Papunsia dhe varfria n Maqedoni vazhdon t jen nj problem social pr faktin se ajo do

dit e m tepr po ndikon n rritjen e kriminalitetit t organizuar, t korrupsionit, etj.

Sipas ekspertve pr shtje sociale, Qeveria aktuale nuk ka strategji t veant pr t
parandaluar apo pr t ndrmarr masa pr parandalimin e ktyre dukurive q po marrin
prmasa t mdha. Papunsia dhe varfria n Maqedoni vazhdon t jen nj problem social
pr faktin se ajo do dit e m tepr po ndikon n rritjen e kriminalitetit, t korrupsionit, t
prostitucionit, etj. Ekspertt t cilt merren me studimin e ktyre fenomene vlersojn se
skamja dhe varfria po ndikojn n rritjen e krimit n shoqrin ton, sepse t gjitha strategjit
e deritanishme qeveritare pr uljen e papunsis dhe rritjen e punsimit pothuajse kan
dshtuar.
Eksperti dhe studiuesi i ktyre fenomeneve shoqrore, prof.dr. Metush Sulejmani deklaroi se
papunsia, gjegjsisht faktori ekonomik ndikon direkt n rritjen e kriminalitetin n shoqri.
Rritja e kriminaliteti si dukuri sociopatologjike ndikohet nga shum faktor, por m pesh m
t madhe n paraqitjen e tij ka faktori ekonomik. Shifrat alarmante t papunsis do t
ndikojn q n t ardhmen t shtohen veprat kriminale n vend. Kohve t fundit posarisht
rinia e vendit m shumti sht e prekur nga ky fenomen.
Eksperti i shtjeve juridike, Osman Kadriu thekson se varfria ka ndikim n rritjen e veprave
kriminale n shoqri. sht evidente se varfria ka ndikim n paraqitjen e kriminalitetit dhe
llojeve t tij t ndryshme, por nga ana tjetr varfria nuk mund t vlersohet nga ana
lehtsuese dhe rrethana e arsyeshme pr kriminalitetin. Shteti juridik nprmjet organeve t tij
n vend t par organet pr ndjekje penale dhe gjyqsori sht prgjegjs pr eliminim dhe
luftimin e ksaj dukurie tejet negative t ksaj shoqrie demokratike.

Sipas ekspertve pr shtje sociale, Qeveria aktuale nuk ka strategji t veant pr t
parandaluar apo pr t ndrmarr masa pr parandalimin e ktyre dukurive q po marrin
prmasa t mdha.


EKSKLUZIVE: Tetova n analizn e Lidhjes Komuniste t Maqedonis (3)
Qerim Lita
Thuajse njkohsisht kur n Kosov dhe n Komun m intensivisht qndronte procesi i
indoktrinimit, gjithnj e m i shprehur ishte shtja e punsimit t pamjaftueshm n sektorin
shoqror. Kjo, n ann tjetr, prputhet me periudhn kur n disa vende t Evrops
perndimore krkohej fuqi puntore pr kryerjen e punve t prgjithshme fizike.
N periudhn kur kufijt e ktyre shteteve hapeshin gjithnj e m shum pr fuqi puntore,
vrehej shkuarje masive nga territori i Komuns, kryesisht t personave q e kishin t siguruar
ekzistencn, t cilt nuk paraqiteshin si t pa pun, por prcaktoheshin ta pasurojn standardin
e tyre. Ky vrshim masiv t qytetarve t punsuar n ekonomi pr disa vite ngeln atje.
Prezenca e tyre n shtetet perndimore, nuk ngeli pa u vrejt nga mbeturinat e ndryshme t
regjimeve t mhershme t cilt kan ikur nga vendi yn, emigracioni, por edhe zgjedha e
politiks zyrtare t RPS t Shqipris, e cila krkonte mbshtetje n mesin e qytetarve tan me
pun t prkohshme n botn e jashtme. Ideja pr krijimin e "Shqipris s Madhe" filloi t
zgjerohet me nj agresivitet gjithnj e m t madh, n t ciln qen prfshi m shum qytetar
edhe nga Komuna jon. Jan regjistruar pjesmarrje edhe t qytetarve tan me pun t
prkohshme n botn e jashtme npr protesta dhe tubime t ndryshme armiqsore, tubime
armiqsore, demonstrata e ngjashm t organizuara n m shum qytete t Evrops
Perndimore, t orientuara kundra rregullimit shoqror dhe integritetit territorial t vendit
ton (Jugosllavis -Q.L.).
Kjo dhe sjelljet e ktilla nuk mund t mos kishin ndikim n Komun, sepse familjet e tyre
kryesisht jetojn ktu, me ta mbajn lidhje t prhershme n rrethin familjar e m gjer,
prandaj nisur nga kjo edhe reflektimi mbi gjendjen e prgjithshme shoqroro-politike e t
siguris. Lvizje t mdha n Komun vrehen pr hapjen e objekteve t ndryshme hoteliere,
pastieri dhe dyqane tjera n mbar Jugosllavin. Sipas t dhnave t fundit, nga territori i
Komuns ka mbi 4.200 udhheqs t ndrmarrjeve t cilt n sezonin e puns m intensive q
lidhet me muajt veror, angazhojn tre her m shum fuqi puntore, n radh t par nga
territori i Komuns s Tetovs. Detyrimisht duhet vlersuar se nj lvizje e till t fuqis
puntore kontribuon n zbutjen e shtjes s punsimit t pamjaftueshm, por njkohsisht
jan krijuar probleme tjera t shumta, t lidhura n radh t par n pjesmarrjen e tyre t
pamjaftueshme n ndrtimin e objekteve infrastrukturore dhe t objekteve tjera t standardit
shoqror, ndikimi i pamjaftueshm n edukimin e fmijve t tyre, q ka krijuar hapsir edhe
pr ndikime t huaja n krijimin si personalitete, ose kan ra nn ideologjin e huaj, pasurimin
e puns s huaj etj.
Kuptohet, n mesin e ktyre hotelierve dhe pastierve, sipas evidencs, ka edhe t till t cilt
kan prejardhje balliste, kaake dhe nga familje tjera armiqsisht t eksponuar, t cilt
shkuarjen e tyre nga Komuna, e maskojn me mospjesmarrjen. Edhe kategoria e puntorve -
parapranuesit (kubikasht) vijn deri te prfitimet relativisht t larta. Pjesa m e madhe e tyre e
anashkalojn Ligjin (puntort nuk i paraqesin n entet shndetsore dhe nuk kan sigurim
social dhe pensional, nuk i paguajn kto kontribute, angazhojn fuqi m t madhe puntore
nga maksimumi i lejuar ligjor, vendbanimin e paraqesin n ndonj komun e cila ka t dhna
m t ulta ndaj bashksis shoqrore, a me kt rrejshm e paraqesin vendbanimin, me ka e
anashkalojn pjesmarrjen n ndrtimin e objekteve me standard shoqror vemas t
shkollave, objekteve shndetsore, terrenet sportive e ngjashm, pr ka n Komun tash m
pr s treti her grumbullohen kontributet) dhe n llogari t ksaj vijn deri te prfitimet e
majme. Sipas t dhnave t fundit, nga territori yn me nj veprimtari t ksaj forme merren
3.000 qytetar. Prfitimet e majme e t lehta e nj kategorie njerzish nga Komuna (zejtart
dhe parapaguesit npr Jugosllavi) prbn arsyen kryesore pr shpenzimet e lehta e t shumta
t ktyre mjeteve, t fituara n radh t par n baz t eksploatimit t puns s huaj,
prkatsisht vlers s madhe t mjeteve devizore (t punsuarit e prkohshm n botn e
jashtme), q lidhet me inflacionin e lart t dinarit.
Nga kta dhe grumbullues t ktill, jan organizuar gosti t majme, pritje dhe prcjellje,
udhtime n botn e jashtme, dhurata t shumta e t shtrenjta e ngjashm. Nga disa prej tyre,
si bjn t ditur vet zejtart, kan marr pjes edhe drejtues t funksioneve publike nga
Komuna. N kt mnyr, nj pjes e drejtuesve shoqror jan korruptuar, me ka sht mbyll
hapsira pr aksione dhe aktivitete t organizuara pr pengimin e dukurive dhe tendencave
negative. Nuk sht larg s vrtets se jan organizuar pushime verore t nj pjese t drejtuesve
komunal, q kto organizime i bjn zejtart me prejardhje familjare armiqsisht t eksponuar.
Pr shembull, Sefedin Bilalli, vet thekson se "sht e vrtet se te un kan ardhur pr pushime
shum miq t mij nga Tetova, n mesin e t cilve ka edhe drejtues t komuns, mirpo asnj
emigrant nuk ka ardhur pr pushim te un. Drejtuesit komunal nga Tetova jan shokt e mi,
me t cilt shoqrohem thuajse gjat tr jets sime dhe nuk sht aspak habi q ata t vijn pr
pushime te un".
Sigurisht se nuk ka prse t mos i besohet deklarats s Sefedin Bilallit. Kjo n realitet, ka
krijuar aleanc midis politiks zyrtare dhe armiqve. Ka pas periudha kur dukurit negative
shoqrore n form t mitos dhe korrupsionit, patn prmasa bukur t gjra dhe ishin prezent
nga pranimet m t thjeshta t palve n shrbimet publike, nprmjet ryshfetit, dhurata t
majme n para e t tjera pr shrbime t ndryshme n shrbimet publike, institucione
shndetsore, shkolla, organet e drejtsis, shrbimet e hetuesis e t inspektimeve etj. N disa
raste jan ngritur padi penale kundra drejtuesve t ktyre dukurive dhe tendencave negative,
nj pjes nga ata ju sht shqiptuar dnimi, ndrsa kundr disave sht ndrprer procedura
pr shkak "mungess s fakteve", ndrsa ka edhe q nuk sht ngrit procedura. Nga kjo edhe
vlersimi se aktiviteti ideopolitik n Komun e karakterizon oportunizmi ekzistues,
neutralizimi ideor dhe pasiviteti i antarsis, organizatave dhe organeve t LK, e vemas t
drejtuesve t funksioneve t caktuara me pesh shoqrore n Komun dhe jasht saj.
Qndron edhe fakti se n radht e LK, kan qen prezent dukuri t ndryshme t infiltrimit t
mendimeve dhe forca t ndryshme t huaja nacionaliste antisocialiste e antivetqeverisse. Kjo
ka sjell deri te mungesa e vlersimit t qart t gjendjes dhe t dukuris dhe fshehja e gjendjes
reale dhe t ngjarjeve t shumta, duke mos u futur n arsyet dhe angazhimit deklarativ pr
aksione efikase ideopolitike.
Dobsi dhe lshime serioze jan vrejtur edhe n realizimin e politiks kadrovike n t gjitha
segmentet t jets shoqrore, vemas n nxjerrjen e kuadrit nga radht e inteligjencs t
kombsis shqiptare. Kjo sht manifestuar nprmjet jo konsekuencs dhe dobsive t
personave t cilt nuk posedonin n prmasa t mjaftueshme kualitete t shkalls ideopolitike,
punonjse e morale, gjat koh kan qndruar npr funksione t ndryshme drejtuese ose kan
qarkulluar n grup t ngusht t individve, duke krijuar monopol t fuqis s humbur
ekonomike e politike n Komun, dukuri t zgjedhjes midis drejtuesve t funksioneve n
Komun dhe Republik, n radh t par t atyre q rrjedhin nga Komuna e Tetovs.
Jan anashkaluar kuadrot t cilt posedojn kualitete t duhura ideopolitike, t cilt kan qen
t aftsuar dhe prgatitur pr aksione m t rrepta ideopolitike, pr pastrimin me gjendjen n
Komun. Prgatitja jo e plot e drejtuesve n Komun pr kualifikimin esencial dhe t ashpr
ideopolitik t gjendjes, dukurive dhe arsyeve, si dhe pr emrtimin e drejtuesve dhe pr
ndrmarrjen e diferencimit efikas ideopolitik, e ka pamundsuar realizimin e aksionit t gjer e
t kompletuar dhe efikas ideopolitik pr realizimin konsekuent t qndrimeve dhe detyrave t
organeve m t larta t LK. N Komun asnjher nuk sht analizuar hollsisht shtja e
realizimit t dnimit t vrtet politik, gjendja politike n organet e drejtsis. Masat e
shqiptuara dy gjyqtarve (Avdi Murtezani dhe Nehat Ismaili), t puntorve tjer n gjyqin
komunal, mos rizgjedhja e disa kuadrove pas prfundimit t mandatit t tyre pr detyra
juridike, vetm se e dshmon seriozitetin e shtjes dhe nevojn pr aktivitet m t madh
shoqroro-politik n przgjedhjen e kuadrit n organet e drejtsis.
Nuk ishin t rralla rastet e arshinve t ndryshme pr vepra t njjta e t ngjashme, q ka
krijuar revolt dhe paknaqsi te njerzit punonjs dhe qytetarve. N nj periudh kohore
politika e dnimit ka qen shum e but madje edhe ndaj armiqve m t prbetuar ju sht
shqiptuar dnime t buta kohore. Edhe ashtu t buta, ata zbuteshin nga organet m t larta
gjyqsore, ktheheshin n rigjykim, strzgjatej vuajtja e dnimit e ngjashm. Heshtej dhe
shkohej npr darka t organizuara teata q ishin rikthyer nga burgu t dnuar pr veprimtari
armiqsore.
Ka munguar vlersimi politik prse aq shum vizita familjeve t rikthyer nga burgu t
personave t dnuar pr sjellje armiqsore. Vetm n periudhn pas vitit 1980 vrehet
efikasiteti m i madh i puns s gjyqit komunal pr kundrvajtje, posarisht n fushn e
rendit dhe qetsis publike, n radh t par pr ata q ndikonin n marrdhniet
ndrnacionale. N t shumtn e rasteve procedura prfundon pas 5-6 muaj, por ka edhe raste
q kjo prfundon po at dit. N periudhat e mhershme n punn e ktij gjyqi, nj efikasitet i
till nuk ishte karakteristik. Rritja e efikasitetit tek organet drejtuese e t hetuesis vrehet n
periudhn e diferencimit m t prforcuar pas ngjarjeve kundrrevolucionare t vitit 1981,
vemas n dy vitet e fundit, pas disa shqyrtimeve n organizatat baz t LK n kto mjedise dhe
angazhimi i trsishm i segmenteve tjera kompetente pr prcjelljen e aktiviteteve t organeve
t drejtsis e t hetuesis.
Tashti politika e dnimit t gjyqit komunal dukshm sht ashprsuar kur bhet fjal pr vepra
penale t cilat ndikojn negativisht n marrdhniet ndrnacionale, vemas t atyre q
shqetsohet opinioni publik. N kso rastesh procedura sht jashtzakonisht e shpejt dhe
efikase. Nj prcaktim i ktill sht edhe gjat vzhgimit t sjelljes s personave kundr t
cilve sht ngritur procedur penale. N mnyr preventive ju merren dokumentet e
udhtimit, t cilt kthehen pas vendimit t plotfuqishm t procedurs penale. Ka raste q
persona t till t fshehn n brendi t shtetit dhe vshtir t jen t kapshm, pr ka ka raste,
pas dhnies s plqimit nga Prokuroria, t dnohen n munges. Gjendja e ngjashme vrehet
edhe n punn e organeve t administrats, inspektimit dhe t shrbimeve tjera publike n
Komun. Mosefikasiteti, mosazhurimi, zvarritja e procedurs s prgjithshme administrative,
burokratizmi me vite t tra ka qen karakteristik n "punn" e ktyre shrbimeve. Ka raste q
kuvendi komunal t sjell me koh vendim apo ndonj akt tjetr, por pikrisht nga ata q duhet
m pas t kujdesen pr zbatimin e tij, t ngelin t shurdhur dhe pr kt askush t mos krkoj
prgjegjsi. Ksi rastesh jan vrejt me Vendimin pr rregullimin e oborreve dhe muret e
rrethojs (i sjell me 27 dhjetor t vitit 1982 deri m sot ende nuk sht realizuar), vendimi pr
rendin dhe qetsin publike n Komun etj.
Me vite t tra sht toleruar mospagesa e t dhnave t ndryshme pr bashksin shoqrore,
qytetarve ju sht par "mes gishtave" n prllogaritjen e t hyrave t prgjithshme dhe
prcaktimi i tatimit pr ato t hyra, nuk jan ndrmarr masat e duhura pr mosudhheqjen e
librave t duhura dhe t evidencs, t pamjaftueshme kan qen masat pr ngritje t
procedurs pr hulumtimin e prejardhjes s pasuris pr disa qytetar, t cilt pr nj koh t
shkurt manifestojn pasuri t madhe, mosefikasiteti i dukshm n pengimin e uzurpimeve, q
edhe sot shum pak pengohet, por edhe m tej tolerohet, duke krijuar paknaqsi dhe
padisponim te njerzit tjer punonjs dhe te qytetart. Kemi dukuri t moskontrollimit t
gjendjes reale n shit-blerjen e pronave.
N organet e administrats jan paraqitur shumat dukshm m t ulta t qarkullimit, se sa
realizimi i vlers s vrtet, ndrsa nuk jan ndrmarr masa pr pengimin e manipulimeve t
ndryshme n shitblerjen midis pjestarve t nacionaliteteve t ndryshm. Kmbngulsia dhe
vigjilenca m e madhe n vzhgimin e ksaj gjendjeje, me siguri do t kontribuonte edhe t
ruhen ato lagje t cilat ishin me prbrje t przier nacionale, q u bn etnikisht t pastra. N
disa nga kto shitblerje me siguri se fshihen edhe qllimet dhe detyrat e nacionalizmit e
separatizmit shqiptar. N kt fush, sht analizuar periudha prej 1,5 vjet (nga 01.01.1985 e
kndej) dhe jan regjistruar 1.139 lnd. Shikuar nga aspekti i prbrjes nacionale blersshits,
gjendja sht si m posht: Maqedonas - shqiptar 243 lnd; shqiptar - maqedonas 14;
shqiptar - shqiptar 720; maqedonas - maqedonas 162 lnd. Nga kto raste t analizuara,
vetm te palt q kan arritur marrveshje sht paraqitur mimi real, ndrsa pr t tjert
vlera e shitblerjes ka qen prcaktuar nga ana e komisionit adekuat.
Dallimi midis vlers s paraqitur dhe vlers s prcaktuar relativisht sht e madhe. Gjithsej,
vlera e paraqitur n rastet e prmendura arrin rreth 457 milion dinar, ndrsa ajo e
prcaktuar nga Komisioni sht 1.227 milion dinar, ose 2.5 her m e lart. N 432 raste
vlera e shitblerjes s realizuar e tejkalon nj milion dinar. Ktu bjer n sy q me Ligjin pr
tok bujqsore (15.03.1986), nuk pranohen kontratat pr shitblerje, por edhe pr kundr
ksaj, kryhet qarkullimi pr tok bujqsore. Lnd e analizs s prhershme ka qen edhe
shtja e realizimit t sistemit t MPP dhe VMSH (Mbrojtja e Prgjithshme Popullore dhe
Vetmbrojtja Shoqrore - Q.L.), si territor me interes t veant shoqror.
Mirpo, edhe n realizimin e sistemit n trsi, por edhe organet q e mirmbajn, disa situata
assesi t tejkalohen. Do ti nnvizojm disa nga ata. Mungojn eprort ushtarak rezerv, n
radh t par nga radht e kombsis shqiptare, nuk ka interes t mjaftueshm pr shkollat e
mesme ushtarake dhe akademit, prsri nga radht e njjta, vrehen mungesa t shpeshta nga
strvitjet e rregullta ushtarake, n raste t caktuara kemi reagime pr formn dhe kualitetin e
ushqimit e ngjashm. Pavarsisht nga reagimet dhe sjelljet pr gjendjen e ktill, prap se
prap ata aktualizojn nj njohuri se edhe m tej vrehen zbraztira, edhe pse n thelb bhet
fjal pr raste individuale. Ka vrejtje edhe pr disa dshtime t caktuara kadrovike,
posarisht pr gjersin dhe njohurit e problematiks n Sekretariatin pr MP.
Vrehen edhe raste t miqsis dhe lidhjeve gjat punsimit pikrisht n kt Sekretariat,
posarisht pr shkak asaj se ktu nuk udhhiqet procedura nprmjet konkursit, por
procedur tjetr. Arrijn edhe ankesa dhe padi pr parregullsi t ndryshme t cilat jan
lajmruar n t kaluarn, sjellje devijuese dhe dobsi tjera si pasoj e ndikimeve t ndryshme
ose pr shkaqe tjera. Prmenden edhe emra konkret pr persona t cilve pa arsye ju shtyhet
obligimi ushtarak, lirimi nga aktivitet strvitse, kritere t pabarabarta gjat ftesave,
parregullsia gjat ngritjes s procedurs pr kundrvajtje dhe procedurave tjera pr ata q i
tejkalojn t drejtat dhe obligimet ligjore etj. Nga t gjitha kto arsye, vjeshtn e kaluar kur n
organizatat baz t LK u shkua n debate m t hapura pas informats s KK t LKM pr dukuri
t ndryshme negative e armiqsore dhe prkeqsimi i marrdhnieve ndrnacionale n
Komun, komunistt, por edhe mbar populli punonjs dhe qytetart krkuan dimensione m
ndryshe t aktivitetit ideopolitik n Komun, nga ato q ishin zbatuar n periudhn e kaluar.
Krkesat ishin pr arritjen e prgjegjsis s trsishme n realizimin e t gjitha shtjeve,
funksione vetqeverisse e politike, vemas te drejtuesit e funksioneve dhe detyrave m
prgjegjse n Komun dhe jasht saj; efikasiteti n organet e drejtsis, ekzekutives,
administrats, posarisht efikasitet te shrbimet inspektuese dhe te organet e prndjekjes,
ashprsimi i politiks s dnimit, posarisht pr kryersit e veprave penale t cilat i lkundin
marrdhniet ndrnacionale dhe zgjerojn armiqsi dhe jan t karakterit nacionalist,
kriminalitetit ekonomik dhe t dobsive tjera shoqrore; t hulumtohet se a kemi dukuri q
drejtuesit e funksioneve me prgjegjsi t rrjedhin nga familjet balliste dhe t formave tjera
familje armiqsisht t eksponuar dhe mbi kt baz t ndrmerren masa adekuate; rregullimi
m i plot i forms dhe i prdorimit t flamurit t kombsis n mbar vendin n pajtim me
prcaktimit e LK; masa efikase pr pengimin e posedimit dhe mbajtjes s parregullt t arms;
ashprsimi i prgjegjsis t organeve kompetente n dhnien e lejes pr posedim t arms:
pengimi i organizuar dhe efikas i ndrtimit joligjor t objekteve t ndryshme q sht n rritje
e sipr; ushtrimi n prmasa ligjore i msim besimit fetar; prcaktimi adekuat i masave dhe
aktiviteteve politike pr zvoglimin e natalitetit n pajtim me politikn e popullsis dhe
zhvillimit shoqroro-ekonomik t Komuns dhe shtje e probleme tjera.



Prioritet Lufta Kunder Krimit Ekonomik Dhe Korrupsionit
TIRAN, 7 Maj/ATSH, Andi Myrtaj/ - Ministri i Finacave Ridvan Bode tha sot se, lufta kundr
krimit ekonomik dhe korrupsionit sht nj angazhim prioritar i qeveris.
I pranishm n nj aktivitet t zhvilluar sot n Tiran me rastin e 1-vjetorit t strukturs s
prbashket hetimore "Task Force" pr luftn kundr korrupsionit, ministri Bode tha se, "Qeveria
shqiptare e konsideron nj angazhim prioritar t saj ndshkimin dhe dekurajimin e krimit
ekonomik dhe korupsionit".
Bode prshndeti rezultatet e arritura deri tani nga njsia hetimore antikorrupsion dhe
evidentoi frymn e mir t bashkpunimit ndrmjet institucioneve t prfshira n kt Njsi.
"Rezultatet e arrituara jan inkurajim pr t gjitha institucionet pr t vepruar me m shum
energji dhe toleranc zero ndaj ktyre fenomeneve", tha ministri i Finacave, Ridvan Bode, duke
shprehur angazhimin e qeveris pr inkurajimin dhe mbshtetjen e institucioneve ligjzbatuese.
Ministri Bode u ndal tek nismat ligjore t ndrmara nga qeveria me efekt pozitiv n luftn
kundr krimit ekonomik, ku veoi miratimin e ligjit "Pr bllokimin e pasurive me prejardhje
kriminale", miratimin e ndyshimeve ne ligjin "Per procedurat tatimore", ligjin "Pr luftn
kundr pastrimit te parave dhe lufts ndaj terrorizmit", etj. Duke u ndalur tek reformat fiskale
dhe strukturore, Bode tha se ato "kan mundsuar raportimin on-line t bizneseve dhe
bankave, uljen e barrs fiskale, pengesave pr t hyr ntreg, modernizminin e sistemit fiskal,
duke krijuar e forcuar do dit e m shume klimn e duhur pr parandalimin e krimit
ekonomik dhe korrupsionit". Sipas t dhnave zyrtare, Drejtoria e Pastrimit t Parave n
Ministrin e Financs n vitin 2009 ka drguar pr procedim 194 raste t dyshimta pr
pastrim parash, nga 76 raste n vitin 2008, ndrsa u b e mundur bllokimi i nj shume prej 4
milion euro n asete, t cilat mendohet se rrjedhin nga veprimtarit kriminale.
Specialist nga Ministria e Finacs dhe strukturave t saj jan pjes prbrse e Njsis s
prbashkt hetimore Task Force t ngritur nj vit m par n Prokurorin e Tirans pr luftn
kundr krimit ekonomik dhe korrupsionit.

Qeveria themelon byro per lufteen kunder mafias AIM, Zagreb, 0 6.11.2000
Skenat e filmave amerikan q edhe n mesdit tregojn qrimin e hesapeve midis mafiozve
ka koh q shihen edhe n rrugt e Zagrebit. Mirpo dimensionet e vrteta t kriminalitetit t
organizuar kroat porsa kan filluar t parandihen. Gjykimi q filloi para do kohe kundr
grupit t shtatmbdhjetve t t ashtuquajturs organizat kriminale, gjegjsisht grupit t
reketarve, kamatarve dhe vrassve, t burgosur ndonj muaj para zgjedhjeve me qllim q
ish qeveria e HDZ t fitonte simpatin e opinionit, tani po zhvillohet si proces gjyqsor sipas t
cilit shteti juridik kroat duhet t jap provimin ose t bjer n t. Dhe rnia n kt provim
njkohsisht do t thot edhe largim i prgjithshm nga integrimet e paralajmruara n
organizatat evropiane dhe botrore, pa t cilat dalja e shtetit dhe shoqris nga kriza e
prgjithshme sht thuaj e pamundshme.
Gjykimi i t ashtuquajturs organizat kriminale trheq vmendjen edhe pr disa elemente t
tjera. Pas nj viti jo t plot n paraburgim, Tomislav Marin, njri nga 17 t akuzuarit, vendosi
t flas dhe rrfej. Duke shpifur kundr shokve t vet t deridjeshm, kolegu Marin prpiqet
t shptoj me dnim m t vogl pr vete, mirpo pa marr parasysh shkaqet dhe vrtetsin e
dshmive t tij - n t cilat shumica shprehin dyshim t bazuar n (auto)biografin e tij t
rrejshme dhe t fryr t publikuar dikur n media- dikush m n fund ka reaguar, kurse ai
dikushi sht nj q deri dje mbante pozit t lart n organizatn pr t ciln fitimi i
kundrligjshm i mjeteve materiale ishte aq i rndsishm sa q as nuk nguronte t vras
antart e klanit kundrshtar.
Organizata kriminale e quajtur n rrethin e vet edhe klani i Bagariqit - sipas Zlatko Bagariq-it,
padyshim nuk sht e vetmja organizat e till n Kroaci. Mirpo tani vetm mund t
supozohet se sa sht numri i organizatave t tilla t ngjashme. As pushteti juridik dhe as
mediat ( n pikpamje profesionale t orijentuara m mir se sa institutet e autorizuara) nuk
kan pasqyr t plot t kriminalitetit t organizuar n Kroaci. Dihet, ndrkaq, se korrupcioni
dhe kriminaliteti i organizuar ka lshuar rrnj n do pore t shoqris, kshtu q format e
imta t korrupcionit, si sht p.sh. rryshfeti rrugor, nuk i vrren thuaj askush..
Me shpres se kjo pamje dshpruese mund t prmirsohet, Qeveria kroate rndom pasive
bri nj hap t cilin rrallkush mendonte se do ta bj: vendosi t themeloj Byron pr
zhdukjen e korrupcionit dhe kriminalitetit t organizuar, t quajtur shkurt USKOK.
Themelimi i ksaj Byroje sht paralajmruar prej para m pak se dy muajsh, kshtuq
miratimi i paradokohshm i projektit t Byros USKOK ndikon aq jonatyrshm, sidomos kur t
merret parasysh ngadalsia e njohur e Qeveris n zgjidhjen e problemeve. Se far sht kjo
q po ndodh - pyetje sht kjo rreth scils opinioni krkon prgjigje?
Fletparaqitja penale e javs s kaluar kundr Nevenka Tugjman-it, bijs kryetarit t ndjer
kroat,prmban pes vepra penale nga lmi i kriminalitetit ekonomik nprmjet t t cilave ajo
ka realizuar fitim material prej afro 600.000 DM. Nevenka Tugjman ka patur edhe ndihms t
tjer prve Igor Knezheviq-it, shitsit dhe instaluesit t telefonave dhe centraleve telefonike t
cilat ai i ka shitur dhe instaluar duke shfrytzuar autoritetin dhe pozitn shoqrore t
Nevenks, gj pr t ciln n fillim t vitit informonte Feral Tribune se n dor kishte marr 2,6
milona kruna (mbi 700.000 DM). Policia tani po gjurmon edhe bashkpuntort tjer
potencial t ksaj pune t pandershme.
Dhe prsri t kthehemi te organizata kriminale. N akuzn, e cila n t vrtet prmban 250
faqe, emri i Vjeke Slishka-s, mbretit t lojrave t fatit n Kroaci dhe, si flitet, prises s klanit
t dyt , kundrshtar i Bagariq-it, prmendet thuaj si n kalim dhe m shpesh si person ndaj
t cils antart e klanit t Bagariqit dy her kan provuar atentat t pasuksesshm, por q n
njrin sht vrar nj kalimtar i rastit. Burimet jozyrtare t Ministris s drejtsis tregojn se
njri nga hetimet e para t cilin mund t ndrmarr Byroja pr zhdukjen e korrupcionit dhe
kriminalitetit t organizuar do t ishte pikrisht hetimi ndaj Vjeke Slishka-s dhe klanit t saj.
Burimet e njjta tregojn se n cakun e USKOK-ut mund t vendosen edhe ish funksionart e
lart shtetror, kryesisht antar t Bashksis Demokratike Kroate (HDZ), parti e cila sot, pas
rnies nga pushteti, po shkatrrohet vazhdimisht. Raportet shumvjeare t kontrollit shtetror
pr funksionimin e organeve t qeverisjes shtetrore dhe vetqeverisjes vendore n disa qindra
mija faqe shnojn n t vrtet nj numr jashtzakonisht t madh rastesh t shpenzimit
kundrligjor t parave, si edhe inegzistimin e llogarive n baz t t cilave jan br nj numr
i madh pagesash. Por nj mnyr e till pune sht praktikuar edhe n vet Kabinetin e
Kryetarit dhe n t gjitha ministrit dhe institutet shtetrore. Krahas tjerave, n media
spekulohet se si USKOK-u m n fund do t zgjidhte edhe enigmn e pronarit t vrtet t
Veernji list-it, njrs nga aferat m t mdha dhe ende t pasqaruara t regjimit t kaluar, n
vler prej dhjetra miliona markash gjermane.
Vet USKOK-u, ligji i posam pr t cilin duhet t sillet deri n fund t ktij viti, do t punoj
sipas parimit t prokuroris shtetrore, prve se do t ket shum m tepr autorizime. Pr
shkak t themelimit t saj Kroacia duhet t ndrroj Ligjin Penal dhe Ligjin pr ndjekje penale,
me t cilin do t shtoheshin t drejtat e organeve hetuese dhe do t lehtsohej procesi i hetimit,
dhe si mos bhej kshtu deri sa si sht tani - shpesh qllon q fajtori potencial t zhduket pa
therr n kmb ose t shpallet si i varfr q nuk ka kafshatn e gojs, dhe jo m se ai qllon t
posedoj miliona t fituara me shferc duke shitur drog apo automobila t vjedhur.
USKOK-u do t kordinoj punn e organeve ekzistuese shtetrore, t cilat mund t ndihmojn
n pengimin e kriminalitetit t organizuar si t: Policis financiare, Drejtoris s tatimeve,
Drejtoris doganore, Institutit pr pengimin e larjes s parave, policis. Plani parasheh q
USKOK-u t ket autorizime t cilat organeve egzistuese nuk do tu lejojn hapsir q t
keqprdorin urdhrat q do t sillen nga kjo Byro, as opstrukcion t hetimeve q do t
ndrmarr USKOK-u. Q t jet ende m mir, parashihet q nj njsit policor t jet nn
komandn e drejtprdrejt t USKOK-ut. Parashihet poashtu edhe themelimi i nj formacioni
special, i cili do t mirrej me mbrojtjen e vepruesve t USKOK-ut si dhe t dshmitarve t
mbrojtur ose dshmitarve t penduar, institucione kto q n ligjet aktuale ende nuk jan aq
t prpunuara.
N krye t USKOK-ut do t qndroj prokurori i posam, i cili vetm me shtat zvends t tij
( t gjith me statusin e prokurorve shtetror) dhe me disa bashkpuntor t tjer
profesional - pr financa, informata, kriminalitet, do t tuboj dokumentacionin, t ndjek
hetimet dhe bashkpunoj me organizata t tjera t ngjashme n bot, me qllim q ti priten
kraht kriminalitetit t prhapur shum n Kroaci ose t zhduket n mas sa m t madhe.
Projekti t cilin e ka prpunuar zvendsi i prokurorit shtetror Dragan Novosel (mbase edhe
njeriu i par i ardhshm i USKOK-ut) sht i bazuar n modelin italian dhe sht zbatuar me
sukses n akcionin Mani Pulite, me t cilin sht zbuluar veprimtaria kriminalistike dhe
korruptuese e prfaqsuesve m t lart t pushtetit n Itali.
Mirpo ajo se sa do t ket sukses ky projekt kroat, projekt pr themelimin e USKOK-ut t cilit
tani m i sht premtuar ndihm materiale prej Evrops, do t varet n rradh t par nga
kualiteti i Ligjit pr USKOK-un, i cili parashihet t sillet m s voni deri n fund t vitit. N
Ministrin e drejtsis kto dit po formohet grupi punues i cili duhet t punoj projekt- ligjin,
i cili pastaj do t duhet t kaloj procedurn kuvendore dhe miratimin mbase me procedur t
shpejtuar. Pikrisht Kuvendi pra do t ket fjaln e fundit pr formimin dhe dhnien e
autorizimeve USKOK-ut, mirpo, meq n t ndodhen shum t njohur t cilt vlersohen si
fajtor pr prhapjen e pakontrolluar t mafias n Kroaci, me t drejt pritet seanc e
zhurmshme dhe plot kundrshtime