Professional Documents
Culture Documents
FAKULTETI I DREJTSIS
DEPARTAMENTI I T DREJTS CIVILE
TEM DIPLOME
BACHELOR
QIRAJA FINANCIARE SI MJET I
KONTRAKTIMIT MODERN
Kandidati Udhheqsi
Patricia POGAE Prof.asoc.Dr. Anjeza LIENJI
Tiran, 2017
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
TABELA E PRMBAJTJES
HYRJE.....................5
3.2.1 Fazat npr t cilat kalon kontrata e qiras financiare, t drejtat dhe
detyrimet e palve n kontrat...........................................................17
3.2.2 T drejtat dhe detyrimet e furnizuesit , raporti i tij me palt n kontrat .....20
3
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Mirnjohje !
Ju faleminderit !
Patricia Pogae.
4
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Hyrje
E drejta civile n prgjithsi, dhe institutet e saj t veanta m kan krijuar nj interes t veant
pr shkak t kompleksitetit dhe mundsis q t japin pr t gjetur gjithmon dicka pr t'u
thelluar. Pr kt arsye, q n fillim kam menduar se tema q un do t trajtoja pr t finalizuar
studimin e tre viteve n kt fakultet do t ishte e fokusuar n t drejtn civile.
5
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Kuadri ligjor Shqiptar , duke kuptuar rndsin e nje kontrate t till , e ka prfshir kontratn
e qiras financiare pr her t par n Kodin Civil t vitit 1994 , ku i sht kushtuar vetm nj
nen dhe m saktsisht n neni tet qind e dyzet e nnt Qeraja Financiare (Leasing)1. Ky nen
rregullon konceptin e kontrats s qiras finaciare dhe aspekte t prgjithshme t saj , si pr
shmbull: realizimin e sendit sipas prshkrimit t qiramarrsit n leasing dhe n vija t
prgjithshme detyrimet e qiradhnsit n leasing . N t thuhet se me kontratn e qiras
financiare, njra pal detyrohet t ver n dispozicion t pals tjetr, pr nj koh t caktuar, nj
send t luajtshm apo t paluajtshm, kundrejt nj pagese me afate periodike, t prcaktuar n
lidhje me vlern e sendit, kohzgjatjen e kontrats dhe eventualisht me element t tjer sipas
marrveshjes s palve. Gjithashtu sendi duhet t ishte i fituar ose i ndrtuar nga qiradhnsi
sipas dshirs s qiramarrsit dhe ky i fundit kishte t drejt t fitonte pronsin n mbarim t
afatit t kontrats, kundrejt nj shume t paracaktuar. Gjithashtu qiradhnsi duhet t prgjigjej
ndaj qiramarrsit sipas rregullave t prgjithshme pr mosdorzimin e sendit ose vonesn n
dorzimin e sendit, si dhe pr t metat e sendit. Ndr t tjera me marrveshje mund t
parashikohej q qiramarrsi prpara se t krkoj nga qiradhnsi t drejtat e tij, duhet ti
drejtohet atij q i dha sendin (furnizuesit) pr t drejtat e tij ose q i kan kaluar atij. Megjithat ,
sht e kuptueshme q ky rregullim nuk ishte nj rregullim i plot dhe i detajuar duke sjell
nevojn q kjo kontrat t rregullohej n nj mnyr m specifike .
Programi i par n Shqipri leasing u krijua n Tetor 2003 si nj bashkpunim midis Ministris
s Ekonomis s Shqiperis dhe Koorporats Ekonomike t Europs Jugore2 pr t hartuar dhe
zbatuar nj paket t gjer ndrhyrjesh q konsistonte n pikat n evidentim e mundsive pr
veprimtarin e qeras financiare n Shqipri, prgatitjen e Ligjit Pr qiran financiare dhe t
legjislacionit plotsues,kualifikimin n t gjitha nivelet t palve t interesuara: administrator,
ofrues dhe prdorues t fundit t ktij shrbimi , nxitjen e nj fushat ndrgjegjsimi dhe
monitorimin e zhvillimit t tregut. Ky program u pasua me miratimin e Ligjit Pr qiran
1
Neni 849 : Me kontratn e qiras financiare, njra pal detyrohet t vr n dispozicion t pals tjetr, pr nj
koh t caktuar, nj send t luajtshm ose t paluajtshm, kundrejt nj pagese me afate periodike, t prcaktuar n
lidhje me vleftn e sendit, me kohzgjatjen e kontrats dhe, eventualisht me elemente t tjera sipas marrveshjes
s palve.Sendi duhet t jet fituar ose t jet ndrtuar nga qiradhnsi sipas dshirs dhe prshkrimit t
qiramarrsit, dhe ky i fundit ka t drejt t fitoj pronsin, n mbarim t afatit t kontrats, kundrejt pagess s
nj shume t paracaktuar.Qiradhnsi prgjigjet ndaj qiramarrsit sipas rregullave t prgjithshme pr
mosdorzimin e sendit ose vonesn n dorzimin e sendit dhe pt t metat e tij.Me marrveshje mund t
parashikohet q qiramarrsi, para se t krkoj nga qiradhnsi t drejtat e tij, duhet ti drejtohet atij q i dha
sendin (furnizuesit) pr t drejtat e tij ose q i jan kaluar atij.
2
Zyra e Banks Botrore n Tiran ,Aktiviteti i Banks Botrore n Shqipri f.69, Tiran 2005.
6
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
financiarenga paralamenti shqiptar n Maj 20053 i cili rregullon n mnyr specifike t gjith
elementt thelbsor q lidhen me kontratn e qiras financiare ,ligj i cili u pasua nga disa
ndryshime n vitin 20074 dhe 20085 .
Ky ligj rregullon marrdhniet e qiras financiare, domethn at marrdhnie e cila lind nga
dhnia me qira financiare e aktiveve t luajtshme e t paluajtshme dhe ka disa veori dalluese
nga format e tjera t qiras t cilat jan;
a- aktivi objekt i ksaj marrdhnie przgjidhet nga vet qiramarrsi n pavarsi t plot nga
qiradhnsi;
b- Sendi i przgjedhur nga qiramarrsi, blihet apo sipas rastit ndrtohet me mjetet financiare t
qiradhnsit, me qllimin e vetm, pr tia dhn me qira financiare,sipas kontrats s lidhur
ose q do t lidhin palt e pr t ciln furnizuesi ka dijeni t plot.
c-Qiraja sht n form pagesash, t cilat prllogariten duke patur parasysh edhe normn e
amortizimit t sendit, t nj pjese apo t pjess thelbsore t tij.
d- Me mbarimin e kontrats s qiras financiare, qiramarrsit i lind e drejta t blej sendin duke
paguar nj shum simbolike t paracaktuar nga palt n kontratn e lidhur apo t caktuar n
momentin e ushtrimit t s drejts s blerjes, t prtrij kontratn pr nj afat tjetr kundrejt
nj pagese qiraje m t ult se ajo fillestare apo tia kthej sendin qiradhnsit.
Pas hyrjes n fuqi t ligjit , t gjitha kontratat e qiras financiare rregullohen nga ky ligj dhe
ndryshimet vijuese t tij. Situata n praktik tregon pr nj shtim t numrit t shoqrive q
ushtrojn aktivitetin e qiras financiare , veanrisht n blerjen e makinave t reja.6
Ashtu si u prmend edhe m sipr ligji Pr qiran financiare paraqet nj rregullim m specifik
sesa parashikimi n Kodin Civil n t cilin ksaj kontrate i kushtohet vetm nj nen.
Ligji Pr qiran financiare ndryshe nga Kodi Civil prkufizon dy koncepte , at t kontrats
s qiras dhe qiran financiare7. Sipas definicioneve t dhna nga ky ligj , me kontrat qiraje
nnkuptohet kontrata e qiras financiare, q lidhet nprmjet qiradhnsit dhe qiramarrsit pr
prdorimin e sendit pr nj afat , sa pjesa m e madhe e afatit t konsumimit t sendit ,
prkundrejt pagesave periodike , shuma e t cila sht sa vlera reale n treg e sendit, por q
arrin t mbuloj investimin e qiradhnsit dhe t siguroj nj fitim mbi investimin. Ndrsa me
qira financiare kuptojm marrdhnien juridike , sipas t cils qiradhnsi blen prej furnizuesit
nj send t przgjedhur nga qiramarrsi pran furnizuesit dhe ja jep at qiramarrsit pr ta
3
Ligji nr. 9396 dat 12.05.2005 Pr qiran financiare.
4
Ligji nr. 9823 dat 29.10.2007 Pr disa shtesa dhe ndryshime t ligjit pr qiran financiare.
5
Ligji nr. 9966 dat 24.07.2007 Pr disa shtesa dhe ndryshime t ligjit pr qiran financiare.
6
Aktualisht n disa nga shoqrit dhe bankat q e ofrojn nj shrbim t till jan banka Raiffeisen, Tirana Bank
,.apo .Banka Kredins. Gjithashtu operon dhe nje kompani e quajtur Landeslease SH.A.
7
Neni 1/9 dhe 1/10 i ligjit nr. 9396 dat 12.05.2005 Pr qiran financiare.
7
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
8
Neni 1/14 i ligjit nr. 9396 dat 12.05.2005 Pr qiran financiare.
9
Neni 2 i ligjit nr. 9396 dat 12.05.2005 Pr qiran financiare.Ndryshe nga qiraja financiare e jo e
.drejtprdrejt n qiran financiare t drejtprdrejt qiradhnsi , krahas .sendit , i ofron qiramarrsit edhe
.shrbime ndihmse dhe mirmbajtjeje; sendet q jepen me qira jan kryesisht t t njjtit lloj,qiramarrsi ka m
.tepr liri ta zgjidh kontratn para afatit me njoftim paraprak
10
Qiraja financiare n kt rast rregullohet nga e drejta ndrkombtare e qiras financiare, ose nga .marrveshjet
...dypalsh n t cilat Shqipria sht pal .
11
Neni 5 Natyra tregtare e kontrats s qiras financiare N rastet kur qiramarrsi n kontratn e qiras financiare
,,,sht person fizik, i paregjistruar pr zhvillim veprimtarie tregtare, kontrata e qiras financiare vlersohet
jotregtare dhe u nnshtrohet rregullave t prgjithshme t kontratave
12
Neni 803 i Kodit Civil : Qiraja nuk mund t lidhet pr nj koh m t gjat se tridhjet vjet, prve kur
parashikohet ndryshe nga ligji. N qoft se ajo sht lidhur pr nj periudh kohe m t gjat ose pa afat, ka fuqi
vetm pr afatin e siprm.Pr ndrtesat q prdoren pr banim, kontrata e qiras nuk mund t lidhet pr nj koh
8
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
m t gjat se pes vjet.Pr sende t luajtshme t dhna pr pajisjen e nj sendi t paluajtshm, afati sht baraz
me kohzgjatjen e qiras s ktij t fundit.Kontrata e qiras, pr nj koh m t gjat se nj vit, duhet br me
shkres.
13
Neni 6 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
14
Neni 7 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
9
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
15
Francesco Galgano E drejta Private Luarasi, f. 639.
16
Ligji mbi qiran financiare ndryshe nga Kodi Civil paraqet nj prkufizim m t plot duke e prkufizuar qiran
finaciare si marrdhnie juridike, sipas s cils qiradhnsi i blen furnizuesit nj send t przgjedhur nga
qiramarrsi pran furnizuesit dhe ia jep at qiramarrsit pr ta prdorur pr nj afat t caktuar, kundrejt nj mimi
t caktuar n kontrat dhe, me mbarimin e afatit t kontrats, qiramarrsi mund ta blej sendin, t vazhdoj ta
mbaj me qira pr nj afat tjetr ose tia kthej at qiradhnsit.
17
N t njjtn linj shprehet edhe doktrina Zviceriane q e parashikon kontratn leasing si nj marrveshje
ndrmjet pals dhnse n leasing dhe pals marrse n leasing , sipas t cils pala dhnse n leasing v n
dispozicion t pals marrse n leasing nj t mir /send t bler nga I pari , sipas k rkesave apo nevojave t
pals marrse n leasing duke paguar nj shum t hollash , t ardhurash periodike , n shkmbim t s cils
marrsi n leasing sipas zgjedhjes s tij mundet q tja kthej t mirn /sendin dhnsit n leasing, ose ta blej
10
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
N prkufizimin sipas Kodit Civil jepet vetm kontrata e leasingut financiar t drejtprdrejt
ndryshe nga ligji Pr qiran finaciare18 i cili parashikon si qiran financiare jo t
drejtprdrejt ashtu edhe qiran financiare t drejtprdrejt .
Shpesh, bizneset prballen me nevoja pr t financuar nevojat e tyre n kapital .Pr kto forma
shoqrish ekzistojn metoda alternative pr t plotsuar nevoja t vogla pr asete ku nj nga
metodat sht edhe qiraja financiare.
Qiraja financiare sht nj metod bashkkohore e cila mund t prdoret pr financimin
afatmesm e afatgjat t ndrmarrjeve. Origjinalisht leasingu u prdor pr fitimin e pronsis
mbi mjetet dhe pasurit e paluajtshme pr prdorim profesional, ndrsa sot kjo metod po luan
nj rol gjithnj e m t madh pr financimin e komunitetit. Kjo mnyr prbn nj alternativ
t financimit bankar i cili sht edhe qllimi kryesor i ksaj kontrate.19
Kontrata e qiras financiare bazuar n ligjin Pr qiran financiare sht nj kontrat me natyr
tregtare por kjo nuk do t thot se qiradhnsi n kontratn leasing mund t jet nj person privat
jo tregtar .N mnyrn e prcaktuar n nenin pes t ktij ligji,vlersoj se shndrrimi i saj n
kontrat private n rastin e nj qiramarrsi subjekt jo tregtar ka t bj me prjashtimin e tij nga
detyrimet e parashikuara n ligjin pr Shoqrit tregtare20 dhe n kt rast palt nuk do t
aplikojn ligjin Pr qiran financiare por dispozitat e Kodit Civil mbi kontratn leasing .
Kontrata e qiras finaciare paraqet karakteristika si n planin ekonomik ashtu edhe n planin
jurdik dhe mundson q kto dy plane t grshetohen n mnyr perfekte .
a)Nga pikpamja ekonomike leasing financiar i nnshtrohet dy rregullave kryesore :21
a. Leadership not onership ( shfrytzues , jo pronar): pr qiramarrsin n leasing , ka
rndsi q ky ta prdor dhe ta shfrytzoj sendin objekt t kontrats s leasingut ,
pronsia e sendit nuk ka rndsi thelbsore dhe imediate pr t , t paktn n kohn e
lidhjes s kontrats. Qiramarrsi n leasing, knaqet plotsisht me mundsin e
prdorimit t sendit (qoft kjo makineri , vetur , ambient industrial etj) mundsi kjo q
e bn at t gzoj sendin.
me nj cmim fiks ose t barabart me vlern e cmimit t vendit ose tia shes t tretve, ose t krkoj prsri
zgjatjen e kontrats leasing mekushtet e m parshme t fiksuar.-Pierre Engel Contracts dedroit Suisse , 2-e
edition , Steampfli Editions SA, Berne 2000, f.805
18
Ligj nr.9396 dat 12.05.2005 botuar n fletoren zyrtare nr.58, dt 15 qershor 2005 , f.1739.
19
Aspekte t s Drejts s Biznesit n Shqipri, Prof.Asoc.Dr Argita Malltezi , Dr.Jonida Rustemaj, Ma Lealba
....Pelinku,Tirane,2013 f.464.
20
LIGJ Nr.9901, dat 14.4.2008 PR TREGTART DHE SHOQRIT TREGTARE.
21
Pierre Engel , Contrats de Droit Suisse , 2 editions , Staemplfi Edition SA Berne , 2000, f.807.
11
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
b. Pay as you earn :detyrimet q rrjedhin nga leasing jan si t gjitha detyrimet e natyrs
prdoruese prftuese , pra nga t cilat nxirret prfitim t cilat paguhen duke i marr nj
vler t caktuar monetare nga llogaria rrjedhse e qiramarrsit n leasing. Rregulli sht
se n fund t fundit investimi duhet t financohet nga vet qiramarrsi n leasing.
b) Nga pikpamja juridike e leasingut finaciar n doktrinn juridike ka dy lloj mendimesh t
ndryshme.
S pari mendimi se leasing sht nj kontrat q ka pr qllim kalimin e s drejts s
prdorimit sui generis .
S dyti mendimi se leasing sht nj kontrat q ka pr qllim edhe transferimin e t drejts
s pronsis sui generis , prmes pagimit me nj pjes t mimit t sendit.
Kontrata e leasingut finaciar i mbart n vetvete t dyja kto qllime pasi pavarsia e
vullneteve i lejon palve ta adaptojn dhe ta rregullojn sipas dshirs s tyre kt
marrdhnie.
Kontrata e qiras financiare prcjell nj sr avantazhesh pr palt pjesmarrse por kjo nuk do
t thot q kt kontrat nuk e karakterizon anj disavantazh.
Pr qiramarrsin n kontratn e qiras finaciare , mekanizmi i parashikuar n kt kontrat ka si
avantazh evitimin e angazhimeve t rnda pr t , t cilat n mungesn e ksaj kontrate do t
realizoheshin nprmjet kontratave klasike si psh ajo e shitblerjes apo qiras.
Gjithashtu kontrata leasing sjell dobi ekonomike si pr subjektet kontraktore pjesmarrse ashtu
edhe pr t trett(fabrikuesin ose furnizuesin e mallit), pra edhe pr tregun n prgjithsi.
N mungesn e ksaj kontrate, pala marrse n leasing do t frenohej n pjesmarrjen n
qarkullimin civil pr shkak t paaftsis paguese t menjhershme , pala furnizuese nuk do t
mund t shiste dot mallra pr shkak t fuqis s ult blerse, ndrsa pala qiradhnse do t kishte
m pak klient t financuar n form kredie pr shkak pavendosmrie , e kjo do t sillte m pak
qarkullim t mallrave n treg, pra m pak prodhim dhe m pak mallra n qarkullimin civil.
Pra , mund t themi pa frik se n pikpamjen ekonomike, kjo kontrat jep kontributin e saj si nj
katalizator n nxitjen e qarkullimit civil dhe zhvillimit t tregut.
Leasingu sht nj burim i rndsishm i financimit afatmesm dhe afatgjat n ekonomit e
zhvilluara si dhe n ato n zhvillim, sepse sht nj zgjidhje efikase ekonomike e problemit t
marrjes n zotrim nj aktiv. Konsiderohet mjaft i rndsishm dhe nj iniciativ fitimprurse
sidomos pr financimin e bizneseve t vogla e t mesme. N ekonomit n zhvillim shpesh her
sht mnyra e vetme e financimit pr njsit me pamundsi financiare pr t paguar menjher
koston e blerjes s aktivit. Qiramarrsi mund t rris kapacitetin prodhues t tij pa krkesa
kolaterali si do t ndodhte me nj hua bankare. Ndrkoh edhe qiradhnsi ka nj risk m t ult
n financimin e bizneseve, sepse mban pronsin mbi aktivin derisa t shlyhet trsisht detyrimi.
Gjithashtu ai ka mundsin t mbaj nn kontroll investimin e tij duke monitoruar rregullisht
pajisjen objekt leasingu financiar. Pr paln e tret t transaksionit, furnizuesit, lizingu ka rndsi
12
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
sepse zgjeron bazn e tyre t tregut duke u dhn bizneseve nj mnyr pr blerjen e pajisjeve pa
patur menjher kosto t lart.
Leasingu rrit investimin e prgjithshm t kapitalit n ekonomi, duke prbr nj form
plotsuese financimi si dhe zvendsuese t huave bankare . Kjo kontrat rrit shitjen e pajisjeve
dhe u ofron furnizuesve vendas dhe t huaj nj mekanizm t ri pr rritjen e bazs s klientels
dhe pr akses n klientel t re sidomos n ato me mundsi t pakta financimi. N kt mnyr
leasingu prbn nj mekanizm efektiv pr ti dhn shtys nj ekonomie duke mobilizuar
mundsi t mdha pr rritjen dhe zgjerimin e sektorve t ndryshm t ekonomis.
N trsi kjo form lehtson zhvillimin ekonomik t vendit me an t fluksit n rritje t
financimit t sektorit prodhues t ekonomis, rritjes s prodhimit vendas dhe prmiresimin e
mundsive pr financimin e biznesit. N vendet n zhvillim, kontrata leasing ofron nj mjet pr
t modernizuar prodhimin dhe zhvillimin e bizneseve t vogla, t cilat kan nevoj pr financim
pr tu zgjeruar, por shpeshher nuk kan nj historik kredie apo kolateral t mjaftueshm pr
burime t tjera financimit.
Si do veprim juridik edhe proesi i leasing mbart n vetvete si avantazhet ashtu dhe
disavantazhet ku disa prej disavantazheve mund t prmndim :
a) Territori i kufizuar n t cilin zhvillohet veprimtaria leasing. Kompanit e leasingut n
vendet n zhvillim, zakonisht i limitojn shrbimet e tyre n zonat urbane, kontratat midis
kompanive n qytet dhe bizneseve t vogla n zonat rurale jan jo t zakonshme. Faktort t
cilt ndikojn drejtprdrejt n kt jan: i. Kosto e monitorimit t pajisjes.
ii.Qiramarrsit n zonat rurale ndodhen larg
furnizuesve.
... iii.Kosto e rizotrimit sht m e lart kur pajisja
.sht larg qiradhnsit etj.
b)Kapitali qarkullues i detyrueshm. Kontrata leasing mund t financoj vetm blerjen e
..aktiveve fikse. Leasingu nuk mund t plotsoj direkt nevojat e qiramarrsit pr kapital
..qarkullues, pavarsisht se kstet e vogla t leasingut indirekt plotsojn kapitalin qarkullues.
..Sidoqoft qiradhnsit duhet t jen t kujdesshm sepse mungesa e kapitalit qarkullues mund
..t rrezikoj aftsin e qiramarrsve pr t gjeneruar flukse hyrse nga pajisja e marr me qira
..dhe t mos jen n gjendje t paguajn kstet.
c)Disavantazhi i tatimeve .Avantazhet fiskale kan luajtur nj rol t rndsishm n zgjerimin e
..sektorit t leasingut n vendet e zhvilluara, ndrkoh q e kundrta ndodh n vendet n
//zhvillim n t cilat shume biznese t vogla dhe mikro-biznese nuk prfitojn nga avantazhet e
..tatimeve pr arsye se operojn jasht ekonomis formale ose sepse paguajn tatime t cilat nuk
..jan t bazuara n fitimin e vrtet t tyre22
22
Lizingu Financiar ne Shqipri Andi PIHO, Master Shkencor, 2013.
13
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Objekti i kontrats s qiras finaciare jan t gjitha sendet e luajtshme apo t paluajtshme , t
konsumueshme apo te pakonsumueshme t cilat jan n qakullimin civil me kusht q t jen
sende individualisht t prcaktuara, pasi n rastin kur palt nuk kan prashikuar t drejtn e
qiramarrsit pr t bler sendin , do t kthehet i njjti send. Nse objekt i kontrats do t ishin
sendet e prcaktuara n gjini nuk do t ishim prpara kontrats s qiras por prpara kontrats s
huas. Edhe objekti i kontrats s qiras financiare duhet q prvec kushteve t parashikuara nga
ligji pr qiran financiare t plotsoj edhe kushtet e krkuara nga Kodi Civil 23pasi n kt rast
Kodi Civil shrben si nj lex generalis ndrsa ligji Pr qiran financiare si nj lex specialis.
Mbi kto sende lind e drejta e prdorimit t prkohshm me mundsi fitimin e pronsis mbi t.
Nga objekti i kontrats s qiras finaciare prjashtohen t drejtat n ndryshim nga rregullimi i
qiras financiare n nivel ndrkombtar ku termi aset mund t prfshij edhe pronsin
intelektuale. 24
Sendi ,objekt fizik i kontrats s qiras finaciare nuk ka si kusht ekzistencn e tij pr
vlefshmrin e ksaj kontrate pasi mund t jet edhe send i ardhshm por gjithmon nn
parametrat dhe prshkrimin e krkuar nga qiramarrsi.25
Konkretisht n kontratn leasing subjektet jan persona , qofshin fizik apo juridik t cilt
marrin prsipr t drejtat dhe detyrimet q prmban kjo kontrat .
Palt n kontratn e qiras finaciare jan dhnsi n leasing(qiradhnsi) dhe marrsi n
leasing ( qiramarrsi).
Ligji Pr qiran financiare n ndryshim nga Kodi Civil26 e prkufizon dhnsin n leasing si
Personin juridik, q ka dhe ruan t drejtn e pronsis mbi sendin dhe q i jep qiramarrsit t
drejtn t mbaj dhe t prdor sendin gjat afatit t kontrats s qiras, sipas kushteve t
prcaktuara n kontrat.
23
Neni 678 i Kodit Civil : Objekti n nj marrdhnie juridiko-civile pararsisht nga lloji i tij , q marrdhnia t
jet e vlefshme duhet t plotsoj disa kushte kumulative : t jet i prcaktuar ose i prcaktueshm,t jet i
ligjshm,t jet i vlefshm, t jet i mundshm pr tu realizuar.
24
Ligji model i UNIDROIT pr Qiran Financiare Ndrkombtare.
25
Kjo sht nj nga karakteristikat q e dallon leasing nga kontrata e qiras s thjesht , pasi ky send ndrtohet apo
blehet sipas udhzimeve dhe prshkrimit t qiramarrsit.
26
N Kodin civil nuk jepet nj prkufizim i palve n kt kontrat.
14
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
A do t thot kjo q personat fizik prjashtohen nga mundsia e t qnurit dhns n leasing?
Kodi Civil ,ndryshe nga ligji Pr qiran financiare n nenin tt qind e dyzet e nnt t tij nuk
e kufizon pjesmarrjen e personit fizik si subjekt t ksaj kontrate. Ligji Pr qiran finaciare e
bn nj kufizim t till pr faktin q ky ligj, ashtu sic u analizua m sipr ka si objekt kontratn e
qiras financiare ku qiradhns sht personi juridik, argumentim i cili prforcohet nga neni
pes i ktij ligji i cili prcakton natyrn tregtare t ksaj kontrate .Pra sipas ligjit ,qiradhns
mund t jen vetm objektet q regjistrohen pr t kryer veprimtari tregtare.
Duke u bazuar n faktin q ligji Pr qiran finaciare ndryshe nga seksioni prkats i Kodit
Civil ka nj objekt m specifik dhe pr m tepr fakti q Kodi Civil qndron n nj hierarki m
t lart n sistemin ligjor, rezultojm se si qiradhns mundet t jen edhe personat juridik .
Duke u nisur nga praktika ,prgjithsisht n profilin e qiradhnsit jan Bankat, institucionet
Financiare apo persona t tjer juridik .
Bankat27jan subjektet m t rndsishme n ekonomin e vendit duke patur nj rol t
padiskutueshm n ruajtjen dhe konsolidimin e qndrueshmris ekonomike. Bankat,prve
veprimtarive bankare28 ushtrojn edhe veprimtari financiare ku nj nga llojet e veprimtaris
finaciare sht pikrisht edhe kontrata leasing.
N mnyr q banka t ushtroj rolin e qiradhnsit n kontratn e qiras finaciare ajo duhet ta
ket kt t drejt t shprehur n liensn apo lejen prkatse lshuar nga Banka e Shqipris.29
Nj profil tjetr q mund t paraqitet n rolin e qiradhnsit n leasing jan edhe institucionet
q kryejn veprimtari financiare.30 Ligji Pr qiran finaciare dhe Kodi Civil nuk japin nj
prkufizim se far nnkuptojm me veprimtari financiare duke e br t vshtir prcaktimin
konkret t ktij subjekti qiradhns. Prgjigjen e gjejm n ligjin Pr bankat n Republikn e
Shqipris ku veprimtaria finaciare trajtohet n mnyr shteruese dhe konkretisht:
a. Format e kredidhnies duke prfshir edhe kredin konsumatore e kredin hipotekare;
b. Faktoringun dhe financimin e transaksioneve tregtare;
c. Qirane financiare;
d. Shrbimet e pagesave dhe tranferimit t parave, duke prfshir kartat e kreditit dhe t
debitit, ceqet e udhtarit , ceqet bankare dhe kartat e pagess;
e. Ofrimin e garancive dhe marrjen e angazhimeve;
f. Tregtimin pr llogari te saj ose pr llogari t klientve , qoft edhe n nj kmbim
valuator, n nj treg t vetorganizuar (OTC) etj.
27
Ligj nr.9662, dat 18.12.2006 "Pr bankat n Republikn e Shqipris" i ndryshuar me ligjin nr. 10 481, Dat
.17.11.2011 e prkufizon bankn si Nj person juridik me seli n territorin e Republiks s Shqipris q
.ushtron veprimtari bankare dhe veprimtari t tjera sipas prcaktimeve t ktij ligji.
28
Ligj nr.9662, dat 18.12.2006 "Pr bankat n Republikn e Shqipris" i ndryshuar me ligjin nr. 10 481, Dat
.17.11.2011 e precakton veprimtarin bankare si Pranimin e depozitave monetare ose fondeve t tjera t
.ripagueshme nga publiku dhe prdorimi i tyre pr dh nie kredie e vendosje n emr dhe pr llogari t vet si dhe
.emetimi i mjeteve t pagess n formn e parave elektronike.
29
Neni 4/1 , 4/2 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
30
Me institucione financiare nnkuptojm personat juridik t ndryshm nga bankat t cillt kryejn veprimtari
finaciare.
15
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Ashtu si bankat edhe institucionet finaciare n mnyr q t kryejn veprimtari leasing duhet t
jen t pajisura me lejen prkatse nga Banka e Shqipris 31 dhe t regjistrohen n QKB.32
Subjekt tjetr q paraqitet n cilsin e qiradhnsit jan edhe personat juridik 33 t cilt duhet t
gzojn personalitet juridik dhe objekt i veprimtaris s tyre t jet qiraja finaciare
N nenin tret ligjit Pr qiran financiare prcaktohet se qiradhnsi q nuk sht institucion
financiar ose bank nuk mund t kryej veprimtari tjetr prvecse at t qiras finaciare , i cili ,
n astin e rregjistrimit si person juridik,duket t ket nj kapital jo m t vogl se 20.000.000
lek .
Nj tjetr objekt diskutimi lidhur me subjektet e kontrats leasing ka t bj me faktin nse kjo
kontrat ka nje karakter bilateral apo trilateral duke prfshir edhe furnizuesin si pal n kontrat.
Sipas autorve q mbrojn mendimin se kontrata e leasing gzon nj karakter trilateral , kjo
kontrat sht e strukturuar si nj veprimtari trilaterale ku palt n kontrat paraqiten si
qiradhnsi , qiramarrsi dhe furnizuesi36. Furnizuesi sht nj person 37 q ka n pronsi,
31
Neni 4 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare., Udhzimi I prbashkt i Ministris s Financave dhe
...Ministris s Ekonomis , Tregtis dhe Energjitiks i dal n zbatim t ligjir nr.9396 dat 12.05.2005 Pr
qiran finaciare.
32
Dallimi i vetm midis bankave dhe institucioneve financiare sht se kto t fundit nuk kryejn veprimtari
bankare.
33
Pr personat juridik n formn e shoqrive tregtare, unione dhe kursim krediti,shoqri bashkpunimi t
ndrsjellt .
34
Neni 3 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
35
Neni 1/13 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
36
Prsa i prket legjislacionit Shqiptar, ligji Pr qiran financiare bn nj ndarje t ksaj kontrate duke e
...klasifikuar ne kontrat qiraje financiare dhe n kontrat qiraje finaciare t drejt prdrejt ku rastin e fundit
16
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
prodhon apo ndrton nj send sipas krkesave t qiramarrsit dhe m pas ja shet qiradhnsit
prkundrejt cmimit t shitjes se sendit nga qiradhnsi.
Kt, furnizuesi e realizon prmes nj kontrate furnizimi e lidhur midis tij dhe qiradhnsit pr
nj send jo t zgjedhur nga qiradhnsi apo sipas prcaktimeve t atij q blen sendin, por nga
qiramarrsi.38
Sipas nj grupi tjetr autorsh kontrata e leasingut sht nj vullnet i dy palve t cilt
identifikohen si dhnsi i leasing dhe marrsi i leasing, pra kemi nj prjashtim t pals
furnizuese duke e konsideruar at si nj subjekt m vete, mendim i cili gzon nj mbshtetje t
plot n rastin e kontrats s leasing t drejtprdrejt .39
Nse i referohemi ligjit pr qiran finaciare 40 palt n qiran finaciare , n mnyr t shprehur
citohen qiradhnsi , qiramarrsi dhe furnizuesi. Karakteri trilateral vihet re ne rastin e leasingut
jo t drejtprdrejt .41
Kontrata e leasingut t drejtprdrejt nnkupton se , pr tu prfunduar kjo kontrat , duhet t
lidhet edhe nj kontrat tjetr nprmjt qiradhnsit edhe furnizuesit, pra n kt rast kemi t
bejm me dy kontrata ,nj kontrat leasing dhe nj kontrat furnizimi duke theksuar qndrimin
se kjo kontrat ka nj karakter bilateral.
3.2.1 Fazat npr t cilat kalon kontrata e qiras financiare, t drejtat dhe.detyrimet
..e palve n kontrat.
qiradhnsi sht pronari i sendit ose ai q e ndrton at , dhe nuk ka nj pal ndrmjetse t tret , pra furnizuesi
nuk ekziston.
37
Qoft fizik apo juridik.
38
Irena Plaku , TezaKontrata e Qiras n kuadr t marrjes s titullit Magjistrat, Tiran 2010
39
Nse argumentojm nenin 659 t Kodit Civil Shqiptar , kontrata sht nj veprim juridik me an t s cilit nj
ose disa pal krijojn, ndryshojn , shuajn nj marrdhnie juridike. Duke marr parasysh natyrn juridike t
kontrats kontrata ka dy pal , duke prjashtuar kontratn e shoqris s thjesht e cila mund t ket m
///shum se dy pal .
40
Neni 3 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
41
Ligji Pr qiran finaciare ndryshe nga Kodi Civil bn klasifikimin e leasingut finaciar n t drejtprdrejt dhe
jo t drejtprdrejt .
42
Pierre Engel , Contrats de Droit Suisse , 2 editions , Staemplfi Edition SA Berne , 2000
17
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
43
Me person t tret , n kt paragraf t punimit do t nnkuptojm pronarin apo furnizuesin.
44
Neni 26 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
18
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
45
Neni 1/6 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
46
Nga pikpamja juridike rasti fator sht m aftr me nocionin e forcs madhore , pra me nj ngjarje t
jashtzakonshme dhe t pa evitueshme me mjetet q disponon personi kontret , ngjarje q mund t jet si dukuri
natyrore ashtu edhe dukuri shoqrore.
47
Neni 13 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
48
Rasti i dhnies me nnqira finaciare.
19
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
N marrdhnien e qiras financiare ashtu sikurse u prmnd edhe m sipr prfshihet , prvec
qiradhnsit n leasing dhe qiramarrsit n leasing edhe furnizuesi.
Kontrata e lidhur midis furnizuesit dhe qiradhnsit sht prcaktuese pr kontratn e qiras
financiare49 t realizuar prmes qiradhnsit dhe qiramarrsit.
Edhe prse kemi t bjm me dy kontrata t ndryshme50 , prsri nga kto dy kontrata rrjedhin
disa t drejta dhe detyrime t ndrsjellta midis palve n proces.51
Pr t prcaktuar marrdhnien midis ktyre dy kontratave sht e nevojshme t shikohet
relacioni midis qiramarrsit, qiradhnsit dhe furnizuesit. Relacioni midis ktyre subjekteve
mbhtetet n parimin q qiramarrsi nuk merr prsipr detyrime n kontratn e furnizimit52. Pra
kontrata e furnizimit merr cilsin e nj kontrate n dobi t nj personi t tret .53
Q n lidhjen e kontrats s furnizimit , qiradhnsi duhet t njoftoj furnzuesin se e blen sendin
pr tia dhn me qira qiramarrsit. Jo vetm kaq por ,detyrimet e furnizuesit ndaj qiradhnsit
n kontratn e furnzimit , prfshir cdo garanci q furnizuesi i jep qiradhnsit , jan detyrime
edhe prkundrejt qiramarrsit si t ishte edhe ky pal n kontrat por gjithmon brenda caqeve
dhe interesave t qiramarrsit por pa cnuar kushtet e kontrats s furnizimit 54
Megjithat , furnizuesi nuk mund t mbaj prgjegjsi t dyfisht ndaj qiradhnsit dhe
qiramarrsit, n t njjtn koh pr t njjtn mosprmbushje t kushteve t kontrats s
furnizimit ose mosprmbushje t detyrimeve n garancit e shprehura apo t nnkuptuara , q
furnizuesi i jep qiradhnsit.
Ky sht nj prjashtim nga rregulli i prgjithshm q rregullon marrdhniet kontraktore, pasi
kontrata e lidhur ndrmjet qiradhnsit dhe qiramarrsit sic u theksua edhe m sipr sht nj
kontrat e pavarur nga kontrata e furnizimit.
Qiramarrsi nuk sht pal n kontratn e furnizimit , e rrjedhimisht ai nuk ka t drejt t zgjidh
apo t krkoj shfuqizimin e kontrats s furnizimit dhe as t krkoj uljen e mimit t shitjes s
sendit pa plqimin e qiradhnsit.
Qiramarrsi mund ti kundrdrejtoj furnizuesit vetm rezerva q kan lidhje me cilsin , sasin
, t meta pr sendin e marr n prdorim , duke prdorur marrveshjen e qiradhnsit dhe
furnizuesit , pasi ai ka nj interes t ligjshm pr kto krkesa55s bashku ose vemas me
qiradhnsin , por jo se ai sht pal kontraktore n kt marrveshje.56
49
N kt rast flasim pr kontratn e qiras financiare jo t drejtprdrejt.
50
Mbetem e mendimit q kontrata e qiran financiare nuk ka nj karakter trilateral por jemi prpara dy kontratave t
ndryshme , kontrata e furnizimit e lidhur midis qiradhnsit dhe furnizuesit dhe kontrata e qiras financiare e
lidhur midis qiradhnsit n leasing dhe qiramarrsit n leasing.
51
Qiradhnsit , Qiramarrsit dhe furnizuesit.
52
Neni 19 i ligjit pr qiran finaciare.
53
Kontrata e qiras finaciare , E Drejt Kontraktore e Avancuar , Prof asoc.Ervin PUPE , Prof.Dr.Kestrin KATRO.
54
Fakti q n kontratn e furnizimit prvec t drejtave q parashikohen pr qiradhnsin nuk parashikohet asnj
detyrim karshi tij e prforcon faktin q jemi prpara nj kontrate n dobi t nj personi t tret.
55
Neni 32 a Kodi i Procedurs Civile RSH.
56
Neni 15i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
20
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Prsa i prket t drejtave dhe detyrimeve t furnizuesit ashtu si qiramarrsi edhe furnizuesi nuk
mund t diktoj kushtet e kontrats s qiras financiare apo t krkoj zgjidhjen e saj.
Ai ka pr detyre t dorzoj sendin e parashikuar si objekt kontrate , t garantoj qiradhnsin
pr cilsin e sendit t furnizuar dhe ti kaloj qiradhnsit t drejtn e pronesis.N rast se
kontrata e qiras nuk e prcakton shprehimisht se dorzimi kryhet drejtprdrejt nga
qiradhnsi, sendi ose pjest ndihmse apo shtesat e tij ,nqoftse ka , mund ti jepen qiramarrsit
nga furnizuesi.57
Furnizuesi dhe qiramarrsi jan prgjegjs si bashkrisht dhe individualisht kundrejt
qiramarrsit, kur furnizuesi zgjidhet nga qiradhnsi ose kur qiradhnsi ka ndrhyr n procesin
e przgjedhjes s sendit ose t furnizuesit dhe kur sendi nuk i sht dorzuar qiramarrsit sipas
kontrats s qiras , apo ka shkelje t tjera t rnda t kontrats.Kur furnizuesi nuk prmbush
detyrimet ndaj qiramarrsit , ka detyrimin t shprblej dmin q shkaktohet nga mosprmbushja
e detyrimeve.58
57
Neni 15i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
58
Neni 22 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
21
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Karakteristik tjetr e kontrats s qiras finaciare sht shuma periodike q paguhet nga
marrsi i leasing pr llogari t dhnsit n leasing.
Kjo lloj shume mund t konsiderohet si mimi i qiras pr prdorimin e sendit, por mund t
konsiderohet edhe si kst pr mimin e blerjes s sendit n varsi t asaj cfar kan
parashikuar palt n kontrat. N rastin e fundit mimi i pagesave ka rndsi t madhe , pasi
mbi t llogaritet dhe shuma q do t paguhet nga qiramarrsi tek qiradhnsi n rast t
ushtrimit t s drejts pr blerjen e sendit.
59
Kontrata jotipike jan ato kontrata jo t specifikuara , t emrtuara n mnyr t posacme nga legjislacioni yn
N kontratat jotipike prfshihen 1)kontratat e prziera/hibride, t cilat pmrbajn elemente nga dy ose m shum
tipe kontratash tipike si edhe 2) kontrata jotipike unike ku prshihen kontrata origjinale jo t prziera por q nuk
jan parashikuar nga legjislacioni yn .
60
Shih kreun Kreu V t tems, Ngjashmria dhe dallimet midis kontrats s leasing-ut dhe kontratave t tjera t
parashikuara n legjislacionin Shqiptar.
22
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Bazuar n ligjin Pr qiran finaciare kjo kontrat mund t shfaqet n nj larmishmri formash,
me akt noterial , pr efekt vlefshmrie , me shkres pr efekt provueshmrie por teorikisht me
cdo form , n disa raste.
Kontrata e qiras financiare lidhet me akt noterial , kur ajo parashikon si kusht rimarjen jasht
gjyqsore t sendit, n rast t zgjidhjes s kontrats s qiras para afatit pr faj t qiramarrsit61.
Palt mund t prfshijn qoft si pjes e prmbajtjes , qoft si aneks i kontrats s qiras
finaciare edhe aktin pr rimarjen e sendit62. Sipas disa studiuesve q jan marr me analizn
juridike t kontrats s qiras finaciare , kjo form krkohet pr efekt vlefshmrie, pasi kontrata e
qiras finaciare prbn titull ezkekutiv dhe vihet n ekzekutim nga prmbaruesi gjyqsor, pas
lshimit t ekzekutimit nga gjykata kompetente, si dhe procedura e rimarjes s sendit bhet n
prputhje me kushtet e prcaktuara n kontratn e qiras .63
Gjithashtu n kuadr t ligjit nr.33/2012 Pr regjistrimin e pasurive t paluajtshme64 Pr
efekt t regjistrimit t kontratave mbi t cilat fitohen t drejta reale apo rregjistrimit te
kontratave t qiradhnies pr pasurit e patundshme pr nj periudh mbi nnt vite, duhet
prpilimi i tyre n formn noteriale.65
Prsa i prket prmbajtjes , kontrata e qiras financiare duhet t prmbaj , ndr t tjera ato q
konsiderohen si kushte baz t kontrats:
a) Prshkrimin e sendit , n mnyr t till q e bn t mundur dallimin e tij;
b) Afatin fillestar dhe t drejtn e qiramarrsit pr ta prtrir at pr nj afat tjetr n rastet
kur sendi sht n gjndje t plotsoj nevojat , pr t cilat sht marr me qira;
c) T drejtn e blerjes s sendit nga qiramarrsi dhe cmimin prkats ose formuln e
caktimit t mimit;
d) Numrin dhe shumn e pagesave t qiras ose formuln e llogaritjes s tyre;
e) Rastet e mospranimit t sendit nga qiramarrsi;
f) Rastet e zgjidhjes s kontrats dhe procedurat e rimarrjes s sendit nga qiradhnsi;
g) Detyrimin e palve pr mbulimin e shpenzimeve dhe barrn e administrimit prfshir
mbshtetjen teknike , shpenzimet e mirmbajtjes dhe t shrbimeve ndihmse, q lidhen
me prdorshmrin e sendit;
h) Prgjegjsin ndaj palve t treta;
61
Neni 11 n kombinim me nenin 31 ti ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
62
Neni 31 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
63
. Neni 31/2 dhe 32 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
64
LIGJ Nr. 33/2012 PR REGJISTRIMIN E PASURIVE T PALUAJTSHME
65
Neni 51i Ligjit Nr. 33/2012 PR REGJISTRIMIN E PASURIVE T PALUAJTSHME
23
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
66
Neni 12 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
67
Irena Plaku , TezaKontrata e qiras Pr marrjen e titullit Magjistrat, Tiran 2010
68
Neni 6 dhe 7 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
69
Deduktojme se afati maksimal I qiras financiare sht I njjt me normat q rregullojn afatin e kontrats s
qiras , konkretisht n nenin 803 t Kodit Civil.
24
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
financiar , pasi qiradhnsi ka m tepr leverdi t rishes sendin tek blersi sesa t paguaj nj
magazin pr ruajtjen e tij apo t shpenzoj dhe rrezikoj n shitjen e sendit n ankand.
Moskthimi i qirave t paguara dhe marrja mbrapsht e sendit n rast t zgidhjes s kontrats
prpara afatit.70
N rastin e kontrats s qiras finaciare kur kjo zgjidhet prpara plotsimit t afatit t saj pr faj
t qiramarrsit , qiradhnsi ka jo vetm t drejtn e marrjes s sendit, por edhe t drejtn e
mbajtjes s qirave t paguara deri n at koh nga qiramarrsi.
70
Nj nga karakteristikat kryesore q e ben kontratn leasing t dallueshjme nga kontrata e shitjes me reserv
pronsie n t ciln parashikohet parimi i kthimit n gjndjen e mparshme. Neni 9/2 i ligjit Nr. 9396, dat
12.5.2005 Pr qiran financiare.
71
Neni 34 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
72
Karaktetistikat e nnqiras s zakonshme parashikohen n nenin 818 dhe 819 te Kodit Civil dhe konkretisht : Neni
818 Qiramarrsi, ve marrveshjes s kundrt, ka t drejt t jap me nnqira sendin q ka marr me qira, por
nuk mund tia kaloj kontratn nj tjetri pa plqimin e qiradhnsit. Pr sende t luajtshme dhnia me nnqira
bhet me plqimin e qiradhnsit.
Neni 819 Qiradhnsi, pa cenuar t drejtat e tij ndaj qiramarrsit, mund t ngrej padi kundr nnqiramarrsit
pr t krkuar mimin e nnqiras pr t ciln ky i fundit sht ende debitor n momentin e ngritjes s padis dhe
pr ta detyruar at t prmbush t gjitha detyrimet e tjera q rrjedhin nga kontrata e nnqiras. Shpallja e
pavlefshme e kontrats s qiras ose zgjidhja e saj ka efekt edhe ndaj nnqiramarrsit, dhe vendimi i marr midis
qiradhnsit dhe qiramarrsit ka efekt edhe ndaj tij.
73
Neni 36/1 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
25
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Leasingu financiar mund t shfaqet n forma t ndryshme ku mund t prmndim format lease
back , non full pay out leasing, leasingu publik , leasingu promocional ,renting apo leasingu i
drejtprdrejt i furnizuesit.
Kontrata lease back sht nj shkurtim i kontrats s leasingut me t drejt kthimi ku shoqria e
leasingut blen sendin e financuar jo nga nj i tret por nga vet marrsi n leasing.
N prgjithsi,ky e ka bler sendin paraprakisht.Qllimi i operacioneve t tilla sht mobilizimi i
fondeve t investimit.Shitja e sendit nga marrsi n leasing i ardhshm i shoqris s leasingut,
ka t bj me themelimin e nj garancie reale, ajo i nnshtrohet normave juridike mbi garancin
reale (t llojit peng). Nga ky moment n munges t nj depozitimi nga ana e debitorit,
transferimi i pronsis i kundrdrejtohet t tretve dhe konkretisht n masn e falimentit t
marrsit n leasing.76
Non full pay out leasing sht nj form e leasingut financiar n t cilin marrsi n leasing nuk
detyrohet t paguaj t gjith shumn e financuar pr blerjen e sendit, gjat gjith kohzgjatjes s
fazs s pakthyeshme t kontrats , n rast t kundrt sht parashikuar se kur dshton krkesa
pr zgjatjen e kontrats ,dhnsi n leasing do t shes sendin n treg. N vazhdim , kontrata
parashikon se marrsi n leasing garanton mbulimin e shpenzimeve t dhnsit n leasing ,n
rastet kur ai duhet rimbursuar pr gjithcka q ka hedhur.77
Leasingu publik sht ai lloj leasing q i shrben kolektivave publike , lokale ose rajonale si
ndrmarrse pr financimin e sendeve t tyre ndihmse ose sendeve t paluajtshme.
Leasingu promocional sht ai lloj leasing i cili i jep kolektivave publike rolin e dhnsit n
leasing me qllim pr t favorizuar zhvillimin rajonal.
74
Neni 36/2 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
75
Neni 816 i Kodit Civil Prve kur parashikohet ndryshe n ligj, qiramarrsi nuk ka t drejt t shprblehet pr
.prmirsimet e bra sendit t marr me qira. Por n qoft se ka patur plqimin e qiradhnsit, ky sht i detyruar
ti paguaj nj kompensim q i korrespondon shums m t vogl midis shums s shpenzimeve dhe vlefts s
rezultatit t dobishm n kohn e dorzimit. Kur qiramarrsi nuk ka t drejt kompensimi, vlefta e prmirsimeve
mund t kompensoj dmtimet q kan ndodhur pr pakujdesin e rnd t qiramarrsit.
Neni 817 i Kodit Civil Qiramarrsi q ka br shtesa n sendin e marr me qira, ka t drejt ti heq ato n
mbarim t qiras, kur kjo mund t kryhet pa dmtuar sendin, prve kur pronari pranon ti mbaj vet shtesat. N
kt rast ky duhet ti paguaj qiramarrsit nj kompensim t barabart me shumn m t vogl midis shpenzimeve
dhe vlefts t shtesave n kohn e ridorzimit. N qoft se shtesat nuk mund t ndahen pa dmtuar sendin dhe
prbjn nj prmirsim t tij, zbatohen rregullat e parashikuara nga neni 810.
76
Pierre Engel , Contrats de Droit Suisse , 2 editions , Staemplfi Edition SA Berne , 2000
77
Giovanoli M. La jurisprudence Suisse en matiere de leasing, f25-26 , Le leasing industriel commercial et
....immobilier, f.28.
26
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
78
George VERMELLE , E Drejta civile KONTRATA (Pjesa e posame), i prkthyer , Papirus Tiran 2008 ,f.163
79
Pierre Engel , Contrats de Droit Suisse , 2 editions , Staemplfi Edition SA Berne , 2000
27
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Si kontrata leasing ashtu edhe kontrata e qiras kan pr qllim dhnien e sendit n prdorim .
N ndryshim nga kontrata e qiras ,qiradhnsi n leasing i ofron qiramarrsit n leasing, nj
financim ( jo sendin individualisht t percaktuar, t cilin qiramarrsi n leasing e zgjedh vet ).
Qiradhnsi n leasing nuk prgjigjet aspak , as pr dorzimin e sendit dhe as pr dmet apo t
metat e sendit. Ai nuk merr prsipr asnj detyrim pr t ruajtur apo mbajtur sendin n gjndje
t prshtatshme prdorimi.
Pagesa q i detyrohet qiramarrsi n leasing qiradhnsit nuk sht nj qira n kuptimin e
kontrats s qiras s thjesht . Kjo pages konceptohet n leasing , si nj rimbursim i kapitalit
t investuar nga qiradhnsi n leasing pr blerjen e sendit n fjal .
Gjithashtu dorzimi direkt i sendit nga prodhuesi apo furzinuesi tek qiramarrsi ne leasing (send
ky qe sht bler dhe sht n pronsin e qiradhnsit n leasing), krijon problem n masn ku
shitja detyron shitsin t transferoj pronsin e sendit tek blersi. Kalimi i pronsis nga shitesi
tek blersi , nnkupton edhe vnien n posedim t sendit nga ana e bleresit. Duhet t pranojm
ateher se qiramarrsi n leasing vepron n kt rast si prfaqsues i shoqris kundrejt
prodhuesit ose furnizuesit. Kjo prngjan me institutin e prfaqsimit dhe at t shitjes s sendit,
sipas t cilave sendi i bler mund ti dorzohet shitsit ose prfaqsuesit t tij.
Duhet t pranojm n kt rast se qiramarr si i leasing vepron si prfaqsues i qiradhnsit n
leasing prball prodhuesit apo furnizuesit konform me normat juridike qe rregullojn kontratn
leasing.
N realitet qiramarrsi leasingut ngarkohet me detyrimet pr shkak t blerjes s sendit , taksa e
tatime q rndojn mbi sendin , pagimi i siguracionit etj. Duke prfshir ktu edhe rrezikun e
humbjes s tij njlloj sikur ai t ishte pronar i sendit.80
S pari kontrata e qiras finaciare afron pa as edhe nj dyshim , pozitn e qiramarrsit n leasing
me at t blersit n nj kontrat shitje me rezerv t pasuris . Qiramarrsi n leasing merr
prsipr rrezikun si pr sendin ashtu edhe pr pagesat lidhur me cmimin e sendit t marr n
leasing , n t njjtn mnyr si blersi me rezerv i sendit pr kstet si pjes e cmimit t shitjes.
Ngjashmria midis tyre del gjithashtu edhe nga prmbajtja e nenit shtat qind e dyzet e gjasht
t Kodit Civil81 i cili i referohet pikrisht astit t kalimit t pronsis n kt kontrat,
80
Kontrata e qiras finaciare , E Drejt Kontraktore e Avancuar , Prof asoc.Ervin PUPE , Prof.Dr.Kestrin KATRO.
Mariana TUTULANI-SEMINIE Drejta e Detyrimeve dhe e Kontratave, pjesa e posame , Skanderbeg book,
81
konkretisht : Kur cmimi i shitjes paguhet me keste, blersi e fiton pronsin e sendit me pagimin
e kstit t fundit t cmimit
S dyti , detyrimet e qiradhnsit n leasing nuk jan ato t shitsit. Sic u tha edhe m sipr
qiradhnsi n leasing nuk prgjigjet, as pr dorzimin e sendit dhe as pr garancin ndaj t
metave te sendit, megjithse ai eshte titular i t drejtave reale mbi sendin dhe normalisht duhet ta
kryente veprimin e marrjes ne dorzim te sendit me t trett. Kto t drejta dhe veprime i kan
kaluar nprmjet kontrats s leasingut qiramarrsit n leasing. Pr m tepr, palt n kontratn
e leasingut nuk kan si synim q t kryhet menjher kalimi i pronsis nga qiramarrsi i leasing
tek qiradhnsi i leasingut. Qiradhnsi i leasing mbetet pronar i sendit pr gjat gjith
kohzgjatjes se kontrats s leasingut ndryshe nga qllimi karakteristik i kontrats s shitjes me
rezerv t sendit.82
S treti ne t dyja kontratat e drejta e pronsis mbi sendin kalon me pagimin e plot t mimit
ose financimit. Por n rastin e kontrats s shitjes me rezerv , nqftse pala blerse me rezerv
nuk paguan nj kst m t vogl se nj e teta e vlers s cmimit t sendit , ather kjo nuk
prb n ndonj shkak pr t krkuar zgjidhjen e kontrats s shitjes me rezerv .83 N rastin e
kontrats s qiras financiare mospagimi i vlers s qiras nga ana e qiramarrsit n leasing
passjell t drejtn e qiradhnsit n leasing pr t krkuar zgjidhjen e kontrats. N vazhdim nse
kontrata e shitjes me rezerv t prons zgjidhet pr asye ligjore shitsi duhet ti kthej blersit
shumn e kesteve t paguara gj q nuk parashikohet n kontratn e qiras financiare.84
Prsa i prket kontrats s huas duhet t dallojm dy format e saj : huaja me kamat dhe huaja
pa kamat .
82
Transferimi I pronsis nga shitsi tek blersi.
83
Neni 748 i Kodit Civil.
84
Mariana TUTULANI SEMINI E Drejta e Detyrimve dhe e Kontratave ,Pjesa e posacme , Skanderbeg book,
Tiran 2006, fq 74.
85
Le Tribunal de district de Zyrich, supra B, 3, f.185
86
Pierre Engel , Contrats de Droit Suisse , 2 editions , Staemplfi Edition SA Berne , 2000
29
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Kur flitet pr huan me kamat , kjo kontrat sht pa kundrshprblim. Ndryshe nga kontrata pa
kundrshprblim , kontrata e huas me kundrshprblim ka ngjashmri me kontratn e qiras
financiare pasi edhe kjo ka n thelb nj shum t hollash (t dhna n form huaje) nga
qiradhnsi n leasing pr llogari t qiramarrsit n leasing ,q t marr kuptim kontrata e
leasingut dhe q t realizohet.
Por , kredia q sht objekt n kontratn e huas me kamat nuk sht objekt i kontrats s
leasingut. Kjo kontrat sjell detyrime mbi prdorimin e sendit objekt kontrate ,prdorim ky q
bhet i mundur nga financimi i br nga qiradhnsi n leasing.
Qiradhnsi n leasing as nuk i jep udhzime mbi punn qiramarrsit n leasing , as nuk i bn
ndonj shrbim atij megjithat kjo kontrat ngjan me kontratn e porosis n momentin e fillimit
t ekzekutimit t kontrats s leasingut kur qiradhnsi zgjedh dhe blen sendin objekt t
leasingut sipas karakteristikave t krkuara nga qiramarrsi. Por kuptohet q , n kontratn e
leasingut ky veprim sht vetm nje pjes e operacionit , dhe jo objekt i plot i ksaj kontrate.
30
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Rastet e zgjidhjes s kontrats s qiras financiare nuk jan t parashikuara n dispozitat e Kodit
Civil , kto raste parashikohen n ligjin Pr qiran financiare87 dhe konkretisht kur:
a) Mbaron afati i caktuar n kontrat;
b) Falimenton qiradhnsi , furnizuesi ose qiramarrsi;
c) Sendi shkatrrohet ose humbet;
d) Palt vendosin me marrveshje zgjidhjen e saj.
Kontrata gjithashtu mund t zgjidhet nga njra pal nse vendosen n kushtet e parashikuara n
ligj.
T drejtn pr t zgjidhur kontratn e qiras financiare e ka si qiradhnsi ashtu edhe qiramarrsi.
Ligji Pr qiran financiare parashikon q qiradhnsi ka t drejtn pr t zgjidhur kontratn e
qiras financiare prpara afatit n kto raste88 :
a) Kur qiramarrsi nuk shlyen pagesn e par t qiras brenda afatit t prcaktuar n
kontrat;
b) Kur qiramarrsi shlyen pagesn e par t qiras, por pas asaj nuk shlyen n koh nj ose
disa pagesa t tjera t qiras, shuma e prgjithshme e t cilave arrin n njzet pr qind t
vlers s qiras. N kt rast qiradhnsi prvec t drejts pr t krkuar zgjidhjen e
kontrats ka edhe t drejtn ti krkoj qiramarrsit t parapaguaj shumn e plot t
papaguar t pagesave , bashk me kamat vonesat.
c) Kur qiramarrsi nuk prmbush ndonj nga kushtet e kontrats s qiras dhe
mosprmbushja vazhdon njzet dit pasi ai ka marr njoftim me shkrim nga qiradhnsi
pr t respektuar kushtet e kontrats.
d) Kur dorzansi i paraqitur nga qiramarrsi sht n gjndje paaftsie paguese ose ka
falimentuar dhe qiramarrsi nuk arrin ta zvndsoj at me dorzans tjetr , t
pranueshm pr qiradhnsin, brenda tridhjet ditve nga krkesa me shkrim e
qiradhnsit pr kryerjen e ktij zvndsimi.
e) Qiradhnsi q krkon t zgjidh kontratn pr shkaqet e msiprme sht i detyruar t
njoftoj qiramarrsin shtat dit prpara fillimit t procedurs s rimarrjes s sendit. Kjo
bhet me qllim q ti jepet mundsia qiramarrsit t shlyej pagesn e qiras ose t
prmbush ndonj detyrim tjetr.
Prsa i prket qiramarrsit rastet n t cilat ky subjekt mund t krkoj zgjidhjen e kontrats
jan:89
87
Neni 27 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
88
Neni 28 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
89
Neni 29 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
31
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
N ligjin Pr qiran financiare jan parashikuar pasojat e zgjidhjes s ksaj kontrate 90dhe t
drejtat e qiradhnsit dhe qiramarrsit n rast zgjidhjes s njanshme t kontrats.
N nj situat t till , qiradhnsi ka t drejt :
a. T rimarr sendin ;
b. T krkoj shlyerjen e menjhershme t t gjith shums s papaguar t qiras;
c. T zhdmtohet pr dmet e psuara;
d. T marr t gjitha shpenzimet shtes t bra pr shkak t mospagimit t detyrimeve nga
ana e qiramarrsit , duke zbritur shumn e vlers s tregut t rimarr.
Ligji ,po ashtu ka parashikuar q qiradhnsi sht i detyruar t zbres shumn e vlers s shitjes
s sendit t arktuar n castin e realizimit t shitjes s tij nga qiradhnsi tek nj person i tret
nga mbledhja e detyrimeve t prcaktuara m sipr. Cdo shum e marr nga qiradhnsi n
tejkalim t shums q del nga mbledhja e detyrimeve t prcaktuara m lart, i paguhet
qiramarrsit.91
Ligji nuk parashikon pasojat e zgjidhjes s kontrats pr qiramarrsin , por sipas parimeve t
prgjithshme, qiramarrsi prvec detyrimit pr t dorzuar sendin ,do t ket t drejt t
zhdmtohet pr t gjitha dmet e psuara nga zgjidhja e kontrats prpara afatit. Ashtu sikurse u
prmend edhe m lart , ai , gjithashtu , ka t drejt t prfitoj do shum t marr nga
qiradhnsi n tejkalim t detyrimeve t qiramarrsit.
90
Neni 30 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
91
Neni 30/2 i ligjit Nr. 9396, dat 12.5.2005 Pr qiran financiare.
32
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
34
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
Bibliografia
Legjislacion
Literatur e huaj
Literatur shqiptare
Faqe interneti
. bif-specijal.mediaoneb.org/sh/062006/tekst/863
www.gazetazyrtare.com
www.gjykatatirana.gov.al
www.kombeg.org.rs
www.leasingworld.co.uk
www.raiffeisen-leasing.ks.com
www.raiffesisen-leasing.al
www.tiranabank.al
35
Qiraja finaciare si mjet i kontraktimit modern. Patricia Pogae
36