nga pengimi i biznesit (shih nenin 5.4.2). Mosprputhja me kodet standarde t ndrtimit, t cilat kan implikime sa i prket siguris, mund t oj n nj urdhr pr ndrprerjen e prdorimit publik derisa sa t sanohet problemi apo t evitohet rreziku ndaj siguris; ky urdhr pr ndrprerje mund tia ndaloj edhe qiramarrsit q ta zhvilloj biznesin e tij. Prandaj kjo garanci sht e rndsishme, sepse ia jep qiramarrsit autorizimin q ta anuloj kontratn e qiradhnies dhe t shprngulet tjetrkund, nse qiradhnsi e mashtron qiramarrsin sa i prket statusit t lejeve, ose q t krkoj nga qiradhnsi q ta rregulloj problemin. Nse objekti nuk sht n prputhje me rregulloret e ndrtimit, palt duhet t merren vesh pr nj zgjidhje dhe t shnojn se far duhet t bhet, me shkrim, brenda kontrats s qiradhnies. A do t sigurohen qiradhnsi or qiramarrsi se objekti sht n prputhje me kto rregullore, dhe at brenda nj periudhe kohore t caktuar, dhe me shpenzime t kujt? Apo t dyja palt do ta pranojn rrezikun, q qiramarrsi t vendos m von far t bj nse paraqitet ndonj problem? N kt nen prmendet qllimi i prdorimit, i cili duhet t prshkruhet n plan dhe i cili pasqyron biznesin e synuar t qiramarrsit. Pr shembull, qiramarrsi mund t jet duke e prdorur objektin pr shitblerje me pakic, restorant, zyra apo industri. Pr seciln nga kto prdorime t synuara do t ket krkesa t ndryshme, ndrsa pr prdorimin e nj ndrtese pr qllime komerciale krkohen pagesa m t larta pr leje dhe m shum leje se, pr shembull, pr banim. 5.4.2 Objekti ka leje ndrtimi q e mbulon tr strukturn e ndrtuar t objektit dhe se pr objektin sht marr certifikat e pranimit teknik dhe leje pr prdorim apo fardo certifikate tjetr e nevojshme pr qllimin e prdorimit t synuar nga komuna. Pastaj, objekti sht n prputhje t plot me kto kushte dhe me lejen e ndrtimit, ndrsa tarifat e certifikatave t tjera jan paguar n trsi. Sipas krkess, Qiradhnsi do tia siguroj Qiramarrsit nj kopje t lejes s ndrtimit, certifikats s pranimit teknik apo t fardo leje relevante tjetr si dhe dshmi t pagess s tarifave relevante; Nse pr objekt nuk posedohet leje e ndrtimit, ky nen duhet t ndryshohet pr ta obliguar qiradhnsin q t aplikoj pr lejet e krkuara brenda nj periudhe kohore t caktuar. Nse nuk ndryshohet, qiramarrsi rrezikon pengimin e prdorimit t objektit, prfshir prmes rrnimit, nga komuna. Qiramarrsi po ashtu mund t ket probleme me lidhjet n shrbimet publike; dhe, madje edhe nse lidhjet n shrbimet publike t tilla jan instaluar, ato m von mund t shkyen. Leje t ndryshme ndrtimi n vazhdn e t gjitha prpjekjeve pr ndrtim n Kosov, duke filluar nga lejet e ndrtimit e deri te leja e pranimit teknik, t cilat duhet t merren para se ndrtesa t evidentohet n regjistrin e pronave. Madje edhe nse ekziston leja, tarifat e lejes q mbesin t papaguara mund t shkaktojn probleme. Nj qiramarrs i kujdesshm duhet ta kontrolloj gjendjen e lejeve dhe
pagesave t tarifave t nevojshme, ndrsa nj qiradhns i ndrgjegjshm nuk do t refuzoj q ta shpalos nj informat t till t rndsishme. 5.4.3 nuk ka ndonj arsye q ka t bj me kt objekt q qiramarrsi t mos jet n gjendje ta marr nj leje biznesi apo komunale pr kt objekt q krkohet pr qllimin e prdorimit t synuar nga ana e qiramarrsit q sht prshkruar n plan; Natyra e ndrtimit ose e lejes s ndrtimit t marr, si sht pr banim kundrejt asaj komerciale, mund ta pengojn qiramarrsin q m von t aplikoj pr lejet e nevojshme pr ta prdorur nj ndrtes si restorant, si vend edukimi, pr shitje me pakic ose si hotel, etj. Ky nen siguron q qiradhnsi ta kshilloj qiramarrsin pr fardo arsye q mund ta pengoj at pr ti marr lejet e krkuara pr veprimtarin e tij. 5.4.4 t gjitha plqimet, aprovimet, licencat dhe autorizimet q krkohen nga do autoritet qeveritar e q jan t domosdoshme q Qiradhnsi ta prmbaroj, realizoj dhe prmbush kt Kontrat t Qiradhnies jan plotsisht t vlefshme; Ky nen pasqyron, srish, krkesat pr ndrtim dhe lejim. 5.4.5 nuk ka ndonj arsye q Qiramarrsi t mos mund ta marr nga komuna ndonj leje pr instalimin e ndonj gjeneratori n objekt apo pran tij apo pr vnien e shenjave t zakonshme n objekt q jan n prputhje me qllimin e prdorimit t tij nga Qiramarrsi; 5.4.6 nuk ka asnj hipotek, ngarkes tatimore ose ndonj ngarkes tjetr mbi objektin, prve asaj q i sht shpalosur me shkrim qiramarrsit, ndrsa do mbajts i hipoteks ka dhn plqimin e tij pr lshimin e objektit me qira. Si sht prshkruar n nenin 5.3.2 m lart, shumica e bankave dhe kompanive hipotekare mund t krkojn nga qiradhnsi q ta marr plqimin pr ose ti bj t ditura detajet e fardo qiramarrjeje, por zakonisht nuk e refuzojn ta japin plqimin. Megjithat, sht me rndsi q qiramarrsi t jet n dijeni pr fardo hipoteke, sepse banka mund ta marr pronn srish nn pronsi nse qiradhnsi nuk i bn pagesat me rregull. N veanti, nj qiramarrs nuk do t donte t lidhte kontrat t qiradhnies nse zhvillohet procedur e posedimit/prmbarimit. 5.5 Shrbimet publike dhe tatimi komunal mbi pronn Qiradhnsi garanton se: 5.5.1 nuk ka asnj fatur apo borxh t papaguar q ka t bj me energjin elektrike, ujin, mbeturinat, ngrohjen komunale, telekomunikacionin, internetin (shrbimet e internetit) pr objektin dhe asnj kontest me ndrmarrjet komunale sa i prket objektit; sht me rndsi t hulumtohet nse ka fatura t papaguara pr shrbimet publike apo konteste lidhur me objektin, sepse kjo do tia bnte m t vshtir qiramarrsit q ti ofrohen shrbimet publike pr biznesin e tij, madje edhe nse faturat ose borxhet jan n emr t qiradhnsit. Nj qiradhns i ndrgjegjshm duhet t ofroj dshmi se faturat jan paguar. Pagesat nuk duhet t dshmohen vetm me faturn e fundit, por me nj pasqyr t historikut t pagesave, t ciln do ta ofrojn KEK-u apo ndrmarrjet e furnizimit me uj apo ngrohje komunale. 5.5.2 objekti i ka lidhjet e tij t ndara pr shrbimet komunale ose nuk ka ndonj arsye pse lidhje t tilla nuk mund t merren ose pse lidhje t tjera me shrbimet e internetit ose t telekomunikimit ose me ndonj shrbim tjetr nuk do t ishin t mundura; Shum shpesh, ndrtesat n Kosov ndodh t jen t ndara. Nj qiramarrs zakonisht nuk dshiron ti ndaj lidhjet n shrbimet komunale, meq kjo do t onte n mosmarrveshje me banort e tjer
lidhur me at se kush ka t drejt prdorimi. Pr ta trajtuar kt shtje, ky nen siguron se ekziston nj marrveshje pr shrbimet komunale t ndara ose se nj marrveshje e till mund t arrihet. Nse lidhjet n shrbimet publike duhet t jet t pavarura, kjo pavarsi mund t bhet kusht paraprak pr kontratn e qiradhnies. 5.5.3 nuk ka fatura t papaguara t tatimit komunal mbi pronn, ndrsa vet qiradhnsi ose biznesi i qiradhnsit nuk ka ndonj tatim t papaguar ose borxh tjetr q do t mund t ndikonte n objekt. Nse qiradhnsi ka fatura t papaguara t tatimit komunal mbi pronn, komuna mund ta caktoj nj gjob apo ngarkes mbi objektin, ndrsa m von mund ta shes objektin n ankand pr ta rikthyer borxhin e saj. Kjo do ta dmtonte qiramarrsin, meq do t ndikonte n veprimtarin e tij (posarisht nse kontrata e qiradhnies nuk sht regjistruar n kadastr nn titullin e qiradhnsit). 5.6 Kontestet lidhur me prdorimin, pronsin dhe rinovimin Qiradhnsi garanton: 5.6.1 nuk ka marr (as vet, as prmes ndokujt tjetr) ndonj njoftim pr fardo pretendimi apo kontesti formal apo joformal q ka t bj objektin, prshir pretendimet pr pronsi apo t drejta n qasje nga ndonj pal e tret; Nse qiradhnsi ka marr njoftime t tilla, ato duhet t shpjegohen ktu dhe ti bashkngjiten kontrats s qiradhnies, ashtu q qiramarrsi t mund t marr vendim t shndosh se a t vazhdoj me kontratn e qiradhnies apo jo. Pr shkak t ktij neni, qiradhnsi duhet t deklaroj nse ka, pr shembull, ndonj padi t ushtruar pran Komisionit pr shtje Pronsore dhe Banesore, edhe nse qiradhnsi mendon se padia nuk sht e vlefshme apo e rndsishme; qiramarrsi pastaj mund ta formoj mendimin e vet. do gj q bhet me dije nga qiradhnsi n kt mnyr dhe aprovohet nga qiramarrsi n kontratn e qiradhnies nuk do t prbj shkelje nga qiradhnsi. Prmes ktij neni, palt po ashtu mund t vendosin kush do t paguaj pr fardo kompensimi n rast t shkeljes s ksaj garancie, ose nse qiramarrsi mund t kompensohet deri n nj shum t caktuar nse bhet shkelje. 5.6.2 nuk ka marr ndonj njoftim pr shpronsim apo synim pr ndrtim nga komuna apo fardo organi publik tjetr n Kosov dhe nuk sht i vetdijshm pr ndonj synim pr ta rindrtuar objektin apo lokacionet afr tij; Ky nen merret me fardo njoftimi pr shpronsim t toks pr t ndrtuar apo zgjeruar rrug n vendin ku gjendet objekti apo n afrsi t tij dhe e siguron qiramarrsin se qiradhnsi nuk sht n dijeni pr njoftime apo plane t tilla. 5.6.3 nuk ka marr ndonj njoftim pr mosprputhje me lejet e ndrtimit, lejet e prdorimit, komunn, ligjet apo rregulloret e ndrtimit, dhe asnj njoftim mjedisor dhe nuk sht i vetdijshm pr ndonj procedur gjyqsore q pritet t zhvillohet apo ndonj shkelje pr shkak t fardo mosprputhjeje t till. Ky nen pjesrisht ndrlidhet me nenet 5.4.1 dhe 5.4.2, por shkon m tej, duke krkuar q qiradhnsi jo vetm t konfirmoj se i ka zbatuar rregulloret dhe t deklaroj fardo moszbatimi, por edhe t deklaroj nse ka marr ndonj njoftim q do t tregonte nse rrethanat jan m urgjente dhe, pr kt arsye, m t rrezikshme pr qiramarrsin.
6.Obligimeteqiradhnsit
6.1 Dorzimi i objektit Qiradhnsi prkujdeset q objekti t lirohet dhe ti dorzohet qiramarrsit n nj gjendje t duhur pr qllimin e prdorimit, ashtu q qiramarrsi t mund t hyj n t deri m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies. 6.2 Riparimi dhe mirmbajtja e objektit 6.2.1 Prve nse n plan nuk jan parapar n hollsi marrveshje t tjera pr riparim dhe mirmbajtje, Qiradhnsi sht vet prgjegjs q me shpenzime t tij t marr prsipr riparimin e menjhershm dhe mirmbajtjen preventive t strukturs, ashtu q objekti t mbetet i prshtatshm pr qllimin e prdorimit. Struktura prfshin kulmin, muret e jashtme, gypat e ujit dhe ullukt, dhe prve nse n plan thuhet ndryshe, telat e rryms, ngrohjen dhe radiatort, por n t nuk hyjn pjest e interierit t lokalit afarist q nuk jan pjes e strukturs s objektit, si jan dyshemet e brendshme, muret e brendshme dhe pajisjet sanitare. Brenda mundsive, qiradhnsi do ta aranzhoj riparimin dhe mirmbajtjen n nj mnyr q e pengon m s paku biznesin e qiramarrsit. Pr shembull, riparimet dhe mirmbajtja duhet t bhen pas orarit t puns, ndrsa qiradhnsi e njofton me shkrim qiramarrsin s paku katrmbdhjet (14) dit m par pr kt, me prjashtim t rasteve urgjente. Palt mund ti ndryshojn n plan marrveshjet pr mirmbajtje t shnuara n kt shabllon, dhe tia caktojn obligimin pr, pr shembull, mirmbajtjen e ngrohjes apo radiatorve, qiramarrsit. N disa kontrata t qiradhnies, posarisht n ato afatmesme, qiradhnsi mund t doj t marr m shum obligime pr mirmbajtje, n t cilin rast ky nen do t duhej t ndryshohej prmes planit. 6.2.2 Nse duhet t bhet ndonj riparim n gypat e ujit apo n rrjetin e rryms pr shkak t keqprdorimit apo prdorimit nga ana e qiramarrsit, si jan bllokimet q shkaktohen nga qiramarrsi apo prmes tij, ose nse nevoja pr riparime paraqitet pr shkak t instalimeve t bra nga qiramarrsi, qiradhnsi mund t krkoj nga qiramarrsi q ta paguaj nj shum t arsyeshme t t hollave pr shpenzimet e riparimeve t tilla. Qiradhnsi duhet ti paraqes qiramarrsit dshmi t shpenzimeve, prfshir faturat e vlefshme me tatime pr blerjet e tij; qiradhnsi nuk ka t drejt t krkoj pages pr ngritje t mimeve apo t prfitoj dika nga ky aktivitet. 6.3 Evidentimi i kontrats s qiradhnies afatgjate n kadastr, njoftimi i mbajtsve t hipoteks Qiradhnsi: 6.3.1 nse qiramarrsi krkon, qiradhnsi e evidenton dhe regjistron n kadastr ekzistencn e ksaj Kontrate t Qiradhnies si ngarkes sipas numrit relevant t ngastrs. Qiramarrsi i paguan tarifat kadastrale pr nj regjistrim t till; Regjistrimi i Kontrats s Qiradhnies n kadastr sipas numrit t ngastrs s prons lejohet me Ligjin pr Pronn. Megjithat, regjistrimi zakonisht ia vlen t bhet vetm pr ndonj kontrat t qiradhnies afatgjate, pr shembull, ndonj kontrat pr m shum se pes (5) vjet, ose pr ndonj kontrat shum t vlefshme pr t ciln qiraja dhe investimet e qiramarrsit jan t larta. Qllimi i regjistrimit sht q t sigurohet q do kompani, huadhns apo person q e z pronn t jet i njoftuar pr kontratn e qiradhnies dhe t mos mund ta dboj qiramarrsin. 6.3.2 e njofton do huadhns ose mbajts t fardo hipoteke mbi pronn pr ekzistimin e ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe pr do vazhdim t kohzgjatjes s saj dhe e merr plqimin e huadhnsit ose mbajtsit t hipoteks, nse ka nevoj, pr kt Kontrat t Qiradhnies.
Me shum marrveshje bashkkohore q kan siguri hipotekare nga huamarrsi krkohet q ta njoftoj bankn pr ekzistimin e nj kontrate t qiradhnies dhe nganjher t krkoj nga qiradhnsi q ta marr plqimin pr lshimin e objektit me qira. Nse qiramarrsi sht qiramarrs i mir dhe qiraja sht e arsyeshme dhe i pasqyron mimet e tregut (me t drejtn pr ta ngritur mimin pas nj periudhe kohore t arsyeshme), banka mbase nuk do ta kundrshtoj kontratn e qiradhnies. Bankat mund t kundrshtojn, n ann tjetr, nse mendojn se objekti po lshohet me qira me nj mim tejet t ult ose me nj kontrat t gjat dhe t lir q mund tia vshtirsoj banks ta realizoj kolateralin e saj n rast t moslarjes s borxheve ose q mund ti vshtirsoj qiradhnsit ta shlyej kredin. 6.4 Shrbimet komunale Prve nse n plan tregohet se qiradhnsi sht prgjegjs pr fardo shrbimesh komunale relevante dhe nse kto shrbime jan prfshir n qira, qiradhnsi: 6.4.1 siguron q faturat e shrbimeve komunale relevante q krkohen nga qiramarrsi t barten n emr t biznesit t qiramarrsit pa vones dhe me borxh zero, ose qiradhnsi i merr t gjitha masat pr ta br t mundur nj lidhje t ndar t shrbimit pr qiramarrsin n emr t qiradhnsit, nse objekti sht pjes e ndonj ndrtese m t madhe me nj lidhje t vetme n shrbimin n fjal; 6.4.2 i siguron qiramarrsit qasje t mir n t gjith njehsort e shrbimeve komunale relevante, ia prcjell qiramarrsit do kopje t faturave apo do korrespondenc t pranuar nga shrbimet publike menjher dhe pa vones dhe e lejon qiramarrsin t bj fardo lidhje dhe instalimi, prfshir at t telefonis, t internetit, t televizionit kabllor ose satelitor apo t tjera. Kontrata e qiradhnies supozon se qiramarrsi i paguan t gjitha shpenzimet e shrbimeve komunale bazuar n prdorimin e shnuar aktual. Nse qiraja duhet t ket nj mim prfshirs, ky nen duhet t ndryshohet. Ky ndryshim mund t bhet, pr shembull, me an t nj shnimi t qart n plan, n t cilin prmendet marrveshja dhe thuhet se ky nen sht ndryshuar. 6.5 Njoftimet pr kontestet, pretendimet apo njoftimet juridike formale Qiradhnsi: 6.5.1 ia prcjell ose e njofton menjher qiramarrsin me shkrim pr fardo njoftimi, drgese postare, pretendimi apo shtje tjetr q e merr (prfshir njoftimet dhe pretendimet q jan parapar me nenin 5) apo t cilat qiradhnsi kupton se mund t ndikojn n prdorimin e plot t objektit nga ana e qiramarrsit pr qllimin e prdorimit, ose n t drejtat e qiramarrsit q jan parapar n kt Kontrat t Qiradhnies; n njoftimet e tilla hyjn njoftimet nga autoritetet publike apo fqinjt pr ndrtim; Ky nen sht menduar ta paralajmroj qiramarrsin paraprakisht pr ngjarjet q mund ta prekin at financiarisht, si sht shpronsimi, rrnimi, shkyja nga shrbimet komunale apo kontesti pronsorojuridik. Nse qiramarrsi merr vesh pr kto ngjarje mjaft shpejt, mund t vendos se a do t investoj n kontratn e qiradhnies apo ta riprtrij at. 6.5.2 menjher u paraqet njoftime kundrshtimi palve t treta ose autoriteteve publike ose i zbaton t drejtat q kan t bjn me objektin, kur kjo krkohet nga qiramarrsi apo i prshtatet atij; ktu hyjn pr shembull t drejtat n qasje n pron, ose e drejta pr ta kundrshtuar ndrtimin n afrsi t objektit.
Ky nen parasheh obligimin e rndsishm q qiradhnsi ti minimizoj dmet q mund ti shkaktohen qiramarrsit. Ai po ashtu qartson se kujt i prket obligimi pr t reaguar, ashtu q mos t ket ndonj paqartsi lidhur at se far duhet t bj qiradhnsi, e far qiramarrsi. 6.6 Dshmit e respektimit t kontrats s qiradhnies Qiramarrsi ka t drejt q menjher, n do koh dhe sipas krkess, t krkoj nga qiradhnsi q t ofroj dshmi pr respektimin e do garancie q sht par me nenin 5 ose t do obligimi tjetr q sht parapar me kt nen. Si u tha tashm, qiramarrsi duhet ta verifikoj zbatimin para se t lidhet kontrata e qiradhnies. Megjithat, ky nen ia jep qiramarrsit t drejtn pr ta kontrolluar zbatimin gjat kontrats s qiradhnies dhe kjo vlen posarisht pr obligimet e vazhdueshme, si jan ato q jan parapar me nenin 6.6. 6.7 Dhnia me qira konkurrentve t qiramarrsit Prve nse n plan thuhet ndryshe, nse objekti sht pjes e nj ndrtese m t madhe ose grupi ndrtesash n afrsi t tij, nse qiradhnsi sht tani ose n t ardhmen bhet pronar i objekteve t tilla ose i pjesve t tyre n afrsi, prfshir ato pran, mbi apo nn objekt, qiradhnsi pajtohet q t mos e lshoj me qira apo nnqira cilndo ndrtese t till fqinje ose q sht pjes e objektit t ndonj qiramarrsi tjetr i q i bn konkurrenc qiramarrsit n biznesin e tij. Ky nen sht i prdorshm pr qiramarrsin. Ky nen kufizues e ruan vlern e kontrats s qiradhnies s prons s patundshme n dobi t qiramarrsit, e cila varet shpesh nga vendndodhja dhe aftsia e pastajme pr ti trhequr myshterinjt ekskluzivisht. Megjithat, ky lloj i nenit sht prgjithsisht i prshtatshm vetm kur qiramarrsi sht klient kryesor i qiradhnsit, si sht ndonj bank apo kompani e sigurimeve. Prndryshe, qiradhnsi mund t dshiroj ta shlyej kt nen, meq krijon nj obligim mjaft t rnd. N disa situata, nj qiramarrs me nj qndrim t fuqishm n negociata mund t dshiroj ta zgjeroj nj nen t till kundr konkurrencs pr tua ndaluar qiramarrsve t blloqeve fqinj q t vendosin reklama t konkurrentve t tij. Pr shembull, nj kompani e sigurimeve mund t dshiroj q t sigurohet se nuk do t ket asnj shenj t konkurrentve t tij mu pran biznesit t saj.
7.Garancit,tdrejtatdheprgjegjsiteqiramarrsit
7.1 Autorizimi pr t lidhur kontrat t qiradhnies Qiramarrsi garanton se: 7.1.1 ka t drejt, kompetenc dhe autorizim t plot, sipas ligjeve, rregullave dhe rregulloreve t zbatueshme dhe n fuqi n Kosov dhe n komunn n t ciln gjendet objekti, pr ta prmbaruar dhe zbatuar kt Kontrat dhe pr ti prmbushur t gjitha obligimet e tij gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate apo vazhdimit t saj; dhe se 7.1.2 prmbarimi i ksaj Kontrate dhe ushtrimi i t drejtave dhe obligimeve nga qiradhnsi sipas ksaj Kontrate nuk prbjn dhe nuk do t rezultojn n ndonj shkelje t ndonj marrveshje tjetr q e ka lidhur qiramarrsi. Ky nen sht rezultat i garancive t qiradhnsit, t cilat jan shprehur n nenet 5 dhe 6. Qiradhnsi nuk duhet ta l nj qiramarrs q t zhvilloj biznes ilegal, ose pa ndonj plqim relevant, meq kjo
mund t ndikoj n stabilitetin e rrjedhs s t hyrave t qiramarrsit ose t rezultoj n ndonj veprim nga ana e komuns q do tia ulte vlern prons. Ngjashm, qiradhnsi duhet t sigurohet q kontrata e qiradhnies me qiramarrsin t mos anulohet pr shkak se qiramarrsi i ka tejkaluar autorizimet e tij q jan parapar me kontrat t qiradhnies. 7.2 Shrbimet publike, tatimi komunal mbi pronn dhe sigurimi 7.2.1 Qiramarrsi sht prgjegjs dhe pajtohet t marr prsipr ti paguaj shpejt t gjitha borxhet e shrbimeve publike q i ka shfrytzuar gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies n objekt, prshir thirrjet telefonike, internetin, ngrohjen, ndriimin, karburantin, rrymn, mbledhjen e mbeturinave, ujin dhe kanalizimin, me kusht q borxhet e tilla t njehsohen dhe llogariten ndaras. Me kontrat t qiradhnies supozohet se qiramarrsi paguan pr shrbimet publike. Nse dshirohet nj kontrat e qiradhnies inkluzive, sipas s cils qiradhnsi paguan pr kto shpenzime, ky nen dhe nenet 6.2.1, 6.4 dhe 7.2.1 duhet t ndryshohen duke e vn nj shnim n plan. 7.2.2 Prve nse n plan thuhet se qiradhnsi sht prgjegjs, qiramarrsi e paguan menjher tatimin komunal mbi pronn, ose prmes faturave nga qiradhnsi, ose, nse qiramarrsi krkon, prmes faturave direkte n emr t vet qiramarrsit. Sipas Ligjit pr Tatimin Komunal mbi Pronn, prgjegjs pr t paguar kt tatim sht pronari i objektit, por nse pronari nuk mund t identifikohet leht, paguan qiramarrsi. Palt mund ta ndryshojn gjendjen e mospagess ashtu q qiramarrsi t paguaj (ose ta kompensoj qiradhnsin, krahas pagess s qiras) sipas nj dispozite brenda kontrats s qiradhnies. 7.2.3 Qiramarrsi ka t drejt (por nuk sht i obliguar) t nxjerr fardo sigurimi n lidhje me pronn e tij, pronn e qiradhnsit, ose objektin. Si rregull e prgjithshme, nj person mund ta siguroj vetm pronn e tij. Prndryshe, kur bhet krkes pr sigurim, kompania e sigurimit nuk do t paguaj, meq parashtruesi i krkess nuk ka psuar humbje teknikisht, sepse prona i prket nj tjetri, i cili m n fund pson humbje. Ky nen qartson se qiramarrsi nuk ka asnj obligim q t nxjerr sigurim ndaj problemeve si jan vjedhja apo dmet e shkaktuara nga vrshimet dhe t cilat mund ti dmtojn stoqet dhe gjsendet e qiramarrsit. 7.3 Prdorimi i objektit, ndryshimet 7.3.1 Qiramarrsi mund ta prdor objektin vetm pr qllimin e prdorimit t prshkruar n plan. Nse qiramarrsi dshiron ta ndryshoj qllimin e prdorimit, atij i duhet ta marr plqimin me shkrim nga qiradhnsi, ndrsa nj plqim i till nuk duhet t mos bhet i ditur ose t vonohet pa arsye. 7.3.2 Prve nse n plan thuhet ndryshe, qiramarrsi mund ta prdor pjesn e jashtme t objektit, duke prfshir, por jo duke u kufizuar me ngjitjen e shenjave jasht objektit, ose n parkingun e veturave, n gjenerator, n mobile dhe gjsende t tjera, dhe me kusht q qiramarrsi pr kt ti marr lejet relevante q krkohen me ligj. Qiramarrsi po ashtu mund t aplikoj pr leje pr prdorim t toks s komuns apo t ndonj tok tjetr n afrsi pa e njoftuar qiradhnsin. 7.3.3 Qiramarrsi mund t bj ndryshime brenda objektit dhe ndryshime t kufizuara jasht tij, prve nse n plan parashihet ndryshe. N ndryshimet e brendshme mund t hyjn rrnimi i mureve jombajtse, ose vnia e dyshemes ose i ndonj kuzhin apo e pajisjeve sanitare, me kusht q fardo rrnimi apo ndryshimi t mos ndikoj n stabilitetin apo vlern e objektit, dhe me kusht q t gjitha ndryshimet t jen n prputhje me rregulloret e ndrtimit dhe me ligjin e aplikueshm.
Qiramarrsi i ofron qiradhnsit dshmi t prputhjes, sipas nevojs. Ve ksaj, prve nse n plan parashihet ndryshe, qiramarrsi mundet me kusht q kjo t jet n prputhje me ligjin dhe rregulloret t ngjet apo instaloj shenja dhe kondicioner ajri, kabllo dhe gypa, alarme t siguris, pajisje pr parandalimin e zjarrit, sisteme t ngrohjes dhe freskimit dhe, nse ka nevoj, pranues satelitor apo radiofonik n objekt apo brenda tij. Qiramarrsi, megjithat, siguron q n fund t kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies ose t do vazhdimi t saj objekti t kthehet n nj gjendje t ngjashme (ndonse mund t jet vjetruar dhe grisur) si ka qen m datn e fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies. Ky nen supozon se qiramarrsi ka lidhur kontrat t qiradhnies afatgjate. N rast t ndonj kontrate t qiradhnies afatgjate, sht normale q nj qiramarrsi komercial ti lejohet ti bj ndryshimet q jan prshkruar n kt nen. Megjithat, pr tiu shmangur kundrthnieve lidhur me gjendjen e objektit, palt duhet ta dokumentojn s bashku nj prshkrim dhe ta fotografojn gjendjen e objektit para se ta nnshkruajn kontratn e qiradhnies, dhe at n fund t kontrats s qiradhnies. Qiramarrsi duhet ta kthej ndrtesn n gjendjen e njjt, ose t paguaj pr fardo dmi. 7.4 Nnqiradhnia Prve nse n plan thuhet ndryshe, qiramarrsi mund ta lshoj me nnqira tr objektin apo nj pjes t tij, duke e njoftuar me shkrim qiradhnsin pr t dhnat e nnqiramarrsit si dhe pr t dhnat e do kontrate t nnqiradhnies. Nse kontrata e nnqiradhnies lejohet dhe ndodh, qiramarrsi ende do t jet prgjegjs pr respektimin e ksaj Kontrate t Qiradhnies, edhe sa i prket pagess s qiras, edhe sa i prket prgjegjsis pr veprimet apo mosveprimet e nnqiramarrsit. Nnqiraja i jep qiramarrsit m shum fleksibilitet dhe rehati nse lidh kontrat t qiradhnies afatgjate, sepse, nse rrethanat e saj ndryshojn gjat kohzgjatjes s kontrats s qiradhnies, ai mund ta gjej dik tjetr q ta marr prsipr kontratn e qiradhnies. Prderisa nj qiradhns mund t doj ta ndaloj nnqiradhnien, ai ksisoj m t ndikoj q qiramarrsi m me gjas ta nnshkruaj nj kontrat qiradhnie m afatshkurtr, dhe kjo e v qiradhnsin n rrezik t periudhave pa t hyra midis qiradhnieve. 7.5 Mirmbajtja dhe siguria, prfshir kaparin 7.5.1 Prve rasteve q kan t bjn me nenin 7.3.3 m lart , qiramarrsi nuk mund ta shkatrroj apo dmtoj objektin apo do send q i prket qiradhnsit dhe q sht shnuar n plan. Nse qiramarrsi aksidentalisht i shkatrron ose dmton t njjtit, ai duhet ta kompensoj qiradhnsin pr artikujt e till sipas mimeve t tregut. Qiradhnsi duhet ta njoftoj qiramarrsin prmes dshmive pr mimet e tregut t artikujve t till dhe pr do shpenzim t riparimit, duke ofruar kuota apo fatura pa ndonj ngritje t mimit. Qiradhnsi duhet ti jap qiramarrsit koh t arsyeshme pr ta kundrshtuar apo pr ta gjetur nj kuot m t lir me arsye. 7.5.2 Prve nse n plan thuhet ndryshe, qiramarrsi sht prgjegjs pr mirmbajtjen e interierit t objektit, prfshir do mur, pajisje sanitare, pajisje t kuzhins dhe kondicioner t ajrit dhe, prve nse n plan thuhet ndryshe, radiator dhe pajisje pr ngrohje. Qiradhnsi pranon se gjat tr kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do vazhdimi t saj, objekti mund t dmtohet nga vjetrsimi dhe grisjet e zakonshme dhe nuk do t krkoj kompensim nga qiramarrsi pr kt. 7.5.3 Nse n plan thuhet qart ashtu, qiramarrsi ia paguan qiradhnsit nj kapar para dats s fillimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies n shumn e prcaktuar n plan ose, nse n plan nuk sht prmendur kurrfar shume, n shumn e barasvlershme me nj qira mujore. Ky kapar mbetet pron e qiramarrsit, mbetet n nj xhirollogari kamatbartse t qiradhnsit dhe nuk mund t prdoret pr qllimet e tij, t vihet peng apo t mbahet nga ndonj huadhns apo kreditor dhe prdoret vetm pr ta kompensuar qiradhnsin pr shkeljet e nenit 7.3.3 ose t ktij neni 7.5 ose
pr mospagesn e qiras apo shrbimeve publike nga ana e qiramarrsit. Pas do ndalese t lejuar, kapari i kthehet qiramarrsit bashk me kamatn e mbledhur nj dit pas dats s prfundimit t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose m datn e anulimit t hershm t vlefshm t ksaj Kontrate t Qiradhnies. Kapart jan t zakonshm n Kosov. N vendet e tjera, ata jan m t shpesht, meq qiradhnsit duan ta mbrojn pronn e tyre nga dmtimi. Megjithat, ekziston rreziku q qiradhnsi t mos e kthej kaparin, ose ta shpenzoj at gjat kohzgjatjes s kontrats. Ky rrezik mund t zvoglohet nse qiramarrsi e vendos mnjan qiran e muajit t fundit pr shkak t kaparit. Sigurisht, sht n interesin e qiradhnsit, e jo t qiramarrsit, q ta ket nj kapar t till. Nj opsion tjetr do t ishte q t ket nj garanci bankare, e cila mund t depozitohej nga qiradhnsi, por borxhet ndaj banks pr mirmbajtjen e garancis do t akumuloheshin. 7.5.4 Qiramarrsi sht vet prgjegjs pr sigurimin e prons s tij dhe objektit nga plakitjet dhe mund ti angazhoj rojtart e vet. T dhnat e do operacioni t siguris, t do kodi t do alarmi t instaluar ose t dhnat e tjera t barasvlershme jan konfidenciale dhe nuk krkohet ti jepen qiradhnsit. 7.5.5 Qiramarrsi pajtohet ta lejoj qiradhnsin q ta kqyr objektin, por jo m shpesh se nj her n 2 muaj dhe me nj arsye t mir, ndrsa qiramarrsi pajtohet ti ofroj qiradhnsit ose kontraktuesve t tij qasje n objekt me qllim t mirmbajtjes pasi t jet njoftuar s paku 14 dit m par, vetm se periudha e njoftimit mund t jet m e shkurtr n rast t ndonj urgjence.
8.Mjetetjuridike
8.1 E drejta n ndrhyrje Nse qiradhnsi nuk ndrmerr asnj detyr q krkohet me kt Kontrat t Qiradhnies brenda nj periudhe t arsyeshme apo brenda nj periudhe t caktuar pr t ciln e njofton qiradhnsin (cilado q t jet m e shkurtr), qiramarrsi mund ta kryej vet detyrn dhe t krkoj nga qiradhnsi q t paguaj pr shpenzimet, duke i zbritur ato nga qiraja e papaguar ose duke ushtruar fardo t drejte tjetr pr kundrpadi ndaj qiradhnsit. Qiradhnsi nuk mund ti kundrshtoj shpenzimet q qiramarrsi i ka br duke vepruar ashtu, me kusht q ato t mos jen t tepruara dhe q qiramarrsi ti paraqes dftesat tatimore dhe faturat pr do blerje. Qiramarrsi nuk mund ti ngrit mimet apo t prfitoj nga shpenzimet e tilla. E drejta n ndrhyrje prfshin edhe marrjen e lejeve relevante nga komuna, pagesn e shrbimeve publike ose kryerjen e fardo riparimi, por nuk kufizohet me to. Ky nen i fuqishm, por praktik siguron q qiramarrsi t mos psoj humbje t pariparueshme nga vonesa e qiradhnsit pr ti br riparimet. 8.2 Anulimi 8.2.1 Cilado pal mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies duke e njoftuar me shkrim paln tjetr n rast t: a. paaftsis s pals tjetr pr t paguar, ose paraqitjes apo aprovimit nga gjykata t fardo peticioni pr falimentim kundr asaj pale, ose nse pala tjetr nuk sht n gjendje ti paguaj borxhet e saj ose nse ndonj kreditor krkon akte prmbarimi kundr pals tjetr; Anulimi i kontrats vetm pr shkak t paaftsis pr t paguar sht i drejt; asnj qiradhns nuk do q t ngujohet n nj kontrat t qiradhnies me nj qiramarrs i cili nuk mund t paguaj, ndrsa
asnj qiramarrs nuk e do nj qiradhns i cili nuk mund ti bj riparimet dhe banka e t cilit mund ta rimarr pronsin mbi pronn. b. shkeljes materiale t ksaj Kontrate nga pala tjetr, ose nj vargu shkeljesh m t vogla t mbledhura q, marr s bashku, jan materiale. N rast t ndonj shkeljeje t korrigjueshme, pala q i ka prmbushur obligimet e njofton paln q nuk i ka prmbushur obligimet pr shkeljen se i ka shtat (7) dit (ose nj periudh t till m t gjat t caktohet n njoftim) pr ta korrigjuar at shkelje, me moskorrigjimin e s cils kjo Kontrat e Qiradhnies mund t anulohet. Njra pal mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies menjher n rast t ndonj shkeljeje materiale t pariparueshme. Shkelja e nenit 5 (pr garancit) ose 6 (pr obligimet) nga ana e qiradhnsit konsiderohen shkelje materiale, t cilat ia japin t drejtn qiramarrsit q ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies menjher, prve rasteve kur mosmirmbajtja nga ana e qiradhnsit sht e vogl. Nse qiramarrsi nuk e paguan qiran q duhet t paguhet sipas ksaj Kontrate t Qiradhnies pr m shum se dy periudha t qiras, qiradhnsi mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies, duke e njoftuar paln tjetr me shkrim s paku 7 dit m par. shtjet q bhen t ditura plotsisht, n mnyr specifike dhe t duhur kundr garancive t ksaj Kontrate t Qiradhnies nuk prbjn shkelje. Ky nen bn dallim midis shkeljeve materiale t specifikuara pr shkak t t cilave qiramarrsi mund ta anuloj kontratn e qiradhnies menjher (nenet 5 dhe 6 lidhur me t drejtat e pronsis, pr shembull), shkeljeve materiale t pariparueshme, q po ashtu e justifikojn anulimin, dhe shkeljeve m pak materiale, q e arsyetojn anulimin vetm nse jan edhe materiale, edhe t pariparueshme. Edhe pse qiramarrsi ka t drejt ta anuloj kontratn e qiradhnies pr shkak t shkeljes s saj nga qiradhnsi, qiradhnsi n veanti duhet t mund ta anuloj kontratn e qiradhnies pr shkak t mospagess s qiras. Kjo nevoj ekziston, sepse edhe nse akumulohet kamat pr pages t vonuar, ekziston rreziku q qiramarrsi t mos mund t paguaj dhe q qiradhnsi t mos mund ta realizoj krkesn e parapar me kontrat t qiradhnies. Ky nen parasheh dy (2) periudha t qiras, por kohzgjatja e periudhave t qiras mund t ndryshohet nga palt duke e parapar nj shum t caktuar n euro, ose ndonj periudh m t gjat apo m t shkurtr. 8.2.2 Qiramarrsi po ashtu mund ta anuloj kt Kontrat t Qiradhnies pa ndonj krkes pr zhdmtim, duke dhn nj njoftim s paku (7) dit m par pr mungesn e qasjes n objekt ose mundsis s prdorimit t tij, n prgjithsi apo pjesrisht, pr qllimin e synuar t prcaktuar n plan gjat kohzgjatjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies, prfshir si rrjedhoj e ndonj force madhore, si e ndonj vrshimi, zjarri, trmeti ose ere (me prjashtim t rasteve kur cilado nga t lartprmendurat kan qen rrjedhoj e shkeljeve q i ka br vet qiramarrsi). Qiradhnsi duhet t jet i vetdijshm pr kt nen, dhe mund t doj ta vrtetoj nse ndonj sigurim q ka pr rastet e tilla i mbulon humbjet rezultuese t qiras. 8.3 Zhdmtimi Cilado pal mundet, prve tij apo si alternativ, t krkoj zhdmtim nga pala tjetr pr fardo shkelje t ksaj Kontrate t Qiradhnies nga ana e pals tjetr, e fardo natyre qoft ajo. Secila pal e kompenson tjetrn pr fardo kostosh, pretendimesh apo shpenzimesh q ajo pal duhet tua paguaj palve t treta si rrjedhoj e shkeljes s ksaj Kontrate t Qiradhnies nga pala zhdmtuese. Palt e ksaj Kontrate t Qiradhnies jan prgjegjse pr humbjet e drejtprdrejta, n t cilat hyjn ato q jan prshkruar n paragrafin paraprak, dhe pr shpenzimet e qiramarrsit pr t gjetur banim alternativ ose pr t br riparime. Megjithat, asnjra pal nuk mban prgjegjsi pr humbjet rrjedhimore apo ekonomike t pals tjetr, si jan humbjet e profiteve tregtare apo humbjet e kontratave me pal t treta.
Prjashtimi i prgjegjsis pr humbje rrjedhimore apo ekonomike do t thot se nse, pr shembull, qiramarrsi nuk mund ta prdor objektin pr dyqanin e tij pr shkak t lidhjes s gabuar t telave t rryms q jan instaluar nga qiradhnsi, qiramarrsi nuk mund t krkoj nga qiradhnsi kompensim pr humbje n tregtin e tij. sht tipike q t prjashtohet ky lloj i humbjes pr ta menaxhuar prgjegjsin n vazhdimsi.
9.Kontestetdheligjiiaplikueshm
9.1 Kjo Kontrat e Qiradhnies i nnshtrohet ligjit t Kosovs. 9.2 N rast t ndonj kontesti q rrjedh nga kjo Kontrat e Qiradhnies, cilado pal mund tia drgoj nj njoftim me shkrim pals tjetr, duke e drguar kontestin pr ndrmjetsim ose nn patronazhin e Qendrs pr Zgjidhje Alternative t Kontesteve pran Ods Ekonomike Amerikane n Kosov ose t Tribunalit t Prhershm t Arbitrazhit pran Ods Ekonomike t Kosovs (si sht parapar n plan). Kontesti drgohet pr ndrmjetsim sipas rregullave t zbatueshme t athershme t ndrmjetsimit n Kosov q zbatohen nga nj od e till ose nga ndonj organ ndrmjetsimi i njohur n Kosov q sht regjistruar pran Komisionit pr Ndrmjetsim t Kosovs dhe sht licencuar nga Ministria e Drejtsis e Kosovs. Ndrmjetsimi sht procedur jo e detyrueshme pr zgjidhjen e kontesteve n nj mjedis t strukturuar me nj ndrmjetsues dhe pa formalitetin dhe procedurn e gjykats. Ndrmjetsimi n Kosov njihet prmes Ligjit (Nr.03/L-057) pr Ndrmjetsimin. Ndrmjetsimi sht privat, meq pjestart e publikut nuk kan asnj t drejt pr t marr pjes. sht e zakonshme q t prdoret nj organizat ndrmjetsimi e pavarur pr ta lehtsuar ndrmjetsimin. Aktualisht n Kosov ka dy asociacione q ofrojn ndrmjetsim komercial Tribunal i Prhershm t Arbitrazhit pran Oda Ekonomike e Kosovs dhe Qendrs pr Zgjidhje Alternative t Kontesteve pran Ods Ekonomike Amerikane (http://www.kosovo-arbitration.com / http://adr-ks.org ). Qendra t tjera ndrmjetsimi gjenden n disa qytete n Kosov. Teorikisht, nj nga ofruesit e ndrmjetsimit duhet t przgjidhet dhe t shnohet brenda planit, n mnyr q t mos shkaktohet konfuzion sa i prket asaj se cili organ do ta mbikqyr ndrmjetsimin. Nse ndrmjetsuesi i przgjedhur nuk dokumentohet, ekziston rreziku q ndrmjetsimi nuk do t administrohet nga ndonj institucion. Kjo mund ti shtoj vonesat dhe t krijoj konfuzion. sht shtje e preferencs s palve se cilin nga ofruesit e ndrmjetsimit duan ta zgjedhin. Pavarsisht se a administrohet ndrmjetsimi nga ndonj institucion apo ad hoc, far do t thot se nuk do t ket asnj struktur qeverisse, ndrmjetsuesi duhet t jet i regjistruar n Kosov pran Komisionit Kosovar pr Ndrmjetsim dhe i licencuar nga Ministria e Drejtsis e Kosovs. Normalisht, procedura udhhiqet nga nj ndrmjetsues. Ndonse ekziston nj periudh e caktuar pr ndrmjetsim (tridhjet (30) dit (shih nenin m posht), n praktik kjo periudh e ndrmjetsimit mund t zgjatet me marrveshje t prbashkt t palve deri n m s shumti nntdhjet (90) dit nga data kur fillon ndrmjetsimi, si sht parapar me Ligjin pr Ndrmjetsimin n Kosov, nse ndrmjetsimi shkon mir. Prandaj, sht e dshirueshme q t ndiqet nj procedur m e shkurtr pr tiu shmangur vonesave n fillimin e arbitrazhit kur sht e qart, pr shembull, se shtja sht pamundsia apo refuzimi pr paguar qiran pa ndonj arsye. 9.3 Nse kontesti nuk zgjidhet brenda tridhjet (30) ditve pas dorzimit t njoftimit t till pr drgimin e kontestit pr ndrmjetsim, palt e zgjedhin do mosmarrveshje apo pretendim q ka t bj me kt Kontrat t Qiradhnies, prfshir sa i prket anulimit dhe vlefshmris s saj,perms arbitrazhit nn patronazhin e Qendrs pr Zgjidhje Alternative t Kontesteve pran Ods Ekonomike Amerikane n Kosov ose t Tribunalit t Prhershm t Arbitrazhit pran Ods
Ekonomike t Kosovs n Kosov (si sht parapar n plan) sipas rregullave kosovare t arbitrazhit t zbatueshme n at koh dhe q zbatohen nga nj od e till. Arbitrazhi sht alternativ e gjykats. Ai njihet si opsion pr zgjidhjen e kontesteve n Kosov sipas Ligjit (Nr.02/L-075) pr Arbitrazhin. Pr shkak t vonesave n gjykatat e Kosovs dhe disponueshmris s mekanizmave t shumt t apelit, arbitrazhi sht aktualisht m i shpejt, m fleksibil dhe m i prshtatshm pr zgjidhjen e kontesteve komerciale. Arbitrazhi sht privat, meq pjestart e publikut nuk kan asnj t drejt pr t marr pjes. Aktualisht n Kosov ka dy organe q ofrojn shrbime t arbitrazhit Tribunal i Prhershm t Arbitrazhit pran Oda Ekonomike e Kosovs dhe Qendra pr Zgjidhjet Alternative t Kontesteve pran Ods Ekonomike Amerikane ((http://www.kosovo-arbitration.com / http://adr-ks.org ).Teorikisht, njri nga organet e arbitrazhit duhet t zgjidhet dhe emrohet brenda planit, n mnyr q t mos ket kurrfar paqartsie sa i prket asaj se cili organ do ta mbikqyr arbitrazhin. sht shtje e preferencs s palve se ciln nga t dy odat ato dshirojn ta zgjedhin. Nse oda e zgjedhur nuk dokumentohet n plan, ekziston rreziku q arbitrazhi t jet arbitrazh ad hoc, far do t thot se nuk do t ket asnj struktur qeverisse. Mungesa e strukturs mund ti shtoj vonesat dhe t krijoj konfuzion gjat arbitrazhit. Prve nse n plan parashihet ndryshe, arbitrazhi do t ndodh n Prishtin n gjuhn e ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe do t ket vetm nj arbitr. Ndonse sht e mundur q t angazhohen tre arbitra, tre arbitra do t kushtonin shum shtrenjt dhe do t ishin t paprshtatshm pr nj kontrat t qiradhnies relativisht t thjesht. Tre arbitra do t ishin m t prshtatshm pr kontrata dhe shitblerje shum t mdha dhe shum komplekse.
10.Tprgjithshme
10.1 Kjo Kontrat e Qiradhnies prmbarohet n gjuhn n vijim [ ]. Versioni n kt gjuh do t jet definitiv vetm pr qllime t interpretimit t saj. do prkthim n ndonj gjuh tjetr shrben vetm pr qllime t informimit. 10.2 Njoftimet sipas ksaj Kontrate t Qiradhnies duhet t jen me shkrim dhe ti drgohen pals duke i prdorur t dhnat e shnuara n plan ose do t dhn pr zvendsuesin pr t cilin jepet njoftim me shkrim. Njoftimet mund ti drgohen pals tjetr me post elektronike, nse n plan sht shnuar ndonj adres e posts elektronike, me kusht q t jepet konfirmim pr leximin e posts elektronike t pranuar apo ndonj dshmi tjetr e pranimit pr shembull, nse marrsi prgjigjet. Nse n plan nuk sht dhn ndonj adres e posts elektronike, njoftimi duhet t drgohet prmes mjeteve t tjera, si sht posta apo n dor. Njoftimet pr shkelje, anulim ose ushtrim t s drejts pr vazhdim t ksaj Kontrate t Qiradhnies ose drgim t kontestit pr ndrmjetsim apo arbitrazh duhet t jepen n dor ose prmes posts rekomande dhe nuk bn t jepen vetm prmes posts elektronike. 10.3 N rast t ndonj mosprputhjeje midis gjuhve apo kuptimit t cilsdo pjes t prmbajtjes s ksaj Kontrate t Qiradhnies dhe fardo dokumenti q i sht bashkngjitur apo q sht br pjes e saj, do t zbatohet gjuha apo kuptimi i prmbajtjes kryesore t ksaj Kontrate t Qiradhnies. Titujt e ksaj Kontrate t Qiradhnies shrbejn vetm pr tiu referuar m leht asaj dhe nuk kan ndonj rndsi n interpretimin e ksaj Kontrate t Qiradhnies. 10.4 Kjo Kontrat e Qiradhnies nnkupton mirkuptimin e plot t palve, prcakton mnyrn e plot t caktimit t rrezikut midis tyre dhe prbn nj deklarat t plot dhe ekskluzive t afateve dhe kushteve t marrveshjes s tyre pr shtjet q jan prmendur n kt Kontrat t Qiradhnies. T gjitha negociatat e mparshme, ujdit, mirkuptimet dhe marrveshjet verbale apo
t shkruara lidhur me lshimin e objektit me qira tani zvendsohen me kt Kontrat t Qiradhnies. 10.5 Nse ka m shum se nj qiradhns, p.sh. bashkpronsi, qiradhnsit jan prgjegjs pr zbatimin ose shkeljen e ksaj Kontrate t Qiradhnies s bashku dhe ve e ve. Kjo mund t ndodh, pr shembull, nse pronar t toks jan dy vllezr apo motra t nj familjeje. 10.6 Asnjra pal nuk mund ta nnshkruaj kt Kontrat t Qiradhnies pa plqimin e tjetrs dhe ky plqim nuk duhet t mos bhet i ditur apo t vonohet pa arsye. Megjithat, ky nen nuk e pengon qiradhnsin q ti v peng llogarit aktive nga qiraja pr ndonj kreditor. Ndalimi i aktkalimit t qiras, si sht ajo q sht prmendur n nenin m lart, zakonisht ka t bj me aftsin e pagess dhe besueshmrin. Nganjher, kjo ndales ndryshohet pr t mundsuar q qiraja ti kalohet nj kompanie q sht e ndrlidhur me qiramarrsin, ndonse aktkalimet mund t mendohen ashtu q t vendosen rast pas rasti (sepse qiradhnsit zakonisht jan tolerant, meq dshirojn ta lehtsojn riprtritjen e kontrats s qiradhnies). Fjalia e fundit e ktij neni qartson se qiradhnsi mund ta arrij nj marrveshje me huadhnsin e tij, si sht ndonj bank, q t ardhurat nga qiraja t prdoren si kolateral pr ndonj kredi. 10.7 Asnj marrveshje q ka pr qllim ndryshimin, modifikimin, shpjegimin apo plotsimin e afateve dhe kushteve t ksaj Kontrate t Qiradhnies nuk sht e detyrueshme pr palt, prve nse dhe deri sa ajo t bhet me shkrim dhe t nnshkruhet nga t dyja palt. 10.8 Heqja dor e cilsdo pal nga shkelja apo moszbatimi i ksaj Kontrate t Qiradhnies, heqja dor nga ndonj e drejt apo mjet juridik q sht parapar n kt Kontrat t Qiradhnies si dhe nga prdorimi i ndonj ujdie apo kursi t ujdis apo realizimi t saj nuk do t prbj heqje dor t vazhdueshme nga ndonj shkelje apo moszbatim t ksaj Kontrate t Qiradhnies apo heqje dor nga t drejtat apo mjetet juridike t tjera apo afatet e tjera t parapara n kt Kontrat t Qiradhnies, prve nse dhe derisa heqja dor t shprehet me shkrim dhe t nnshkruhet nga t dyja palt. 10.9 Asnj pal e tret nuk do t ket apo t ushtroj ndonj t drejt sipas ksaj Kontrate t Qiradhnies pa plqimin e palve. Ky nen e pengon, pr shembull, ndonj fqinj ose huadhns q t fitoj nga kjo kontrat apo ta prmbaroj kt kontrat kundr njrs nga palt. 10.10 Nse arbitri e konsideron ndonj dispozit t ksaj Kontrate t Qiradhnies joligjore, t pavlefshme apo t pazbatueshme, dispozitat e tjera mbesin n fuqi dhe zbatohen. 10.11 Nse me ligj n t ardhmen krkohet q kjo Kontrat e Qiradhnies t vrtetohet n ndonj gjykat apo prndryshe t noterizohet apo prkthehet n ndonj gjuh t veant, prfshir kryerjen e fardo regjistrimi, palt pajtohet ti marrin t gjith hapat pr t garantuar q kjo t ndodh, duke i ndar shpenzimet n mnyr t barabart, prve rasteve kur regjistrimi sht qart n dobi t njrs pal, si pr shembull pr ndonj kredi nga ajo pal. Kjo bhet me krkes t njrs nga palt. Ky nen ndrlidhet pjesrisht me nenin 6.3.1, i cili ka t bj me aftsin pr ta regjistruar nj kontrat t qiradhnies n regjistrin e pronave si ngarkes. sht e mundur q autoritetet e regjistrit t pronave (kadastra) t krkojn q kontrata e qiradhnies t jet n nj gjuh t caktuar, ose t jet e vrtetuar nga gjykata dhe e noterizuar, para regjistrimit. Kto shpenzime t prkthimit/verifikimit zakonisht ndahen midis palve, prve nse njra pal e bn regjistrimin enkas pr t prfituar nga ndonj kredi, ose nse nuk ka ndonj prfitim t qart t prbashkt nga ky regjistrim.
UDHZIMETPRGJITHSHMEPRFORMULARINSTANDARDT KONTRATSPRQIRADHNIEKOMERCIALE
M posht jan ofruar disa udhzime t prgjithshme pr prdorimin e formularit t kontrats s qiradhnies komerciale. Ato nuk jan menduar t prbjn shpjegim plotsisht gjithprfshirs pr ligjet e Kosovs pr pronn, ose pr ndonj ligj apo shtje tjetr q ka t bj me kontratn, por m shum nj prmbledhje t shtjeve juridike kryesore dhe t zakonshme q ndikojn n kontratn e qiradhnies. Rrethanat mund t ndryshojn, ligji mund t ndryshoj, ndrsa n raste specifike duhet t merren kshilla juridike. Po ashtu, m posht jan prmendur edhe disa dispozita dhe shtje specifike. N veanti, nse lidhet nj kontrat pr qiradhnie pr pes (5) vjet apo m shum, prdoruesit mund ti duket e prshtatshme q t bj mjaft ndryshime n kt formular pr shembull, duke e shtuar nj nen pr shkallzimin e qiras dhe duke i ndryshuar obligimet pr riparim. Pr kt, prdoruesi duhet ta angazhoj nj avokat apo specialist t prons.
Konceptiiqiradhnies
Koncepti i qiradhnies ka ekzistuar n kohn e ish-Jugosllavis dhe vazhdon t ekzistoj edhe sot. Ligji m i fundit pr pronn q e njeh konceptin e qiradhnies sht Ligji pr Pronsin dhe t Drejtat Tjera Sendore (2009/03-L-154). Nenet 10.2.4 dhe 109 t ktij ligji e njohin konceptin e qiras sendore, por jo edhe t drejtat e hollsishme pr at se si krijohet nj qira, ose far duhet t prshij ajo. Prandaj, nj kontrat e qiradhnies sht thjesht shtje e kontrats d.m.th. shtje e asaj pr ka qiradhnsi dhe qiramarrsi merren vesh, dhe, n rastet kur nuk sht arritur ndonj marrveshje shprehimisht, udhzues i zakonit dhe praktiks. Pr shkak se nj kontrat qiradhnieje sht shtje thjesht kontraktuale sipas ligjit t Kosovs, kur vendos pr nj kontest, nj gjykat apo arbitr s pari do t shoh se pr ka jan marr vesh palt me shkrim. Kjo e bn t rndsishm ekzistimin e nj kontrate t qiradhnies t qart dhe eksplicite, meq nuk ka asnj ligj t qart dhe standard pr qiradhniet pronsore pr ta udhzuar gjykatn apo arbitrin nse palt nuk saktsojn dika. Megjithat, ka disa prjashtime ndaj ksaj mungese t udhzimit, si sht Ligji 03-L204 pr Tatimin Komunal mbi Pronn. Ky ligj e bn qiradhnsin prgjegjs pr pagesat e tatimit mbi pron dhe saktson se qiramarrsi do t jet prgjegjs nse qiradhnsi nuk mund t gjendet. Pr m shum detaje sa i prket ktij tatimi, shih http://tatimineprone-rks.org/. Sidoqoft, nj kontrat e detajuar e qiradhnies sht jetike dhe mund ta mbroj edhe qiradhnsin, edhe qiramarrsin. Krkesat formale pr nnshkrimin e kontrats s qiradhnies
Ligji i tanishm i Kosovs nuk krkon q kontrata e qiradhnies t nnshkruhet para ndonj gjykate apo noteri. Pr ta mbrojtur vetveten, palt mund t vendosin q ta bjn kt pr ndonj kontrat t qiradhnies afatgjat dhe t shtrenjt.
Kujdesiiduhurparaseqiramarrsittannshkruajnkontratneqiradhnies afatgjat
Pr nj biznes, shpenzimet e marrjes me qira t nj prone mund t jen investimi afatgjat m i madh i tij. Gjetja, vendosja n pron dhe rinovimi i saj kushtojn shtrenjt. Nse konsumatort llogarisin n vendndodhjen e prons dhe nse qiramarrsi duhet t shprngulet pr shkak t ndonj kontesti apo problemeve me pronn, biznesi mund t psoj humbje, t cilat nuk do t mund t riparohen sipas ligjit. Prandaj, bizneseve u duhet t shpenzojn mjaft koh pr t vrtetuar nse qiradhnsi sht pronar i vrtet apo qiradhnsi legjitim i prons dhe nse nuk ka probleme t tjera t cilat do ti shkaktonin kokarje biznesit t qiramarrsit. Qiramarrsi duhet t bj pyetje pr shembull, a mund t lidhen shrbimet publike n mnyr legjitime? A sht prona e ligjshme, ashtu q lejet shtes t nevojshme pr veprimtarin afariste t jen n dispozicion? A mos pritet shpronsimi apo rrnimi i prons pr projekte publike? Mbshtetja vetm n kontratn e qiradhnies nuk mjafton. Kujdesi i duhur paraprak dhe vrtetimi jan jetike. M posht jan paraqitur shtjet kryesore q duhet siguruar para se t lidhet ndonj kontrat pr qiradhnie komerciale, por rruga m e sigurt sht q t kontaktohet nj avokat pr ti kontrolluar dokumentet e regjistrimit t prons dhe pr t kontaktuar edhe me ndrmarrjet komunale.
Prcjelljaepronsissprons
Kosova ka nj histori t gjat t ndryshimit t ligjeve t prons q nga vitit 1980 e ktej. Kosova e njeh t drejtn n pron private. Q nga vitet e nntdhjeta, ligjet kan parapar privatizimin e prons s paluajtshme q m par ka qen pron e ndrmarrjeve shoqrore apo e shtetit. Historia e ndryshimit t rregullave t privatizimit sht tejet e ndrlikuar dhe i tejkalon suazat e ktij dokumenti. Sidoqoft, pr shkak t kompleksitetit t privatizimit si dhe kompleksitetit t ligjeve pr pronsin mbi pronn, regjimi pronsor joformal q ka funksionuar gjat viteve t nntdhjeta nnkupton se pronsia mbi pronn shpesh kontestohet n Kosov. T drejtat n pronsi regjistrohen n regjistrin kombtar dhe n kadastr. Regjistri kombtar ose kadastra jan teorikisht publike, por n praktik sht e pamundur pr cilindo qytetar q siguroj t dhna pr pronn n Kosov. Pronari i prons s krkuar, zakonisht qiradhnsi, duhet t jet n gjendje ti siguroj kto t dhna dhe tia jap qiramarrsit potencial nj dokument t azhurnuar pr pronn, t vulosur dhe t nnshkruar nga Autoriteti Kadastral i Kosovs. Kontrolle duhet t bhen pr t prcaktuar nse prona sht objekt i ndonj kontesti n Agjencin Kosovare t Prons. Kontestet jan radhitur n internet n http://www.kpaonline.org. Pr fat t keq, nuk ka ndonj mnyr t leht pr ti kontrolluar kontestet n gjykata, kshtu q gjithmon ekziston rreziku q qiramarrsit ti duhet t largohet nga objekti nse gjykata vendos kundr qiradhnsit. Formulari standard i qiradhnies komerciale nuk prfshin disa garanci pr qiradhnsin, por garancit nuk jan zvendsim pr disa kontrolle preventive q duhet t bhen sa i prket statusit t nj objekti, nse sht e mundur.
Mungesaelejeve
Ligjet relevante t ndrtimit n Kosov, edhe m t rejat, edhe ato q jan trashguar nga kohrat e Jugosllavis, krkojn q t merret nj leje fillestare nga komuna para se t ndrtohet ndonj objekt apo konstruksion dhe q ndrtesa apo konstruksioni t ndrtohet sipas standardeve t ndrtimit dhe ti nnshtrohet pranimit teknik. Marrja e lejes sht proces i ngadalshm dhe merr koh, ndrsa tarifa duhet t paguhet n faza t ndryshme si me tarifa t rrafshta, ashtu edhe n baz t siprfaqes n metra katror. Shum ndrtesa jan ndrtuar n Kosov pa lejen e nevojshme fillestare apo pa pranim teknik. Tarifat mund t mos jen paguar n trsi. Rrjedhojat e ktyre rrethanave ndryshojn. N rastet m t kqija, ndrtesa mund t rrnohet, ose komuna apo shrbimet publike mund ti refuzojn lidhjet apo t vn taksa shtes mbi qiramarrsin. Komuna po ashtu mund ta v n peng dhe ta shes pronn pr ti kthyer shpenzimet e saj. Situata e sakt ndryshon nga njra ndrtes dhe komun n tjetrn dhe varet nga serioziteti i shkeljes. sht prandaj e rndsishme q statuset e lejeve t verifikohen para se qiramarrsi t vendoset n objekt dhe verifikimi i do shkeljeje t bhet paraprakisht midis palve. Ky formular standard pr qiradhnie komerciale synon ti jap qiramarrsit disa t drejta financiare kundr qiradhnsit pr shkeljet, n rast se kto shkelje nuk bhen t ditura para se t lidhet kontrata. Megjithat, gjithmon ekziston rreziku q qiradhnsi t mos e kompensoj qiramarrsin dhe q t mos kompensohen rrjedhojat praktike nga t cilat do t vuaj biznesi i qiramarrsit. Preferohet q qiramarrsi t kontrolloj dhe verifikoj para se t hyj n objekt, pr tiu shmangur befasive t dmshme.
Faturatepapaguaratshrbimevekomunale
Historikisht, shum individ dhe biznese n Kosov u kan pasur borxh shrbimeve publike. Edhe pse kto borxhe ligjrisht i prkasin nj individi apo biznesi t caktuar, ndrmarrjet komunale mund ta imponojn borxhin duke refuzuar ta lidhin srish apo duke e shkyur energjin elektrike nga ndonj godin dhe kjo mund ti shkaktoj qiramarrsit t pafajshm humbje dhe errsira t panevojshme. Pr kt arsye, nj qiramarrs i kujdesshm kontrollon q t mos ket fatura t papaguara t shrbimeve komunale q kan t bjn me objektin para se ta nnshkruaj kontratn e qiradhnies ose sigurohet q ato t paguhen para se t hyj n objekt. Nse pr ndonj arsye faturat nuk paguhen para se qiramarrsi t vendoset n objekt dhe nse kjo i shkakton probleme praktike qiramarrsit, ky formular standard i kontrats s qiradhnies prfundimisht ia lejon qiramarrsit q ti paguaj faturat n emr t qiradhnsit dhe ti zbres shumat nga qiraja e papaguar (megjithat, ky do t jet komfor i pamjaftueshm nse borxhet jan m t mdha se shuma e borxhit pr qira, kshtu q preferohet q t bhen kontrolle paraprake).
Kontrollimiiqiramarrsit
Qiradhnsi duhet ta kontrolloj qiramarrsin e tij. Kontrolli m i rndsishm sht ai financiar. N far gjendje financiare sht qiramarrsi? Pr fat t keq, regjistri i kredive n Kosov i regjistron vetm mospagesat e kredive, por jo edhe mospagesat e tjera.
Kohzgjatjaekontratssqiradhniesdheanulimiihershm
Nuk ka ndonj rregull standard pr at se sa mund t zgjas nj kontrat e qiradhnies mund t zgjas vetm disa jav ose 10 vjet a m shum. Kohzgjatja e kontrats s qiradhnies zakonisht pasqyrohet n obligimet e riparimit dhe n t drejtn e qiramarrsit pr ta ndryshuar objektin. Sa m e gjat q t jet kontrata e qiradhnies, aq m e zakonshme sht q qiramarrsit ti lejohet t bj
ndryshime n objekt, ndrsa ai mund t jet prgjegjs pr riparimet e brendshme. Shkalla e ktyre obligimeve varet prfundimisht nga negociatat dhe caktimi i mimeve. Me nj kontrat t qiradhnies afatgjate ose kontrat t qiradhnies gjat s cils qiramarrsi bn investime substanciale n objekt, qiramarrsi mund t dshiroj ta regjistroj kontratn e qiradhnies n kadastr si ngarkes, ashtu q qiramarrsi nuk mund t nxirret nga objekti nga ndonj blers i ri ose bank kredidhnse. Ndonse nj regjistrim i till sht i pazakonshm n Kosov, ai lejohet me ligj. Ky formular parasheh t drejtn n regjistrim, ndrsa palt duhet t vendosin se kush do ti paguaj shpenzimet e regjistrimit apo nse do ti ndajn ato (si parashihet n kt formular). sht me rndsi q t studiohet me kujdes dhe t bihet dakord se kur cilado pal mund ta anuloj kontratn e qiradhnies. Qiramarrsi mund t doj t ket njfar sigurie sa i prket qndrimit n objekt, ashtu q t dij se a mund t investoj dhe ti kthej humbjet e psuara. N ann tjetr, ai mund t pajtohet q t mos e anuloj kontratn hert (prve rasteve kur qiradhnsi e shkel at), kshtu q shpesh t drejtat e anulimit jan njjt t kufizuara pr t dyja palt. Fundja, kjo ka t bj me shkathtsin e negocimit dhe t brit pazar. Nse qiradhnia sht pr nj koh m t gjat, qiradhnsi mund t doj q ta parashoh nj nen pr shkallzimin e qiras nj nen q parasheh ngritjen e qiras sipas mimeve t tregut (me t cilin do t krkohej caktimi i nj vlersuesi t mimeve) ose inflacionit. Nenet e tilla jan mjaft t ndrlikuara dhe i tejkalojn suazat e ktij shablloni t kontrats s qiradhnies, i cili sht menduar t mjaftoj pr nj kontrat t qiradhnies afatshkurtr prej gjasht (6) muajsh deri n nj (1) ose dy (2) vjet.
Pagesateqiras
Obligimi kryesor i qiramarrsit sht q ta paguaj qiran me koh. U prket palve q t prcaktojn se kur duhet t bhen pagesat e qiras do muaj, do jav, apo do vit dhe m cilat data. Sipas Ligjit pr Tatimin n t Ardhura, nj subjekt ligjor (kompani apo OJQ) e cila paguan qira duhet ta mbaj tatimin e qiradhnsit dhe tia paguaj at pastaj autoritetit tatimor deri n fund t muajit t ardhshm. Ky subjekt ligjor po ashtu duhet tia siguroj qiradhnsit nj certifikat vjetore n t ciln vrtetohet se ka vepruar ashtu. Si sht shpjeguar n fusnota, qiraja paguhet prmes banks pr qllimin t zbritjes s tatimeve dhe pr tiu shmangur kundrthnieve lidhur me at se a jan paguar kto tatime apo jo.
Pagesaevonuar
Qiradhnsi duhet t kompensohet pr pages t vonuar. Ky shabllon parasheh se mimi pr kompensim t pagess s vonuar sht kostoja e kapitalit pr qiradhnsin, t ciln ky shabllon e parasheh si norm standarde t mbitrheqjes pr huamarrje n Kosov. Kjo sht n prputhje me normat e propozuara pr pagesat e vonuara t Ligjit t ri pr Detyrimet n Kosov.
Riparimet
Obligimet e riparimit jan po ashtu dika pr t ciln palt duhet t merren vesh me saktsi pr tiu shmangur mosmarrveshjeve. Praktika standarde ndryshon varsisht nga kohzgjatja e kontrats s qiradhnies, ndrsa sht e zakonshme q t bhet dallim midis riparimeve t brendshme dekorative, t cilat zakonisht jan obligim i qiramarrsit n nj kontrat afatgjate, dhe riparimeve t jashtme apo strukturore, t cilat zakonisht jan obligim i qiramarrsit. sht e domosdoshme q t definohet
saktsisht se cilat riparime jan t brendshme e cilat t jashtme/strukturore; palt duhet ta kontrollojn projekt nenin e tyre dhe planin e tyre po ashtu. Pr nj kontrat afatgjat, qiradhnsi mund t doj t fus nene t cilat krkojn obligime m t rrepta t dekorimit, si sht obligimi pr ta bojatisur pjesn e jashtme t objektit do katr (4) vjet, dhe pjesn e brendshme t tij do tre (3) vjet.

Kontrata Mbi Qiradhënjen

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kontrata Mbi Qiradhënjen

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PROGRAMI SISTEMI I PRMBARIMIT T MARRVESHJEVE DHE VENDIMEVE N KOSOV (SEAD)

DATA: PALT: 1. Qiradhnsi(t): 2. Qiramarrsi(t):

Numri i letrnjoftimit ose numri i regjistrimit t biznesit:

Qiramarrsi(t) Emri(at): Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 2

Numri i letrnjoftimit ose numri i regjistrimit t biznesit:

2.2 A ka vend (e) pr parkim? Po / Jo

Prshkruani hapsirn(at): 2.2 A jan llogaritur edhe muret e jashtme? Po / Jo

A sht bashkngjitur ndonj plan?

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 3

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 4

4.4 Intervalet kohore pr pagesn e qiras: do muaj / do tre muaj / do vit

A sht dhn ndonj kapar?

Shuma e kaparit, n euro:

Obligimet e riparimit Shnoni ktu fardo ndryshimi t marrveshjeve sipas neneve:

Shrbimet dhe tatimet komunale

6.4 dhe 7.2

A i prfshin qiraja shpenzimet pr t gjitha shrbimet komunale?

A sht qiramarrsi prgjegjs pr pagesn e energjis elektrike?

A sht qiramarrsi prgjegjs pr shpenzimet e ujit?

A sht qiramarrsi prgjegjs pr pagesat pr mbledhjen e mbeturinave?

A sht qiramarrsi prgjegjs pr shpenzimet e ngrohjes komunale?

Paraqitni nj list t gjrave q i Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 6

Institucioni i Ndrmjetsimit/Arbitrazhit q do t prdoret n rast t kontestit:

Oda Ekonomike e Kosovs apo Oda Ekonomike Amerikane

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 7

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 8

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 9

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 10

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 12

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 15

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 17

Emri: _________________________ (Me Shkronja t shtypit) Data: _________________________

Emri:_________________________ (Me Shkronja t shtypit) Data: _________________________

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 18

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 21

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 23

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 27

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 29

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 30

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 35

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 36

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 38

Forma Standarde e kontrats pr qiradhnie 42

You might also like

Emri: _ (Me Shkronja t shtypit) Data: _

Emri:_ (Me Shkronja t shtypit) Data: _